Transcript جمعیت شناسی
Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 1 2 دفترسالمت خانواده و جمعيت اززيرمجموعههاي معاونت بهداشت وزارت بهداشت ،درمان و آموزش پزشکی: عهدهدارتأمين،حفظوارتقاءسالمتقشرعظيميازجامعه: ازدورانجنينيتاساملندي Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist پيشگيري درتمام سطوح (مقدماتی ،سطح اول ،دوم و سوم) درمراقبتهاي بهداشت خانواده انجام ميشود. انواع فعاليتها دربهداشت خانواده: جمعيت و تنظيم خانواده مراقبت نوزادان مراقبت كودكان مراقبت مادران باردار سالمت نوجوانان ،جوانان و مدارس .1 .2 .3 .4 .5 3 .6 .7 مراقبتهاي ساملندي تغذيه تكميلي Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist دالیل اهمیت بهداشت خانواده 4 نسبتسنیمادروکودک(دوسومجمعیتکشور) آسیبپذیریزیادمادروکودک(گروه)high risk توجهبهبهداشتکودکانکودکانساملتر طولعمربیشتر بازدهاقتصادیبیشتر بازدهاقتصادیبیشتر توجهبهبهداشتمادرانMMRکمتر Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 5 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 6 Demography Scientific study on population and is upon three phenomenon: Population size changes (increase or decrease) Population composition Distribution of population Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist جمعیت شناس ی () Demography اصطالحدموگرافیبهلحاظریشههغوهویازدوریشههیویهان Demosیعنهیتهوده مههردمو Graphosیعنههیترسههی کههردنویههاتوصههیدکههردن،ترکیههبشههدهاس هت کهبهمعنیتوصیدمردماست. تعریف دموگرافی: 8 بطورساده :عل مطاغعهجمعيتها علمیاستکهبادریظهرگهرنتنسهااتمانجمعی هی(ایهدازهوترکیهبجمعیهت) در یکزمانمعينوحرکات کههبهرجمعیهتواقه مه شهود(ماینهدتوغهدومهر وميهرو مهاجرت) جامعهبشریراتوصیدم کند. Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist جمعیت شناس ی ()Demography سایرتعاریف دموگرافی: مطاغع هههعلم ههيوتوص ههيدوتاليه ه آم ههاريس ههااتاروحر ههاتجمعيته ههايانس ههاني، بررس يسياستهايجمعي يوروابطمتقابليكهميهانپددهدهههايجمعي هيوعوامه اقتصادياجتماعيوزيس يوجوددارد. علم ههيك هههه ههديآنبررسه ه يجمعي ههتازجه ههاتای ههدازه،س ههااتار،تويي ههروتا ههول، حر ههاتواصوصههياتمشههترنازجن هههكمههيوبررسه يحر ههاتزمههانيوم ههاني ویيه ارت اطمتقاب بينپدددههايجمعي يبهلحاظكيفيميباشد. 9 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist دموگرافی کمی (آماري) :مطاغعههترکیهبوحرکهاتجمعیهتدرزمهانو م انمعينوجستجویعل اینحرکات مواردموردبررس يدرجمعيتشناس يكمي: ایدازهجمعيت– توزي جمعيت– باروريومر ومير مهاجرتویيروهاينعالدرجامعه دموگرافی کیفی :مطاغعهاصوصیاتکیفه (روحهی،ااالیهی و )...کهه باعلوموراثتواکوغوژیانسان ه رابطهدارد. س ههااتمانحر ههاتجمعيته ههاراب ش ههترازیقط هههیظ ههربيوغ ههوژ يو وراث ههتو تههأثيراتيكهههماههيطاجتمههاعيوجورانيههاييدرادههنجمعيتهههامههيگههذاردمههورد بررس يقرارميدهد. 10 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist تعاریف 11 جمعیت( :)populationمجموعهايازانسانهاكهدرسهرزمينمعينهي (شههریهاروسهتا) بههصهورتاهایوادهههایهااایوارههاسه ویتدااه داریهدو درطههولزمههانبههرحسههبو خگلهههايم تلههد(سههن،جههوض،وع ه نعاغي هت، وع ازدواج) تركيبو خهايدانتهاید اههایواده :تش ه 2یهها نههد ههنظکهههازیظههراههونیههانرزیداوایههد بهها ه موسوبشدهباشند اههایوار :نههدیفههرکهههدرمههذاومسههسنمشههترکهسههقندوزیههریههکسههقد زیههد م ه کننههد( .بههراالياههایوادهنسههبتنسههبییههاسه بیدرآناهمی هت یدارد) Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist چرا جمعیتها را مورد مطالعه قرارمی دهیم؟ جمعیت مهمترین سرمایه و عامل تولید هرکشوراست درعییين لییال مکییره کننییده ني ی ه ییت (نییرر رشیید بییاالتر ،جمعیییت زی یر15 سال بیشترو مکره بیشتررا به دنبال دارد) وجود رابطه بين م ایل جمعیتی و سطح سالمت جامعه 800سال قبل ازمیالد ،زمان دو برابیرشیدن جمعییت4200 ،سیال بیود امیا درسال 2020این زمان 50سال خواهد بود 12 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist دالیل افزایش جمعیت درسالیان اخيرچی ت؟ .1 .2 .3 .4 .5 13 کاهش بیماریهای عفونی افزایش امنیت غذایی بهبود بهداشت عمومی بهبود وضعیت م کن باالرفتن درآمد Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 14 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Hakham Sasan Kharazm Moghol Safav Ghajar Ghaj-Pahl 1315 1325 1335 1345 1355 1365 1370 1385 Population according to WHO regions WPRO: %28 SARO: %25 EURO: %15 AMRO: %14 AFRO: % 10 EMRO: %8 Relation between growth rate and population Rating Stationary Slow growth Moderate gr. Rapid gr. Very rapid gr. Explosive gr. Explosive gr. Explosive gr. Explosive gr. Ann R of Gr. No Growth <0.5 0.5-1 1.0 - 1.5 1.5 – 2.0 2.0 – 2.5 2.5 – 3.0 3.0 – 3.5 3.5 – 4.0 Ys. for *2 in po >139 139 – 70 70 – 47 47 – 35 35 – 28 28 – 23 23 – 20 20 - 18 Global: Births per Woman Annual World Population Growth Why do Growth Rate Decrease but the Population Continues to Rise? انواع جمعيت براساس قلمرو زندگی: جمعيت مقيم (قانوني) ()legal population جمعيت لاضر (واقعي) ( )actual population 21 تمامي ك اني كه تابعيت كشوري را دارند يا اهل منطقه اي ه تند اعم ازاينكه هنگام سرشماري در محل لضور داشته باشند يا نداشته باشند تمامي ك اني كه هنگام سرشماري در محل لضور داشته باشند و مورد شمارش قرار گيرند جمعيت اصلي در بررسيهاي جمعيتي،كل جمعيت مورد مطالعه را گويند جمعيت فرعي (محدود) جمعيت بخش كوچكي ازجمعيت اصلي را گويند Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist انواع جمعيت براساس لرکات جمعیت جمعيت ب ته: جمعيت باز: جمعيتي كه درافزايش يا كاهش آن ،مهاجرت (دروني و بيروني)نقش ي ندارد و تغييرات آن ،فقط از اختاله زاد و ولد و مرگ و ميرناش ي مي شود جمعيتي كه درافزايش يا كاهش آن ،عالوه برزاد و ولد و مرگ ومير ،مهاجرت ني دخالت مي نمايد جمعیت ثابت جمعیت ب ته ای است که برای مدت طوالنی در معرض مي انهای ثابت تولد و مرگ قرار میگيرد و مي ان افزایش ساالنه این جمعیت به سوی مقدارثابتی میل میکند 22 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist تركيب سني جمعيت هرجمعیتی که بیش ازدو پنجم ( )%40آنرا افراد کمتراز 15سال تشکیل دهد جمعیت جوان به شمارمیآید نسبتجوان جمعیتدرکشورهایدرحالتوسعهبیشاز %40ودر کشورهایپیشرنتهصنع ی %25وکمتراست. هرجمعیتی که ن بت افراد 65سال و باالترازآن بیشتراز%10 باشد جمعیت سالخورده به شمارمیآید. ایننسبتدرکشورهایدرحالتوسعهحداکثر %5استولیدر کشورهایپیشرنتهصنع یبه %10تا %16ه م رسد. 23 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist تركيب سني جمعيت انه هراددرس ههنين 15-64س ههالراانه هراددرس ههنين ههار(توغي ههدكنن ههده) د هها یيههروينعههالمههي و نههدوان هرادكمتههراز 15سههالوب شههتراز 64سههالرا انرادوابسته(مصريكننده) داجمعيتسربار و ند. ی)= نسهبتجمعيهتمصهريكننهدهبهه جمعيهت نسهبتوابسهت ي(سهربار توغيدكنندهعربدر100 هههرقههدرادههننسههبت ههو اترباشههدجامعهههازیظههراقتصههاديوعه بهتههري داردز رانعاغيتهايتوغيديگروهتوغيدكننهدهبههجهايآیاههصهريتوذدهه ویگهه ههداريمصه ههريكننه ههدههه ههاشه ههودبه هرايتوسه ههعهوانه ه ا شنعاغيته ه هاي اقتصاديب ارميرود 24 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist ساختارجمعیت ش وترکیبجمعیتازیظرسنوجوض (کهدرهرزماندالبرتویيرات استکهط صدسالگذشتهبرمي انهای باروری، مر وميروسایرعوام موثربرجمعیترخدادهاست) 25 استفادهازهرم جمعیت براینشاندادنترکیبجمعیت Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist Age groups Age - Sex pyramid Percent هرم جمعیت: ب ه هراییمه ههایشهندس ه ه یتوزی ه ه جمعیه ههتبه ههرحسه ههبسه ههن،یمه ههوداریته ههدوین م شودکهبهیامهرمجمعیتیاهرمسنیمعروياست وب ه هرايدرنبهته ههرسه ههااتارجمعيتهه ههاومقا سه هههآنهه ههابه ههاداه ههددگراس ه هتفاده مههيشههودوبهههطههوراالصهههسههااتارسههنیوجو ه یهههرجمعیههترابی هان م ه کنههد .ههوناملههببهههش ه هههرمم ه باشههدهههرمسههنی–جو ه ییامی هده م شود. درهههرمسههنیجو ه ی،آثههارویتههایروقههای ورویههدادهایجمعی ههیگذشههته ماین ههدجن ه ،م ههر ومي ههریاا ه یازهم هههگير ه هها،بارانه ههایاقتص ههادیو مهاجرتمشهوداست. 27 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 28 ه ههرمجمعی ههیدارایدوما ههوراس ههت :ما ههورعم ههودیک هههااتص هها ب ههه سههنداردوماههورانقه کهههااتصهها بهههتعههدادانهراددرهههریههکازدو جههوضداردببههدینترتیههبهههرقههدرازپههایينهههرمبهههطههريبهها بههروی بههه ر سههنينبهها ترم رسههی وعههمناازشههمارانهراددرایههنسههنين(ی ه دزیههانو م ههردان) کاس ههتهم گ ههرددویم ههوداررنتهرنت هههش ه ی ههکه ههرمراب ههه ا ههود م گيرد. ر معمو زیاندرطريراستومرداندردر پهرمنشانداده م شوید. Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 29 30 بهت ه ههرینه ه ههرمس ه ههنیهرم ه ه اس ه ههتکه هههب ه ههراس ه هها س ه ههالکش ه ههیدهش ه ههودو مناس هبترینبعههدیکهههب هرایترسههی هرمهههایسههنیپذیرنتهههش هده،ایههن استکهبينقاعدهوارتفاعآنیکرابطةمنطق وجهودداشهته باشهد، یعنیطولماورعمودیبرابردو ّ سومطولماورانق باشد. هرمسنیرام توانباتعدادمطلقانراددرهرسنیترسی ک هردویهابها درصدآنها .یوعدوم،ازلحاظمقایسههرمهااهمیتبیشتریدا رد. Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 31 ه ههرمس ههنیازی ههکس ههوت ههاریهجمعی ههترانش ههانم ده ههد،یعن ههیم ههنعسض کنن ه ه ه ههدهروی ه ه ه ههداهایاجتم ه ه ه ههاعیواقتص ه ه ه ههادیاا ه ه ه ه ه یاس ه ه ه ههتک ه ه ه هههدر گذش ههتههایت ههاریعیجامع هههاتف ههارانت ههادهوب ههرترکی ههبجمعی ههی کش ههور مؤثرواق شدهاید، وازسه ههویدیگه ههرتویي ه هراتسه ههااتارجمعیه ههترادراثه ههرتوغه ههدومه ههر و مه ههاجرتیمای ههانم س ههازد،یعن ههییم ههوداروعه ه جمعی ههتدری ههکلحظ ههة معيناست. گذشهتهازآن،هههرمسهنیجمعیههتمهنعسضکننههد شهرایطوبارانهههای اقتصههادیوجن هههاوایقالبههاتاسههتواپیههدم هایادواریاثههراههود را برآنباییم گذارید. Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist به عنوان مثال درشکل زییربیه هیرم سینی آملیان کیه مر یول بیه سیال )1375(1996در شکل توجه کنید که آثارمختلفی ازاتفاقات گذشته را به همراه دارد. 32 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 33 درعههمنهههرمسههنیم توایههداثههرمهههاجرترابهههاههو یمههایشدهههد .ش ه زیههر اثههر مهه ههاجرترابه ههرسه ههااتارجمعی ه ههیامه ههاراتمتاه ههدهعر ه ه درسه ههال 2000رانشه ههان م دهد،همایطورکهم بیویددرسناا یبهرتعهدادمهردانایهنکشهوراعهانه شدهاست Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 34 هرمهههایسههنیجو ه ی باز وکنن ه ه ه ههدهوق ه ه ه ههای گذش ه ه ه ه ه ه ه ههتهماین ه ه ه ه ه ه ه ههد جنگه ه ه هها،قاطله ه ه ههاو مهاجرته ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههادر گروهه ه ه ه ه ههایا ه ه ه ه هها هس ههقندک هههآث ههارآنه هها هنوزباییهسقند: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist اطالعات بدست آمده ازبررس ی هرم سنی-جنس ی ش عموم هرم اطالعات درموردسن،توازنجو یبينمردانوزیان سنجمعیت درجمعیتجوانقاعدههرمپهنورا آنتي است مهاجرت ازآیجای کهبیشترانرادیکهمهاجرتم کنندانرادجوانوباغغهسقند ترشدنجامعهگرددو یکبرونکوچیقاب مالحظهم توایدسببمسن باغعسضیکدرونکوچیم توایدسببجوانترشدنجامعهگردد. 35 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist Age-Sex Pyramids How does age structure effect population growth? Developing Country Population Structure by Age & Sex Developed Country Rapid versus Slow Population Growth Negative versus Zero Population Growth شكل هرم سني يك كشور به سه عامل ب تگي دارد: 1هتعدادمواغيددرهردكازنسلها 2هتقلي تعدادانراددراثرمر ومير 3همهاجرتبهكشورودامهاجرتازكشور انواع اشکال هرم سنی: مثلثيش (قاعدهپهنورا تي ) استوایهايش (پایهک عرضترورا پهنتر) گال ي(گن دي) ش 40 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist هرم مثلثی : كشورهايدرحالتوسعهبدغي یرخرشدبا دارايهرمسنيباقاعده وسي عنيمثلثي ميباشندكهنشایهجوانبودنجمعيتاست(هرم سنیجمعیتجوان) 41 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist هرم استوانه ای: كشههورهايپ شههرنته بههدغي یههرخ رش ه ه ه ه ه ههدپ ه ه ه ه ه ههادينه ه ه ه ه ه ههرمس ه ه ه ه ه ههني اس ه ههتوایهايداری ه ههدك ه هههنش ه ههایه ه ههاهشجمعيه ههتدرگروههه ههاي سههنيجههوانوانه ا شدرگههروه س ه ه ههنيب ه ه هها تروس ه ه ههالنورد ان اس ه ههتمثه ه ه ژاپ ه ههن(ه ه ههرمس ه ههنی جمعیتسالنورده) 42 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist هرم گنبدی: كشههورهايتوسههعهدانتهههوكشههورهايدرحههالپ شههرن يكهههبریامهههتنظییيم خانواده راباجددتپيگيريميكنندهرمسنيگال يشه دا ریهدكههحهد واسطمثلثيواستوایهاياستمایندکره،ماغ یوسن اپو ر 43 هرم سنی کشور ایران به سمت گنبدی شکل پیش می رود مقایسههرم سنی کشورهای م تلد Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 44 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 45 هرم جمعيتي ايران – سرشماري سال 1365 + - - - - - هرم سنی 75 ایران سال Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 51 هرم جمعيتي ايران – سال 1379مطالعه جمعيت وسالمت 95+ 90-94 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-09 0-04 8.0 6.0 4.0 2.0 مذكر 0.0 0.0 2.0 مونث 4.0 6.0 8.0 هرم سنی 85 ایران سال Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 53 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 54 55 ه ییرم س یینی درس ییال 75نش ییان میده یید ك ییه بیش ییترین جمعی ییت كش ییور را افراد 10تا 14ساله با 9میلیون نفرتشكیل دادهاند درسییال 85بیشییترین جمعیییت را افییراد 20تییا 24سییاله بییا همییان ميی ان تش ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ییكیل دادهان ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی ی یید. Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 56 هرم سنی و جنس ی کل نمونه مطالعه در سال 1389 پهنای هرم برای اولين بارپس ازدو دهه درکشور افزایش یافته است همانطورکهمالحظهم کنید ،یظ هرمسنیدرسنين 18تا 25سهالبهههه اهوردهکههیااه یاز ایفجههارجمعیههتایهراندرسههالهههای 1361تهها 1367اسههتکهههبههی اسههاراتجههان یااه یازادامهههی جن تامیلیمنجربهآنشدهاسهت .ایهنمهوجایفجهارجمعیهتکههدرمسهاا جامعههشهناا یبهه baby boomشههرتدارد،ماینهدم ه ههای کههبههمه ارعحملههمه کننهدبههههربرهههایاز زمهان کهبرسندایجادباران(دراثرتقاعاین اینده) م کنند baby boom .ایهراندرهمهانابتهدا کشههورراب ههابا هرانشيراش ههکمواجهههک ههرد .س ههوضوق ههیب هههسههنمدرس هههرسههیدید،با هرانکم ههود نضایآموزاه یدرکشهوربههوجهودآمهدتهاجهای کههبر هیمهدار مج هورشهدیددوشهیفته(صه / بعههدازرهر) نعاغیههتکننههد .درسههنينکههودک باعههقرشههدقههارچیکاراایههههههایپفههکسههازیو ...شههدید. درس ههنينیوج ههوان کاراای ههههه ههایتوغی ههددو را هههو(کمه ههیبعه ههد) توغی ههدموتورس ههی لت ن ههدبرابه ههر شدید .ندسالپیشکشوررابابارانکن وروورودبهدانش اهروبهروکردیدودرهرمافلهی ازمعض ه ه کن ه ههور ه ههننرایه ههدهم ه ه شه ههدوهمه هههازایه ههنآب ه ه آغه ههوددرحه ههالمه هها یگيه ههریبودی ه ههد (آموزش اههها،مدرسهين،مهؤغفينکتهبکمهکآموزاه ی .)...،اکنهونایهنقشهربههسهنیرسهیدهایهدکهه درپ تشسی زیهد وتهیههیمسهسنبرآمهدهایهد .یمویههایدیگهرازاثهر baby boomرامه تهوان دررشههدپههیشبینههینشههدهیسههفرهاییههوروزیجسههتجوکههرد ،زیهراایههنقشههربهههسههنیرسههیدهایههدکههه ماهیتذات آنمسانرتوگردشگریاست. 59 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist شاخکهای توزیع و ساختارجمعیت تراک عموم )(General Density of Population=GDP تعدادجمعیت =GDP مساحت(بهکیلومترمر ) س ه ههادهت ه ههریناط ه ههالعدرب ه ههارهجمعی ه ههتی ه ههکمنطق ه هههجورانی ه ههای ،توزی ه ه م ه ههان جمعیههت( )spatial distributionاسههت .یعنههی نههدیفههردرهههرکیلههومتر مر آنسرزمينزید م کنند 60 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 61 شاخکهای توزیع و ساختارجمعیت تراک زیس ی: تعدادجمعیت مساحتزیرکشت(بههستار) = تراک زیس ی درتوزی زیس یارت اطبينزمینهایزیرکشتوجمعی یکهدریک کیلهومترمر ه زید م یمایندموردمااس هقرارم گيرد. هابراین امههروزهمههوادمههذای رام ه تههوانازدریاهههاویههاپههرورآمهها یبدسههتآوردبنه آیچهههامههروزهاهمیههتداردبرق هراریرابطهههمیههانجمعیههتومجمههوعوسههایلیاس هت کهانرادآنمنطقهجهتتوغیدموادمذای دردستر دارید. 62 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist بعد خانوار کل جمعیت تعداد خانوارها 63 = متوسطبعداایوار بعیید خییانواردراییران سییال 75بییه ميی ان 4.8بییود كییه درسییال 85بییه 4.03كییاهش یافتیه اسییت .اییین آمییاربییدان معنییی اسییت كییه ميی ان جمعیییت دریییك خییانواركیاهش یافته است. Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 64 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 65 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 66 Sex ratio The number of females per 1000 males Sex composition of the population is affected by: Sex ratio at birth Mortality conditions of males and females Sex selective migration Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist تركيب جنس ي جمعيت كاهش زنان منجر به كاهش باروري و كاهش جمعيت ميشود كاهش مردان منجر به كاهش فعاليت اقتکادي و افت توليد و ارائه خدمات ميشود پییس بییا توجییه بییه و ییايفي كییه زنییان و مییردان هییرجامعییه اي مطییاب بییا فرهنی آن بییرعهییده دارنیید ،توزاییع متعییادل آنهییا درسییطح آن جامعییه كییامال ضییروري و اجتناب ناپذيراست براي سنجش توزاع جمعيت يك منطقه ازشاخص ن بت جنس ي استفاده ميكنيم تعداد مردان تعداد زنان 68 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist =نسبتجو ی شههااظنسههبتجو ه یبطههورجدا ایهههبهرايسههنيندههاگروههههاي سه ههنیم تله ههدقاب ه ه مااس ه ه هبه ههودهوبه ههاان ه ه ایشسه ههنکه ههاهش م یابد. اين ن بت دربدو تولد براي كليه جوامع بشري بين 105-103است. يعني به ازاي هريكکد نفردختر 105-103،پ رمتولد مي شود اما بعد ازتولد ن بت تغیيرمیکند. به هم خوردن تركيب جنس ي طي زمان به داليل زيراست: 69 اختاله درمواليد اختاله مي ان مرگ و مير مهاجرت Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist شاخص سر اری: انرادیکهدرصورتکسرقرارداریدازیظرکاریبازد یپایینیدارید انرادیکهدرم رجکسرهسقندبایدبارانرادصورتکسرراه بهدوآبسشند 70 Dependency ratio DR= N (65+ + 15- ) / N(15 to 64) Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 71 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 72 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 73 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 74 لركات جمعيتي بررس ی ي دگرگونيهییااي كییه درطییول زمییان معییين درجمعيییت يییك منطقییه رر مي دهد لركات جمعيتي نام دارد. صییرفا لركییات جغرافيییااي (مهاجرتهییا) نمییيباشیید بلكییه هرگونییه عیاملي كییه برتعداد جمعيتها تاثيربگذارد را دربرميگيرد 75 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist نرایندهایموثربرحرکاتوتویيرجمعیت The relation is within five major components: باروری 1. Fertility مرگ و مير 2. Mortality مهاجرت 3. Migration 4. Marriage ازدواج )... جن و،وقایع اجتماعی (انقالب 5. .1 .2 .3 .4 .5 Population motility Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 76 باروری 77 قابلیت تولید مثل یا توانایی بالقوه برای باروری ()fecundity عمل لقیقی تولید مثل یا توانایی بالفعل برای باروری ()fertility تعداد موارد باروری ب تگی دارد به: سن ازدواج سطح تحکیالت سطح اجتماعی اقتکادی ()socioeconomic status تنوع و دسترس ی به وسایل پیشگيری ازبارداری Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist شااصهایباروری 78 مي ان موالید خام ()CBR مي ان باروری عمومی ()GFR مي ان باروری اختکاص ی سنی ()ASFR مي ان باروری کلی ()TFR ن بت جنس ی درصد مرده زایی Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist مي انمواغیداام(:)Crude Birth Rate=CBR (تعدادمواغیدزیدهدریکسالتقسی برجمعیتمنطقهدروسط سال) عربدر1000 درایران17 : تاتتأثيرسااتارسنیجمعیتاست: اگرانرادزیر 15سالیاساملندزیادباشند CBRپایيناواهدبود آیا CBRشااظمناسبیبرایارزیا مي انکلیباروریاست؟ را؟ main problem is that; all population are not at risk of child bearing. 79 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 80 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 81 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 82 مي انباروریعموم (:)Gross Fertility Rate=GFR (تعدادمواغیدزیدهدریکسالتقسی برتعدادزیان 15تا49ساغهدر وسطسال) عربدر1000 × 1000 درایران61 : تعداد موالید درطول یک ال تعداد زنان 45-15ساله دروسط همان سال =GFR GFR بیانم کندکهازهره ارزندرسنباروری ندنرزیدزیده متوغدم شود Weak point: all females in the denominator are not at risk of pregnancy 83 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist مي انباروریعموم ی احی ):(Marital General Fertility Rate=MGFR ازآیجههاکههههمهههزیههان 15-45سههالدرمعههرضبههاروریق هراریداریههدغههذادرایههنمي ه ان جمعیتم رجکسربهزیان 15-45ساغهازدواجکردهمادودم شود. × 1000 تعداد موالید درطول یک ال زنان 45-15ساله ازدواج کرده همان سال 84 =MGFR رامي انباروریعموم ی احیبیشترازمي انباروریعموم است؟ مي انباروریااتصا یسنی :)Age Specific Fertility Rate=ASFR( (تعدادمواغیدزیدهیکسالدرهرگروهسنیتقسی برتعدادزیان 1000همانگروهسنیدروسطسال) عربدر ساغه5بهصورتتکسالیاگروههایسنی نشاندهندهاغ ویباروریجامعهاست # of live birth for 1000 women in any age groups. This is an specific indicator for family planning goals achievement. Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 85 مي انباروریکلی(:)Total Fertility Rate=TFR مجموعمي انهایباروریااتصا یسنیعربدر 5تقسی بر1000 تعداد م ز سنجش مختکر و مفید باروری خالص یک زن درمقطع زمانی مشخص نشییاندهنده تعییداد متوسییط کودکییان یییک زن درطییول دوران بییاروری او بییه شییرطی ک یه آن زن درطول دوران باروری خود با مي انهای بیاروری اختکاصی ی سینی فعلیی فرزنید بیه دنیا آورد درایران( 2 :کشورهایدرحالتوسعه 3.3ودرتوسعهیانتهها)1.6 TFR; indicates total number of children which a women can bear if she obeys the current rates of fertility. 86 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 87 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 88 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 89 Family size Definition: Common idiom: total number of persons in a family. Demography: Total number of children a woman has borne at a point in time. 90 Completed family size Indicates: Total number of children borne by a woman during her childbearing age (15 – 45 y/o) Total Fertility Rate Gives the approximate magnitude of completed family size, which depends on numerous factors: Duration of marriage Education of couple The number of live births and living children Desired family size Etc… مي انتجدیدنس یاااغظ )GRR= Gross Reproduction Rate( تعدادمتوسطکودکانداترمتوغدشدهازیکزنکهدرطولدوره )باروریاودبهدییااواهدآورد(بدوندریظرگرنتنمر وميرآنها GRR=( × )درصدمواغیدداترTFR Number of girls which a married woman can bear if she obeys the current rates of fertility. Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 93 مي انتجدیدنس ااغظ )NRR= Net Reproduction Rate( تعدادنرزیدانداترمتوغدشدهازیکزنکهتاسنينتوغیدمث زیده م مایند NRR= GRR ×L27 L27=) ساغ27احتمالبقاتاسنينمتوسطنرزیدزای (سن Number of girls which a newborn female can bear if she obeys the current rates of fertility. Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 94 95 NRRمساوییک :باروریدرحدجایگ ینی(هرمادریکداتر جایگ ینم کند) : NRR>1یعنیجمعیتزیانبیشازاودشانتجدیدنس م کنند. : NRR<1جمعیتزیانیمیتوایندبرایاودشانجایگ ینکنندو رشدجمعیتمنف است. Net Reproduction Rate If NRR = 1, so: two children per parents. If NRR < 1, reproductive performance of the population is less than “replacement level”. Goal of NRR = 1, can be achieved only if at least %60 of the eligible couples are effectively practicing family planning. ن بت جنس ی دربدو تولد: درصد مرده زایی: 97 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 98 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 99 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 100 مرگ ومير مي ان خام مرگ و مير ( CDRدا)Crude Death Rate تعداد مرگ دريك سال به ازاء هزارنفرجمعيت ساده ترین وسیله اندازه گيری ميرایی است و براي ارزيابي فعاليتهاي بهداشتي يك جامعه درطول زمانهاي متوالي مناسب است محدودیت :عدم امکان مقای ه دربين جوامع مختلف ازنظرترکیب سنی ،جنس ی، نژادی باال یا پایين بودن آن دريك مقطع زماني نشانه وضعیت بهداشتی جامعه نی ت درایران 6.5 :درهزار 101 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 102 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 103 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 104 مي انهايااتصا يسنیمر ومير ()ASDR=Age Specific Death Rate 105 س ه ههودمندبه ه هرایبررسه ه ه یمش ه ههسالتبهداشه ه ه یواوغوی ه ههتبن ه ههدیدربریامه ه ههری های بهداش ی هر همي انمر وميرااتصا یسنیکمترباشدامیدزید بیشتراواهد بود. ویهم توانبااستفادهاز ASDRبهبررس یعل CDRپرداات؟ مي انمر وميرااتصا یجو ی )(Sex Specific Death Rate=SSDR * 1000 تعداد مرگ و ميراز گروه سنی و جنس ی معين در طول سال جمعیت همان گروه سنی و جنس ی (وسط سال) مي انمر وميرمرداندرهرگروهسنیبیشتراززیاناست. 106 =SSDR مي انمر نس ي()Proportional Mortality Rate آسانتر نراهبرايبرآوردباردكبيماريدرجامعه ر (مثالمي انمر نس يبيمار هايواگير :مفيدبرايتعيينوسعتمرگهاي پ شگيريباواكسن) قاب ي در شااظ : DALYمناسبترینراهبرايمااس هباردكبيمار جامعه مي انكشند ي( :)Case Fatality Rateیاوهمااس ه؟ Life Expectancy امیدبهزید بهتردننشایگررشداقتصادياجتماعياست 107 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist Life expectancy Life expectancy (expectation on life) in a given age is defined as: Average number of years which a person of that age may expect to live, according to: Mortality pattern prevalent in that country. Life expectancy Life expectancy is as one of the best indicators of a country’s level of development and of the overall health status of its population. روند افزايش اميد زندگي درايران درفاصله سالهاي 1335تا 1382براساس برآوردهاي مركز آمار ايران – سازمان مديريت و وزارت بهداشت 71.6 71.2 71.1 69.8 69.2 1380 1375 مرد هردو جنس زن 64.7 70 58.9 55.7 60 اميد زندگي 47.5 50 37.5 40 30 20 13821382معاونت معاونت سالمت-بدون سالمت-با بم بم 1382دفتراقتصاد كالن 1370 سال 1365 1355 1345 1335 111 مهاجرت 112 ه اکنونیقشکمیدرمي انرشدجمعیتهابازیم کند اماتأثيرگذاربرترکیبسنیجو یجمعیتهست. ر اکثراجوایانمهاجرتم کنندوغذابرهرمسنیجمعیتتأثير م گذارید( ویه؟) Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist رشد جمعیت تاتتأثيرورودواروجانرادبهجمعیت غذاهرسهعام مر ومير،باروریومهاجرتبرمي انرشدجمعیت مؤثرید برایمااس هاینمي انییازیبهمااس همهاجرتییستوتنهابادو نرایند مر وميروتوغدقاب بررس یم باشد درایران 1.14 :درصد دردییا 1.5 :درصد درکشورهایتوسعهیانته 0.1 :درصد 113 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist مي ه انرشههدط ییههیجمعیههتNatural Growth Rate(NGR) : تعریییف :عبییارت ازاییین اسییت کییه هرسییال بییه ازای هییرهییزارنفییرجمعیییت چنیید نفربه جمعیت اضافه خواهد شد. براسی ییاس نتی ییایم بی ییه دسی ییت آمی ییده ازسرشی ییماری ملی ییی سی ییال ،1385جمعیی ییت كشییور 70میلیییون و 472هیزارو 846نفییراعییالم شیید ،اییین ميی ان درسییال 75 لی ییدود 60میلیی ییون و 55هی یزارو 488نفی ییربی ییوده و بی ییدین ترتیی ییب سی ییاالنه یی ییك میلیون نفربه جمعیت كشور اضافه شده است. مي ی ان رش یید جمعی ییت درده ییه 1.96 ،75درص یید ب ییوده ك ییه درده ییه 85ب ییه 1.61 درصد رسیده است ،بدین ترتیب نرر رشد جمعیت ن بت بیه دهیه گذشیته 0.35درصد كاهش یافته است. 114 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 115 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 116 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 117 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 118 Demographic Transition چرخه انتقال جمعيتي 119 چگونگي سيرجمعيت دركشورهاي مختلف 5مرلله درجوامع مختلف ،مشابه بوده فقط زمان توقف درهرمرلله متفاوت است Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 120 مرحلهاول: با بودن CBRو - CDRغذاجمعيتثابت عدموجودروشهايپ شگيريازبارداريوعدمروشهايدرمانيو پ شگيريازبيمار ها 121 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist مرحلهدوم(ان ا شاوغيه): اهشمر ومير( )CDRوليهنوزبا بودنمواغيد(( )CBRجنوب آسيا– آنر قا) علت :به ودبهداشتودسترس يبهادماتبهداش ي ،اهشبيمار هاي عفونيو... 122 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist :)مرحلهسوم(ان ا شثایو ه CBR هردو اهش دانتهایدوليسرعت اهشCDR وCBR )كمتراست(ادران Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 123 : مرحله هارم غذاجمعيتثابت- هردو اهشCDR وCBR )(املبكشورهايصنع ي Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 124 : مرحلهپنج غذارشدمنفيجمعيت- CDR كمترازCBR )(آملانومجارستان Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 125 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist 126 تق يم بندي جوامع براساس رشد جمعيت .1جوام سن ي: با بودنتوغدهاومر ود ان ان ا شجمعيتطي ندقرن .2جوام درحالگذار: با بودنتوغدها،مر ك ود ان ناصلهك بينتوغدها،ز ادشدنسري انرادسنين باروري یاپادداربودنجمعيت ادرانوبسياريازكشورهايدرحالتوسعه 127 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist .3جوام متعادل توغدهاومر ود انك است تعادلبينتوغدومر باغوين پاددارشدنجمعيت(نرانسه) 128 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist تأثيررشدجمعيتبرزماندوبرابرشدنجمعيت 129 مهمتردنعام مؤثربررویدان ا شجمعيت :مي انرشدسا یه جمعيت تأثير دوبرابرشدنجمعيتبرتمامیيازهاوشااصهاازجمله نسبتجمعيتبهمساحت اهشمداومدرمناب مذاييهم مانبارشدجمعيت عل :ان ا شمصري ،امشسط ز ركشت درحالحاعردرهردقيقه: 232 توغد( 334000درروز) 97 مر ( 140000درروز) توغددوبرابرمر Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist جمعيتمتناسب جمعي يكهمناب موجودآنبامي انجمعيتمتعادلباشد عني: تمامانرادنعالكشوردرمشام م تلداجتماعيجذبشدهاید (یهمشام اذب) گيرد ازمناب كشوراستفادهمناسبوبدونت ر بصورتمي هرنردروزایه 2500كيلو اغريدر انتميكند حداق 50درصددرآمدبرايموارديميرازمذاصري ميشود 130 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist وععيتادران درسال:1260 جمعيت 5/7ميليون -یرخرشدسا یه0/6درصد مث جوام سن ي– درمرحلهاول راهجمعيتشناس ي درسال:1300 یرخرشد -1/4ان ا ش 2ميليونیفرطي 1260تا 1300ویي همينتعدادتا1310 ب شتردنرشدجمعيتدرسال3/9 : 1364درصد جوانبودنجمعيتادران: ح ياگرزوجهادونرزیده داشتهباشند :ایفجارجمعيت ددگريدرپ شاست 131 Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist منابع طرح سؤال برای امتحان ازمبحث جمعیت شناس ی: .1 .2 موارد مطرح شده درکالس جلد 3كتاب جامع بهداشت عمومي :فکل -11گفتار :3جمعيت شناس ي پزشكي (صفحه 1547تا )1557 (قاب دایلودازوبسایتدانش اه،صفاهگروهپ ش اجتماعی :نای pdfبهیام )medical demography o 132 سؤاالت اختیاری این مبحث (نمره تشویقی عالوه بر :)20ازصفحه 1558تا 1573کتاب فوق Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist