Transcript مراقبت نوزادان و کودکان

Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH
Community Medicine Specialist
1
‫منابع طرح سؤال امتحان از مبحث جمعیت شناس ی‪:‬‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫موارد مطرح شده درکالس‬
‫جلد ‪ 3‬كتاب جامع بهداشت عمومي‪ :‬فصل ‪ -11‬گفتار‪ :14‬برنامه هاي‬
‫كشوري مراقبت ازنوزادان (صفحه ‪1733‬تا ‪)1742‬‬
‫(قابل دانلود از وب سایت دانشگاه‪ ،‬صفحه گروه پزشکی اجتماعی‪ :‬فایل ‪ pdf‬به نام‬
‫‪)national neonatal management‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫مراقبتهاي دوران نوزادي و شيرخوارگي‬
‫سالمت دوران جنيني شرط اساس ی برای سالمت پس ازتولد‬
‫مراقبتهاي بدو تولد‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪.5‬‬
‫‪.6‬‬
‫‪.7‬‬
‫‪.8‬‬
‫‪.9‬‬
‫‪3‬‬
‫ايمن بودن محيط زايمان‬
‫انجام زایمان توسط فرد آموزش دیده‬
‫مناسب بودن حرارت اتاق زايمان (‪ 28-25‬درجه)‬
‫وارونه کردن و پاک کردن راههای تنفس ی‬
‫پاک کردن دور دهان و بینی نوزاد‬
‫خشك كردن بالفاصله پس ازتولد با حوله گرم‬
‫پوشاندن سر با كاله (چرا؟)‬
‫تماس سينه به سينه با مادر‬
‫شروع تغذيه با شيرمادر درساعت اول تولد‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫مراقبتهاي نوزادي‬
‫احيا (‪)Resuscitation‬‬
‫‪.1‬‬
‫اگرپس ازیک دقیقه ازتولد تنفس نوزاد برقرارنشد باید احیا آغازشود‬
‫‪‬‬
‫مراقبت از بند ناف‬
‫‪.2‬‬
‫قطع و بستن بتد ناف پس از توقف نبض درآن‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫استفاده ازوسایل استریل‬
‫پاک کردن هرروزه با الکل سفید تا زمان افتادن خودبخود بند ناف‬
‫مراقبت از چشمها‬
‫‪.3‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫تميزکردن لبه های پلک با سواپ پیش ازباز شدن‬
‫قطره نیترات نقره‬
‫مراقبت از پوست‬
‫‪.4‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪4‬‬
‫(بستن به موقع بند ناف باعث جلوگيری ازدفع ‪ 10‬میلی لیترخون نوزاد می شود)‬
‫خشک کردن پس از تولد با حوله گرم‬
‫تميز کردن با پارچه‬
‫شستشو؟؟ (آیا الزم است؟)‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫مراقبتهاي نوزادي‬
‫واکسیناسیون‬
‫‪.5‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫معاينه كامل جهت تشخيص ناهنجاريها‪ ،‬بررس ی موارد ذیل‪:‬‬
‫‪.6‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫سیانوز لبها‪ ،‬پوست و مخاطات‬
‫دشواری تنفس‬
‫نداشتن سوراخ مقعد‬
‫استفراغ مکرر‬
‫نشانههای تحریک مغز‬
‫آنومالیهای مادرزادی ازعلل عمده مرگ نوزادان عليرغم وزن مناسب هستند‬
‫آنومالیهای مادرزادی قلبی عروقی خطرناکترین هستند‬
‫هم اتاقي مادرو نوزاد (‪) Rooming in‬‬
‫‪.7‬‬
‫‪‬‬
‫‪5‬‬
‫ب‪-‬ث‪-‬ژو هپاتیت ب دربدو تولد‬
‫فلج اطفال هنگام خروج اززایشگاه‬
‫گذاشتن تخت نوزاد در کنار تخت مادر (‪)Bedding in‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫مراقبتهاي نوزادي‬
‫جلوگيري از هيپوترمي‬
‫‪.8‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫جلوگيري از خونريزي‬
‫‪.9‬‬
‫‪‬‬
‫‪.10‬‬
‫تزریق عضالنی یک میلی گرم ویتامين ‪ K‬محلول درآب‬
‫غربالگري بيماريها‪:‬‬
‫‪‬‬
‫هیپو تيروئیدی‬
‫فنیل کتونوریا‬
‫‪‬‬
‫کمبود آنزیم ‪G6PD‬‬
‫‪‬‬
‫‪6‬‬
‫عدم کامل بودن سیستم تنظیم گرمای بدن دربدو تولد‬
‫لزوم پوشش کافی با توجه به فصل و حرارت منطقه‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫نمره آپگار‪ :‬روش عملي مناسب براي تشخيص نياز به احياء‬
‫نوزاد‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪.5‬‬
‫‪7‬‬
‫بهترين نمره آپگار‪10 :‬‬
‫اگر ‪ 3-0‬باشد‪ :‬نياز به احياء فوري‬
‫نحوه محاسبه آپگار‪:‬‬
‫‪ ‬با معاینه نوزاد براساس موارد ذیل‪:‬‬
‫تعداد نبض‬
‫وضعیت تنفس‬
‫رنگ پوست‬
‫پاسخ به واردكردن كاتتر به بيني‬
‫وضعیت انقباض (تون) عضالت‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫چگونگی محاسبه آپگار‬
‫‪‬‬
‫تعداد نبض‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫وضعیت تنفس‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪0‬‬
‫وجود ندارد‬
‫آرام – نامنظم ‪1‬‬
‫خوب ‪ ،‬گريه ‪2‬‬
‫رنگ پوست‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪8‬‬
‫‪-‬‬‫< ‪100‬‬
‫‪<100‬‬
‫‪0‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪0‬‬
‫رنگ پريده ‪ -‬آبي‬
‫بدن‪ :‬صورتي‪ -‬انتها ها‪ :‬آبي‬
‫ً‬
‫‪2‬‬
‫كامال صورتي‬
‫‪1‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫چگونگی محاسبه آپگار‬
‫‪‬‬
‫پاسخ به واردكردن كاتتر به بيني‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫وضعیت انقباض عضالت‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪9‬‬
‫بدون پاسخ‬
‫تغييرچهره‬
‫عطسه ياسرفه‬
‫‪0‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪0‬‬
‫نوزاد شل‬
‫آرنج ها و زانوها تا حدودی خم شده اند ‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫حرکت فعال‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫‪Parental Infant Bond‬‬
‫‪ ‬پيوستگي عاطفی مادر و نوزاد‪-‬پدر و نوزاد‬
‫‪ ‬وابسته بودن تکامل طبیعی نوزاد به روابط‬
‫عاطفی بين نوزاد و والدین‬
‫‪10‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫وزن هنگام تولد‬
‫‪ ‬یکی ازراههای مهم سنجش پيامد بارداري‬
‫‪ ‬شاخص ي معتبراز سالمت و رسيدگي جنين‬
‫ً‬
‫‪ ‬مرگ و ميرنسبتا کم درنوزادان با وزن مناسب‬
‫(حتي در شرايط نامساعد زيست محيطي)‬
‫‪ ‬عوامل موثربروزن کودک هنگام تولد‪:‬‬
‫ژنتيک‪ ،‬وضع تغذيه مادر‪ ،‬فاصله بين مواليد‪ ،‬جنس کوود ‪،‬‬
‫سو وويگار کشو وويدن در دوران بو ووارداري‪ ،‬سو ووابنه عفونو ووت مو ووادر‪،‬‬
‫وضعيت اقتصادي اجتماعي خانواده‬
‫‪11‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫نوزادان كم وزن (‪)LBW=Low Birth Weight‬‬
‫‪‬‬
‫وزن هنگام تولد كمتراز‪2500‬گرم‬
‫‪‬‬
‫وزن كمتر از ‪ 1500‬گرم = ‪ VLBW‬يا … ‪Very Low‬‬
‫‪‬‬
‫تعیين وزن باید درساعات اولیه تولد که هنوز کاهش وزن‬
‫چشمگيری رخ نداده است انجام شود‬
‫ً‬
‫عمدتا درکشورهای درحال توسعه‬
‫لزوم توجه به عوامل ژنتیک و زیست محیطی درتعریف کم‬
‫وزنی (مثال کشور هند)‬
‫کم وزنی‪ :‬علت عمده مرگ نوزادان و شيرخواران‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪12‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫نوزادان كم وزن (‪)LBW=Low Birth Weight‬‬
‫‪‬‬
‫‪ 3‬عامل عمده كم وزنی درکشورهای درحال توسعه‪:‬‬
‫‪ .1‬سوء تغذیه مادر‬
‫‪ .2‬عفونتها (سل‪ ،‬عفونتهای ادراری‪ ،‬ماالریا و ‪)...‬‬
‫‪ .3‬بارداری مکرر‬
‫‪ ‬سایرعوامل خطرکم وزنی نوزاد‪:‬‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪.5‬‬
‫‪.6‬‬
‫‪.7‬‬
‫‪.8‬‬
‫‪.9‬‬
‫‪13‬‬
‫کاربدنی شدید‬
‫نبود امکانات پزشکی برای درمان عوارض بارداری مثل کمخونی و پراکالمپس ی‬
‫سیگار‬
‫قد مادرکمتراز‪ 145‬و وزن کمتراز‪ 40‬کیلوگرم‬
‫سن مادر(کمتراز‪ 20‬یا بیشتراز‪)35‬‬
‫فاصله کوتاه دو زایمان‬
‫عدم مراقبتهای بارداری‬
‫سابقه تولد نوزاد ‪LBW‬‬
‫بارداری اول یا چهارم به بعد‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
)LBW=Low Birth Weight( ‫نوزادان كم وزن‬
:‫دو گروه نوزادان كم وزن‬

)Preterm( ‫ نارس‬.1
‫ نوزادان كم وزن نسبت به سن به دنيا آمدن‬.2
)SFD = Small For Date(
Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH
Community Medicine Specialist
14
‫نوزادان نارس (‪)preterm‬‬
‫‪‬‬
‫تولد پيش ازهفته ‪37‬‬
‫ممکن است رشد داخل رحمي آنها عادي باشد‬
‫امكان رشد و به اندازه عادي رسيدن با انجام مراقبتهاي نوين نوزادي‬
‫‪‬‬
‫نارس بودن حدود دو سوم کودکان دچار ‪ LBW‬درکشورهاي پيشرفته‬
‫‪‬‬
‫افزايش شدت تظاهرات باليني اکثربيماريهاي نوزادان دراثرکموزنی و نيزازبين بردن‬
‫مشخصات متمايزكننده آنها‬
‫‪‬‬
‫لزوم دقت عمل و حوصله درتغذيه اين نوزادان‪:‬‬
‫‪ ‬آغاز تغذيه در همان ابتدا خطرهيپوگليسمي و دهيدراتاسيون را بدون افزايش‬
‫خطرآسپيراسيون کاهش ميدهد‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪15‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫نوزادان كم وزن براي سن بارداري (‪)SFD‬‬
‫‪ ‬زيرصدك دهم بودن وزن براي سن بارداري‬
‫‪ ‬نامهاي ديگر‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫تأخير رشد داخل رحمي يا‬
‫(‪)IUGR = Intrauterine Growth Retardation‬‬
‫‪‬‬
‫‪SGA = Small for Gestational Age‬‬
‫ممكن است ‪ preterm‬يا ‪ full term‬باشند‬
‫‪ SFD‬بودن سه چهارم کودکان دچار ‪ LBW‬درکشورهاي درحال توسعه‬
‫‪ ‬باال بودن خطرمرگ و مير‬
‫‪‬‬
‫‪16‬‬
‫علت‪ :‬سوء تغذیه و عفونت‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫نکات مهم درمراقبت ازنوزادان كم وزن‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪17‬‬
‫توجه به خطرهیپوکس ی و اتالف حرارت حين زایمان‬
‫دوشیدن شيردرصورت عدم امکان مکیدن نوزاد‬
‫غربالگری کودک ازنظرتکامل‬
‫آموزش روش تغذیه به مادر‬
‫نیازبیشترآنها به انرژی‪ ،‬پروتئين‪ ،‬ویتامين و مینرالها‬
‫بد جذب شدن چربی و ازدست رفتن کلسیم و ویتامینهای محلول درچربی‬
‫تجویزویتامين ‪ E‬و اسید فولیک تا زمان دو برابرشدن وزن نوزاد و سپس تجویزآهن‬
‫(قطع ‪)Vit E‬‬
‫تجویزکلسیم‪ ،‬ویتامینهای ‪A, B, C, D‬‬
‫غذا‪ :‬کم حجم و دردفعات متعدد‬
‫مراقبت خاص دربرابرعفونتها‬
‫درصورت بروزآپنه‪ ،‬سیانوز و تاکی پنه‪ :‬دادن اکسيژن‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
18
Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD
MPH Community Medicine Specialist
19
Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH
Community Medicine Specialist
20
‫نوزادان دیررس (‪)post term‬‬
‫‪ ‬تولد پس ازهفته ‪42‬‬
‫‪ ‬ارتباط با نارسایی جفت‬
‫‪ ‬منجربه افزایش ‪NMR‬‬
‫‪ ‬شباهت ظاهری و رفتاری با نوزادان ‪ 3-1‬هفتهای‬
‫ً‬
‫‪ ‬معموال وزن زیاد‬
‫‪21‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫نوزادان با وزن زیاد براي سن بارداري‬
‫(‪)LGA = Large for Gestational Age‬‬
‫‪ ‬وزن بیش از‪4200‬گرم‬
‫ً‬
‫‪ ‬معموال ‪ term‬هستند‬
‫‪ ‬افزایش مرگ و مير‬
‫‪ ‬ازعوامل مرتبط‪ :‬دیابت بارداری‬
‫‪ ‬افزایش احتمال آسیبهای حين تولد (عصبی‪ ،‬عضالنی‬
‫اسکلتی‪ ،‬هماتوم سر و ‪)...‬‬
‫‪ ‬افزایش احتمال ناهنجاريهای مادرزادی مثل قلبی و ‪ ...‬و‬
‫عقب ماندگی ذهنی‬
‫‪22‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫مراقبت از کودکان‬
‫‪‬‬
‫توجه خاص به کودکان زیر‪ 5‬سال‬
‫‪‬‬
‫کودکان درمعرض خطر‪:‬‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪.5‬‬
‫‪.6‬‬
‫‪23‬‬
‫دوقلویی‬
‫‪LBW‬‬
‫عدم تغذیه کافی با شيرمادر‬
‫فاقد یکی ازوالدین بودن‬
‫شاغل بودن مادر‬
‫عدم افزایش وزن طی سه ماه پیاپی‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫کودکان درمعرض خطر‪( :‬ادامه)‬
‫‪ .7‬کم کردن وزن طی دو ماه پیاپی‬
‫‪ .8‬مرگ حداقل دو کودک قبلی درخانواده درزیردو سالگی‬
‫‪ .9‬وزن کمتراز‪ 70‬درصد وزن مرجع‬
‫‪ .10‬بیماريهای حاد (گاستروانتریت‪ ،‬سرخک‪ ،‬سیاه سرفه و ‪)...‬‬
‫‪ .11‬رتبه تولد پنجم و بعد‬
‫‪ .12‬فاصله کمترازدو سال با کودک قبلی‬
‫‪ .13‬بیماری والدین‬
‫‪24‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫شاخصهاي حياتي درمراقبت كودكان‬
‫‪ ‬ميزان ميرايي شيرخواران (‪:)IMR‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪25‬‬
‫بسيارحساس براي وضعيت سالمت و سطح زندگی مردم‬
‫سه ويژگي‪:‬‬
‫‪ ‬بزرگترين رقم ميرايي درگروههاي سني (تا ‪ 65‬سالگي)‬
‫‪ ‬علل مرگ با علل مرگ بزرگساالن متفاوت است‬
‫‪ ‬با اجراي برنامههاي بهداشتي‪ ،‬تأثيربيشترو مستقيمترنسبت به‬
‫ميزانهاي ديگرميرايي ميگيرد‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫‪IMR‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫نشاندهنده توسعه اجتماعي اقتصادي هركشور‬
‫در كشورهاي پيشرفته‪ :‬كمتر از ‪ 15‬و حتي ‪( 10‬درهزارتولد زنده)‬
‫در كشورهاي درحال توسعه‪ :‬بين ‪ 100‬تا ‪( 200‬درهزارتولد زنده)‬
‫علت عمده تفاوت فوق‪:‬‬
‫‪ ‬مراقبتهاي بارداري‬
‫‪ ‬نحوه تغذيه و تعدد بارداري‬
‫‪ ‬كم وزني هنگام تولد‬
‫‪26‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫عوامل مؤثربر‪IMR‬‬
‫‪ ‬عوامل بيولوژيك‪:‬‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪.5‬‬
‫‪.6‬‬
‫‪.7‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫عوامل اقتصادي اجتماعي(‪)Socioeconomic status‬‬
‫عوامل فرهنگي ‪:‬‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪27‬‬
‫سن مادر(زیر‪ ،20‬باالي ‪)35‬‬
‫وزن تولد‬
‫مرتبه زايمان (بيشترين ميرايي درزايمان اول‪ ،‬كمترين درزايمان دوم)‬
‫فاصله بارداريها‬
‫چندقلويي‬
‫بعد خانوار‬
‫تعدد بارداريها‬
‫آداب و رسوم‬
‫سواد‬
‫‪...‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
28
Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD
MPH Community Medicine Specialist
29
Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH
Community Medicine Specialist
30
‫‪IMR‬‬
‫‪‬‬
‫روند نزو لي دركل جهان طي قرن گذشته‬
‫عامل اصلي كاهش در‬
‫‪ ‬كشورهاي پيشرفته‪ :‬بهبود اقتصادي اجتماعي و سپس خدمات‬
‫پزشكي‬
‫‪ ‬كشورهاي در حال توسعه‪ :‬خدمات پزشكي و سپس پيشرفت‬
‫اقتصادي اجتماعي‬
‫‪‬‬
‫دشوارترشدن كاهش ‪ IMR‬با ورود به قرن جديد ‪ :‬مستلزم پيشگيري‬
‫ازبيماريهاي مادرزادي و ناهنجاريها‬
‫‪‬‬
‫‪31‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
IMR
:‫ شامل دو جزء‬
)Neonatal Mortality Rate( NMR 
‫ روزاول) درهزارتولد زنده‬28(‫مرگهاي نوزادي‬

)Post Natal Mortality Rate( PNMR
‫ روزگي تا يك سالگي درهزارتولد زنده‬28‫مرگهاي پس از‬
Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH
Community Medicine Specialist


32
‫ميزان ميرايي نوزادان (‪)NMR‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪33‬‬
‫درپسرها بيشتر(دركل دنيا)‬
‫‪ ‬علت‪ :‬آسيبپذيري بيشتر از نظر زيستشناختي‬
‫وسيله اندازهگيري شدت تأثيرعوامل درونزاد برنوزاد است‪:‬‬
‫‪ ‬مثل ‪ ،LBW‬صدمات حين زايمان و ‪...‬‬
‫ارتباط مستقيم با وزن تولد و سن بارداري‬
‫كنترل ‪ :NMR‬دشوارترين مداخله براي كاهش ‪IMR‬‬
‫‪ ‬علت‪ :‬عدم تغيير آسان عوامل درونزاد با بهبود شرايط محيطي‬
‫كاهش ‪ NMR‬با پيشرفت تكنيكهاي پزشكي‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫ميزان ميرايي نوزادان (‪)NMR‬‬
‫‪‬‬
‫‪34‬‬
‫علل عمده مرگ نوزادي‪:‬‬
‫‪ ‬كممم وزنممي‪ ،‬نارسم ي‪ ،‬صممدمات حممين زايمممان‪ ،‬ناهنجمماري مممادرزادي‪،‬‬
‫بيماريه م م م م مماي هموليتي م م م م ممك‪ ،‬اخ م م م م ممتالالت جف م م م م ممت و بن م م م م ممد ن م م م م مماف‪،‬‬
‫گاستروانتريت‪ ،‬اسهال‪ ،‬تشنج و كزازنوزادي‬
‫‪ ‬كشورهاي درحال توسعه‪ :‬كموزني‪ ،‬عفونت (اسهال‪ ،‬تنفس ي)‬
‫و سوء تغذيه‬
‫‪ ‬كشورهاي پيشرفته‪ :‬ناهنجاري مادرزادي‪ ،‬كمبود يا نبود‬
‫اكسيژن (سندرم مرگ ناگهاني شيرخوار)‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD
MPH Community Medicine Specialist
35
Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD
MPH Community Medicine Specialist
36
Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH
Community Medicine Specialist
37
‫ميزان ميرايي پس ازنوزادي (‪)PNMR‬‬
‫‪‬‬
‫دردخترها بيشتر(دربرخي كشورهاي درحال توسعه)‬
‫‪‬‬
‫‪ ‬علت‪ :‬عدم توجه به تغذيه و مراقبت بهداشتي دختربچهها‬
‫تحت تأثيرعوامل برونزاد (محيطي و اجتماعي)‬
‫‪ ‬مثل اسهال و عفونتهاي تنفس ي‪ ،‬سوءتغذيه‬
‫‪‬‬
‫سايرعلل درمرگ بعد ازنوزادي‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪38‬‬
‫ديگر بيماريهاي واگير (سرخك و ‪)...‬‬
‫ناهنجاريهاي مادرزادي‬
‫حوادث و سوانح‬
‫علت اصلي دركشورهاي پيشرفته‪ :‬ناهنجاريهاي مادرزادي‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫ميزان ميرايي جنيني‬
‫(‪)FMR = Fetal Mortality Rate‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪39‬‬
‫يا مرده زايي (‪)stillbirth‬‬
‫تعداد مرگ جنين با وزن بيش از‪1000‬گرم پس ازهفته ‪ 28‬بارداري به‬
‫ازاي هرهزارتولد زنده و جنينهاي مردهاي كه هنگام تولد بيش ازهزار‬
‫گرم وزن داشتهاند‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫( ‪Perinatal Mortality‬‬
‫‪)Rate=PMR‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫مرگهاي ازهفته ‪ 28‬جنيني تا هفت روزپس ازتولد به ازاي هرهزارتولد زنده‬
‫فرمول دقيقتر‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪40‬‬
‫مرگهاي از هفته ‪ 28‬جنيني تا هفت روز پس از تولد با وزن بيش از هزار گرم به‬
‫ازاي هر هزار تولد زنده بيش از هزار گرم‬
‫با كاهش ‪ PMR ،IMR‬به عنوان معيارمراقبتهاي بارداري و اطفال اهميت يافته است‬
‫‪ PMR‬بهتراز ‪ NMR‬نتيجه مراقبتهاي بارداري را نشان ميدهد‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫( ‪Perinatal Mortality‬‬
‫‪)Rate=PMR‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪41‬‬
‫تنها نيم درصد ازكل طول عمررا شامل ميشود اما ميرايي آن بيش ازميرايي ‪ 40-30‬سال‬
‫بعد ازتولد است‬
‫‪ PMR‬حدود ‪ 90‬درصد مرگهاي جنيني و شيرخوارگي را دركشورهاي پيشرفته شامل‬
‫ميشود‪.‬‬
‫علل‪:‬‬
‫‪ ‬دوران بارداري‪ :‬افزايش فشارخون‪ ،‬بيماريهاي قلبيعروقي‪ ،‬ديابت‪ ،‬سل‪ ،‬آنمي‪... ،‬‬
‫‪ ‬هنگام زايمان‪ :‬صدمات‪ ،‬خفگي‪ ،‬طول كشيدن زايمان و ‪...‬‬
‫‪ ‬پس اززايمان‪ :‬نارس ي‪ ،‬سندرم زجرتنفس ي (‪ ،)RDS‬ناهنجاريها و ‪...‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫ميزان ميرايي كودكان ‪ 1‬تا ‪ 4‬ساله‬
‫(‪)Child Death Rate = CDR‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪42‬‬
‫تعداد مرگ كودكان ‪ 1‬تا ‪ 4‬ساله دريكسال تقسیم بركل كودكان ‪ 1‬تا ‪4‬‬
‫ساله‬
‫خالصتربراي نشان دادن وضع اجتماعي يك كشور‪:‬‬
‫‪ ‬انعكاس عوامل زيستمحيطي نامناسب (حوادث و سوانح‪،‬‬
‫سوءتغذيه‪ ،‬عفونت و ‪)...‬‬
‫‪ ‬متأثرازعوامل اقتصادي و فرهنگي و ‪...‬‬
‫بيشترين ميرايي درسال دوم زندگي‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫ميزان ميرايي كودكان زير‪ 5‬سال‬
‫(‪)Under 5 Mortality Rate = U5MR‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪43‬‬
‫تعداد مرگ كودكان زير‪ 5‬سال دريكسال به ازاي هزارتولد زنده‬
‫كاهش به خاطربهبود بهداشت‪ ،‬تغذيه‪ ،‬مسكن ‪ ،‬واكسن و ‪...‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH
Community Medicine Specialist
44
‫با توجه به نمودارميزان مرگ كودكان زير‬
‫پم ممنج سم ممال درفاصم ممله سم ممال هم مماي‬
‫‪ ١٣٧٢ -١٣٨٦‬ك مماهش چش ممم گي ممري‬
‫داش ممته اس ممت‪ ،‬ب ممه ط مموري ك ممه از(‬
‫‪ ) ٤٦ /٣‬در سال ‪ ١٣٧٢‬بمه( ‪٢٢ / ٥‬‬
‫) در هزارتولمد زنمده درسمال ‪١٣٨٦‬‬
‫رس مميده اس ممت‪ .‬اي ممن مي ممزان ازس ممال‬
‫‪ ١٣٧٢‬ت م م م م مما ‪ ١٣٧٨‬رون م م م م ممد نزو لم م م م م ممي‬
‫منظممي نداشمته و پمس ازهمرشمميب‬
‫نزو لممي‪ ،‬س ممال بع ممد آن ي ممك اف ممزايش‬
‫(شم م م مميب صم م م ممعودي) دارد‪ ،‬ولم م م ممي از‬
‫س ممال ‪ ١٣٧٨‬ب ممه بع ممد رون ممد نم ممودار‬
‫نزو ل ممي اس ممت‪ .‬ك مماهش مي ممزان م ممرگ‬
‫كودك ممان زي ممرپ ممنج س ممال نس ممبت بم مه‬
‫مم م م ممرگ نم م م مموزادان ازرونم م م ممد بهتم م م ممري‬
‫برخممورداربمموده و از‪ ٥٠‬درصممد هممم‬
‫بيش ممترك مماهش داش ممته اس ممت‪ .‬ايم من‬
‫ً‬
‫كمماهش چشمممگيراحتممماال ميتوانممد‬
‫دليلم ممي بم ممرمم مموثربم ممودن برنامم ممههاي‬
‫كش مموري س ممالمت كودك ممان ش ممامل‬
‫ايمنس ممازي‪ ،‬تغذي ممه ب مما ش مميرم ممادرو‬
‫سم م ممايربرنامم م ممهها كم م ممه هم م ممدف آنهم م مما‬
‫پيشگيري از ممرگ كودكمان درسمال‬
‫هاي اوليه است‪ ،‬باشد‪.‬‬
‫‪45‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH
Community Medicine Specialist
46
Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH
Community Medicine Specialist
47
Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH
Community Medicine Specialist
48
‫مراقبت كودكان‬
Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH
Community Medicine Specialist
49
‫مراقبتهاي كودك سالم‬
‫‪ ‬يكي ازشاخصهاي توسعه‪ ،‬كاهش مرگ وميركودكان زير‪ 5‬سال‬
‫است‬
‫‪ ‬مرگ ناش ي ازبيماريهاي عفوني دركودكان زير‪ 5‬سال ايران‬
‫كاهش يافته است اما‪:‬‬
‫مرگ ناش ي ازحوادث و سوانح و مرگهاي دوران نوزادي‬
‫ً‬
‫(خصوصا هفته اول) درصدرعلل مرگ وميراست‪.‬‬
‫‪50‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫كودكاني كه ازگزند بيماريهاي واگيررهايي مييابند‪ ،‬با سوء تغذيه و‬
‫اشكال مختلف بيماريهاي غيرواگيردست به گريبانند‪.‬‬
‫سؤال‪:‬‬
‫كودكاني كه بيمارنميشوند و نميميرند‪ ،‬آيا به حداكثر رشد و تكامل‬
‫خود ميرسند؟‬
‫آيا اين كودكان درمعرض خطربيماريهاي نهفته و بدون عالمت‬
‫نيستند؟‬
‫‪51‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪52‬‬
‫به عبارتي ديگرپس ازكاهش مرگ وميركودكان‪ ،‬نوبت افزايش كيفيت‬
‫زندگي آنهاست‪.‬‬
‫با تغييرالگوي بيماريها ازواگيرو حاد به مزمن و غيرواگيربايد برنامه هاي‬
‫جديدي براي مراقبت كودكان درپيش گرفت‪.‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫اهميت مراقبت كودكان‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪53‬‬
‫جمعيت زياد (حدود ‪ 15‬درصد جمعيت)‬
‫ميرايي زياد‬
‫خطربيشترابتال به بيماريها (سوء تغذيه‪ ،‬عفونتهاو ‪) ...‬‬
‫رشد و تكامل سريع‬
‫منابع انساني آينده كشور‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫‪ ‬عاليم بسياري ازبيماريها دردوران پس ازكودكي (‪ 8‬سالگي)‬
‫ظاهرميشود ولي ميتوان دردوره كودكي عامل مسبب يا‬
‫مستعدكننده آنها را شناسايي و ازبروز بيماري جلوگيري نمود‪.‬‬
‫‪54‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫‪ ‬مراقبتهاي كودك سالم (‪ Well Child Care‬یا ‪ )WCC‬عالوه‬
‫برپيشگيري و درمان بيماريها و پايش رشد‪،‬‬
‫به‬
‫سايرابعاد زيستي كودك‪ ،‬رشد رواني‪ ،‬رشد اجتماعي‪-‬رفتاري‪،‬‬
‫مهارتهاي فردي و حركتي‬
‫نيزتوجه ميكند‪.‬‬
‫‪55‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫‪ WCC ‬با غربالگري‪ ،‬كودكان سالم را جدا ميكند و بما شناسمايي‬
‫ً‬
‫زودرس بيماريهممايي كممه بعممدا عالمتممدارميشمموند بممه بهبممود كيفيممت‬
‫زندگي كودكان كمك ميكند‪.‬‬
‫‪ ‬دركشممورهاي توسممعه يافتممه حممداقل ‪ 15‬درصممد افممزايش همموش در‬
‫اثراجراي اين برنامه مشاهده شده است‪.‬‬
‫‪ ‬انتظم ممارمم مميرود بم ممه ازاي هم ممريم ممك ريم ممال سم ممرمايهگذاري درسم ممالمت‬
‫كودك‪ 7 ،‬ريال بازگشت سرمايه داشته باشيم‪.‬‬
‫‪56‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫انواع مراقبتهاي كودكان‬
GOBI FFF
)‫ ( پايش رشد‬Growth monitoring
)‫ (مايع درماني خوراكي‬Oral rehydration therapy
)‫ (تغذيه با شيرمادر‬Breast feeding
)‫ ( ايمنسازي‬Immunization
)‫ (تغذيه كمكي‬Food supplement
)‫ (تنظيم خانواده‬Family planning
)‫ (آموزش به مادران‬Female education
Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH
Community Medicine Specialist







57
‫رشد كودك‬
Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH
Community Medicine Specialist
58
‫‪ ‬رشد (‪:)Growth‬‬
‫افزايش ابعاد فيزيكي بدن مثل وزن و قد‬
‫‪ ‬نمو يا تكامل (‪:)Development‬‬
‫افزايش مهارتها وپيچيدهترشدن رفتارها‬
‫پايش رشد و تكامل كودك براي بررس ي سالمتي كودك الزم است‪.‬‬
‫رشد وتكامل عالوه برجنبههاي بدني شامل جنبههاي هوش ي‪ ،‬عاطفي و‬
‫اجتماعي هم هست‪.‬‬
‫‪59‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫عوامل تعيين كننده رشد و تكامل‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪60‬‬
‫صفات ارثي‬
‫تغذيه‬
‫سن (متفاوت بودن سرعت رشد درسنين مختلف)‬
‫جنس‬
‫محيط فيزيكي (نور آفتاب‪ ،‬وضع مسكن‪ ،‬تهويه و‪)...‬‬
‫عوامل روانشناختي (تأثيربرروي تكامل و نيزبرروي رشد فيزيكي)‬
‫عفونتها‬
‫عوامل اقتصادي‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫روشهاي ارزيابي رشد و نمو‬
‫‪‬‬
‫وزن‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫قد‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪61‬‬
‫بارزترين نشانه رشد كودك‪ :‬افزايش وزن‬
‫در‪5‬ماهگي‪ :‬وزن دو برابروزن تولد‬
‫دريكسالگي‪ :‬سه برابر‬
‫دردو سالگي‪ :‬چهاربرابر‬
‫افزايش قد با سرعت آهستهترازافزايش وزن‬
‫دريكسالگي‪ :‬يك و نيم برابرقد تولد‬
‫درچهارسالگي‪ :‬دو برابرقد تولد‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫روشهاي ارزيابي رشد و نمو‬
‫‪‬‬
‫دور سرو سينه‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪62‬‬
‫هنگام تولد‪ :‬دور سربيشترازدور سينه‬
‫در‪9‬ماهگي‪ :‬دور سينه بيشترميشود‬
‫اين معكوس شدن نسبت‪ ،‬درشرايط نامناسب تغذيهاي و اختالل رشد ديرتررخ‬
‫ميدهد‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫پايش رشد کودکان‪:‬‬
‫معياره وواي مناس ووب بو وراي قض وواوت در م ووورد رش وود کودک ووان ش ووامل ان وودازه گي ووري وزن‪ ،‬ق وود و دور س وور‬
‫ميباش وود‪ .‬ترکي ووب ه وور ي ووک از اي ه ووا ب ووا س وون ي ووا ق وود شاخص ووهايي را ميس ووازند ک ووه ش وواخصهاي تنس ونجي‬
‫ناميده ميشوند‪.‬‬
‫شايان ذکر است که يک بار اندازهگيري هر کدام از اين معيارها‪ ،‬ت ها وضعيت همان لحظه را نشوان‬
‫ميدهوود و سووير پيشوورفت معيووار انوودازه گيووري شووده را نشووان نميدهوود‪ .‬حتووي اگوور در فواصوول موونظم ني و‬
‫اندازهگيري صورت گيرد بواز نميتووان قضواوت مناسوبي درموورد يگوونگي رشود کوود داشوت‪ ،‬يورا کوه‬
‫عواملي مثل نژاد‪ ،‬وضعيت فرهنگي و ‪ ...‬ميتوانند بر روي رشد موثر باشند‪.‬‬
‫لووذا ت هووا در صووورتي ميتوووان در مووورد يگووونگي رشوود کودکووان يووک منطنووه ا هووار نظوور کوورد کووه ميوواننين‬
‫رشوود کودکووان خوووب تغذيووه شووده و سووالم آن منطنووه را بوودانيم و يووا کودکووان آن منطنووه را بووا مي واننين‬
‫رشوود کودکووان يووک جمعيووت اسووتاندارد منايسووه کنوويم‪ .‬در حووال حاضوور‪ ،‬جمعيووت مرجووع انتخوواب ش وده‬
‫مربوو بوه ‪ ) National Center Health Service( NCHS‬آمريکوا ميباشود و اطالعوات ‪ NCHS‬در‬
‫يهار نمودار استاندارد ارائه شده است‪ .‬وزن براي سن‪ ،‬قد براي سن‪ ،‬وزن براي قد و دور سور بوراي‬
‫ً‬
‫سن‪ .‬اخيرا شاخص توده بدني براي سن ني به عنوان نمودار دينر پيش هاد شده است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪63‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫نموداررشد‪:‬‬
‫نموووداري ديووداري از وضووعيت رشوود جسوومي و ب وراي پووايش رشوود کووود طوورح ريووزي شووده‬
‫اس ووت ت ووا بت وووان دگرگونده وواي رش وود را در ط ووول ي ووک م وودت زم وواني تفس ووير ک وورد‪ .‬وزن ک وردن‬
‫متووواکي کووود ب وراي پووايش رشوود ضووروري اسووت‪ .‬اولووين مراقبووت (وزن‪ ،‬قوود‪ ،‬دور سوور و‪)...‬‬
‫در بوودو تولوود يووا بووا فاصووله بسوويار کووم از تولوود بايوود اناووام شووود و سو س در سووال اول هوور‬
‫ماه يک بوار‪ ،‬در سوال دوم هور دو مواه يوک بوار و در سوال سووم هور ‪ 3‬مواه يوک بوار و سو س‬
‫تا ‪ 6‬سالگي هر ‪ 6‬ماه يک بار کود بايد مراقبت شود (یعنی اندازه گيوري وزن‪ ،‬قود‪ ،‬دور‬
‫سوور و ‪ .)...‬عووالوه بوور ايوون برنامووه‪ ،‬هوور بووار کووه کووود بووه واحوود بهداشووتي مراجعووه ميکنوود‬
‫ً‬
‫بايد توزين شود و وزن او در منحني رشد ثبت شود خصوصا اگر بيمار باشد‪.‬‬
‫در ه و وور ب و ووار ت و وووزين‪ ،‬وزن ک و ووود در نم و ووودار وزن ب و وراي س و وون ثب و ووت ميش و ووود‪ .‬وزن ب و وراي‬
‫ش ووناخت رش وود حس وواستر اس ووت و ه وور گون ووه انحو ورا از وض ووعيت طبي ووي را ب ووه آس وواني‬
‫ميتوان با منايسه منحني وزن کود يا منحني استاندارد شناسوايي کورد‪ .‬کوود ممکون‬
‫است وزن از دست بدهد وکي از قد او يي ي کم نشود‪.‬‬
‫‪64‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH
Community Medicine Specialist
65
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫نموداررشد‪:‬‬
‫وسمميلهاي اسممت سمماده و ارزان بممراي پممايش افممزايش وزن و درواقممع پممايش سممالمت کممودک درطمول‬
‫زمممان‪ .‬درايممن نمممودارمقممداروزن بممه کيلمموگرم روي محممور عمممودي و سممن کممودک روي محممور افقممي‬
‫نشمان داده ميشممود‪ .‬بمراي دقممت بيشممتر‪ ،‬فواصمل کيلمموگرم بمه اجممزاء کمموچکترتقسميم شمده اسممت‪.‬‬
‫سن کودک ازبدو تولد تا ‪ 5‬سالگي درنظرگرفته شده است‪.‬‬
‫نمودار رشد سازمان جهاني بهداشت تنها داراي دو منحني مرجع ميباشد (درمورد مفهموم منحنمي هما‬
‫و صدکها درادامه توضيح داده ميشود)‬
‫‪‬‬
‫منحني بااليي نشاندهنده صدک ‪ 50‬وزن پسران (ميانه وزن پسران کمه کممي بيشمترازميانمه دختمران اسمت) و منحنمي پماييني‬
‫نشانه سومين صدک وزن دختران (کمي کمترازصدک سوم پسران) ميباشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫جهت منحني کودک (موازي بودن بما منحنمي هماي اسمتاندارد) مهمتمراسمت‪ .‬افقمي شمدن يما نزو لمي‬
‫شممدن منحنممي رشممد کممودک نشممانه نارسممايي رشممد اسممت و اولممين نشممانه سمموء تغذيممه پممروتئين انممرژي‬
‫اسممت و ميتوانممد چنممد هفتممه تمما چنممد ممماه قبممل ازنشممانه همماي بمماليني رخ دهممد‪.‬چنممين کممودکي نيممازبممه‬
‫مراقبت ويژه دارد‪.‬‬
‫‪66‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH
Community Medicine Specialist
67
‫روشهاي ارزيابي رشد و نمو‬
‫‪‬‬
‫منحنیهاي رشد براي شاخصها‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫وسيلهاي مناسب و يك نمودارديداري براي پايش رشد و نظارت بروضعيت‬
‫سالمت كودك‬
‫منحنیهاي استاندارد رشد ‪:WHO‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪68‬‬
‫مربو به ‪ NCHS‬است (كودكان سالم و خوب تغذيه شده آمريكايي)‬
‫به عنوان استاندارد رشد در ‪ 5‬سال اول زندگي در تمام جهان پذيرفته شده است‬
‫اختال رشد بين كشورهاي پيشرفته و در حال توسعه‪ ،‬مربو به شرايط محيطي است‬
‫تا اختالفات ژنتيكي‬
‫عدم توصيه ‪ WHO‬به تهيه منحني استاندارد كشوري‬
‫درسالهاي اول زندگي درشرايط مناسب‪ ،‬كودكان ازحداكثرپتانسيل رشد خود‬
‫استفاده ميكنند و تفاوتهاي ژنتيكي درسالهاي بلوغ تظاهرمييابد‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪69‬‬
‫مفهوم منحني ها و صدکها‪:‬‬
‫ً‬
‫صدکها درصدهاي تجمعي از يک متغير ميباشند‪.‬مثال اگرنمره همه دانشجويان باالتراز‪12‬‬
‫باشممد و يمما نمممره ‪ 12‬کمتممرين نمممره کممالس باشممد يعنممي ‪ 100‬درصممد دانشممجويان نمممرهاي بيشممتراز‬
‫‪ 12‬گرفتهاند‪ .‬بنابراين نمره ‪ 12‬به عنوان صدک صفردرنظمرگرفتمه ميشمود‪ .‬حمال اگمرنيممي‬
‫ازدانشممجويان نمممره بمماالتراز‪ 16‬و نيمممي کمتممراز‪ 16‬گرفتممه باشممند نمممره ‪ 16‬صممدک ‪ 50‬درنظممر‬
‫گرفت ممه ميش ممود (ميان ممه ي مما ص ممدک ‪ )50‬و اگ ممرفق ممط ‪ 3‬درص ممد دانش ممجويان نم ممره ب مماالتراز‪19‬‬
‫گرفتممه باشممند يعنممي نمممره ‪ 19‬صممدک ‪ 97‬اسممت يعنممي ‪ 3‬درصممد بمماالتراز‪ 19‬و ‪ 97‬درصممد کمتممراز‬
‫‪ 19‬گرفتهاند‪.‬‬
‫درنم مموداررش ممد وزن ب ممراي س ممن‪ ،‬ص ممدک ‪ 3‬منطب ممق ب ممرمنه مماي دو انح ممراف معي ممارازمي ممانگين و‬
‫صممدک ‪ 97‬منطبممق بممرمثبممت دو انحممراف معيممارازميممانگين اسممت‪ .‬بممه عبممارت ديگممر‪ 95‬درصممد‬
‫کودک ممان طبيع ممي‪ ،‬ب ممين ص ممدک ‪ 3‬و ‪ 97‬هس ممتند (چ ممون دري ممک توزي ممع نرم ممال آم مماري‪ 95 ،‬درص ممد‬
‫جمعيممت بممين منهمما و مثبممت دو انحممراف معيممارازميممانگين قممرارميگيرنممد کممه دراينجمما منطبممق بمما‬
‫صدکهاي ‪ 3‬و ‪ 97‬است‪).‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫نموداررشد مورد استفاده درايران ‪:‬‬
‫درنم مموداررش ممد اي ممران ع ممالوه ب ممرص ممدک ‪ 50 ،3‬و‪ ،97‬ص ممدکهاي مي مماني ه ممم‬
‫ً‬
‫رسممم شممده اسممت‪( .‬مثممل صممدک ‪ 75 ،25 ،10‬و‪ )90‬ضمممنا دو شمماخص ديگممر‬
‫عممالوه بممروزن بممراي سممن‪ ،‬يعنممي منحنمميهمماي قممد بممراي سممن و دور سممربممراي‬
‫سن هم رسم شدهاند‪.‬‬
‫درنموداررشد طرح مانا‪ ،‬خط قرمزي درزيرصدک سوم رسم شمده اسمت‬
‫که نشانه ‪ 3‬انحراف معيارکمترازميانگين است و اگمروزن کمودک زيمرايمن‬
‫منحني قرارگيرد به عنوان کم وزني شديد طبقه بندي ميشود‪.‬‬
‫‪70‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
97 ‫صدک‬
‫ انحراف معیار‬-3
Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH
Community Medicine Specialist
71
Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH
Community Medicine Specialist
72
‫مزاياي منحني رشد‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪73‬‬
‫تشخيص سريع اختالل رشد قبل ازعالمتدارشدن (كم‬
‫شدن وزن براي سن)‬
‫كمك به جلوگيري ازافت شديد رشد‬
‫تماس مرتب مادربا كاركنان بهداشتي‬
‫ابزارآموزش ي براي مادر‬
‫ارزيابي برنامهها و مداخالت بهداشتي‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫تفسيرمنحني رشد‬
‫سيرصعودي‬
‫‪.1‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫سيرافقي‬
‫‪.2‬‬
‫‪‬‬
‫نشانه مشكل يا بيماري‪ ،‬نيازبه مراقبت ويژه‬
‫سيرنزو لي‬
‫‪.3‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪74‬‬
‫رشد مطلوب است‬
‫درصورت عدم شيب مناسب‪ :‬نيازبه مراقبت ويژه‬
‫وضع بسيارخطرناك‬
‫نيازبه كمك فوري درماني و تغذيهاي‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫اختالل رشد‬
FTT (Failure To Thrive)
)3F( :‫منحنی رشد‬
Faltering
Flatting
Falling




:‫ترتیب اختالل رشد‬
‫عدم افزایش مناسب وزن‬
‫عدم افزایش مناسب وزن و قد‬
‫ دور سر‬،‫ قد‬،‫عدم افزایش مناسب وزن‬
Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH
Community Medicine Specialist

.I
.II
.III
75
‫‪ ‬ارزيابي کودک زير‪ 8‬سال از نظر وزن (برنامه مراقبتهای کودک سالم‪:)WCC-‬‬
‫‪‬‬
‫کليه کودکان ازنظروزن براي سنشان کنترل ميشوند‪.‬‬
‫در کودکاني که منحني رشد آنها رسم شده است سه طبقه بندي وجود دارد‪:‬‬
‫‪‬‬
‫الف) سوء تغذيه شديديا کم وزنمي شمديد‪ :‬منحنمي رشمد کمودک زيمريما منطبمق بمرمنحنمي قرممز(‪ -3‬انحمراف معيمار) قمرارممیگيمرد‬
‫‪‬‬
‫(درهرسه حاالت صعودي‪ ،‬افقي و نزولي)‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫براساس مقدارانحراف معیار)‪ (SD‬وزن به قد يا درصد آن‪ ،‬ارزيابي و درمان مناسب براساس چارت مانا انجام دهيد‪.‬‬
‫ب) اخممتالل رشممد دارد‪ :‬منحنممي رشممد کممودک بمماالي منحنممي قرمممزبمموده (‪ -3‬انحممراف معيممار) ولممي صممعودي و ممموازي بمما منحنیهممای‬
‫استاندارد نیست‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫براي بررس ي اختالل رشد کودک زير‪ 2‬ماه ‪ 10 ،‬روز‪ 2 ،‬ماهه تا يکسال‪ 2 ،‬هفته و باالي يکسال يک ماه بعد پيگيري ميشود‪.‬‬
‫ج) اختالل رشد ندارد‪ :‬منحني رشد کمودک بماالي منحنمي قرممز(‪ -3‬انحمراف معيمار) و صمعودي و مموازي بما منحنیهمای اسمتاندارد‬
‫میباشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪76‬‬
‫مادرتشويق ميشود تغذيه کودکش را همچنان ادامه دهد‪.‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫صدک ‪97‬‬
‫‪ -3‬انحراف معیار‬
‫‪ ‬ارزيابي کودک زير‪ 8‬سال از نظر وزن (برنامه مراقبتهای کودک سالم‪:)WCC-‬‬
‫‪‬‬
‫درکودکاني که منحني رشد آنها رسم نشده است دو طبقه بندي ازنظرکم وزني وجود دارد‪:‬‬
‫‪‬‬
‫الممف) سمموء تغذيممه شممديد يمما کممم وزنممي شممديد‪ :‬منحنممي رشممد کممودک زيممرمنحنممي قرمممز(‪ -3‬انحممراف معيممار) قممرار‬
‫میگيرد (درهرسه حالت صعودي‪ ،‬افقي و نزو لي)‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫براساس مقدارانحراف معيار)‪ (SD‬وزن به قد يا درصد آن‪ ،‬ارزيابي و درمان مناسب براساس چارت مانا را انجام دهيد‪.‬‬
‫ب) رشممد نممامعلوم‪ :‬منحنممي رشممد کممودک رسممم نشممده اسممت يمما کممارت پممايش رشممد نممدارد و نقطممه وزن کمودک‬
‫باالي منحني قرمزقرارمیگيرد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫درايممن صممورت کودکممان زيممر‪ 2‬ممماه را بعممد ازده روز‪ 2 ،‬ممماه تمما يکسممال را بعممد از‪ 2‬هفتممه و بمماالي يکسممال بعممد ازيممک ممماه جهممت مشممخص‬
‫شدن وضعيت وزن پيگيري کنید‪.‬‬
‫‪78‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫شاخص قد براي سن‪:‬‬
‫کوتاهي يا بلندي را ميسناد‪.‬‬
‫ب وراي کودک ووان زي وور دو س ووال‪ ،‬ان وودازه ق وود ب ووه ص ووورت خوابي ووده و ب وراي بزرگت وور از ‪2‬‬
‫سال‪ ،‬به صورت ايستاده (‪ ) Height‬حساب ميشود‪.‬‬
‫اگ وور ق وود ب وراي س وون کمت وور از اس ووتاندارد باش وود ‪ Stunting‬گفت ووه ميش ووود (ي ووا کوت وواه‬
‫قدي) که اگر ناش ي از سووء تغذيوه باشود نشوانه سووء تغذيوه موزمن اسوت و ناشو ي‬
‫از محروميووت مسووتمر در دسووتيووابي بووه غ ووذاي کوواتي بووه علوول مختل و مثوول فن وور‪،‬‬
‫بيموواري‪ ،‬عفونووت مکوورر و ‪ ...‬ميباشوود کووه بازتوواب غفلتهوواي گذشووته و فرص وتهاي از‬
‫دست رفته است‪.‬‬
‫شاخص وزن براي قد‪:‬‬
‫‪ ‬نيازي به دانستن سن ندارد و مي تواند الغري (‪ )wasting‬را نشان دهد‪.‬‬
‫‪80‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫‪ ‬ارزيابي کودک زير‪ 8‬سال از نظر قد (برنامه مراقبتهای کودک سالم‪:)WCC-‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫کليه کودکان از نظرقد براي سنشان کنترل مي شوند‪.‬‬
‫تا ‪ 2‬سالگي قد خوابيده اندازه گيري مي شود‪ ،‬بعد از‪ 2‬سالگي قد به حالت ايستاده انجام مي شود‪.‬‬
‫ً‬
‫براي کودکاني که قبال منحني قد آنها رسم شده است سه طبقه بندي وجود دارد‪:‬‬
‫‪‬‬
‫الف) کوتاه قدي شديد‪ :‬منحني قد کودک زيريا منطبق برمنحني قرمز(‪ -3‬انحراف معيار) قراردارد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫براسمماس مقممدارانحممراف معيممار)‪ (SD‬وزن بممه قممد يمما درصممد آن ارزيممابي و درمممان مناسممب براسمماس چممارت مانمما انجممام‬
‫ميشود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫ب) رشممد قممدي نممامطلوب‪ :‬منحنممي قممد کممودک بمماالي منحنممي قرمممز(‪ -3‬انحممراف معيممار) بمموده ولممي صممعودي و‬
‫موازي با منحنیهای استاندارد نیست‪.‬‬
‫‪‬‬
‫وضعيت تغذيه کودک را بررس ي و درصورت وجود هرنموع مشمکل غمذايي بعمد از‪ 5‬روزپيگيمري کنیمد‪.‬کمودک زيمر‪ 2‬سمال‪،‬‬
‫سه ماه و باالي دو سال ‪ 6 ،‬ماه بعد پيگيري ميشوند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫ج) رشد قدي مطلوب‪ :‬منحني قد کودک بماالي منحنمي قرممزو صمعودي و مموازي بما منحنیهمای اسمتاندارد‬
‫ميباشد‪.‬‬
‫‪81‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫صدک ‪97‬‬
‫‪ -3‬انحراف معیار‬
97 ‫صدک‬
‫ انحراف معیار‬-3
Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH
Community Medicine Specialist
83
‫‪ ‬ارزيابي کودک زير‪ 8‬سال از نظر قد (برنامه مراقبتهای کودک سالم‪:)WCC-‬‬
‫ً‬
‫براي کودکاني که قبال منحني قد آنها رسم نشده است دو طبقه بندي وجود دارد‪:‬‬
‫‪‬‬
‫الف) کوتاه قدي شديد‪ :‬منحنی قد کودک زيرمنحني قرمز(‪-3‬انحراف معیار) میباشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫براساس مقدارانحراف معيار)‪ (SD‬وزن به قد يا درصد آن ارزيمابي و درممان مناسمب براسماس چمارت مانما انجمام ممي‬
‫شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫ب) رشد قدي نامعلوم‪ :‬منحني قد کودک باالي منحني قرمزاست‪.‬‬
‫‪‬‬
‫براي اختالل رشد کودک زير‪ 2‬سال‪ ،‬سه ماه و باالي دو سال‪ 6 ،‬ماه بعد پيگيري ميشود‪.‬‬
‫‪84‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫‪ ‬ارزيابي شيرخوارزير‪ 18‬ماه از نظردور سر(برنامه مراقبتهای کودک سالم‪:)WCC-‬‬
‫‪‬‬
‫دور سرکليه کودکان زير‪ 18‬ماه براي سنشان کنترل ميشود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫(اندازه گيري دقیق‪ :‬ازوسط پيشاني ‪ mid-forehead‬تا بزرگترين برجستگي پس سر)‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ً‬
‫براي کودکاني که قبال منحني رشد دور سرآنها رسم شده است سه طبقه بندي وجود دارد‪:‬‬
‫المف) دور سمرغيمرطبيعمي‪ :‬منحنمی دور سمرکمودک زيمرمنحنمي قرممز(‪ -3‬انحمراف معيمار) و يما بماالي صممدک ‪97‬‬
‫قراردارد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ب) دور سرنامطلوب‪ :‬منحني دور سرکودک باالي منحني قرمز(‪ -3‬انحراف معيار) و زيرصدک ‪ 97‬است‬
‫ولي موازي با منحني مرجع نیست‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫کودک را با توجه به دور سروالدينش ازنظرماکروسفالي يا ميکروسفالي بررس ي کنيد‪.‬‬
‫دراين طبقه بندي چنانچه کودک زير‪ 6‬ماه سن داشته باشد دو هفته بعد و اگرباالي ‪ 6‬ماه سن داشته باشد يک ماه‬
‫بعد پيگيري مي شود‪.‬‬
‫ج) دور سرطبيعي‪ :‬منحني دور سرکودک باالي منحني قرمز(‪ -3‬انحراف معيار) و موازي با منحني مرجع‬
‫میباشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫دراين صورت مادرتشويق مي شود در مراقبت هاي بعدي مراجعه نمايد‪.‬‬
‫‪86‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫صدک ‪97‬‬
‫‪ -3‬انحراف معیار‬
‫‪ ‬ارزيابي شيرخوارزير‪ 18‬ماه از نظردور سر(برنامه مراقبتهای کودک سالم‪:)WCC-‬‬
‫‪‬‬
‫ً‬
‫ر‬
‫ر‬
‫براي کودکاني که قبال منحني رشمد دو سمرآنهما رسمم نشمده اسمت دو طبقمه بنمدي ازنظمردو سمر‬
‫وجود دارد‪:‬‬
‫‪‬‬
‫الممف) دور سممرغيممرطبيعممي‪ :‬نقطممه دور سممرکممودک زيممرمنحنممي قرمممز( ‪ -3‬انحممراف معيممار) و يمما بمماالي‬
‫صدک ‪ 97‬قرارمیگيرد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫باتوجه به دور سروالدين‪ ،‬کودک را ازنظرماکروسفالي يا ميکروسفالي بررس ي کنيد‪.‬‬
‫ً‬
‫ب) دور سر نامعلوم‪ :‬منحني رشدکودک قبال رسم نشده است و درصورت رسم‪ ،‬نقطمه دور سمر‬
‫کودک باالي منحني قرمز (‪ -3‬انحراف معيار) يا زيرصدک ‪ 97‬قرارميگيرد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪88‬‬
‫دراين صورت کودک زير‪ 6‬ماه دو هفته بعد و باالي ‪ 6‬ماه يک ماه بعد پيگيري ميشود‪.‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫صدک ‪97‬‬
‫‪ -3‬انحراف معیار‬
‫‪‬‬
‫شاخص توده بدني (‪ )BMI‬براي سن‪:‬‬
‫‪‬‬
‫ترکيبممي ازوزن و قممد بممراي سممن اسممت و مممي تمموان بممه وسمميله آن کودکممان و نوجوانممان را بممه گروههمماي‬
‫کم وزن‪ ،‬وزن زياد و يا درخطروزن زياد تقسيم کرد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫محاسبه ‪ BMI‬از‪ 2‬سالگي انجام ميشود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫الزمه قضاوت درمورد وضعيت تن سنجي‪ ،‬توجه به هر‪ 3‬شاخص وزن بمراي سمن‪ ،‬وزن بمراي قمد‬
‫و قد براي سن به طور همزمان است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫چممرا کممه الغممري (‪ -Wasting‬وزن کممم بممراي قممد) نشممانه پديممدهاي حمماد و حاصممل بيممماري درگذشممته‬
‫نزديک است که کودک وزن خود را ازدست ميدهد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫کوتمماه قممدي تغذيممهاي(‪ - stunting‬قممد کممم بممراي سممن) نشممانه سمموء تغذيممه مممزمن اسممت و کممم وزنممي‬
‫(وزن ک ممم بم ممراي س ممن) بازتم مماب سم مموءتغذيه ح مماد و مم ممزمن ه ممردو اسم ممت و لم ممذا الزم اس ممت کم ممه علم ممل‬
‫‪91‬‬
‫بالفصل و زمينهاي سوء تغذيه معلوم شوند‪.‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫‪‬‬
‫کم وزني گاهي با الغري و گاه با کوتاه قدي يا با هردو همراه است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫درکممودک کوتمماه قممد ممکممن اسممت وزن بمما قممد کممودک بممه ظمماهرمتناسممب ولممي بمما سممن او نامتناسممب‬
‫باشمد‪ .‬چنمين کمودکي حتمي فربگمي گممراه کننممده دارد و حمال آنکمه سموء تغذيمه يما بيماريهماي گذشممته‬
‫قد او را ازآنچه انتظارميرود کوتاهترکردهاست‪.‬‬
‫‪‬‬
‫بر عکس درکودکي که قد او متناسب سن است امکان دارد به علت وقوع سوء تغذيمه يما بيمماري‬
‫تا قبل از‪ 6‬ماهگي مشکل وزن گيري وجود نداشمته باشمد (کمه علمت آن تغذيمه بما شميرممادراسمت)‬
‫ولي بعد از‪ 6‬ماهگي که غذاي کمکي شروع مي شودکم وزني ديده شود‪.‬‬
‫‪92‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫اختالل رشد‬
FTT (Failure To Thrive)
:‫علل افت وزن و قد‬

:)‫(سرشتی‬Constitutional
Bone Age (BA) = Height Age (HA) < Calendar Age
(CA)
BA = HA < CA
.I
–
–
:)‫(فامیلی‬Familial
HA < CA = BA
.II
–
Endocrinopathy
BA < HA < CA
Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH
Community Medicine Specialist
.III
–
93
‫اختالل رشد‬
FTT (Failure To Thrive)
:‫علل افت وزن و قد و دور سر‬
‫عفونت داخل رحمی‬
TORCH
IUGR (Intra Uterine Growth Retardation)
‫مشکالت کروموزومی‬
Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH
Community Medicine Specialist

.I
.II
.III
.IV
94
‫طبقهبندي گومز(‪)Gomez’s classification‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪95‬‬
‫مقايسه وزن كودك با وزن كودك طبيعي درهمان سن (وزن كودك تنسيم بر‬
‫وزن كودك طبي ي در همان سن ضربدر ‪)100‬‬
‫‪ ‬بين ‪ 90‬و ‪ 110‬درصد‪ :‬تغذيه طبي ي‬
‫‪ ‬بين ‪ 75‬و ‪ 89‬درصد‪ :‬سوء تغذيه خفي‬
‫‪ ‬بين ‪ 60‬و ‪ 74‬درصد‪ :‬سوء تغذيه متوسط‬
‫‪ ‬زير‪ 60‬درصد‪ :‬سوء تغذيه شديد‬
‫نقاط ضعف گومز‪:‬‬
‫ودك ‪( 3‬ي ووا دو انحو ورا معي ووار) براب وور ‪ 80‬درص وود در گ ووومز اس ووت (برخ ووي كودك ووان‬
‫‪ ‬صو ً‬
‫واقعا طبي ي‪ ،‬در گومز در گروه سوء تغذيه خفي قرار ميگيرند)‬
‫‪ ‬بو ووا انو وودازهگيري وزن ب و وراي سو وون نمو وويتو وووان معلو وووم كو وورد كو ووه كو وواهش وزن بو ووه خو وواطر‬
‫سوءتغذيه ناگهاني است يا طوالني مدت؟‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫طبقهبندي واترلو (‪)waterlow’s classification‬‬
‫مقايسم ممه وزن كم ممودك بم مما وزن كم ممودك طبيعم ممي درهمم ممان قم ممد (وزن‬
‫كودك تنسيم بر وزن كودك طبي ي با همان قد ضربدر ‪)100‬‬
‫‪.1‬‬
‫‪‬‬
‫مقايسه قد كودك با قد كودك طبيعي درهمان سن (قد كودك‬
‫تنسيم بر قد كودك طبي ي با همان سن ضربدر ‪)100‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪‬‬
‫‪96‬‬
‫كمتر از ‪80‬درصد‪ :‬سوءتغذيه حاد (‪ Wasting‬يا الغري)‬
‫كمتر از ‪90‬درصد‪ :‬سوءتغذيه مزمن (‪ Stunting‬يا كوتولگي)‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
)waterlow’s classification( ‫طبقهبندي واترلو‬
Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH
Community Medicine Specialist
97
‫طبنهبندي مك لورنس (‪)Mac Laurence’s classification‬‬
‫نسبت وزن كودك به قد او را (گرم برسمانتيمتر) بمرنسمبت‬
‫وزن بممه قممد كممودك طبیعممی درهمممان سممن تقسمميم و ضممربدر‬
‫صد می کنیم‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪98‬‬
‫بيش از ‪110‬درصد‪ :‬ياق‬
‫‪110-90‬درصد‪ :‬طبي ي‬
‫‪90-85‬درصد‪ :‬سوءتغذيه درجه ‪1‬‬
‫‪85-75‬درصد‪ :‬سوءتغذيه درجه ‪2‬‬
‫زير ‪75‬درصد‪ :‬سوءتغذيه درجه ‪3‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH
Community Medicine Specialist
99
Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH
Community Medicine Specialist
100
‫مراحل تكامل (‪ )Development‬كودك‬
‫هر مرحله يك ننطه عط در تكامل كودك است‬
‫نه ت ها نشانه رشد بدني بلكه تكامل عنلي و اجتماعي را هم نشان‬
‫ميدهد‬
‫شامل‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪101‬‬
‫تكامل حركتي (گردن گرفتن‪ ،‬نشستن‪ ،‬راه رفتن ‪ ،‬دويدن و ‪)...‬‬
‫تكامل كالمي (اصوات‪ ،‬كلمات‪ ،‬جمالت ساده و پيچيده)‬
‫تكامل اجتماعي (لبخند زدن‪ ،‬بازي كردن‪ ،‬قاشق دست گرفتن‪ ،‬به‬
‫ت هايي غذا خوردن و ‪)...‬‬
‫‪...‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH
Community Medicine Specialist
102
Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH
Community Medicine Specialist
103
‫عقب ماندگي ذهني (‪)Mental Retardation‬‬
‫‪‬‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪‬‬
‫‪104‬‬
‫شامل هر يهار مورد زير‪:‬‬
‫مزمن بودن‬
‫وجود از بدو تولد يا آغاز كودكي‬
‫ننص در اعمال هوش ي‬
‫ننص تطابق با نيازهاي زندگي روزانه‬
‫‪ 3‬درصد جمعيت جهان‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫عقب ماندگي ذهني (‪)Mental Retardation‬‬
‫با استفاده از )‪IQ (Intelligence Quotient‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪105‬‬
‫‪ IQ‬توزيع نرمال دارد‪:‬‬
‫نيمي از جمعيت باالي ‪100‬هستند‬
‫‪ 3‬درصد زير ‪70‬‬
‫هريه ‪ IQ‬كمتر (يا بيشتر) باشد شيوع كمتري در جمعيت دارد‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬
‫ براي شدت عقب ماندگي هوش ي‬WHO‫ طبقه بندي‬
:IQ ‫ميزان‬
‫خفيف‬
‫متوسط‬
‫شديد‬

70 -50 
49 -35 
34 -20 
‫ بسيارشديد‬20‫ کمتراز‬
Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH
Community Medicine Specialist
106
‫علل عقب ماندگي ذهني‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫بيماريهاي ژنتيكي‬
‫‪ ‬سندرم داون‪ ،‬بيماريهاي تايساكس‪ ،‬گاالكتوزومي و ‪...‬‬
‫عوامل دوران بارداري‬
‫‪ ‬ننص لوله عصبي‪ ،‬عفونتها (‪ TORCH‬توكسو پالسما‪ ،‬سرخجه و ‪)...‬‬
‫عوامل حول زايمان‬
‫‪ ‬صدمات‪ ،‬هيپوكس ي و ‪...‬‬
‫عوامل پس اززايمان‬
‫‪ ‬انسفاليت‪ ،‬ضربه به سر‪ ،‬مسموميت با سرب يا جيوه و ‪...‬‬
‫سايرعوامل‬
‫‪‬‬
‫‪107‬‬
‫كمبود يد‪ ،‬سن نامناسب بارداري (باالي ‪ 40‬سال) و ‪...‬‬
‫‪Dr Seyyed Alireza Moravveji - MD MPH‬‬
‫‪Community Medicine Specialist‬‬