Transcript زئونوزها
تب مالت سالك ( ليشمانيوز ) هاري كيست هيداتيك بروسلوز مشكل جهاني است .به استثناي تعداد كمي از كشورهاي جهان كه عاري از عفونت بوده يا موفق به ريشه كني شده اند ،اكثريت كشورها به عفونت آلوده بوده اند .در تازه ترين آمار جهاني تنها 17كشور ريشه كني بروسلوز را گزارش كرده اند ( جزاير مانش ،نروژ ،سوئد ،هلند ،سوئيس و . ) ....در منطقه خاور ميانه تمامي كشورها آلودگي به بيماري بروسلوز يا تب مالت را دارند . در روستاها و عشاير ايران بين چادرها و كلبه هاي روستائيان و محل نگهداري دام ها فاصله چنداني وجود ندارد .نوازش نوزاد دام تازه به دنيا آمده توسط كودكان و مصرف محصوالت لبني غيرپاستوريزه بخصوص آغوز از علل انتشار بيماري تب مالت در ايران مي باشد .آمار ساليانه بروسلوز انساني در ايران تا سال 68سير صعودي و پس از آن سير نزو لي به خود گرفته است . تب مالت یا بروسلوز یکی از بیماری های عفوني قابل انتقال بين انسان و حیوان بوده که از طریق حیوانات آلوده ( گاو، گوسفند ،بز ،شتر ،خوک و گاومیش ) به انسان منتقل می شود . اصلي تبکه بواسطه جونشاندن یا میکروبی است بهعاملنامشايعبرووسال مالت در ايران پاستوریزاسیون شير و فرآورده های آن از بين می رود . كه شامل 6گونه -1 :بروسال ملي تنسيس -2بروسال كنيس -3 بروسال اوويس -4بروسال سوئيس -5بروسال آبورتس -6بروسال نئوتومه دوره نهفتگی تب مالت معموال بين یک تا سه هفته است اما گاهی به چند ماه نيز می رسد بیماری ممکن است شدید یا خفیف با شروع تدریجی یا ناگهانی باشد .عالیم شایع آن تب و لرز ،خستگی ، تعریق ،سردرد ،درد مفاصل وکمر ،بی اشتهایی ،کاهش ، وزن ،یبوست ،گلودرد و سرفه خشک می باشد . * مه ممم ت ممرين عالم ممت بيم مماري در دام ه مما س ممقط جن ممين و زا ممش دام نارس مي باشد . مصرف شير خام آلوده ،فرآورده های لبنی تهیه شده از شير خام یا شيری که به خوبی جوشیده نشده مخصوصا پنير محلی ،خامه ،سرشير ،بستنی و .... راه انتقال اصلي تب مالت تماس با خون ،جفت ،جنين و ترشحات رحمی حیوان آلوده تنفس هوای محل نگهداري دام های آلوده پاشیده شدن خون یا ترشحات دام آلوده به چشم از طریق مادر آلوده به جنين و همینطور در حين شيردهی از ش ممير و فم مرآورده ه ممای لبن ممی پاس ممتوریزه ی مما ش مميری ک ممه ب ممه اندازه کافی جوشیده استفاده کنیم قب م ممل از مص م ممرف ش م ممير ،آن را ب م ممه م م ممدت 15 -20دقیق م ممه بجوشممانیم ،بایممد توجممه داشممته باشممیم کممه کممف کممردن شمير بممه هنگام حرارت دادن ،عالمت جوشیدن شير نمی باشد اف م مرادی کم ممه بم ممه نحم مموی بم مما دام سم ممروکار دارنم ممد ،بایم ممد بم ممه هنگام کار از وسایل حفاظتی مانند دستکش ،عینک ،چکممه و لباس غير قابل نفوذ استفاده نمایند قبممل و بعممد از دوشممیدن شممير و در هنگممام ذب م دام ،مممن استفاده از وسایل حفماظتی ،دسمتهای خمود را بما آص و صمابون بشوئید بم مما ایجم مماد فاصم ممله مناسم ممب بم ممين محم ممل نگهم ممداری دام هم مما و محل سکونت ،امکان انتقال تنفس ی را کمتر نمایید همیشه در موقع جارو کردن و نظافت محل نگهداری دام ها ،جلوبینی و دهان خود را با پارچه تميزی بپوشانید مهم ترین راه پیشگيری از تب مالت در حیوانمات شناسمایی و جدا کردن حیوانات آلوده است تشخیص تب مالت از طریق آزمایش خون می باشد درمم ممان تم ممب مالم ممت بایم ممد بوسم ممیله دو دارو بم ممه مم ممدت حم ممداقل دو مم مماه انجام شود جهت پیشگيری از مزمن شمدن ،بیممار بایمد داروهما را بطمور مرتمب و کامل طبق دستور پزشک مصرف نماییم . بيماري سالك در مناطق گرمسيري امريكا ،آفريقا وشبه قاره هند ودر نواحي نيمه گرمسيري آسياي جنوص غربي و ناحيه مديترانه ً آندميك است .اگر چه بيماري سالك معموال با مرگ و مير باالئي همراه نيست ولي ميزان ابتالء باال و ايجاد ا عات بد شكل پوستي كه در برخي موارد تا بيش از يك سال باقي مي ماند و جوشگاه (اسكار)پس از بهبودي آن نيز كه حتي با درمان استاندارد تا آخر عمر وجود دارد ،قابل توجه است و موجب اذيت و آزار بيمار مي گردد ساالنه 1500000نفر در دنيا به اين بيماري مبتال مي شوند كه بسياري از آنها ثبت و گزارش نمي شوند .گرچه ساالنه حدود بيست هزار مورد بيماري ليشمانيوز جلدي در ايران گزارش مي َ شود ولي احتماال موارد حقيقي بيش از 4تا 5برابر آن است . سالك در ايران به شكل روستائي( مرطوص) و شهري ( خشك ) مشاهده مي شود ،نوع روستائي در اكثر مناطق روستائي 15 استان كشور شا ع است و نوع شهري در بسياري از نقاط شهري به صورت آندميك از جمله شهر بم وجود دارد . اين بيماري بخصوص نوع جلدي آن درنقاط مختلف كشور شا ع و پراكنده است .سالك جلدي ( پوستي ) در كانونهاي مختلف كشور از هر دو نوع روستايي و شهري و جود دارد و از سال 68تاكنون تعداد مبتاليان سير صعودي داشته و افزا ش چشمگيري را نشان داده است . آلوده ترين استانها بر اساس آمار استانهاي اصفهان و هرمزگان بوده اند . انگل تك ياخته اي از جنس ليشمانيا است كه انواع مختلفي دارد : -1ليشمانيوز جلدي شهري (سالك جلدي شهري يا خشك) كه لشيشمانيا تروپيكا عامل آن مي باشد . -2ليشمانيوز جلدي روستايي ( سالك جلدي روستايي يا مرطوص ) كه ليشمانيا ماژور عامل آن مي باشد . -3ليشمانيوز احشايي كه ليشمانيا دونوواني يا اينفانتوم عامل آن مي باشد. ناقل بيماري پشه ريزي است بنام پشه خاكي يا فلبوتوموس كه اندازه آن 2تا 3ميلي متر است .پشه خاكي ماده خونخوار است و از بدن انسان و بعض ي از حيوانات تغذيه مي كند . ً پشه خاكي ماده معموال هر 5روز يكبار خونخواري مي كند ،و پس از حدود 10روز مي تواند آلودگي يا به عبارتي عامل بيماري را به فرد ديگري منتقل كند . ً پشه خاكي معموال در شب خونخواري مي كند و روزها را در جاهاي تاريك و مرطوص اماكن انساني و يا حيواني استراحت مي كند . طول عمر پشه خاكي بالغ حدود يكماه است . ً مخزن در نوع شهري يا خشك انسان و گاها سگ است ً در نوع روستايي يا مرطوص عمدتا جوندگان ( موش ) است در نوع احشايي انسان مخزن است كه البته بسته به نوع آن متفاوت خواهد بود به عنوان مثال در نوع هندي انسان و در نوع مديترانه اي از جمله ايران سگ و سگ سانان مخزن اصلي بيماري هستند -1نوع روستايي يا مرطوص 1تا 4هفته -2نوع شهري يا خشك 2تا 8ماه و گاهي 2-1سال -3نوع احشايي از چند هفته تا چند ماه و گاهي يكسال مي باشد . -1نوع روستايي يا مرطوص ( اصفهان تا بادرود ،سرخس ،تركمن صحرا ،اسفراين ،بكران ،جاجرم ،سبزوار ،شاهرود ،اردكان ،ابرقوي يزد ) . مهم ترين اين كانون ها مناطق روستايي شمال وشرق اصفهان است -2نوع شهري يا خشك (تهران ،مشهد ،شيراز ،نيشابور ،سبزوار ،كرمان ،ساوه ،يزد و بم ) نوع شهري بيماري داراي 4مرحله است پاپول بي درد ،زخم ، شروع بهبودي و بهبودي كامل در نوع روستايي اين شكل نيز داراي 4مرحله است كه پس ازطي دوره كمون چند هفته تا چند ماه ا عه بصورت جوش همراه با التهاص حاد ظاهر مي شود و پس از دو هفته زخمي شده و به سرعت بزرگ شده و اطراف آن پرخون مي شود بهبودي زخم از وسط و اطراف بطور همزمان اتفاق مي افتد .و بطور معمول زخم ظرف مدت 4تا 6ماه خوص مي شود . در شكل احشايي يا كاال آزار : ً استقرار بيماري معموال مخفيانه و بدون عالئم مشخص صورت مي گيرد وبه كندي پيشرفت مي كند . ً عالئم بيماري معموال با تب نامنظم ،بيقراري ،درد ناحيه طحال سرفه و كم شدن وزن ،بزرگي طحال و كبد ،كم خوني ،ورم دست ها و پاها و صورت ديده مي شود .از بين رفتن سلولهاي بيگانه خوار بدن باعث كاهش قواي دفاعي بدن و سبب آمادگي بيمار براي پذيرش ساير عفونتها شده و اگر تشخيص و درمان به موقع انجام نگيرد موجب مرگ بيمار مي گردد -1بيماريابي -2درمان بيماران -3آموزش مردم در زمينه بيماري -4سمپاش ي تمام مناطق آلوده -5بهسازي محيط -6مهم ترين اقدام به طور كلي بيماريابي ،درمان و پوشاندن زخمها با پانسمان است . با توجه به اينكه مخزن عامل بيماري موشهاي صحرايي هستند با ستي در فصل تابستان با استفاده ازجونده كش ها چند بار عمليات مبارزه با جونده ها صورت پذيرد و از آنجا كه در فصل تابستان بيشتر افراد در بيرون از خانه استراحت مي كنند استفاده از پشه بند و مواد دور كننده حشرات موثر خواهد بود . هاري يك بيماري عفوني حاد ( آنسفاليت ) و كشنده ويروس ي است كه به دوشكل تحريكي(هاري خشمگين ) و ساكت (هاري فلجي) ظاهر مي شود .اين بيماري مخصوص گوشت خواران اهلي و وحش ي بوده ،انسان و ساير حيوانات خونگرم پستاندار ،بطور تصادفي و اغلب ازطريق حيوان گزيدگي به آن مبتال مي شوند . بررس ي هاي انجام گرفته در نقاط مختلف كشور نشان ميدهد كه سگ ،روباه ،و شغال از مهم ترين مخازن اين بيماري مي باشند. در طي بررس ي هاي انجام گرفته مشخص گرديده است كه همه استان هاي كشور كم و بيش به اين بيماري آلوده هستند و بيشترين موارد آلودگي در نواحي شمال ،شمال شرقي و غربي ، استانهاي كرمان ،فارس ،اصفهان و لرستان مشاهده شده است .در ايران % 85گاز گرفتگي توسط سگ ها % 4 ،توسط گربه ها و باقيمانده آنها توسط حيوانات ديگر رخ داده است . بيشتر نمونه هاي مثبت ثابت شده در حيوانات مربوط به گاوها بوده است . -1ميزان كشندگي باال ( ) % 100به طوريكه پس از ظهور عالئم باليني چه در انسان و چه در حيوان درمان پذير نبوده و بيمار محكوم به مرگ خواهد بود -2افزا ش روند موارد حيوان گزيدگي انساني -3تلفات و خسارات اقتصادي كه بيماري در دام ها ايجاد مي كنند . -1گاز گرفتن : اصلي ترين راه سرايت بيماري گازگرفتن به وسيله حيوان هار است .البته از طريق كشيده شدن پنجه آغشته به بزاق حاوي ويروس نيز منتقل مي شود . -2پوست : از طريق پوست سالم ،هاري سرايت پذير نيست ،ولي از راه كوچك ترين خراش يا زخم درپوست اين بيماري منتقل مي شود . -3تنفس : سرايت هاري از طريق تنفس،به ويژه درغارهاي محل زندگي خفاش هاي آلوده ،امكان پذير است. -4دستگاه گوارش : انتقال ازاين راه بعيد است.ولي حيوان گوشتخوار ممكن اسن بندرت از طريق خوردن الشه حيوانات مرده دراثر ابتال به هاري به اين بيماري مبتال شوند. -5جفت : ازآنجا كه دريك بررس ي ،ويروس هاري را ازجنين ،رحم وتخمدان هاي يك حيوان ماده جدا كرده اند ،انتقال بيماري ازطريق جفت نيز بعيد نيست . -6وسايل آلوده : ويروس هاري بسيار حساس بوده در مقابل نور و خشكي به سرعت از بين مي رود لذا اين طريقه انتقال ممكن است در موارد استثنايي صورت پذيرد . -7انسان به انسان : تا به حال موارد معدودي انتقال هاري از انسان به انسان از طريق پيوند اعضا در دنيا گزارش شده است . معموال 15روز تا 3ماه و بطور متوسط 1تا 2ماه * دركودكان طول دوره كمون كوتاه تر از بزرگساالن است. -1خارج كردن ويروس از زخم -2خارج كردن كف صابون از زخم -3بريدن قسمت هاي له شده -4دعفوني محل گزش با بتادين يا الكل -5خودداري از بخيه زخم -6تزريق سرم د هاري( 20واحد به ازاي هر كيلوگرم وزن ) -7تزريق واكسن د هاري در 5نوبت روزهاي ً 28 ، 14 ، 7 ، 3 ، 0عضالني وحتما عضله دلتوئيد زير2 سال درناحيه فوقاني جانبي ران تزريق مي شود -8تزريق واكسن وسرم دكزاز (توام يا ثالث ) -9آنتي بيوتيك درماني -10تحت مراقبت قراردادن حيوان به مدت 10روز -11نمونه برداري از حيوان مهاجم مشكوك كيس ممت هي ممداتيك يك ممي از بيماريه مماي مش ممترك ب ممين انس ممان و دام ً است كه از شيوع نسبتا گسترده اي در دنيا برخوردار میباشمد اك ممي نوكوك مموس .كيس ممت هي ممداتيك مرحل ممه الروي ك ممرم گرانولمموزوس مممي باشممد .كممرم بممالغ در روده سممگ و سممگ سممانان اسممتقرار دارد و انسممان و دامهمما (گوسممفند ،بممز و شممتر و خمموك ) بمما خمموردن سممبزیجات و مممواد غممذایی آلمموده بممه تخممم انگممل كممه بما مدفوع سگ دفع گرديمده بمه كيسمت هيمداتيك مبمتال ممي شموند . اطالعات موجود نشان دهنده وقوع كيست هيداتيك در سرتاسر ايران است .اما ميزان شيوع و الگوهاي انتشار غفونت در نقاط مختلف كشور متفاوت مي باشد به طوري كه ميزان آلودگي از منطقه شمال غربي ايران به سوي جنوص كمتر مشاهده مي شود . راه درمان كيست هيداتيك جراحي مي باشد كيست هيداتيك در بافت هاي مختلف انس ممان و دام استق مرار يافت ممه و بيماريزايي آن در انسان به اندازه كيست و محل استقرار كيست در بدن بستگي دارد .كيست هاي كبدي و ريوي شا عترين تظاهرات بيماري هستند . -1تماس نزدیک و مستقیم با سگ های آلوده -2تماس مستقیم با مدفوع سگ های آلوده -3مصرف آص ،غذا و سبزیجات آلوده شده به مدفوع سگ ً -1آگاهی در زمینه استفاده از سبزیجات به نحوی که سبزی باید کامال با مواد دعفونی کننده شسته و بعد مصرف گردد و همچنين شستشوی دستها با آص وصابون نيز حائز اهمیت است . )۲کسانی که دارای سگ خانگی و گله هستند ،می بایست تماس محدودی با آنها داشته باشند ( .زیرا موی بدن آنها ممکن است به تخم انگل آلوده باشد) نگهداری این حیوانات باید تحت نظر دامپزشک با معاینه دوره ای مرتب و استفاده از داروهای د انگل همراه باشد و از ملس کردن آنها نيز خودداری گردد. ً )۳از کشتار حیوانات ( گاو ،گوسفند و بز) در خارج از کشتارگاه اکیدا خودداری شود و این کار باید در کشتارگاههای بهداشتی صورت پذیرد . )۴بازرس ی الشه و اندام ها در موقع کشتار ،بط و معدوم نمودن اندام های آلوده به کیست به نحوی که اندام آلوده از دسترس سگ دور نگه ً داشته شده و حتما سوزانده و یا دفن بهداشتی گردند. )۵مبارزه با سگ های ولگرد شامل معدوم نمودن آنها از طرق مختلف و همچنين جمع آوری و دفن صحی زباله نقش مهمی در کاهش جمعیت سگ ها و مبارزه با این بیماری و سایر بیماری هایی که از طریق سگ به انسان منتقل می شود را خواهد داشت.