Transcript جمعیت شناسی
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
1
2
دفترسالمت خانواده و جمعيت اززيرمجموعههاي معاونت
بهداشت وزارت بهداشت ،درمان و آموزش پزشکی:
عهدهدارتأمين،حفظوارتقاءسالمتقشرعظيميازجامعه:
ازدورانجنينيتاساملندي
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
پيشگيري درتمام سطوح (مقدماتی ،سطح اول ،دوم و سوم) درمراقبتهاي
بهداشت خانواده انجام ميشود.
انواع فعاليتها دربهداشت خانواده:
جمعيت و تنظيم خانواده
مراقبت نوزادان
مراقبت كودكان
مراقبت مادران باردار
سالمت نوجوانان ،جوانان و مدارس
.1
.2
.3
.4
.5
3
.6
.7
مراقبتهاي ساملندي
تغذيه تكميلي
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
دالیل اهمیت بهداشت خانواده
4
نسبتسنیمادروکودک(دوسومجمعیتکشور)
آسیبپذیریزیادمادروکودک(گروه)high risk
توجهبهبهداشتکودکانکودکانساملتر طولعمربیشتر
بازدهاقتصادیبیشتر
بازدهاقتصادیبیشتر
توجهبهبهداشتمادرانMMRکمتر
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
5
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
6
Demography
Scientific study on population and is upon three
phenomenon:
Population size changes (increase or decrease)
Population composition
Distribution of population
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
جمعیت شناس ی () Demography
اصطالحدموگرافیبهلحاظریشههغوهویازدوریشههیویهان Demosیعنهیتهوده
مههردمو Graphosیعنههیترسههی کههردنویههاتوصههیدکههردن،ترکیههبشههدهاس هت
کهبهمعنیتوصیدمردماست.
تعریف دموگرافی:
8
بطورساده :عل مطاغعهجمعيتها
علمیاستکهبادریظهرگهرنتنسهااتمانجمعی هی(ایهدازهوترکیهبجمعیهت) در
یکزمانمعينوحرکات کههبهرجمعیهتواقه مه شهود(ماینهدتوغهدومهر وميهرو
مهاجرت) جامعهبشریراتوصیدم کند.
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
جمعیت شناس ی ()Demography
سایرتعاریف دموگرافی:
مطاغع هههعلم ههيوتوص ههيدوتاليه ه آم ههاريس ههااتاروحر ههاتجمعيته ههايانس ههاني،
بررس يسياستهايجمعي يوروابطمتقابليكهميهانپددهدهههايجمعي هيوعوامه
اقتصادياجتماعيوزيس يوجوددارد.
علم ههيك هههه ههديآنبررسه ه يجمعي ههتازجه ههاتای ههدازه،س ههااتار،تويي ههروتا ههول،
حر ههاتواصوصههياتمشههترنازجن هههكمههيوبررسه يحر ههاتزمههانيوم ههاني ویيه
ارت اطمتقاب بينپدددههايجمعي يبهلحاظكيفيميباشد.
9
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
دموگرافی کمی (آماري) :مطاغعههترکیهبوحرکهاتجمعیهتدرزمهانو
م انمعينوجستجویعل اینحرکات
مواردموردبررس يدرجمعيتشناس يكمي:
ایدازهجمعيت– توزي جمعيت– باروريومر ومير
مهاجرتویيروهاينعالدرجامعه
دموگرافی کیفی :مطاغعهاصوصیاتکیفه (روحهی،ااالیهی و )...کهه
باعلوموراثتواکوغوژیانسان ه رابطهدارد.
س ههااتمانحر ههاتجمعيته ههاراب ش ههترازیقط هههیظ ههربيوغ ههوژ يو وراث ههتو
تههأثيراتيكهههماههيطاجتمههاعيوجورانيههاييدرادههنجمعيتهههامههيگههذاردمههورد
بررس يقرارميدهد.
10
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
تعاریف
11
جمعیت( :)populationمجموعهايازانسانهاكهدرسهرزمينمعينهي
(شههریهاروسهتا) بههصهورتاهایوادهههایهااایوارههاسه ویتدااه داریهدو
درطههولزمههانبههرحسههبو خگلهههايم تلههد(سههن،جههوض،وع ه نعاغي هت،
وع ازدواج) تركيبو خهايدانتهاید
اههایواده :تش ه 2یهها نههد ههنظکهههازیظههراههونیههانرزیداوایههد بهها
ه موسوبشدهباشند
اههایوار :نههدیفههرکهههدرمههذاومسههسنمشههترکهسههقندوزیههریههکسههقد
زیههد م ه کننههد( .بههراالياههایوادهنسههبتنسههبییههاسه بیدرآناهمی هت
یدارد)
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
چرا جمعیتها را مورد مطالعه قرارمی دهیم؟
جمعیت مهمترین سرمایه و عامل تولید هرکشوراست
درعییين لییال مکییره کننییده ني ی ه ییت (نییرر رشیید بییاالتر ،جمعیییت زی یر15
سال بیشترو مکره بیشتررا به دنبال دارد)
وجود رابطه بين م ایل جمعیتی و سطح سالمت جامعه
800سال قبل ازمیالد ،زمان دو برابیرشیدن جمعییت4200 ،سیال بیود امیا
درسال 2020این زمان 50سال خواهد بود
12
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
دالیل افزایش جمعیت درسالیان اخيرچی ت؟
.1
.2
.3
.4
.5
13
کاهش بیماریهای عفونی
افزایش امنیت غذایی
بهبود بهداشت عمومی
بهبود وضعیت م کن
باالرفتن درآمد
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
14
80
70
60
50
40
30
20
10
0
Hakham
Sasan
Kharazm
Moghol
Safav
Ghajar
Ghaj-Pahl
1315
1325
1335
1345
1355
1365
1370
1385
Population according to WHO
regions
WPRO:
%28
SARO: %25
EURO: %15
AMRO: %14
AFRO: % 10
EMRO:
%8
Relation between growth rate and population
Rating
Stationary
Slow growth
Moderate gr.
Rapid gr.
Very rapid gr.
Explosive gr.
Explosive gr.
Explosive gr.
Explosive gr.
Ann R of Gr.
No Growth
<0.5
0.5-1
1.0 - 1.5
1.5 – 2.0
2.0 – 2.5
2.5 – 3.0
3.0 – 3.5
3.5 – 4.0
Ys. for *2 in po
>139
139 – 70
70 – 47
47 – 35
35 – 28
28 – 23
23 – 20
20 - 18
Global: Births per Woman
Annual World Population Growth
Why do Growth Rate Decrease
but the Population Continues to Rise?
انواع جمعيت
براساس قلمرو زندگی:
جمعيت مقيم (قانوني) ()legal population
جمعيت لاضر (واقعي) ( )actual population
21
تمامي ك اني كه تابعيت كشوري را دارند يا اهل منطقه اي ه تند اعم ازاينكه هنگام
سرشماري در محل لضور داشته باشند يا نداشته باشند
تمامي ك اني كه هنگام سرشماري در محل لضور داشته باشند و مورد شمارش قرار گيرند
جمعيت اصلي
در بررسيهاي جمعيتي،كل جمعيت مورد مطالعه را گويند
جمعيت فرعي (محدود)
جمعيت بخش كوچكي ازجمعيت اصلي را گويند
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
انواع جمعيت
براساس لرکات جمعیت
جمعيت ب ته:
جمعيت باز:
جمعيتي كه درافزايش يا كاهش آن ،مهاجرت (دروني و بيروني)نقش ي ندارد و تغييرات آن ،فقط از
اختاله زاد و ولد و مرگ و ميرناش ي مي شود
جمعيتي كه درافزايش يا كاهش آن ،عالوه برزاد و ولد و مرگ ومير ،مهاجرت ني دخالت مي نمايد
جمعیت ثابت
جمعیت ب ته ای است که برای مدت طوالنی در معرض مي انهای ثابت تولد و مرگ قرار میگيرد و مي ان
افزایش ساالنه این جمعیت به سوی مقدارثابتی میل میکند
22
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
تركيب سني جمعيت
هرجمعیتی که بیش ازدو پنجم ( )%40آنرا افراد کمتراز 15سال
تشکیل دهد جمعیت جوان به شمارمیآید
نسبتجوان جمعیتدرکشورهایدرحالتوسعهبیشاز %40ودر
کشورهایپیشرنتهصنع ی %25وکمتراست.
هرجمعیتی که ن بت افراد 65سال و باالترازآن بیشتراز%10
باشد جمعیت سالخورده به شمارمیآید.
ایننسبتدرکشورهایدرحالتوسعهحداکثر %5استولیدر
کشورهایپیشرنتهصنع یبه %10تا %16ه م رسد.
23
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
تركيب سني جمعيت
انه هراددرس ههنين 15-64س ههالراانه هراددرس ههنين ههار(توغي ههدكنن ههده) د هها
یيههروينعههالمههي و نههدوان هرادكمتههراز 15سههالوب شههتراز 64سههالرا
انرادوابسته(مصريكننده) داجمعيتسربار و ند.
ی)= نسهبتجمعيهتمصهريكننهدهبهه جمعيهت
نسهبتوابسهت ي(سهربار
توغيدكنندهعربدر100
هههرقههدرادههننسههبت ههو اترباشههدجامعهههازیظههراقتصههاديوعه بهتههري
داردز رانعاغيتهايتوغيديگروهتوغيدكننهدهبههجهايآیاههصهريتوذدهه
ویگهه ههداريمصه ههريكننه ههدههه ههاشه ههودبه هرايتوسه ههعهوانه ه ا شنعاغيته ه هاي
اقتصاديب ارميرود
24
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
ساختارجمعیت
ش وترکیبجمعیتازیظرسنوجوض
(کهدرهرزماندالبرتویيرات استکهط صدسالگذشتهبرمي انهای باروری،
مر وميروسایرعوام موثربرجمعیترخدادهاست)
25
استفادهازهرم جمعیت براینشاندادنترکیبجمعیت
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
Age
groups
Age - Sex pyramid
Percent
هرم جمعیت:
ب ه هراییمه ههایشهندس ه ه یتوزی ه ه جمعیه ههتبه ههرحسه ههبسه ههن،یمه ههوداریته ههدوین
م شودکهبهیامهرمجمعیتیاهرمسنیمعروياست
وب ه هرايدرنبهته ههرسه ههااتارجمعيتهه ههاومقا سه هههآنهه ههابه ههاداه ههددگراس ه هتفاده
مههيشههودوبهههطههوراالصهههسههااتارسههنیوجو ه یهههرجمعیههترابی هان
م ه کنههد .ههوناملههببهههش ه هههرمم ه باشههدهههرمسههنی–جو ه ییامی هده
م شود.
درهههرمسههنیجو ه ی،آثههارویتههایروقههای ورویههدادهایجمعی ههیگذشههته
ماین ههدجن ه ،م ههر ومي ههریاا ه یازهم هههگير ه هها،بارانه ههایاقتص ههادیو
مهاجرتمشهوداست.
27
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
28
ه ههرمجمعی ههیدارایدوما ههوراس ههت :ما ههورعم ههودیک هههااتص هها ب ههه
سههنداردوماههورانقه کهههااتصهها بهههتعههدادانهراددرهههریههکازدو
جههوضداردببههدینترتیههبهههرقههدرازپههایينهههرمبهههطههريبهها بههروی بههه
ر
سههنينبهها ترم رسههی وعههمناازشههمارانهراددرایههنسههنين(ی ه دزیههانو
م ههردان) کاس ههتهم گ ههرددویم ههوداررنتهرنت هههش ه ی ههکه ههرمراب ههه ا ههود
م گيرد.
ر
معمو زیاندرطريراستومرداندردر پهرمنشانداده
م شوید.
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
29
30
بهت ه ههرینه ه ههرمس ه ههنیهرم ه ه اس ه ههتکه هههب ه ههراس ه هها س ه ههالکش ه ههیدهش ه ههودو
مناس هبترینبعههدیکهههب هرایترسههی هرمهههایسههنیپذیرنتهههش هده،ایههن
استکهبينقاعدهوارتفاعآنیکرابطةمنطق وجهودداشهته باشهد،
یعنیطولماورعمودیبرابردو ّ
سومطولماورانق باشد.
هرمسنیرام توانباتعدادمطلقانراددرهرسنیترسی ک هردویهابها
درصدآنها .یوعدوم،ازلحاظمقایسههرمهااهمیتبیشتریدا رد.
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
31
ه ههرمس ههنیازی ههکس ههوت ههاریهجمعی ههترانش ههانم ده ههد،یعن ههیم ههنعسض
کنن ه ه ه ههدهروی ه ه ه ههداهایاجتم ه ه ه ههاعیواقتص ه ه ه ههادیاا ه ه ه ه ه یاس ه ه ه ههتک ه ه ه هههدر
گذش ههتههایت ههاریعیجامع هههاتف ههارانت ههادهوب ههرترکی ههبجمعی ههی کش ههور
مؤثرواق شدهاید،
وازسه ههویدیگه ههرتویي ه هراتسه ههااتارجمعیه ههترادراثه ههرتوغه ههدومه ههر و
مه ههاجرتیمای ههانم س ههازد،یعن ههییم ههوداروعه ه جمعی ههتدری ههکلحظ ههة
معيناست.
گذشهتهازآن،هههرمسهنیجمعیههتمهنعسضکننههد شهرایطوبارانهههای
اقتصههادیوجن هههاوایقالبههاتاسههتواپیههدم هایادواریاثههراههود را
برآنباییم گذارید.
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
به عنوان مثال درشکل زییربیه هیرم سینی آملیان کیه مر یول بیه سیال )1375(1996در
شکل توجه کنید که آثارمختلفی ازاتفاقات گذشته را به همراه دارد.
32
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
33
درعههمنهههرمسههنیم توایههداثههرمهههاجرترابهههاههو یمههایشدهههد .ش ه زیههر اثههر
مهه ههاجرترابه ههرسه ههااتارجمعی ه ههیامه ههاراتمتاه ههدهعر ه ه درسه ههال 2000رانشه ههان
م دهد،همایطورکهم بیویددرسناا یبهرتعهدادمهردانایهنکشهوراعهانه
شدهاست
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
34
هرمهههایسههنیجو ه ی
باز وکنن ه ه ه ههدهوق ه ه ه ههای
گذش ه ه ه ه ه ه ه ههتهماین ه ه ه ه ه ه ه ههد
جنگه ه ه هها،قاطله ه ه ههاو
مهاجرته ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههادر
گروهه ه ه ه ه ههایا ه ه ه ه هها
هس ههقندک هههآث ههارآنه هها
هنوزباییهسقند:
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
اطالعات بدست آمده ازبررس ی هرم سنی-جنس ی
ش عموم هرم
اطالعات درموردسن،توازنجو یبينمردانوزیان
سنجمعیت
درجمعیتجوانقاعدههرمپهنورا آنتي است
مهاجرت
ازآیجای کهبیشترانرادیکهمهاجرتم کنندانرادجوانوباغغهسقند
ترشدنجامعهگرددو
یکبرونکوچیقاب مالحظهم توایدسببمسن
باغعسضیکدرونکوچیم توایدسببجوانترشدنجامعهگردد.
35
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
Age-Sex Pyramids
How does age structure effect
population growth?
Developing Country
Population Structure by Age & Sex
Developed Country
Rapid versus Slow Population Growth
Negative versus Zero Population Growth
شكل هرم سني يك كشور به سه عامل ب تگي دارد:
1هتعدادمواغيددرهردكازنسلها
2هتقلي تعدادانراددراثرمر ومير
3همهاجرتبهكشورودامهاجرتازكشور
انواع اشکال هرم سنی:
مثلثيش (قاعدهپهنورا تي )
استوایهايش (پایهک عرضترورا پهنتر)
گال ي(گن دي) ش
40
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
هرم مثلثی :
كشورهايدرحالتوسعهبدغي یرخرشدبا دارايهرمسنيباقاعده
وسي عنيمثلثي ميباشندكهنشایهجوانبودنجمعيتاست(هرم
سنیجمعیتجوان)
41
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
هرم استوانه ای:
كشههورهايپ شههرنته بههدغي یههرخ
رش ه ه ه ه ه ههدپ ه ه ه ه ه ههادينه ه ه ه ه ه ههرمس ه ه ه ه ه ههني
اس ه ههتوایهايداری ه ههدك ه هههنش ه ههایه
ه ههاهشجمعيه ههتدرگروههه ههاي
سههنيجههوانوانه ا شدرگههروه
س ه ه ههنيب ه ه هها تروس ه ه ههالنورد ان
اس ه ههتمثه ه ه ژاپ ه ههن(ه ه ههرمس ه ههنی
جمعیتسالنورده)
42
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
هرم گنبدی:
كشههورهايتوسههعهدانتهههوكشههورهايدرحههالپ شههرن يكهههبریامهههتنظییيم
خانواده راباجددتپيگيريميكنندهرمسنيگال يشه دا ریهدكههحهد
واسطمثلثيواستوایهاياستمایندکره،ماغ یوسن اپو ر
43
هرم سنی کشور ایران به سمت گنبدی شکل پیش می رود
مقایسههرم
سنی
کشورهای
م تلد
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
44
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
45
هرم جمعيتي ايران – سرشماري سال 1365
+
-
-
-
-
-
هرم سنی
75 ایران سال
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
51
هرم جمعيتي ايران – سال 1379مطالعه جمعيت وسالمت
95+
90-94
85-89
80-84
75-79
70-74
65-69
60-64
55-59
50-54
45-49
40-44
35-39
30-34
25-29
20-24
15-19
10-14
5-09
0-04
8.0
6.0
4.0
2.0
مذكر
0.0
0.0
2.0
مونث
4.0
6.0
8.0
هرم سنی
85 ایران سال
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
53
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
54
55
ه ییرم س یینی درس ییال 75نش ییان میده یید ك ییه بیش ییترین جمعی ییت كش ییور را
افراد 10تا 14ساله با 9میلیون نفرتشكیل دادهاند
درسییال 85بیشییترین جمعیییت را افییراد 20تییا 24سییاله بییا همییان ميی ان
تش ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ییكیل دادهان ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی یید.
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
56
هرم سنی و جنس ی کل نمونه مطالعه در سال
1389
پهنای هرم برای اولين بارپس ازدو دهه درکشور افزایش یافته است
همانطورکهمالحظهم کنید ،یظ هرمسنیدرسنين 18تا 25سهالبهههه اهوردهکههیااه یاز
ایفجههارجمعیههتایهراندرسههالهههای 1361تهها 1367اسههتکهههبههی اسههاراتجههان یااه یازادامهههی
جن تامیلیمنجربهآنشدهاسهت .ایهنمهوجایفجهارجمعیهتکههدرمسهاا جامعههشهناا یبهه
baby boomشههرتدارد،ماینهدم ه ههای کههبههمه ارعحملههمه کننهدبههههربرهههایاز زمهان
کهبرسندایجادباران(دراثرتقاعاین اینده) م کنند baby boom .ایهراندرهمهانابتهدا
کشههورراب ههابا هرانشيراش ههکمواجهههک ههرد .س ههوضوق ههیب هههسههنمدرس هههرسههیدید،با هرانکم ههود
نضایآموزاه یدرکشهوربههوجهودآمهدتهاجهای کههبر هیمهدار مج هورشهدیددوشهیفته(صه /
بعههدازرهر) نعاغیههتکننههد .درسههنينکههودک باعههقرشههدقههارچیکاراایههههههایپفههکسههازیو ...شههدید.
درس ههنينیوج ههوان کاراای ههههه ههایتوغی ههددو را هههو(کمه ههیبعه ههد) توغی ههدموتورس ههی لت ن ههدبرابه ههر
شدید .ندسالپیشکشوررابابارانکن وروورودبهدانش اهروبهروکردیدودرهرمافلهی
ازمعض ه ه کن ه ههور ه ههننرایه ههدهم ه ه شه ههدوهمه هههازایه ههنآب ه ه آغه ههوددرحه ههالمه هها یگيه ههریبودی ه ههد
(آموزش اههها،مدرسهين،مهؤغفينکتهبکمهکآموزاه ی .)...،اکنهونایهنقشهربههسهنیرسهیدهایهدکهه
درپ تشسی زیهد وتهیههیمسهسنبرآمهدهایهد .یمویههایدیگهرازاثهر baby boomرامه تهوان
دررشههدپههیشبینههینشههدهیسههفرهاییههوروزیجسههتجوکههرد ،زیهراایههنقشههربهههسههنیرسههیدهایههدکههه
ماهیتذات آنمسانرتوگردشگریاست.
59
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
شاخکهای توزیع و ساختارجمعیت
تراک عموم )(General Density of Population=GDP
تعدادجمعیت
=GDP
مساحت(بهکیلومترمر )
س ه ههادهت ه ههریناط ه ههالعدرب ه ههارهجمعی ه ههتی ه ههکمنطق ه هههجورانی ه ههای ،توزی ه ه م ه ههان
جمعیههت( )spatial distributionاسههت .یعنههی نههدیفههردرهههرکیلههومتر
مر آنسرزمينزید م کنند
60
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
61
شاخکهای توزیع و ساختارجمعیت
تراک زیس ی:
تعدادجمعیت
مساحتزیرکشت(بههستار)
= تراک زیس ی
درتوزی زیس یارت اطبينزمینهایزیرکشتوجمعی یکهدریک کیلهومترمر ه
زید م یمایندموردمااس هقرارم گيرد.
هابراین
امههروزهمههوادمههذای رام ه تههوانازدریاهههاویههاپههرورآمهها یبدسههتآوردبنه
آیچهههامههروزهاهمیههتداردبرق هراریرابطهههمیههانجمعیههتومجمههوعوسههایلیاس هت
کهانرادآنمنطقهجهتتوغیدموادمذای دردستر دارید.
62
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
بعد خانوار
کل جمعیت
تعداد خانوارها
63
= متوسطبعداایوار
بعیید خییانواردراییران سییال 75بییه ميی ان 4.8بییود كییه درسییال 85بییه 4.03كییاهش
یافتیه اسییت .اییین آمییاربییدان معنییی اسییت كییه ميی ان جمعیییت دریییك خییانواركیاهش
یافته است.
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
64
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
65
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
66
Sex ratio
The number of females per 1000 males
Sex composition of the population is affected
by:
Sex ratio at birth
Mortality conditions of males and females
Sex selective migration
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
تركيب جنس ي جمعيت
كاهش زنان منجر به كاهش باروري و كاهش جمعيت ميشود
كاهش مردان منجر به كاهش فعاليت اقتکادي و افت توليد و ارائه
خدمات ميشود
پییس بییا توجییه بییه و ییايفي كییه زنییان و مییردان هییرجامعییه اي مطییاب بییا فرهنی
آن بییرعهییده دارنیید ،توزاییع متعییادل آنهییا درسییطح آن جامعییه كییامال ضییروري و
اجتناب ناپذيراست
براي سنجش توزاع جمعيت يك منطقه ازشاخص ن بت جنس ي استفاده
ميكنيم
تعداد مردان
تعداد زنان
68
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
=نسبتجو ی
شههااظنسههبتجو ه یبطههورجدا ایهههبهرايسههنيندههاگروههههاي
سه ههنیم تله ههدقاب ه ه مااس ه ه هبه ههودهوبه ههاان ه ه ایشسه ههنکه ههاهش
م یابد.
اين ن بت دربدو تولد براي كليه جوامع بشري بين 105-103است.
يعني به ازاي هريكکد نفردختر 105-103،پ رمتولد مي شود
اما بعد ازتولد ن بت تغیيرمیکند.
به هم خوردن تركيب جنس ي طي زمان به داليل زيراست:
69
اختاله درمواليد
اختاله مي ان مرگ و مير
مهاجرت
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
شاخص سر اری:
انرادیکهدرصورتکسرقرارداریدازیظرکاریبازد یپایینیدارید
انرادیکهدرم رجکسرهسقندبایدبارانرادصورتکسرراه بهدوآبسشند
70
Dependency ratio
DR=
N (65+ + 15- ) / N(15 to 64)
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
71
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
72
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
73
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
74
لركات جمعيتي
بررس ی ي دگرگونيهییااي كییه درطییول زمییان معییين درجمعيییت يییك منطقییه رر
مي دهد لركات جمعيتي نام دارد.
صییرفا لركییات جغرافيییااي (مهاجرتهییا) نمییيباشیید بلكییه هرگونییه عیاملي كییه
برتعداد جمعيتها تاثيربگذارد را دربرميگيرد
75
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
نرایندهایموثربرحرکاتوتویيرجمعیت
The relation is within five major components:
باروری
1. Fertility
مرگ و مير
2. Mortality
مهاجرت
3. Migration
4. Marriage
ازدواج
)... جن و،وقایع اجتماعی (انقالب
5.
.1
.2
.3
.4
.5
Population motility
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
76
باروری
77
قابلیت تولید مثل یا توانایی بالقوه برای باروری ()fecundity
عمل لقیقی تولید مثل یا توانایی بالفعل برای باروری ()fertility
تعداد موارد باروری ب تگی دارد به:
سن ازدواج
سطح تحکیالت
سطح اجتماعی اقتکادی ()socioeconomic status
تنوع و دسترس ی به وسایل پیشگيری ازبارداری
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
شااصهایباروری
78
مي ان موالید خام ()CBR
مي ان باروری عمومی ()GFR
مي ان باروری اختکاص ی سنی ()ASFR
مي ان باروری کلی ()TFR
ن بت جنس ی
درصد مرده زایی
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
مي انمواغیداام(:)Crude Birth Rate=CBR
(تعدادمواغیدزیدهدریکسالتقسی برجمعیتمنطقهدروسط
سال) عربدر1000
درایران17 :
تاتتأثيرسااتارسنیجمعیتاست:
اگرانرادزیر 15سالیاساملندزیادباشند CBRپایيناواهدبود
آیا CBRشااظمناسبیبرایارزیا مي انکلیباروریاست؟
را؟
main problem is that; all population are not
at risk of child bearing.
79
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
80
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
81
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
82
مي انباروریعموم (:)Gross Fertility Rate=GFR
(تعدادمواغیدزیدهدریکسالتقسی برتعدادزیان 15تا49ساغهدر
وسطسال) عربدر1000
× 1000
درایران61 :
تعداد موالید درطول یک ال
تعداد زنان 45-15ساله دروسط همان سال
=GFR
GFR بیانم کندکهازهره ارزندرسنباروری ندنرزیدزیده
متوغدم شود
Weak point: all females in the denominator are not
at risk of pregnancy
83
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
مي انباروریعموم ی احی
):(Marital General Fertility Rate=MGFR
ازآیجههاکههههمهههزیههان 15-45سههالدرمعههرضبههاروریق هراریداریههدغههذادرایههنمي ه ان
جمعیتم رجکسربهزیان 15-45ساغهازدواجکردهمادودم شود.
× 1000
تعداد موالید درطول یک ال
زنان 45-15ساله ازدواج کرده همان سال
84
=MGFR
رامي انباروریعموم ی احیبیشترازمي انباروریعموم است؟
مي انباروریااتصا یسنی
:)Age Specific Fertility Rate=ASFR(
(تعدادمواغیدزیدهیکسالدرهرگروهسنیتقسی برتعدادزیان
1000همانگروهسنیدروسطسال) عربدر
ساغه5بهصورتتکسالیاگروههایسنی
نشاندهندهاغ ویباروریجامعهاست
# of live birth for 1000 women in any age
groups.
This is an specific indicator for family
planning goals achievement.
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
85
مي انباروریکلی(:)Total Fertility Rate=TFR
مجموعمي انهایباروریااتصا یسنیعربدر 5تقسی بر1000
تعداد
م
ز
سنجش مختکر و مفید باروری خالص یک زن درمقطع زمانی مشخص
نشییاندهنده تعییداد متوسییط کودکییان یییک زن درطییول دوران بییاروری او بییه شییرطی ک یه
آن زن درطول دوران باروری خود با مي انهای بیاروری اختکاصی ی سینی فعلیی فرزنید بیه
دنیا آورد
درایران( 2 :کشورهایدرحالتوسعه 3.3ودرتوسعهیانتهها)1.6
TFR; indicates total number of children which a women
can bear if she obeys the current rates of fertility.
86
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
87
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
88
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
89
Family size
Definition:
Common idiom:
total
number of persons in a family.
Demography:
Total
number of children a woman has borne
at a point in time.
90
Completed family size
Indicates:
Total
number of children borne by a woman
during her childbearing age (15 – 45 y/o)
Total Fertility Rate
Gives the approximate magnitude of
completed family size, which depends on
numerous factors:
Duration of marriage
Education of couple
The number of live births and living children
Desired family size
Etc…
مي انتجدیدنس یاااغظ
)GRR= Gross Reproduction Rate(
تعدادمتوسطکودکانداترمتوغدشدهازیکزنکهدرطولدوره
)باروریاودبهدییااواهدآورد(بدوندریظرگرنتنمر وميرآنها
GRR=( × )درصدمواغیدداترTFR
Number of girls which a married woman
can bear if she obeys the current rates of
fertility.
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
93
مي انتجدیدنس ااغظ
)NRR= Net Reproduction Rate(
تعدادنرزیدانداترمتوغدشدهازیکزنکهتاسنينتوغیدمث زیده
م مایند
NRR= GRR ×L27
L27=) ساغ27احتمالبقاتاسنينمتوسطنرزیدزای (سن
Number of girls which a newborn female
can bear if she obeys the current rates of
fertility.
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
94
95
NRRمساوییک :باروریدرحدجایگ ینی(هرمادریکداتر
جایگ ینم کند)
: NRR>1یعنیجمعیتزیانبیشازاودشانتجدیدنس م
کنند.
: NRR<1جمعیتزیانیمیتوایندبرایاودشانجایگ ینکنندو
رشدجمعیتمنف است.
Net Reproduction Rate
If NRR = 1, so:
two children per parents.
If NRR < 1, reproductive performance of the
population is less than “replacement level”.
Goal of NRR = 1, can be achieved only if at
least %60 of the eligible couples are
effectively practicing family planning.
ن بت جنس ی دربدو تولد:
درصد مرده زایی:
97
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
98
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
99
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
100
مرگ ومير
مي ان خام مرگ و مير ( CDRدا)Crude Death Rate
تعداد مرگ دريك سال به ازاء هزارنفرجمعيت
ساده ترین وسیله اندازه گيری ميرایی است و براي ارزيابي فعاليتهاي بهداشتي يك
جامعه درطول زمانهاي متوالي مناسب است
محدودیت :عدم امکان مقای ه دربين جوامع مختلف ازنظرترکیب سنی ،جنس ی،
نژادی
باال یا پایين بودن آن دريك مقطع زماني نشانه وضعیت بهداشتی جامعه نی ت
درایران 6.5 :درهزار
101
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
102
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
103
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
104
مي انهايااتصا يسنیمر ومير
()ASDR=Age Specific Death Rate
105
س ه ههودمندبه ه هرایبررسه ه ه یمش ه ههسالتبهداشه ه ه یواوغوی ه ههتبن ه ههدیدربریامه ه ههری های
بهداش ی
هر همي انمر وميرااتصا یسنیکمترباشدامیدزید بیشتراواهد
بود.
ویهم توانبااستفادهاز ASDRبهبررس یعل CDRپرداات؟
مي انمر وميرااتصا یجو ی
)(Sex Specific Death Rate=SSDR
* 1000
تعداد مرگ و ميراز گروه سنی و جنس ی معين در طول سال
جمعیت همان گروه سنی و جنس ی (وسط سال)
مي انمر وميرمرداندرهرگروهسنیبیشتراززیاناست.
106
=SSDR
مي انمر نس ي()Proportional Mortality Rate
آسانتر نراهبرايبرآوردباردكبيماريدرجامعه
ر
(مثالمي انمر نس يبيمار هايواگير :مفيدبرايتعيينوسعتمرگهاي
پ شگيريباواكسن)
قاب
ي در
شااظ : DALYمناسبترینراهبرايمااس هباردكبيمار
جامعه
مي انكشند ي( :)Case Fatality Rateیاوهمااس ه؟
Life Expectancy امیدبهزید
بهتردننشایگررشداقتصادياجتماعياست
107
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
Life expectancy
Life expectancy (expectation on life) in a
given age is defined as:
Average
number of years which a person of
that age may expect to live, according to:
Mortality
pattern prevalent in that country.
Life expectancy
Life expectancy is as one of the best
indicators of a country’s level of
development and of the overall health
status of its population.
روند افزايش اميد زندگي درايران درفاصله سالهاي 1335تا 1382براساس برآوردهاي مركز آمار
ايران – سازمان مديريت و وزارت بهداشت
71.6
71.2
71.1
69.8
69.2
1380
1375
مرد
هردو جنس
زن
64.7
70
58.9
55.7
60
اميد زندگي
47.5
50
37.5
40
30
20
13821382معاونت
معاونت
سالمت-بدون سالمت-با بم
بم
1382دفتراقتصاد
كالن
1370
سال
1365
1355
1345
1335
111
مهاجرت
112
ه اکنونیقشکمیدرمي انرشدجمعیتهابازیم کند
اماتأثيرگذاربرترکیبسنیجو یجمعیتهست.
ر
اکثراجوایانمهاجرتم کنندوغذابرهرمسنیجمعیتتأثير
م گذارید( ویه؟)
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
رشد جمعیت
تاتتأثيرورودواروجانرادبهجمعیت
غذاهرسهعام مر ومير،باروریومهاجرتبرمي انرشدجمعیت
مؤثرید
برایمااس هاینمي انییازیبهمااس همهاجرتییستوتنهابادو نرایند
مر وميروتوغدقاب بررس یم باشد
درایران 1.14 :درصد
دردییا 1.5 :درصد
درکشورهایتوسعهیانته 0.1 :درصد
113
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
مي ه انرشههدط ییههیجمعیههتNatural Growth Rate(NGR) :
تعریییف :عبییارت ازاییین اسییت کییه هرسییال بییه ازای هییرهییزارنفییرجمعیییت چنیید
نفربه جمعیت اضافه خواهد شد.
براسی ییاس نتی ییایم بی ییه دسی ییت آمی ییده ازسرشی ییماری ملی ییی سی ییال ،1385جمعیی ییت
كشییور 70میلیییون و 472هیزارو 846نفییراعییالم شیید ،اییین ميی ان درسییال 75
لی ییدود 60میلیی ییون و 55هی یزارو 488نفی ییربی ییوده و بی ییدین ترتیی ییب سی ییاالنه یی ییك
میلیون نفربه جمعیت كشور اضافه شده است.
مي ی ان رش یید جمعی ییت درده ییه 1.96 ،75درص یید ب ییوده ك ییه درده ییه 85ب ییه 1.61
درصد رسیده است ،بدین ترتیب نرر رشد جمعیت ن بت بیه دهیه گذشیته
0.35درصد كاهش یافته است.
114
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
115
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
116
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
117
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
118
Demographic Transition
چرخه انتقال جمعيتي
119
چگونگي سيرجمعيت دركشورهاي مختلف
5مرلله
درجوامع مختلف ،مشابه بوده فقط زمان توقف درهرمرلله
متفاوت است
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
120
مرحلهاول:
با بودن CBRو - CDRغذاجمعيتثابت
عدموجودروشهايپ شگيريازبارداريوعدمروشهايدرمانيو
پ شگيريازبيمار ها
121
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
مرحلهدوم(ان ا شاوغيه):
اهشمر ومير( )CDRوليهنوزبا بودنمواغيد(( )CBRجنوب
آسيا– آنر قا)
علت :به ودبهداشتودسترس يبهادماتبهداش ي ،اهشبيمار هاي
عفونيو...
122
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
:)مرحلهسوم(ان ا شثایو ه
CBR هردو اهش دانتهایدوليسرعت اهشCDR وCBR
)كمتراست(ادران
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
123
: مرحله هارم
غذاجمعيتثابت- هردو اهشCDR وCBR
)(املبكشورهايصنع ي
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
124
: مرحلهپنج
غذارشدمنفيجمعيت- CDR كمترازCBR
)(آملانومجارستان
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
125
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
126
تق يم بندي جوامع براساس رشد جمعيت
.1جوام سن ي:
با بودنتوغدهاومر ود ان
ان ا شجمعيتطي ندقرن
.2جوام درحالگذار:
با بودنتوغدها،مر ك ود ان
ناصلهك بينتوغدها،ز ادشدنسري انرادسنين
باروري
یاپادداربودنجمعيت
ادرانوبسياريازكشورهايدرحالتوسعه
127
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
.3جوام متعادل
توغدهاومر ود انك است
تعادلبينتوغدومر باغوين
پاددارشدنجمعيت(نرانسه)
128
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
تأثيررشدجمعيتبرزماندوبرابرشدنجمعيت
129
مهمتردنعام مؤثربررویدان ا شجمعيت :مي انرشدسا یه
جمعيت
تأثير دوبرابرشدنجمعيتبرتمامیيازهاوشااصهاازجمله
نسبتجمعيتبهمساحت
اهشمداومدرمناب مذاييهم مانبارشدجمعيت
عل :ان ا شمصري ،امشسط ز ركشت
درحالحاعردرهردقيقه:
232 توغد( 334000درروز)
97 مر ( 140000درروز)
توغددوبرابرمر
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
جمعيتمتناسب
جمعي يكهمناب موجودآنبامي انجمعيتمتعادلباشد
عني:
تمامانرادنعالكشوردرمشام م تلداجتماعيجذبشدهاید
(یهمشام اذب)
گيرد
ازمناب كشوراستفادهمناسبوبدونت ر بصورتمي
هرنردروزایه 2500كيلو اغريدر انتميكند
حداق 50درصددرآمدبرايموارديميرازمذاصري
ميشود
130
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
وععيتادران
درسال:1260
جمعيت 5/7ميليون -یرخرشدسا یه0/6درصد
مث جوام سن ي– درمرحلهاول راهجمعيتشناس ي
درسال:1300
یرخرشد -1/4ان ا ش 2ميليونیفرطي 1260تا 1300ویي همينتعدادتا1310
ب شتردنرشدجمعيتدرسال3/9 : 1364درصد
جوانبودنجمعيتادران:
ح ياگرزوجهادونرزیده داشتهباشند :ایفجارجمعيت
ددگريدرپ شاست
131
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist
منابع طرح سؤال برای امتحان ازمبحث جمعیت
شناس ی:
.1
.2
موارد مطرح شده درکالس
جلد 3كتاب جامع بهداشت عمومي :فکل -11گفتار :3جمعيت شناس ي
پزشكي (صفحه 1547تا )1557
(قاب دایلودازوبسایتدانش اه،صفاهگروهپ ش اجتماعی :نای pdfبهیام
)medical demography
o
132
سؤاالت اختیاری این مبحث (نمره تشویقی عالوه بر :)20ازصفحه
1558تا 1573کتاب فوق
Dr Seyyed Alireza Moravveji
Community Medicine Specialist