Transcript حوزه فعاليت تكنيك ها و راهكارهاي عملياتي براي صرفه جويي رديف

‫بسم هللا الرحمن الرحيم‬
‫اشنای ی با مبانی و اصول‬
‫استانداردها و الگوهای مصرف‬
‫تهيه ‪:‬وحيداقامحمدي‬
‫اصالح الگوی مصرف‪:‬‬
‫تعریف‪:‬نهادینه کردن الگوهای صحیح استفاده از منابع کشور‪.‬‬
‫فرایند اصالح الگوی مصرف ‪،‬سبب ارتقای شاخص های بهره وری و اثربخشی در جنبه های‬
‫مختلف فردی و اجتماعی‪،‬کاهش هزینه ها و بسط وگسترش عدالت می گردد‪.‬‬
‫سطوح فرایند اصالح الگوی مصرف از لحاظ اجرای ی‪:‬‬
‫‪ -1‬تولیدمحصوالت و خدمات‬
‫‪ -2‬توزیع‬
‫‪ -3‬مصرف‬
‫استقرار نظام های استانداردها و الگوی مصرف در هر سه وجه مربوطه مستلزم فرهنگ سازی‬
‫پایداراست که خود نیازمند ارائه راهکارهای ی است تا همه افراد جامعه نگرش ها و رفتارهای‬
‫مربوطه را اصالح نمایند و به تدریج این اصالح نهادینه شده و به یک رفتار پایدار و نهایتا به‬
‫یک فرهنگ در تمامی عرصه های مصرف تبدیل شود‪.‬‬
‫برای نهادینه سازی و ایجاد بسترهای فرهنگی الزم به منظور استقرار مطلوب الگوی مصرف اولین قدم ارائه اموزش های مناسب و‬
‫اثربخش است‪.‬‬
‫بدیهی است که اموزشهای مناسب به تدریج موجب ایجاد شناخت و تغییر نگرش در افرادشده و همگام با تغییرنگرش تک‬
‫تک افراد جامعه می توان امیدوار بود که نگرش جامعه اصالح شده و تغيیررفتار مناسب صورت گیرد‪.‬‬
‫اهميت اين مسئله از زماني اشكار مي شود كه بدانيم علي رغم تاكيد اموزه هاي ديني مبني بر پرهيز از اسراف و تبذيرمتاسفانه‬
‫نشانه هاي فاحشي از زياده روي در مصرف منابع در ابعادي زندگي فردي‪،‬خانوادگي و سازماني ديده مي شود‪.‬ازجمله مي‬
‫توان به ضايعات نان و اتالف منابع در حوزه مصرف انرژي دربخش خانگي و صنعتي نام برد كه بسيار باالتر از سطح‬
‫استانداردهاي جهاني است‪.‬بديهي است تا زماني كه منابع ارزشمند و كمياب ‪،‬با ارزانترين قيمت و به وفور در اختيار قرار مي‬
‫گيرد‪،‬نمي توان انتظار تحقق شعارهاي صرفه جوي ي را داشت‪.‬الزم است تا در كنار ارائه اموزشهاي الزم و فرهنگ سازي‬
‫نسبت به منطقي كردن قيمت حامل هاي انرژي اقدام نمود‪.‬از انجاي ي كه سازمان هاي دولتي از جمله بزرگ ترين مصرف‬
‫كنندگان منابع انرژي و امكانات مي باشند هرگونه اقدام در راستاي استقرار نظام اصالح الگوي مصرف بدون در نظر گرفتن‬
‫اين سازمانها مفيد نخواهد بود‪.‬‬
‫اهميت و ضرورت توجه به استانداردها و الگوهاي مصرف‬
‫واژگان و اصالحات‬
‫استاندارد(‪:)standard‬‬
‫سندي مدون از ضوابط و شاخص هاي ي است كه به عنوان پايه و اساس معيارها(عموما با ماهيتي كمي و فني)با ازمايش ها و مطالعات گذشته ‪،‬مورد توافق و اجماع متخصصين مربوطه‬
‫قرارگرفته و به عنوان يك نمونه يا مدل پذيرفته شده و مورد استفاده قرار مي گيرد‪.‬‬
‫الگو(‪:)pattern‬‬
‫موضوعي است قابل برگشت و تكراري ‪،‬متشكل از حوادث گوناگون(عموما با ماهيت كيفي و رفتاري)شامل عناصر تشكيل دهنده ان پديده كه مي تواندبه صورت قابل پيش بيني و قابل‬
‫تكرار درايد‪.‬‬
‫مصرف(‪:)consumption‬‬
‫در لغت به معني زمان و منابع را خرج نمودن است و در اصطالح اقتصادي و مديريتي شامل تخصيص بودجه و هزينه كردن امكانات و درامدهاي عمومي از سوي دولت نيز مي شود‪.‬‬
‫اسراف‪:‬‬
‫در لغت به معني تجاوز و زياده روي در مصرف است ‪،‬بنابراين هرگونه عمل انسان كه خارج از حدود باشد‪،‬اسراف محسوب مي شود‪.‬‬
‫تبذير ‪:‬‬
‫استفاده از منابع مالي در مواردي كه سزاور نيست‪،‬چه كم باشد چه زياد‪.‬‬
‫سازمان(‪:)organization‬‬
‫گروهي از افراد كه براي نيل به هدفي مشترك از طريق تقسيم كار و وظايف و از مجراي سلسله مراتب اختيار و مسوئليت اعم از خصوصي و دولتي در كنار هم همكاري و ارتباط دارند‪.‬‬
‫خط مشي(‪:)policy‬‬
‫خواسته ها و جهت گيري هاي كلي يك سازمان كه بطور رسمي توسط مديريت ارشد سازمان اعالم مي گردد‪.‬‬
‫اهداف(‪:)objectives‬‬
‫مقاصدي كه در قالب عملكرد سازماني است و سازمان خود را مقيد به حصول انها مي داند ‪.‬اهداف حتي المقدور بايد كمي باشند‪.‬‬
‫نيازسنجي(‪:)need assessment‬‬
‫به كار بردن شيوه هاي ي كه به كمك ان بتوان نيازهاي اهداف سازماني را تعيين كرد‪.‬اولين هدف نيازسنجي ‪،‬توليد اطالعات و شاخص ها درباره نيازهاي‬
‫مردم‪،‬سازمان ها و جامعه هدف است‪.‬‬
‫شاخص(‪:)index‬‬
‫مالک ها و اصولی است که خصوصیات کیفی را در قالب کمیت بیان کرده و انها را قابل بررسی و ارزشیابی می کندشاخص ها معموال از اهداف ‪،‬خط مشی ها‬
‫‪،‬نگرش ها و یا موقعیت ها سرچشمه می گیرند و مانند عالئمی که مسیر را مشخص کنند ‪،‬در استانداردها و الگوها مورد استفاده قرار می گیرند‪.‬‬
‫اثربخشی(‪:)effectiveness‬‬
‫میزان تامین مقاصد تعریف شده توسط یک فرایند‪،‬شخص‪،‬محصول‪،‬برنامه یا میزان پاسخگوی ی به نیازهای جامعه هدف‪ .‬به عبارت دیگر انجام کارهای درست‪.‬‬
‫کارای ی(‪:)efficiency‬‬
‫بیشینه سازی بهره برداری و دستیابی به بهترین نتیجه ممکن با استفاده از کمترین ورودی ممکن‪.‬به عبارت ساده تر کارای ی عبارت از انجام درست کارها‪.‬‬
‫بهره وری(‪:)productivity‬‬
‫استفاده بهینه از منابع با پیاده سازی استانداردها و الگوها ‪،‬مطابق با شاخص ها(اعم از نیروی کار‪،‬سرمایه‪،‬زمین‪،‬موادو‪)..‬در فرایند تولید کاالها و ارایه‬
‫خدمات‪.‬بهره وری ترکیبی از کارای ی و اثربخشی است‪.‬‬
‫فرایند(‪:)process‬‬
‫مجموعه ای از فعالیت های مرتبط یا تاثیرگذار که ورودی ها را به خروجی ها تبدیل می کند‪.‬‬
‫بازمهندسی فرایندها(‪:)process Reengineering‬‬
‫عبارت است از بازاندیشی و بهبود مستمردر فرایندها و روشهای انجام کار(انتخاب و پیاده سازی بهترین الگوها و استانداردها در حیطه فعالیت ها)برای دستیابی به‬
‫مطلوبترین سطح بهره وری در سازمان‪.‬‬
‫توسعه پایدار(‪:)sustainable Development‬‬
‫در سال‪ 1992‬بطور گسترده در ادبیات مدیریت و محیط زیست وارد شد و در کلیه ابعاد اقتصادی‪،‬اجتماعی‪،‬فرهنگی و فنی مورد توجه قرارگرفت‪.‬عبارت است از‬
‫استفاده بهینه از کلیه منابع برای توسعه نسل امروز با حفظ حقوق نسل های اینده و دیگران‪.‬‬
‫بهوبد مستمر(‪:)continual improvement‬‬
‫فعالیتی است تکرارشونده برای افزایش توانای ی براوردهای الزامات در یک الگو و یا استاندارد ‪.‬به عبارتی ساده تر بهبود مستمر همان اصالح استانداردها و الگوهای‬
‫موردنظر می باشد‪.‬‬
‫ممیزی(‪:)audit‬‬
‫بررسی به منظور تعیین اینکه ایا فعالیت ها و نتایج حاصل از انها با ترتیبات برنامه ریزی شده مطابقت دارد و ایا این ترتیبات بطور موثر و مناسب برای دستیابی به‬
‫خط مشی و اهداف سازمان اجرا شده اند یا خیر؟‬
‫فرهنگ مصرف‪:‬‬
‫مجموعه ای از عادات ‪،‬ارزش ها‪،‬اخالق و الگوهای خاص مصرف در شرایط گوناگون اجتماعی که نماد علمی ان الگوهای مصرف در هر سامانه از قبیل فرد‪،‬خانوار‬
‫‪،‬بنگاه دولت و ملت است‪.‬‬
‫برچسب انرژی(‪:)Energy label‬‬
‫صفحه ای است حاوی اطالعات مربوط به مصرف انرژی و تجهیزات انرژی بر‪.‬در این برچسب شاخص مصرف انرژی وسیله‬
‫موردنظر به همراه رتبه های برچسب انرژی با حروف‪A‬تا‪G‬که دارای رنگ بندی ازسبزپررنگ تا قرمزتیره می باشد‪،‬نشان‬
‫داده شده است‪.‬این برچسب برای استفاده مصرف کنندگان مختلف برای مقایسه وسیله های پربازده و کم بازده‬
‫مورداستفاده قرارمی گیرد‪.‬از لحاظ هزینه سرمایه گذاری اقالم رتبه انرژی ‪A‬نسبت به ‪C‬پرهزینه ترند اما هزینه بهره‬
‫برداری(هزینه برق مصرفی) انها کمترند‪.‬‬
‫استانداردسازی(‪:)standarization‬‬
‫عبارت است از فعالیت مربوط به استقرار و تثبیت شرایط و مقرارت الزم برای رسیدن به مطلوبترین سطح بهینه در زمینه‬
‫های مورد انتظار ‪.‬‬
‫• دین اسالم بر دوری از ”اسراف“ تاکیدفراوانی دارد‪.‬پرهیزگاری ‪،‬میانه روی و بهره گیری‬
‫صحیح از نعمت های الهی به اندازه ای مورد تاکید اسالم است که رعایت این مهم‬
‫‪،‬مایه سعادت و خوشبختی فرد و جامعه تلقی گردیده است‪.‬تبذیر بر خالف اسراف تنها‬
‫یک واژه اقتصادی است و در معنای هدر دادن مال و به تعبیر عامیانه ریخت وپاش‬
‫بکار رفته است‪.‬‬
‫• بيش از يك قرن است مباحث مدیریت منابع و مصرف پایدار در دنیا بصورت جدی‬
‫مطرح گردیده و الگوها ‪،‬مدل و استانداردهای مختلفی پیرامون مديريت صحيح منابع‬
‫‪،‬بهبودمستمر فرايندهاي كاري ‪ ،‬مهندسي مجدد ‪،‬يكپارچه سازي و سازگاري در حال‬
‫پياده سازي مي باشند‪.‬‬
‫ديدگاههاي متفاوت درباره مصرف‬
‫در نظام هاي اقتصادي سرمايه داري‪،‬هدف اصلي از فعاليت هاي اقصادي را مصرف مي‬‫دانند‪.‬در واقع هدف از توليد و توزيع در اقتصاد مصرف مي باشدواگر مصرف در جامعه‬
‫متوقف گردد توليد متوقف مي شود و بيكاري رخ مي دهد‪.‬‬
‫ديدگاه مقابل ‪،‬نظر اسالم در اقتصاد است كه همواره انسان را به صرفه جوي ي و پرهيز از‬‫اسراف دعوت مي نمايد و ميانه روي در مصرف را مورد تاكيد قرار مي دهد‪.‬‬
‫مقايسه سرانه هاي مصرفي كشورها‬
‫ميزان برق مصرفي بصورت ميانگين در هر واحد مسكوني در ايران‬
‫يخچال فريزر‬
‫‪%28‬‬
‫كولرابي و گازي‬
‫‪%25‬‬
‫لوازم صوتي تصويري‬
‫‪%9‬‬
‫ماشين لباسشوي ي‬
‫‪%1.4‬‬
‫روشناي ي‬
‫‪%33.6‬‬
‫اين در حالي است كه ميانگين برق مصرفي در امور روشناي ي در كشورهاي توسعه يافته كمتر از ‪20‬درصد مي باشد‪.‬نتيجه اينكه ‪،‬ضرورت‬
‫مصرف بهينه در امور روشناي ي از اولويت اول صرفه جوي ي در مصرف برق محسوب مي شود‪.‬‬
‫سهم بخش هاي مصرف كنندگان عمده انرژي در ايران‬
‫صنعت‪%26.4‬‬
‫حمل و نقل‪%27.7‬‬
‫خانگي‪%32.8‬‬
‫‪%0.4‬‬
‫كنندگان‬
‫بخشي‪%4.4‬‬
‫در بخش خانگي بيشتر از سايركشاورز‬
‫‪%8.2‬‬
‫در ايران سهم مصرفتجارانريژي‬
‫خش هاي صنعت و‬
‫سهم ب‬
‫سايرمصرفيافته‬
‫هاست درصورتيكه در كشورهاي توسعه‬
‫كشاورزي بيشتر از سهم مصرف خانگي است‪.‬‬
‫مقايسه متغيرهاي مهم مصرف در ايران وكشورهاي توسعه يافته‬
‫متغيرموردمقايسه‬
‫مقياس و اندازه گيري‬
‫ميانگين كشورهاي توسعه يافته‬
‫ميانگين در ايران‬
‫مصرف بنزين هرخودرو‬
‫ليتردرروز‬
‫كمتر از ‪ 3‬ليتر‬
‫بيش از ‪ 9‬ليتر‬
‫مصرف نان هر نفر‬
‫كيلو در سال‬
‫‪60‬كيلو‬
‫‪ 160‬كيلو‬
‫سرانه مصرف گاز‬
‫مترمكعب‬
‫كمتراز ‪200‬مترمكعب‬
‫‪509‬مترمكعب‬
‫اب اشاميدني هر نفر‬
‫مترمكعب در سال‬
‫‪1‬مترمكعب‬
‫‪7‬مترمكعب‬
‫مصرف برق خانگي‬
‫كيلووات در سال‬
‫‪ 900‬كيلو وات‬
‫‪2900‬كيلو وات‬
‫حمل و نقل عمومي و ريلي‬
‫درصداستفاده روزانه‬
‫‪70‬درصد‬
‫‪ 15‬درصد‬
‫مصرف انرژي هاي تجديدپذير‬
‫نسبت به انرژي هاي فسيلي‬
‫‪%20‬‬
‫‪%2‬‬
‫مصرف انرژي در ساختمان‬
‫به ازاي هر مترمربع‬
‫‪ 2‬بشكه‬
‫‪ 10‬بشكه‬
‫ضايعات مصرف نان‬
‫كيلو در سال‬
‫كمتر از ‪ 5‬كيلو‬
‫بيش از ‪60‬كيلو‬
‫ميزان بهره وري كاركنان‬
‫بازدهي مورد انتظار‬
‫بيش از ‪%60‬‬
‫كمتر از ‪ 50‬درصد‬
‫بازيافت منابع موادمصرفي‬
‫به نسبت مصرف‬
‫بيش از ‪50‬درصد‬
‫كمتر از ‪ 30‬درصد‬
‫مصرف شكر هر نفر‬
‫كيلو در سال‬
‫‪22‬كيلو‬
‫‪30‬كيلو‬
‫• با نگاهی به امار مصرف انرژی و شاخص های مهمی چون سرانه مصرف انرژی‪،‬شدت انرژی و بهره وری انرژی در ایران و‬
‫مقایسه ان با سایر کشورهای جهان در می یابیم‪،‬در عرصه رقابت جهانی که به سمت مصرف کمتر(بهینه)و تولید بیشتر‬
‫در حرکت است‪ ،‬اتالف انرژی زیادی در بخش های عمومی_دولتی از جمله بیمارستانها را شاهد هستیم‪.‬‬
‫نام كشور‬
‫امريكا‬
‫هند‬
‫چين‬
‫اندونزي‬
‫برزيل‬
‫پاكستان‬
‫روسيه‬
‫ژاپن‬
‫مكزيك‬
‫ايران‬
‫تركيه‬
‫فرانسه‬
‫ايتاليا‬
‫تايلند‬
‫بنگالدش‬
‫افريقاي جنوبي‬
‫درصدمصرف انرژي‬
‫به كل جهان‪2007‬‬
‫‪23‬‬
‫‪4‬‬
‫‪14‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪1‬‬
‫‪7‬‬
‫‪6‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2.5‬‬
‫‪1.5‬‬
‫‪4‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪0.5‬‬
‫‪1‬‬
‫یافته ها و نتایج‬
‫بیمارستانهای‬
‫دانشگاه علوم‬
‫پزشکی همدان‬
‫‪85-87‬‬
‫میانگین‬
‫مصرف برق به‬
‫ازای تخت‬
‫فعال (ماهیانه)‬
‫میانگین مصرف‬
‫برق به ازای‬
‫تخت روز‬
‫اشغالی‬
‫(روزانه)‬
‫میانگین مصرف میانگین مصرف‬
‫گاز به ازای‬
‫گاز به ازای تخت‬
‫تخت روز‬
‫فعال (ماهیانه)‬
‫اشغالی‬
‫(روزانه)‬
‫کیلووات ساعت‬
‫میانگین مصرف‬
‫گازوئیل به ازای‬
‫تخت فعال‬
‫(ماهیانه)‬
‫مترمکعب‬
‫میانگین هزینه‬
‫گازوئیل به ازای‬
‫تخت روز‬
‫اشغالی‬
‫(روزانه)‬
‫لیتر‬
‫میانگین هزینه‬
‫انرژی به ازای هر میانگین هزینه‬
‫تخت فعال‬
‫انرژی به ازای‬
‫(ماهیانه)‬
‫تخت روز اشغالی‬
‫(روزانه)‬
‫)‬
‫ریال‬
‫ریال‬
‫فاطمیه‬
‫‪40.74‬‬
‫‪1.6‬‬
‫‪381.7‬‬
‫‪15.4‬‬
‫‪6.8‬‬
‫‪0.2‬‬
‫‪33468‬‬
‫‪1344‬‬
‫اکباتان‬
‫‪556.007‬‬
‫‪23.7‬‬
‫‪197.4‬‬
‫‪8.5‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0‬‬
‫‪39014‬‬
‫‪1687‬‬
‫بعثت‬
‫‪1436.1‬‬
‫‪70.2‬‬
‫‪850.3‬‬
‫‪41.7‬‬
‫‪9.62‬‬
‫‪0.4‬‬
‫‪146035‬‬
‫‪7152‬‬
‫فرشچیان‬
‫‪475.28‬‬
‫‪20.8‬‬
‫‪147.2‬‬
‫‪6.5‬‬
‫‪12.5‬‬
‫‪0.6‬‬
‫‪35790‬‬
‫‪1580‬‬
‫مباشرکاشانی‬
‫‪480.3‬‬
‫‪20.1‬‬
‫‪94.3‬‬
‫‪3.9‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0‬‬
‫‪30192‬‬
‫‪1264‬‬
‫میانگین‬
‫‪542.2‬‬
‫‪24.5‬‬
‫‪312.9‬‬
‫‪14‬‬
‫‪5.7‬‬
‫‪0.3‬‬
‫‪52098‬‬
‫‪2359‬‬
‫مصرف گراي ي‬
‫مصرف گراي ي و اسراف دقيقا نقطه مقابل مصرف بهينه قرارگرفته است وبطور كلي هر گونه زياده‬
‫روي در كميت و اتالف در مصرف را شامل مي شود‪.‬نخستين رگه هاي مصرف گراي ي را مي‬
‫توان از انقالب صنعتي در جهان غرب پيگيري كرد‪.‬نظام تبليغات‪،‬امروز بطور مستقيم ادم‬
‫هاي شاد‪،‬موفق و خوشبخت را به عنوان يك مصرف كننده خوب و تمام عيار معرفي مي‬
‫كند‪ .‬قدرت هاي بزرگ صنعتي كه فرا مليتي و جهاني شده اند براي انسان تصميم مي گيرند‬
‫كه چه چيزي خوب و چه چيز ي بد است و با قدرت عظيم رسانه اي و تبليغات مجهز به‬
‫اخرين فنون روانشناختي ان را به خورد ملت ها مي دهند‪.‬در حقيقت مصرف گراي ي عامل‬
‫تخريب رشد‪،‬توسعه و از بين رفتن منابع ملي است‪.‬‬
‫هدف اقتصاد سرمايه داري نيزهمان سود سازي مضاعف يعني فروش كاالهاي بيشتر و در نتيجه‬
‫سود بيشتر است و براي رسيدن به اين منظور نيز بايد فرهنگ مصرف گراي ي را در كشورهاي‬
‫موردنظر (مشتريان)رواج دهد‪.‬‬
‫مهمترين عوامل رواج اين مصرف گراي ي عبارتنداز‪:‬‬
‫‪ -1‬تجار بزرگ‬
‫‪ -2‬خرده فروشان‬
‫‪ -3‬صاحبان تبليغات‬
‫‪ -4‬توليدكنندگان كاالها و خدمات‬
‫‪ -5‬بانك ها و بنگاه هاي مالي‬
‫‪ -6‬اشخاص حقيقي و حقوقي با نفوذ‬
‫اشكال مختلف بروز مصرف گراي ي در جوامع در حال توسعه‬
‫‪ -1‬الگوهاي مصرفي كشورهاي توسعه يافته عينا و بدون فرهنگ سازي الزم به كشورهاي در حال توسعه منتقل مي شوند‪.‬‬
‫‪ -2‬وسايل ارتباط جمعي‪،‬مسافران و ديگر عوامل ارتباطي شديدا به انتقال فرهنگ مصرف گراي ي كمك مي كنند‪.‬‬
‫‪ -3‬افراد براي نشان دادن اين كه وجههء باال دارند در مصرف گراي ي ‪،‬افراطي تر عمل مي كنند‪.‬‬
‫‪ -4‬به تدريج مصرف گراي ي جزئي از فرهنگ كشورهاي در حال توسعه مي شود‪.‬‬
‫‪-5‬ايجاد فاصله طبقاتي شديد در بين اقشار جامعه و بروز ناهنجاري هاي اجتماعي و عدم امنيت اقتصادي را بهمراه دارد‪.‬‬
‫‪-6‬افزايش واردات‪:‬اشاعه فرهنگ مصرف گراي ي باعث افزايش تجمل گراي ي و نيازهاي غيرضروري در جامعه مي شودو منجر به افزايش‬
‫تقاضا براي كاالهاي خارجي جهت رفع نيازهاي فرد و جامعه مي شود و اين امر موجب افزايش واردات و تضعيف توليدكنندگان‬
‫داخلي مي گردد‬
‫‪ -7‬كم شدن گرايش به سرمايه گذاري هاي زير ساختي‪:‬در جامعه اي كه مصرف گراي ي به يك فرهنگ تبديل شده افراد به دنبال سرمايه‬
‫گذاري در خريد و فروش كاالهاي پرمصرف و فعاليت هاي زودبازده مي باشند‪.‬‬
‫‪ -8‬ايجاد مشكالت زيست محيطي‪ :‬در محيط هاي كه مصرف گراي ي وجود دارد مشكالت زيست محيطي در ان بيشتر ديده مي‬
‫شود(ايجاد گازهاي گل خانه اي)‪.‬‬
‫مزايا و ضرورت استانداردسازي و اصالح الگوهاي مصرف در سازمان ها‬
‫استانداردسازي و بهره گيري از الگوهاي مناسب و ايجاد تعادل و توازون بين توليد‪،‬توزيع و مصرف ‪،‬الزمه مديريت موثر و پويا در سازمان‬
‫است‪.‬و از مزاياي استقرار ان در سازمان مي توان‪:‬‬
‫‪-1‬حصول اطمينان از كيفيت خدمات و محصوالت‬
‫‪ -2‬تخصيص بهينه منابع و مديريت هزينه‬
‫‪ -3‬بهبود مستمر در فرايندهاي كاري و افزايش رضايت مشتريان‬
‫‪ -4‬توسعه سازمان هاي الك ترونيكي و خدمات الك ترونيكي‬
‫‪-5‬ميانه روي و اعتدال در مصرف و عدم حيف و ميل بيت المال‬
‫‪ -6‬افزايش كاراي ي و اثربخشي و بهره وري‬
‫‪ -7‬ايجاد عدالت و اعتماد در بين كاركنان و تسهيم منافع حاصل از بهره وري‬
‫‪-8‬توسعه پايدار در سطح ملي و جهاني‬
‫‪-9‬تفكر گروهي و همسو شدن اهداف فردي و سازماني‬
‫‪-10‬توزيع عادالنه درامدها‪،‬افزايش رفاه عمومي و گسترش كيفيت خدمات و امكانات در جامعه‬
‫‪ -11‬اصالح ساختارها و فرايندها در تمام ابعاد‬
‫و‪...‬‬
‫‪ -‬اصالح الگوهاي مصرف با عدالت و رفاه اجتماعي رابطه مستقيمي دارد‪.‬‬
‫ضرورت هاي زيست محيطي‬
‫• گسترش الودگي هاي زيست محيطي ناشي از مصارف نادرست انرژي و منابع‪ ،‬نگراني هاي زيادي‬
‫را براي انسان به همراه داشته است‪.‬عوامل زير ضرورت مسايل زيست محيطي را بيشتر نمايان‬
‫مي كند‪:‬‬
‫‪ -1‬استفاده بي رويه از انرژي هاي فسيلي‬
‫‪ -2‬محدوديت منابع و انرژي به دليل تجديدناپذير بودن برخي ازانها‬
‫‪-3‬رشد باالي مصرف منابع و انرژي به دليل حاكم بودن الگوهاي نادرست‬
‫‪ -4‬عدم ك فايت سيستم هاي بازيافت منابع‬
‫‪-5‬وجود صنايع و كارخانجات فرسوده و غيراستاندارد‬
‫‪-6‬افزايش گازهاي گل خانه اي و باران اسيدي‬
‫‪-7‬رقابت هاي توليدي و خدماتي در عرصه هاي اقتصادي و عدم توجه به اسيب هاي زيست‬
‫محيطي‬
‫فصل دوم‬
‫اشنای ی با استانداردهای بین المللی‬
‫و الگوهای مصرف‬
‫انواع استاندارد ها ‪،‬مدل ها و الگوها‬
‫استانداردها و الگوها را می توان به عنوان قانون‪،‬مقررات‪،‬مشخصات ‪،‬ضابطه یا معیار نیز در نظر گرفت که در سطح سازمانی‪،‬ملی و‬
‫بین المللی تدوین و پیاده سازی می گردند‪.‬انواع ان عبارتنداز‪:‬‬
‫ا‪-‬استانداردهای درون سازمانی‬
‫‪ -2‬استانداردهای ملی‬
‫‪ -3‬استانداردهای بین المللی فنی ومهندسی‬
‫‪ -4‬استانداردهای بین المللی پروتکلی‬
‫‪-5‬استانداردهای بین المللی زیست محیطی‬
‫‪-6‬استانداردهای بین المللی بهداشت حرفه ای و ایمنی شغلی‬
‫‪-7‬الگوهای بودجه ریزی و مدیریت هزینه‬
‫‪-8‬الگوهای مصرف اب شهری‬
‫‪ -9‬الگوهای مصرف حامل های انرژی‬
‫‪-10‬مدل های چیدمان واحدهای اداری و کاری‪.‬‬
‫‪ -11‬الگوهای بازیافت مواد‬
‫و‪...‬‬
‫استانداردهای بین المللی همواره کلی‪،‬جهان شمول ‪،‬فراگیر‪،‬قابل تغییر و اصالح هستند‪.‬‬
‫موسسات استانداردسازی بین المللی‬
‫مهمترین انها عبارتنداز‪:‬‬
‫‪ -1‬ایزو(‪:)ISO‬موسسه بین المللی استاندارد سازی ایزو یک فدارسیون بین المللی متشکل‬
‫از نهادهای ملی استاندارد است ‪ .‬این نهادها بالغ بر‪ 140‬نهاد می باشد که هریک از‬
‫کشوری برخاسته اند‪.‬ایزو یک سازمان غیردولتی است که در سال‪ 1947‬تاسیس شد‪.‬وظیفه ایزو ارتقای‬
‫توسعهء استاندارد سازی و فعالیت های مربوط به ان در جهان است‪.‬‬
‫‪ -2‬استاندارد اروپا(‪ :)CE‬به منظور استانداردسازی اجباری در بسیاری از محصوالت تجاری‬
‫و صنعتی که در منطقه اقتصادی اورپا تولید شده یا به فروش می رسند‪،‬ارایه شده است‪.‬‬
‫‪ -3‬استاندارد‪ :TUV‬یکی از معتبرترین استانداردهای دنیا متعلق به سازمانی در المان است که‬
‫روی سالمتی کاالهای ارایه شده از جانب شرکت های مختلف نظارت دارد تا استانداردهای ارایه شده براي‬
‫سالمت انسان و محیط زیست را تامین کند‪.‬‬
‫‪ -4‬استاندارد حالل ()‪:‬این استاندارد مختص کشورهای اسالمی و مسلمانان جهان است و بیشترین‬
‫کاربرد ان برای موادغذای ی می باشد و نشان می دهد که مسلمانان می توانند ماده غذای ی را که‬
‫از چنین استانداری برخوردار است ‪،‬مصرف کنند‪.‬در سال ‪ 2006‬بنگاه توسعه صنعت‬
‫حالل (‪ )HDC‬برای هماهنگی و یکپارچه شدن توسعه صنعت حالل در مالزی تاسیس‬
‫شد‪.‬‬
‫استاندارد امريكا‪:ANSI‬‬
‫يك موسسه خصوصي غيرانتفاعي است كه بر نحوهء استانداردهاي ي كه براي‬
‫محصوالت ‪،‬خدمات ‪،‬روندها‪،‬سيستم ها و كار كارمندان صادر مي شود‪،‬نظارت مي كند‪.‬يكي‬
‫ديگر از كارهاي اين موسسه ان است كه استانداردهاي امريكا را با استانداردهاي‬
‫جهاني تطبيق مي دهد تا از انها به صورت جهاني و در سطحي وسيعتر نيز‬
‫بتوان استفاده كرد‪.‬‬
‫ نك ته‪:‬‬‫ همه استانداردها‪،‬الگوها و مدل ها همواره در حال تكامل و بازنگري (اصالح مستمر) و هيچ‬‫نسخه اي ‪،‬نسخه نهاي ي محسوب نمي شود‪.‬‬
‫استانداردهاي درون سازماني‬
‫اين نوع استاندارد برگرفته از توافق بخش هاي مختلف يك سازمان يا‬
‫كارخانه در زمينه طراحي‪،‬توليد‪،‬كنترل و سايرعملكردها مي‬
‫باشد‪.‬ازجمله استانداردهاي درون سازماني كه شهرت جهاني يافته‬
‫اند‪،‬مي توان استاندارهاي ‪ STD‬شركت ولو‪،‬استاندارد‬
‫‪SIA‬شركت ساكاي ژاپن‪،‬شركت ‪Microsoft‬براي سيستم‬
‫عامل ويندوز و استانداردهاي كمپاني مرسدس بنز اشاره كرد‪.‬‬
‫استانداردهاي ملي‬
‫اين استاندارد پس از بررسي توسط متخصصان و كارشناسان براي حفظ منابع ملي(منافع مصرف‬
‫كنندگان و توليد كنندگان) تدوين مي گردد و مسئوليت و مديريت ان به عهده سازمان‬
‫ها و موسسات‬
‫استاندارد ان كشور مي باشد‪.‬‬
‫استاندارد ملي ايران با عالمت اختصاري ‪ ISIRI‬نشان داده مي شود‪.‬‬
‫استانداردملي امريكا‪ANSI‬‬
‫استاندارد ملي كشور المان‪DIN‬‬
‫استاندارد ملي ژاپن‪JIS‬‬
‫وظايف و اهداف ملي موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران‬
‫‪ -1‬تعيين ‪،‬تدوين و نشر استانداردهاي ملي‬
‫‪ -2‬انجام تحقيقات به منظور تدوين استاندارد‬
‫‪ -3‬باال بردن كيفيت كاالهاي داخلي‬
‫‪-4‬كمك به بهبود روش هاي توليد و افزايش كاراي ي صنايع در جهت خودك فاي ي كشور‬
‫‪-5‬نظارت بر اجراي استانداردهاي اجباري‬
‫‪-6‬كنترل كيفي كاالهاي صادراتي و جلوگيري از صدور كاالهاي نامرغوب‬
‫‪ -7‬كنترل كيفي كاالهاي وارداتي‬
‫‪-8‬راهنماي ي علمي و فني توليدگنندگان‪،‬توزيع كنندگان و مصرف كنندگان‬
‫‪-9‬ازمايش و تطبيق نمونهء كاالها با استانداردهاي مربوط‬
‫استاندارد بين المللي مديريت كيفيت‬
‫‪ISO‬يك واژه اختصاري نيست بلكه يك واژه يوناني”‪ ”ISOS‬به معني مساوي و برابر اقتباس شده‬
‫است‪(.‬اگر دوچيز بخواهند استاندارد يكساني داشته باشند‪،‬مي بايست باهم برابر باشند)‬
‫اين استاندارد با سري ‪ ISO 9000‬شروع گرديده و اخيرا نسخه اصالح شده به شماره ‪ISI‬‬
‫‪،9004‬ان نيز عرضه گرديده است‪.‬‬
‫رسالت ايزو ارتقاء استانداردسازي و فعاليت هاي مربوطه در سطح جهاني مي باشد‪،‬با اين بينش كه تبادل كاالها و خدمات در‬
‫سطح بين المللي را تسهيل كند‪.‬‬
‫ الزامات اين استاندارد عمومي بوده و قابل اعمال و بكارگيري براي تمامي سازمان ها ‪،‬بدون‬‫توجه به نوع‪،‬اندازه و محصوالت توليدي است‪.‬‬
‫استانداردهاي بين المللي فني و مهندسي‬
‫اين استانداردها عموما ماهيت فني و صنعتي داشته و بين توليدكنندگان كارخانه ها و صنايع به تناسب موضوع كاري و صنفي مورد‬
‫استفاده قرارمي گيرند‪ .‬و عموما اهداف زير را تحت پوشش قرار مي دهند‪:‬‬
‫ تدوين نظام مهندسي بخش هاي توليد‪،‬انتقال و توزيع امور صنعتي‪.‬‬‫تدوين و تاييدمشخصات كمي و كيفي قطعات و محصوالت‬‫ صدور ‪،‬تمديد و ابطال گواهينامه هاي الزم‬‫ نظارت و كنترل كيفي بر فعاليت ها و محصوالت در بين اعضاء‬‫تعدادي از اين استانداردها‪:‬‬
‫*استانداردنفت ‪API‬‬
‫*استانداردتهويه مطبوع ‪ARI‬‬
‫*استاندارد اتحاديه خودرو اروپا ‪ECC /ECE‬‬
‫*استاندارد بين المللي انرژي اتمي ‪IAEA‬‬
‫*استاندارد مهندسان روشناي ي ‪IESNA‬‬
‫*استاندارد شيراالت و اتصاالت ‪MSS‬‬
‫* استاندارد تاسيسات ساختمان ‪ ASHRAE‬و‪...‬‬
‫استاندارهاي بين المللي پروتكلي‬
‫اين استاندارد‪،‬به منظور فراهم اوردن مدلي براي ايجاد‪،‬پياده سازي‪،‬اجرا‪،‬پايش‪،‬بازنگري ‪،‬نگهداشت و بهبود‬
‫سيستم هاي بين المللي با ماهيتي قراردادي‪،‬پيشنهادي‪،‬تاييد و اعمال مي گردد‪.‬كه بيشتر در زمينه هاي‬
‫مخابراتي و خطوط ديتا استفاده مي شوند‪.‬‬
‫نمونه بارز اين نوع استانداردها تعريف ‪Internet Protocol‬يا ‪IP‬است‪ .‬تعدادي از اين استانداردها‪:‬‬
‫ استاندارد مهندسي صوت ‪AES‬‬‫ استاندارد فضانوردي و ستاره شناسي ‪AIAA‬‬‫ استاندارد پست و مخابرات اروپا ‪ETSI‬‬‫ استاندارد اتصاالت الك ترونيك ‪IPS‬‬‫ استاندارد تكنولوژي اطالعات ‪NCITS‬‬‫ كميسون بين المللي الك تروتكنيك ‪JEC‬‬‫عموما سيستم هاي سخت افزاري و نرم افزاري رايانه ها‪،‬امورمخابراتي ‪،‬هوا وفضا‪،‬كدگذاري و باركدها و غيره در‬
‫قالب استانداردهاي پروتكلي تعريف مي شوند‪.‬‬
‫استاندارد بين المللي زيست محيطي‬
‫• اين استاندارد با سري شماره‪ ISO 14000‬شروع گرديده و‬
‫اخيرا نسخه اصالح شده به شماره‪ ISO 14001‬ان عرضه‬
‫گرديده است‪.‬‬
‫•‬
‫اين استاندارد در بخشي از فعاليت ها يا محصوالت يا خدمات يك سازمان كه بتواند‬
‫با محيط زيست تاثير متقابل داشته باشد مورد استفاده قرار مي گيرد‪.‬‬
‫استانداردبين المللي بهداشت حرفه اي و ايمني شغلي‬
‫• اين استاندارد‪،‬با سري شماره ‪ OHSAS 18000‬شروع گرديده و‬
‫اخيرا نسخه اصالح شده ان به شماره ‪ OHSAS 18001‬نيز‬
‫عرضه گرديده است‪.‬‬
‫•‬
‫اين استاندارد مشخص كننده الزاماتي براي يك نظام مديريت ايمني و بهداشت‬
‫حرفه اي مي باشد تا سازمان بتواند با كنترل ريسك هاي ايمني و بهداشت حرفه‬
‫اي‪،‬عملكرد ايمني و بهداشت حرفه اي خود را بهبود بخشد‪.‬‬
‫استاندارد بين المللي مديريت ايمني مواد غذاي ي‬
‫• اين استاندارد با سري شماره ‪ ISO 22000‬شروع مي گرددو هدف‬
‫اين استاندارد هماهنگ نمودن الزامات سيستم مديريت ايمني موادغذاي ي است‪.‬‬
‫• اين سيستم در هر سازمان‪،‬مرتبط با زنجيره مواد غذاي ي كه نيازمند نشان‬
‫دادن تواناي ي خود در كنترل خطرات ايمني مواد غذاي ي در جهت كسب‬
‫اطمينان از ايمن بودن ماده غذاي ي براي مصرف انسان مي باشدرا به طور اختصاصي‬
‫تعيين مي نمايد‪.‬‬
‫الگوهاي بودجه ريزي و مديريت هزينه‬
‫اصالح بودجه ريزي سازمان ها می تواندزمینه وبستر پیاده سازی اصالح الگوها‬
‫و استانداردهای سازمانی شود‪،‬امروزه بودجه ریزی ”عملیاتی“ به عنوان‬
‫کارامدترین الگوی بودجه ریزی مطرح می باشد‪،‬چرا که بودجه ریزی‬
‫عملیاتی عوامل ”کارای ی“ و ”اثربخشی“ را به ابعاد سنتی بودجه ریزی اضافه‬
‫می نماید‪.‬‬
‫مدیریت هزینه‪:‬رویکردی نظام مند ساختارمند برای درک هزینه های یک‬
‫سازمان‪،‬با هدف فراهم کردن چارچوبی کلی برای کنترل ‪،‬کاهش و حذف‬
‫هزینه ها می باشد‪.‬‬
‫مديريت هزينه نقش فراهم كننده اطالعات براي تصميم گيري مديريت را داراست و‬
‫بايد بتواند در بهينه نمودن هزينه ها به مديريت ياري برساند‪:‬‬
‫ تعيين هزينه منابع مصرف شده در انجام فعاليت هاي مهم سازمان‬‫ تعيين ميزان كاراي ي و بهره وري عملكرد فعاليت ها‬‫ تعيين و ارزيابي فعاليت هاي جديد كه اجراي انها باعث بهبود‬‫عملكرد اينده سازمان مي شود‬
‫هفت اصل مديريت هزينه ٍموثر‬
‫اصول مديريت هزينه شامل كليه فعاليت هاي ي است كه براي ايجاد يك فرهنگ‬
‫هوشياري نسبت به بهاي تمام شده انجام مي شود و به طور همزمان بهينه‬
‫سازي عملكرد و كاهش هزينه در تمام سطوح سازماني را در نظر دارد و اين‬
‫اصول عبارتنداز‪:‬‬
‫‪ -1‬شفافيت و سازاگار كردن اهداف عملكردي‬
‫نخست بايد تمام اعضاي سازمان به اهميت عملكرد مورد انتظار پ ي برده و ان را قبول‬
‫كنندزيرا مقبوليت اهداف عملكردي راه رسيدن به انها تسهيل مي كنددر‬
‫مرحله بعدي بايد اهداف عملكردي هم سطح شوند‪.‬‬
‫‪ -2‬ارتقاي دانش و ابزاركار‬
‫دانش و ابزاركار عواملي هستند كه باعث مي شوندكاركنان با ميل و رغبت بيشتر به‬
‫كار اشتغال ورزند و تمايل براي انجام ان را به بهترين نحو داشته باشند‪.‬سطح‬
‫دانش مناسب ‪،‬شايستگي و صالحيت ‪،‬اجزاي ضروري تواناي ي انجام كار‬
‫محسوب مي شود‪.‬‬
‫‪ -3‬درك قوي از قيمت تمام شده محصوالت و خدمات‬
‫اطالعات مربوط به قيمت تمام شده محصول يا خدمات مورد انتظار ‪،‬به عنوان‬
‫هسته مركزي اغلب تصميم گيري ها به شمار مي رود وسيستم هزينه يابي بر‬
‫مبناي فعاليت درك بهتري از بهاي تمام شده محصوالت و خدمات را ارايه مي‬
‫نمايد‪.‬‬
‫‪ -4‬برتري(مزيت)‪،‬انتظارات مشتريان‬
‫امروزه مشتريان نه تنها انتظار عملكرد بد يا نامطلوب از سازمان را نمي پذيرند‬
‫بلكه انتظار عملكرد بهتري را نيز دارند ‪.‬‬
‫‪ -5‬كاهش پيچيدگي ها و حذف فعاليت هاي غير ضروري‬
‫امروزه اك ثر سازمان ها بايد بخش عمده اي از فعاليت ها و گزارش هاي زايد و‬
‫غيرقابل استفاده و كم ارزش را حذف كنند‪.‬و فعاليت هاي خود را بر اساس‬
‫استانداردها و الگوهاي صحيح مورد توجه قراردهند‪.‬‬
‫‪ -6‬توجه به دانش محوري‬
‫استخدام كاركنان ماهر يك تصميم مهم و ضروري براي سازمان هاي امروزي‬
‫است‪.‬توجه به دانش در رويه هاي استخدامي‪،‬ارتقاي انتصابات و‬
‫پرداخت ها‪،‬اعطاي تسهيالت و پاداش‪،‬مصداق هاي ي براي دانش‬
‫محوري سازمان است‪.‬‬
‫دانش محوري فرايند يادگيري سازمان را تسهيل كرده و حركت به سوي‬
‫يك سازمان يادگيرنده را هموار مي كند‪.‬‬
‫‪ -7‬هزينه هاي سازماني‬
‫الف هزينه هاي ساختاري(هزينه هاي غيرمستقيم)‪:‬‬
‫همان هزينه هاي اداري و پشتيباني سازمان ها محسوب مي شود‬
‫ب)هزينه هاي عملكردي(هزينه هاي مستقيم)‪:‬هزينه هاي ي هستند كه‬
‫توسط ساير حوزه هاي سازمان به جز امور اداري و پشتيباني هزينه مي‬
‫شود‪.‬‬
‫الگوي مصرف اب شهري‬
‫ايران با متوسط نزوالت جوي ‪260‬ميلي متر در سال‪،‬از كشورهاي خشك جهان و‬
‫داراي منابع اب محدود است‪.‬كه ‪93‬درصد از كل منابع ابي تجديد‬
‫پذير(‪135‬ميليون مترمكعب) در بخش كشاورزي‪ 5،‬درصد به مصرف شهري و‬
‫‪ 2‬درصد به مصرف صنعتي مي رسد‪.‬‬
‫باال بودن هزينه هاي تامين اب‪،‬كم بودن منابع ابي‪،‬استفاده ناكارامد از اب ‪،‬‬
‫اتالف زياد اب در بخش كشاورزي‪،‬دفع غيرصحيح فاضالب خانگي و صنعتي‬
‫و مكانيزم قيمت گذاري ناكارامد و‪ ...‬از جمله ديگر مشكالت ابي كشور است‪.‬‬
‫براي رفع مشكالت مربوط به اب الگوي مديريت تلفيقي اب با دوسياست كلي و‬
‫يك هدف اصلي مطرح گرديد‪:‬‬
‫‪ -1‬با اب بايد به عنوان يك كاالي اقتصادي اجتماعي و زيست محيطي برخورد شود‬
‫‪ -2‬سياست ها و گزينه هاي ي كه مديريت اب را هدايت مي كند‪،‬بايد در چارچوبي يكپارچه تحليل‬
‫شود‪.‬‬
‫هدف اصلي مديريت تلفيقي اين است كه به واسطه مديريت تلفيقي اب‪،‬توسعه‬
‫پايدار‪،‬كارامد و عادالنه منابع اب حاصل شود‪.‬بنابراين مباني مديريت تلفيقي‬
‫بر پايه تركيب پذيري مديريت تامين با مديريت تقاضا استوار بوده كه جنبه‬
‫هاي زيست محيطي‪،‬اجتماعي و اقتصادي را در نظر بگيرد‪.‬‬
‫مصارف سرانه اب بر حسب ليتر در روز (تا سال‪)90‬‬
‫نوع مصرف‬
‫حداقل‬
‫حداك ثر‬
‫اشاميدن‬
‫‪3‬‬
‫‪5‬‬
‫پخت وپز‬
‫‪5‬‬
‫‪10‬‬
‫حمام‬
‫‪25‬‬
‫‪50‬‬
‫لباسشوي ي‬
‫‪10‬‬
‫‪20‬‬
‫ظرفشوي ي‬
‫‪5‬‬
‫‪15‬‬
‫دستشوي ي و توالت‬
‫‪20‬‬
‫‪30‬‬
‫شست و شو‬
‫‪3‬‬
‫‪10‬‬
‫كولر و تهويه مطبوع‬
‫‪2‬‬
‫‪5‬‬
‫متفرقه‬
‫‪2‬‬
‫‪5‬‬
‫جمع‬
‫‪75‬‬
‫*‬
‫‪150‬‬
‫اين الگو توصيه شده به تناسب مناطق جغرافياي ي متغير است‪.‬‬
‫مصرف سرانه اب در بعضي كشورها‬
‫كشور‬
‫مصرف سرانه (ليتر در روز)‬
‫عربستان‬
‫‪87‬‬
‫اندونزي‬
‫‪87‬‬
‫مالزي‬
‫‪90‬‬
‫مكزيك‬
‫‪100‬‬
‫بلژيك‬
‫‪108‬‬
‫يونان‬
‫‪128‬‬
‫قبرس‬
‫‪133‬‬
‫مجارستان‬
‫‪150‬‬
‫سوئد‬
‫‪177‬‬
‫امريكا‬
‫‪242‬‬
‫انگلستان‬
‫‪263‬‬
‫ايران‬
‫بيش از‪225‬‬
‫الگوي مصرفي اب كشاورزي‬
‫در حال حاضر مصرف كل اب كشور در حدود ‪ 88.5‬ميلياردمترمكعب‬
‫(‪ )%93‬در كشاورزي و ‪ 7‬درصد به مصرف شهري و صنعتي مي رسد‪.‬‬
‫ميزان مصرف اب براي ابياري محصوالت مهم كشاورزي در ايران نيز‬
‫در مقايسه با هنجارهاي جهاني بسيارباالست‪.‬‬
‫مقايسه مصرف اب كشاورزي در ابياري انواع محصوالت‬
‫مصرف جهاني (مترمكعب در هك تار)‬
‫مصرف در ايران (مترمكعب در‬
‫هك تار)‬
‫گندم‬
‫‪4500-6500‬‬
‫‪6400‬‬
‫صيفي جات‬
‫‪7000-10500‬‬
‫‪17900‬‬
‫چغندرقند‬
‫‪5500-7500‬‬
‫‪10000-14000‬‬
‫برنج‬
‫‪4500-7000‬‬
‫‪8000-10000‬‬
‫نيشكر‬
‫‪15000-25000‬‬
‫‪18000-20000‬‬
‫ذرت‬
‫‪5000-8000‬‬
‫‪10000-12000‬‬
‫الگوي مصرفي حامل هاي انرژي‬
‫در ايران ‪،‬بين مصرف انواع حامل هاي انرژي ؛بيشترين رشد‬
‫مربوط به گاز طبيعي است كه ناشي از اجراي برنامه هاي توسعه‬
‫گازرساني و سياست هاي جايگزيني مصرف گاز طبيعي به جاي‬
‫فراورده هاي نفتي بوده است‪.‬‬
‫به همين خاطر مصرف نفت و گاز باالترين سهم كل مصرف‬
‫فراوردهاي نفتي را دارا بوده است‪.‬‬
‫مصرف نفت خام در بخش هاي مختلف‬
‫بخش‬
‫درصدمصرف نفت خام‬
‫خانگي‬
‫‪29/29‬‬
‫تجاري‪،‬خدماتي و عمومي‬
‫‪7/28‬‬
‫حمل و نقل‬
‫‪25/6‬‬
‫صنعت‬
‫‪25/3‬‬
‫كشاورزي‬
‫‪3/68‬‬
‫ساير‬
‫‪0/3‬‬
‫خوراك پتروشيمي‬
‫‪6/05‬‬
‫جمع كل‬
‫‪%100‬‬
‫مقررات ‪17،15‬و‪19‬مقررات ملي ساختمان‬
‫اين مجموعه قوانين كه به صرفه جوي ي انرژي در ساختمان مي پردازد تا‬
‫پايان سال‪ 92‬در كل كشور اجباري خواهد شد‪.‬كه به منظور‬
‫استانداردسازي در تجهيزات و مصالح استاندارد در ساختمان سازي با بازده انرژي‬
‫باال مي پردازد‪.‬استفاده از شيشه هاي دوجداره‪،‬قاب ‪،PVC‬عايق‬
‫هاي پشم سنگ‪،‬سيستم هاي گرمايشي و سرمايشي‪،‬استحكام بناي‬
‫ساختمان و‪...‬‬
‫مدلهاي گرمايش‬
‫گرمايش مركزي(گرماي مورد نياز تمام قسمت ها در يك قسمت از‬‫ساختمان توليدو به كمك وسايل توزيع از جمله رادياتور‪،‬فن كوئل‬
‫‪،‬كانال و‪...‬به بخش هاي مورد نياز فرستاده مي شود)‬
‫گرمايش موضعي(اين گرمايش به صورت مستقل و در محل خاصي از‬‫محيط اداري يا مسكوني نصب مي گردد از قبيل شومينه ها و بخاري‬
‫ها‬
‫گرمايش اب‪:‬‬
‫حدود ‪ 15‬تا ‪ 20‬درصدانرژي مصرفي هر ساختمان صرف تامين اب گرم بهداشتي مي شود‪.‬از اين رو انتخاب‬
‫ابگرمكن(نفتي‪،‬گازي و خورشيدي) مناسب تاثير مهمي در كاهش مصرف سوخت خواهد داشت‪.‬‬
‫نكات كاربردي در مصرف اب گرم‪:‬‬
‫ دماي ابگرمكن بين‪55‬تا‪60‬درجه سانتي گراد تنظيم گردد‪.‬‬‫ سيستم گرمايش اب را هنگامي كه براي مدت طوالني خارج از ساختمان هستيد خاموش كنيد‪.‬‬‫ اطمينان حاصل كنيد كه شيرهاي اب گرم نشتي نداشته و چكه نمي كنند‪.‬‬‫ به منظور كاهش اتالف حرارت از ابگرمكن‪،‬مي بايست يك پوشش حرارتي بر روي مخزن اب گرم قرار داده شود و لوله‬‫هاي اب گرم نيز‪،‬عايق شوند‪.‬اين كار روش مناسبي براي كاهش اتالف گرماست و مصرف سوخت و هزينه هاي‬
‫گرمايش اب را كاهش مي دهد‪.‬‬
‫ از ابگرمكن هاي گاز سوز فوري (بدون مخزن)با رده انرژي باالتر (‪ )A‬استفاده كنيد چون صرفه جوي ي در مصرف‬‫سوخت را به دنبال دارد‪ .‬رده انرژي ‪A‬نسبت به ‪ G‬داراي ‪37‬درصد صرفه جوي ي در مصرف سوخت مي گردد‪.‬‬
‫چيلر‪:‬‬
‫يكي ازروشهاي اصلي سرمايش در ساختمانها‪،‬سرمايش به وسيله گاز طبيعي يا‬
‫گاز مايع است‪.‬تجهيزاتي كه از طريق گاز طبيعي يا مايع كار مي كنندچيلر‬
‫ناميده مي شوند‪.‬‬
‫چيلرها در موتورخانه يا پشت بام و يا در محيط باز نصب مي شوند و با‬
‫اتصال به يك سيستم تهويه مطبوع ‪ ،‬نظير هوا ساز يا فن كوئل فضاي‬
‫داخل ساختمان را خنك مي كنند‪ .‬كه داراي دو مدل جذبي(براي مناطق معتدل و‬
‫خشك تا دماي ‪ 35‬درجه عملكرد مناسبي دارند) و تراكمي مي باشند‪.‬‬
‫ظرفيت مناسب براي كولرهاي ابي‬
‫مساحت موردنظر برحسب مترمربع ظرفيت مناسب ‪(Cfm‬حجم هوادهي)‬
‫تا ‪80‬‬
‫‪4000‬‬
‫‪ 81‬تا ‪100‬‬
‫‪5000‬‬
‫‪ 101‬تا ‪150‬‬
‫‪6500‬‬
‫باالي ‪151‬‬
‫باالي ‪6500‬‬
‫ظرفيت مناسب براي كولرهاي گازي‬
‫مساحت موردنظر برحسب مترمربع‬
‫ظرفيت مناسب ‪(Btu/h‬توان برودتي)‬
‫‪ 14‬الي ‪24‬‬
‫‪6000‬‬
‫‪ 23‬الي‪28‬‬
‫‪7000‬‬
‫‪ 32‬الي ‪37‬‬
‫‪9000‬‬
‫‪ 38‬الي‪42‬‬
‫‪10000‬‬
‫‪ 43‬الي‪51‬‬
‫‪12000‬‬
‫‪ 52‬الي‪65‬‬
‫‪14000‬‬
‫‪ 66‬الي ‪93‬‬
‫‪18000‬‬
‫‪ 94‬الي ‪111‬‬
‫‪21000‬‬
‫حمل و نقل‬
‫مقايسه مصرف سوخت خودرو در ايران و چندكشور نمونه‬
‫نام كشور‬
‫مصرف روزانه بنزين در‬
‫خودرو(ليتر)‬
‫ايران‬
‫‪10.75‬‬
‫مكزيك‬
‫امريكا‬
‫‪7.8‬‬
‫‪7.3‬‬
‫كانادا‬
‫‪6.5‬‬
‫انگليس‬
‫‪3.5‬‬
‫المان‬
‫‪2.5‬‬
‫ژاپن‬
‫‪2.5‬‬
‫فرانسه‬
‫‪1.9‬‬
‫• به داليل مختلفي از جمله پايين بودن راندمان مصرف سوخت در‬
‫خودروها ‪،‬استاندارد نبودن روش هاي حمل و نقل‪،‬ناهماهنگي و عدم‬
‫مديريت حمل و نقل و نبود الگوها و استانداردها باعث اتالف منابع و‬
‫سرمايه هاي انساني و مادي در زمينه حمل و نقل مي گردد‪.‬‬
‫موارد قابل بررسي در زمينه اصالح الگوي مصرف در بخش حمل و نقل‪:‬‬
‫‪ -1‬گسترش خدمات الك ترونيكي و پست الك ترونيكي و كاهش مراجعات حضوري در فعاليت ها‬
‫‪ -2‬توسعه زيرساخت هاي حمل و نقل شهري و بين شهري‪،‬رويكردهاي نوين فني و مهندسي؛محوريت ناوگان‬
‫حمل و نقل عمومي‬
‫‪ -3‬خصوصي سازي صنايع خودروسازي براي رقابتي نمودن كيفيت خودروها‪،‬خصوصا مقوله مصرف انرژي‬
‫خودروها‬
‫‪ -4‬استاندارد نمودن سرانه هاي مرتبط در امور حمل و نقل عمومي و پياده سازي انها‬
‫‪-5‬توسعه شبكه ناوگان ريلي‬
‫‪ -6‬بهره گيري از خودروهاي سبك ديزلي در كشور‬
‫‪ -7‬توجه بيشتر به مديريت عرضه و تقاضا در امر حمل و نقل‬
‫‪-‬استفاده از سوخت هاي جايگزين(برقي ‪،‬هيدروژني‪،‬پيل سوختي ‪،‬گازسوز‪،‬سوخت خورشيدي)‬
‫مدلهاي جايگزين براي حامل هاي انرژي‬
‫انرژي خورشيدي ‪،‬انرژي هسته اي‪،‬انرژي باد‪،‬انرژي زمين گرماي ي و انرژي زيست‬
‫توده از جمله منابع انرژي تجديدپذير و بامزيت هستند‪.‬‬
‫انرژي خورشيدي‪:‬‬
‫يكي از منابع تامين انرژي رايگان‪،‬پاك و عاري از اثرات مخرب زيست محيطي‬
‫است‪.‬انرژي ناشي از سه روز تابش خورشيد به زمين برابر تمام انرژي ناش از‬
‫احتراق كل سوخت هاي فسيلي در دل زمين است‪ .‬با بكارگيري كلك تورهاي‬
‫خورشيدي مي توان تا حدودي از اين منبع انرژي بي پايان ‪،‬رايگان و پاك استفاده‬
‫نموده و تا حدزيادي در مصرف سوخت هاي فسيلي صرفه جوي ي كرد‪.‬‬
‫موقعيت كشور ايران از نظر ميزان دريافت انرژي خورشيدي‬
‫ايران بين مدارهاي ‪ 25‬تا ‪ 40‬درجه عرض شمال قرار گرفته و در منطقه اي واقع شده كه به‬
‫لحاظ دريافت انرژي خورشيدي در بين نقاط جهان در باالترين رده ها قراردارد‪.‬ميزان‬
‫تابش خورشيدي در ايران بين ‪ 1800‬تا ‪2200‬كيلووات ساعت برمترمربع در سال‬
‫تخمين شده است‪ .‬و بطور متوسط ‪280‬روز افتابي در ايران گزارش شده كه‬
‫بسيار قابل توجه مي باشد‪.‬‬
‫از اين انرژي براي ‪:‬‬
‫ تامين روشناي ي‬‫ تامين انرژي الك تريسته و برق‬‫ در سيستم هاي سرمايشي و گرمايشي‬‫‪ -‬اتومبيل هاي خورشيدي‬
‫انرژي هسته اي‪:‬‬
‫با توجه به تجديدپذيربودن انرژي هسته اي و مهيا بودن مواد اوليه ان در‬
‫ايران‪،‬امكان به كارگيري گسترده اين انرژي در شبكه برق كشور وجود‬
‫دارد‪.‬انرژي هسته اي مي تواند انرژي الك تريسته بيشتر و ارزانتري را‬
‫واردشبكه برق هر كشوري نمايد‪.‬‬
‫انرژي بادي‪:‬‬
‫انرژي باد يك فناوري است كه با سرعت در سراسر جهان در حال توسعه مي‬
‫باشدو در سالهاي اينده تامين كننده نيازهاي صنايع ‪،‬ادارات و منازل با يك‬
‫انرژي تجديدپذير و سالم خواهد بود‪.‬‬
‫انرژي زمين گرماي ي‪:‬‬
‫انرژي زمين گرماي ي از حرارت حاصل از تجزيه مواد راديواك تيو‪،‬هسته مذاب كره زمين و واكنش هاي درون‬
‫زمين سرچشمه مي گيرد‪.‬چشمه هاي اب گرم نمونه هاي ي از انرژي زمين گرماي ي‬
‫هستند‪.‬حدود بيست كشور از اين انرژي براي گرم كردن خانه ها‪،‬اب و يا براي توليد‬
‫الك تريسته استفاده مي كنند‪.‬‬
‫انرژي زيست توده‪:‬‬
‫گونه هاي مختلفي از انرژي سوخت منابع جامد وگازي ‪،‬موادشيمياي ي و ديگر مواد را مي توان‬
‫به وسيله فناوري هاي بيوانرژي از منابع گياهي‪-‬جانوري تجديدپذير بدست اوردانرژي‬
‫زيست توده چهارمين منبع بزرگ انرژي در جهان بوده و ‪ 14‬درصد انرژي جهان را فراهم مي‬
‫كند‪.‬‬
‫الگوهاي مصرف برق‬
‫• براي انكه قادر باشيد كاراي ي انرژي مصرفي سازمان خود را بهبود بخشيد‪،‬ابتدا بايد بدانيد كه در چه‬
‫وضعيتي از نظر مصرف انرژي قرارداريد‪.‬بدين منظور ساده ترين راه ان است كه صورت حساب انواع‬
‫انرژي هاي مصرفي شامل اب ‪،‬گاز‪،‬سوخت و برق را در طول يكسال جمع اوري كنيد‪.‬واحد تمام حامل‬
‫هاي انرژي را به كيلووات ساعت تبديل كرده و باهم جمع كنيد ‪.‬مقدار بدست امده (مصرف ساالنه‬
‫انرژي) را بر مقدار زيربناي ساختمان تحت اختيار خود تقسيم كنيد تا مقدار انرژي مصرفي براي هر متر‬
‫مربع از ساختمان بدست ايد(‪.)kwh/m²‬‬
‫• در صورتي كه انرژي مصرفي سازمان شما كمتر از‪ 100 kwh/m²‬باشد در وضعيت بسيار خوبي از‬
‫لحاظ كاراي ي انرژي قرارداريد‪.‬‬
‫• اگر مصرف انرژي‪ 100-200 kwh/m²‬است سازمان شما از نظر كاراي ي انرژي با مشكالتي روبه رو‬
‫است و اتالف انرژي در ان و وجود دارد‪.‬‬
‫نسبت مصرف انرژي براي لوازم مختلف در كشورهاي توسعه يلفته در سال‪2006‬‬
‫برچسب هاي مصرف انرژي‬
‫برچسب مصرف انرژي صفحه اي حاوي اطالعات مربوط به مصرف انرژي تجهيزات انرژي بر‬
‫است‪.‬در اين برچسب شاخص مصرف انرژي وسيله موردنظر به همراه رتبه هاي برچسب‬
‫انرژي به صورت ‪A‬تا‪ G‬كه داراي رنگ بندي از سبز پرنگ تاقرمز تيره مي باشد وجود‬
‫دارد‪ .‬اين برچسب براي استفاده مصرف كننده هاي مختلف و جهت مقايسه وسيله هاي‬
‫پربازده و كم بازده به كار مي رود‪.‬‬
‫در برچسب انرژي ‪ :‬نام محصول ‪،‬نام كارخانه توليدي‪،‬مدل محصول به همراه ميزان مصرف‬
‫انرژي وسيله موردنظر به همراه رتبه هاي برچسب انرژي‪،‬رتبه اخذ شده محصول مورد‬
‫نظر و نشان موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران ديده مي شود‪.‬‬
‫فوائد استفاده از برچسب هاي مصرف انرژي‬
‫‪ -1‬انتخاب درست‪،‬مناسب و اگاهانه در هنگام خريد وسايل موردنظر‬
‫‪ -2‬اشناي ي مصرف كنندگان با ميزان كاراي ي و بازدهي وسايل موردنظر‬
‫‪ -3‬بهينه سازي و كاهش مصرف انرژي و كاهش هزينه هاي مصرفي‬
‫‪ -4‬كاهش الودگي زيست محيطي‬
‫‪ -5‬شناسنامه دار شدن محصول از بعد تجاري و فني‬
‫مدل هاي چيدمان واحدهاي اداري و كاري‬
‫نحوه چيدمان و ترتيب قرارگيري لوازم و واحدهاي مختلف اداري يك سازمان نقش‬
‫قابل توجهي در صرفه جوي ي‪ ،‬افزايش‬
‫بهره وري‪،‬رضايتمندي كاركنان و ارباب رجوع دارد‪.‬‬
‫چيدمان به فرايندي مهندسي و محاسبه شده براي قرارگيري لوازم اداري‪،‬واحدها‪،‬ايستگاه هاي كاري‪،‬انبار‪،‬راهروها و‬
‫محوطه عمومي در يك سازمان اطالق مي شود‪.‬‬
‫هدف اصلي از مهندسي چيدمان اين است كه فرايندكار‪،‬مواد‪،‬افراد و اطالعات‬
‫در بين سيستم را بصورت بهينه تضمين كند‪.‬‬
‫انواع چيدمان هاي اساسي‬
‫‪ -1‬چيدمان ثابت‪:‬‬
‫در پروژه هاي ي كه محصول نمي تواند حركت كند‪،‬به كار مي روند‪.‬كشتي‬
‫سازي‪،‬ساختمان سازي ‪،‬هواپيماسازي‪،‬از اين نوع محصوالت هستند‪.‬در اين‬
‫چيدمان محصول در همه چرخه هاي توليدثابت باقي مي ماند و تجهيزات‪،‬نيروي انساني‪،‬مواد و‬
‫منابع ديگر به محيط توليدي اورده مي شود‪.‬‬
‫چيدمان فرايندي‪:‬‬
‫به عنوان چيدمان عملكردي نيزشناخته مي شود و دربردارندهء گروهي از‬
‫فعاليت هاي مشابه در ادارات يا ايستگاههاي كاري است كه طبق فرايند يا‬
‫عملكرد انها شكل مي گيرد‪.‬‬
‫در يك فروشگاه زنجيره اي بخش هاي ي جداگانه براي لوازم خانگي‪،‬لباس‬
‫هاي مردانه‪،‬لباس هاي زنانه‪،‬لوازم ارايشي و ك فش سازماندهي مي گردد‪.‬‬
‫در بيشتر سازمان ها بخش دبيرخانه و تايپ در طبقه همك ف و مديريت ارشد‬
‫در طبقات اخر ساختمان مستقر ميگردد‪.‬‬
‫تجهيزات و ايستگاههاي كاري در چيدمان فرايندي هدف اصلي است و عوامل‬
‫انساني در به كاربردن تجهيزات و فعاليت ها در ايستگاه هاي بخش هاي‬
‫ويژهء خود مهارت يافته اند‪ .‬مزيت چنين چيدماني انعطاف پذيري ان است‪.‬‬
‫‪ -3‬چيدمان توليدي‬
‫چيدمان توليدي بيشتر با عنوان خط مونتاژ معروف است‪،‬فعاليت ها را در‬
‫خطي بر طبق رديف عمليات مرتبط كه الزم است براي جمع اوري محصول‬
‫خاص انجام گيرند‪،‬مرتب مي كند‪.‬هرمحصول خط خودش را دارد‪.‬چيدمان‬
‫توليد براي توليد انبوه يا عمليات مكرر كه دران تقاضا ثابت و حجم باال مي باشد‪،‬مناسب‬
‫است‪.‬‬
‫‪ -4‬چيدمان تركيبي‬
‫اين چيدمان تركيبي از چيدمان هاي توليدي و فرايندي است‬
‫‪ -5‬چيدمان لوازم اداري‬
‫عبارت است از انتخاب بهترين مكان براي چينش امكانات اداري در محيط كاري ‪،‬مثال اين‬
‫نوع چيدمان بهتريت محل استقرار دستگاه چاپگر و اسكنر (كه در شبكه سازمان‬
‫به اشتراك گذاشته شده است)در يك اتاق كاري را مشخص مي كند‪.‬اگر اين انتخاب‬
‫محل هم مناسب نباشد‪،‬كاركنان تمايلي به بهره گيري از ابزار و دستگاههاي‬
‫فوق را نخواهند داشت و متقاضي تهيه دستگاه و ابزار اختصاصي مي شوند‪.‬‬
‫‪-6‬چيدمان به منظور تخصيص فضاي اداري‬
‫استانداردنمودن فضاي محيط كار (مساحت و موقعيت)به تناسب نيازسنجي هاي ي‬
‫صورت مي گيرد‪.‬براي طراحي اين چيدمان از متخصصين ‪،‬تكنسين و نرم‬
‫افزارهاي مربوطه مي توان بهره گرفت‪.‬در اين تكنيك ها به نكات زير توجه مي‬
‫شود‪:‬‬
‫‪ -1‬استفاده از تجهيزات مشترك‬
‫‪ -2‬تعداد تردد درون سازمان و مراجعات ارباب رجوع‬
‫‪ -3‬توالي و ترتيب انجام كار‬
‫‪-4‬انجام فعاليت هاي مشابه‪،‬عدم ايجادمزاحمت به فعاليت ساير واحدها‬
‫‪-5‬حجم فعاليت هاي مورد انجام در واحد‬
‫‪ -7‬چيدمان به منظور سهولت نظارت بر فعاليت ها‬
‫اين نوع چيدمان به صورتي است كه بيشترين نظارت و كنترل بر فرايند كار و امور حاصل‬
‫مي گردد‪..‬مثال ساده ان‪،‬دستگاهاي اسكناس شمار در بانك ها مي باشد كه بايد‬
‫درمحلي قرارگيرد كه مشتريان بصورت مستقيم نحوه شمارش اسكناس رامشاهده‬
‫نمايند‪.‬‬
‫‪-8‬چيدمان متناسب با فرصت ها و منابع‬
‫در اين نوع چيدمان استفاده حداك ثري از فرصت ها و منابع محور چيدمان است‪.‬مثال‬
‫شركت هاي توليد گوشي همراه ‪،‬مرحله طراحي و مهندسي را در كشورهاي اروپاي ي‬
‫انجام مي دهند و چيدمان خط توليد را در كشورهاي ي مانندچين كه نيروي انساني و‬
‫مواد اوليه ارزان در خط توليد دارند بهره مند گردند‪.‬‬
‫الگوهاي بازيافت مواد‬
‫• بازيافت به اماده سازي مواد براي استفاده مجدد گ فته مي شود‪.‬موادي قابل بازيافت‬
‫عبارتنداز‪ :‬اهن االت‪،‬پالستيك‪،‬كاغذ‪،‬مقوا و برخي موادشيمياي ي زباله كه به‬
‫كمپوست تبديل مي شود‪.‬بازيافت از به هدر رفتن منابع سودمند و سرمايه هاي ملي‬
‫جلوگيري مي كند‪.‬‬
‫• دركالن شهر تهران روزانه ‪7.5‬هزارتن زباله توليد مي شود كه ‪4.88‬درصدان كاغذ‬
‫مي باشد و اين درحالي است كه براي توليد يك تن كاغذ ‪ 15‬اصله درخت سي‬
‫ساله الزم است‪ .‬بنابراين در شهر تهران روزانه ‪ 5490‬اصله درخت دور ريخته مي‬
‫شود‪.‬‬
‫بازيافت ضايعات كشاورزي‬
‫ساالنه مقداري زيادي محصوالت كشاورزي توليد مي گردد و ضايعات ان نيز‬
‫بسيار زياد مي باشد كه بسياري از اين ضايعات مجددا استفاده نمي شود‪.‬‬
‫كه شامل ضايعات حاصل در مزارع يا كشتزارها(ضايعات كاشت و‬
‫برداشت و‪ )..‬و ضايعات خارج از مزارع(ضايعات حمل و نقل‪،‬انبارداري‬
‫و‪ )..‬مي باشد‪.‬‬
‫بازيافت ضايعات و فاضالب هاي صنعتي‬
‫اين مورد شامل پساب هاي كارخانجات مختلف مثل صنايع نساجي‬
‫‪،‬الكل سازي‪،‬چوب و كاغذ وپساب صنايع غذاي ي مانند اب پنير و‬
‫تفاله ميوه ها مي باشد‪.‬در پساب كارخانجات مذكور ميزان زيادي‬
‫زيست توده وجود دارد كه از انها براي توليد انرژي و غذاي دام مي‬
‫توان استفاده نمود‪.‬و همچنين توليد الكل صنعتي از اين پساب‪.‬‬
‫ضايعات جامد‬
‫منظور از ضايعات جامد شهري‪،‬زباله ها هستند كه خود شامل دو نوع مي‬
‫شود‪،‬زباله هاي معمولي و زباله هاي ويژه‪.‬‬
‫زباله هاي معمولي‬
‫مانند زباله هاي منازل ‪،‬زباله هاي حجيم خانگي‪،‬زباله هاي غيرالوده‬
‫بيمارستاني‪،‬زباله باغ ها و گلخانه ها و زباله كسبه و ادرات است‪.‬‬
‫زباله هاي ويژه‬
‫مانند زباله هاي صنعتي‪،‬نخاله هاي ساختماني‪،‬الستيك هاي‬
‫فرسوده‪،‬موادراديواك تيو و زباله هاي الوده بيمارستاني‪.‬‬
‫فصل سوم‬
‫نحوه پياده سازي‬
‫استانداردها و الگوهاي مصرف در سازمان ها‬
‫متدولوژي پياده سازي‬
‫بديهي است مديران دستگاه هاي اجراي ي اعم از سازمان ها‬
‫‪،‬موسسات و شركت ها ‪،‬با توجه به اهداف‬
‫‪،‬وظايف‪،‬مسئوليت ها و منابعي كه در اختيار دارند تمايل به‬
‫پياده سازي (يا بهبود مستمر)استانداردها و الگوهاي موردنياز‬
‫خود را دارند‪.‬پياده سازي اين الگوها و استانداردها به دو روش‬
‫امكان پذير است‪.‬‬
‫الف)روش اول‪:‬بهره گيري از مراكز و موسسات معتبري كه در پياده‬
‫سازي استانداردهاي بين المللي در زمينه خاصي مهارت داشته و‬
‫درقالب قرارداد اقدام به پياده سازي بين المللي (الگوها و مدل‬
‫هاي) مربوطه در سازمان ها و شركت ها مي نمايند‬
‫(استانداردهاي بين المللي نياز به تدوين شاخص هاي عمومي ندارد و صرفا اين شاخص ها در ان سازمان‬
‫بومي(سازگار) شوند)‪.‬‬
‫ب) روش دوم‪:‬سازمان ها تمايل به برون سپاري اين فرايند ندارد يا هنوز در سطح‬
‫بين المللي در زمينه هاي موردنظر ‪،‬استاندارد و الگوي خاصي به عنوان‬
‫مرجع تدوين نشده است و تنها برخي از سازمان ها و شركت ها‪،‬تمايل به‬
‫تهيه و پياده سازي استاندارداختصاصي و انحصاري دارندو اين استاندارد‬
‫خاص را به عنوان مزيت رقابتي مورد استفاده قرار مي دهند‪.‬‬
‫ايجاد و پياده سازي استاندارد درون سازماني است نياز به تدوين (يا اصالح)‬
‫شاخص هاي اختصاصي مي باشد‪.‬و گاها نتايج ان منجر به شكل گيري يك‬
‫استاندارد‪،‬مدل و يا الگوي ي با اعتبار جهاني مي شود‪.‬‬
‫سازمان ها يا شركت ها قبل از پياده سازي استانداردها‬
‫و الگوهاي موردنظر بايستي راهبردها و اهداف اثربخشي‬
‫در سه حيطه توليد‪،‬توزيع و مصرف داشته باشند‪.‬‬
‫و در صورت وجود راهبردها و اهداف اثربخش ‪،‬نتايج‬
‫رضايت بخشي از اين پياده سازي حاصل مي گردد‪.‬‬
‫گاها مشاهده مي شود سازمان هاي ي اهداف و راهبردهاي‬
‫مشخص و تدوين شده اي ندارند ولي اقدام به استقرار‬
‫ْ‬
‫استاندارد خاصي نموده اند‪،‬كه صرفا ماهيتي تبليغاتي‬
‫دارند‪،‬در واقع بايد راهبردها و اهداف اثربخش در سازمان‬
‫ها منشاء تغيير و اصالح باشند‪.‬‬
‫مراحل و گام هاي هفت گانه پياده سازي استانداردها و الگوهاي مصرف‬
‫‪ -1‬تشكيل ستاد راهبردي‬
‫‪ -2‬تدوين شاخص ها و مقياس هاي اندازه گيري‬
‫‪ -3‬تدوين و ابالغ استانداردها و الگوها‬
‫‪ -4‬اموزش و توانمندسازي‬
‫‪ -5‬پياده سازي استانداردها و الگوها‬
‫‪ -6‬و نظارت و ارزيابي نحوهء اجرا‬
‫‪ -7‬برنامه هاي بهبودمستمر(اصالح الگو يا استاندارد)‬
‫‪ -1‬گام اول – تشكيل ستاد راهبردي‬
‫اهداف‪:‬‬
‫اين ستادبه منظور سياست گذاري در دامنه كاربرد و الزامات كلي‪،‬هدايت و هماهنگي‬
‫در پياده سازي‪،‬نظارت و نهادينه كردن استانداردها و الگوهاي مطابق‬
‫راهبردها و اهداف در هر سازماني تشكيل مي شود‪.‬‬
‫اعضاي اين ستاد‪:‬‬
‫مديران ارشد‪،‬كارشناسان خبره و رؤساي كارگروهاي تخصصي هستند‪.‬‬
‫وظايف‪:‬‬
‫‪ -1‬تشكيل كارگروه هاي تخصصي‪،‬هدايت و هماهنگي بين انها‪:‬‬
‫ كارگروه تخصصي تحقيق و توسعه(فني‪/‬مستندسازي)‬‫ كارگروه تخصصي پياده سازي(استقرار)‬‫ كارگروه اموزش و فرهنگ سازي(نهادينه كردن)‬‫كارگروه تخصصي نظارت و ارزيابي(مميزي) ‪-‬‬
‫‪ -2‬تعيين اولويت ها و شاخص هاي موردنياز مطابق نيازسنجي به عمل امده ‪-‬‬
‫(توسط كارگروه تخصصي)در راستاي اهداف سازمان‬
‫‪ -3‬ايجاد سيستم پشتيباني و تعهدي زيرساختي(مديريتي‪،‬مالي‪،‬اطالعاتي و مديريت‬
‫دانش و‪ )..‬از فرايندپياده سازي و استقرار استانداردها‬
‫‪-4‬سازماندهي‪،‬اداره و كنترل فرايند استانداردسازي در مراحل هفتگانه ان‬
‫‪-5‬تصويب مستندات و ابالغ الزامات ‪،‬الگوها و استانداردها و رسميت بخشيدن به‬
‫انها‬
‫‪ -6‬نظارت بر فرايند پياده سازي استانداردها و الگوها و حل و فص نواقص و‬
‫مشكالت‬
‫‪ -7‬بازنگري تطبيقي راهبردها و اهداف اثربخش و ايجاد سيستم پويا در فرايند‬
‫اصالح و بهبود مستمرالگوها‬
‫‪ -8‬تعامل و هماهنگي با مراكز استانداردسازي ملي و بين المللي يا نمايندهء انها‬
‫وظايف عمده كارگروه ها‬
‫كارگروه تخصصي تحقيق و توسعه(فني‪/‬مستندسازي)‬‫*تشكيل كارگروه هاي فرعي در صورت نياز‬
‫*نيازسنجي استانداردها و الگوهاي موردلزوم مطابق با راهبردها و اهداف فعاليت ها‬
‫*تهيه شاخص هاي اختصاصي براي هر استاندارد‬
‫*بومي نمودن شاخص هاي عمومي(در استانداردهاي بين المللي)‬
‫*اولويت بندي استانداردها و الگوها و شاخص هاي انتخابي‬
‫*رتبه بندي و مشخص نمودن مقياس هاي اندازه گيري‬
‫*تهيه فرم ها موردنياز براي كارگروه پياده سازي‬
‫*تهيه پيش نويس استانداردها و الگوها در قالب نظام نامه‬
‫*تعامل و هماهنگي صنفي با كارگروه ها و مراكز استانداردسازي مرتبط‬
‫كارگروه تخصصي پياده سازي(استقرار)‪:‬‬
‫ تعيين منابع‪،‬وظايف و مسئوليت استانداردهاوالگوهاي ابالغي‬‫ حصول اطمينان از استقرار استانداردها و الگوهاي موردنظر به طور صحيح‪.‬‬‫ گزارش دهي به ستادراهبردي درباره نحوهء پياده سازي‬‫ ايجاد ارتباطات(درون و برون سازماني) و هماهنگي هاي الزم با طرف هاي‬‫مرتبط با استانداردها و الگوهاي ابالغي‬
‫كارگروه اموزش و فرهنگ سازي(نهادينه كردن)‪:‬‬
‫ تدوين سرفصل ها و محتواي دوره هاي اموزشي موردنياز‬‫ تدابير الزم براي اموزش هاي نگرشي و مهارتي براي اعضاي‬‫ستاد راهبردي و كارگروهاي تخصصي‬
‫تدابير الزم براي اموزشهاي توجيهي كاركنان و اگاه سازي جامعه هدف و‬‫مشتريان‬
‫تدابير الزم براي درگير نمودن سيستم نظام پيشنهادها‪،‬كاركنان و جامعه هدف‬‫در فرايند استقراراستانداردها و الگوها‬
‫كارگروه تخصصي نظارت و ارزيابي(مميزي)‪:‬‬
‫ پايش ‪،‬سنجش و اندازه گيري مقياس ها و شاخص ها از نحوه پياده سازي استانداردها‬‫و الگوهاي موردنظر‬
‫ نظر سنجي از مشتريان و جامعه هدف‬‫ شناساي ي و ارزيابي انطباق ها و يا عدم انطباق ها‬‫ كنترل سوابق و مستندات‬‫ حصول اطمينان از نحوهء اجراي صحيح و كامل استانداردها و الگوها‬‫‪ -‬ارائه پيشنهاد براي اقدامات اصالحي م پيشگيرانه‬
‫گام دوم‪ -‬تدوين شاخص ها و مقياس هاي اندازه گيري‬
‫با در نظر گرفتن نوع استانداردها و الگوها‪،‬شاخص ها در دو بعد عمومي و‬
‫اختصاصي تعيين مي گردند‪.‬كه بعد عمومي ان در تمام سازمان هاي مشابه يكسان بوده و‬
‫بعداختصاصي با توجه به ماهيت وظايف واهداف هر سازمان تعيين مي گردد‪.‬تعيين شاخص‬
‫ها با روشهاي نيازسنجي‪،‬كارسنجي و زمان سنجي و مقياس هاي فني و‬
‫علمي ميسر مي باشد‪.‬‬
‫*درصورتي كه شاخص ها و مقياس ها در سطح بين المللي و ملي تدوين شده‬
‫باشند بايستي مطابق شاخص هاي مربوطه عمل نمود‪.‬‬
‫نحوهء استخراج و ضوابط تدوين شاخص هاي اختصاصي‬
‫شاخص هاي مربوط به هر دستگاه اجراي ي ‪،‬از اهداف‬
‫كالن‪،‬راهبردها‪،‬وظايف و برنامه هاي دستگاه استخراج مي شوند‪.‬با توجه به اين كه‬
‫شاخص هاي اختصاصي شركت ها و سازمان هاي مختلف با‬
‫يكديگر متفاوت مي باشد نمي توان يك شاخص ثابت را براي‬
‫جايگزيني شاخص هاي اختصاصي ارايه داد‪.‬‬
‫ضوابطي كه بايد يك شاخص داشته باشد‪:‬‬
‫‪ -1‬شاخص ها بايد متناسب موضوع استاندارد و الگوي انتخاب شده‬
‫باشند‪،‬به عبارتي شاخص ها بايستي مبتني بر تحقق اهداف‬
‫‪،‬ماموريت ها و راهبردهاي سازمان باشند‪.‬‬
‫‪ -2‬حيطه شاخص بايد جامع و مانع باشد‪.‬بدين معني كه تمام مصاديق‬
‫شاخص را پوشش دهد و مانع از تداخل حيطه مصاديق ساير شاخص‬
‫ها شود‪.‬‬
‫‪ -3‬شاخص ها‪ ،‬بايستي تا انجا كه ممكن است به صورت كمي‬
‫باشند‪.‬بدين معني كه قابل اندازه گيري و مقياس بندي باشند‪.‬‬
‫‪ -4‬شاخص ها بايد بصورت شفاف‪،‬ساده و واضح و با مقياس هاي مشخص در‬
‫جمالت كوتاه بيان شوند و از به كاربردن لغات و جمالت نامفهوم و نارسا‬
‫خودداري گردد‪.‬‬
‫‪ -5‬بايد شاخص ها به گونه اي تدوين شوند كه برداشت همه كاركنان و دست‬
‫اندركاران از مفهوم انها يكسان باشد و ديگر نياز به توضيح و تفسير نباشد‪.‬‬
‫‪-6‬شاخص ها بايد عيني باشند و از بكاربردن مفاهيم ذهني و انتزاعي در انها‬
‫خودداري گردد‪.‬‬
‫‪ -7‬شاخص هاي ي كه قابل اندازه گيري نباشند به عنوان شاخص كيفي مطرح‬
‫مي گردند‪.‬عموما شاخص هاي كمي در استانداردها و شاخص هاي كيفي در‬
‫الگوها بكار برده مي شوند‪.‬‬
‫‪ -8‬شاخص هابايد هم راستا با شاخص هاي مطلوب (در سطح انتظارات ملي و بين‬
‫المللي) باشند‪.‬‬
‫‪ -9‬پس از تدوين شاخص ها‪،‬به منظور نظارت و ارزيابي بر نحوهء اجراي‬
‫استانداردها و الگوها‪،‬بايستي تمامي شاخص ها ‪،‬مقياس بندي و ضريب‬
‫بندي گردند تا بتوان از ابعاد مختلف مورد ارزيابي قرارگيرند‪.‬چرا كه‬
‫متناسب با ماهيت شاخص ها ارزيابي كمي يا ارزيابي كيفي صورت مي‬
‫پذيرد‪.‬مثال شاخص مصرف برق با در نظر گرفتن اقليمي واحد (گرمسيري يا‬
‫سردسيري)نمي تواند با يك ضريب باشد‪.‬‬
‫‪ -10‬تعامل و ارتباط شاخص ها با يگديكر تعيين گردد‪.‬‬
‫گام سوم‪ -‬تدوين و ابالغ استانداردها و الگوها‬
‫• مقدمات اين گام توسط كارگروه تخصصي تحقيق و توسعه(مستندسازي)تهيه مي گردد‪.‬‬
‫در تدوين استانداردها و الگوها‪،‬بيانيه هاي ي مدون در مورد خط مشي‬
‫ها‪،‬اهداف‪،‬الزامات‪،‬دامنه كاربرد‪،‬شاخص ها و مقياس هاي اندازه گيري و‬
‫روش هاي اجراي ي‪،‬مستندسازي ‪،‬منابع وظايف‪،‬مسئوليت ها‪،‬اختيارات‬
‫‪،‬ارتباطات‪،‬مميزي و‪..‬‬
‫در قالب يك نظام نامه به صورت پيش نويس تهيه مي شود و به ستاد راهبري منعكس مي گرددو‬
‫در صورت تاييد‪،‬توسط ستاد راهبري ابالغ مي شود‪.‬‬
‫گام چهارم‪ -‬اموزش و توانمندسازي‬
‫اين گام توسط كارگروه اموزش و فرهنگ سازي با هماهنگي واحدهاي اموزش كاركنان هر سازماني صورت مي‬
‫پذيرد‪.‬در اين مرحله اقدامات زير تحقق مي يابد‪:‬‬
‫ نيازسنجي اموزشي براي استانداردها و الگوهاي ابالغي(در چهاربعد‪،‬بينشي‪،‬نگرشي‪،‬مهارتي و توجيهي)‬‫ تهيه سرفصل ها براي دوره هاي اموزشي نيازسنجي شده‬‫ برنامه ريزي و اجراي دوره هاي اموزشي(بينشي و نگرشي) اعضاي ستادراهبري‬‫ برنامه ريزي و اجراي دوره هاي اموزشي (نگرشي و مهارتي) اعضاي كارگروهاي تخصصي‬‫ برنامه ريزي و اجراي دوره هاي اموزشي توجيهي براي كليه كاركنان در خصوص الگوها و استانداردهاي‬‫ابالغ شده‬
‫ ارزيابي اثربخشي دوره هاي اموزشي برگزارشده‬‫ برگزاري دوره هاي بازاموزي در صورت نياز‬‫‪ -‬درگيرنمودن سيستم نظام پيشنهادهاي كاركنان و شناساي ي نخبگان‬
‫گام پنجم‪ -‬پياده سازي استانداردها و الگوها‬
‫گام پنجم توسط كارگروه تخصصي پياده سازي(استقرار) تحقق مي يابد‪.‬در اين‬
‫مرحله اقدامات زير صورت مي پذيرد‪:‬‬
‫‪ -1‬پياده سازي الزامات در حيطه دامنه كاربرد استانداردها و الگوها‬
‫‪ -2‬در دسترس قراردادن منابع الزم براي ايجاد‪،‬استقرار‪،‬نگهداري و بهبود‬
‫استانداردها و الگوهاي ابالغي‬
‫‪-3‬انجام امور اجراي ي مطابق مسئوليت ها و شرح وظايف تعيين شده‬
‫استانداردها و الگوهاي ابالغي‬
‫‪ -4‬حصول اطمينان از اين كه استانداردها و الگوها استقرار مي يابند و نگهداري‬
‫مي شوند‪.‬‬
‫‪ -5‬گزارش دهي به ستادراهبري درباره نحوهء پياده سازي و هرگونه نيازي كه به‬
‫استقرار استانداردها و الگوها كمك مي نمايد‪ .‬برون سازماني و داخلي‬
‫‪ -6‬ايجاد ارتباطات () و هماهنگي هاي الزم با طرف هاي مختلف مرتبط با‬
‫استانداردها و الگوهاي ابالغي‬
‫‪ -7‬گزارش دهي به ستادراهبري در خصوص عملكرد سيستم در مرحلهء بعد از‬
‫استقرار و ارايه پيشنهادها و توصيه هاي ي براي بهبود مستمر‬
‫گام ششم‪ -‬نظارت و ارزيابي نحوء اجرا‬
‫اين گام توسط كارگروه تخصصي نظارت و ارزيابي صورت مي‬
‫گيرد‪.‬نتايج بدست امده به ستاد راهيري منعكس مي شود‪،‬نظارت‬
‫و ارزيابي فرايندي نظام يافته‪،‬مستقل و مدون است ‪.‬‬
‫اين فرايند مي تواند به صورت درون سازماني(مميزي) و برون سازماني‬
‫صورت پذيرد‪.‬‬
‫فرايند نظارت و ارزيابي از چهار مرحله اصلي تشكيل شده ‪:‬‬
‫‪ -1‬مشخص بودن شاخص ها‪،‬مقياس ها‪،‬حدود‪،‬اندازه‪،‬ماهيت(كمي و‬
‫كيفي)پيچيدگي‪،‬اهداف و‪...‬در استاندارد و الگوي موردنظر‬
‫‪ -2‬تعيين معيارها و مشخصه هاي ارزيابي كنندگان به صورت كمي(تحصيالت دانشگاهي‬
‫مرتبط‪،‬سابقه و تجربه كاري مفيد‪،‬ساعات اموزش مميزي)و كيفي(خصايل‬
‫شخصي‪،‬مهارت هاي ارتباطي‪،‬و‪)...‬‬
‫‪ -3‬انتخاب روشي مناسب براي نظارت و ارزيابي ‪.‬جامع ترين روش نظارت و ارزيابي كه‬
‫طيف زيادي از شاخص ها را پوشش مي دهد نظارت و ارزيابي ‪ 360‬درجه است‪ .‬براي‬
‫حصول اطمينان ‪،‬كارگروه تخصصي مربوطه‪،‬از زواياي مختلف استاندارد و الگوي‬
‫مورد نظر را رصد مي كنند‪.‬‬
‫در زير بخشي از ان اشاره مي شود‪:‬‬
‫ تناسب با خط مشي و اهداف سازمان‬‫ نظر مشتريان و خدمت گيرندگان‬‫ الزامات قانوني‪،‬مقرراتي و قراردادي‬‫ ماهيت شاخص ها و مقياس ها‬‫ واكنش جامعه و مخاطرات احتمالي‬‫ نظر مديريت سازمان‪،‬سهامداران و تامين گنندگان‪،‬توليدكنندگان و كاركنان‬‫ رعايت امور زيست محيطي‬‫ رعايت حدودمقررات مالي و قيمت تمام شده‬‫ براورده شدن انتظارات از بعد كيفيت و كميت‬‫ توانمندي كاركنان‬‫‪ -‬شناساي ي نقاط قوت‪،‬ضعف‪،‬فرصت ها و تهديدها‬
‫‪ -4‬انجام نظارت و ارزيابي ‪،‬متناسب با زواياي موردنياز از طرق‬
‫مختلف(تهيه چك ليست‪،‬بررسي سوابق‪،‬بازخوردمثبت و‬
‫منفي‪،‬مصاحبه‪،‬مشاهده‪،‬ازمايش‪،‬كنترل اماري فرايند و‪)...‬‬
‫گام هفتم‪ -‬برنامه هاي بهبودمستمر‬
‫ستادراهبري بايد استانداردها و الگوهاي ابالغي را در فواصل طرح ريزي شده‬
‫مورد بازنگري قراردهد تا از تناسب ‪،‬ك فايت و اثربخشي انها اطمينان‬
‫حاصل نمايد‪.‬برنامه هاي بهبود مستمر ‪،‬در بخش ورودي و خروجي‬
‫استانداردها و الگوهاي حاكم مورد توجه قرار مي گيرند‪.‬‬
‫دربخش ورودي مواردزير(با ماهيت دريافت اطالعات) بررسي مي گردد‪:‬‬
‫‪ -1‬نتايج نظارت و ارزيابي‬
‫‪ -2‬بازخوردمشتريان‪/‬جامعه هدف‪/‬نظام پيشنهادات‬
‫‪ -3‬عملكرد فرايند و انطباق محصوالت و خدمات‬
‫‪ -4‬وضعيت اقدامات اصالحي و پيشگيرانه‬
‫‪ -5‬پيگيري هاي انجام گرفته از بازنگري هاي قبلي مديريت‬
‫‪-6‬تغييراتي كه مي تواند استانداردها را تحت تاثير قراردهد‬
‫‪ -7‬توصيه هاي ي براي بهبود‬
‫در بخش خروجي مواردزير(با ماهيت تصميم گيري)بررسي مي شوند‪:‬‬
‫‪ -1‬بهبود اثربخشي استانداردها و الگوها و فرايندهاي ان‬
‫‪ -2‬بهبود كيفيت خدمات‬
‫‪ -3‬بهبود كيفيت محصوالت‬
‫‪ -4‬بهبود كيفيت توزيع‬
‫‪ -5‬بهبود هزينه ها و منابع‬
‫فصل چهارم‬
‫تكنيك ها و راهكارهاي‬
‫عملياتي براي صرفه جوي ي‬
‫در محيط هاي كاري‬
‫• اين فصل به منظور افزايش سطح مهارتي‬
‫فراگيران تدوين شده است و به مواردي از‬
‫تكنيك ها و راه كارهاي عملياتي براي صرفه‬
‫جوي ي و مصرف بهينه در محيط هاي كاري مي‬
‫پردازد‪.‬‬
‫منابع انساني‬
‫رديف‬
‫تكنيك ها و راهكارهاي عملياتي براي صرفه جوي ي‬
‫حوزه فعاليت‬
‫‪1‬‬
‫اموزش و توانمندسازي‪،‬هزينه كردن نيست‪،‬بلكه سرمايه گذاري است‬
‫مديريت‬
‫‪2‬‬
‫استفاده ازمديران و كارشناسان بومي‬
‫مديريت‬
‫‪3‬‬
‫دريافت بازخوردكاركنان از طريق نظرسنجي براي الگوها و استانداردها‬
‫مديريت‬
‫‪4‬‬
‫ايجادفرصت هاي مساوي براي تمام استعدادها و سرمايه هاي انساني‬
‫مديريت‬
‫‪5‬‬
‫استقرار سازوكارهاي انگيزشي در نظام پرداخت با رويكرد نتيجه گرا و اثربخش‬
‫مديريت‬
‫‪6‬‬
‫اختصاص امتياز ويژه در نظام ارزيابي ساليانه مديران و كاركنان در خصوص پياده سازي استانداردها و الگوهاي مصرف‬
‫مديريت‬
‫‪7‬‬
‫اختصاص امتياز مضاعف در نظام پيشنهادها براي اموراستانداردها و الگوها‬
‫مديريت‬
‫‪8‬‬
‫بهره گيري از متخصصان در پست هاي مربوطه‬
‫مديريت‬
‫‪9‬‬
‫افزايش انگيزه مديران براي ارائه خدمات مطلوبتر با هزينه كمتر‬
‫مديريت‬
‫زمان و مكان‬
‫رديف‬
‫تكنيك ها و راهكارهاي عملياتي براي صرفه جوي ي‬
‫حوزه فعاليت‬
‫‪1‬‬
‫مغتنم شمردن فرصت هاچرا كه فرصت ها را مي توان دريافت اما نمي توان بازيافت‬
‫عموم كاركنان‬
‫‪2‬‬
‫پرهيز از زياده گوي ي در مكالمات تلفني و تايمردار كردن سيستم ها و نيز مختصر گوي ي در مراجعات حضوري‬
‫عموم كاركنان‬
‫‪3‬‬
‫تدوين برنامه كار ساالنه و جزئي كردن ان به روزانه‪،‬هفتگي و ماهانه با هدف استفاده مطلوب از زمان‬
‫عموم كاركنان‬
‫‪4‬‬
‫پرهيز از دوباره كاري هاي نوشتاري و حذف محدوديت هاي جغرافياي در ارائه خدمات‬
‫مديريت‬
‫‪5‬‬
‫استفاده از اتوماسيون اداري و سيستم هاي الك تونيكي پرسرعت در حوزه هاي كاري‬
‫مديريت‬
‫‪6‬‬
‫نحوه انتخاب مكان واحدهاي اداري تاثير قابل توجهي در كاهش زمان فرايند كار دارد‬
‫پشتيباني‬
‫‪7‬‬
‫هميشه قبل از شروع كار‪،‬مقدمات ان فراهم گردد‪.‬‬
‫عموم كاركنان‬
‫‪8‬‬
‫استفاده از پيامك به جاي مذاكرات تلفني طوالني و مكاتبات وقت گير‬
‫عموم حوزه ها‬
‫اب‬
‫رديف‬
‫تكنيك ها و راهكارهاي عملياتي براي صرفه جوي ي‬
‫حوزه فعاليت‬
‫‪1‬‬
‫استفاده از شيراالت مرغوب و كنترل مستمر انها‬
‫پشتيباني‬
‫‪2‬‬
‫استفاده از سيستم هوشمند يا پدالي در نقاط پرمصرف اب ساختمان‬
‫پشتيباني‬
‫‪3‬‬
‫استفاده از چاه اب براي مصارفي چون فضاي سبز‪،‬شست و شو و‪...‬‬
‫كشاورزي‬
‫‪4‬‬
‫استفاده از سيستم ابياري تحت فشار و قطره اي در بخش كشاورزي‬
‫كشاورزي‬
‫‪5‬‬
‫كنترل نشت اب در قسمت هاي مختلف‪،‬جلوگيري از شست و شوي وسائل نقليه با اب اشاميدني‬
‫پشتيباني‬
‫‪6‬‬
‫بستن شيرفلكه اصلي در ايام تعطيل‬
‫پشتيباني‬
‫‪7‬‬
‫استفاده نكردن از اب تصفيه شده هنگام احداث ساختمان‬
‫فني و مهندسي‬
‫‪8‬‬
‫جابجاي ي زمان ابياري گياهان فضاي سبز به اوايل روز يا شب‬
‫كشاورزي‬
‫‪9‬‬
‫عايق بندي لوله هاي اب گرم‬
‫پشتيباني‬
‫وسايل برقي و روشناي ي‬
‫رديف‬
‫تكنيك ها و راهكارهاي عملياتي براي صرفه جوي ي‬
‫حوزه فعاليت‬
‫‪1‬‬
‫استفاده از المپ هاي كم مصرف يا مهتابي‬
‫پشتيباني‬
‫‪2‬‬
‫نصب سيستم هاي كنترل روشناي ي‪،‬تايمرهاي قطع و وصل برق‪،‬ديمر‬
‫پشتيباني‬
‫‪3‬‬
‫استفاده از رنگ هاي روشن براي ديوارهاي خانه‪،‬سقف هاو پنجره ها‪،‬‬
‫پشتيباني‬
‫‪4‬‬
‫توجه به ميزان مصرف برق وسايل صوتي و تصويري و‪...‬هنگام خريد ‪ ،‬و بر اساس نياز سازمان و اينكه حتي االمكان‬
‫توان مصرفي كمتري داشته باشد‬
‫پشتيباني‬
‫‪5‬‬
‫قراردادن يخچال در خنك ترين بخش ابدارخانه و عدم قراردادن ان در كنار اجاق گاز‪،‬ابگرمكن‪،‬و نورمستقيم‬
‫خورشيد‪،‬و تراز نمودن ك ف يخچال و فريزر‬
‫پشتيباني‬
‫‪6‬‬
‫تميز كردن حباب ها‪،‬قاب ها و المپ ها براي بازدهي نوري بيشتر‪،‬تبديل سماورهاي برقي به گازسوز در ابدارخانه ها‬
‫پشتيباني‬
‫‪7‬‬
‫عدم استفاده از لوازم و تجهيزات برقي پرمصرف در ساعات اوج مصرف‪ ،‬استفاده از المپ هاي كم مصرف يا‬
‫ديودي‪ LED‬براي تابلوهاي تبليغاتي‬
‫عموم كاركنان‪،‬پشتيباني‬
‫‪8‬‬
‫عدم استفاده از وسايل برقي پرمصرف مثل بخاري برقي‪،‬هيتر و نظايران‪،‬تعويض المپ هاي مهتابي سوخته و در حال‬
‫چشمك زدن است‬
‫پشتيباني‬
‫وسايل الك ترونيكي‬
‫رديف‬
‫تكنيك ها و راهكارهاي عملياتي براي صرفه جوي ي‬
‫حوزه فعاليت‬
‫‪1‬‬
‫خاموش نمودن وسايل اداري مانند‪:‬دستگاه كپ ي‪،‬رايانه و‪...‬‬
‫عموم كاركنان‬
‫‪2‬‬
‫درصورت امكان استفاده از رايانه هاي ‪ Laptab‬به جاي رايانه هاي روميزي‪،‬متناسب نمودن ميزان وضوح‬
‫تصويرمانيتور رايانه با نياز كاري‬
‫عموم كاركنان‬
‫‪3‬‬
‫استفاده از دستگاهاي چندكاره(اسكنر‪،‬چاپگر‪،‬تلفكس‪،‬كپ ي)در واحدها‬
‫كليه واحدها‬
‫‪4‬‬
‫استفاده از شبكه بي سيم به جاي كابل كشي‬
‫فني و مهندسي‬
‫‪5‬‬
‫استفاده از نمايشگرهاي ‪LCD‬به جاي ‪، CRT‬استفاده از اسكنر به جاي چاپگر‪ ،‬نصب عابر بانك در‬
‫ساختمان ها‬
‫مديريت‬
‫گاز‪،‬بنزين‪،‬گازوئيل و نفت‬
‫رديف‬
‫تكنيك ها و راهكارهاي عملياتي براي صرفه جوي ي‬
‫حوزه فعاليت‬
‫‪1‬‬
‫استقرار سيستم هوشمند كنترل سوخت‪،‬كنترل و تنظيم مستمر موتورخانه هاي سيستم گرمايشي و‬
‫سرمايشي‬
‫پشتيباني‬
‫‪2‬‬
‫تنظيم ترموستات ‪،‬عايق كاري لوله هاي تاسيساتي ‪،‬اصالح نحوهء نصب بخاري هاي گازسوزبه حالت‬
‫مورب‪،‬‬
‫پشتيباني‬
‫‪3‬‬
‫تنظيم بادالستيك ها ‪،‬عدم استفاده از بار اضافه در خودروها‪،‬خاموش نمودن خودرو در پشت چراغ‬
‫قرمز‪،‬محكم نمودن در مخزن بنزين‪،‬انجام معاينه فني و تعويض فيلترهاي خودرو‪ ،‬استفاده از‬
‫خودروهاي سواري سبك بجاي خودروهاي شاسي دار‬
‫عموم كاركنان‬
‫‪4‬‬
‫نصب دستگاه هاي ‪ GPS‬براي كنترل خودروهاي سازماني‪،‬‬
‫مديريت‬
‫كاغذ و نشريات‬
‫رديف‬
‫حوزه فعاليت‬
‫تكنيك ها و راهكارهاي عملياتي براي صرفه جوي ي‬
‫‪1‬‬
‫واگذاري امور انتشارات به بخش غيردولتي ‪،‬ممنوع نمودن چاپ كاغذي نشريات داخلي و توسعهء اينترنت‬
‫سازماني‬
‫مديريت‬
‫‪2‬‬
‫بهره گيري از سيستم پست الك ترونيكي و وب سايت ها‪،‬استفاده از اتوماسيون اداري به جاي سنتي‬
‫مديريت‬
‫‪3‬‬
‫پرهيز از تشريفات زائد در حاشيه پردازي‪،‬رنگ اميزي و زينت بخشي مكاتبات‪،‬حذف نشريات غيرضروري و بي‬
‫محتوا‪،‬‬
‫عموم كاركنان‬
‫‪4‬‬
‫استفاده از فونت هاي كوچك و خوانا‪،‬و كوچك كردن ابعاد نامه ها نشريات‪،‬بنرها‪،‬استفاده از دو روي كاغذ‬
‫عموم كاركنان‬
‫‪5‬‬
‫استفاده از كاغذهاي معمولي و چاپ غير رنگي و جلد ساده نشريات و ك تب‬
‫عموم كاركنان‬
‫‪6‬‬
‫ادغام نشريات ‪،‬توليد و انتشار مطالب در قالب لوح فشرده‬
‫عموم كاركنان‬
‫‪7‬‬
‫قبل از چاپ مطالب مطمئن بشويدكه مطالب نياز به بازنگري ندارند‪،‬جلوگيري از مكاتبات زائد‪،‬‬
‫عموم كاركنان‬
‫‪8‬‬
‫الك ترونيكي نمودن پرونده ها مانند پرونده كاركنان‬
‫كارگزيني‬
‫امورارتباطات و مكالمات‬
‫رديف‬
‫تكنيك ها و راهكارهاي عملياتي براي صرفه جوي ي‬
‫حوزه فعاليت‬
‫‪1‬‬
‫انتشار اطالعيه ها ‪،‬بخشنامه ها ‪،‬دستورالعمل ها و‪ ..‬در وب سايت سازمان‬
‫مديريت‬
‫‪2‬‬
‫استفاده از اتوماسيون اداري با توسعه ان در سطح استان ها و شهرستان ها‬
‫مديريت‬
‫‪3‬‬
‫استفاده بيشتر از دستگاه تلفن مركزي و كاهش خط هاي تلف مستقيم ‪ ،‬استفاده از خطوط پرسرعت‬
‫‪ ADSL‬اينترنت بدون اشغال خطوط تلفن‬
‫پشتيباني‬
‫‪4‬‬
‫استفاده بيشتر از پيامك به جاي مذاكرات تلفي هزينه بر‬
‫عموم كاركنان‬
‫‪5‬‬
‫استقرار سامانه هاي ارسال پيام كوتاه به ارباب رجوع و جامعهء هدف‪،‬اثبت نام و درافت درخواست از طريق‬
‫اينترنت به جاي ثبت نام كاغذي‬
‫مديريت‬
‫‪6‬‬
‫اختصاص پست الك ترونيكي براي تمام كاركنان‪،‬ارسال فيش حقوقي و ماندهء مرخصي به پست الك ترونيكي‬
‫كارگزيني‪،‬مالي‬
‫تاسيسات گرمايشي و سرمايشي‬
‫رديف‬
‫تكنيك ها و راهكارهاي عملياتي براي صرفه جوي ي‬
‫حوزه فعاليت‬
‫‪1‬‬
‫تميزكزدن سيستم هاي سرمايشي و گرمايشي بطور منظم (پاك كردن خاك روي كويل ها‪،‬فن ها و تعويض پوشال‬
‫ها)‪،‬عايق كاري مناسب ديوارها‪،‬سقف و كانال ها‬
‫پشتيباني‬
‫‪ 2‬دور نگه داشتن كولر و ساير اجزاي سيستم سرمايشي از تابش مستقيم نورخورشيد‪،‬استفاده از سيستم هاي گرمايش و‬
‫سرمايش منطقه اي با توجه به شرايط اقليمي و طبيعي‪،‬‬
‫پشتيباني‬
‫‪ 3‬بهره گيري و خريد سيستم ها با رتبه مصرف انرژي‪A‬يا ‪،B‬استفاده از سايبان بر روي كولرها و كانال ها‪،‬استفاده از‬
‫وسايل سرمايشي متناسب با فضا‪،‬‬
‫پشتيباني‬
‫‪4‬‬
‫استفاده از سيستم هاي سرمايش موضعي به جاي متمركز‪ ،‬استفاده از درزگيرها براي جلوگيري از خروج سرما يا گرما‬
‫پشتيباني‬
‫‪5‬‬
‫عدم استفاده از المپ هاي رشته اي به هنگام استفاده از كولر‪،‬پرهيز از مصرف بي مورد كولر‪،‬بستن درها و ژنجره ها‬
‫هنگام استفاده از وسايل گرمايشي‪،‬توجه به دماي مطلوب اتاق ها(‪24‬تا ‪ 26‬در تابستان)‪،‬‬
‫عموم كاركنان‬
‫‪6‬‬
‫كاشت درخت‪،‬نصب درهاي اتوماتيك‪،‬انتخاب مناسب كولرهاي گازي با توجه به شرايط اب و هواي ي‪،‬جمع اوري‬
‫سيستم هاي فرسوده قديمي و جايگزيني ان با سيستم هاي جديد و پربازده‬
‫پشتيباني‬
‫امور ساختمان‬
‫رديف‬
‫تكنيك ها و راهكارهاي عملياتي براي صرفه جوي ي‬
‫حوزه فعاليت‬
‫‪1‬‬
‫عايق كاري ديوارهاي خارجي ساختمان‪،‬استفاده از رنگهاي روشن در ديوارها‪،‬سقف و پرده ها‬
‫پشتيباني‬
‫‪2‬‬
‫بكارگيري كارشناس يا مسئول مميزي انرژي در ساختمان‪،‬‬
‫مديريت‬
‫‪3‬‬
‫استفاده از تجهيزات انرژي خورشيدي در هنگام طراحي و ساخت ساختمان‪،‬‬
‫فني و مهندسي‬
‫‪4‬‬
‫استفاده از مبحث‪ 15،17،19‬مقرارت ملي ساختمان‪،‬استفاده از سيستم هاي پربازده سرمايشي و گرمايشي‬
‫پشتيباني‬
‫‪5‬‬
‫استقرارسيستم هوشمند ساختمان در امربهينه سازي مصرف انرژي‪،‬‬
‫پشتيباني‬
‫‪6‬‬
‫بهره گيري از سيستم هاي ذخيره انرژي حرارتي ‪TES‬در ساختمان‬
‫پشتيباني‬
‫در و پنجره‬
‫رديف‬
‫تكنيك ها و راهكارهاي عملياتي براي صرفه جوي ي‬
‫حوزه فعاليت‬
‫‪1‬‬
‫استفاده از قاب هاي استاندارد (پ ي وي سي و الومنيوم ترمال بريك)براي كاهش تبادل حرارتي از طريق‬
‫پنجره‪ ،‬دوجداره نمودن شيشه پنجره ها و تزريق گازهاي ي مانند ارگون و كريپتون‬
‫پشتيباني‬
‫‪2‬‬
‫استفاده از درهاي اتوماتيك و هوشمند به منظور كاهش اتالف انرژي‬
‫پشتيباني‬
‫‪3‬‬
‫استفاده از تهويه طبيعي در مواقع لزوم(پنجره ها)‬
‫عموم كاركنان‬
‫‪4‬‬
‫بستن در و پنجره ها و كشيدن پرده ها در روزهاي خيلي گرم(براي جلوگيري از ورود حرارت و گرما به داخل‬
‫ساختمان)‪ ،‬استفاده از پرده هاي چين دار در روزهاي ابري(عايق) و افتابي‬
‫عموم كاركنان‬
‫‪5‬‬
‫استفاده از سايبان در تابستان (روي پنجره ها)‪،‬‬
‫پشتيباني‬
‫‪6‬‬
‫حفاظت از پنجره هاي سقفي و نورگيرها‬
‫پشتيباني‬
‫امورنقليه و ناوگان حمل و نقل‬
‫رديف‬
‫تكنيك ها و راهكارهاي عملياتي براي صرفه جوي ي‬
‫حوزه فعاليت‬
‫‪1‬‬
‫تنظيم موتور و معاينه فني خودروها ‪،‬تعيين و نصب برچسب انرژي براي خودروها‪،‬گازسوز كردن‬
‫خودروها‬
‫پشتيباني‬
‫‪2‬‬
‫واگذاري امور نقليه به بخش غيردولتي‪،‬‬
‫پشتيباني‬
‫‪3‬‬
‫حذف نمودن و از رده خارج كردن خودروهاي پرمصرف‬
‫پشتيباني‬
‫‪4‬‬
‫عدم استفاده از خودروهاي سواري در ماموريت هاي بين شهري‪،‬منع تردد كاركنان و مديران غيربومي‬
‫با وسايل نقليه دولتي براي رفت و امدهاي بين شهري‬
‫پشتيباني‬
‫‪5‬‬
‫تشويق رانندگاني كه الگوي مصرف را رعايت مي كنند‬
‫مديريت‬
‫‪6‬‬
‫استفاده از دوچرخه(فرهنگ جايگزيني وسيله نقليه)‬
‫مديريت‬
‫‪7‬‬
‫تنظيم باد الستيك ‪،‬سرعت مناسب و عدم ترمزهاي پياپ ي‪،‬استفاده از دنده مناسب در حال حركت‬
‫رانندگان‬
‫‪8‬‬
‫خاموش كردن وسيله نقليه در هنگام توقف هاي طوالني‪،‬داشتن نقشه و مسير حركت ‪،‬عدم استفاده‬
‫از بار اضافي در صندوق خودرو‪،‬‬
‫رانندگان‬
‫بازيافت مواد‬
‫رديف‬
‫تكنيك ها و راهكارهاي عملياتي براي صرفه جوي ي‬
‫حوزه فعاليت‬
‫‪1‬‬
‫جداسازي و تفكيك سطل هاي زباله(كاغذ ‪،‬شيشه‪،‬پالستيك)‬
‫پشتيباني‬
‫‪2‬‬
‫استفاده از كودها و فضوالت حيواني‬
‫كشاورزي‬
‫‪3‬‬
‫استفاده از پارتيشن براي تفكيك اتاق ها‬
‫پشتيباني‬
‫‪4‬‬
‫تهيه ايين نامه نحوه بازيافت موادمصرفي‪،‬اموزش و ارتقاء فرهنگ مديريت“ بازيافت پسماند“ در‬
‫سازمان‬
‫مديريت‬
‫‪5‬‬
‫استفاده مجدد از اب هاي صنعتي‪،‬استفاده از منابع انرژي زيست توده(گاز محل دفن‪،‬زباله سوز و‪)..‬‬
‫فني و مهندسي‬
‫‪6‬‬
‫استفاده از باطري هاي قابل شارژ‪،‬استفاده از ظروف و كاالهاي كه يكبار مصرف نباشد‬
‫پشتيباني‬
‫امور مراسم‬
‫رديف‬
‫تكنيك ها و راهكارهاي عملياتي براي صرفه جوي ي‬
‫حوزه فعاليت‬
‫‪1‬‬
‫تدوين و ابالغ ائين نام هاي جامع در خصوص نحوه برگزاري مراسم‪،‬تشكيل كميته اي ويژه براي هزينه يابي بهينه‬
‫مراسم‬
‫مديريت‬
‫‪2‬‬
‫برنامه ريزي دقيق و همه جانبه به طوريكه حداقل زمان و هزينه ها به دست ايد‬
‫مديريت‬
‫‪3‬‬
‫تجميع چند گردهماي ي درقالب يك گردهماي ي كه هم خواني دارند‪،‬توجه بيشتر به هزينه اياب و ذهاب‪،‬حق‬
‫ماموريت و اسكان مدعوين‬
‫مديريت‬
‫‪4‬‬
‫غني نمودن مراسم و گردهماي ي ها به لحاظ محتوا به جاي پرداختن به ظواهر‪،‬استفاده از پيامك و ايميل و‬
‫اتوماسيون اداري به جاي كارت دعوت‬
‫روابط عمومي‬
‫‪5‬‬
‫استفاده از امكانات موجود در هر سازمان براي انجام مراسم‪،‬پرهيز از تنوع در پذيراي ي شيريني ها‪،‬ميوه ها و‬
‫نوشيدني ها در يك مراسم‪،‬پرهيز در هزينه براي مبلمان و تزئينات در گردهماي ي ها‬
‫پشتيباني‬
‫‪6‬‬
‫پرداخت مستقيم هزينه اسكان ‪،‬اياب و ذهاب در ماموريت اداري و پرهيز از اداره امور مراكز رفاهي و مامورسراها‬
‫اموركاركنان‬
‫‪7‬‬
‫تهيه وتوزيع لوح فشرده بجاي بروشورهاي چاپ ي‪،‬استفاده از وسايل نمايشي ديجيتالي به جاي چاپ بنر و فلكسي‬
‫و‪..‬‬
‫روابط عمومي‬
‫موفق‬
‫و‬
‫پيروز باشيد‬