Transcript การสอน

0
การจัดการเรียนรู้ ทเี่ น้ นผู้เรียนเป็ นสาคัญ
ระดับอุดมศึกษา
โดย รศ. ดร. ทิศนา แขมมณี
1
พระราชบัญญัติการศึกษาแห่ งชาติ 2542
มาตรา 22: ผู้เรียนทุกคนมีความสามารถเรียนรู้ และพัฒนาตนเองได้
ผู้เรียนมีความสาคัญทีส่ ุ ด ต้ องส่ งเสริมให้ ผู้เรียน
สามารถพัฒนาตามธรรมชาติและเต็มตามศักยภาพ
กรอบมาตรฐานคุณวุฒิระดับอุดมศึกษาแห่ งชาติ พ.ศ. 2552
2
(THAI QUALIFICATIONS FRAMEWORK FOR HIGHER EDUCATION-TQF:HED.)

กรอบแสดงระบบคุณวุฒิการศึกษาระดับอุดมศึกษา และมาตรฐานผลการเรียนรู้ ของ
ระดับวุฒิ ทีแ่ สดงถึงคุณภาพของบัณฑิต เมื่อเรียนจบตามหลักสู ตร

เป็ นเครื่องมือในการนานโยบายใน พ.ร.บ. การศึกษาแห่ งชาติ มาตรฐานการศึกษาของ
ชาติ และมาตรฐานการอุดมศึกษา ไปสู่ การปฏิบัติในสถาบันอุดมศึกษาอย่ างเป็ น
รูปธรรม

เป็ นหลักและแนวทางสาหรับสถาบันอุดมศึกษาใช้ ในการวางแผน ปรับปรุง
เปลีย่ นแปลง และพัฒนาการจัดการศึกษา

เป็ นการประกันคุณภาพบัณฑิตในแต่ ละระดับวุฒิของสถาบันอุดมศึกษาต่ างๆ ว่ า มี
คุณภาพและมาตรฐานทีส่ ามารถเทียบเคียงกันได้
ระดับคุณวุฒิ
(LEVELS OF QUALIFICATIONS)
คุณวุฒริ ะดับอุดมศึกษา
ระดับที่ 1 อนุปริญญา (3 ปี )
ระดับที่ 2 ปริญญาตรี
ระดับที่ 3 ประกาศนียบัตรบัณฑิต
ระดับที่ 4 ปริญญาโท
ระดับที่ 5 ประกาศนียบัตรบัณฑิตชั้นสู ง
ระดับที่ 6 ปริญญาเอก
3
การเรียนรู้ และมาตรฐานผลการเรียนรู้
ตามกรอบมาตรฐานคุณวุฒิระดับอุดมศึกษาแห่ งชาติ
การเรียนรู้
4
ผลการเรี ยนรู ้ การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมที่คาดหวังให้นกั ศึกษาพัฒนาขึ้นอย่างน้อย 5 ด้านจากประสบการณ์ที่ได้รับ
ระหว่างการศึกษาได้แก่
1. ด้ านคุณธรรม จริยธรรม (Ethics and Moral) หมายถึง การพัฒนานิสัยในการประพฤติอย่างมีคุณธรรม จริ ยธรรม และ
ด้วยความรับผิดชอบทั้งในส่ วนตนและส่ วนรวม ความสามารถในการปรับวิถีชีวิตในความขัดแย้งทางค่านิยม การพัฒนานิสัยและ
การปฏิบตั ิตนตามศีลธรรม ทั้งในเรื่ องส่ วนตัวและสังคม
2. ด้ านความรู้ (Knowledge) หมายถึง ความสามารถในการเข้าใจ การนึกคิดและการนาเสนอข้อมูล การวิเคราะห์และ
จาแนกข้อเท็จจริ งในหลักการ ทฤษฎี ตลอดจนกระบวนการต่างๆ และสามารถเรี ยนรู ้ดว้ ยตนเองได้
3. ด้ านทักษะทางปัญญา (Cognitive skills) หมายถึง ความสามารถในการวิเคราะห์สถานการณ์และใช้ความรู ้ ความเข้ใจใน
แนวคิด หลักการ ทฤษฎี และกระบวนการต่างๆ ในการคิดวิเคราะห์และการแก้ปัญหา เมื่อต้องเผชิญกับสถานการณ์ใหม่ๆ ที่ไม่ได้
คาดคิดมาก่อน
4. ด้ านทักษะความสั มพันธ์ ระหว่ างบุคคลและความรับผิดชอบ (Interpersonal Skills and Responsibility)หมายถึง
ความสามารถในการทางานเป็ นกลุ่ม การแสดงถึง ภาวะผูน้ า ความรับผิดชอบ ต่อตนเองและสังคม ความสามารถในการวางแผนและ
รับผิดชอบในการเรี ยนรู ้ของตนเอง
5. ด้ านทักษะการวิเคราะห์ เชิงตัวเลข การสื่ อสาร และการใช้ เทคโนโลยีสารสนเทศ (Numerical Analysis, Communication
and Information Technology Skills) หมายถึง ความสามารถในการวิเคราะห์เชิงตัวเลข ความสามารถในการใช้เทคนิคทาง
คณิ ตศาสตร์และสถิติ ความสามารถในการสื่ อสารทั้งการพูด การเขียน และการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ
บางสาขาวิชาที่ตอ้ งพัฒนาทักษะทางกายภาพสู ง เช่น ดนตรี พลศึกษา ศิลปศึกษา การแพทย์ วิทยาศาสตร์การแพทย์
จาเป็ นต้องเพิ่มการเรี ยนรู ้ทางด้านทักษะพิสัย (Domain of Psychomotor Skills)
5
มาตรฐานผลการเรียนรู้
 ข้ อกาหนดเฉพาะ หรือผลที่ม่ ุงหวังให้ ผ้ ูเรียนพัฒนาขึน
้ อย่ างน้ อย 5 ด้ าน
จากการเรียนรู้ ระหว่ างการศึกษา
 สกอ. ได้ กาหนดมาตรฐานผลการเรียนรู้ ท้ งั 5 ด้ าน ของแต่ ละระดับคุณวุฒิ
ไว้ให้ รวมทั้งมาตรฐานในระดับแรกเข้ า (สาเร็จการศึกษาระดับ
มัธยมศึกษาตอนปลาย)
 มาตรฐานผลการเรียนรู้ ในทุกระดับวุฒิ มีอย่ างน้ อย 5 ด้ านเหมือนกัน โดย
แต่ ละด้ านจะมีระดับความซับซ้ อนเพิม่ ขึน้ เมื่อคุณวุฒิสูงขึน้
 มาตรฐานผลการเรียนรู้ ของระดับคุณวุฒิใด จะรวมถึงมาตรฐานผลการ
เรียนรู้ ของระดับคุณวุฒิที่ต่ากว่ าด้ วย (ในสาขาวิชาเดียวกัน)
มาตรฐานผลการเรียนรู้ ของคุณวุฒิระดับที่ 2 ปริญญาตรี
และระดับที่ 3 ปริญญาโท
6
 ด้ านคุณธรรม จริยธรรม
1.1 ระดับปริญญาตรี
สามารถจัดการปัญหาทางคุณธรรม จริยธรรม และวิชาชีพโดยใช้ ดุลยพินิจทางค่ านิยม ความรู้ สึก
ของผู้อนื่ ค่ านิยมพืน้ ฐาน และจรรยาบรรณวิชาชีพ แสดงออกซึ่งพฤติกรรม ทางด้ านคุณธรรมและจริยธรรม
อาทิ มีวนิ ัย มีความรับผิดชอบ ซื่อสั ตย์ สุจริต เสี ยสละ เป็ นแบบอย่ างที่ดี เข้ าใจผู้อนื่ และเข้ าใจโลก เป็ นต้ น
1.2 ระดับปริญญาโท
สามารถจัดการปัญหาทางคุณธรรม จริยธรรมที่ซับซ้ อนเชิงวิชาการหรือวิชาชีพ โดยคานึงถึง
ความรู้ สึกของผู้อนื่ และเมื่อไม่ มีข้อมูลทางจรรยาบรรณวิชาชีพหรือไม่ มีระเบียบข้ อบังคับเพียงพอที่จะจัดการ
กับปัญหาที่เกิดขึน้ ก็สมารถวินิจฉัยอย่ างผู้รู้ ด้วยความยุติธรรมและชัดเจนมีหลักฐาน และตอบสนองปัญหา
เหล่ านั้นตามหลักการ เหตุผล และค่ านิยมอันดีงาม ให้ ข้อสรุปของปัญหาด้ วยความไวต่ อความรู้ สึกของผู้ที่ได้ รับ
ผลกระทบ ริเริ่มในการยกปัญหาทางจรรยาบรรณที่มีอยู่ เพือ่ การทบทวนและแก้ ไข สนับสนุนอย่ างจริงจังให้
ผู้อนื่ ใช้ การวินิจฉัยทางด้ านคุณธรรม จริยธรรมในการจัดการกับข้ อโต้ แย้ งและปัญหาที่มีผลกระทบต่ อตนเอง
และผู้อนื่ แสดงออกซึ่งภาวะผู้นาในการส่ งเสริมให้ มีการประพฤติปฏิบัตติ ามหลักคุณธรรม จริยธรรม ใน
สภาพแวดล้ อมของการทางานและในชุมชนที่กว้ างขวางขึน้
7
มาตรฐานผลการเรียนรู้
ระดับอุดมศึกษา
คุณธรรม จริยธรรม
(การพัฒนานิสัย ความประพฤติ
ความรับผิดชอบส่ วนตน/รวม
ความขัดแย้ ง ทางค่านิยม)
ความรู้
(เข้ าใจ วิเคราะห์ ข้ อมูล ทฤษฎี หลักการ
กระบวนการ การเรียนรู้ ด้วยตนเอง)
ทักษะทางปัญญา
(การทาความเข้ าใจ การวิเคราะห์ การ
ใช้ ความรู้ การแก้ปัญหา การเผชิญ
สถานการณ์ )
ทักษะความสัมพันธ์ +
ความรับผิดชอบ
(การทางานกลุ่ม ภาวะผู้นา รับผิดชอบต่ อตน
และสั งคม เรียนรู้ ด้วยตนเอง)
ทักษะการวิเคราะห์ เชิงตัวเลข
การสื่อสาร และการใช้ IT
(วิเคราะห์ เชิงตัวเลข ใช้ เทคนิคคณิตศาสตร์
และสถิติ สื่ อสาร-พูด เขียน การใช้ IT)
มาตรฐานผลการเรียนรู้
ระดับปริญญาตรี
สามารถจัดการปัญหา (ความรู ้สึกผูอ้ ื่น ค่านิยม
จรรยาบรรณ)
มีพฤติกรรมจริยธรรม (นิสัย รับผิดชอบ ซื่อสัตย์
เสี ยสละ เข้าใจผูอ้ ื่น/ โลก ฯลฯ)
เข้ าใจทฤษฎี/ หลักการ
รู้ กว้ าง เป็ นระบบ
ติดตามความก้าวหน้ าของวิชาชี พ
รู้ งานวิจัย แก้ ปัญหา ต่ อยอดความรู้
รู้ กฎระเบียบ ข้ อปฏิบัติในวิชาชี พทีเ่ ปลีย่ นแปลง
ความรู้ ความสามารถ คุณลักษณะของบัณฑิตที่พงึ
ระดับปริญญาตรี
ประสงค์ ระดับปริญญาตรี
 ความรู้ ครอบคลุม เป็ นระบบ
ในสาขาวิชา เข้ าใจ ทฤษฎี
หลักการ
 ใช้ ความรู้ ความเข้ าใจ ในการ
วิเคราะห์ ปัญหา และหา
แนวทางแก้ปัญหา
 หาและใช้ เทคนิคทาง
คณิตศาสตร์ และสถิติ ในการ
แก้ปัญหา เลือกใช้ IT ที่
เหมาะสมในการสื่ อข้ อมูล
ทักษะการแสวงหา ศึกษา วิเคราะห์ ประเมินข้ อมูล
ทักษะการแก้ปัญหาซับซ้ อน (หลักการ+ประสบการณ์
การคิดผลกระทบ)
ทักษะการใช้ ความรู้
ทักษะทางานประจา (ของวิชาชีพ)
 ความรู้ และทักษะทีจ่ าเป็ นต่ อ
การปฏิบัติงานในวิชาชีพ
ทักษะผู้นา-สมาชิ กกลุ่ม
ทักษะแก้ ปัญหากลุ่ม
 ผลงานวิจัยในสาขาวิชา การ
ทักษะเรียนรู้ +พัฒนาตนเอง+อาชีพ
แปลความหมาย วิเคราะห์
 มีความคิดริเริ่ม มีภาวะผู้นา
 สามารถใช้ ความรู้ แก้ ปัญหา
ทางวิชาการ วิชาชีพ และ
ความขัดแย้ งต่ างๆ
 ทันสมัย ใฝ่ รู้ พฒ
ั นาตนเอง
 มีจริยธรรม ความ
รับผิดชอบสู งต่ อวิชาการ
วิชาชีพ และสั งคม
ประเมินการวิจัย
สามารถเลือก/ ใช้ สถิติ คณิตในการศึกษาค้ นคว้า
สามารถใช้ IT เก็บข้ อมูล ประมวลผล แปลความหมาย นาเสนอ
สามารถสื่ อสาร พูด เขียน นาเสนอ
กรอบมาตรฐานผลการเรียนรู้
เพือ่ การวางแผนและจัดการเรียนการสอน
8
มาตรฐานคุณวุฒิของสาขา/สาขาวิชา

กรอบที่กาหนดมาตรฐานผลการเรียนรู้ ของบัณฑิตในสาขาวิชา รวมถึง
เนือ้ หาความรู้ ที่จาเป็ นจะต้ องมีในหลักสู ตรสาขาวิชานั้น ซึ่งมีความ
สอดคล้ องกับกรอบมาตรฐานคุณวุฒิระดับอุดมศึกษาแห่ งชาติ พ.ศ. 2552

มาตรฐานคุณวุฒิสาขาวิชา จะเปิ ดกว้ าง สถาบันฯ สามารถบรรจุเนือ้ หา
นอกจากที่กาหนดได้ อย่ างอิสระตามความต้ องการ ส่ งเสริมให้ เกิดหลักสู ตรที่
แตกต่ างหลากหลาย แต่ มมี าตรฐานผลการเรียนรู้ ที่เทียบเคียงกันได้
มาตรฐานการประเมินคุณภาพภายนอก
สถาบันอุดมศึกษา (8 มาตรฐาน 28 ตัวบ่ งชี้)
9
มาตรฐานที่ 1 ด้ านคุณภาพบัณฑิต
บัณฑิตมีคุณภาพ คิดเป็ น ทาเป็ น มีความสามารถเรี ยนรู้และพัฒนาตนเองได้ รวมทั้ง
สามารถประกอบอาชีพและอยูร่ ่ วมกับผูอ้ ื่นได้อย่างมีความสุ ข
- การได้งาน
- ความพึงพอใจของผูใ้ ช้บณ
ั ฑิต
- บทความจากวิทยานิพนธ์ระดับปริ ญญาเอก
- บทความจากวิทยานิพนธ์ระดับปริ ญญาโท
มาตรฐานที่ 2 ด้ านการเรียนรู้
กระบวนการเรี ยนรู้เน้นผูเ้ รี ยนเป็ นสาคัญ จัดตามความสนใจของผูเ้ รี ยน พัฒนาผูเ้ รี ยนตาม
ความสามารถและความถนัด มีการฝึ กปฏิบตั ิการเรี ยนรู้จากประสบการณ์จริ ง เป็ นต้น
เพื่อส่ งเสริ มให้ผเู ้ รี ยนสามารถพัฒนาตามธรรมชาติและเต็มตามศักยภาพ
- มีการปฏิรูปกระบวนการเรี ยนรู ้ เน้นผูเ้ รี ยนเป็ นสาคัญ
- ความคิดเห็นของนักศึกษาต่อประสิ ทธิ ภาพการสอนของคณาจารย์
- จานวนกิจกรรม / โครงการของนักศึกษา
- มีการวิจยั เพื่อพัฒนากระบวนการเรี ยนรู ้
10
พระราชบัญญัติการศึกษาแห่ งชาติ 2542
มาตรา 22: ผู้เรียนทุกคนมีความสามารถเรียนรู้ และพัฒนาตนเองได้
ผู้เรียนมีความสาคัญทีส่ ุ ด ต้ องส่ งเสริมให้ ผู้เรียน
สามารถพัฒนาตามธรรมชาติและเต็มตามศักยภาพ
11
ผู้เรียนสาคัญทีส่ ุ ด
 เป็ นแนวคิด (CONCEPT) ทีย่ ดึ ประโยชน์ ทผี่ ้ ูเรียนควรจะ
ได้ รับเป็ นตัวตั้ง หรือเป็ นหลักในการคิด การกระทาต่ างๆ
ทีเ่ กีย่ วข้ องกับการจัดการศึกษา การจัดการเรียนรู้ และ
ประสบการณ์ ต่างๆ ให้ แก่ ผู้เรียน
 เป็ นแนวทางที่ พ.ร.บ. การศึกษาแห่ งชาติ 2542
กาหนดให้ ใช้ ในการจัดการศึกษา และการจัดการเรียนรู้
12
พระราชบัญญัติการศึกษาแห่ งชาติ 2542
มาตรา 24:
1) จัดเนือ้ หาสาระและกิจกรรมให้ สอดคล้ องกับความสนใจ และความถนัดของ
ผู้เรียน
2) ฝึ กทักษะ กระบวนการคิด การจัดการ การเผชิญสถานการณ์ และการประยุกต์
ความรู้ มาใช้ เพือ่ ป้องกันและแก้ ไขปัญหา
3) ให้ ผู้เรียนได้ เรียนรู้ จากประสบการณ์ จริง ฝึ กการปฏิบตั ิ ให้ ทาได้ คิดเป็ น ทาเป็ น
รักการอ่ านและเกิดการใฝ่ รู้
4) ผสมผสานสาระความรู้ ต่างๆ อย่ างได้ สัดส่ วนสมดุลกัน ปลูกฝังคุณธรรม
ค่ านิยมทีด่ งี ามและคุณลักษณะอันพึงประสงค์ ไว้ ในทุกวิชา
5) จัดบรรยากาศ สภาพแวดล้ อม สื่ อการเรียน และอานวยความสะดวกให้ ผู้เรียน
เกิดการเรียนรู้ สามารถใช้ การวิจัยเป็ นส่ วนหนึ่งของกระบวนการเรียนรู้
6) จัดการเรียนรู้ ให้ เกิดขึน้ ได้ ทุกเวลาทุกสถานที่ ประสานความร่ วมมือกับ
ผู้ปกครอง และบุคคลในชุ มชน
13
ทฤษฎี หลักการ แนวคิด ที่ปรากฏใน พ.ร.บ. การศึกษาแห่ งชาติ 2542

ทฤษฎี/หลักการจัดสาระการเรียนรู้ (หลักบูรณาการ หลักความ
แตกต่ างระหว่ างบุคคล) – มาตรา 23, 27, 28

ทฤษฎี/หลักการเกีย่ วกับกระบวนการเรียนรู้ (หลักการสร้ างองค์
ความรู้ หลักการเรียนรู้แบบบูรณาการ หลักการเรียนรู้ตามสภาพจริง
หลักการเรียนรู้ จากแหล่ งเรียนรู้ และใช้ วธิ ีการเรียนรู้ หลากหลาย
หลักการเรียนรู้ ทักษะกระบวนการ ฯลฯ) – มาตรา 24, 30, 29

ทฤษฎี/หลักการเกีย่ วกับการวัดและประเมินผลตามสภาพจริง –
มาตรา 26
14
แนวคิดผู้เรียนสาคัญทีส่ ุ ด

ในระดับแนวคิด เป็ นแนวคิดทีค่ านึงถึง/ ยึดประโยชน์ ของผู้เรียน
เป็ นตัวตั้งในการคิด การกระทาต่ างๆ ในการจัดการศึกษาและการ
จัดการเรียนรู้ให้ แก่ ผ้ ูเรียน

ในระดับปฏิบัติ เป็ นแนวทางการจัดการศึกษา และการจัดการเรียนรู้
ที่ได้ มาจากการทฤษฎี หลักการ กระบวนการ เกีย่ วกับการเรี ยนรู้
และการสอนที่สาคัญๆ ได้ รับการยอมรับทั้งในระดับชาติ และ
ระดับสากล ประกอบด้ วย
15
ทฤษฎี หลักการ แนวคิด ที่ปรากฏใน พ.ร.บ. การศึกษาแห่ งชาติ 2542

ทฤษฎี/หลักการจัดสาระการเรียนรู้ (หลักบูรณาการ หลักความ
แตกต่ างระหว่ างบุคคล) – มาตรา 23, 27, 28

ทฤษฎี/หลักการเกีย่ วกับกระบวนการเรียนรู้ (หลักการสร้ างองค์
ความรู้ หลักการเรียนรู้แบบบูรณาการ หลักการเรียนรู้ตามสภาพจริง
หลักการเรียนรู้ จากแหล่ งเรียนรู้ และใช้ วธิ ีการเรียนรู้ หลากหลาย
หลักการเรียนรู้ ทักษะกระบวนการ ฯลฯ) – มาตรา 24, 30, 29

ทฤษฎี/หลักการเกีย่ วกับการวัดและประเมินผลตามสภาพจริง –
มาตรา 26
16
ลักษณะสาคัญการจัดการเรียนรู้ ยดึ ผู้เรียนสาคัญทีส่ ุ ด
(ตามแนวทางที่ พ.ร.บ. การศึกษาแห่ งชาติกาหนด)
 มีกจิ กรรมหลากหลาย ตอบสนองต่ อความแตกต่ าง ความสนใจและความต้ องการของผู้เรียน
 พัฒนาทักษะการคิดขั้นสู ง ให้ แก่ ผ้ เู รียน เช่ น คิดวิเคราะห์ สั งเคราะห์ สร้ างสรรค์ คิดแก้ ปัญหา
ตัดสิ นใจและคิดอย่างมีวจิ ารณญาณ
 ส่ งเสริมให้ ผ้ เู รียน สร้ างความรู้ ด้ วยตนเอง พัฒนาทักษะการแสวงหาความรู้ และความใฝ่ รู้
 ส่ งเสริมการฝึ กปฏิบัติ คิดเป็ น ทาได้ ทาเป็ น
 ส่ งเสริมการเรียนรู้ จากประสบการณ์ จริง จากภูมปิ ัญญาท้ องถิ่น และเทคโนโลยี
 ส่ งเสริมการพัฒนาพหุปัญญา
 ส่ งเสริม / พัฒนา คุณธรรม จริยธรรม
 ส่ งเสริม / ฝึ กทักษะทางสั งคม การทางานร่ วมกับผู้อนื่
 ใช้ การวิจัยเป็ นส่ วนหนึ่งของกระบวนการเรียนรู้
17
แนวคิดผู้เรียนสาคัญทีส่ ุ ด สู่ แนวการจัดการเรียนการสอน
การจัดการศึกษาทีผ่ ู้เรียนสาคัญทีส่ ุ ด
มุ่งให้ เกิดประโยชน์ สูงสุ ดแก่ ผ้ ูเรียน
ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ ดที ี่สุด ตามนัยของ พ.ร.บ. 2542
หลักการจัดการศึกษา หลักการจัดเนือ้ หาสาระ หลักการจัดกระบวนการเรียนรู้
แนวการจัดการเรียนการสอน
ครู เป็ นศูนย์ กลาง

รูปแบบการสอน
ผู้เรียนเป็ นศูนย์ กลาง
กระบวนการสอน
 วิธีการสอน
สื่ อ/ เทคโนโลยีเป็ นศูนย์ กลาง

เทคนิคการสอน
18
การจัดการเรียนรู้ เน้ นผู้เรียนเป็ นศูนย์ กลาง

เป็ นแนวคิด (Approach) และแนวทาง (Guideline)
ไม่ ใช่ วธิ ีการ (Method)

เป็ นแนวคิดทีเ่ น้ นให้ ผู้เรียนได้ เรียนรู้ ด้วยตนเอง
ได้ สร้ างความรู้ ด้วยตนเอง โดยอาศัยวิธีการต่ างๆ
19
กระบวนการสร้ างความรู้
ครู
ผู้เรียน
การ ถ่ ายทอด ความรู ้
การ รั บ ความรู ้
การ ให้ ประสบการณ์ /ข้ อมูล
การ สร้ าง ความรู ้
INPUT
การรับประสบการณ์/ข้อมูล
PROCESS การทาความเข้าใจประสบการณ์/ข้อมูล
 การเชื่อมโยงความรู ้ใหม่ กับความรู ้เดิม
 การใช้กระบวนการทางสติปัญญา
(กระบวนการคิด) ในการทาให้ประสบการณ์/
ข้อมูล/ ความรู ้ มีความหมายต่อตนเอง
PRODUCT การเกิดความรู ้ความเข้าใจที่มีความหมายต่อตนเอง
20
การสร้ างความรู้
 เป็ นกระบวนการเรียนรู้ ทผี่ ้ ูเรียนดาเนินการเรียนรู้ ด้วยตนเอง
โดยใช้ กระบวนการเรียนรู้ ต่างๆ ซึ่งมีท้งั กระบวนการทาง
ปัญญา และกระบวนการทางสั งคม เป็ นเครื่องมือในการจัด
กระทากับข้ อมูล หรือประสบการณ์ ทรี่ ับเข้ ามาให้ มี
ความหมายกับตนเอง และเป็ นทีเ่ ข้ าใจของตนเอง
21
ทักษะทางปัญญา (COGNITIVE SKILLS)
ทักษะการคิดพืน้ ฐาน
BASIC THINKING SKILLS
Communicating Skills














การฟัง
การอ่าน
การรับรู ้
การท่องจา
การคงไว้
การจาได้
การระลึก
การให้ขอ้ มูล
การบรรยาย
การอธิบาย
การชี้แจง/ การทาความกระจ่าง
การพูด
การเขียน
การกระทา/ ปฏิบตั ิ
ทักษะการคิดแกน
CORE THINKING SKILLS
 การสังเกต
 การสารวจ
 การตั้งคาถาม
 การรวบรวมข้อมูล
 การระบุ
 การจาแนก
 การจัดลาดับ
 การเปรี ยบเทียบ
 การจัดหมวดหมู่
 การอ้างอิง
 การแปลความ
 การตีความ
 การเชื่อมโยง
 การขยายความ
 การให้เหตุผล
 การสรุ ปผล
ทักษะการคิดขั้นสู ง
HIGHER ORDER THINKING SKILLS
 การสรุ ปความ
 การนิ ยาม
 การวิเคราะห์
 การสังเคราะห์
 การประยุกต์
 การบูรณาการ
 การทานาย
 การตั้งสมมติฐาน
 การตั้งเกณฑ์
 การพิสูจน์
 การจัดระบบ
 การสร้าง
 การจัดโครงสร้าง
 การหาแบบแผน
 การหาข้อตกลงเบื้องต้น
22
ทักษะทางปัญญา (COGNITIVE SKILLS)
ลักษณะการคิด




คิดคล่อง
คิดหลากหลาย
คิดละเอียด
คิดชัดเจน




กระบวนการคิด
คิดถูกทาง
คิดกว้าง
คิดลึกซึ้ ง
คิดไกล







โยนิโสมนสิ การ






การควบคุมการคิด
(ต่ อ)
THINKING PROCESS
META COGNITION
กระบวนการคิดอย่างมีวิจารณญาณ 1. การตระหนักรู ้ในกระบวนการ
คิดของตนเอง
กระบวนการคิดแก้ปัญหา
2. การคิดวางแผนงานที่ทา
กระบวนการคิดไตร่ ตรอง
3. การควบคุมกากับตนเอง
กระบวนการคิดตัดสิ นใจ
4. การประเมินการคิดของตน
กระบวนการคิดริ เริ่ มสร้างสรรค์
การคิดตามกระบวนการทางวิทยาศาสตร์
การคิดตามหลักอริ ยสัจ 4
กระบวนการศึกษาวิจยั
คิดแบบสื บสาวเหตุปัจจัย
คิดแบบแยกแยะองค์ประกอบ
คิดแบบสามัญลักษณ์
คิดแบบอริ ยสัจ
คิดแบบอรรถธรรมสัมพันธ์





คิดแบบคุณโทษทางออก
คิดแบบคุณค่าแท้ - เทียม
คิดแบบเร้าคุณธรรม
คิดแบบเป็ นอยูป่ ั จจุบนั
คิดแบบวิภชั วาท
23
ทักษะทางสั งคม (Social Skills)








ทักษะการสื่ อสาร (Communication Skills)
ทักษะการสร้ างความสั มพันธ์ (Human Relation Skills)
ทักษะการเป็ นผู้นา (Leadership Skills)
ทักษะการทางานกลุ่ม (Group Work Skills)
 ทักษะการรวมกลุ่ม
 ทักษะการปฏิบัติงานตามแผน
 ทักษะการวางแผนงาน
 ทักษะการแก้ ปัญหา
 ทักษะการมอบหมายงาน
 ทักษะการประเมินผลงาน
ทักษะกระบวนการกลุ่ม (Group Process Skills)
 ทักษะการวิเคราะห์ กระบวนการกลุ่ม
 ทักษะการช่ วยเหลือกลุ่ม
ทักษะการปฏิสัมพันธ์ ระหว่ างบุคคล (Interpersonal Skills)
ทักษะการควบคุมอารมณ์ (Emotional Skills)
ทักษะการแก้ ปัญหาความขัดแย้ ง (Conflict Resolution Skills)
ฯลฯ
24
LEARNER CENTERED EDUCATION
Learner Centered Education is the way teachers arrange the
instruction by letting students learn by themselves. Students create
knowledge, skills and attitudes from the learning activities.
FINLEY-UNIVERSITY OF MINNESOTA
25
LEARNER CENTERED EDUCATION: WARNINGS
Learner Centered Education does not mean:
 Learning alone-without other students, teachers, parents and
other community members

Learning whatever the student decides he or she wants to know.

Learning from completely open and minimally planned
activities.

Never being evaluated according to some standard of knowledge
and performance.
การจัดการเรียนรู้ ทยี่ ดึ ผู้เรียนเป็ นศูนย์ กลาง
(LEARNER-CENTERED APPROACH)
การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ให้ ผ้ ูเรียนได้ ใช้ กระบวนการเรียนรู้ / วิธีการ
เรียนรู้ ที่หลากหลายด้ วยตนเอง เพือ่ สร้ างความรู้ ความเข้ าใจทักษะ และเจตคติ
ต่ างๆ ให้ เกิดขึน้ กับตนเอง โดยมีครู ผ้ ูสอนทาหน้ าที่ออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้
ช่ วยชี้แนะ อานวยความสะดวกและให้ ความช่ วยเหลือแก่ ผ้ ูเรียนให้ ดาเนินการ
เรียนรู้ ไปสู่ จุดมุ่งหมายของการเรียนรู้

การสร้ างความรู้ เป็ นกระบวนการที่ผ้ ูเรียนรับข้ อมูลความรู้ /
ประสบการณ์ เข้ ามา และใช้ กระบวนการทางปัญญา รวมทั้งกระบวนการทาง
สั งคม ในการจัดกระทาข้ อมูลนั้น สร้ างความหมายของข้ อมูลนั้น ให้ เป็ นความ
เข้ าใจของตนเอง

26
27
ความเข้ าใจทีค่ ลาดเคลือ่ น
เกีย่ วกับ
แนวคิดการจัดการเรียนรู้เน้ นผู้เรียนเป็ นศูนย์ กลาง
แนวการจัดการเรียนการสอน
พ.ร.บ. ๒๕๔๒
ครู เป็ นศูนย์ กลาง
ผู้เรียนเป็ นศูนย์กลาง
สื่ อและเทคโนโลยีเป็ นศูนย์ กลาง
ครู มบี ทบาทสาคัญในการ
สร้ างความรู้ ให้ แก่ ผ้ ูเรียน
ผู้เรียนมีบทบาทสาคัญในการ
สร้ างความรู้ ด้วยตนเอง
สื่ อมีบทบาทสาคัญในการ
สร้ างความรู้ ให้ แก่ ผ้ เู รียน
ความเข้ าใจทีค่ ลาดเคลือ่ น MISCONCEPTION

ความสั บสนระหว่ าง สภาพการณ์ ของการเรียนการสอน กับ คุณภาพของการเรียนการสอน

การจัดการเรียนรู้ แบบผู้เรียนเป็ นศู นย์ กลาง ดี

การจัดการเรียนรู้ โดยครู เป็ นศูนย์ กลาง ไม่ ดี
28
ความเชื่อมโยงระหว่ างแนวคิดผู้เรียนสาคัญทีส่ ุ ด
กับ
แนวคิดการจัดการเรียนรู้เน้ นผู้เรียนเป็ นศูนย์ กลาง
หลักการ/แนวทาง
การจัดกระบวนการ
เรียนรู้ : พ.ร.บ.
การศึกษา หมวด 4
มาตรา 24
แนวคิด ผู้เรียนสาคัญที่สุด
(หลักคิดโดยยึดประโยชน์ของผูเ้ รี ยน)
การจัดการเรียนรู้
การวางแผน
การดาเนินการสอน
(พ.ร.บ. การศึกษา
หมวด 4 มาตรา 22 - 30)
ศาสตร์ การสอน
การวัดและประเมินผล
แนวการจัดการเรียนรู้
ครู
เป็ นศูนย์ กลาง
ผู้เรียน
เป็ นศูนย์ กลาง
สื่ อ
เป็ นศูนย์ กลาง
สภาพ + คุณภาพ
การเรียน การเรียน
การสอน การสอน
29
ศาสตร์ การสอน
• ความรู้ ความเข้ าใจ
- หลักสู ตร ผู้เรียน เนือ้ หาสาระ บริบท
- จิตวิทยาการศึกษา จิตวิทยาการเรียนรู้
• การวางแผน และออกแบบการจัดการการเรียนรู้
- การกาหนดวัตถุประสงค์ / ผลการเรียนรู้ ที่
คาดหวัง
- ทฤษฎี หลักการ แนวคิด วิธีสอน (generic + PCK)
เกีย่ วกับการเรียนรู้ – การสอน
- การกาหนดสาระการเรียนรู้
- เนือ้ หาสาระที่จะสอน
- การกาหนดกระบวนการและกิจกรรมการเรียนรู้
- ระบบ / รู ปแบบการสอน เทคนิคการสอน
- สื่ อการเรียนรู้ – การสอน
- นวัตกรรม
- การวัดและประเมินผลการเรียนการสอน
- การวิจัยและพัฒนาการเรียนการสอน
- การวางยุทธศาสตร์ การเรียนการสอน
- การกาหนดวิธีการวัดและประเมินผลการเรียน
การสอน
- การจัดเตรียมสื่ อการเรียนการสอน และ
เครื่องมือวัดผลประเมินผล
30
ศาสตร์ การสอน
(ต่ อ)
• การปฏิบัติการสอน
- การจัดการชั้นเรียน การสร้ างบรรยากาศ ทักษะการสอน ทักษะการใช้ สื่อ การ
ปฏิสัมพันธ์ กบั ผู้เรียน การช่ วยเหลือผู้เรียน การแก้ ปัญหา การปรับ/ เปลีย่ นแผน ฯลฯ
• การวัดและประเมินผลการเรียนการสอน
- การเก็บข้ อมูล
- การแปลข้ อมูล และสรุปผล
- การนาข้ อมูลไปใช้ พฒ
ั นาการเรียนการสอน
• การวิจัยและพัฒนาการเรียนการสอน
31
ศาสตร์ การสอนทีส่ าคัญในการออกแบบการจัดการเรียนรู้
การวางแผนและออกแบบการจัดการเรียนรู้
 สาระทีจ่ ะสอน
 ทฤษฎี หลักการ แนวคิด เกีย่ วกับ
การเรียนรู้ - การสอน
 วิธีสอน เทคนิคการสอน
 ระบบ/รู ปแบบการสอน
 นวัตกรรมการเรียนรู้ - การสอน
• การกาหนดวัตถุประสงค์ /ผลการเรียนรู้
ทีค่ าดหวัง
• การกาหนดสาระการเรียนรู้
• การวางยุทธศาสตร์ การเรียนการสอน
• การกาหนดกระบวนการ และกิจกรรม
การเรียนการสอน
• การกาหนดวิธีการวัดและประเมินผล
• การจัดเตรียมสื่ อการเรียนการสอน และ
เครื่องมือวัดและประเมินผล
ทฤษฎีการเรียนรู้ / การสอน
(THEORY)
 ข้ อความรู้ ที่พรรณนา/ อธิบาย/ ทานาย ปรากฏการณ์ ต่างๆ ทางการเรี ยนรู้ /
การสอนที่ได้ รับการพิสูจน์ ทดสอบ และการยอมรับว่ าเชื่อถือได้
 ทฤษฎีการเรียนรู้ / การสอน มักประกอบด้ วยหลักการย่ อยๆ หลายหลักการ
 ทฤษฎีการเรียนรู้ บางทฤษฎีเสนอทฤษฎีการสอนควบคู่ไปด้ วย
 ทฤษฎีการสอนส่ วนใหญ่ แปลงมาจากทฤษฎีการเรียนรู้ เพือ่ นาไปใช้ เป็ น
หลักในการจัดการเรียนการสอน
32
33
ตัวอย่ าง ทฤษฎีการเรียนรู้ / การสอน









พฤติกรรมนิยม (Behaviorism)
พุทธินิยม (Cognitivism)
มนุษย์ นิยม (Humanism)
กระบวนการทางสมองในการประมวลข้ อมูล (Information Processing Theory)
พหุปัญญา (Theory of Multiple Intelligences)
การสร้ างความรู้ (Constructivism)
การสร้ างสรรค์ ชิ้นงาน (Constructivism)
การเรียนรู้แบบร่ วมมือ (Cooperative Learning)
การทางานของสมอง (Brain Theories)
ฯลฯ
34
หลักการเรียนรู้ – การสอน
(PRINCIPLE)
 ข้ อความรู้ ย่อยๆ ทีพ
่ รรณนา/ อธิบาย/ ทานาย ปรากฏการณ์ ต่างๆ
ทางการเรียนรู้ / การสอน ทีไ่ ด้ รับการพิสูจน์ ทดสอบ และการยอมรับ
ว่ าเชื่อถือได้
 หลักการหรือ ข้ อความรู้ ย่อยๆ หลายประการ อาจนาไปสู่ การสร้ าง
ทฤษฎีได้
 หลักการย่ อยๆ อาจนิรนัยมาจากทฤษฎีได้
35
ตัวอย่ างหลักการเรียนรู้ – การสอน
หลักการเรียนรู้ -การสอน
- จากง่ ายไปยาก
- จากรู ปธรรมไปนามธรรม
- จากประสบการณ์ ตรง
- โดยการฝึ กปฏิบัติ
- โดยให้ เชื่อมโยงกับชีวติ จริง
- โดยให้ เชื่อมโยงกับประสบการณ์ เดิม
- โดยให้ สอดคล้ องกับความสนใจ และ
ความต้ องการของผู้เรียน
- โดยเป็ นแบบอย่ าง
- แบบเน้ นตัวผู้เรียน
- แบบเน้ นความรู้ ความสามารถ
- แบบเน้ นประสบการณ์
- แบบเน้ นปัญหา
- แบบเน้ นทักษะกระบวนการ
- แบบเน้ นการเรียนรู้ ผ่านสื่ อ เทคโนโลยี
ฯลฯ
36
แนวคิดเกีย่ วกับการเรียนรู้ – การสอน
(APPROACH/ CONCEPT)
 ความคิดที่พรรณนา/ อธิบาย/ ทานาย ปรากฏการณ์ ต่างๆ เกีย่ วกับการ
เรียนรู้ - การสอน ที่นักคิด นักจิตวิทยา นักการศึกษา ได้ นาเสนอและ
ได้ รับการยอมรับในระดับหนึ่งว่ า เป็ นแนวคิดที่น่าเชื่อถือด้ วยเหตุผล
บางประการ
 แนวคิด ยังเป็ นข้ อความรู้ / ความคิด ทีย่ งั ไม่ ได้ ผ่านการพิสูจน์ ทดสอบ
อย่ างเป็ นระบบ ด้ วยกระบวนการทีน่ ่ าเชื่อถือ
37
ตัวอย่ าง แนวคิดเกีย่ วกับการศึกษา การเรียนรู้ และการสอน
 แนวคิดการจัดการศึกษาทางเลือกในรู ปแบบต่ างๆ
 แนวคิด PLEARN (PLAY + LEARN) โดย ศ. ดร. ชัยอนันต์ สมุทวณิช
 แนวคิดการจัดการความรู้ (KNOWLEDGE MANAGEMENT)
 แนวคิดสามเหลีย่ มเขยือ้ นภูเขา (พลังปัญญา สั งคม นโยบาย)
โดย ศ. นายแพทย์ ประเวศ วะสี
ฯลฯ
38
วิธีสอน
(METHOD)

วิธีการต่ างๆ ทีน่ ามาใช้ ในการสอน เพือ่ ช่ วยให้ ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ วิธีแต่ ละวิธีมี
วัตถุประสงค์ และลักษณะเด่ นเป็ นเอกลักษณ์ แตกต่ างกัน

ลักษณะเด่ นของแต่ ละวิธี ก็คอื ลักษณะเฉพาะที่ขาดไม่ ได้ ของวิธีน้ัน หากขาดไป
ก็จะทาให้ ไม่ ใช่ วธิ ีน้ันอีกต่ อไป เช่ น ลักษณะเฉพาะของวิธีสอนแบบสาธิตก็คอื การ
แสดง/การทาให้ ดู หากไม่ มีการทาให้ ดู ก็จะไม่ ใช่ วธิ ีสอนแบบสาธิต

วิธีแต่ ละวิธี มีวตั ถุประสงค์ เฉพาะ คือ เป็ นวิธีทจี่ ะช่ วยให้ เกิดผลเฉพาะบางประการ
จากการใช้ วธิ ีน้ัน เช่ น วัตถุประสงค์ ของวิธีสอนแบบสาธิต ก็คอื การช่ วยให้ เห็นการ
ปฏิบัติจริง ทาให้ เห็นภาพ ทาให้ เกิดความเข้ าใจ และจาเรื่องทีเ่ ห็นจากการสาธิตได้ ดี

การเลือกใช้ วธิ ีสอน จึงต้ องพิจารณาว่ า วิธีน้ันมีวตั ถุประสงค์ คือจะช่ วยให้ เกิดผล
อะไร สอดคล้องกับวัตถุประสงค์ ในการสอนบทเรียนทีต่ ้ องการหรือไม่
39
วิธีสอนแบบต่ างๆ













บรรยาย (Lecture)
สาธิต (Demonstration)
ทัศนศึกษา (Field trip)
อภิปรายกลุ่มย่ อย (Small Group Discussion)
ละคร (Dramatization)
บทบาทสมมติ (Role Playing)
กรณีตัวอย่ าง (Case)
เกม (Game)
สถานการณ์ จาลอง (Simulation)
นิรนัย (Deduction)
อุปนัย (Induction)
ศูนย์ การเรียน (Learning Center)
บทเรียนแบบโปรแกรม (Programmed Instruction)
ฯลฯ
40
เทคนิคการสอน
 กลวิธีต่างๆ ที่ใช้ เสริมขั้นตอนการสอน วิธีสอน หรือ การดาเนินการใดๆ
เพือ่ ช่ วยให้ การสอนมีคุณภาพ และประสิ ทธิภาพมากขึน้
 ตัวอย่ าง เช่ น ในการบรรยาย ผู้สอนอาจใช้ เทคนิค การยกตัวอย่ าง การ
ใช้ คาถาม การใช้ สื่อประกอบ เพือ่ ช่ วยให้ การบรรยายมีคุณภาพ และ
ประสิ ทธิภาพมากขึน้
41
เทคนิคการสอนต่ างๆ

การใช้ ผงั กราฟฟิ ค (Graphic Organizer)

การใช้ คาถาม (Questioning)

การจัดกลุ่ม (Grouping)

การสร้ างแรงจูงใจ (Motivation)
ฯลฯ
42
รู ปแบบการสอน/รู ปแบบการเรียนการสอน
รูปแบบการสอน/รูปแบบการเรียนการสอน (Teaching/Instructional Model) คือ
แบบแผนการดาเนินการสอนที่ได้ รับการจัดเป็ นระบบ อย่ างสั มพันธ์ สอดคล้องกับทฤษฎี/
หลักการเรียนรู้หรือการสอนทีร่ ูปแบบนั้นยึดถือ และได้ รับการพิสูจน์ ทดสอบ ว่ ามี
ประสิ ทธิภาพ สามารถช่ วยให้ ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ตามจุดมุ่งหมายเฉพาะของรูปแบบนั้น
แบบแผนการดาเนินการสอนดังกล่าว ประกอบด้ วย ทฤษฎี/หลักการทีร่ ูปแบบนั้น
ยึดถือ และกระบวนการสอนทีม่ ีลกั ษณะเฉพาะ อันจะนาผู้เรียนไปสู่ จุดมุ่งหมายเฉพาะที่
รูปแบบนั้นกาหนด ซึ่งผู้สอนสามารถนาไปใช้ เป็ นแบบแผนหรือแบบอย่ างในการจัดและ
ดาเนินการสอนอืน่ ๆ ทีม่ ีจุดมุ่งหมายเฉพาะเช่ นเดียวกันได้
การนารูปแบบการเรียนการสอนไปใช้ คือการนากระบวนการหรือขั้นตอนที่
รูปแบบฯ กาหนด ไปจัดเป็ นกิจกรรมการเรียนรู้ในเรื่องทีส่ อน เสริมด้ วยวิธีสอน และ
เทคนิคการสอนต่ างๆ ทีจ่ ะช่ วยให้ กระบวนการเรียนรู้มีความสมบูรณ์ และเกิด
ประสิ ทธิภาพสู งสุ ด
43
รู ปแบบการสอนต่ างๆ
รู ปแบบทีเ่ น้ นด้ านพุทธพิสัย
• Concept Attainment Model
• Gagne’ Model
• Memory Model
รู ปแบบทีเ่ น้ นด้ านจิตพิสัย
• Krathwohl’s Model
• Jurisprudentail Model
• Role Playing Model
รูปแบบทีเ่ น้ นทักษะกระบวนการ
•
•
•
•
Group Investigation Model
Inductive Teaching Model
Creative Thinking Model
Torrance’s Future Problem-Solving Model
รู ปแบบทีเ่ น้ นด้ านทักษะพิสัย
• Sympson’s Model
• Harrow’s Model
• Davie’s Model
รูปแบบทีเ่ น้ นบูรณาการ
•
•
•
•
Direct Instruction Model
Storyline Model
4 MAT Model
Cooperative Learning Model