حوزه فعاليت تكنيك ها و راهكارهاي عملياتي براي صرفه جويي رديف
Download
Report
Transcript حوزه فعاليت تكنيك ها و راهكارهاي عملياتي براي صرفه جويي رديف
بسم هللا الرحمن الرحيم
اشنای ی با مبانی و اصول
استانداردها و الگوهای مصرف
تهيه :وحيداقامحمدي
اصالح الگوی مصرف:
تعریف:نهادینه کردن الگوهای صحیح استفاده از منابع کشور.
فرایند اصالح الگوی مصرف ،سبب ارتقای شاخص های بهره وری و اثربخشی در جنبه های
مختلف فردی و اجتماعی،کاهش هزینه ها و بسط وگسترش عدالت می گردد.
سطوح فرایند اصالح الگوی مصرف از لحاظ اجرای ی:
-1تولیدمحصوالت و خدمات
-2توزیع
-3مصرف
استقرار نظام های استانداردها و الگوی مصرف در هر سه وجه مربوطه مستلزم فرهنگ سازی
پایداراست که خود نیازمند ارائه راهکارهای ی است تا همه افراد جامعه نگرش ها و رفتارهای
مربوطه را اصالح نمایند و به تدریج این اصالح نهادینه شده و به یک رفتار پایدار و نهایتا به
یک فرهنگ در تمامی عرصه های مصرف تبدیل شود.
برای نهادینه سازی و ایجاد بسترهای فرهنگی الزم به منظور استقرار مطلوب الگوی مصرف اولین قدم ارائه اموزش های مناسب و
اثربخش است.
بدیهی است که اموزشهای مناسب به تدریج موجب ایجاد شناخت و تغییر نگرش در افرادشده و همگام با تغییرنگرش تک
تک افراد جامعه می توان امیدوار بود که نگرش جامعه اصالح شده و تغيیررفتار مناسب صورت گیرد.
اهميت اين مسئله از زماني اشكار مي شود كه بدانيم علي رغم تاكيد اموزه هاي ديني مبني بر پرهيز از اسراف و تبذيرمتاسفانه
نشانه هاي فاحشي از زياده روي در مصرف منابع در ابعادي زندگي فردي،خانوادگي و سازماني ديده مي شود.ازجمله مي
توان به ضايعات نان و اتالف منابع در حوزه مصرف انرژي دربخش خانگي و صنعتي نام برد كه بسيار باالتر از سطح
استانداردهاي جهاني است.بديهي است تا زماني كه منابع ارزشمند و كمياب ،با ارزانترين قيمت و به وفور در اختيار قرار مي
گيرد،نمي توان انتظار تحقق شعارهاي صرفه جوي ي را داشت.الزم است تا در كنار ارائه اموزشهاي الزم و فرهنگ سازي
نسبت به منطقي كردن قيمت حامل هاي انرژي اقدام نمود.از انجاي ي كه سازمان هاي دولتي از جمله بزرگ ترين مصرف
كنندگان منابع انرژي و امكانات مي باشند هرگونه اقدام در راستاي استقرار نظام اصالح الگوي مصرف بدون در نظر گرفتن
اين سازمانها مفيد نخواهد بود.
اهميت و ضرورت توجه به استانداردها و الگوهاي مصرف
واژگان و اصالحات
استاندارد(:)standard
سندي مدون از ضوابط و شاخص هاي ي است كه به عنوان پايه و اساس معيارها(عموما با ماهيتي كمي و فني)با ازمايش ها و مطالعات گذشته ،مورد توافق و اجماع متخصصين مربوطه
قرارگرفته و به عنوان يك نمونه يا مدل پذيرفته شده و مورد استفاده قرار مي گيرد.
الگو(:)pattern
موضوعي است قابل برگشت و تكراري ،متشكل از حوادث گوناگون(عموما با ماهيت كيفي و رفتاري)شامل عناصر تشكيل دهنده ان پديده كه مي تواندبه صورت قابل پيش بيني و قابل
تكرار درايد.
مصرف(:)consumption
در لغت به معني زمان و منابع را خرج نمودن است و در اصطالح اقتصادي و مديريتي شامل تخصيص بودجه و هزينه كردن امكانات و درامدهاي عمومي از سوي دولت نيز مي شود.
اسراف:
در لغت به معني تجاوز و زياده روي در مصرف است ،بنابراين هرگونه عمل انسان كه خارج از حدود باشد،اسراف محسوب مي شود.
تبذير :
استفاده از منابع مالي در مواردي كه سزاور نيست،چه كم باشد چه زياد.
سازمان(:)organization
گروهي از افراد كه براي نيل به هدفي مشترك از طريق تقسيم كار و وظايف و از مجراي سلسله مراتب اختيار و مسوئليت اعم از خصوصي و دولتي در كنار هم همكاري و ارتباط دارند.
خط مشي(:)policy
خواسته ها و جهت گيري هاي كلي يك سازمان كه بطور رسمي توسط مديريت ارشد سازمان اعالم مي گردد.
اهداف(:)objectives
مقاصدي كه در قالب عملكرد سازماني است و سازمان خود را مقيد به حصول انها مي داند .اهداف حتي المقدور بايد كمي باشند.
نيازسنجي(:)need assessment
به كار بردن شيوه هاي ي كه به كمك ان بتوان نيازهاي اهداف سازماني را تعيين كرد.اولين هدف نيازسنجي ،توليد اطالعات و شاخص ها درباره نيازهاي
مردم،سازمان ها و جامعه هدف است.
شاخص(:)index
مالک ها و اصولی است که خصوصیات کیفی را در قالب کمیت بیان کرده و انها را قابل بررسی و ارزشیابی می کندشاخص ها معموال از اهداف ،خط مشی ها
،نگرش ها و یا موقعیت ها سرچشمه می گیرند و مانند عالئمی که مسیر را مشخص کنند ،در استانداردها و الگوها مورد استفاده قرار می گیرند.
اثربخشی(:)effectiveness
میزان تامین مقاصد تعریف شده توسط یک فرایند،شخص،محصول،برنامه یا میزان پاسخگوی ی به نیازهای جامعه هدف .به عبارت دیگر انجام کارهای درست.
کارای ی(:)efficiency
بیشینه سازی بهره برداری و دستیابی به بهترین نتیجه ممکن با استفاده از کمترین ورودی ممکن.به عبارت ساده تر کارای ی عبارت از انجام درست کارها.
بهره وری(:)productivity
استفاده بهینه از منابع با پیاده سازی استانداردها و الگوها ،مطابق با شاخص ها(اعم از نیروی کار،سرمایه،زمین،موادو)..در فرایند تولید کاالها و ارایه
خدمات.بهره وری ترکیبی از کارای ی و اثربخشی است.
فرایند(:)process
مجموعه ای از فعالیت های مرتبط یا تاثیرگذار که ورودی ها را به خروجی ها تبدیل می کند.
بازمهندسی فرایندها(:)process Reengineering
عبارت است از بازاندیشی و بهبود مستمردر فرایندها و روشهای انجام کار(انتخاب و پیاده سازی بهترین الگوها و استانداردها در حیطه فعالیت ها)برای دستیابی به
مطلوبترین سطح بهره وری در سازمان.
توسعه پایدار(:)sustainable Development
در سال 1992بطور گسترده در ادبیات مدیریت و محیط زیست وارد شد و در کلیه ابعاد اقتصادی،اجتماعی،فرهنگی و فنی مورد توجه قرارگرفت.عبارت است از
استفاده بهینه از کلیه منابع برای توسعه نسل امروز با حفظ حقوق نسل های اینده و دیگران.
بهوبد مستمر(:)continual improvement
فعالیتی است تکرارشونده برای افزایش توانای ی براوردهای الزامات در یک الگو و یا استاندارد .به عبارتی ساده تر بهبود مستمر همان اصالح استانداردها و الگوهای
موردنظر می باشد.
ممیزی(:)audit
بررسی به منظور تعیین اینکه ایا فعالیت ها و نتایج حاصل از انها با ترتیبات برنامه ریزی شده مطابقت دارد و ایا این ترتیبات بطور موثر و مناسب برای دستیابی به
خط مشی و اهداف سازمان اجرا شده اند یا خیر؟
فرهنگ مصرف:
مجموعه ای از عادات ،ارزش ها،اخالق و الگوهای خاص مصرف در شرایط گوناگون اجتماعی که نماد علمی ان الگوهای مصرف در هر سامانه از قبیل فرد،خانوار
،بنگاه دولت و ملت است.
برچسب انرژی(:)Energy label
صفحه ای است حاوی اطالعات مربوط به مصرف انرژی و تجهیزات انرژی بر.در این برچسب شاخص مصرف انرژی وسیله
موردنظر به همراه رتبه های برچسب انرژی با حروفAتاGکه دارای رنگ بندی ازسبزپررنگ تا قرمزتیره می باشد،نشان
داده شده است.این برچسب برای استفاده مصرف کنندگان مختلف برای مقایسه وسیله های پربازده و کم بازده
مورداستفاده قرارمی گیرد.از لحاظ هزینه سرمایه گذاری اقالم رتبه انرژی Aنسبت به Cپرهزینه ترند اما هزینه بهره
برداری(هزینه برق مصرفی) انها کمترند.
استانداردسازی(:)standarization
عبارت است از فعالیت مربوط به استقرار و تثبیت شرایط و مقرارت الزم برای رسیدن به مطلوبترین سطح بهینه در زمینه
های مورد انتظار .
• دین اسالم بر دوری از ”اسراف“ تاکیدفراوانی دارد.پرهیزگاری ،میانه روی و بهره گیری
صحیح از نعمت های الهی به اندازه ای مورد تاکید اسالم است که رعایت این مهم
،مایه سعادت و خوشبختی فرد و جامعه تلقی گردیده است.تبذیر بر خالف اسراف تنها
یک واژه اقتصادی است و در معنای هدر دادن مال و به تعبیر عامیانه ریخت وپاش
بکار رفته است.
• بيش از يك قرن است مباحث مدیریت منابع و مصرف پایدار در دنیا بصورت جدی
مطرح گردیده و الگوها ،مدل و استانداردهای مختلفی پیرامون مديريت صحيح منابع
،بهبودمستمر فرايندهاي كاري ،مهندسي مجدد ،يكپارچه سازي و سازگاري در حال
پياده سازي مي باشند.
ديدگاههاي متفاوت درباره مصرف
در نظام هاي اقتصادي سرمايه داري،هدف اصلي از فعاليت هاي اقصادي را مصرف ميدانند.در واقع هدف از توليد و توزيع در اقتصاد مصرف مي باشدواگر مصرف در جامعه
متوقف گردد توليد متوقف مي شود و بيكاري رخ مي دهد.
ديدگاه مقابل ،نظر اسالم در اقتصاد است كه همواره انسان را به صرفه جوي ي و پرهيز ازاسراف دعوت مي نمايد و ميانه روي در مصرف را مورد تاكيد قرار مي دهد.
مقايسه سرانه هاي مصرفي كشورها
ميزان برق مصرفي بصورت ميانگين در هر واحد مسكوني در ايران
يخچال فريزر
%28
كولرابي و گازي
%25
لوازم صوتي تصويري
%9
ماشين لباسشوي ي
%1.4
روشناي ي
%33.6
اين در حالي است كه ميانگين برق مصرفي در امور روشناي ي در كشورهاي توسعه يافته كمتر از 20درصد مي باشد.نتيجه اينكه ،ضرورت
مصرف بهينه در امور روشناي ي از اولويت اول صرفه جوي ي در مصرف برق محسوب مي شود.
سهم بخش هاي مصرف كنندگان عمده انرژي در ايران
صنعت%26.4
حمل و نقل%27.7
خانگي%32.8
%0.4
كنندگان
بخشي%4.4
در بخش خانگي بيشتر از سايركشاورز
%8.2
در ايران سهم مصرفتجارانريژي
خش هاي صنعت و
سهم ب
سايرمصرفيافته
هاست درصورتيكه در كشورهاي توسعه
كشاورزي بيشتر از سهم مصرف خانگي است.
مقايسه متغيرهاي مهم مصرف در ايران وكشورهاي توسعه يافته
متغيرموردمقايسه
مقياس و اندازه گيري
ميانگين كشورهاي توسعه يافته
ميانگين در ايران
مصرف بنزين هرخودرو
ليتردرروز
كمتر از 3ليتر
بيش از 9ليتر
مصرف نان هر نفر
كيلو در سال
60كيلو
160كيلو
سرانه مصرف گاز
مترمكعب
كمتراز 200مترمكعب
509مترمكعب
اب اشاميدني هر نفر
مترمكعب در سال
1مترمكعب
7مترمكعب
مصرف برق خانگي
كيلووات در سال
900كيلو وات
2900كيلو وات
حمل و نقل عمومي و ريلي
درصداستفاده روزانه
70درصد
15درصد
مصرف انرژي هاي تجديدپذير
نسبت به انرژي هاي فسيلي
%20
%2
مصرف انرژي در ساختمان
به ازاي هر مترمربع
2بشكه
10بشكه
ضايعات مصرف نان
كيلو در سال
كمتر از 5كيلو
بيش از 60كيلو
ميزان بهره وري كاركنان
بازدهي مورد انتظار
بيش از %60
كمتر از 50درصد
بازيافت منابع موادمصرفي
به نسبت مصرف
بيش از 50درصد
كمتر از 30درصد
مصرف شكر هر نفر
كيلو در سال
22كيلو
30كيلو
• با نگاهی به امار مصرف انرژی و شاخص های مهمی چون سرانه مصرف انرژی،شدت انرژی و بهره وری انرژی در ایران و
مقایسه ان با سایر کشورهای جهان در می یابیم،در عرصه رقابت جهانی که به سمت مصرف کمتر(بهینه)و تولید بیشتر
در حرکت است ،اتالف انرژی زیادی در بخش های عمومی_دولتی از جمله بیمارستانها را شاهد هستیم.
نام كشور
امريكا
هند
چين
اندونزي
برزيل
پاكستان
روسيه
ژاپن
مكزيك
ايران
تركيه
فرانسه
ايتاليا
تايلند
بنگالدش
افريقاي جنوبي
درصدمصرف انرژي
به كل جهان2007
23
4
14
2
3
1
7
6
2
2.5
1.5
4
2
1
0.5
1
یافته ها و نتایج
بیمارستانهای
دانشگاه علوم
پزشکی همدان
85-87
میانگین
مصرف برق به
ازای تخت
فعال (ماهیانه)
میانگین مصرف
برق به ازای
تخت روز
اشغالی
(روزانه)
میانگین مصرف میانگین مصرف
گاز به ازای
گاز به ازای تخت
تخت روز
فعال (ماهیانه)
اشغالی
(روزانه)
کیلووات ساعت
میانگین مصرف
گازوئیل به ازای
تخت فعال
(ماهیانه)
مترمکعب
میانگین هزینه
گازوئیل به ازای
تخت روز
اشغالی
(روزانه)
لیتر
میانگین هزینه
انرژی به ازای هر میانگین هزینه
تخت فعال
انرژی به ازای
(ماهیانه)
تخت روز اشغالی
(روزانه)
)
ریال
ریال
فاطمیه
40.74
1.6
381.7
15.4
6.8
0.2
33468
1344
اکباتان
556.007
23.7
197.4
8.5
0
0
39014
1687
بعثت
1436.1
70.2
850.3
41.7
9.62
0.4
146035
7152
فرشچیان
475.28
20.8
147.2
6.5
12.5
0.6
35790
1580
مباشرکاشانی
480.3
20.1
94.3
3.9
0
0
30192
1264
میانگین
542.2
24.5
312.9
14
5.7
0.3
52098
2359
مصرف گراي ي
مصرف گراي ي و اسراف دقيقا نقطه مقابل مصرف بهينه قرارگرفته است وبطور كلي هر گونه زياده
روي در كميت و اتالف در مصرف را شامل مي شود.نخستين رگه هاي مصرف گراي ي را مي
توان از انقالب صنعتي در جهان غرب پيگيري كرد.نظام تبليغات،امروز بطور مستقيم ادم
هاي شاد،موفق و خوشبخت را به عنوان يك مصرف كننده خوب و تمام عيار معرفي مي
كند .قدرت هاي بزرگ صنعتي كه فرا مليتي و جهاني شده اند براي انسان تصميم مي گيرند
كه چه چيزي خوب و چه چيز ي بد است و با قدرت عظيم رسانه اي و تبليغات مجهز به
اخرين فنون روانشناختي ان را به خورد ملت ها مي دهند.در حقيقت مصرف گراي ي عامل
تخريب رشد،توسعه و از بين رفتن منابع ملي است.
هدف اقتصاد سرمايه داري نيزهمان سود سازي مضاعف يعني فروش كاالهاي بيشتر و در نتيجه
سود بيشتر است و براي رسيدن به اين منظور نيز بايد فرهنگ مصرف گراي ي را در كشورهاي
موردنظر (مشتريان)رواج دهد.
مهمترين عوامل رواج اين مصرف گراي ي عبارتنداز:
-1تجار بزرگ
-2خرده فروشان
-3صاحبان تبليغات
-4توليدكنندگان كاالها و خدمات
-5بانك ها و بنگاه هاي مالي
-6اشخاص حقيقي و حقوقي با نفوذ
اشكال مختلف بروز مصرف گراي ي در جوامع در حال توسعه
-1الگوهاي مصرفي كشورهاي توسعه يافته عينا و بدون فرهنگ سازي الزم به كشورهاي در حال توسعه منتقل مي شوند.
-2وسايل ارتباط جمعي،مسافران و ديگر عوامل ارتباطي شديدا به انتقال فرهنگ مصرف گراي ي كمك مي كنند.
-3افراد براي نشان دادن اين كه وجههء باال دارند در مصرف گراي ي ،افراطي تر عمل مي كنند.
-4به تدريج مصرف گراي ي جزئي از فرهنگ كشورهاي در حال توسعه مي شود.
-5ايجاد فاصله طبقاتي شديد در بين اقشار جامعه و بروز ناهنجاري هاي اجتماعي و عدم امنيت اقتصادي را بهمراه دارد.
-6افزايش واردات:اشاعه فرهنگ مصرف گراي ي باعث افزايش تجمل گراي ي و نيازهاي غيرضروري در جامعه مي شودو منجر به افزايش
تقاضا براي كاالهاي خارجي جهت رفع نيازهاي فرد و جامعه مي شود و اين امر موجب افزايش واردات و تضعيف توليدكنندگان
داخلي مي گردد
-7كم شدن گرايش به سرمايه گذاري هاي زير ساختي:در جامعه اي كه مصرف گراي ي به يك فرهنگ تبديل شده افراد به دنبال سرمايه
گذاري در خريد و فروش كاالهاي پرمصرف و فعاليت هاي زودبازده مي باشند.
-8ايجاد مشكالت زيست محيطي :در محيط هاي كه مصرف گراي ي وجود دارد مشكالت زيست محيطي در ان بيشتر ديده مي
شود(ايجاد گازهاي گل خانه اي).
مزايا و ضرورت استانداردسازي و اصالح الگوهاي مصرف در سازمان ها
استانداردسازي و بهره گيري از الگوهاي مناسب و ايجاد تعادل و توازون بين توليد،توزيع و مصرف ،الزمه مديريت موثر و پويا در سازمان
است.و از مزاياي استقرار ان در سازمان مي توان:
-1حصول اطمينان از كيفيت خدمات و محصوالت
-2تخصيص بهينه منابع و مديريت هزينه
-3بهبود مستمر در فرايندهاي كاري و افزايش رضايت مشتريان
-4توسعه سازمان هاي الك ترونيكي و خدمات الك ترونيكي
-5ميانه روي و اعتدال در مصرف و عدم حيف و ميل بيت المال
-6افزايش كاراي ي و اثربخشي و بهره وري
-7ايجاد عدالت و اعتماد در بين كاركنان و تسهيم منافع حاصل از بهره وري
-8توسعه پايدار در سطح ملي و جهاني
-9تفكر گروهي و همسو شدن اهداف فردي و سازماني
-10توزيع عادالنه درامدها،افزايش رفاه عمومي و گسترش كيفيت خدمات و امكانات در جامعه
-11اصالح ساختارها و فرايندها در تمام ابعاد
و...
-اصالح الگوهاي مصرف با عدالت و رفاه اجتماعي رابطه مستقيمي دارد.
ضرورت هاي زيست محيطي
• گسترش الودگي هاي زيست محيطي ناشي از مصارف نادرست انرژي و منابع ،نگراني هاي زيادي
را براي انسان به همراه داشته است.عوامل زير ضرورت مسايل زيست محيطي را بيشتر نمايان
مي كند:
-1استفاده بي رويه از انرژي هاي فسيلي
-2محدوديت منابع و انرژي به دليل تجديدناپذير بودن برخي ازانها
-3رشد باالي مصرف منابع و انرژي به دليل حاكم بودن الگوهاي نادرست
-4عدم ك فايت سيستم هاي بازيافت منابع
-5وجود صنايع و كارخانجات فرسوده و غيراستاندارد
-6افزايش گازهاي گل خانه اي و باران اسيدي
-7رقابت هاي توليدي و خدماتي در عرصه هاي اقتصادي و عدم توجه به اسيب هاي زيست
محيطي
فصل دوم
اشنای ی با استانداردهای بین المللی
و الگوهای مصرف
انواع استاندارد ها ،مدل ها و الگوها
استانداردها و الگوها را می توان به عنوان قانون،مقررات،مشخصات ،ضابطه یا معیار نیز در نظر گرفت که در سطح سازمانی،ملی و
بین المللی تدوین و پیاده سازی می گردند.انواع ان عبارتنداز:
ا-استانداردهای درون سازمانی
-2استانداردهای ملی
-3استانداردهای بین المللی فنی ومهندسی
-4استانداردهای بین المللی پروتکلی
-5استانداردهای بین المللی زیست محیطی
-6استانداردهای بین المللی بهداشت حرفه ای و ایمنی شغلی
-7الگوهای بودجه ریزی و مدیریت هزینه
-8الگوهای مصرف اب شهری
-9الگوهای مصرف حامل های انرژی
-10مدل های چیدمان واحدهای اداری و کاری.
-11الگوهای بازیافت مواد
و...
استانداردهای بین المللی همواره کلی،جهان شمول ،فراگیر،قابل تغییر و اصالح هستند.
موسسات استانداردسازی بین المللی
مهمترین انها عبارتنداز:
-1ایزو(:)ISOموسسه بین المللی استاندارد سازی ایزو یک فدارسیون بین المللی متشکل
از نهادهای ملی استاندارد است .این نهادها بالغ بر 140نهاد می باشد که هریک از
کشوری برخاسته اند.ایزو یک سازمان غیردولتی است که در سال 1947تاسیس شد.وظیفه ایزو ارتقای
توسعهء استاندارد سازی و فعالیت های مربوط به ان در جهان است.
-2استاندارد اروپا( :)CEبه منظور استانداردسازی اجباری در بسیاری از محصوالت تجاری
و صنعتی که در منطقه اقتصادی اورپا تولید شده یا به فروش می رسند،ارایه شده است.
-3استاندارد :TUVیکی از معتبرترین استانداردهای دنیا متعلق به سازمانی در المان است که
روی سالمتی کاالهای ارایه شده از جانب شرکت های مختلف نظارت دارد تا استانداردهای ارایه شده براي
سالمت انسان و محیط زیست را تامین کند.
-4استاندارد حالل ():این استاندارد مختص کشورهای اسالمی و مسلمانان جهان است و بیشترین
کاربرد ان برای موادغذای ی می باشد و نشان می دهد که مسلمانان می توانند ماده غذای ی را که
از چنین استانداری برخوردار است ،مصرف کنند.در سال 2006بنگاه توسعه صنعت
حالل ( )HDCبرای هماهنگی و یکپارچه شدن توسعه صنعت حالل در مالزی تاسیس
شد.
استاندارد امريكا:ANSI
يك موسسه خصوصي غيرانتفاعي است كه بر نحوهء استانداردهاي ي كه براي
محصوالت ،خدمات ،روندها،سيستم ها و كار كارمندان صادر مي شود،نظارت مي كند.يكي
ديگر از كارهاي اين موسسه ان است كه استانداردهاي امريكا را با استانداردهاي
جهاني تطبيق مي دهد تا از انها به صورت جهاني و در سطحي وسيعتر نيز
بتوان استفاده كرد.
نك ته: همه استانداردها،الگوها و مدل ها همواره در حال تكامل و بازنگري (اصالح مستمر) و هيچنسخه اي ،نسخه نهاي ي محسوب نمي شود.
استانداردهاي درون سازماني
اين نوع استاندارد برگرفته از توافق بخش هاي مختلف يك سازمان يا
كارخانه در زمينه طراحي،توليد،كنترل و سايرعملكردها مي
باشد.ازجمله استانداردهاي درون سازماني كه شهرت جهاني يافته
اند،مي توان استاندارهاي STDشركت ولو،استاندارد
SIAشركت ساكاي ژاپن،شركت Microsoftبراي سيستم
عامل ويندوز و استانداردهاي كمپاني مرسدس بنز اشاره كرد.
استانداردهاي ملي
اين استاندارد پس از بررسي توسط متخصصان و كارشناسان براي حفظ منابع ملي(منافع مصرف
كنندگان و توليد كنندگان) تدوين مي گردد و مسئوليت و مديريت ان به عهده سازمان
ها و موسسات
استاندارد ان كشور مي باشد.
استاندارد ملي ايران با عالمت اختصاري ISIRIنشان داده مي شود.
استانداردملي امريكاANSI
استاندارد ملي كشور المانDIN
استاندارد ملي ژاپنJIS
وظايف و اهداف ملي موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران
-1تعيين ،تدوين و نشر استانداردهاي ملي
-2انجام تحقيقات به منظور تدوين استاندارد
-3باال بردن كيفيت كاالهاي داخلي
-4كمك به بهبود روش هاي توليد و افزايش كاراي ي صنايع در جهت خودك فاي ي كشور
-5نظارت بر اجراي استانداردهاي اجباري
-6كنترل كيفي كاالهاي صادراتي و جلوگيري از صدور كاالهاي نامرغوب
-7كنترل كيفي كاالهاي وارداتي
-8راهنماي ي علمي و فني توليدگنندگان،توزيع كنندگان و مصرف كنندگان
-9ازمايش و تطبيق نمونهء كاالها با استانداردهاي مربوط
استاندارد بين المللي مديريت كيفيت
ISOيك واژه اختصاري نيست بلكه يك واژه يوناني” ”ISOSبه معني مساوي و برابر اقتباس شده
است(.اگر دوچيز بخواهند استاندارد يكساني داشته باشند،مي بايست باهم برابر باشند)
اين استاندارد با سري ISO 9000شروع گرديده و اخيرا نسخه اصالح شده به شماره ISI
،9004ان نيز عرضه گرديده است.
رسالت ايزو ارتقاء استانداردسازي و فعاليت هاي مربوطه در سطح جهاني مي باشد،با اين بينش كه تبادل كاالها و خدمات در
سطح بين المللي را تسهيل كند.
الزامات اين استاندارد عمومي بوده و قابل اعمال و بكارگيري براي تمامي سازمان ها ،بدونتوجه به نوع،اندازه و محصوالت توليدي است.
استانداردهاي بين المللي فني و مهندسي
اين استانداردها عموما ماهيت فني و صنعتي داشته و بين توليدكنندگان كارخانه ها و صنايع به تناسب موضوع كاري و صنفي مورد
استفاده قرارمي گيرند .و عموما اهداف زير را تحت پوشش قرار مي دهند:
تدوين نظام مهندسي بخش هاي توليد،انتقال و توزيع امور صنعتي.تدوين و تاييدمشخصات كمي و كيفي قطعات و محصوالت صدور ،تمديد و ابطال گواهينامه هاي الزم نظارت و كنترل كيفي بر فعاليت ها و محصوالت در بين اعضاءتعدادي از اين استانداردها:
*استانداردنفت API
*استانداردتهويه مطبوع ARI
*استاندارد اتحاديه خودرو اروپا ECC /ECE
*استاندارد بين المللي انرژي اتمي IAEA
*استاندارد مهندسان روشناي ي IESNA
*استاندارد شيراالت و اتصاالت MSS
* استاندارد تاسيسات ساختمان ASHRAEو...
استاندارهاي بين المللي پروتكلي
اين استاندارد،به منظور فراهم اوردن مدلي براي ايجاد،پياده سازي،اجرا،پايش،بازنگري ،نگهداشت و بهبود
سيستم هاي بين المللي با ماهيتي قراردادي،پيشنهادي،تاييد و اعمال مي گردد.كه بيشتر در زمينه هاي
مخابراتي و خطوط ديتا استفاده مي شوند.
نمونه بارز اين نوع استانداردها تعريف Internet Protocolيا IPاست .تعدادي از اين استانداردها:
استاندارد مهندسي صوت AES استاندارد فضانوردي و ستاره شناسي AIAA استاندارد پست و مخابرات اروپا ETSI استاندارد اتصاالت الك ترونيك IPS استاندارد تكنولوژي اطالعات NCITS كميسون بين المللي الك تروتكنيك JECعموما سيستم هاي سخت افزاري و نرم افزاري رايانه ها،امورمخابراتي ،هوا وفضا،كدگذاري و باركدها و غيره در
قالب استانداردهاي پروتكلي تعريف مي شوند.
استاندارد بين المللي زيست محيطي
• اين استاندارد با سري شماره ISO 14000شروع گرديده و
اخيرا نسخه اصالح شده به شماره ISO 14001ان عرضه
گرديده است.
•
اين استاندارد در بخشي از فعاليت ها يا محصوالت يا خدمات يك سازمان كه بتواند
با محيط زيست تاثير متقابل داشته باشد مورد استفاده قرار مي گيرد.
استانداردبين المللي بهداشت حرفه اي و ايمني شغلي
• اين استاندارد،با سري شماره OHSAS 18000شروع گرديده و
اخيرا نسخه اصالح شده ان به شماره OHSAS 18001نيز
عرضه گرديده است.
•
اين استاندارد مشخص كننده الزاماتي براي يك نظام مديريت ايمني و بهداشت
حرفه اي مي باشد تا سازمان بتواند با كنترل ريسك هاي ايمني و بهداشت حرفه
اي،عملكرد ايمني و بهداشت حرفه اي خود را بهبود بخشد.
استاندارد بين المللي مديريت ايمني مواد غذاي ي
• اين استاندارد با سري شماره ISO 22000شروع مي گرددو هدف
اين استاندارد هماهنگ نمودن الزامات سيستم مديريت ايمني موادغذاي ي است.
• اين سيستم در هر سازمان،مرتبط با زنجيره مواد غذاي ي كه نيازمند نشان
دادن تواناي ي خود در كنترل خطرات ايمني مواد غذاي ي در جهت كسب
اطمينان از ايمن بودن ماده غذاي ي براي مصرف انسان مي باشدرا به طور اختصاصي
تعيين مي نمايد.
الگوهاي بودجه ريزي و مديريت هزينه
اصالح بودجه ريزي سازمان ها می تواندزمینه وبستر پیاده سازی اصالح الگوها
و استانداردهای سازمانی شود،امروزه بودجه ریزی ”عملیاتی“ به عنوان
کارامدترین الگوی بودجه ریزی مطرح می باشد،چرا که بودجه ریزی
عملیاتی عوامل ”کارای ی“ و ”اثربخشی“ را به ابعاد سنتی بودجه ریزی اضافه
می نماید.
مدیریت هزینه:رویکردی نظام مند ساختارمند برای درک هزینه های یک
سازمان،با هدف فراهم کردن چارچوبی کلی برای کنترل ،کاهش و حذف
هزینه ها می باشد.
مديريت هزينه نقش فراهم كننده اطالعات براي تصميم گيري مديريت را داراست و
بايد بتواند در بهينه نمودن هزينه ها به مديريت ياري برساند:
تعيين هزينه منابع مصرف شده در انجام فعاليت هاي مهم سازمان تعيين ميزان كاراي ي و بهره وري عملكرد فعاليت ها تعيين و ارزيابي فعاليت هاي جديد كه اجراي انها باعث بهبودعملكرد اينده سازمان مي شود
هفت اصل مديريت هزينه ٍموثر
اصول مديريت هزينه شامل كليه فعاليت هاي ي است كه براي ايجاد يك فرهنگ
هوشياري نسبت به بهاي تمام شده انجام مي شود و به طور همزمان بهينه
سازي عملكرد و كاهش هزينه در تمام سطوح سازماني را در نظر دارد و اين
اصول عبارتنداز:
-1شفافيت و سازاگار كردن اهداف عملكردي
نخست بايد تمام اعضاي سازمان به اهميت عملكرد مورد انتظار پ ي برده و ان را قبول
كنندزيرا مقبوليت اهداف عملكردي راه رسيدن به انها تسهيل مي كنددر
مرحله بعدي بايد اهداف عملكردي هم سطح شوند.
-2ارتقاي دانش و ابزاركار
دانش و ابزاركار عواملي هستند كه باعث مي شوندكاركنان با ميل و رغبت بيشتر به
كار اشتغال ورزند و تمايل براي انجام ان را به بهترين نحو داشته باشند.سطح
دانش مناسب ،شايستگي و صالحيت ،اجزاي ضروري تواناي ي انجام كار
محسوب مي شود.
-3درك قوي از قيمت تمام شده محصوالت و خدمات
اطالعات مربوط به قيمت تمام شده محصول يا خدمات مورد انتظار ،به عنوان
هسته مركزي اغلب تصميم گيري ها به شمار مي رود وسيستم هزينه يابي بر
مبناي فعاليت درك بهتري از بهاي تمام شده محصوالت و خدمات را ارايه مي
نمايد.
-4برتري(مزيت)،انتظارات مشتريان
امروزه مشتريان نه تنها انتظار عملكرد بد يا نامطلوب از سازمان را نمي پذيرند
بلكه انتظار عملكرد بهتري را نيز دارند .
-5كاهش پيچيدگي ها و حذف فعاليت هاي غير ضروري
امروزه اك ثر سازمان ها بايد بخش عمده اي از فعاليت ها و گزارش هاي زايد و
غيرقابل استفاده و كم ارزش را حذف كنند.و فعاليت هاي خود را بر اساس
استانداردها و الگوهاي صحيح مورد توجه قراردهند.
-6توجه به دانش محوري
استخدام كاركنان ماهر يك تصميم مهم و ضروري براي سازمان هاي امروزي
است.توجه به دانش در رويه هاي استخدامي،ارتقاي انتصابات و
پرداخت ها،اعطاي تسهيالت و پاداش،مصداق هاي ي براي دانش
محوري سازمان است.
دانش محوري فرايند يادگيري سازمان را تسهيل كرده و حركت به سوي
يك سازمان يادگيرنده را هموار مي كند.
-7هزينه هاي سازماني
الف هزينه هاي ساختاري(هزينه هاي غيرمستقيم):
همان هزينه هاي اداري و پشتيباني سازمان ها محسوب مي شود
ب)هزينه هاي عملكردي(هزينه هاي مستقيم):هزينه هاي ي هستند كه
توسط ساير حوزه هاي سازمان به جز امور اداري و پشتيباني هزينه مي
شود.
الگوي مصرف اب شهري
ايران با متوسط نزوالت جوي 260ميلي متر در سال،از كشورهاي خشك جهان و
داراي منابع اب محدود است.كه 93درصد از كل منابع ابي تجديد
پذير(135ميليون مترمكعب) در بخش كشاورزي 5،درصد به مصرف شهري و
2درصد به مصرف صنعتي مي رسد.
باال بودن هزينه هاي تامين اب،كم بودن منابع ابي،استفاده ناكارامد از اب ،
اتالف زياد اب در بخش كشاورزي،دفع غيرصحيح فاضالب خانگي و صنعتي
و مكانيزم قيمت گذاري ناكارامد و ...از جمله ديگر مشكالت ابي كشور است.
براي رفع مشكالت مربوط به اب الگوي مديريت تلفيقي اب با دوسياست كلي و
يك هدف اصلي مطرح گرديد:
-1با اب بايد به عنوان يك كاالي اقتصادي اجتماعي و زيست محيطي برخورد شود
-2سياست ها و گزينه هاي ي كه مديريت اب را هدايت مي كند،بايد در چارچوبي يكپارچه تحليل
شود.
هدف اصلي مديريت تلفيقي اين است كه به واسطه مديريت تلفيقي اب،توسعه
پايدار،كارامد و عادالنه منابع اب حاصل شود.بنابراين مباني مديريت تلفيقي
بر پايه تركيب پذيري مديريت تامين با مديريت تقاضا استوار بوده كه جنبه
هاي زيست محيطي،اجتماعي و اقتصادي را در نظر بگيرد.
مصارف سرانه اب بر حسب ليتر در روز (تا سال)90
نوع مصرف
حداقل
حداك ثر
اشاميدن
3
5
پخت وپز
5
10
حمام
25
50
لباسشوي ي
10
20
ظرفشوي ي
5
15
دستشوي ي و توالت
20
30
شست و شو
3
10
كولر و تهويه مطبوع
2
5
متفرقه
2
5
جمع
75
*
150
اين الگو توصيه شده به تناسب مناطق جغرافياي ي متغير است.
مصرف سرانه اب در بعضي كشورها
كشور
مصرف سرانه (ليتر در روز)
عربستان
87
اندونزي
87
مالزي
90
مكزيك
100
بلژيك
108
يونان
128
قبرس
133
مجارستان
150
سوئد
177
امريكا
242
انگلستان
263
ايران
بيش از225
الگوي مصرفي اب كشاورزي
در حال حاضر مصرف كل اب كشور در حدود 88.5ميلياردمترمكعب
( )%93در كشاورزي و 7درصد به مصرف شهري و صنعتي مي رسد.
ميزان مصرف اب براي ابياري محصوالت مهم كشاورزي در ايران نيز
در مقايسه با هنجارهاي جهاني بسيارباالست.
مقايسه مصرف اب كشاورزي در ابياري انواع محصوالت
مصرف جهاني (مترمكعب در هك تار)
مصرف در ايران (مترمكعب در
هك تار)
گندم
4500-6500
6400
صيفي جات
7000-10500
17900
چغندرقند
5500-7500
10000-14000
برنج
4500-7000
8000-10000
نيشكر
15000-25000
18000-20000
ذرت
5000-8000
10000-12000
الگوي مصرفي حامل هاي انرژي
در ايران ،بين مصرف انواع حامل هاي انرژي ؛بيشترين رشد
مربوط به گاز طبيعي است كه ناشي از اجراي برنامه هاي توسعه
گازرساني و سياست هاي جايگزيني مصرف گاز طبيعي به جاي
فراورده هاي نفتي بوده است.
به همين خاطر مصرف نفت و گاز باالترين سهم كل مصرف
فراوردهاي نفتي را دارا بوده است.
مصرف نفت خام در بخش هاي مختلف
بخش
درصدمصرف نفت خام
خانگي
29/29
تجاري،خدماتي و عمومي
7/28
حمل و نقل
25/6
صنعت
25/3
كشاورزي
3/68
ساير
0/3
خوراك پتروشيمي
6/05
جمع كل
%100
مقررات 17،15و19مقررات ملي ساختمان
اين مجموعه قوانين كه به صرفه جوي ي انرژي در ساختمان مي پردازد تا
پايان سال 92در كل كشور اجباري خواهد شد.كه به منظور
استانداردسازي در تجهيزات و مصالح استاندارد در ساختمان سازي با بازده انرژي
باال مي پردازد.استفاده از شيشه هاي دوجداره،قاب ،PVCعايق
هاي پشم سنگ،سيستم هاي گرمايشي و سرمايشي،استحكام بناي
ساختمان و...
مدلهاي گرمايش
گرمايش مركزي(گرماي مورد نياز تمام قسمت ها در يك قسمت ازساختمان توليدو به كمك وسايل توزيع از جمله رادياتور،فن كوئل
،كانال و...به بخش هاي مورد نياز فرستاده مي شود)
گرمايش موضعي(اين گرمايش به صورت مستقل و در محل خاصي ازمحيط اداري يا مسكوني نصب مي گردد از قبيل شومينه ها و بخاري
ها
گرمايش اب:
حدود 15تا 20درصدانرژي مصرفي هر ساختمان صرف تامين اب گرم بهداشتي مي شود.از اين رو انتخاب
ابگرمكن(نفتي،گازي و خورشيدي) مناسب تاثير مهمي در كاهش مصرف سوخت خواهد داشت.
نكات كاربردي در مصرف اب گرم:
دماي ابگرمكن بين55تا60درجه سانتي گراد تنظيم گردد. سيستم گرمايش اب را هنگامي كه براي مدت طوالني خارج از ساختمان هستيد خاموش كنيد. اطمينان حاصل كنيد كه شيرهاي اب گرم نشتي نداشته و چكه نمي كنند. به منظور كاهش اتالف حرارت از ابگرمكن،مي بايست يك پوشش حرارتي بر روي مخزن اب گرم قرار داده شود و لولههاي اب گرم نيز،عايق شوند.اين كار روش مناسبي براي كاهش اتالف گرماست و مصرف سوخت و هزينه هاي
گرمايش اب را كاهش مي دهد.
از ابگرمكن هاي گاز سوز فوري (بدون مخزن)با رده انرژي باالتر ( )Aاستفاده كنيد چون صرفه جوي ي در مصرفسوخت را به دنبال دارد .رده انرژي Aنسبت به Gداراي 37درصد صرفه جوي ي در مصرف سوخت مي گردد.
چيلر:
يكي ازروشهاي اصلي سرمايش در ساختمانها،سرمايش به وسيله گاز طبيعي يا
گاز مايع است.تجهيزاتي كه از طريق گاز طبيعي يا مايع كار مي كنندچيلر
ناميده مي شوند.
چيلرها در موتورخانه يا پشت بام و يا در محيط باز نصب مي شوند و با
اتصال به يك سيستم تهويه مطبوع ،نظير هوا ساز يا فن كوئل فضاي
داخل ساختمان را خنك مي كنند .كه داراي دو مدل جذبي(براي مناطق معتدل و
خشك تا دماي 35درجه عملكرد مناسبي دارند) و تراكمي مي باشند.
ظرفيت مناسب براي كولرهاي ابي
مساحت موردنظر برحسب مترمربع ظرفيت مناسب (Cfmحجم هوادهي)
تا 80
4000
81تا 100
5000
101تا 150
6500
باالي 151
باالي 6500
ظرفيت مناسب براي كولرهاي گازي
مساحت موردنظر برحسب مترمربع
ظرفيت مناسب (Btu/hتوان برودتي)
14الي 24
6000
23الي28
7000
32الي 37
9000
38الي42
10000
43الي51
12000
52الي65
14000
66الي 93
18000
94الي 111
21000
حمل و نقل
مقايسه مصرف سوخت خودرو در ايران و چندكشور نمونه
نام كشور
مصرف روزانه بنزين در
خودرو(ليتر)
ايران
10.75
مكزيك
امريكا
7.8
7.3
كانادا
6.5
انگليس
3.5
المان
2.5
ژاپن
2.5
فرانسه
1.9
• به داليل مختلفي از جمله پايين بودن راندمان مصرف سوخت در
خودروها ،استاندارد نبودن روش هاي حمل و نقل،ناهماهنگي و عدم
مديريت حمل و نقل و نبود الگوها و استانداردها باعث اتالف منابع و
سرمايه هاي انساني و مادي در زمينه حمل و نقل مي گردد.
موارد قابل بررسي در زمينه اصالح الگوي مصرف در بخش حمل و نقل:
-1گسترش خدمات الك ترونيكي و پست الك ترونيكي و كاهش مراجعات حضوري در فعاليت ها
-2توسعه زيرساخت هاي حمل و نقل شهري و بين شهري،رويكردهاي نوين فني و مهندسي؛محوريت ناوگان
حمل و نقل عمومي
-3خصوصي سازي صنايع خودروسازي براي رقابتي نمودن كيفيت خودروها،خصوصا مقوله مصرف انرژي
خودروها
-4استاندارد نمودن سرانه هاي مرتبط در امور حمل و نقل عمومي و پياده سازي انها
-5توسعه شبكه ناوگان ريلي
-6بهره گيري از خودروهاي سبك ديزلي در كشور
-7توجه بيشتر به مديريت عرضه و تقاضا در امر حمل و نقل
-استفاده از سوخت هاي جايگزين(برقي ،هيدروژني،پيل سوختي ،گازسوز،سوخت خورشيدي)
مدلهاي جايگزين براي حامل هاي انرژي
انرژي خورشيدي ،انرژي هسته اي،انرژي باد،انرژي زمين گرماي ي و انرژي زيست
توده از جمله منابع انرژي تجديدپذير و بامزيت هستند.
انرژي خورشيدي:
يكي از منابع تامين انرژي رايگان،پاك و عاري از اثرات مخرب زيست محيطي
است.انرژي ناشي از سه روز تابش خورشيد به زمين برابر تمام انرژي ناش از
احتراق كل سوخت هاي فسيلي در دل زمين است .با بكارگيري كلك تورهاي
خورشيدي مي توان تا حدودي از اين منبع انرژي بي پايان ،رايگان و پاك استفاده
نموده و تا حدزيادي در مصرف سوخت هاي فسيلي صرفه جوي ي كرد.
موقعيت كشور ايران از نظر ميزان دريافت انرژي خورشيدي
ايران بين مدارهاي 25تا 40درجه عرض شمال قرار گرفته و در منطقه اي واقع شده كه به
لحاظ دريافت انرژي خورشيدي در بين نقاط جهان در باالترين رده ها قراردارد.ميزان
تابش خورشيدي در ايران بين 1800تا 2200كيلووات ساعت برمترمربع در سال
تخمين شده است .و بطور متوسط 280روز افتابي در ايران گزارش شده كه
بسيار قابل توجه مي باشد.
از اين انرژي براي :
تامين روشناي ي تامين انرژي الك تريسته و برق در سيستم هاي سرمايشي و گرمايشي -اتومبيل هاي خورشيدي
انرژي هسته اي:
با توجه به تجديدپذيربودن انرژي هسته اي و مهيا بودن مواد اوليه ان در
ايران،امكان به كارگيري گسترده اين انرژي در شبكه برق كشور وجود
دارد.انرژي هسته اي مي تواند انرژي الك تريسته بيشتر و ارزانتري را
واردشبكه برق هر كشوري نمايد.
انرژي بادي:
انرژي باد يك فناوري است كه با سرعت در سراسر جهان در حال توسعه مي
باشدو در سالهاي اينده تامين كننده نيازهاي صنايع ،ادارات و منازل با يك
انرژي تجديدپذير و سالم خواهد بود.
انرژي زمين گرماي ي:
انرژي زمين گرماي ي از حرارت حاصل از تجزيه مواد راديواك تيو،هسته مذاب كره زمين و واكنش هاي درون
زمين سرچشمه مي گيرد.چشمه هاي اب گرم نمونه هاي ي از انرژي زمين گرماي ي
هستند.حدود بيست كشور از اين انرژي براي گرم كردن خانه ها،اب و يا براي توليد
الك تريسته استفاده مي كنند.
انرژي زيست توده:
گونه هاي مختلفي از انرژي سوخت منابع جامد وگازي ،موادشيمياي ي و ديگر مواد را مي توان
به وسيله فناوري هاي بيوانرژي از منابع گياهي-جانوري تجديدپذير بدست اوردانرژي
زيست توده چهارمين منبع بزرگ انرژي در جهان بوده و 14درصد انرژي جهان را فراهم مي
كند.
الگوهاي مصرف برق
• براي انكه قادر باشيد كاراي ي انرژي مصرفي سازمان خود را بهبود بخشيد،ابتدا بايد بدانيد كه در چه
وضعيتي از نظر مصرف انرژي قرارداريد.بدين منظور ساده ترين راه ان است كه صورت حساب انواع
انرژي هاي مصرفي شامل اب ،گاز،سوخت و برق را در طول يكسال جمع اوري كنيد.واحد تمام حامل
هاي انرژي را به كيلووات ساعت تبديل كرده و باهم جمع كنيد .مقدار بدست امده (مصرف ساالنه
انرژي) را بر مقدار زيربناي ساختمان تحت اختيار خود تقسيم كنيد تا مقدار انرژي مصرفي براي هر متر
مربع از ساختمان بدست ايد(.)kwh/m²
• در صورتي كه انرژي مصرفي سازمان شما كمتر از 100 kwh/m²باشد در وضعيت بسيار خوبي از
لحاظ كاراي ي انرژي قرارداريد.
• اگر مصرف انرژي 100-200 kwh/m²است سازمان شما از نظر كاراي ي انرژي با مشكالتي روبه رو
است و اتالف انرژي در ان و وجود دارد.
نسبت مصرف انرژي براي لوازم مختلف در كشورهاي توسعه يلفته در سال2006
برچسب هاي مصرف انرژي
برچسب مصرف انرژي صفحه اي حاوي اطالعات مربوط به مصرف انرژي تجهيزات انرژي بر
است.در اين برچسب شاخص مصرف انرژي وسيله موردنظر به همراه رتبه هاي برچسب
انرژي به صورت Aتا Gكه داراي رنگ بندي از سبز پرنگ تاقرمز تيره مي باشد وجود
دارد .اين برچسب براي استفاده مصرف كننده هاي مختلف و جهت مقايسه وسيله هاي
پربازده و كم بازده به كار مي رود.
در برچسب انرژي :نام محصول ،نام كارخانه توليدي،مدل محصول به همراه ميزان مصرف
انرژي وسيله موردنظر به همراه رتبه هاي برچسب انرژي،رتبه اخذ شده محصول مورد
نظر و نشان موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران ديده مي شود.
فوائد استفاده از برچسب هاي مصرف انرژي
-1انتخاب درست،مناسب و اگاهانه در هنگام خريد وسايل موردنظر
-2اشناي ي مصرف كنندگان با ميزان كاراي ي و بازدهي وسايل موردنظر
-3بهينه سازي و كاهش مصرف انرژي و كاهش هزينه هاي مصرفي
-4كاهش الودگي زيست محيطي
-5شناسنامه دار شدن محصول از بعد تجاري و فني
مدل هاي چيدمان واحدهاي اداري و كاري
نحوه چيدمان و ترتيب قرارگيري لوازم و واحدهاي مختلف اداري يك سازمان نقش
قابل توجهي در صرفه جوي ي ،افزايش
بهره وري،رضايتمندي كاركنان و ارباب رجوع دارد.
چيدمان به فرايندي مهندسي و محاسبه شده براي قرارگيري لوازم اداري،واحدها،ايستگاه هاي كاري،انبار،راهروها و
محوطه عمومي در يك سازمان اطالق مي شود.
هدف اصلي از مهندسي چيدمان اين است كه فرايندكار،مواد،افراد و اطالعات
در بين سيستم را بصورت بهينه تضمين كند.
انواع چيدمان هاي اساسي
-1چيدمان ثابت:
در پروژه هاي ي كه محصول نمي تواند حركت كند،به كار مي روند.كشتي
سازي،ساختمان سازي ،هواپيماسازي،از اين نوع محصوالت هستند.در اين
چيدمان محصول در همه چرخه هاي توليدثابت باقي مي ماند و تجهيزات،نيروي انساني،مواد و
منابع ديگر به محيط توليدي اورده مي شود.
چيدمان فرايندي:
به عنوان چيدمان عملكردي نيزشناخته مي شود و دربردارندهء گروهي از
فعاليت هاي مشابه در ادارات يا ايستگاههاي كاري است كه طبق فرايند يا
عملكرد انها شكل مي گيرد.
در يك فروشگاه زنجيره اي بخش هاي ي جداگانه براي لوازم خانگي،لباس
هاي مردانه،لباس هاي زنانه،لوازم ارايشي و ك فش سازماندهي مي گردد.
در بيشتر سازمان ها بخش دبيرخانه و تايپ در طبقه همك ف و مديريت ارشد
در طبقات اخر ساختمان مستقر ميگردد.
تجهيزات و ايستگاههاي كاري در چيدمان فرايندي هدف اصلي است و عوامل
انساني در به كاربردن تجهيزات و فعاليت ها در ايستگاه هاي بخش هاي
ويژهء خود مهارت يافته اند .مزيت چنين چيدماني انعطاف پذيري ان است.
-3چيدمان توليدي
چيدمان توليدي بيشتر با عنوان خط مونتاژ معروف است،فعاليت ها را در
خطي بر طبق رديف عمليات مرتبط كه الزم است براي جمع اوري محصول
خاص انجام گيرند،مرتب مي كند.هرمحصول خط خودش را دارد.چيدمان
توليد براي توليد انبوه يا عمليات مكرر كه دران تقاضا ثابت و حجم باال مي باشد،مناسب
است.
-4چيدمان تركيبي
اين چيدمان تركيبي از چيدمان هاي توليدي و فرايندي است
-5چيدمان لوازم اداري
عبارت است از انتخاب بهترين مكان براي چينش امكانات اداري در محيط كاري ،مثال اين
نوع چيدمان بهتريت محل استقرار دستگاه چاپگر و اسكنر (كه در شبكه سازمان
به اشتراك گذاشته شده است)در يك اتاق كاري را مشخص مي كند.اگر اين انتخاب
محل هم مناسب نباشد،كاركنان تمايلي به بهره گيري از ابزار و دستگاههاي
فوق را نخواهند داشت و متقاضي تهيه دستگاه و ابزار اختصاصي مي شوند.
-6چيدمان به منظور تخصيص فضاي اداري
استانداردنمودن فضاي محيط كار (مساحت و موقعيت)به تناسب نيازسنجي هاي ي
صورت مي گيرد.براي طراحي اين چيدمان از متخصصين ،تكنسين و نرم
افزارهاي مربوطه مي توان بهره گرفت.در اين تكنيك ها به نكات زير توجه مي
شود:
-1استفاده از تجهيزات مشترك
-2تعداد تردد درون سازمان و مراجعات ارباب رجوع
-3توالي و ترتيب انجام كار
-4انجام فعاليت هاي مشابه،عدم ايجادمزاحمت به فعاليت ساير واحدها
-5حجم فعاليت هاي مورد انجام در واحد
-7چيدمان به منظور سهولت نظارت بر فعاليت ها
اين نوع چيدمان به صورتي است كه بيشترين نظارت و كنترل بر فرايند كار و امور حاصل
مي گردد..مثال ساده ان،دستگاهاي اسكناس شمار در بانك ها مي باشد كه بايد
درمحلي قرارگيرد كه مشتريان بصورت مستقيم نحوه شمارش اسكناس رامشاهده
نمايند.
-8چيدمان متناسب با فرصت ها و منابع
در اين نوع چيدمان استفاده حداك ثري از فرصت ها و منابع محور چيدمان است.مثال
شركت هاي توليد گوشي همراه ،مرحله طراحي و مهندسي را در كشورهاي اروپاي ي
انجام مي دهند و چيدمان خط توليد را در كشورهاي ي مانندچين كه نيروي انساني و
مواد اوليه ارزان در خط توليد دارند بهره مند گردند.
الگوهاي بازيافت مواد
• بازيافت به اماده سازي مواد براي استفاده مجدد گ فته مي شود.موادي قابل بازيافت
عبارتنداز :اهن االت،پالستيك،كاغذ،مقوا و برخي موادشيمياي ي زباله كه به
كمپوست تبديل مي شود.بازيافت از به هدر رفتن منابع سودمند و سرمايه هاي ملي
جلوگيري مي كند.
• دركالن شهر تهران روزانه 7.5هزارتن زباله توليد مي شود كه 4.88درصدان كاغذ
مي باشد و اين درحالي است كه براي توليد يك تن كاغذ 15اصله درخت سي
ساله الزم است .بنابراين در شهر تهران روزانه 5490اصله درخت دور ريخته مي
شود.
بازيافت ضايعات كشاورزي
ساالنه مقداري زيادي محصوالت كشاورزي توليد مي گردد و ضايعات ان نيز
بسيار زياد مي باشد كه بسياري از اين ضايعات مجددا استفاده نمي شود.
كه شامل ضايعات حاصل در مزارع يا كشتزارها(ضايعات كاشت و
برداشت و )..و ضايعات خارج از مزارع(ضايعات حمل و نقل،انبارداري
و )..مي باشد.
بازيافت ضايعات و فاضالب هاي صنعتي
اين مورد شامل پساب هاي كارخانجات مختلف مثل صنايع نساجي
،الكل سازي،چوب و كاغذ وپساب صنايع غذاي ي مانند اب پنير و
تفاله ميوه ها مي باشد.در پساب كارخانجات مذكور ميزان زيادي
زيست توده وجود دارد كه از انها براي توليد انرژي و غذاي دام مي
توان استفاده نمود.و همچنين توليد الكل صنعتي از اين پساب.
ضايعات جامد
منظور از ضايعات جامد شهري،زباله ها هستند كه خود شامل دو نوع مي
شود،زباله هاي معمولي و زباله هاي ويژه.
زباله هاي معمولي
مانند زباله هاي منازل ،زباله هاي حجيم خانگي،زباله هاي غيرالوده
بيمارستاني،زباله باغ ها و گلخانه ها و زباله كسبه و ادرات است.
زباله هاي ويژه
مانند زباله هاي صنعتي،نخاله هاي ساختماني،الستيك هاي
فرسوده،موادراديواك تيو و زباله هاي الوده بيمارستاني.
فصل سوم
نحوه پياده سازي
استانداردها و الگوهاي مصرف در سازمان ها
متدولوژي پياده سازي
بديهي است مديران دستگاه هاي اجراي ي اعم از سازمان ها
،موسسات و شركت ها ،با توجه به اهداف
،وظايف،مسئوليت ها و منابعي كه در اختيار دارند تمايل به
پياده سازي (يا بهبود مستمر)استانداردها و الگوهاي موردنياز
خود را دارند.پياده سازي اين الگوها و استانداردها به دو روش
امكان پذير است.
الف)روش اول:بهره گيري از مراكز و موسسات معتبري كه در پياده
سازي استانداردهاي بين المللي در زمينه خاصي مهارت داشته و
درقالب قرارداد اقدام به پياده سازي بين المللي (الگوها و مدل
هاي) مربوطه در سازمان ها و شركت ها مي نمايند
(استانداردهاي بين المللي نياز به تدوين شاخص هاي عمومي ندارد و صرفا اين شاخص ها در ان سازمان
بومي(سازگار) شوند).
ب) روش دوم:سازمان ها تمايل به برون سپاري اين فرايند ندارد يا هنوز در سطح
بين المللي در زمينه هاي موردنظر ،استاندارد و الگوي خاصي به عنوان
مرجع تدوين نشده است و تنها برخي از سازمان ها و شركت ها،تمايل به
تهيه و پياده سازي استاندارداختصاصي و انحصاري دارندو اين استاندارد
خاص را به عنوان مزيت رقابتي مورد استفاده قرار مي دهند.
ايجاد و پياده سازي استاندارد درون سازماني است نياز به تدوين (يا اصالح)
شاخص هاي اختصاصي مي باشد.و گاها نتايج ان منجر به شكل گيري يك
استاندارد،مدل و يا الگوي ي با اعتبار جهاني مي شود.
سازمان ها يا شركت ها قبل از پياده سازي استانداردها
و الگوهاي موردنظر بايستي راهبردها و اهداف اثربخشي
در سه حيطه توليد،توزيع و مصرف داشته باشند.
و در صورت وجود راهبردها و اهداف اثربخش ،نتايج
رضايت بخشي از اين پياده سازي حاصل مي گردد.
گاها مشاهده مي شود سازمان هاي ي اهداف و راهبردهاي
مشخص و تدوين شده اي ندارند ولي اقدام به استقرار
ْ
استاندارد خاصي نموده اند،كه صرفا ماهيتي تبليغاتي
دارند،در واقع بايد راهبردها و اهداف اثربخش در سازمان
ها منشاء تغيير و اصالح باشند.
مراحل و گام هاي هفت گانه پياده سازي استانداردها و الگوهاي مصرف
-1تشكيل ستاد راهبردي
-2تدوين شاخص ها و مقياس هاي اندازه گيري
-3تدوين و ابالغ استانداردها و الگوها
-4اموزش و توانمندسازي
-5پياده سازي استانداردها و الگوها
-6و نظارت و ارزيابي نحوهء اجرا
-7برنامه هاي بهبودمستمر(اصالح الگو يا استاندارد)
-1گام اول – تشكيل ستاد راهبردي
اهداف:
اين ستادبه منظور سياست گذاري در دامنه كاربرد و الزامات كلي،هدايت و هماهنگي
در پياده سازي،نظارت و نهادينه كردن استانداردها و الگوهاي مطابق
راهبردها و اهداف در هر سازماني تشكيل مي شود.
اعضاي اين ستاد:
مديران ارشد،كارشناسان خبره و رؤساي كارگروهاي تخصصي هستند.
وظايف:
-1تشكيل كارگروه هاي تخصصي،هدايت و هماهنگي بين انها:
كارگروه تخصصي تحقيق و توسعه(فني/مستندسازي) كارگروه تخصصي پياده سازي(استقرار) كارگروه اموزش و فرهنگ سازي(نهادينه كردن)كارگروه تخصصي نظارت و ارزيابي(مميزي) -
-2تعيين اولويت ها و شاخص هاي موردنياز مطابق نيازسنجي به عمل امده -
(توسط كارگروه تخصصي)در راستاي اهداف سازمان
-3ايجاد سيستم پشتيباني و تعهدي زيرساختي(مديريتي،مالي،اطالعاتي و مديريت
دانش و )..از فرايندپياده سازي و استقرار استانداردها
-4سازماندهي،اداره و كنترل فرايند استانداردسازي در مراحل هفتگانه ان
-5تصويب مستندات و ابالغ الزامات ،الگوها و استانداردها و رسميت بخشيدن به
انها
-6نظارت بر فرايند پياده سازي استانداردها و الگوها و حل و فص نواقص و
مشكالت
-7بازنگري تطبيقي راهبردها و اهداف اثربخش و ايجاد سيستم پويا در فرايند
اصالح و بهبود مستمرالگوها
-8تعامل و هماهنگي با مراكز استانداردسازي ملي و بين المللي يا نمايندهء انها
وظايف عمده كارگروه ها
كارگروه تخصصي تحقيق و توسعه(فني/مستندسازي)*تشكيل كارگروه هاي فرعي در صورت نياز
*نيازسنجي استانداردها و الگوهاي موردلزوم مطابق با راهبردها و اهداف فعاليت ها
*تهيه شاخص هاي اختصاصي براي هر استاندارد
*بومي نمودن شاخص هاي عمومي(در استانداردهاي بين المللي)
*اولويت بندي استانداردها و الگوها و شاخص هاي انتخابي
*رتبه بندي و مشخص نمودن مقياس هاي اندازه گيري
*تهيه فرم ها موردنياز براي كارگروه پياده سازي
*تهيه پيش نويس استانداردها و الگوها در قالب نظام نامه
*تعامل و هماهنگي صنفي با كارگروه ها و مراكز استانداردسازي مرتبط
كارگروه تخصصي پياده سازي(استقرار):
تعيين منابع،وظايف و مسئوليت استانداردهاوالگوهاي ابالغي حصول اطمينان از استقرار استانداردها و الگوهاي موردنظر به طور صحيح. گزارش دهي به ستادراهبردي درباره نحوهء پياده سازي ايجاد ارتباطات(درون و برون سازماني) و هماهنگي هاي الزم با طرف هايمرتبط با استانداردها و الگوهاي ابالغي
كارگروه اموزش و فرهنگ سازي(نهادينه كردن):
تدوين سرفصل ها و محتواي دوره هاي اموزشي موردنياز تدابير الزم براي اموزش هاي نگرشي و مهارتي براي اعضايستاد راهبردي و كارگروهاي تخصصي
تدابير الزم براي اموزشهاي توجيهي كاركنان و اگاه سازي جامعه هدف ومشتريان
تدابير الزم براي درگير نمودن سيستم نظام پيشنهادها،كاركنان و جامعه هدفدر فرايند استقراراستانداردها و الگوها
كارگروه تخصصي نظارت و ارزيابي(مميزي):
پايش ،سنجش و اندازه گيري مقياس ها و شاخص ها از نحوه پياده سازي استانداردهاو الگوهاي موردنظر
نظر سنجي از مشتريان و جامعه هدف شناساي ي و ارزيابي انطباق ها و يا عدم انطباق ها كنترل سوابق و مستندات حصول اطمينان از نحوهء اجراي صحيح و كامل استانداردها و الگوها -ارائه پيشنهاد براي اقدامات اصالحي م پيشگيرانه
گام دوم -تدوين شاخص ها و مقياس هاي اندازه گيري
با در نظر گرفتن نوع استانداردها و الگوها،شاخص ها در دو بعد عمومي و
اختصاصي تعيين مي گردند.كه بعد عمومي ان در تمام سازمان هاي مشابه يكسان بوده و
بعداختصاصي با توجه به ماهيت وظايف واهداف هر سازمان تعيين مي گردد.تعيين شاخص
ها با روشهاي نيازسنجي،كارسنجي و زمان سنجي و مقياس هاي فني و
علمي ميسر مي باشد.
*درصورتي كه شاخص ها و مقياس ها در سطح بين المللي و ملي تدوين شده
باشند بايستي مطابق شاخص هاي مربوطه عمل نمود.
نحوهء استخراج و ضوابط تدوين شاخص هاي اختصاصي
شاخص هاي مربوط به هر دستگاه اجراي ي ،از اهداف
كالن،راهبردها،وظايف و برنامه هاي دستگاه استخراج مي شوند.با توجه به اين كه
شاخص هاي اختصاصي شركت ها و سازمان هاي مختلف با
يكديگر متفاوت مي باشد نمي توان يك شاخص ثابت را براي
جايگزيني شاخص هاي اختصاصي ارايه داد.
ضوابطي كه بايد يك شاخص داشته باشد:
-1شاخص ها بايد متناسب موضوع استاندارد و الگوي انتخاب شده
باشند،به عبارتي شاخص ها بايستي مبتني بر تحقق اهداف
،ماموريت ها و راهبردهاي سازمان باشند.
-2حيطه شاخص بايد جامع و مانع باشد.بدين معني كه تمام مصاديق
شاخص را پوشش دهد و مانع از تداخل حيطه مصاديق ساير شاخص
ها شود.
-3شاخص ها ،بايستي تا انجا كه ممكن است به صورت كمي
باشند.بدين معني كه قابل اندازه گيري و مقياس بندي باشند.
-4شاخص ها بايد بصورت شفاف،ساده و واضح و با مقياس هاي مشخص در
جمالت كوتاه بيان شوند و از به كاربردن لغات و جمالت نامفهوم و نارسا
خودداري گردد.
-5بايد شاخص ها به گونه اي تدوين شوند كه برداشت همه كاركنان و دست
اندركاران از مفهوم انها يكسان باشد و ديگر نياز به توضيح و تفسير نباشد.
-6شاخص ها بايد عيني باشند و از بكاربردن مفاهيم ذهني و انتزاعي در انها
خودداري گردد.
-7شاخص هاي ي كه قابل اندازه گيري نباشند به عنوان شاخص كيفي مطرح
مي گردند.عموما شاخص هاي كمي در استانداردها و شاخص هاي كيفي در
الگوها بكار برده مي شوند.
-8شاخص هابايد هم راستا با شاخص هاي مطلوب (در سطح انتظارات ملي و بين
المللي) باشند.
-9پس از تدوين شاخص ها،به منظور نظارت و ارزيابي بر نحوهء اجراي
استانداردها و الگوها،بايستي تمامي شاخص ها ،مقياس بندي و ضريب
بندي گردند تا بتوان از ابعاد مختلف مورد ارزيابي قرارگيرند.چرا كه
متناسب با ماهيت شاخص ها ارزيابي كمي يا ارزيابي كيفي صورت مي
پذيرد.مثال شاخص مصرف برق با در نظر گرفتن اقليمي واحد (گرمسيري يا
سردسيري)نمي تواند با يك ضريب باشد.
-10تعامل و ارتباط شاخص ها با يگديكر تعيين گردد.
گام سوم -تدوين و ابالغ استانداردها و الگوها
• مقدمات اين گام توسط كارگروه تخصصي تحقيق و توسعه(مستندسازي)تهيه مي گردد.
در تدوين استانداردها و الگوها،بيانيه هاي ي مدون در مورد خط مشي
ها،اهداف،الزامات،دامنه كاربرد،شاخص ها و مقياس هاي اندازه گيري و
روش هاي اجراي ي،مستندسازي ،منابع وظايف،مسئوليت ها،اختيارات
،ارتباطات،مميزي و..
در قالب يك نظام نامه به صورت پيش نويس تهيه مي شود و به ستاد راهبري منعكس مي گرددو
در صورت تاييد،توسط ستاد راهبري ابالغ مي شود.
گام چهارم -اموزش و توانمندسازي
اين گام توسط كارگروه اموزش و فرهنگ سازي با هماهنگي واحدهاي اموزش كاركنان هر سازماني صورت مي
پذيرد.در اين مرحله اقدامات زير تحقق مي يابد:
نيازسنجي اموزشي براي استانداردها و الگوهاي ابالغي(در چهاربعد،بينشي،نگرشي،مهارتي و توجيهي) تهيه سرفصل ها براي دوره هاي اموزشي نيازسنجي شده برنامه ريزي و اجراي دوره هاي اموزشي(بينشي و نگرشي) اعضاي ستادراهبري برنامه ريزي و اجراي دوره هاي اموزشي (نگرشي و مهارتي) اعضاي كارگروهاي تخصصي برنامه ريزي و اجراي دوره هاي اموزشي توجيهي براي كليه كاركنان در خصوص الگوها و استانداردهايابالغ شده
ارزيابي اثربخشي دوره هاي اموزشي برگزارشده برگزاري دوره هاي بازاموزي در صورت نياز -درگيرنمودن سيستم نظام پيشنهادهاي كاركنان و شناساي ي نخبگان
گام پنجم -پياده سازي استانداردها و الگوها
گام پنجم توسط كارگروه تخصصي پياده سازي(استقرار) تحقق مي يابد.در اين
مرحله اقدامات زير صورت مي پذيرد:
-1پياده سازي الزامات در حيطه دامنه كاربرد استانداردها و الگوها
-2در دسترس قراردادن منابع الزم براي ايجاد،استقرار،نگهداري و بهبود
استانداردها و الگوهاي ابالغي
-3انجام امور اجراي ي مطابق مسئوليت ها و شرح وظايف تعيين شده
استانداردها و الگوهاي ابالغي
-4حصول اطمينان از اين كه استانداردها و الگوها استقرار مي يابند و نگهداري
مي شوند.
-5گزارش دهي به ستادراهبري درباره نحوهء پياده سازي و هرگونه نيازي كه به
استقرار استانداردها و الگوها كمك مي نمايد .برون سازماني و داخلي
-6ايجاد ارتباطات () و هماهنگي هاي الزم با طرف هاي مختلف مرتبط با
استانداردها و الگوهاي ابالغي
-7گزارش دهي به ستادراهبري در خصوص عملكرد سيستم در مرحلهء بعد از
استقرار و ارايه پيشنهادها و توصيه هاي ي براي بهبود مستمر
گام ششم -نظارت و ارزيابي نحوء اجرا
اين گام توسط كارگروه تخصصي نظارت و ارزيابي صورت مي
گيرد.نتايج بدست امده به ستاد راهيري منعكس مي شود،نظارت
و ارزيابي فرايندي نظام يافته،مستقل و مدون است .
اين فرايند مي تواند به صورت درون سازماني(مميزي) و برون سازماني
صورت پذيرد.
فرايند نظارت و ارزيابي از چهار مرحله اصلي تشكيل شده :
-1مشخص بودن شاخص ها،مقياس ها،حدود،اندازه،ماهيت(كمي و
كيفي)پيچيدگي،اهداف و...در استاندارد و الگوي موردنظر
-2تعيين معيارها و مشخصه هاي ارزيابي كنندگان به صورت كمي(تحصيالت دانشگاهي
مرتبط،سابقه و تجربه كاري مفيد،ساعات اموزش مميزي)و كيفي(خصايل
شخصي،مهارت هاي ارتباطي،و)...
-3انتخاب روشي مناسب براي نظارت و ارزيابي .جامع ترين روش نظارت و ارزيابي كه
طيف زيادي از شاخص ها را پوشش مي دهد نظارت و ارزيابي 360درجه است .براي
حصول اطمينان ،كارگروه تخصصي مربوطه،از زواياي مختلف استاندارد و الگوي
مورد نظر را رصد مي كنند.
در زير بخشي از ان اشاره مي شود:
تناسب با خط مشي و اهداف سازمان نظر مشتريان و خدمت گيرندگان الزامات قانوني،مقرراتي و قراردادي ماهيت شاخص ها و مقياس ها واكنش جامعه و مخاطرات احتمالي نظر مديريت سازمان،سهامداران و تامين گنندگان،توليدكنندگان و كاركنان رعايت امور زيست محيطي رعايت حدودمقررات مالي و قيمت تمام شده براورده شدن انتظارات از بعد كيفيت و كميت توانمندي كاركنان -شناساي ي نقاط قوت،ضعف،فرصت ها و تهديدها
-4انجام نظارت و ارزيابي ،متناسب با زواياي موردنياز از طرق
مختلف(تهيه چك ليست،بررسي سوابق،بازخوردمثبت و
منفي،مصاحبه،مشاهده،ازمايش،كنترل اماري فرايند و)...
گام هفتم -برنامه هاي بهبودمستمر
ستادراهبري بايد استانداردها و الگوهاي ابالغي را در فواصل طرح ريزي شده
مورد بازنگري قراردهد تا از تناسب ،ك فايت و اثربخشي انها اطمينان
حاصل نمايد.برنامه هاي بهبود مستمر ،در بخش ورودي و خروجي
استانداردها و الگوهاي حاكم مورد توجه قرار مي گيرند.
دربخش ورودي مواردزير(با ماهيت دريافت اطالعات) بررسي مي گردد:
-1نتايج نظارت و ارزيابي
-2بازخوردمشتريان/جامعه هدف/نظام پيشنهادات
-3عملكرد فرايند و انطباق محصوالت و خدمات
-4وضعيت اقدامات اصالحي و پيشگيرانه
-5پيگيري هاي انجام گرفته از بازنگري هاي قبلي مديريت
-6تغييراتي كه مي تواند استانداردها را تحت تاثير قراردهد
-7توصيه هاي ي براي بهبود
در بخش خروجي مواردزير(با ماهيت تصميم گيري)بررسي مي شوند:
-1بهبود اثربخشي استانداردها و الگوها و فرايندهاي ان
-2بهبود كيفيت خدمات
-3بهبود كيفيت محصوالت
-4بهبود كيفيت توزيع
-5بهبود هزينه ها و منابع
فصل چهارم
تكنيك ها و راهكارهاي
عملياتي براي صرفه جوي ي
در محيط هاي كاري
• اين فصل به منظور افزايش سطح مهارتي
فراگيران تدوين شده است و به مواردي از
تكنيك ها و راه كارهاي عملياتي براي صرفه
جوي ي و مصرف بهينه در محيط هاي كاري مي
پردازد.
منابع انساني
رديف
تكنيك ها و راهكارهاي عملياتي براي صرفه جوي ي
حوزه فعاليت
1
اموزش و توانمندسازي،هزينه كردن نيست،بلكه سرمايه گذاري است
مديريت
2
استفاده ازمديران و كارشناسان بومي
مديريت
3
دريافت بازخوردكاركنان از طريق نظرسنجي براي الگوها و استانداردها
مديريت
4
ايجادفرصت هاي مساوي براي تمام استعدادها و سرمايه هاي انساني
مديريت
5
استقرار سازوكارهاي انگيزشي در نظام پرداخت با رويكرد نتيجه گرا و اثربخش
مديريت
6
اختصاص امتياز ويژه در نظام ارزيابي ساليانه مديران و كاركنان در خصوص پياده سازي استانداردها و الگوهاي مصرف
مديريت
7
اختصاص امتياز مضاعف در نظام پيشنهادها براي اموراستانداردها و الگوها
مديريت
8
بهره گيري از متخصصان در پست هاي مربوطه
مديريت
9
افزايش انگيزه مديران براي ارائه خدمات مطلوبتر با هزينه كمتر
مديريت
زمان و مكان
رديف
تكنيك ها و راهكارهاي عملياتي براي صرفه جوي ي
حوزه فعاليت
1
مغتنم شمردن فرصت هاچرا كه فرصت ها را مي توان دريافت اما نمي توان بازيافت
عموم كاركنان
2
پرهيز از زياده گوي ي در مكالمات تلفني و تايمردار كردن سيستم ها و نيز مختصر گوي ي در مراجعات حضوري
عموم كاركنان
3
تدوين برنامه كار ساالنه و جزئي كردن ان به روزانه،هفتگي و ماهانه با هدف استفاده مطلوب از زمان
عموم كاركنان
4
پرهيز از دوباره كاري هاي نوشتاري و حذف محدوديت هاي جغرافياي در ارائه خدمات
مديريت
5
استفاده از اتوماسيون اداري و سيستم هاي الك تونيكي پرسرعت در حوزه هاي كاري
مديريت
6
نحوه انتخاب مكان واحدهاي اداري تاثير قابل توجهي در كاهش زمان فرايند كار دارد
پشتيباني
7
هميشه قبل از شروع كار،مقدمات ان فراهم گردد.
عموم كاركنان
8
استفاده از پيامك به جاي مذاكرات تلفني طوالني و مكاتبات وقت گير
عموم حوزه ها
اب
رديف
تكنيك ها و راهكارهاي عملياتي براي صرفه جوي ي
حوزه فعاليت
1
استفاده از شيراالت مرغوب و كنترل مستمر انها
پشتيباني
2
استفاده از سيستم هوشمند يا پدالي در نقاط پرمصرف اب ساختمان
پشتيباني
3
استفاده از چاه اب براي مصارفي چون فضاي سبز،شست و شو و...
كشاورزي
4
استفاده از سيستم ابياري تحت فشار و قطره اي در بخش كشاورزي
كشاورزي
5
كنترل نشت اب در قسمت هاي مختلف،جلوگيري از شست و شوي وسائل نقليه با اب اشاميدني
پشتيباني
6
بستن شيرفلكه اصلي در ايام تعطيل
پشتيباني
7
استفاده نكردن از اب تصفيه شده هنگام احداث ساختمان
فني و مهندسي
8
جابجاي ي زمان ابياري گياهان فضاي سبز به اوايل روز يا شب
كشاورزي
9
عايق بندي لوله هاي اب گرم
پشتيباني
وسايل برقي و روشناي ي
رديف
تكنيك ها و راهكارهاي عملياتي براي صرفه جوي ي
حوزه فعاليت
1
استفاده از المپ هاي كم مصرف يا مهتابي
پشتيباني
2
نصب سيستم هاي كنترل روشناي ي،تايمرهاي قطع و وصل برق،ديمر
پشتيباني
3
استفاده از رنگ هاي روشن براي ديوارهاي خانه،سقف هاو پنجره ها،
پشتيباني
4
توجه به ميزان مصرف برق وسايل صوتي و تصويري و...هنگام خريد ،و بر اساس نياز سازمان و اينكه حتي االمكان
توان مصرفي كمتري داشته باشد
پشتيباني
5
قراردادن يخچال در خنك ترين بخش ابدارخانه و عدم قراردادن ان در كنار اجاق گاز،ابگرمكن،و نورمستقيم
خورشيد،و تراز نمودن ك ف يخچال و فريزر
پشتيباني
6
تميز كردن حباب ها،قاب ها و المپ ها براي بازدهي نوري بيشتر،تبديل سماورهاي برقي به گازسوز در ابدارخانه ها
پشتيباني
7
عدم استفاده از لوازم و تجهيزات برقي پرمصرف در ساعات اوج مصرف ،استفاده از المپ هاي كم مصرف يا
ديودي LEDبراي تابلوهاي تبليغاتي
عموم كاركنان،پشتيباني
8
عدم استفاده از وسايل برقي پرمصرف مثل بخاري برقي،هيتر و نظايران،تعويض المپ هاي مهتابي سوخته و در حال
چشمك زدن است
پشتيباني
وسايل الك ترونيكي
رديف
تكنيك ها و راهكارهاي عملياتي براي صرفه جوي ي
حوزه فعاليت
1
خاموش نمودن وسايل اداري مانند:دستگاه كپ ي،رايانه و...
عموم كاركنان
2
درصورت امكان استفاده از رايانه هاي Laptabبه جاي رايانه هاي روميزي،متناسب نمودن ميزان وضوح
تصويرمانيتور رايانه با نياز كاري
عموم كاركنان
3
استفاده از دستگاهاي چندكاره(اسكنر،چاپگر،تلفكس،كپ ي)در واحدها
كليه واحدها
4
استفاده از شبكه بي سيم به جاي كابل كشي
فني و مهندسي
5
استفاده از نمايشگرهاي LCDبه جاي ، CRTاستفاده از اسكنر به جاي چاپگر ،نصب عابر بانك در
ساختمان ها
مديريت
گاز،بنزين،گازوئيل و نفت
رديف
تكنيك ها و راهكارهاي عملياتي براي صرفه جوي ي
حوزه فعاليت
1
استقرار سيستم هوشمند كنترل سوخت،كنترل و تنظيم مستمر موتورخانه هاي سيستم گرمايشي و
سرمايشي
پشتيباني
2
تنظيم ترموستات ،عايق كاري لوله هاي تاسيساتي ،اصالح نحوهء نصب بخاري هاي گازسوزبه حالت
مورب،
پشتيباني
3
تنظيم بادالستيك ها ،عدم استفاده از بار اضافه در خودروها،خاموش نمودن خودرو در پشت چراغ
قرمز،محكم نمودن در مخزن بنزين،انجام معاينه فني و تعويض فيلترهاي خودرو ،استفاده از
خودروهاي سواري سبك بجاي خودروهاي شاسي دار
عموم كاركنان
4
نصب دستگاه هاي GPSبراي كنترل خودروهاي سازماني،
مديريت
كاغذ و نشريات
رديف
حوزه فعاليت
تكنيك ها و راهكارهاي عملياتي براي صرفه جوي ي
1
واگذاري امور انتشارات به بخش غيردولتي ،ممنوع نمودن چاپ كاغذي نشريات داخلي و توسعهء اينترنت
سازماني
مديريت
2
بهره گيري از سيستم پست الك ترونيكي و وب سايت ها،استفاده از اتوماسيون اداري به جاي سنتي
مديريت
3
پرهيز از تشريفات زائد در حاشيه پردازي،رنگ اميزي و زينت بخشي مكاتبات،حذف نشريات غيرضروري و بي
محتوا،
عموم كاركنان
4
استفاده از فونت هاي كوچك و خوانا،و كوچك كردن ابعاد نامه ها نشريات،بنرها،استفاده از دو روي كاغذ
عموم كاركنان
5
استفاده از كاغذهاي معمولي و چاپ غير رنگي و جلد ساده نشريات و ك تب
عموم كاركنان
6
ادغام نشريات ،توليد و انتشار مطالب در قالب لوح فشرده
عموم كاركنان
7
قبل از چاپ مطالب مطمئن بشويدكه مطالب نياز به بازنگري ندارند،جلوگيري از مكاتبات زائد،
عموم كاركنان
8
الك ترونيكي نمودن پرونده ها مانند پرونده كاركنان
كارگزيني
امورارتباطات و مكالمات
رديف
تكنيك ها و راهكارهاي عملياتي براي صرفه جوي ي
حوزه فعاليت
1
انتشار اطالعيه ها ،بخشنامه ها ،دستورالعمل ها و ..در وب سايت سازمان
مديريت
2
استفاده از اتوماسيون اداري با توسعه ان در سطح استان ها و شهرستان ها
مديريت
3
استفاده بيشتر از دستگاه تلفن مركزي و كاهش خط هاي تلف مستقيم ،استفاده از خطوط پرسرعت
ADSLاينترنت بدون اشغال خطوط تلفن
پشتيباني
4
استفاده بيشتر از پيامك به جاي مذاكرات تلفي هزينه بر
عموم كاركنان
5
استقرار سامانه هاي ارسال پيام كوتاه به ارباب رجوع و جامعهء هدف،اثبت نام و درافت درخواست از طريق
اينترنت به جاي ثبت نام كاغذي
مديريت
6
اختصاص پست الك ترونيكي براي تمام كاركنان،ارسال فيش حقوقي و ماندهء مرخصي به پست الك ترونيكي
كارگزيني،مالي
تاسيسات گرمايشي و سرمايشي
رديف
تكنيك ها و راهكارهاي عملياتي براي صرفه جوي ي
حوزه فعاليت
1
تميزكزدن سيستم هاي سرمايشي و گرمايشي بطور منظم (پاك كردن خاك روي كويل ها،فن ها و تعويض پوشال
ها)،عايق كاري مناسب ديوارها،سقف و كانال ها
پشتيباني
2دور نگه داشتن كولر و ساير اجزاي سيستم سرمايشي از تابش مستقيم نورخورشيد،استفاده از سيستم هاي گرمايش و
سرمايش منطقه اي با توجه به شرايط اقليمي و طبيعي،
پشتيباني
3بهره گيري و خريد سيستم ها با رتبه مصرف انرژيAيا ،Bاستفاده از سايبان بر روي كولرها و كانال ها،استفاده از
وسايل سرمايشي متناسب با فضا،
پشتيباني
4
استفاده از سيستم هاي سرمايش موضعي به جاي متمركز ،استفاده از درزگيرها براي جلوگيري از خروج سرما يا گرما
پشتيباني
5
عدم استفاده از المپ هاي رشته اي به هنگام استفاده از كولر،پرهيز از مصرف بي مورد كولر،بستن درها و ژنجره ها
هنگام استفاده از وسايل گرمايشي،توجه به دماي مطلوب اتاق ها(24تا 26در تابستان)،
عموم كاركنان
6
كاشت درخت،نصب درهاي اتوماتيك،انتخاب مناسب كولرهاي گازي با توجه به شرايط اب و هواي ي،جمع اوري
سيستم هاي فرسوده قديمي و جايگزيني ان با سيستم هاي جديد و پربازده
پشتيباني
امور ساختمان
رديف
تكنيك ها و راهكارهاي عملياتي براي صرفه جوي ي
حوزه فعاليت
1
عايق كاري ديوارهاي خارجي ساختمان،استفاده از رنگهاي روشن در ديوارها،سقف و پرده ها
پشتيباني
2
بكارگيري كارشناس يا مسئول مميزي انرژي در ساختمان،
مديريت
3
استفاده از تجهيزات انرژي خورشيدي در هنگام طراحي و ساخت ساختمان،
فني و مهندسي
4
استفاده از مبحث 15،17،19مقرارت ملي ساختمان،استفاده از سيستم هاي پربازده سرمايشي و گرمايشي
پشتيباني
5
استقرارسيستم هوشمند ساختمان در امربهينه سازي مصرف انرژي،
پشتيباني
6
بهره گيري از سيستم هاي ذخيره انرژي حرارتي TESدر ساختمان
پشتيباني
در و پنجره
رديف
تكنيك ها و راهكارهاي عملياتي براي صرفه جوي ي
حوزه فعاليت
1
استفاده از قاب هاي استاندارد (پ ي وي سي و الومنيوم ترمال بريك)براي كاهش تبادل حرارتي از طريق
پنجره ،دوجداره نمودن شيشه پنجره ها و تزريق گازهاي ي مانند ارگون و كريپتون
پشتيباني
2
استفاده از درهاي اتوماتيك و هوشمند به منظور كاهش اتالف انرژي
پشتيباني
3
استفاده از تهويه طبيعي در مواقع لزوم(پنجره ها)
عموم كاركنان
4
بستن در و پنجره ها و كشيدن پرده ها در روزهاي خيلي گرم(براي جلوگيري از ورود حرارت و گرما به داخل
ساختمان) ،استفاده از پرده هاي چين دار در روزهاي ابري(عايق) و افتابي
عموم كاركنان
5
استفاده از سايبان در تابستان (روي پنجره ها)،
پشتيباني
6
حفاظت از پنجره هاي سقفي و نورگيرها
پشتيباني
امورنقليه و ناوگان حمل و نقل
رديف
تكنيك ها و راهكارهاي عملياتي براي صرفه جوي ي
حوزه فعاليت
1
تنظيم موتور و معاينه فني خودروها ،تعيين و نصب برچسب انرژي براي خودروها،گازسوز كردن
خودروها
پشتيباني
2
واگذاري امور نقليه به بخش غيردولتي،
پشتيباني
3
حذف نمودن و از رده خارج كردن خودروهاي پرمصرف
پشتيباني
4
عدم استفاده از خودروهاي سواري در ماموريت هاي بين شهري،منع تردد كاركنان و مديران غيربومي
با وسايل نقليه دولتي براي رفت و امدهاي بين شهري
پشتيباني
5
تشويق رانندگاني كه الگوي مصرف را رعايت مي كنند
مديريت
6
استفاده از دوچرخه(فرهنگ جايگزيني وسيله نقليه)
مديريت
7
تنظيم باد الستيك ،سرعت مناسب و عدم ترمزهاي پياپ ي،استفاده از دنده مناسب در حال حركت
رانندگان
8
خاموش كردن وسيله نقليه در هنگام توقف هاي طوالني،داشتن نقشه و مسير حركت ،عدم استفاده
از بار اضافي در صندوق خودرو،
رانندگان
بازيافت مواد
رديف
تكنيك ها و راهكارهاي عملياتي براي صرفه جوي ي
حوزه فعاليت
1
جداسازي و تفكيك سطل هاي زباله(كاغذ ،شيشه،پالستيك)
پشتيباني
2
استفاده از كودها و فضوالت حيواني
كشاورزي
3
استفاده از پارتيشن براي تفكيك اتاق ها
پشتيباني
4
تهيه ايين نامه نحوه بازيافت موادمصرفي،اموزش و ارتقاء فرهنگ مديريت“ بازيافت پسماند“ در
سازمان
مديريت
5
استفاده مجدد از اب هاي صنعتي،استفاده از منابع انرژي زيست توده(گاز محل دفن،زباله سوز و)..
فني و مهندسي
6
استفاده از باطري هاي قابل شارژ،استفاده از ظروف و كاالهاي كه يكبار مصرف نباشد
پشتيباني
امور مراسم
رديف
تكنيك ها و راهكارهاي عملياتي براي صرفه جوي ي
حوزه فعاليت
1
تدوين و ابالغ ائين نام هاي جامع در خصوص نحوه برگزاري مراسم،تشكيل كميته اي ويژه براي هزينه يابي بهينه
مراسم
مديريت
2
برنامه ريزي دقيق و همه جانبه به طوريكه حداقل زمان و هزينه ها به دست ايد
مديريت
3
تجميع چند گردهماي ي درقالب يك گردهماي ي كه هم خواني دارند،توجه بيشتر به هزينه اياب و ذهاب،حق
ماموريت و اسكان مدعوين
مديريت
4
غني نمودن مراسم و گردهماي ي ها به لحاظ محتوا به جاي پرداختن به ظواهر،استفاده از پيامك و ايميل و
اتوماسيون اداري به جاي كارت دعوت
روابط عمومي
5
استفاده از امكانات موجود در هر سازمان براي انجام مراسم،پرهيز از تنوع در پذيراي ي شيريني ها،ميوه ها و
نوشيدني ها در يك مراسم،پرهيز در هزينه براي مبلمان و تزئينات در گردهماي ي ها
پشتيباني
6
پرداخت مستقيم هزينه اسكان ،اياب و ذهاب در ماموريت اداري و پرهيز از اداره امور مراكز رفاهي و مامورسراها
اموركاركنان
7
تهيه وتوزيع لوح فشرده بجاي بروشورهاي چاپ ي،استفاده از وسايل نمايشي ديجيتالي به جاي چاپ بنر و فلكسي
و..
روابط عمومي
موفق
و
پيروز باشيد