Transcript دانلود
اپیدمیولوژی بیماری های قابل انتقال اپیدمیولوژی بیماریهای عفونی ازقسمتهای بنیادی اپیدمیولوژی (به وجود آمدن علم اپیمدمیولوژی ازمطالعمه اپیدمیهای بیماریهای عفونی) علی م ک رل م ب یممدن سممیاری ازبیماریهممای عفممونی ام م وز د م ب م ای رویک م د جد د به اپیدمیولوژی بیماریهای عفونی وجود دارد: تغیی الگوی ب خ بیماریهای عفونی (سل و پیدایش موارد مقاوم به درمان )... رشف بیماریهای عفونی جد د (ا دز )... احتممماب منشممی عفممونی دای م ن ب خ م بیماریهممای م م م (س م ها ها ما لممد للفمموم و س م هان م دن رح م - زخ معد ) عدم حذف تمام بیماریهای عفونی با ساخت وارسنها و آ تی بیوتیکها: عل ممت :وج ممود ق ممار مم م ه درس ممی و رل م م ب ا م م بیماریه مما ر ممه لم م وم اپی ممدمیولوژی بیماریه ممای عف ممونی را معلوم می سازد تا با رشف ا کات م ه (بخش اپیدای رو خ) به رل ب ا بیماریها رمک رلد 2 اپیدمیولوژی بیماریهای عفونی عفو ت ()Infection 3 تع یف :ورود و س ش يا تكثی يك عامل بيماري ا به بدن انسان يا جا ور بدن به راههای مختلف به حمله عامل بیماری ا پاسخ می دهد: رخداد بیماری عفونی پاسخ ا منی بدن اما ک عفو ت همیشه ملتهی به بیماری می یود سطوح مختلف عفو ت: (Colonization استق ار) مثل:استافیلوروک هالیی درپوست و بینی. ( Subclinical تحت بالینی) مثل:ابتالی تحت بالینی به تب مالت (Latent پنهان) مثل :ما دن وی وس تبخاب دریاخ خلفی خاع (Clinical بالینی) همان بیماری عفونی است دکتر معتمد 8/5/2016 عوامل بیماری ا 4 بطور کلی در پزشکی ،انسان میزبان است وبه سایر موجودات از نظر ارتباط با انسان اهمیت می دهیم. اما در اپیدمیولوژی نگرش اکولوژیک مهم است. اکولوژی مطالعه ارتباطات موجودات با یکدیگر و با سایر جنبه های محیط نگرش اکولوژیک:وقوع بیماری را تنها نمی توان به یک عامل مرتبط دانست,بلکه وجود بیش از یک عامل برای ایجاد بیماری الزم است=.سبب شناس ی چند عاملی یا چند علتی Multifactorial Etiology, Multiple Causation 5 دکتر معتمد 8/5/2016 اگر حضور یک عامل برای بروز بیماری ضروری باشد= عامل بیماریزا = Agent عوامل بیماریزا :بیولوژیک(زیستی) ،فیزیکی -شیمیایی ،اجتماعی نگرش اکولوژیک Agent در ایجاد بیماری الزم ولی ناکافی است.چون برای بروز بیماری شرایط مناسبی باید در محیط و میزبان باشد. 6 دکتر معتمد 8/5/2016 عوامل بیماریزا -1 عوامل میزبان(داخلی-ذاتی )intrinsic-بر آمادگی شخص در مقابل بیماری اثر می گذارند. -2 عوامل محیط(خارجی):روی چگونگی تماس شخص با عامل بیماریزا اثر می گذارند. بروز یا عدم بروز بیماری به اثرات متقابل عوامل داخلی و خارجی مربوط است. 7 دکتر معتمد 8/5/2016 مهمترین عوامل میزبان(شخص) سن جنس طبقه اجتماعی شغل نژاد و قومیت وضعیت تاهل 8 دکتر معتمد 8/5/2016 عوامل زیستی عوامل عفونی بیماریزا مخازن عفونت(انسان ،حیوان ،خاک) ناقلین (مگس ،پشه) گیاهان و حیوانات 9 دکتر معتمد 8/5/2016 عوامل اجتماعی بر سطح فنی مراقبتهای پزشکی ،نظام عرضه خدمات و کنترل عوامل خطرناک محیط که بر سالمتی موثرند تاثیر می گذارد. عادات اجتماعی میزان پذیرش افکار نو در عموم مردم (مقاومت مردم در پذیرفتن مسائل بهداشتی جدید=کمر بندایمنی) درجه تلفیق فرد در جامعه,هر چقدر بیشتر باشد حفاظت در برابر بیماری بیشتر است. پس از داغدیدگی خودکش ی و مراجعه به روانپزشک بیشتر است. HTN,CAD در کسانی که در معرض فرهنگهای گوناگون قرار گرفته اند بیشتر است. 10 دکتر معتمد 8/5/2016 عوامل فیزیکی -شیمیایی َ گرما ،نور ،هوا ،آب ،تشعشع ،جاذبه ،فشار هوا و انواع مواد شیمیایی 11 دکتر معتمد 8/5/2016 سن مهمترین شاخص مربوط به شخص تقریبا در تمام بیماریها میزانهای مرگ و ابتال با آن مرتبط است.منحنی میزانهای مرگ بر حسب سن در کلیه گروههای جنس ی و نژادی J Shapeاست. افزایش بیماریهای مزمن با افزایش سن 12 دکتر معتمد 8/5/2016 جنس تفاوت میزانهای مرگ (مردان) و ابتال (زنان) بین دو جنس ارث ،محیط ،هورمونها ،الگوهای رفتاری افسردگی,خود کش ی 13 دکتر معتمد 8/5/2016 نژاد و قومیت فراوانی و شدت بیماریها در نژادهای مختلف متفاوت است. کمک به شناخت مشکالت بهداشتی(مسائل ارثی,تماس با محیط,شیوه زندگی,وسعت و کیفیت مراقبتهای پزشکی) تفاوت میزانهای بیماری بین مهاجرین و آنها که مهاجرت نکرده اند. 14 دکتر معتمد 8/5/2016 طبقه اجتماعی شغل ،درآمد ،تحصیالت استفاده ازخدمات درمانی و پیشگیری 15 دکتر معتمد 8/5/2016 شغل شرایط نامطلوب فیزیکی ،موادشیمیایی ،سروصدا ،سوانح و حوادث ،فعالیت بدنی، فشار روانی کار()HTN,GU,DM َ سیلیس آزاد=pulmonary fibrosis پنبه نسوز=مزوتلیوما آنیلین=سرطان مثانه 16 دکتر معتمد 8/5/2016 وضعیت تاهل مرگ و میر در کل بیماریها و میزان مرگ اختصاص ی در بسیاری از بیماریها : مطلقه >بیوه>مجرد>متاهل حمایت روانی وفیزیکی همسر قویتر بودن وضع فیزیکی و عاطفی آنها که تن به ازدواج می دهند. 17 دکتر معتمد 8/5/2016 اجزای زنجیره عفونت عامل عفونت زا نحوه انتقال میزبان ویژگی های عامل اتیولوژیک عفونت زایی Infectivity آسیب زایی ،بیماریزایی Pathogenicity حدت Virolence میزان کشندگی خاصیت آنتی ژنی Antigenicity خاصیت ایمنی زایی Immunogenicity ایمنی هومورال ایمنی سلولی اپیدمیولوژی توصیفی و وقوع بیماری دوره کمون یا نهفتگی incubation period فاصله زمانی بین هجوم یک عامل بیماریزای عفونی تا ظهور اولین عالیم و نشانه های بیماری در رابطه با بیماری مطرح است. دوره کمون خارجی exterinsic فاصله بین ورود عامل عفونت زا به بدن ناقل تا زمانی که عفونت زا شود و بتواند آن عامل را به میزبان جدیدی منتقل کند. دوره کمون ایمونولوژیک (سرولوژیک) فاصله زمانی بین ورود عامل عفونت زا به بدن تا ظهور پاسخ ایمنی در بدن میزبان در رابطه با عفونت مطرح است. منابع ،مخازن ،نحوه انتقال و دوره قابلیت سرایت منبع عفونت Source شخص ،حیوان ،ش یء و ماده ای که یک عامل عفونی برای رسیدن به میزبان از آن عبور می کند. مخزن Reservoir محل زندگی معمول و تکثیر یک عامل عفونی ادامه حیات عامل عفونی وابسته به آن است. عامل بیماریزا بتواند از مخزن به میزبان حساس دیگری منتقل شود. تکثیر ،وابستگی ،انتقال انتقال مستقیم غیر مستقیم انتقال مستقیم تماس مستقیم (ملس کردن ،بوسه ،تماس جنس ی ،ذرات تا فاصله 0/5 -1متر) تماس با خاک (کزاز) گزش حیوانات (هاری) مادر به جنین انتقال غیر مستقیم Vehicle- borne Vector- borne Mechanical Biological Air- borne اپیدمیولوژی بیماریهای عفونی عفو ت ()Infection 24 تع یف :ورود و س ش يا تكثی يك عامل بيماري ا به بدن انسان يا جا ور بدن به راههای مختلف به حمله عامل بیماری ا پاسخ می دهد: رخداد بیماری عفونی پاسخ ا منی بدن اما ک عفو ت همیشه ملتهی به بیماری می یود سطوح مختلف عفو ت: (Colonization استق ار) مثل:استافیلوروک هالیی درپوست و بینی. ( Subclinical تحت بالینی) مثل:ابتالی تحت بالینی به تب مالت (Latent پنهان) مثل :ما دن وی وس تبخاب دریاخ خلفی خاع (Clinical بالینی) همان بیماری عفونی است مراحل عفونت استقرار Colonization فقط به اندازه استمرار خود عامل بیماریزا تکثیر می کند .روی سطح مخاط و پوست آلودگی contaminationروی سطح اشیاء است .وج ــود عـام ــل بیم ــاری زا بـر سط ــح بدن ،لباس ،بستر خواب ،اسباب بازی ،لوازم جـ ـراحـی و پانسمــان یا دیگر مواد بیجان و مواد خوراکی مانند آب ،شی ــر را آلودگی می گوینــد. عفونت Infection تغییرات سرولوژیک در بدن رخ داده ولی باعث عالیم بالینی نمی شود. بیماری عفونی Infectious Disease عالئم و نشانه های بالینی بروز کرده است. آالیش یا آلودگی انگلی )(Infestation جـ ــایگزین شـ ــدن،تولید مثـ ــل و گسـ ــترش بنـ ـ ــد پای ــان بـ ــر سطـ ـ ــح بـ ــدن یـ ــا لب ـ ــاس را Infestationمی گویند. مثل :آلـودگی بـه شـ ش – آلـوده شـدن بـا هیـره ( )Itch Miteو آلـودگی بـا کرمهـای انگلـی روده ای. 26 بیماری عفونی (:)Infectious disease تظاه ات باليني اش ي ازعفو ت درانسان يا حيوان بیماری مسری(:)Contagious disease در تیمجه تماس ا جاد ممی یممو مد .ممثم ممل بیمممماریهای گاب ت اخ جذام ا بیماریهای آمیزش ی بیماری قابل انتقال(:)Communicable disease در تیجه ک عامل عفونی ا ف آورد های سمممی آن به وج ممود م ممی آ د و می توا مد بمه همور مسمتقی ما کی م مسممتقی ازانسممان بممه انسممان ج م مما ور بم ممه جا م ممور م مما ازمحمی م م م (همموا م د و کبممار خمماک آ کذا) بممه انسممان ا ج مما مموران ملتمق ممل یود. 27 عفونت بیمارستانی (:)Nosocomial Infection عفو ممت ه ممای جد ممدی هسممتلد رممه درزمممان س م ی یممدن دربیمارسممتان ا جمماد مممی یممو د و گمما حتممی عممد ازم خص یدن بیمارخود را نشان می دهلد. بممه عمبممارت د گم ا م عفو تهمما درزمممان پممذ ش بیممماروجممود دایت ممه ا ممد بیممماردردور رمممون بممود و درادامم ممه عفو ممت اش م ی از س م ی قب م یممز بممود ا ممد (و فق م بممه خمماه ی م ا بیمارس متان رخ مممی دهلد) مثل :عفو تهای ادراری اش ی ازسو د عفو ت های عد ازعمم ممل ج اح و ... عفونت فرصت طلب (:)Opportunistic Infection • • • • 28 ا عفو ت ها درزمیله اختالب ا ممل ممی بمه وج ممود می آ ل ممد. درحالت عادی (ا منی هبیع ) بیماری ا یستلد. ما لد تبخاب تورسوپالسموز سل و ... ً خصوصا درا دزرخ می دهلد. عفونت پزشک زاد ()Iatrogenic infection ناش ی از دخالت پزشک بــه عـف ــونتهایی مــی گوینـ ــد کــه بــه علــت اقــدامات تاخی ـ ی ،درمــانی یــا پیشــگیرانه پزشــک یــا کارکنــان دیگر بهداشتی درمانی ایج ــاد می شوند و موجــب نقـص ،معـل ــولی ــت ،ناتوانی یا م ــرگ می گــردند. مثممل :وارممنش بممه پنممی سممیلین – آ مممی آپالسممتیک اشم ی ازنل آمفلیکممل لممورمی اشم ی ازمواجه م ممه بمما ایع ممه ا کس دوران جلینی ابتال به هپاتیت به خاه ت ریق خون و ... 29 طیف بیماریها دامله عفو ت ()GRADIENT OF INFECTION سلسله تظاهرات ناخوش ي در میزبان كه منعكس كننده واكنش او به يك عامل عفوني ميباشد و مي تواند از مرگ در يك انتها تا عفونت ناآشكار در انتهاي ديگركشيده شود .وفور اين نشاني ها در رابطه با بيماري هاي عفوني خاص تغيیر پيدا مي كند. e کشنده d شدید c متوسط b مالیم a ناپیدا سه دسته: -1 بیماریهایی که در اکثر مبتالیان بصورت ناپیدا هست (یعنی عالئم بیماری در هیچ مرحله ای ظاهر نمی شود) فقط عده کمی از دارای عالئم بالینی و در عده کمتری شدید و کشنده پولیو ،هپاتیت های ویروس ی ،سل ،عفونتهای مننگوکوکی (پدیده کوه یخ) -2 بیماریهایی که در اغلب موارد به صورت بیماری بالینی هستند (قسمت کوچکی شدید و کشنده) سرخک ،آبله مرغان -3 بیماریهایی که در اغلب موارد به صورت شدید و کشنده هستند هاری پدیده کوه یخ ICEBERG PHENOMENON در مورد بیماریهای عفونی و بیماریهای مزمن مطرح است. اهمیت-:آمار بیماریها - فعالیتهای کنترل بیماریها Figure 6.6 The pyramid and iceberg of disease Diseased, diagnosed & controlled 1 Diagnosed, uncontrolled 2 Undiagnosed or wrongly 3 Diagnosed disease diagnosed disease Undiagnosed or wrongly diagnosed disease Risk factors for disease 4 Free of risk factors 5 جنبه هاي مهم انتقال شخص به شخص بيماریها زمان توليد ايمني وهي میزان حمله ثا ويه Generation Time Herd Immunity Secondary Attack Rate Generation Time فاصله بین دريافت عفونت بوسيله يك میزبان و اوج خاصيت انتقال دهي آن تقريباًًً معادل دوره كمون مي باشد. اوج قابليت سرايت مي تواند قبل يا بعد از دوره كمون باشد. اگر عفونت عاليم باليني نداشته باشد دوره كمون را نمي توان مشخص نمود. در حاليكه زمان توليد در همين عفونت به انتقال عفونت خواه آشكار ،خواه نا پيدا اطالق ميگردد. ايمني گروهي مقاومت يك گروه به علت ايمني نسبت بزرگي از افراد آن گروه در برابر هجوم و انتشار يك عا مل عفوني ايمني گروهي عامل مهمي در پويايي همه گيري هاي پيشرونده و دوره اي بودن بيماريهايي از قبيل آبله مرغان و سرخك مي با شد (قبل از استفاده وسيع از واكسن ) در طول يك همه گیري تعدادي از افراد مستعد به بيماري مبتال مي شوند که خود منبعي براي اشاعه بيماري هستند. به تدريج با اف ايش ايمني وهي اپيدمي رل ب می یود. با تولد وزادان و مهاج ت اف اد کی مصون ايمني وهي و احتماب اپيدمي جديد می باید. كاهش افته پس ب اي كل ب يك اپيدمي زم يست 100درصد اف اد جامعه مصون با یلد. میزان حمله ثا ويه SECONDARY ATTACK RATE تعداد موارد بيماري كه طي دوره معيني از زمان در بین افراد در معرض خطر يك گروه بسته بو جود مي آيد. تعداد موارد جديد در گروه منهاي مورد يا موارد اوليه دردور معيني اززمان تعداد افراد مستعد گروه )منهاي مورد يا موارد اوليه( ( Index Caseمورد شاخص) موردي كه باعث مي شود كه خانوار يا گروهي از افراد مورد توجه كار كنان بهداشتي قرار گیرند. حامل CARRIER شخص حامل عامل عفونی است ولی آزمایش سرولوژی او منفی است یا نشانه بالینی ندارد. معموال قدرت بیماریزایی عامل عفونی در حاملین کمتر است ولی حاملین می توانند دیگران را آلوده کنند طبقه بندی حاملین: الف) بر حسب نوع حاملین در دوره کمون (سرخک ،اوریون ،فلج اطفال ،آنفوالنزا ،دیفتری ،هپاتیت ب) حاملین در دوره نقاهت علیرغم بهبودی عالیم بالینی ،هنوز انتقال بیماری رخ می دهد خطرناکترند لزوم تکمیل دوره درمان آنتی بیوتیکی علیرغم بهبود عالیم مثال :حصبه که تا 8-6هفته پس از بهبود عالیم می تواند دیگران را آلوده کند. حاملین سالم (سالم؟) ً تقریبا همان موارد تحت بالینی هستند (بدون عالمت ،به ظاهر سالم) مثال :وبا ،فلج اطفال ،دیفتری... ، توجه :موارد تحت بالینی ممکن است حامل باشند (فلج اطفال) یا نباشند (سل) ب) بر حسب طول مدت حاملین موقت حاملین مزمن :پراکنده کردن عامل بیماری برای مدت نامعلوم (گاهگاه یا دایمی) (حصبه ،هپاتیت ب) ج) بر حسب راه خروج ادرار ،مدفوع ،ترشحات تنفس یا بینی ،خون ،زخم باز و ... مهم بودن وضع اشتغال در این مورد (فرد حامل حصبه که با مواد غذائی یا آب سروکار دارد خطرناک تر از حاملی است که کار دفتری دارد) الگوهاي مختلف همه ی ي -1تك ملبعي ( (Common Source -2ملتش ه ( (Propagated 3م همه ی ي هاي آرام و يا وي Slow or Modern Epidemics :1تك منبعي ( (COMMON SOURCE در نتيجه مواجهه گروهي از افراد با يك عامل زيانبار مشترك ايجاد مي شود. ً اگر مواجهه كوتاه و اصوال ًًًًًً ًً ًً ًً ًَ ًَ ًَ ًَ ًَ ًً ًً ًً همزمان باشد همه گیري لحظه اي رخ مي دهد. )(Point Source Epidemic تمام موارد بيماري در فاصله يك دوره كمون رخ مي دهند. ويژگي هاي همه گیري تك منبعي لحظه اي .1 .2 .3 .4 .5 از يك محل و منبع شروع ميشود. بروز ناگهاني دارد و موارد بيماري بطور همزمان بروز ميكنند. تعداد موارد سريعا افزايش و كاهش مييابد. منحني همه گیري يك موج داشته و امواج ثانوي ندارد. طول مدت همه گیري به اندازه يك دوره كمون بيماري است. چند مثال .1 مسموميت هاي غذايي ابتالء به هپاتيت از مصرف يك نوع نوشابه در يك جشن همه گیري ناش ي از عفونت كامپيلوباكتريايي با منشاء شیرآلوده در يك مدرسه شبانه روزي .4 فاجعه نشت گاز در بوپال هندوستان .2 .3 همه گیري تك منبعي مداوم محدود به يك محل نيست. شروع تدريجي دارد و موارد بطور غیرهمزمان بروز ميكنند. منحني همه گیري داراي امواج ثانوي نیز هست. طول مدت همه گیري بيش از يك دوره كمون بيماري است و بيماري طول ميكشد. البته مودارهمه ی ي تك ملبعي به خاه پيدايش موارد ثا ويه بيماري آلود یدن مداوم ملبع هو ني بودن وتلوع دور كمون تغيی یكل پيدا مي كلد . به همین دليل تشخيص همه ی ي تنها از روي یكل ملحني ممك است مشكل با ید . چند مثال آلودگي يك چاه آب. انتقال بيماري از يك فرد ناقل (مثل سوزاك) واكسن آلوده اي كه در سطح كشور توزيع شده منتشر ه ( (PROPAGATED ا تقاب مستقي يا کی مستقي عامل عفوني ازيك میزبان به میز بان حساس ديگ ( ما ريا -تب زرد) ً ً ً ً ً ً ً ً ً ً ً ً ً ً ً ً ً ً ً ً ً ً ً ً ً ً ً تحت دو ی ر كا مالًًًًًًًًًًًًًًًًًًًًًًًًًً اختصاص ي ايجاد مي یود ً -1زماني كه عامل عفوني در جمعيتي وارد یود كه يا قبال با آن عامل مواجه نشد يا سالهاي متمادي عامل مورد ظ درآن ديد نشد باید. -2ورود تعداد زياد اف اد مستعد به يك جامعه ورود س بازان جديد به يك پا دگان همه گیري پيشرونده غالبا منشاء عفوني دارد. در جامعه اي ايجاد ميشود كه افراد آن جامعه نسبت به بيماري مورد نظر حساسنديعني ايمن نيستند. در اينجا آنقدر بيماران ،افراد سالم را مبتال ميكنند كه شمار افراد مستعدتمام شود و آن ها نیز ايمن گردند. دوره اين اپيدميخيلي طوالني تر از انواع ديگر است. در اينجا انتقال يا از شخص به شخص است ،يا از ناقلین بندپا و يا به وسيله مخازن حيواني چند مثال همه گیري هپاتيت A همه گیري فلج اطفال همه گیري آنفلوآنزا 51 برنامه مدون يكروزه عفوني 2اسفند84 همه گیري آرام يا نوين همه گیري هايي كه در جامعه محسوس نيستند ،نظیر همه گیري سرطان ها را همه گیري آرام ميگويند. اقدامات اختصاص ي كل ب یامل موارد زي است. مقابله با مخ ن عفو ت قطع ا تقاب عفو ت پايین آوردن حساسيت میزبان مقابله با مخزن عفونت اگر حيوان اهلي مخزن باشد ايمن سازي ،آزمايش گله ها ،نابود كردن دام (تب مالت،سل گاوي) اگر انسان مخزن باشد ديگر ريشه كني روش مناسبي نيست. گاهي ميتوان موضع عفونت را خارج كرد (برداشتن كيسه صفرا در حصبه مزمن ) جدا سازي مبتاليان ( ايزوالسيون ) درمان بيماري ضد عفوني كردن اشياء آلوده قرنطینه کنترل مخزن و منبع .1 جداسازی ()isolation .IV – – – – 56 قدیمی ترین راه مبارزه با بیماری جدا کردن در طی دوره واگیری در محل و شرایطی که احتمال انتقال عفونت به افراد حساس به صفر برسد جدا سازی فیزیکی بیماران و یا درمان آنها تا زمانی که خطر انتقال از بین برود انواع مختلف جداسازی بر حسب نوع عفونت کنترل مخزن و منبع .1 جداسازی (....)isolationادامه: .IV – – – – 57 عدم اثر زیاد در بیماریهایی که : موارد تحت بالینی و حامل زیاد دارند (فلج اطفال ،هپاتیت )A .A واگیری زیاد قبل از بروز عالیم دارند (اوریون) .B جداسازی شیمیایی در بیماریهایی که جداسازی فیزیکی مؤثر نیست (سل ،جذام:)STI ، درمان آنتی بیوتیکی سریع و غیر عفونی کردن آنها در اسرع وقت جدا سازی در مبارزه با بیماری آنقدرها موفق نیست و احساس امنیت کاذب می دهد امروزه فقط در مواقع خاص که خطر انتقال خیلی استثنایی زیاد باشد به کار می رود کنترل مخزن و منبع .1 قرنطینه: .IV – – – 58 ً محدودیت حرکت افراد ظاهرا سالم و مواجهه یافته با عفونت به مدتی حدود طوالنی ترین دوره کمون (با هدف جلوگیری از تماس آنها با افراد حساس) انواع: قرنطینه مطلق (تعریف فوق) قرنطینه تعدیل شده :محدودیت انتخابی در حرکت (نرفتن بچه ها به مدرسه و ماندن در خانه) امروزه منسوخ شده است ،به جای آن ”مراقبت از بیماری” مطرح است قطع انتقال عفونت اقدامات محيطي براي پيشگیري از انتقال بيماریهايي كه از طريق خوردن مواد آلوده منتقل مي شود. تصفيه آب پاستوريزه كردن شیر بازرس ي و انجام مقرراتي كه براي تأمین غذاي سالم اعمال ميشود. پايین آوردن حساسيت میز بان ايمن سازي فعال عليه ديفتري ،كزاز ،سياه سرفه ،فلج اطفال،هپاتيت،سرخك ايمن سازي غیر فعال با استفاده از پاد تن ها پروفيال كس ي دارويي