بیماری هاری rabies
Download
Report
Transcript بیماری هاری rabies
بیماری هاری
RABIES
• دکتر قهرمانی
• کارشناس اداره کل دامپزشکی
اذربایجانغربی
بیماری هاری
RABIES
بیماری در انسان به ترس از آب یا هیدروفوبیا بعلت ترس •
مشخص کلینیکی از اب نامیده شده است منشائ
به معنی دیوانه شدن است Rabere .از کلمه Rabiesواژه
عامل بیماری هاری ویروس است ویروس جداشده از
موارد بیماری به ویروس کوچه یا استریت ویروس
مشهور است .اگر ویروس با پاساژ سلایر به میزبانی
اختصاصی سازش یابد ویروس ثابت یا فیکس ویروس نام
دارد .
2
بیماری هاری
RABIES
قابلیت انتقال بیماری به وسیله گزش حیوان هار به دیگر •
حیوانات و انسان از دیرباز شناخته شده بود .هاری اولین
بار در سگ شناخته شده است در یونان ارسطو هاری را
در سگ حدود 340قبل از میالد شرح داده است رازی
پزشک ایرانی انتقال هاری از سگ به انسان را در اواسط
قرن دهم توصیف نموده است .
3
اتیولوژی
ویروس هاری در خانواده رابدوویریده است .ویروس •
هاری به حرارت 50درجه بمدت یک ساعت و اشعه
ماورائ بنفش یا نورخورشید حساس است در حرارت 4
درجه سانتیگراد برای هفته ها دوام دارد ویروس در یخ
خشک نگهداری میشود .
4
هاری درسگ
= سگ که در سطح جهانی بعنوان میزبان اصلی هاری در حیوانات •
باقیمانده حساسیت متوسطی به عفونت دارد سگهای جوان
حساستر از سگهای بالغ است .دوره کمون معمول بین 3و 8
هفته ذکر شده است .معموال اولین تظاهرات کلینیکی هاری در
سگ تغییرات رفتاری است که اغلب بوسیله افرادی که در ارتباط
نزدیک با حیوان هستند قابل تشخیص است سگهایی که به طور
طبیعی با یکدیگر نزدیک و صمیمی هستند ممکن است یکی پس از
دیگری کناره گیری نموده و محل انزوایی را جستجو نمایند .
سگهای مجزا ممکن است به شدت احساساتی شده و شروع به
لیسیدن دست یا صورت صاحب خود نمایند یا سگهایی که محدود
نیستند ممکن است در مسافات دور از منزل سرگردان باشند .
5
سیر کلینیکی بیماری
سیر کلینیکی بیماری به دوشکل عمومی شامل شکل •
خشمناک یا تهاجمی سگ دیوانه و شکل خاموش ( آرام یا
ساکت ) است .
6
سیر کلینیکی بیماری
در شکل خشمناک یا تهاجمی سگ دیوانه – ممکن است •
اشتها محو شده یا با بلعیدن و کوشش در خوردن چوب –
خاک – علف – سنگ یا دیگر اشیای خارجی تشدید شود .
زوزه هاری جایگزین پارس عادی میگردد در برخی از
سگها خارش موضع الودگی مشخص شده و حیوان مبتال
ممکن است با پنجه یا جویدن پوست ان را عاری از مو
نموده و خراش ایجاد نماید .
7
سیر کلینیکی بیماری
اتساع مردمک ها و نگاه خیره به چشمها ظاهری •
ترسناک میدهد ترشح بزاق در اطراف دهان جمع میشود
کف در دهان و قرار گرفتن دم بطور محکم در بین پاها
بعنوان مشخصات بیماری هاری سگ توصیف شده است
سگهای هار به افراد یا دیگر حیوانات حمله میکنند قفس
یا محدوده نگاهداری خود را گاز گرفته و در حالت
اشفتگی دهان خود را دریده یا دندانهای خود را شکسته و
بیرون بریزند
8
سیر کلینیکی بیماری
.سگهای هار ممکن است در خالل دوران سرگردانی به تعداد •
زیادی از مردم یا دیگر حیوانات حمله نمایند یک سگ هار در
فیلیپین به 41نفر و 9سگ دیگر در مدت 4ساعت قبل از کشته
شدن حمله کرده است .در خالل این دوره خشمناک ممکن است
حیوان حالت تشنگی زیاد نشان داده و اب اشامیده یا کوشش در
اشامیدن داشته باشد حالت ترس از ابی که در انسان مشاهده
میشود در حیوان ایجاد نمیشود اکثر سگها صاحبان خود را
میشناسند و معموال به صاحبان خود حمله نمیکنند .و منازل خود
را شناخته و راه رسیدن به ان را میشناسند .
9
سیر کلینیکی بیماری
در حالت فلجی یا خاموش هاری سگ – حیوان به طرز پیشرونده •
ای فلج میشود معموال فلجی در سر یا گردن شروع شده سپس یک
یا دوپای عقبی را دچار ساخته و افتادن حیوان را بر روی زمین
موجب میگردد .فکها از هم باز شده و عضالت بلع فلج شده ترشح
و کف بزاق و ناتوانی در بلعیدن غذا و اشامیدن اب را باعث
میشود .سگهای مبتال به روی زمین افتاده سرانجام به حالت
اغمائ درامده و معموال در نتیجه نارسایی تنفسی تلف میشوند .
10
هاری در گربه
هاری در گربه =گربه ها شدیدا به هاری حساس میباشند .اگر •
سیکل انتقال در سگ به وسیله واکسیناسیون عمومی قطع شود
بیماری در گربه ها نیز ناپدید خواهد شد گربه ها و به ویژه گربه
های نرجوان در ارتباط با عادت چرخش شبانه در بیرون منازل به
وسیله حیوان وحشی هار الوده میشوند .گربه های مبتال ممکن
است به طور ناگهانی بیمناک گریزپا یا تند مزاج شوند .مرحله
خشمناک یک تا هفت روز و مرحله فلجی یک تا چهار روز طول
میکشد .در مرحله خشمناک اغلب حیوانات در نقاطی مخفی شده و
بطور ناگهانی به افراد یا حتی صاحب خود به حالت پرشی حمله
میکنند
11
هاری در گربه
حمالت گربه های هار ممکن است بسیار شریرانه بوده و چون •
معموال سر فرد را جستجو میکنند خطرناک میباشند .اتساع
مردمک برق زدن چشمها دهان مملو از بزاق کف الود پشت خمیده
و چنگالهای بازشده به حیوان ظاهری ترسناک میدهد .برخالف
سگهای هار گربه های مبتال افراد اشنا را نمیشناسند در مرحله
فلجی عدم تعادل در پاهای خلفی فلجی عضالت سر و گردن خشن
شدن صدا و کف شدید بزاق دیده میشود .تشنجات حالت اغمائ و
مرگ در نتیجه فلجی تنفسی فرا میرسد .
12
هاری در گاو
هاری در گاو =دوره کمون در گاو چهارهفته با مشاهدات •
صحرایی از 3تا 24هفته و دوره های کمون تجربی تا
87هفته به ثبت رسیده است .عدم تعادل اولیه پاهای
خلفی و پیشرفت به فلجی کامال مشخص بوده و مرگ در
کمتر از یکهفته اتفاق می افتد گاوهای مبتال نعره کشیده
بزاق کفدار یا اویزان جاری بوده و ممکن است حیوان
محل گزش را گاز گرفته و یا به شدت بخاراند .
13
هاری در گاو
بی اشتهایی و یبوست ایجاد گردیده و مدفوع خشک و سفت میباشد •
.با پیشرفت فلجی حیوان قادر به حرکت نبوده و به زمین می افتد
در حالی که امکان برخاستن وجود ندارد مرگ در نتیجه فلج تنفسی
اتفاق می افتد .در مواردی که گاو بوسیله گاز گرفتن سگ الوده
شده باشد دندانها را به هم میساید و ناله یا نعره خشن ادامه می
یابد چشمها تار شده و اتساع مردمکها مشاهده میشود گاوها
ممکن است شریرانه به دیگر گاوها – مردم – درختان حمله کنند .
حتی شاخهای خود را شکسته تلوتلو خورده به زمین افتاده
برخاسته و دوباره حمله نمایند .
14
هاري در گوسفند و بز
هاری در گوسفند و بز =گوسفند و بز حساسیت متوسطی به هاری •
دارند شروع عالیم کلینیکی با بی اشتهایی و افسردگی مشخص
شده و با بیقراری عمومی – تحریک پذیری – پیچش لبها چشمهای
خیره ترشح بزاق ادامه یابد .قوچها به دیگر گوسفندان حمله
نموده ممکن است به هرچیزی شاخ زده لیکن سعی در گاز گرفتن
ندارند دوره خشمناک 1تا 4روز به طول انجامیده بعدا فلجی
بسرعت پیشرفت نموده و با ترشح فراوان بزاق و معموال ترشحات
بینی ادامه می یابد .در خالل یک هفته بعد از ظهور نشانیهای
اولیه مرگ فرا میرسد .
15
هاری در گوسفند و بز
در بز دوره کلینیکی بیماری یک هفته یا کمتر می باشد •
شروع بیماری با افسردگی عقب افتادگی از گله بی
اشتهایی انقباضات عضالنی و چرخش مداوم کره چشم
مشخص می گردد ممکن است بز هار حمله نموده و شاخ
بزند با پیشرفت فلجی حیوانات بی هدف به حالت
تلوتلوخوردن حرکت نموده به زمین افتاده و سرانجام
تشنجات و مرگ فرا میرسد .چون بزهار کوشش به گاز
گرفتن ندارد لذا انتقال به دیگر بزها اتفاق نمی افتد .
16
هاری در اسب
هاری در اسب =حساسیت اسب نسبت به هاری متوسط است با •
کنترل وسیع هاری در سگ بیماری در اسب کمتر متداول است
اسب حیوان کنجکاوی است و با سر به حیوانات دیگر نزدیک شده
و بنابراین خود را در معرض گاز گرفتگی روی بینی یا لبها قرار
میدهد .بطور معمول اسبهای هار حالت هیجانی شدید یا مرحله
خشمناک تا 4روز نشان میدهند انها بیقراری نشان داده خیره شده
دست و پا انداخته یا گوشها را حرکت داده و لب باالی خود را
مداوما جلو و عقب میکشند غالبا حیوان دندانها را بهم ساییده
بزاق کف الود در دهان جمع شده شیهه ناشی از درد مشاهده می
گردد .
17
هاری در اسب
حیوانات هار ممکن است با خشم زیاد به هرچیز تهدیدکننده یا •
مانعی حمله ور شده – گاز گرفته ضربه یا لگد زده بطوری که
دندانهای خود را شکسته و دهان را پاره کنند .برخی اسبهای هار
بخود حمله نموده و تکه هایی از بدن خود را با دندان میکشند .
خوشبختانه در این مرحله معموال اسبهای هار سعی در حمله به
انسان یا دیگر حیوانات نداشته و الودگی اتفاقی انسان در نتیجه
اقدام در معاینه یا کنترل حیوانات مبتال امکان پذیر خواهد بود .با
پیشرفت فلجی اسبهای هار مکررا به زمین افتاده سرانجام قادر به
برخواستن نبوده و با پاهای خود برزمین میکوبند معموال حیوانات
مبتال با درد زیاد در طی 5تا 8روز تلف میشوند .
18
هاری در روباه
روباه نسبت به هاری حساسیت زیادی دارد در هنگام ابتال •
ترس طبیعی از انسان و دیگر حیوانات از بین میرود
روباه هار به انسان – حیوانات و حتی اشیائ حمله
مینمایند .
19
هاری در گرگ
گرگهای هار شریر بوده تمامی ترس خود را از نواحی •
سکونت انسان ازدست داده و اغلب به جوامع حمله نموده
جراحات بیماری در اطراف صورت و سرافراد سگها و
دیگر حیوانات وارد میسازند ..بطور معمول گرگ هار جدا
از گروه دیده شده و اغلب به تنهایی وارد روستاها میشود
.با دهانی کف الود شریرانه و در حالتی دیوانه وار به
افراد حمله می کنند گرگ ها نسبت به هاری بسیار حساس
می باشند .
20
هاری در شغال
شغالها نسبت به عفونت بسیار حساس می باشند شغالهای •
هار به انسان و چارپایان حمله نموده مخاطرات جدی برای
انسان و خسارات اقتصادی در حیوانات را موجب میشوند
.
21
22
23
24
25
جمعيت خفاش ها
26
27
28
29
30
بیماریزایی هاری
معموال همزمان یا کمی پیش از شروع بیماری کلینیکی ویروس •
هاری در بزاق ظاهر میگردد .وجود ویروس هاری در بزاق سگ
به فاصله یک تا سه و 14روز پیش از شروع بیماری نشان داده
شده است .در گربه ترشح ویروس از بزاق در یک تا سه روز
پیش از بیماری کلینیکی در گاو یک تا دو روز گزارش گردیده
است .وجود ویروس هاری در شیر گاوهای الوده نشان داده شده
است حضور ویروس در شیر گاو بعنوان مخاطره مهمی از انتقال
در نظر گرفته نمیشود .چونکه تولید شیر گاوهای الوده بسرعت
قطع شده و در نهایت هر ویروس موجود در شیر بوسیله
پاستوریزاسیون غیرفعال میشود .
31
تشخیص هاری
•
تشخیص درمانگاهی هاری از اهمیت ویژه ای برخوردار است .در مناطق
دوردست نیز مردم بومی تظاهرات کلینیکی معمول هاری را در حیوانات
میزبان اصلی ناحیه شناخته و کوشش در نابودی یا حداقل اجتناب از چنین
حیواناتی را دارند شناسایی عفونت در ارتباط با پیشگیری انتقال هاری از
مخزن به میزبانان دیگر و بویژه به انسان قابل اهمیت است .چون معموال
ترشح ویروس همزمان با شروع نشانیهای کلینیکی هاری اتفاق می افتد
شناسایی اولیه عفونت در محافظت از جمعیت تحت مخاطره مهم است .
مشاهده اجسام نگری در مقاطع بافتهای عصبی از اثار اختصاصی هاری است
.تشخیص هاری به وسیله الودگی حیوانات ازمایشگاهی براساس تزریق داخل
برای هاری به حدوسیعی در FAمغزی به موش سفید صورت میپذیرد ازمایش
ازمایشگاههای تشخیص بکار میرود .
32
بیماری هاری در انسان
= تقریبا تمام موارد هاری انسان به دنبال الودگی بزاق •
عفونی حیوانات هار از طریق گاز گرفتگی یا تماس بر
روی خراشهای تازه پوستی یا پرده های مخاطی ایجاد
میگردد .به دنبال الودگی به وسیله بزاق دوره کمون
بسیار متغیر بوده و ممکن است خیلی طوالنی با شد دوره
های کمون به کوتاهی 9روز و موارد خیلی کمی تا پیش
از یک سال به ثبت رسیده است .در اکثر موارد دوره
کمون بین 3و 8هفته می باشد .
33
بیماری هاری در انسان
گزارشهایی از دوره کمونهای چندین ساله وجود دارد .دوره کمون •
در کودکان کوتاهتر از بالغین است .الودگی نواحی غنی از رشته
های عصبی چون صورت ,گردن ,دستها و خصوصا سرانگشتان
بیشتر به عفونت منجر گردیده و با دوره های کمون کوتاهتری
نسبت به الودگیهای تنه یا بخشهای انتهایی پاها همراه است .افراد
الوده تا اخرین روزهای دوره کمون از نظر درمانگاهی طبیعی باقی
می مانند .در کشورهایی با وقوع موارد زیاد هاری در انسان
حالت فریاد یا تقلید از حیوان گزنده در افراد الوده به وسیله حیوان
هار شناخته شده است .
34
بیماری هاری در انسان
هاری انسان یک دوره مقدماتی 24تا 48ساعته دارد • .
عالیم این دوره شامل تب خفیف – سردرد – بی اشتهایی –
ضعف – خستگی – رخوت و سفتی عضالت است .اتساع
مردمک –ترشح اشک – ریزش عرق – ترشح بزاق –
ترس از اب – چشم ها خیره – مردمک ها متسع .
35
پیشگیری از هاری
•
•
•
•
•
پیشگیری از هاری=در کنترل هاری باید جنبه های زیر در
نظر گرفته شود
کنترل و ریشه کنی هاری شهری
کنترل هاری حیوانات وحشی
مقررات بین المللی در رابطه با نقل و انتقال حیوانات
برنامه های واکسیناسیون
36
پیشگیری از هاری
•
در ارتباط با کنترل و ریشه کنی هاری شهری الزم است سگها و گربه های
خانگی را واکسیناسیون نمود .و سگهای ولگرد و خیابانی را معدوم کرد .
در برنامه واکسیناسیون عمومی اولین دوز واکسن سالیانه به تمامی سگ •
های 3ماهه و یک ساله تزریق گردد.واکسیناسیون مجدد سالیانه الزم است .
سگ یا گربه ای که توسط حیوان هاری گاز گرفته شده بایستی نابود گردد اگر
بنا به دالیلی تصمیم به نگاهداری حیوان مجروح است باید انرا سه ماه مجزا
نگاهداری کرد .کنترل سگهای ولگرد با گلوله امکان پذیر است .در سال
های گذشته از طعمه های مسموم استفاده میکردند ولی اینکار چون مشکالت
زیست محیطی دارد ممنوع شده است .
37
پیشگیری از هاری
برای کنترل هاری حیوانات وحشی گاوها را مایه کوبی و •
جمعیت خفاشها را کاهش داد .برای کنترل نقل و انتقال
بین المللی حیوانات جلوگیری از ورود سگ و گربه از
نواحی الوده – قرنطینه طوالنی بمدت چهار تا شش ماه –
واکسیناسیون حیوانات در هنگام ورود .
38
بعد از تماس با عفونت هاری
•
•
•
•
زخم را معالجه موضعی کرد
زخم را با جریان آب قوی شستشو داد
زخم را با صابون یا مواد پاک کننده و آب کامال تمیز کرد .
زخم را با الکل چهل تا هفتاد درصد – تنتورید – ترکیبات
آمونیوم چهارتایی ضدعفونی کرد .
39
استفاده از واکسن و سرم
•
•
•
•
یکی از واکسنهای مورد استفاده واکسن Biocan R injاست این واکسن برعلیه بیماری
هاری rabiesبکار می رود .حیواناتی که در سن سه ماهگی واکسینه میشوند چهارده روز
بعد ایمنیت را کسب میکنند .حیواناتی که قبل از سه ماهگی واکسینه میشوند باید دوباره
واکسینه شوند .
حیواناتی که در سنین 3تا 12ماهگی مایه کوبی میشوند باید یک سال بعد مجددا واکسینه
شوند .این واکسیناسیون انها را تا دوسال مصونیت میدهد .حیواناتی که واکسینه میشوند
عبارتند از سگ – گربه – گاو-اسب –گوسفند-بز و خوک .
زمان پرهیز از مصرف ندارد .
دام های سالم و درمان شده برعلیه بیماری های انگلی را باید واکسینه کرد .مقدار تزریق
واکسن یک سی سی است .واکسن در دو تا هشت درجه سانتیگراد و در جای خشک و
تاریک نگاهداری میشود .واکسن نباید منجمد شود .
40
BIOCAN DHPPI+LR
•
•
•
•
•
•
.
یکی دیگر از واکسنهای مورد استفاده BIOCAN DHPPI + LR
است.
این واکسن بر علیه بیماریهای هاری – دیستمپر – هپاتیت عفونی –
الرنگوتراکئیت عفونی – لپتوسپیروز مصرف میشود .
اولین واکسیناسیون در سگها 12هفتگی یا باالتر
دومین واکسیناسیون 2تا 3هفته بعد –
تکرار سالیانه .
41
BIOCAN DHPPI+LR
•
•
•
•
واکسن لیوفیلیزه باید در مایع حالل واکسن رقیق شود .و بالفاصله
مصرف شود .
2سی سی واکسن بدون در نظر گرفتن سن و وزن باید زیرجلدی
تزریق شود .
متعاقب واکسیناسیون حیوان دچارتب خواهد شد .
در حیوانات آبستن نباید مصرف شود و واکسیناسیون باید فقط در
حیوانات سالم و بدون الودگی انگلی و دارای تغذیه ساله انجام شود .
•
42
BIOCAN DHPPI+LR
•
•
•
•
تا 3روز بعد از مایه کوبی حیوان نباید فعالیت زیاد داشته باشد .
مایه کوبی حتما باید تحت نظر دکتر دامپزشک انجام شود .
واکسن در محیط خشک و خنک و در درجه حرارت 2تا 8درجه
سانتیگراد نگهداری شود .مدت نگهداری واکسن 24ماه بعد از
تولید است .
واکسن در بسته بندی های 5ویال یک سی سی و یا 20ویال یک
سی سی وجود دارد.
43
CANVAC DHPPIL + R inj
• .این واکسن برای پیشگیری از بیماریهای دیستمپر - -
پارواویروس - -هپاتیت - -پارا آنفلوانزا – الرنگوتراکئیت
عفونی و لیپتوسپیروز بکار میرود .
44
BIOCAN DHPPI+LR
• میزان یک سی سی از واکسن را در پشت ناحیه کتف
بصورت زیر جلدی تزریق میکنند
45
منابع
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
زئونوزها و بیماری های قابل انتقال مشترک انسان و حیوانات ( )1368
ترجمه دکتر اسماعیل ذوقی
بیماری های مشترک انسان و دام ( )1378
دکتر محمد علی راد
باکتری شناسی عمومی ( )1367
دکتر حسن تاجبخش
بیماری های عفونی دام ( )1364
دکتر احمد شیمی
بیماری هایی که انسان از حیوانات خانگی میگیرد ( )1354
دکتر حسن صباغیان
بیماری های قابل انتقال بین انسان و حیوان ( )1376
دکتر اسماعیل ذوقی
46
سالمت باشيد
دکتر قهرمانی