Transcript Slide 1

‫بسمه تعالي‬
‫درس مباني فنّاوري اطالعات‬
‫شهريور ماه ‪1385‬‬
‫‪1‬‬
‫درس مباني فنّاوري اطالعات‬
‫رشته ف ّناوري اطالعات‬
‫‪ 3‬واحد درسي‬
‫نام منبع و مولف‪ :‬پيش به سوي جامعه اطالعاتي‪ ،‬نويسندگان ‪ :‬محمد فتحيان ‪ ،‬حاتم مهدوي‬
‫نور‪ ،‬انتشارات موسسه فرهنگي هنري ديباگران تهران‬
‫ته ّيه و تنظيم ‪ :‬داود كريمزادگانمقدم‬
‫‪2‬‬
‫اهداف درس‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪3‬‬
‫آشنايي با مفاهيم اوليه فناوري اطالعات‬
‫آشنايي با جامعه اطالعاتي و تاثير فناوري اطالعات بر وجوه‬
‫مختلف آن‬
‫مطالعه سواد اطالعاتي‪ ،‬توسعه اطالعاتي و الگوهاي مختلف‬
‫آشنايي با معماري كامپيوتر و سيستم عامل‬
‫آشنايي با شبكه هاي كامپيوتري‪ ،‬پروتكلها ‪ ،‬سرويسها و ‪..‬‬
‫سيالبس درس‬
‫‪ ‬مفاهيم اوليه فناوري اطالعات شامل تعاريف ‪ ،‬مزايا‬
‫‪ ،‬معايب ‪ ،‬محدوديتها ‪ ،‬مقايسه فناوري مولد و‬
‫فناوري اطالعات و ‪..‬‬
‫‪ ‬جامعه اطالعاتي و مفاهيم مرتبط‬
‫‪ ‬تاثير فناوري اطالعات بر وجوه مختلف جامعه از‬
‫جمله اقتصاد‪ ،‬تجارت‪ ،‬آموزش‪ ،‬حكومت‪ ،‬كسب‬
‫وكار توليد ‪ ،‬سازمان ‪ ،‬و‪...‬‬
‫‪ ‬معماري اطالعات و سيستمهاي اطالعاتي‬
‫‪4‬‬
‫سيالبس درس‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪5‬‬
‫توسعه اطالعاتي ‪،‬سواد اطالعاتي و استانداردهاي موجود ( ‪ICCS ،ICDL‬‬
‫و‪)....‬‬
‫مقدمه اي بر معماري كامپيوتر ( الگوها و اجزا)‬
‫مروري بر سيستم عامل و ويژگيهاي آن‬
‫مفاهيم اوليه شبكه هاي كامپيوتري ( شامل تعاريف ‪ ،‬كاربردها ‪ ،‬مزايا‪ ،‬و ‪)...‬‬
‫انواع شبكه هاي كامپيوتري و کاربرد هر يك‬
‫سيالبس درس‬
‫‪،Interanet ،Man ،Wan ،Lan ،Client Server ،Peer to Peer ‬‬
‫‪Internet ،Extranet‬‬
‫‪ ‬انواع توپولوژيهاي شبكه و ويژگيهاي هر يك‬
‫‪ ‬معرفي تجهيزات فيزيكي شبكه و ويژگيهاي هر يك ( شامل ‪ :‬سرور‪ ،‬روتر‪،‬‬
‫گيت وي‪ ،‬مودم ‪ ،‬مسير انتقال و‪).......‬‬
‫‪‬‬
‫‪6‬‬
‫سيستم هاي عامل شبكه و مقايسة آنها‬
‫سيالبس درس‬
‫‪‬‬
‫•‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫مفاهيم پروتكلهاي شبكه‪ ،‬پروتكل استاندارد ‪ OSI‬و اليه هاي آن‪،‬‬
‫پروتكل ‪ Tcp/Ip‬و كاربرد آن‬
‫پروتكل ‪ Tcp/IP‬و سرويسهاي عمومي در اينترنت ( شبيه ‪،DNS ،DHCP :‬‬
‫‪)... ،Ras ،Mail ،Proxy‬‬
‫مروري بر امنيت شبكه ‪ ،‬تهديدات و روشهاي مقابله با آنها ( ‪،Firewall‬‬
‫‪Proxy‬و ‪)..‬‬
‫‪7‬‬
‫به نام آنكه جان را فكرت آموخت‬
‫جلسه اول‬
‫مفاهيم پاية فناوري اطالعات‬
‫‪8‬‬
‫فناوري اطالعات چيست؟ و شامل چه زمينه هايي ميّشود؟‬
‫‪9‬‬
‫زمينه هاي مرتبط با فناوري اطالعات‬
‫فناوري اطالعات زمينه هاورشته هاي متعددي را دربر مي گيرد كه برخي از آنها كامال نو‬
‫است از جمله‪:‬‬
‫‪ ‬پايگاههاي داده‬
‫‪ ‬سيستم هاي مبتني بر وب‬
‫‪ ‬سيستم هاي عامل‬
‫‪ ‬مدلسازي و شبيه سازي‬
‫‪10‬‬
‫‪‬تجارت الكترونيكي‬
‫‪ ‬پول الكترونيكي‬
‫‪ ‬دورا عمليات‬
‫زمينه هاي مرتبط با فناوري اطالعات‬
‫روشهاي خبره و هوشمند‬
‫مهندسي اينترنت‬
‫شناسايي الگو‬
‫افزارهاي چند رسانه اي‬
‫واقعيت مجازي‬
‫دولت الكترونيكي‬
‫توسعه محيطهاي مجازي‬
‫‪11‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫زمينه هاي مرتبط با فناوري اطالعات‬
‫دورا توليد(دورا ساخت)‬
‫دورا ربات‬
‫مديريت دانش‬
‫مديريت الكترونيكي‬
‫سازمانهاي مجازي‬
‫دورا پزشكي‬
‫دورا جراحي‬
‫انتقال حس‬
‫‪12‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫زمينه هاي مرتبط با فناوري اطالعات‬
‫• دورا كنترل‬
‫• نشر الكترونيكي‬
‫• كالسهاي مجازي‬
‫• آزمايشگاه مجازي‬
‫• دانشگاه مجازي‬
‫• اقتصاد ديجيتالي‬
‫• محاسبات كوانتومي‬
‫‪13‬‬
‫• تفكر خالق‬
‫• كتابخانه ديجيتال‬
‫• نظريه اطالعات‬
‫• امنيت اطالعات‬
‫• تمدن اطالعاتي‬
‫• فرهنگ اطالعات‬
‫زمينه هاي مرتبط با فناوري اطالعات‬
‫را در محدودة مطالعه‪ IT ،‬انجمن ف ّناوري اطالعات امريكا‪ :‬زمينههاي كاري در‬
‫طراحي‪ ،‬توسعه‪ ،‬پيادهسازي‪ ،‬مديريت وپشتيباني ازسيستمهــــاي مبتني بر‬
‫كامپيوتر تعريف ميكند‪.‬‬
‫‪14‬‬
‫مؤلفه هاي فناوري اطالعات‬
‫الف ـ فناوري ‪Technology‬‬
‫ب ـ اطالعات ‪Information‬‬
‫‪15‬‬
‫تعريف فناوري‬
‫‪ ‬فناوري عبارت است ازمجموعهاي ازفراينده ــا‪ ،‬روشها‪ ،‬فنون‪ ،‬ابزار‪ ،‬تجهيزات‪،‬‬
‫ماشين آالت و مهارتهايي كه توسط آنها كااليي ساخته مي شود يا خدمتي ارائه مي‬
‫گردد ‪.‬‬
‫‪ ‬فناوري عبارت است ازكاربرد علوم درصنايع با استفاده از رويهها ومطالعات‬
‫منظم وجهتدار‪.‬‬
‫‪16‬‬
‫تعريف فناوري‬
‫‪ ‬علم با مطالعه طبيعت به بررسي رفتارهاي طبيعي و‬
‫فيزيكي ميپردازد و بدنبال كشف پديدههـــا است در حاليكه‬
‫ف ّناوري‪ ،‬با بكار گيري ايدههـــا و دستاوردهاي علمي‬
‫خدمات و كاالي مورد نياز بشر را ارائه مي كند‪.‬‬
‫‪ ‬فناوري عامل تبديل منابع طبيعي‪ ،‬سرمايه و نيروي انساني‬
‫به كاال و خدمات است كه عناصرمتشكله يا اركان آن‬
‫عبارت است از‪ :‬سختافزار‪ ،‬انسان افزار يا نيروي انساني‬
‫متخصص‪ ،‬فناوري متبلور در اسناد و مدارك يا اطالعات‪،‬‬
‫سازمانها يا نهاد افزار‪.‬‬
‫‪17‬‬
‫تعريف اطالعات‬
‫تعاريف متعددي از اطالعات وجود دارد (تعاريف مبتني بر معنا (معنا شناختي) و تعاريف‬
‫مبتني بر كميت)‬
‫الف ـ تعريف واژه نامه ‪ ALA‬اطالعات عبارت است از تمام ايـده ها‪ ،‬واقعيتها و كاره ــاي‬
‫خالقانه ذهن كه به صورت رسمي يا غير رسمي و به هر حالتي ثبت‪ ،‬منتشر و ياتوزيع‬
‫گرديده است‪.‬كه ممكن است بصــورت مستند يا غيرمستند باشد‪ .‬براســاس استاندارد‬
‫مارك اطالعات مستند به يكي از صور ذيل است‪:‬‬
‫ب‪ -‬كتاب ها‪ :‬مواد متني كه به صورت تك نگاشت مي باشند‪.‬‬
‫‪18‬‬
‫تعريف اطالعات‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪19‬‬
‫ب‪ -‬پيايندها‪ :‬مواد متني كه بصورت منظم تكرار مي شود مانند‬
‫نشريات ادواري‬
‫ج‪ -‬نقشه ها‪ :‬موارد جغرافيايي شبيه نقشه هاي مسطح يا كره‬
‫ها‬
‫د‪ -‬فايلهاي كامپيوتري‪ :‬كه در كامپيوترها ونرم افزارهاي‬
‫مختلف استفاده مي شود‪.‬‬
‫ه ـ موارد شنيداري وديداري‪ :‬شامل اطالعات صوتي‪،‬‬
‫نوارهاي كاست‪،‬تصــاويرو‪......‬‬
‫وـ حاالت تركيبي‪ :‬كه بصورت تركيبي از موارد فوق مي‬
‫باشد‪.‬‬
‫تعريف اطالعات‬
‫ب ـ تعريف مبتني بر نظرية اطالعات‪:‬‬
‫اطالعات كميتي است كه با بيت ها اندازه گيري و بر حسب احتماالت‬
‫پديدار شدن نماد ها تعريف مي شود‪ (.‬اين تعريف به بار معنايي توجه‬
‫ندارد)‬
‫ج ـ در فرهنگ انفورماتيك اطالعات عبارت است از هر مجموعه اي از‬
‫عناصر ديجيتال ‪ ،‬حروفي يا نمادي كه داراي مفهوم آشكار و مشخص‬
‫بوده و مي تواند در معرض پردازش اتوماتيك قرار گيرد‪.‬‬
‫‪20‬‬
‫مفهوم فناوري اطالعات‬
‫الف‪ -‬فناوري اطالعات تلفيق ــي ازدستاوردهاي مخابراتــي‪ ،‬روشها و‬
‫راهكارهاي حل مسأله وتوانايي راهبري با استفاده از دانش كامپيوتري‬
‫است‪.‬‬
‫ب‪ -‬فناوري اطــالعات شامل موضوعات مــربوط به مباحث پيش ــرفتة‬
‫علوم وفن ــاوري كامپيوتري‪ ،‬طراحــي كامپيوتري‪ ،‬پياده سازي سيستمهاي‬
‫اطالعاتي وكاربردهاي آن است‪.‬‬
‫‪21‬‬
‫مفهوم فناوري اطالعات‬
‫ج‪ -‬فناوري اطالعات تلفيقي از دانش سنتي كامپيوتروفناوري ارتباطات به‬
‫منظــور ذخيره‪ ،‬پردازش وتبادل هرگونه داده ( اعم برمتن‪ ،‬صوت‪،‬‬
‫تصويرو‪ ) ...‬است‪.‬‬
‫د‪ -‬فناوري اطالعات واژهاي كلي است كه براي وسعت بخشيدن‬
‫بهمحصوالت وخدمات الكترونيكي حاصل از نوآوريهاي مخابراتي و رايانهاي‬
‫استفاده ميشود‬
‫‪22‬‬
‫مفهوم فناوري اطالعات‬
‫• ﻫ‪ -‬ف ّناوري اطـالعات مجموعه اي از سخت افزار‪ ،‬نرم‬
‫افــزار وفكــرافزاراست كه گردش وبهــره برداري از‬
‫اطالعات را امكانپذير مي سازد‪.‬‬
‫• و‪ -‬ف ّناوري اطالعات عبارت است ازهمة شكلهاي ف ّناوري‬
‫كه براي ايجاد‪ ،‬ذخيـره سازي واستفاده ازشكلهاي مختلف‬
‫اطالعات ‪ ،‬شامل‪ :‬اطالعات تجاري‪ ،‬مكالمات صوتـي‪،‬‬
‫تصاوير متحرك‪ ،‬داده هاي چند رسانــه اي و‪ ...‬به كارمي‬
‫رود‪.‬‬
‫‪23‬‬
‫تعريف جامع فناوري اطالعات‬
‫فناوري اطالعات شاخــه اي ازفناوري است كه با استفاده ازسخت افزار‪ ،‬نرم افزارو‬
‫شبـ ــكه اف ـزار‪،‬مطالعـه وكاربـرد داده وپردازش آن را درزمين ــه هاي ‪ :‬ذخيره سازي ‪،‬‬
‫دستكاري‪ ،‬انتقــال ‪ ،‬مديريت ‪ ،‬كنترل‪ ،‬و داده آمايي خودكار امكانپذير مي سازد‪.‬‬
‫‪24‬‬
‫ويژگي فناوري اطالعات‬
‫عبارت فناوري اطالعات بكرات در زمينه هاي نو و جديد در معاني‬
‫مختلف به كار مي رود و شايد بتوان گفت تنها توافقي كه بر معناي آن‬
‫وجود دارد آن است كه فناوري اطالعات موضوعي داغ است!‬
‫‪25‬‬
‫فناوري اطالعات و ارتباطات‬
‫فناوري اطالعات و ارتباطات شامل سه مؤلفه است‪:‬‬
‫الف ـ فناوري ‪Technology‬‬
‫ب ـ اطالعات ‪Information‬‬
‫ج ـ ارتباطات ‪Communication‬‬
‫‪26‬‬
‫تعريف ارتباطات‬
‫ارتباطات فرايندي است كه ارگانيسمها را به يكديگر پيوند ميدهد‪ ”.‬اين‬
‫ارگانيسم ممكن است به دو دوست كه با هم صحبت ميكنند‪ ،‬روزنامهها‬
‫و خوانندگان آنها‪ ،‬كشور و خدمات پستي و سيستم تلفن آن اشاره داشته‬
‫باشد‪.‬‬
‫در هر ارتباط چهار جزء اصلي وجود دارد كه عبارتند از‪:‬‬
‫الف‪ -‬فرستنده‬
‫‪27‬‬
‫تعريف ارتباطات‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪28‬‬
‫ب‪ -‬گيرنده‬
‫ج‪ -‬پيام‬
‫د‪ -‬محيط ارتباطي‬
‫هدف از برقراري ارتباط انتقال پيام(نماد) از طريق محيط‬
‫ارتباطي بين فرستنده و گيرنده است‪.‬‬
‫فناوري اطالعات وارتباطات‬
‫دو واژة «فناوري اطالعات» و«فناوري اطالعات وارتباطات» ازيك مفهوم‬
‫ا‬
‫برخورداربوده و معموال بهجاي يكديگر نيزاستفاده ميشوند اگرچه درمنابع‬
‫ا‬
‫اطالعاتي متعل ــق به كشور آمريكا معموال ازفناوري اطالعات و درمنابع‬
‫اروپايي ازفناوري اطالعات و ارتباطات استفاده ميشود‪.‬‬
‫‪29‬‬
‫فناوري اطالعات وارتباطات‬
‫گاهي ف ّناوري ارتباطات را بهشكل‪ :‬هرگونه روشي براي تبادل‬
‫اطالعات بين دو يا چند نقطـه تعريف ميكنند دراين‬
‫صورت مشخص است كه مفهوم ف ّناوري اطالعات‬
‫) ذيل مفهوم ف ّناوري اطالعات ‪ICT‬وارتباطات (‬
‫قرارميگيرد وف ّناوري اطالعات بار معنايي كاملتري را‬
‫دربر خواهد داشت‪.‬‬
‫‪30‬‬
‫مقايسه فناوري مولد و فناوري اطالعات‬
‫فناوري مولد‬
‫جامعه صنعتي‬
‫فناوري اطالعات‬
‫جامعه اطالعاتي‬
‫‪31‬‬
‫ويژگيهاي فناوري مولد) جامعه صنعتي(‬
‫‪‬ازمواد خام طبيعي استفاده مي كند‪.‬‬
‫‪‬موتور محركه آن ماشينهاي منبعث ازموتور بخار است‪.‬‬
‫‪‬محصولهاي نهايي آن محصولي تجسمي است‪.‬‬
‫‪‬محدود به موقعيت مكاني است‪.‬‬
‫‪‬آثار زيست ‪ -‬محيطي آن حيات كره زمين را تهديد مي كند‪.‬‬
‫‪32‬‬
‫ويژگيهاي فناوري اطالعات) جامعه اطالعاتي(‬
‫‪ ‬ماده اوليه آن اطالعات (ماده خام ذهني) است‪.‬‬
‫‪‬موتور محركه آن كامپيوتر است‪.‬‬
‫‪‬محدود به موقعيت مكاني نيست‪.‬‬
‫‪‬تأثير مخرب زيست محيطي ندارد‪.‬‬
‫‪‬محصولهاي نهايي آن محصولي تجريدي (غير قابل تجسم) است‪.‬‬
‫‪33‬‬
‫عوامل مؤثر برتوسعة فناوري اطالعات‬
‫‪ ‬رشد فناوري ريزپردازنده ها وكوچك شدن ابعاد آنها‬
‫• كاهش بهاي رايانه ها‬
‫• گسترش استفاده از كامپيوتر و كاربرد آنها‬
‫• توسعه شبكه هاي ارتباطي( زير ساخت )‬
‫‪34‬‬
‫عوامل مؤثر برتوسعة فناوري اطالعات‬
‫رشد فناوري ريزپردازنده ها وكوچك شدن ابعاد آنها‬
‫‪SSI, MSI,LSI,VLSI,USI‬‬
‫‪35‬‬
‫عوامل مؤثر برتوسعة فناوري اطالعات‬
‫كاهش بهاي رايانه ها‬
‫‪36‬‬
‫عوامل مؤثر برتوسعة فناوري اطالعات‬
‫گسترش استفاده از كامپيوتر‬
‫‪37‬‬
‫عوامل مؤثر برتوسعة فناوري اطالعات‬
‫توسعه شبكه هاي ارتباطي‬
‫‪38‬‬
‫سرعت رشد اينترنت‬
‫بيش به دليل خصايل ممتاز محيط اينترنت‪ ،‬ضريب نفوذ آن •‬
‫از همه رسانه ها بوده است‪:‬‬
‫‪39‬‬
‫تلفن در طي ‪ 74‬سال به ‪ 50‬ميليون كاربر دست يافت‪• .‬‬
‫راديو در طي ‪ 38‬سال به ‪ 50‬ميليون كاربر دست يافت‪• .‬‬
‫تلويزيون درطي ‪13‬سال به ‪ 50‬ميليون كاربر دست ‪• ‬‬
‫يافت‪.‬‬
‫شبكه كابلي درطي‪10‬سال به ‪ 50‬ميليون كاربر دست ‪• ‬‬
‫يافت‪.‬‬
‫اينترنت در طي ‪ 4‬سال به ‪ 50‬ميليون كاربردست يافت! ‪• ‬‬
‫تفاوت مايكروسافت وجنرال موتورز‬
‫بيل گيتس‪ :‬اگرفناوري جنرال موت ــورز با سرعتي همس ــان فناوري كامپيوتر‬
‫پيشرفت كرده بود‪ ،‬امروز اتومبيلهايي سوار ميشديم كه‪:‬‬
‫سرعتشان ‪ 22000‬مايل بر ساعت بود!‬
‫مصرف بنزين آنها ‪ 4‬ليتر درهر ‪ 1000‬مايل بود!!‬
‫بهاي آنها ‪ 25‬دالر بود!!!‬
‫‪40‬‬
‫پاسخ جنرال موتورز‬
‫‪ -1‬بدون هيچ دليلي ماشين شما در روز دوبار تصادف ميكرد!‬
‫‪ -2‬هردفعه كه خطهاي وســط خيابان را ازنو نقاش ي ميكردند شما بايد‬
‫يك ماشين جديد ميخريديد!‬
‫‪ -3‬گاه وبيگاه ماشين شما درخيابانها از حركت باز ميايست ــاد وشما‬
‫چارهاي جز استارت )‪ (Restart‬مجدد نداشتيد!‬
‫‪ -4‬هربار كه جنـ ـرال موتورز مدل جديدي را به بازار عرضه ميكرد‬
‫خريداران ماشين بايد رانن ــدگي را از اول ياد ميگرفتند چون هيچ يك‬
‫ازعملكردها وكنترلهاي ماشين مانند مدل قبلي نبود!‬
‫‪41‬‬
‫پاسخ جنرال موتورز‬
‫‪ -5‬فقط يك نفر ازماشين ميتوانست استفاده كند مگــر اينكه با خريد ماشين‬
‫مدل ‪ 95‬يا ‪NT‬براي آن صندليهاي بيشتري خريداري ميكرديد!‬
‫‪ -6‬صندليهاي جديد هم ــه را مجبور ميكردند تا بدن خود را متناسب واندازة‬
‫آنها بكنند!‬
‫‪ -7‬گاهي اوق ــات دراثر كارهايي مانن ــد گردش بهچپ ماشين شما خاموش‬
‫)‪ (Shut Down‬ميش ــد واستارت آن نيــز ازكار ميافتاد دراينگ ــونه موارد‬
‫چارهاي جز نصب مجدد )‪ (Reinstall‬موتور نداشتيد!‬
‫‪42‬‬
‫پاسخ جنرال موتورز‬
‫‪ -8‬چراغهاي اخط ــار وضعيت بنزين‪ ،‬روغـ ــن وآب با يك چراغ‬
‫)‪ (General Fault‬تعويض ميشدند!‬
‫‪ -9‬براي خاموشكردن ماشين بايد دكمه استارت را ميزدند!‬
‫‪ -10‬جنرال موتورز خريداران ماشينهايش را مجبور به خريد نقشههاي‬
‫ا‬
‫راههايي ميكرد كه ممك ــن بود اصال به درد رانن ــدگان نخورد‪ .‬هرگونه‬
‫تالش براي پاك كردن اين ‪ Option‬منجر بهكاهش كيفيت عملكرد تا‬
‫پنجاه درصد وبيشتر ميشد!‬
‫‪ -11‬كيسه ه ـ ــوا قبل از بازشدن درهنگام تصادف ازشما ميپرسيد‪:‬‬
‫!?‪Are You Sure‬‬
‫‪43‬‬
‫به نام آنكه جان را فكرت آموخت‬
‫جلسه دوم‬
‫جامعه اطالعاتي و ويژگيهاي آن‬
‫‪44‬‬
‫جامعه چيست؟‬
‫جامعه شناسان تعاريف متعددي را از جامعه ارائه مي دهند‪ .‬بعنوان‬
‫مثال‪:‬‬
‫«ويلفردوپارتوجامعه شناس ايتاليايي »‬
‫جامعه جمعي از ذرات انساني است كه در يك رابطة متقابل يا پيچيده‬
‫قرار دارند‪ .‬صورت واقعي اين هيأت اجتماعي متنوع و متعدد است و‬
‫عوامل گوناگوني موجب تشكيل آن مي شوند‪.‬‬
‫‪45‬‬
‫جامعه چيست؟‬
‫«هنري گيدينگزجامعه شناس آمريكايي» •‬
‫«جامعه دسته اي از مردم است كه براي نيل به هدف عام •‬
‫المنفعه در حال همكاري هستند‪.‬‬
‫« ژرژ گورويچ جامعه شناس فرانسوي» •‬
‫جامعه واقعيتي كلي و كثيراالجزا و جامع جميع جهات است‪• .‬‬
‫«اميل دوركيم» •‬
‫جامعه را مجموعه اي از افراد ميداند كه گردهم آمده اند و •‬
‫مناسبات و روابطي در ميان آنها حاكم است اين روابط بوسيله‬
‫مقررات‪ ،‬مؤسسات يا نهادهاي اجتماعي مستحكم شده و براي‬
‫اجرا و حفظ آنها مكافات يا ضمانت اجرايي وجود دارد‬
‫‪46‬‬
‫علم جامعه شناس ي‬
‫علم جامعه شناس ي از قرنها قبل و توسط كساني چون سقراط‪ ،‬افالطون‪ ،‬ابن خلدون‪،‬‬
‫مونتسكيو و ساير فالسفه ديگر بنيان نهاده شده است‪ .‬كه آن نيز از تعاريف متعددي‬
‫برخوردار است بعنوان مثال‪:‬‬
‫اگوست كنت جامعه شناس ي را علم قوانين كلي پديده هاي اجتماعي مي داند كه خود‬
‫حاصل عمل تاريخي و واقعيات اجتماعي پيچيده اي است كه بصورت كلي اخذ شده و‬
‫در قالب قوانين درآمده است‪.‬‬
‫به زبان ساده جامعه شناس ي علمي است كه در رابطه با روابط انسانها و زندگي گروهي‬
‫آنان مطالعه مي كند و بعبارت بهتر علم جامعه است‪.‬‬
‫‪47‬‬
‫دگرگوني هاي اجتماعي‬
‫دگرگوني هاي اجتماعي معموال در سه بعد بروز مي كند‪:‬‬
‫الف) دگرگوني شكل و ريخت جامعه نظير كوچك شدن روستاها در اثر مهاجرت روستائيان به‬
‫شهرها و بزرگ شدن شهرها‬
‫ب) دگرگوني در نهادهاي اجتماعي شامل ‪:‬‬
‫دگرگوني در نهاد خانواده نظير پدرساالري‪ ،‬زنساالري و ‪...‬‬
‫‪48‬‬
‫دگرگوني هاي اجتماعي‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪49‬‬
‫دگرگوني در نهاد اقتصاد نظير اقتصاد شباني‪،‬‬
‫كشاورزي‪،‬صنعتي و اطالعاتي‬
‫دگرگوني در نهادهاي آموزشي‬
‫دگرگوني در نهاد حقوق (قانونگذاري‪ ،‬قضاء و‬
‫دادرسي)‬
‫دگرگوني در نهاد حكومت‬
‫ج)دگرگوني در كم و كيف ارتباط و پيوند متقابل نهادها‬
‫منشا تغييرات در جامعه‬
‫منشا تغييرات دو دسته است ‪ :‬عوامل غير ارادي و عوامل ارادي شبيه ‪:‬‬
‫• جنگ‬
‫• رشد علوم و فنون‬
‫• عوامل جمعيتي‬
‫• وقايع طبيعي‬
‫• افراد برجسته‬
‫• تغيير در دانش و فرهنگ‬
‫‪50‬‬
‫دسته بندي جوامع بشري‬
‫الف ـ جامعه اوليه مبتني بر جمع آوري آذوقه و انجام شكار ـ انسانهاي نخستين‬
‫ب ـ جامعه ايلياتي )‪ (Tribal‬جوامع قبيله اي همراه با اهلي كردن حيوانات و اقتصاد‬
‫شباني‬
‫دـ جامعه روستايي )‪ (Rural‬مبتني بر كشاورزي‬
‫ج ـ جامعه شهري همراه با افزايش جمعيت و ايجاد قانون‬
‫هـ ـ جامعه صنعتي )‪ (Industrial‬مبتني بر صنعت‬
‫و ـ جامعه اطالعاتي )‪ (Informative‬مبتني بر اطالعات‬
‫‪51‬‬
‫مقايسة جامعة شهري و روستايي‬
‫‪52‬‬
‫موضوع‬
‫جامعه شهري‬
‫جامعه روستائي‬
‫شيوه نگرش‬
‫آينده گرا‬
‫گذشته گرا‬
‫عامل نظارت اجتماعي‬
‫قانون‬
‫آداب و رسوم‬
‫رابطه افراد‬
‫رسمي و قراردادي‬
‫عاطفي و دوستانه‬
‫تقسيم كار‬
‫پيچيده و گسترده‬
‫ساده و محدود‬
‫فاصله طبقاتي‬
‫زياد‬
‫محدود‬
‫از نظر اقتصادي‬
‫پيچيده‬
‫متكي به خود‬
‫امكانات تفريحي‬
‫گسترده‬
‫محدود‬
‫وابستگي به خانواده‬
‫محدود‬
‫زياد‬
‫از نظر آموزش ي‬
‫رسمي‬
‫غير رسمي‬
‫مقايسة ويژگيهاي جامعه شهري و صنعتي‬
‫‪53‬‬
‫موضوع‬
‫شهر ماقبل صنعتي‬
‫شهر صنعتي‬
‫اندازه‬
‫كوچك‬
‫بزرگ‬
‫حكومت‬
‫مستقل از نظر سياس ي‬
‫تابع كشور‬
‫خانواده‬
‫گسترده‬
‫هستهاي‬
‫آموزش و پرورش‬
‫خاص طبقات مرفه‬
‫همگاني‬
‫مذهب‬
‫وحدت مذهبي‬
‫تنوع مذهبي‬
‫حومه‬
‫وجود دروازه در اطراف شهر‪،‬‬
‫محدوديت حومه‬
‫گستردگي ابعاد شهر‪ ،‬حومه فراوان‬
‫مسائل بهداشتي‬
‫دفع مواد زائد انسان و حيوان‬
‫دفع مواد زائد صنعتي‪ ،‬آلودگي هوا‬
‫تاثير فناوري اطالعات بر وجوه مختلف جامعه‬
‫• از سال‪1970‬مطرح شده است و به ويژه در نيمه دوم دهه ‪1990‬مورد توجه واقع شد‪.‬‬
‫تعريف جامعه اطالعاتي( جامعه فراصنعتي) ‪:‬‬
‫• تعاريف از زواياي مختلف ‪ :‬تكنولوژيك‪ ،‬اقتصادي‪ ،‬شغلي‪ ،‬مكاني و فرهنگي‬
‫• جامعة اطالعاتي مبتني بر نوآوري هاي چشم گير فناوري در پردازش‪ ،‬نگهداري و انتقال‬
‫اطالعات و تأثير آن در وجوه مختلف حيات اجتماعي است‪.‬‬
‫‪54‬‬
‫تاثير فناوري اطالعات بر وجوه مختلف جامعه‬
‫‪ ‬جامعه اطالعاتي بر پايه اقتصاد مبتني بر اطالعات ( در‬
‫مقابل اقتصاد مبتني بر كاال)‬
‫‪ ‬جامعه اطالعاتي بر پايه تغييرات شغلي و ايجاد مشاغل‬
‫مبتني بر اطالعات‬
‫‪ ‬جامعه اطالعاتي مبتني بر شبكه هاي اطالعاتي كه‬
‫مكانهاي مختلف را به هم وصل ميكند و تاثير بر زمان و‬
‫مكان را مي رساند‪.‬‬
‫‪ ‬جامعه اطالعاتي مبتني بر تغيير و تحوالت فرهنگي‬
‫‪55‬‬
‫ويژگيهاي جامعه اطالعاتي‬
‫جامعه اطالعاتي ارائه كننده مدلي نوين از جامعه است كه در آن ‪:‬‬
‫• مفاهيم سنتي آموزش ‪ ،‬كسب و كار ‪ ،‬اقتصاد و تجارت متحول ميگردد‪.‬‬
‫• ارزشهاي اطالعاتي جايگزين ارزشهاي مادي ميشود‪.‬‬
‫• اطالعات بسرعت توليد و در اختيار همه قرار ميگيرد‪.‬‬
‫• فعاليتهاي كاري بيشتر در پردازش اطالعات است تا در توليد صنعتي يا كشاورزي‪.‬‬
‫‪56‬‬
‫ويژگيهاي جامعه اطالعاتي‬
‫‪ ‬پردازشها بصورت الكترونيكي انجام ميشود‪.‬‬
‫‪ ‬نقش زمان و مكان فيزيكي كم رنگتر و امكان حضور‬
‫مجازي ايجاد مي شود‪.‬‬
‫‪ ‬مهارتها و مشاغل جديد در عرصه فناوري ارتباطات و‬
‫اطالعات ايجاد ميگردد‪.‬‬
‫‪ ‬نحوه ارتباط و تعامل انسانها تغيير مي كند‪.‬‬
‫‪ ‬شاخصهاي سياسي‪ ،‬اقتصادي‪ ،‬اجتماعي و روشهاي‬
‫مديريت و سازماندهي متحول ميگردد‪.‬‬
‫‪57‬‬
‫زير ساختهاي فني‪-‬اجتماعي جامعة اطالعاتي‬
‫محققان براي استقرار جامعة اطالعاتي عوامل بسياري را بيان ميكنند كه مهمترين آنها به‬
‫شرح ذيل است‬
‫‪ ‬زيرساختهاي ارتباطات ّاز راه دور؛‬
‫”زيرساخت ارتباطي“ بيان كنندة شبكههايي است كه به طور فيزيكي انتقال و ارتباط را‬
‫تأمين ميكنند و بيشتر ناظر به وجه سختافزاري تحقق جامعة اطالعاتي است جامعة‬
‫كشاورزي با راههاي شوسة آسفالت شناخته ميشدند و جامعة صنعتي با لولهكش يهاي‬
‫نفت و گاز‪ ،‬بايد جامعة اطالعاتي را با زيرساختهاي فيبر نوري و مخابراتي معرفي كرد‪.‬‬
‫‪58‬‬
‫جامعة اطالعاتي‪-‬زير ساختهاي فني‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪59‬‬
‫‪ ‬زيرساختهاي مرتبط با دانش؛‬
‫بيشتر ناظر به انديشة خالق و خبرگي متخصصان‪،‬‬
‫انديشمندان و ف ّناوراني است كه بازيابي‪ ،‬پردازش و‬
‫فراورش دانش را به عهده دارند‪.‬‬
‫‪ ‬زيرساختهاي ف ّناوري رابط اطالعات‪.‬‬
‫بيشتر ناظر به محيط حقوقي و پيمانهاي مناسبي است كه‬
‫نحوة ارتباط و همزيستي دادههاي مختلف و كاربري آنها را‬
‫مهيا ميسازد‪.‬‬
‫مدل توسعه فناوري اطالعات )‪(UNDP‬‬
‫اين مدل با همكاري چند مؤسسه بيناملللي معتبر براي توسعة فناوري اطالعات در‬
‫كشورهاي درحال توسعه فراهم شده است‪ .‬اين مدل شامل پنج مؤلفه است‪:‬‬
‫مدل توسعه فناوري اطالعات‬
‫‪60‬‬
‫مدل توسعه فناوري اطالعات)‪(UNDP‬‬
‫توسعة زيرساخت‬
‫‪ ‬ايجاد شبكة ارتباطي مناسب‬
‫‪ ‬توسعه دسترس ي همگاني‬
‫توسعة منابع انساني‬
‫‪ ‬آموزش و تربيت متخصصان‬
‫‪ ‬افزايش مهارتهاي فني دركاربران‬
‫‪ ‬افزايش قابليتهاي كارآفريني‬
‫‪61‬‬
‫مدل توسعه فناوري اطالعات)‪(UNDP‬‬
‫• توسعة سياستها (محيط حقوقي‪ ،‬قوانين نظارتي و خط‬
‫مشيهاي اجرايي )‬
‫‪ ‬تدوين سياستهاي شفاف و جامعه‬
‫‪ ‬توسعة چهارچوب قانوني و نظارتي‬
‫‪ ‬حقوق مالكيت معنوي‬
‫‪  ‬نظام مالياتي عادالنه‬
‫‪62‬‬
‫مدل توسعه فناوري اطالعات)‪(UNDP‬‬
‫توسعة محتوا وكاربرد‬
‫‪‬توسعة كاربردهاي بخش ي و فرابخش ي در زمينههاي بهداشت و درمان‬
‫الكترونيك‪ ،‬تجارت الكترونيك‪ ،‬آموزش الكترونيك‪ ،‬دولت الكترونيك و غيره‬
‫‪ ‬بوميسازي كاربردها (از لحاظ زبان مورد استفاده و غيره)‬
‫‪ ‬توسعه دسترس ي همگاني به كاربردها‬
‫‪63‬‬
‫مدل توسعه فناوري اطالعات)‪(UNDP‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪64‬‬
‫توسعة نهادها‬
‫‪ ‬ايجاد و توسعه شركتهاي كوچك و متوسط( ‪) SME‬‬
‫‪Small Medium Enterprise‬‬
‫‪ ‬ايجاد و توسعه انكوباتورها ( مراكز رشد) ‪Incubator‬‬
‫‪ ‬تأمين مالي و اعتبارات‬
‫‪ ‬حمايت از افزايش كارايي و اثربخشي نهادها‬
‫‪ ‬ايجاد دسترسي به بازارهاي محلي و بينالمللي براي‬
‫بخش خصوصي‬
‫تقسيم بندي جهان از ديدگاه توسعة اطالعات‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪65‬‬
‫‪ ‬پيشتاران‪ :‬شامل ‪13‬درصد ازكشورهاي جهان مانند‪:‬‬
‫امريكا‪ ،‬سنگاپور و آلمان‬
‫‪ ‬تندروندگان‪ :‬شامل ‪11‬درصد ازكشورهاي جهان مانند‪:‬‬
‫ايتاليا‪ ،‬مجارستان وكويت‬
‫‪ ‬آيندگان‪ :‬شامل ‪20‬درصد ازكشورهاي جهان مانند‪:‬‬
‫افريقاي جنوبي‪ ،‬شيلي وروسيه‬
‫‪ ‬آغاز گران‪ :‬شامل ‪19‬درصد ازكشورهاي جهان مانند‪:‬‬
‫چين‪ ،‬مصر و فيليپين‬
‫‪ ‬بازماندگان ‪ :‬شامل ‪37‬درصد ازكشورهاي جهان مانند ‪:‬‬
‫كنيا ‪ ،‬عراق و ويتنام‬
‫سهم كشورها از ايستگاههاي اطالعاتي اينترنتي‬
‫‪66‬‬
‫بروز شكاف ديجيتالي ميان كشورهاي‬
‫)‪(Digital Divide‬‬
‫شمال وجنوب‬
‫‪ ‬دركشورهاي شمال به ازاي هرهفت نفريك كامپيوتر وجود دارد‪.‬‬
‫‪ ‬دركشورهاي شرق آسيا بهازاي هرهشتــاد نفريككامپيوتر وجود‬
‫دارد‪.‬‬
‫‪70 ‬درصد ازكاربران اينتـرنت مربوط بهكشورهـاي شمال‬
‫( آمريكا ‪45 :‬درصد و اروپا ‪25 :‬درصد ) است ‪.‬‬
‫‪1 ‬درصد كاربران اينترنت مربوط به كشورهاي آفريقايي است‪.‬‬
‫‪5/0 ‬درصد كاربران اينترنت مربوط به كشورهاي خاورميانه‬
‫است‪.‬‬
‫‪67‬‬
‫به نام آنكه جان را فكرت آموخت‬
‫جلسه سوم‬
‫تاثير فناوري اطالعات بر جامعه‬
‫اقتصاد‪ ،‬تجارت‪ ،‬آموزش‪ ،‬كار‬
‫‪68‬‬
‫فناوري اطالعات ‪ ،‬اقتصاد و تجارت‬
‫فناوري اطالعات و اقتصاد‬
‫• افزايش توليد ناخالص داخلي‬
‫• افزايش سود و بهبود وضعيت اقتصادي‬
‫• ساختارهاي اقتصادي جوامع را بسوي اقتصاد ديجيتالي يا اقتصاد شبكهاي سوق مي دهد‪.‬‬
‫فناوري اطالعات و تجارت‬
‫• حركت بسوي كسب و كار وتجارت الكترونيكي (توضيح در درس مربوطه)‬
‫‪69‬‬
‫تاثير فناوري اطالعات برآموزش‬
‫آموزش چيست؟‬
‫ا‬
‫آموزش تجربهاي مبتني بر يادگيري است كه به منظور ايجاد تغييرات نسبتا ماندگار در‬
‫انسان صورت ميپذيرد‪ .‬آموزش ميتواند موجب تغيير مهارتها‪ ،‬دانش‪ ،‬بينش و رفتار‬
‫اجتماعي گشته و از طريق روشهايي چون ارائه سخنراني‪ ،‬برگزاري سمينار‪ ،‬روشهاي‬
‫شبيهسازي‪ ،‬دورههاي آموزش ي و غيره انجام پذيرد‬
‫‪70‬‬
‫تاثير فناوري اطالعات برآموزش‬
‫اجزاي سيستم آموزشي‬
‫در هر سيستم آموزشي سه جزء اساسي وجود دارد‬
‫الف‪ -‬معلم‬
‫ب‪ -‬متعلم‬
‫ج‪ -‬محتوا‬
‫فرآيند آموزشي نوعي تعامل بين معلم‪ ،‬استاد و محتواست‬
‫‪71‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫تاثير فناوري اطالعات برآموزش‬
‫انواع آموزش از حيث زماني و مكاني ‪:‬‬
‫• آموزش حضوري (سنتي)‬
‫• آموزش نيمه حضوري‬
‫• آموزش از راه دور ‪Distance Learning‬‬
‫انواع آموزش ّاز حيث نوع فعاليت ‪:‬‬
‫‪ ‬معلم پايه يا استاد محوري ‪Emit‬‬
‫‪ ‬متعلم پايه يا دانشجو محوري ‪Elicite‬‬
‫‪ ‬تركيبي‬
‫‪72‬‬
‫تاثير فناوري اطالعات برآموزش‬
‫آموزش الكترونيكي )‪: )E-Learning‬‬
‫آموزش الكترونيكي‪ ،‬آموزش مبتني بر فناوري اطالعات است كه گسترده وسيعي از‬
‫كاربردها‪ ،‬از جمله آموزش مبتني بر وب‪ ،‬آموزش مبتني بر كامپيوتر و كالسهاي مجازي را در‬
‫بر ميگيرد‪.‬‬
‫‪73‬‬
‫تاثير فناوري اطالعات برآموزش‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪74‬‬
‫طبقه بندي آموزش الكترونيكي ‪:‬‬
‫سيستمهاي آموزش الكترونيكي به چهار دسته تقسيم ميشوند‪:‬‬
‫الف ‪ -‬آموزش مبتني بر وب ‪( Web-Based Training‬‬
‫‪) WBT‬‬
‫ب ‪ -‬سيستمهاي الكترونيكي پشتيباني از عملكرد ‪Electronic‬‬
‫‪) EPSS (Performance Support Systems‬‬
‫ج ‪ -‬كالس مجازي ناهمزمان ‪Asynchronous Virtual‬‬
‫‪)AVC (Classroom‬‬
‫د ‪ -‬كالس مجازي همزمان ‪Synchronous Virtual‬‬
‫‪) SVC (Classroom‬‬
‫تاثير فناوري اطالعات برآموزش‬
‫پهناي باند‬
‫مطلوب (كيلو‬
‫بيت بر‬
‫ثانيه(‬
‫هزينه‬
‫تعامل با‬
‫دانشجو‬
‫كارائي‬
‫متني‬
‫‪1‬‬
‫‪33‬‬
‫پائين‬
‫خوب‬
‫كم‬
‫صوت‬
‫‪20‬‬
‫‪56‬‬
‫متوسط‬
‫خوب‬
‫خوب‬
‫نوع آموزش‬
‫آموزش مبتني بر وب‬
‫‪75‬‬
‫پهناي باند‬
‫حداقل (كيل ّو‬
‫بيت بر‬
‫ثانيه(‬
‫تصوير‬
‫‪56‬‬
‫‪128‬‬
‫باالي متوسط‬
‫خوب‬
‫خوب‬
‫چند‬
‫رسانه ّاي‬
‫‪56‬‬
‫‪256‬‬
‫باال‬
‫خوب‬
‫عالي‬
‫سيستمهاي پشتيبان كارائي‬
‫‪1‬‬
‫‪33‬‬
‫متوسط‬
‫خوب‬
‫خوب‬
‫كالس مجازي همزمان‬
‫‪128‬‬
‫‪256‬‬
‫باالي متوسط‬
‫خوب‬
‫خوب‬
‫كالس مجازي غيرهمزمان‬
‫‪33‬‬
‫‪128‬‬
‫زير متوسط‬
‫خوب‬
‫متوس‬
‫ط‬
76
‫سيستمهاي مديريت آموزش الكترونيكي‬
‫• تنظيم و بودجهبندي زماني و محتوايي دروس‬
‫‪ ‬كنترل حضور و غياب‬
‫• ارزيابي پيشرفت تحصيلي فراگيران‬
‫• نظارت بر امتحانات و ارزشيابي‬
‫‪77‬‬
‫سيستمهاي مديريت آموزش الكترونيكي‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪78‬‬
‫دو سيستم مديريتي‪:‬‬
‫الف‪ -‬سيستم مديريت آموزش (‪)LMS‬‬
‫ب ‪ -‬سيستم مديريت محتواي آموزشي (‪)LCMS‬‬
‫فناوريهاي مورد استفاده در آموزش الكترونيكي كدامند؟‬
‫ويژگيهاي اصلي آموزش الكترونيكي‬
‫انعطاف در آهنگ يادگيري‬
‫انعطاف در زمان يادگيري‬
‫آموزش الكترونيكي‬
‫انعطاف در مكان يادگيري‬
‫‪79‬‬
‫انعطاف در برنامه آموزش ي‬
‫مزاياي آموزش الكترونيكي‬
‫‪ ‬امكان يادگيري در هر سن‬
‫‪ ‬حذف محدوديت زمان و مكان ( امكان يادگيري در هر مكان و زمان)‬
‫‪ ‬كاهش هزينه تحصيل‬
‫‪ ‬دسترس ي ساده به منابع آموزش ي جديد‬
‫‪ ‬تحقق عدالت در نظام آموزش ي‬
‫‪ ‬امكان يادگيري مشاركتي بدون هيچ حد و مرز جغرافيايي‬
‫‪ ‬يادگيري انتخابي دوره هاي آموزش ي‬
‫‪ ‬برنامه سفارش ي آموزش ي‬
‫‪80‬‬
‫استانداردهاي آموزش الكترونيكي‬
‫استانداردهاي آموزش ي اين امكان را فراهم ميكنند تا محتواي مطالب آموزش ي در قالبهاي مختلف و در‬
‫تعامل با سيستمهاي متنوع نرم افزاري و سخت افزاري قابل عرضه باشند‪،‬‬
‫شبيه ‪:‬‬
‫‪«ADL» Advanced Distributed Learning‬‬
‫‪،«AICC» Aviation Industry CBT( Computer Base Training) Commitee‬‬
‫‪،«IEEE LTSC Learning Technology Standards Commitee‬‬
‫«كنسرسيوم جهاني ‪»IMS« Instructional Management System‬‬
‫‪81‬‬
‫نهادهاي آموزش ي مجازي‬
‫بر آموزش الكترونيكي)شبيه‪:‬‬
‫نهادهاي آموزش ي مجازيّ ( مبتني ّ‬
‫• دانشگاه مجازيّ‬
‫يك محيط دانشگاهي اينترنتي است كه دانشجويان مي توانند از طريق اينترنت در‬
‫دانشگاه ثبت نام كنند ‪ ،‬از ميان دروس ارائه شده انتخاب واحد كنند ‪ ،‬ازجلسات درس‬
‫استفاده كنند‪،‬امتحان بدهند ‪،‬با استاد و هم كالس ي هايشان ارتباط برقرار كنند‪.‬‬
‫• مدرسه مجازيّ‬
‫‪82‬‬
‫نهادهاي آموزش ي مجازي‬
‫ساختار آموزش ي مجازي‬
‫دانشگاه مجازي‬
‫ساختار پژوهش ي مجازي‬
‫ساختار ستادي مجازي‬
‫‪83‬‬
‫برگزاري كالسهاي مجازي‬
‫برگزاري آزمون‬
‫نظارت و ارزيابي‬
‫تدوين خودآموز‬
‫برگزاري كنفرانس و سمينار‬
‫پژوهشهاي آزاد‬
‫پژوهشهاي دانشجويي‬
‫(امكان تحقيقات گروهي)‬
‫امور دانشجويي‬
‫ثبت نام و برنامه ريزي اموزش ي‬
‫پذيرش دانشجو‬
‫گزينش عضو هيأت علمي‬
‫مديريت مالي و ‪...‬‬
‫تاثير فناوري اطالعات بر كار‬
‫عصر اطالعات با ويژگيهاي خاص خود ماهيت كار و اشتغال را دستخوش تغييرو‬
‫تحوالت زيادي مي نمايد‪ .‬تغييراتي كه در عرصة كار و اشتغال رخ مي دهد را ميتوان در‬
‫موارد ذيل دسته بندي نمود‪:‬‬
‫الف ـ حذف برخي از مشاغل فعلي ( شبيه مشاغل مرتبط با كتابداري سنتي و‪)..‬‬
‫ب ـ تغيير دربرخي ديگر از مشاغل بعنوان مثال فعاليتهاي مهندس ي‪ ،‬تجارت‪،‬‬
‫پزشكي‪،‬آموزش ي و ‪ ..‬متأثر از فناوري اطالعات با روشهايي جديد اجرا مي شوند‪.‬‬
‫‪84‬‬
‫تاثير فناوري اطالعات بر كار‬
‫• ج ـ ايجاد مشاغل جديد(بعنوان مثال مشاغلي نظير‪ ،‬برنامه‬
‫نويس وب‪ ،‬برنامه نويس بانك اطالعاتي‪،‬برنامه نويس‬
‫سايت‪ ،‬كارشناس امنيت اطالعات‪ ،‬مدير شبكه)‬
‫• د ـ ايجاد پديدة دوركاري به معني «استفاده از رايانه ها و‬
‫ارتباطات راه دور براي انجام وظايف شغلي درموقعيتهاي‬
‫جغرافيايي متفاوت»‪،‬‬
‫• هـ ـ تخصصي تر شدن سطح وظايف واگذار شده به انسانها‬
‫(كارهاي فيزيكي به ماشينها واگذار مي شود‪.‬لذا ايجاد و‬
‫ارتقاي مهارتهاي كاركنان از اهميت خاصي برخوردار‬
‫است‪) .‬‬
‫‪85‬‬
‫نرخ اشتغال‬
‫سال ‪50 : 1860‬‬
‫سال ‪15 : 1960‬‬
‫درصد‬
‫درصد‬
‫‪ ‬در بخش صنعت‬
‫سال ‪12 : 1860‬‬
‫سال ‪30 : 1960‬‬
‫درصد‬
‫درصد‬
‫‪ ‬در بخش اطالعات‬
‫سال ‪ 4 : 1860‬درصد‬
‫سال ‪54 : 2000‬درصد‬
‫‪ ‬در بخش كشاورزي‬
‫اشتغال ‪:‬‬
‫‪86‬‬
‫سيستم هاي عمليات از راه دور‬
‫در عصر اطالعات‪ ،‬اجراي عمليات فيزيکي از راه دور(دور عمليات) امري ضروري و اجتناب نا‬
‫پذير خواهد بود‪ .‬انجام چنين فعل و انفعاالتي از طريق شبکه هاي كامپيوتري مثل اينترنت و‬
‫تجهيزات ديگر همچون روباتهاو مداراهاي واسط امکان پذيرميگردد شبيه‪:‬‬
‫• توليد از راه دور‬
‫• باغباني از راه دور‪،‬‬
‫• رصد ستارگان از راه دور‬
‫•جراحي از راه دور‬
‫•آزمايشگاههاي از راه دور‬
‫•كنترل ادوات خانگي از راه دور‬
‫‪87‬‬
‫تصويري از يك سيستم دور عمليات‬
‫‪88‬‬
‫توليد از راه دور‬
‫روباتها مي توانند مجري عمليات توليد در يك كارخانه كه از راه دور مديريت مي شود‪،‬‬
‫باشند‪ .‬اينگونه روباتها از طريق اينترنت قابل كنترل بوده به گونه اي كه كاربران مي توانند‬
‫فرامين حود را ازبستر اينترنت به روبات ارسال نمايند‬
‫رروبات در حال چيدن مكعبهاي رنگي بر روي بكديگر توسط كاربر از راه دور‬
‫‪89‬‬
‫باغباني از راه دور )‪(Telegarden‬‬
‫باغ از راه دور ‪ ،‬به مجموعه اي از روباتها‪ ،‬زمين و ساير متعلقات گفته مي شود که بوسيله‬
‫آنها کاربرمي تواند از راه دور و از طريق اينترنت به پرورش گياهان بپردازد‪.‬‬
‫تصويري از يک باغ قابل كنترل از راه دور‬
‫‪90‬‬
‫جراحي از راه دور )‪(Telesurgery‬‬
‫در جراحي از راه دور ‪ ،‬عمليات پزشكي به كمك ابزار و تجهيزات نصب شده در اتاق عمل از‬
‫راه دور صورت مي گيرد‪.‬‬
‫نمايي از يک سيستم جراحي از راه دور‬
‫‪91‬‬
‫آزمايشگاههاي از راه دور)‪(Telelab‬‬
‫اين سيستمها محققان را قادر به اجراي آزمايشات خود از راه دور با استفاده از روباتهاي‬
‫اينترنتي وبدون نياز به حضور فيزيكي آنها در آزمايشگاه مي نمايد‪ .‬چنين آزمايشگاههايي‬
‫امكان استفاده مشترك را براي همه پژوهشگران در اقص ي نقاط جهان فراهم مي آورد‪.‬‬
‫‪92‬‬
‫وسايل خانگي قابل کنترل از راه دور‬
‫• چنين كاربردي انسانها را قادر به كنترل وسايل خانگي خود‬
‫از هر نقطه اي مي نمايد‪ .‬وجود ادوات خانگي کامال‬
‫هوشمند يخچالهاي کنترل از راه دور‪ ،‬كه خود قادر به‬
‫سفارش اتوماتيك مواد مورد نياز از فروشگاههاي اينترنتي‬
‫مي باشند‪ ،‬امكان نيل به «خانه هاي هوشمند ‪Intelligent‬‬
‫‪ Home‬را فراهم مي آورد‪.‬‬
‫‪93‬‬
) Teleworkers( ‫دسته بندي دوركاران‬
Home Based Teleworkers ‫• دوركاران تمام وقت خانگي‬
Mobile Teleworkers‫• دوركاران سيار‬
Supplementary Teleworkers ‫• دوركاران پاره وقت‬
Centered Teleworkers ‫• دوركاران متمركز‬
94
‫مزاياي دوركاري‬
‫• كاهش نرخ بيكاري‬
‫• تدارك شرايط اشتغال براي تمام شهروندان‬
‫• كاهش مصرف انرژي و ترافيك‬
‫• ايجاد اشتغال براي معلوالن ‪ ،‬زنان خانه دار و سالخوردگان‬
‫• كاهش مخارج كارمندان‬
‫‪95‬‬
‫مزاياي دوركاري‬
‫‪ ‬افزايش رضايت شغلي‬
‫‪ ‬صرفه جويي در زمان بدليل كاهش رفت و آمدها‬
‫‪ ‬امكان گزينش كاركنان كارا از هر جا‬
‫‪ ‬كاهش هزينه هاي اداري از قبيل هزينه اياب و ذهاب‪،‬‬
‫ساختمان و ‪..‬‬
‫‪ ‬مديريت مبتني بر كار و نه حضور ( خود نظارتي)‬
‫‪ ‬كاهش فشارهاي روحي ناشي از محيط كار و تعامالت‬
‫اجتماعي روزمره‬
‫‪ ‬افزايش ارتباطات خانوادگي و بهبود شرايط خانواده‬
‫‪96‬‬
‫معايب دور كاري‬
‫‪ ‬نياز به ايجاد فضاي كاري در منزل‬
‫‪‬كاهش ارتباطات شغلي و اجتماعي‬
‫‪ ‬كاهش امنيت شغلي‬
‫‪ ‬عدم مسير شغلي مشخص و مطمئن‬
‫‪97‬‬
‫معايب دور كاري‬
‫وابستگي اجراي كار به محدوديتهاي تكنولوژيك‪‬‬
‫نياز به امنيت اطالعات و مقابله با تهديدات شبكه اي‪‬‬
‫نبود مديريت متمركز بر نحوه انجام وظايف كاركنان ‪‬‬
‫نياز به پشتوانه قانوني مناسب ‪‬‬
‫لزوم سواد اطالعاتي ( رايانه اي) براي كاركنان ‪‬‬
‫‪98‬‬
‫مشاغل مناسب براي دوركاري‬
‫شغلهايي كه ‪:‬‬
‫‪ ‬به شكل فردي قابل هدايت و اجرا مي باشند‪.‬‬
‫‪ ‬به آموزش‪ ،‬تعليم و نظارت و بازرس ي كمي نيازمندند‪.‬‬
‫‪ ‬به زمان و مكان خاص ي وابسته نيستند‪.‬‬
‫‪ ‬نياز به مواجهه رودررو با مشتري يا مدير‪ ،‬دسترس ي فيزيكي به منابع ثابت و بكارگيري اطالعات محرمانه‬
‫ندارند‪.‬‬
‫‪ ‬نتايج حاصله به سهولت قابل اندازه گيري است‪.‬‬
‫شغلهاي مرتبط با تفكرو برنامه ريزي‪ ،‬خواندن و نوشتن‪ ،‬پردازش لغات و متون‪ ،‬پژوهش‪ ،‬آناليز و تفسير‬
‫داده و ساير كارهاي كاغذي كه بصورت ديجيتالي مي شوند‪.‬‬
‫‪99‬‬
‫به نام آنكه جان را فكرت آموخت‬
‫جلسه چهارم‬
‫تاثير فناوري اطالعات بر جامعه‬
‫‪ -‬توليد‬
‫‪100‬‬
‫فناوري اطالعات و توليد‬
‫چرخة‬
‫از مشتري تا مشتريّ‬
‫مشتري‬
‫بازاريابي و دريافت نياز مشتري‬
‫تحليل نياز و استخراج مشخصات فني محصول‬
‫عمليات مهندس ي‬
‫ساخت محصول‬
‫حمل و تحويل‬
‫‪101‬‬
‫مشتري‬
‫فناوري اطالعات و توليد‬
‫طراحي اوليه (مفهومي)‬
‫فناوري اطالعات در طراحي و آناليز‬
‫محصول‬
‫طراحي دقيق‬
‫شبيه سازي‪،‬ارزيابي و بهينه سازي‬
‫‪ ‬طراحي به كمك كامپيوتر ‪CAD‬‬
‫• استفاده از سيستم هاي اطالعاتي وهوش مصنوعي در طراحي (كه نقش انسان را كم‬
‫رنگ مي كند )‬
‫• شبيه سازي‪ ،‬تجزيه و تحليل و تست محصول به كمك كامپيوتر ‪CAT‬‬
‫• طراحي مشترك مبتني بر شبكه هاي ارتباطي‬
‫‪102‬‬
‫فناوري اطالعات و توليد‬
‫فناوري اطالعات در برنامه ريزي فرايند‬
‫برنامه ريزي فرايند به كمك كامپيوتر ‪CAPP‬‬
‫رويكرد متنوع ( انسان برنامه ريزي فرايند را با استفاده از سيستمهاي اطالعاتي‬
‫توسط كامپيوتر انجام مي دهد)‬
‫استفاده از هوش مصنوعي ( حذف نقش انسان ـ رويكرد مولد )‬
‫هدف از برنامه ريزي فرايند شرح توالي عمليات توليد يك قطعه شامل انتخاب ماشين آالت‪ ،‬ابزارها ‪،‬‬
‫مواد و ‪ ..‬است‪.‬‬
‫سيستم هايي شبيه ‪ ،AMPS ،Turbo – CAPP ،TOM‬و ‪ ..‬از ‪ AI‬استفاده مي كنند‪.‬‬
‫‪103‬‬
‫فناوري اطالعات و توليد‬
‫برنامه ريزي و كنترل موجودي‬
‫فناوري اطالعات در‬
‫برنامه ريزي و كنترل توليد‬
‫برنامه ريزي و كنترل‬
‫عمليات توليد‬
‫برنامه ريزي و كنترل‬
‫جريان مواد‬
‫استفاده از كامپيوتر‪ ،‬سيستمهاي اطالعاتي و‬
‫هوش مصنوعي‪ ،‬شبكه هاي ارتباطي براي‬
‫برنامه ريزي و كنترل توليد هوشمند‬
‫‪104‬‬
‫فناوري اطالعات و توليد‬
‫فناوري اطالعات در ساخت‬
‫استفاده از كامپيوتر در ساخت ‪ :CAM‬شبيه ‪،CNC‬‬
‫‪(DNC‬وجود كامپيوتر مركزي در شبكه اي از ماشين ابزارها‪،‬‬
‫حذف نوار و نوار خوان)‪(AC ،‬ماشين كنترل تطبيقي)‪،‬‬
‫سيستم هاي ‪،FMS‬رباتهاي هوشمند ‪ ،‬نمونه سازي سريع (‬
‫استريو ليتوگرافي)‪ ،‬استفاده از سيستمهاي اطالعاتي و هوش‬
‫مصنوعي‬
‫‪105‬‬
‫سير تاريخي در توليد‬
SPC, statistical process control; NC, numerical control; CIM,
computer-integrated manufacturing
106
‫رويكرد ‪ CIM‬در توليد‬
‫سيستم هاي مالي و اداري(برنامه و بودجه‪ ،‬هزينه يابي‬
‫و ‪)..‬‬
‫توليد يكپارچه مبتني بر‬
‫(‪)1980‬‬
‫كامپيوتر ‪CIM‬‬
‫سيستم هاي پشتيباني مهندس ي(طراحي محصول‪،‬‬
‫مهندس ي به كمك كامپيوتر‪ CAE‬و ‪)..‬‬
‫مديريت توليد (هماهنگ سازي فعاليتهاي توليدي‪،‬‬
‫تعادل بين سرمايه‪ ،‬كارايي فرايند وخدمات مشتري)‬
‫سيستم هاي اجرايي(ساخت به كمك كامپيوتر‪ ،‬تست‬
‫و ارزيابي‪ ،‬ربات ها و ‪)..‬‬
‫توليد يكپارچه مبتني بر كامپيوتر به معني كاربرد كامپيوتر وبهره گيري از شبكه هاي ارتباطي‬
‫در كلية فعاليتهاي داخل يك كارخانه‬
‫‪107‬‬
‫رويكرد ‪ CIB‬در توليد‬
‫‪CIB‬‬
‫دريافت درخواست مواد‬
‫توسط تامين كننده‬
‫‪CIM‬‬
‫برنامه ريزي مواد‬
‫درخواست مشتري‬
‫تحويل مواد‬
‫توليد‬
‫‪108‬‬
‫تحويل محصول به‬
‫مشتري‬
‫تقويت نقش فناوري اطالعات در توليد‬
‫توليد يكپارچه مبتني بر كامپيوتر‬
‫)‪CIM (Computer integrated manufacturing‬‬
‫محدود به مرزهاي كارخانه‬
‫كسب و كار يكپارچه مبتني بر كامپيوتر‬
‫)‪CIB (Computer integrated business‬‬
‫عالوه بر درون كارخانه‪ CIM‬شامل محيط بيروني هم مي باشد مثال بازار‬
‫ومشتري‪ ،‬تامين كنندگان و ‪..‬‬
‫بنگاههاي گسترده يا توسعه يافته ‪Extended Enterprise /‬‬
‫‪Networked Enterprise‬‬
‫‪109‬‬
‫ديدگاه بنگاههاي شبكه اي‬
‫ ويژگيهاي رويكردهاي جديد ذيل در توليد را‬Networked Enterprise
:‫دربر ميگيرد‬
• WCM( word class manufacturing)
• Concurrent Engineering
• Lean Production
• EDI(electronic data interchange)
• JIT(just in time)
• (materials requirements planning) MRP
110
‫مزاياي استفاده از فناوري اطالعات در توليد‬
‫‪ ‬كاهش زمان تحويل محصول‬
‫‪ ‬كاهش هزينه و افزايش دقت‬
‫‪ ‬ارتقاي نقش نظارتي انسان در فعاليتهاي توليد‬
‫‪ ‬اطالع رساني دقيق و سريع‬
‫‪ ‬ارتباط نزديك با مشتريان‬
‫‪111‬‬
‫مزاياي استفاده از فناوري اطالعات در توليد‬
‫– ارتباط نزديك با تامين كنندگان مواد‬
‫– انعطاف پذيري در توليد محصول‬
‫– امكان همكاري نزديك با شركا در كليه فعاليتهاي توليدي‬
‫– ايجاد و تقويت مهندس ي همزمان ‪Concurrent Engineering‬‬
‫– افزايش بهره وري توليد‪ ،‬و توان رقابت در جهان(با توجه به جهاني‬
‫سازي)‬
‫– هوشمند سازي فرايندها ( حركت بسوي كارخانه هاي‬
‫هوشمند ‪) smart‬‬
‫‪112‬‬
‫تغيير در حجم مشاغل توليدي و خروجي‬
‫توليد با ورود رويكردهاي جديد‬
Manufacturing over time—relationship between U.S. manufacturing jobs
and manufacturing output, 1950 to 1990. GDP, gross domestic product.
113
‫هوش مصنوعي در توليد‬
‫نام سيستم‬
‫نوع كاربرد‬
‫مالحظات‬
‫‪Tropic‬‬
‫طراحي قطعه‬
‫سال ‪1976‬‬
‫‪R1‬‬
‫طراحي قطعه‬
‫‪Marc‬‬
‫طراحي قطعه‬
‫‪rule-based‬‬
‫‪--‬‬
‫‪Gari‬‬
‫برنامه ريزي فرايند) ‪)PP‬‬
‫‪rule-based‬‬
‫‪Tom‬‬
‫برنامه ريزي فرايند‬
‫برنامه ريزي فرايند‬
‫‪Sipp‬‬
‫‪114‬‬
‫‪Pascal‬‬
‫‪Isis‬‬
‫طراحي و اجراي فرايند توليد‬
‫‪Frame-based‬‬
‫‪--‬‬
‫‪Pds‬‬
‫طراحي و اجراي فرايند توليد‬
‫‪1984‬‬
‫‪Cama‬‬
‫طراحي و اجراي فرايند توليد‬
‫‪1983‬‬
‫فناوري اطالعات و ‪ERP‬‬
‫‪MRP= Material Requirements Planning‬‬
‫برنامه ريزي مواد مورد نياز (اواخر دهه ‪)1960‬‬
‫‪MRP II=Manufacturing Resource Planning‬‬
‫برنامه ريزي منابع توليد(اعم از ماشين آالت ‪ ،‬ابزار‪ ،‬پرسنل و‪ ...‬در نيمه دوم دهه‪)1980‬‬
‫ساخت براي انبار كردن ‪Make to Stock‬‬
‫‪ERP= Enterprise Resource‬‬
‫‪Planning‬‬
‫ساخت براي انبار كردن ‪Make to Stock‬‬
‫ساخت بر اساس سفارش ‪Make to Order‬‬
‫مونتاژ بر اساس سفارش ‪،‬مهندس ي بر اساس سفارش‬
‫‪115‬‬
‫كاربرد فناوري اطالعات در ‪ERP‬‬
‫• ‪ ERP‬يك راه حل سيستمي مبتني بر فناوري اطالعات است كه منابع سازمان را‬
‫توسط يك سيستم به هم پيوسته با دقت‪ ،‬سرعت و كيفيت براي برنامه ريزي در‬
‫كنترل مديران قرار مي دهد‪.‬‬
‫‪ ERP‬كامل كنندة ارتباط مديريت زنجيرة تامين ‪ SCM‬و مديريت ارتباط با‬
‫مشتري ‪ CRM‬است‪ .‬و شامل اجزاي متعددي از جمله مجموعه اطالعات پايه‬
‫كنترل پروژه‪ ،‬لجستيك و تداركات‪ ،‬منابع انساني‪ ،‬مالي‪ ،‬زير سيستم هاي توليد‪،‬‬
‫زير سيستم هاي اداري‪ ،‬زير سيستم هاي مديريت منابع انساني‪.... ،‬‬
‫‪116‬‬
‫به نام آنكه جان را فكرت آموخت‬
‫جلسه پنجم‬
‫تاثير فناوري اطالعات بر جامعه‬
‫دولت‪ ،‬جنگ‪ ،‬سازمان‬
‫‪117‬‬
‫تاثير فناوري اطالعات بر دولت و حكومت‬
‫دولت در معناي عام شامل يك قدرت عالي است كه از شخصيت حقوقي داخلي و‬
‫بين املللي برخوردار بوده و در قلمروي مشخص ي حكومت ميكند و در معني خاص‬
‫به قوه مجريه كه مسؤوليت اداره كشور زير نظر رئيس جمهور را به عهده دارد‬
‫اطالق ميگردد‪ .‬نقش دولت هدايت كاركرد اقتصادي‪ ،‬فرهنگي‪ ،‬اجتماعي وسياس ي‬
‫كشور است كه نقشهاي اصلي زير را ايفا مينمايد ‪:‬‬
‫الف ـ حفظ امنيت ملي و سازماندهي دفاع در مقابل حمالت خارجي‬
‫‪118‬‬
‫تاثير فناوري اطالعات بر دولت و حكومت‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪119‬‬
‫ب ـ تضمين سالمت و امنيت داخلي و قادر ساختن‬
‫شهروندان به زندگي و كار با يكديگر‬
‫ج ـ بيشينه سازي شكوفايي اقتصاد ملي‬
‫د ـ تضمين استاندارد زندگي براي تمام شهروندان‬
‫ه ـ تضمين تدارك خدمات و زيرساختهايي كه در يك‬
‫شالوده ملي الزم است همچون جادهها‪ ،‬مخابرات‪ ،‬خدمات‬
‫پستي‪ ،‬كتابخانهها و غيره‪.‬‬
‫تاثير فناوري اطالعات بر دولت و حكومت‬
‫دولت و هيأت حاكمهاي كه از فناوري اطالعات براي جنبههاي مختلف اعمال‬
‫حاكميت استفاده ميكند‪« ،‬دولت الكترونيكي ‪ E. Government‬نام دارد‬
‫چنين دولتي استفاده سهل و آسان از فناوري اطالعات را براي ارايه خدمات‬
‫دولتي به صورت شبانهروزي به شهروندان ميسرميسازد ‪.‬‬
‫تعريف دولت الكترونيكي ‪:‬‬
‫دولت الكترونيك عبارت از كاربرد فناوري اطالعات و ارتباطات براي ارتقاي‬
‫كارايي‪ ،‬اثربخش ي‪ ،‬شفافيت تبادالت و تعامالت اطالعاتي بين دولتها و همچنين‬
‫درون دولت شامل سطوح مختلف ادارات دولتي اعم از محلي‪ ،‬شهري يا در سطح‬
‫كشور‪ ،‬شهروندان و بنگاههاي تجاري ميباشد كه موجب ارتقاي توانمندي‬
‫شهروندان از طريق دسترس ي و بهرهگيري از اطالعات است‪.‬‬
‫‪120‬‬
‫تاثير فناوري اطالعات بر دولت و حكومت‬
‫برخي از خدمات دولت الكترونيكي ‪:‬‬
‫• خدمات پرداخت ‪ Online‬نظير‪ :‬پرداخت ماليات‪ ،‬عوارض و صورت حساب‬
‫آب‪ ،‬برق‪ ،‬گاز و غيره‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫خدمات يكبار مصرف دولتي‬
‫خدمات مشاوره از راه دور‬
‫خدمات داللي الكترونيكي‬
‫فرمهاي الكترونيكي‬
‫‪121‬‬
‫تاثير فناوري اطالعات بر دولت و حكومت‬
‫‪ ‬نظرخواهي ‪Online‬‬
‫‪ ‬خدمات كاريابي الكترونيكي‬
‫‪ ‬ارايه دادههاي آماري ‪ Online‬نظير اطالعات ترافيك‬
‫‪ ‬خدمات بازار و اجتماع الكترونيكي‬
‫‪ ‬خدمات پليس الكترونيكي‬
‫‪ ‬خدمات سياستگذاري الكترونيكي‬
‫‪ ‬رأيگيري الكترونيكي ‪E- voting‬‬
‫‪ ‬خدمات ثبت الكترونيكي نظير‪:‬ثبت شركت‪ ،‬ازدواج‪ ،‬طالق‪،‬‬
‫تولد و مرگ‬
‫‪122‬‬
‫تاثير فناوري اطالعات بر دولت و حكومت‬
‫‪:‬‬
‫بخشهاي دولت الكترونيكي‬
‫• ارتباط دولت با شهروندان (‪Government to Citizen )GTC‬‬
‫•ارتباط دولت با شركتها(‪Government to Business )GTB‬‬
‫•ارتباط دولت با دولت (‪Government to Government )GTG‬‬
‫ارتباط ميان بخشهاي مختلف در دولت الكترونيك‬
‫‪123‬‬
‫تاثير فناوري اطالعات بر دولت و حكومت‬
‫خدمات ‪: GTB‬‬
‫•حراجها و مزايدههاي الكترونيكي‬
‫•ثبت شركت‬
‫•جستجو يا كاوش الكترونيكي‬
‫•كنترل دستيابي‬
‫•سرويسهاي اطالعات ثبتي‬
‫•فرمهاي الكترونيك‬
‫•صدور مجوز و موافقت اصولي‬
‫•امكان ارايه اطالعات منسوخ‬
‫‪124‬‬
‫خدمات ‪: GTC‬‬
‫•پر كردن و ارزيابي فرمهاي مالياتي‬
‫•احضاريه الكترونيكي‬
‫•صدور مجوزهاي ورزش ي‬
‫•اجتماعات الكترونيكي‬
‫•فرمهاي الكترونيكي‬
‫تاثير فناوري اطالعات بر دولت و حكومت‬
‫• خدمات ‪: GTG‬‬
‫‪ ‬خدمات ديپلماتيك كارا‬
‫‪ ‬امكان تبادل الكترونيكي اطالعات بين سازمانهاي دولتي‬
‫‪ ‬مراودات بازرگاني بين دول(تجارت جهاني)‬
‫‪125‬‬
‫تاثير فناوري اطالعات بر نظام شهري‬
‫فناوري اطالعات در مديريت و خدمات شهري‬
‫تاثيرات زيادي را خواهد گذاشت‪.‬‬
‫”شهر الكترونيكي“ يا ”شهر هوشمند“‬
‫نتيجة تاثير اين فناوري بر ابعاد مختلف شهري مي باشد‪.‬‬
‫‪126‬‬
‫مزاياي شهر الكترونيكي‬
‫• افزايش بهره وري در ارائه خدمات شهري بدليل حذف محدوديت هاي زماني ناش ي از‬
‫لزوم حضور فيزيكي در سازمانها‪ ،‬افزايش دقت و سرعت ارائه خدمات‬
‫• بهبود كيفيت خدمات شهري همراه با كاهش هزينه هاي زائد‬
‫• حذف بوروكراس ي و افزايش رضايت شهروندان‬
‫• اطالع رساني دقيق و كامل و توسعة سواد اطالعاتي كه منجر به ارتقاي فرهنگ‬
‫جامعه خواهد شد‬
‫‪127‬‬
‫مزاياي شهر الكترونيكي‬
‫‪ ‬افزايش نقش مشاركتي مردم در تصميم سازيهاي شهري و كشوري‬
‫(مردم ساالري الكترونيكي)‬
‫‪ ‬امكان بهره گيري كلية شهروندان بصورت مساوي از خدمات‬
‫شهري‬
‫‪ ‬امكان نظارت دقيق بر عملكرد سازمانها و افراد‪ ،‬ارائة آمارها و‬
‫گزارشات و تقويت قانونمندي ( كاهش رشوه خواري و رانت‬
‫خواري )‬
‫‪ ‬افزايش رفاه عمومي‬
‫‪ ‬حفظ محيط زيست‪ ،‬كاهش آلودگي و ترافيك‬
‫‪ ‬كاهش معضالت اجتماعي همچون بيكاري‪ ،‬تكدي گري و ‪..‬‬
‫‪128‬‬
‫خدمات شهر الكترونيكي‬
‫• بازديد و استفاده از نمايشگاهها‪ ،‬كتابخانه ها‪ ،‬موزه ها‪ ،‬مراكز زيارتي و سياحتي بدون‬
‫حضور فيزيكي‬
‫• تكميل فرمهاي درخواست شغل و كاريابي‪ ،‬ثبت شركتها‪ ،‬ازدواج‪ ،‬طالق‪ ،‬صدور‬
‫شناسنامه‪ ،‬گواهينامه‪ ،‬بيمه نامه و غيره در هر زمان و مكان و مبتني بر شبكه‬
‫• شركت در انتخابات‪ ،‬ارائه نظرات‪ ،‬انجام پژوهشها وكلية فرايندهاي تصميم سازي و‬
‫انجام مكاتبات الكترونيكي بين مردم و مسؤولين‬
‫‪129‬‬
‫خدمات شهر الكترونيكي‬
‫‪ ‬پرداخت قبوض و صورت حسابهاي مختلف ماليات‪ ،‬عوارض‪ ،‬آب‪،‬‬
‫گاز‪،‬برق وتلفن‪ ،‬رزرو هتل ‪ ،‬بليط و ساير موارد مشابه بصورت‬
‫الكترونيكي‬
‫‪ ‬انجام معامالت مختلف بين شركتها و مصرف كنندگان مبتني بر‬
‫شبكه‬
‫• امكان دسترسي از راه دور به پزشكان و متخصصان مختلف‬
‫فراهم مي شود‪.‬‬
‫‪ ‬كنترل ادوات و لوازم مختلف از راه دور ميسر ميگردد بعنوان‬
‫مثال مي توان سيستمهاي خانگي نظير اجاق‪ ،‬كولر و ‪ ...‬را از‬
‫طريق شبكه هاي كامپيوتري و از راه دور تحت كنترل قرار داد‪.‬‬
‫‪ 130‬اين كاربرد را به عنوان «دورا عمليات » مي نامند‪.‬‬
‫تاثير فناوري اطالعات بر جنگ‬
‫در عصر اطالعات مفاهيم سنتي جنگ كه در عصر صنعت رايج بوده است جاي خود را به‬
‫مفاهيم جديدي داده است به گونه اي كه تحت عناويني چون جنگ ديجيتالي يا جنگ‬
‫اطالعات از آن ياد مي شود‪.‬‬
‫• جنگهاي «موج اول» يا دوران كشاورزي براي زمين‬
‫• جنگهاي «موج دوم» يا دوران صنعت در راستاي كنترل ظرفيت توليد‬
‫‪131‬‬
‫تاثير فناوري اطالعات بر جنگ‬
‫• جنگهاي «موج سوم» يا دوران اطالعات براي كنترل‬
‫دانش و اطالعات‬
‫• جنگ اطالعات‪ :‬مظهر تاثير اطالعات يا دانش بر عمليات‬
‫نظامي است‪ .‬به عبارت بهتر هر اقدامي كه براي انكار‪،‬‬
‫سوء استفاده‪ ،‬تحريف‪ ،‬تخريب اطالعات يا كاركردهاي‬
‫دشمن و همچنين حفاظت از خود دربرابر اين اقدامات و‬
‫بهره برداري از عمليات اطالعاتي خودي انجام ميشود را‬
‫جنگ اطالعات گويند‬
‫• واژه هايي همچون «جنگ رايانه» و« جنگ شبكه» از‬
‫مفاهيم رايج در جنگ اطالعات است‪.‬‬
‫‪132‬‬
‫عامل برتري جنگ در عصر صنعتي‬
‫بهره گيري از ‪:‬‬
‫•سالحهاي كشتار جمعي‬
‫• سيستمهاي مخابراتي‬
‫• استفاده موثر از ‪C3I‬‬
‫)‪(Command, Control,Communication and Intelligence‬‬
‫همراه با تلفات انساني زياد وسرعت عمل كم بود‪.‬‬
‫درعصر اطالعات ‪:‬‬
‫اقتدار اطالعاتي است كه موجب تفوق و برتري جنگي خواهد بود‪.‬‬
‫بهره گيري موثر از سامانه هاي فرماندهي و كنترل مبتني بر نظامهاي اطالعاتي و شبكه هاي رايانه‬
‫اي‪ C4I‬مطرح است‪.‬‬
‫‪133‬‬
‫تاثير فناوري اطالعات بر سازمان‬
‫‪ ‬فناوري اطالعات ابزار توسعه سازمان‬
‫‪Development ‘s‬‬
‫‪Tools‬‬
‫‪ ‬بستر توسعه سازمان‬
‫( حركت مستمر سازمان در مسير بهبود)‬
‫‪Development ‘s Platform‬‬
‫‪134‬‬
‫تاثير فناوري اطالعات بر سازمان‬
‫‪‬‬
‫تغيير ساختار سازماني‬
‫ساختار هرمي (سلسله مراتبي ) سازمان كه همراه با انعطاف پذيري كم‪ ،‬كارايي كم و رقابت‬
‫پذيري كم است به ساختار گسترده هرمي با ارتفاع كم و قاعده وسيعتر تبديل شده و‬
‫بسوي سازمانهاي شبكه اي و مجازي پيش مي رود كه از انعطاف پذيري باالترو كارايي‬
‫بيشتر برخوردار است‪.‬‬
‫‪ ‬عدم تمركز سازماني و افقي سازي روابط‬
‫‪ ‬تقويت رويكرد فرايندي بجاي رويكرد شغلي يا وظيفه اي‬
‫‪ ‬مجازي سازي وخودكارسازيفرايندهاي فيزيكي‬
‫‪135‬‬
‫تاثير فناوري اطالعات بر سازمان‬
‫‪ ‬جايگزيني نقش انسان و واحدهاي سازماني با سيستمهاي اطالعاتي و ماشين ها‬
‫همراه با ارتقاي سطح شغلي انسان در سازمان (حذف برخي از مشاغل)‬
‫‪‬‬
‫افزايش دقت‪ ،‬سرعت عمل و كيفيت در ارائه خدمات و محصوالت و كاهش هزينه‬
‫‪ ‬افزايش بهره وري سازماني و استفاده از منابع بالقوه‬
‫‪ ‬حذف محدوديتهاي زماني و مكاني و مرززدايي سازمان‬
‫‪136‬‬
‫تاثير فناوري اطالعات بر سازمان‬
‫‪ ‬تنوع بيشتر در خدمات‪ ،‬محصوالت و سفارش ي سازي‬
‫‪ ‬توسعه دايره مشتريان بدليل ورود به تجارت جهاني ( ايجاد فضاهاي بازاري بجاي‬
‫مكانهاي بازاري و تجارت الكترونيك)‬
‫‪ ‬تاثير بر شيوه مديريت به عنوان مثال تاثير بر مديريت منابع انساني(مديريت از راه دور)‬
‫‪ ‬تحول در فرهنگ سازماني و كاري كاركنان‬
‫‪137‬‬
Networked Organization
• These organizations resemble computer networks and are supported by
computerized systems
Hierarchical Organization
Formal
Highly structured
Manage
Control
Direct
Employees a cost
Information
management-owned
Hierarchical organizations
Risk avoidance
Individual contributions
Networked Organization
Informal
Loosely structured
Delegate/lead
Ownership/participation
Empower
Employees an asset
Information
shared ownership
Flatter/ manageable
organizations
Risk management
Team contributions
138
Networked Organization –
Roles of Managers and Subordinates
Hierarchical
Organization
Flattened
Organization
Network
Organization
Use of Authority by
the Manager
Manager
makes
decisions and
announces or
“sells” it.
1
Manager
presents
ideas and
invites
questions.
2
Area of Freedom for
Subordinates
Manager
presents
tentative
decision
subject to
change.
3
Manager
presents
problem, gets
suggestions,
makes
decision.
4
Manager
defines
limits;
asks group
to make
decision.
5
Manager
permits
subordinates to
function within
limits defined
by superior.
6
Manager allows
situational
leadership to
occur based on
which node of
the network is
best equipped to
solve problem.
7
139
‫تشكيل سازمان هاي مجازي‬
‫• سازمان مجازي‪ ،‬سازماني مبتني بر شبكه است كه با استفاده از آخرين فناوريهاي‬
‫ارتباطي و اطالعاتي مانند اينترنت و اينترانت مراودات و همكاري با اشخاص و سازمانهاي‬
‫ديگر را خارج از فضا ‪ ،‬زمان و مرزهاي فيزيكي امكان پذير مي سازد‪.‬‬
‫• سازمان مجازي از مجموعه افراد‪ ،‬گروهها و يا بخشهاي سازماني تشكيل شده كه از‬
‫لحاظ جغرافيايي غير متمركز و بطور موقتي يا دائمي تأسيس مي گردد همچنين متكي به‬
‫ارتباطات الكترونيكي براي انجام فرايند توليد خود ميباشد‪.‬‬
‫‪140‬‬
‫ويژگيهاي سازمان هاي مجازي‬
‫• امكان استفاده مشترك از منابع‬
‫• استفاده از ارتباطات كامپيوتري‬
‫• يكسان بودن اعضا (شركا)‬
‫• عدم مرز محدود و مشخص جغرافيايي‬
‫• موقتي بودن اهداف‬
‫• كوچكي جثة فيزيكي سازمان‬
‫‪141‬‬
‫به نام آنكه جان را فكرت آموخت‬
‫جلسه ششم‬
‫نيروي كار فناوري اطالعات ‪ ،‬سواد اطالعاتي‬
‫‪142‬‬
‫نيروي كار ‪ IT‬كيست؟‬
‫تعاريف متعددي براي نيروي كار ‪ IT‬ارائه شده است بعنوان مثال مي توان به موارد ذيل اشاره‬
‫كرد‪:‬‬
‫در امريكا تعريف ذيل را ارائه ميكند‪:‬‬
‫كميتة دولتي فناوري اطالعات ايالت ويرجينيا ّ‬
‫يك شغل‪ IT‬دررابطه با ايجاد‪ ،‬ذخيرهسازي‪ ،‬تبادل ويا استفـ ــاده ازاطالعات به كمك ادوات فنّاوري‬
‫بوده ّو بهصورت مشخص مشاغلي را دربرمي گيرد كه نيازمند طراحي ّو توسعه نرم افز ّار وسيستمهاي‬
‫سختافزاري‪ ،‬پشتيباني فني رايانه وسيستمهاي ج ــانبي‪ ،‬توليـد ومديريت سيستمهاي شبكهاي ّو‬
‫پايگاههاي اطالعاتي است‪.‬‬
‫‪143‬‬
‫نيروي كار ‪ IT‬كيست؟‬
‫دپارتمان تجارت ايالت متحده‪ ،‬دو تعريف مستقل را براي ني ــروي كار اص ــلي ‪IT‬‬
‫( ‪ ) Core IT Workers‬و مشاغل مرتبط با ‪)IT-related Occupations ( IT‬‬
‫ا‬
‫مطــرح مي كند كه ذيال آمده است‪:‬‬
‫نيروي كاراصلي ‪ IT‬شامل مشاغلي است كه در توسعه فناوري اطالعات مهم بوده و‬
‫درمركــز تنگناها يا كمبودهاي مهارتي ‪ IT‬قراردارند وشامل چهارحرفه‪ :‬دانشمندان راي ــانه‪،‬‬
‫مهندسيــن رايانه‪ ،‬تحليلگران سيستم وبرنامهنويسان كامپيوتر هستند‪.‬‬
‫‪144‬‬
‫نيروي كار ‪ IT‬كيست؟‬
‫• الف ـ دانشمندان رايانه افرادي هستند كه در زمينه طــراحي‬
‫رايانه‪ ،‬اجـــراي پژوهشـــهاي موردنياز براي بهبود‬
‫طرحهاو توسعه كاربردهاي جديد فعاليت دارند‪ .‬آنها‬
‫ازنوآوري ودانش تئوريك باالتر در زمينه حــــل مسائل‬
‫پيچيده نسبت بهسايرين برخوردارند‪.‬‬
‫• ب ـ مهندسين رايانه افرادي هستند كه در زمينه طراحـــي و‬
‫توسعـــه وجوه نرم افزاري وسختافزاري سيستمها فعاليت‬
‫دارند‬
‫‪145‬‬
‫نيروي كار ‪ IT‬كيست؟‬
‫ج ـ تحليلگران سيستم افرادي هستند كه ازدانش و مهارتهاي خ ــود در زمينه حل مسئله‪،‬‬
‫ارائه روشهاي مبتني بر فناوري رايانه براي رفع نيازهاي ويژه يك س ــازمان‪ ،‬پردازش اطالعـ ــات‬
‫مهندس ي‪ ،‬علمي وتجـاري وطراحــي راه حل ــهاي ج ــديد با استفاده از رايانه استف ــاده ميكنند‪.‬‬
‫د ـ برنامهنويسان رايانه درخصوص نوشتن ونگهداري ازدستورالعملها‪ ،‬فراخواني نرم افزارهـا‬
‫يا برنامههاي موردنياز در توالي منطقي اجراي توابع فعاليت مينمايند‪.‬‬
‫دپارتمان تجارت آمريكا مشاغل مرتبط با ‪ IT‬را شامل حرفي ميداند كه در رابطه نزديك با‬
‫‪ IT‬قراردارند ‪.‬‬
‫‪146‬‬
‫نيروي كار ‪ IT‬كيست؟‬
‫«پورات» كارگران اطالعاتي ( ‪ ) IT Worker‬را بهصورت گسترده تري تعريف ميكند‪:‬‬
‫« كارگران اطالعاتي فقط كساني نيستند كه با ماشينها و فناوريهاي اطالعاتي كار ميكنند‬
‫بلكه همه كساني هستند كه درامر توليد‪ ،‬توزيع‪ ،‬هماهنگي و پردازش دانش فعاليت‬
‫دارند‪».‬‬
‫طبق اين تعريف روانپزشكان‪ ،‬معماران‪ ،‬صندوقداران و فروشندگان نيز نيروي كار ‪IT‬‬
‫محسوب مي شوند‪.‬‬
‫‪147‬‬
‫عيار جداسازي نيروي كار‬
‫‪ IT‬از ساير شاغلين‬
‫«فريمن و آسپري» ميزان نيازمندي يك ش ــغل به دانش ‪ )IT Knowledge ( IT‬و يا به‬
‫ساير حيطههاي ديگر دانش( ‪)Domain Knowledge‬را بعنوان يك معيار جداسازي‬
‫نيروي كار ‪ IT‬از ساير شاغلين تعريف ميكنند‪ .‬اگر بيش از نصف دانش مورد استفاده‬
‫شخص از نوع دانش ‪ IT‬باشد نيروي كار ‪ IT‬است‪.‬‬
‫‪148‬‬
‫طبقه بندي نيروي كار ‪IT‬‬
‫‪149‬‬
‫مفهوم پرداز‪ :‬كســي كه راجــع به طبيعت‬
‫محصوالت رايانهاي تفكـر وآن را ترسيــم مي كند‬
‫شبيه‪:‬‬
‫كارآفرين‬
‫طراح محصول‬
‫پژوهشگر‬
‫تحليل گر سيستم‬
‫معمار سيستم‬
‫پشتيب ــاني كننده‪ :‬كس ي كه تح ــويل‪ ،‬راهاندازي‪،‬‬
‫نگهداري وتعمير يك محص ــول ‪ IT‬را بهعهده دارد‬
‫شبيه‪:‬‬
‫مشاور سيستم‬
‫كارشناس امور مشتري‬
‫متخصص نگهداري سخت افزار‬
‫راه انداز شبكه‬
‫مدير شبكه‬
‫توسعهدهنده‪ :‬كس ي كه شناسايي‪ ،‬طراحي‪،‬‬
‫س ــاخت وآزمايش يك محصول ‪ IT‬را به عهده دارد‬
‫شبيه‪:‬‬
‫طراح سيستم‬
‫برنامه نويس‬
‫مهندس نرم افزار‬
‫طراح ريز پردازنده‬
‫آزمايشگر‬
‫اصالح كننده‪ :‬كس ي كه يك محص ــول ‪ IT‬را اصالح‬
‫و تكميل مي كند شبيه‪:‬‬
‫مدير پايگاه اطالعاتي‬
‫مهندس نرم افزار‬
‫مهندس رايانه‬
‫برنامه نويس‬
‫‪.Modifier/Extender‬‬
‫‪.Supplier/Tender‬‬
‫‪Developer‬‬
‫‪.Conceptualizer‬‬
‫طبقه بندي نيروي كار ‪IT‬‬
‫«‪ » Career Space‬كنسرسيومي از يازده شركت معتبر‪ ICT‬شامل ‪:‬‬
‫‪BT, Cisco Systems, IBM Europe, Intel, Microsoft Europe, Nokia‬‬
‫و ‪ ..‬مهارتهاي مورد نياز ‪ ICT‬را در چند طبقه تقسيم مي كند شبيه‪:‬‬
‫‪ (1‬توسعه و مديريت پايگاههاي اطالعاتي‬
‫‪ )3‬توسعه كاربردها‬
‫‪)4‬طراحي شبكه هاي ارتباطي ‪)5‬مهندس ي ارتباطات ديتا‬
‫‪ )6‬مهندس ي اینترنت ‪ )7‬مديريت و توسعة وب‬
‫‪ )9‬پشتيباني فني‬
‫‪)2‬رسانه ديجيتال‬
‫‪ )8‬مستندسازي فني‬
‫‪ )10‬مهندس ي نرم افزار و برنامه نويس ي‬
‫‪)11‬مديريت و طراحي شبكه ‪)12‬مديريت ‪ )13 ICT‬طراحي محصول‬
‫‪150‬‬
‫مهارتها و دانش موردنياز نيروي كار ‪ICT‬‬
‫نيروي كار‪ ،ICT‬نيازمند مهارتهاي متنوع ميباشد تا ازعهدة وظايف خ ــود برآيد‪ .‬اين‬
‫مهارتها را ميتوان درسه گروه ذيل تقسيم نمود ‪:‬‬
‫الف ـ دانش فني دربارة فناوري اطالعات‬
‫ب‪-‬دانش صنعتي و تجاري (نظير‪ :‬تشخيص هزينههاي پروژه‪ ،‬زمانبنـدي وبودجه‪،‬‬
‫آشنايي با اطالعات صنعتي‪ ،‬برنامههاي پشتيباني ازتوليد و‪)...‬‬
‫ج ـ مهارتهاي ارتباطي وسازماندهي (مهارتهاي الزم براي كار تيمي‪ ،‬سازماندهي)‬
‫مشاغل مختلف در طبقات مختلف سهم متفاوتي از مهارتهاي فوق را نيازمندند‪.‬‬
‫‪151‬‬
‫مهارتها و دانش موردنياز نيروي كار ‪ICT‬‬
‫سهم طبقات شغلي از مهارتهاي پيشگفته‬
‫توانايي‬
‫طبقة شغلي‬
‫مهارتهاي ارتباطي و‬
‫سازماندهي‬
‫دانش صنعتي‪ ،‬تجاريّ‬
‫دانش فني‬
‫فناوري اطالعات‬
‫مفهوم پرداز‬
‫مهم‬
‫نسبتا مهم‬
‫خيلي مهم‬
‫توسعه دهنده‬
‫مهم‬
‫نسبتا مهم‬
‫مهم‬
‫اصالح كننده‬
‫مهم‬
‫مهم‬
‫نسبتا مهم‬
‫پشتيباني كننده‬
‫مهم‬
‫نسبتا مهم‬
‫كم اهميت‬
‫‪152‬‬
‫ارتباط طبقات شغلي ‪ ICT‬با تحصيالت‬
‫مقطع‬
‫دكتريّ‬
‫طبقه شغلي‬
‫كارشناس ي‬
‫ارشد‬
‫كارشناس ي‬
‫كارداني‬
‫دبيرستان‬
‫مفهوم پرداز‬
‫اغلب‬
‫اغلب‬
‫معمولّ‬
‫محدود‬
‫محدود‬
‫توسعه دهنده‬
‫محدود‬
‫معمولّ‬
‫معمولّ‬
‫غير محتمل‬
‫ّ‬
‫غير محتمل‬
‫ّ‬
‫اصالح كننده‬
‫محدود‬
‫معمولّ‬
‫معمولّ‬
‫محدود‬
‫غير محتمل‬
‫ّ‬
‫پشتيباني‬
‫كننده‬
‫غير‬
‫ّ‬
‫محتمل‬
‫غير محتمل‬
‫ّ‬
‫معمولّ‬
‫اغلب‬
‫محدود‬
‫‪153‬‬
‫مهمترين نگراني كشورها‬
‫كمبود نيروي كار ‪ IT‬مهمترين نگراني كشورها و‬
‫سازمانها در عصر اطالعات‬
‫‪ ‬آمريكا تا سال ‪ 2005‬با كمبود سيصد هزار متخصص و آملان‬
‫باكمبود شصت هزار متخصص ‪ IT‬مواجه است ‪.‬‬
‫چگونه ميتوان كمبود نيروي كار موردنياز در عرصة ‪ IT‬را شناسايي و با آن‬
‫مقابله نمود؟‬
‫‪154‬‬
‫راهكار مقابله با كمبود نيروي كار ‪IT‬‬
‫توسعه منابع انساني‬
‫در طولّ زمان است‪.‬‬
‫در جهت مثبت ّ‬
‫توسعه عبارت ّاز تغييرات كمي ّو كيفي ّ‬
‫توسعه منابع انساني بهمعني رشد توانائيها ومهارتهاي نيروي انساني ازطريق ارائه آموزشها‪ ،‬كمك به‬
‫بهتر ازتوانائيهاي آنها ميباشد ‪-.‬‬
‫افراد براي رشد درسازمان ّو استفاده ّ‬
‫‪155‬‬
‫سواد اطالعاتي‬
‫مفاهيم مختلف واژة سواد‪:‬‬
‫• سواد در برگيرندة مهارتهاي مورد نياز يك شخص براي ايفاي‬
‫نقش مناسب در جامعه؛‬
‫• توانايي خواندن‪ ،‬نوشتن و درك زبان بومي؛ ساده ترين شكل‬
‫سواد؛‬
‫• خواندن‪ ،‬نوشتن و آشنايي با حساب‬
‫‪156‬‬
‫سواد اطالعاتي )‪(Information Literacy‬‬
‫مطرح شدن واژة سواد اطالعاتي براي اولين بار توسط‬
‫‪ Zurkowski‬در سال ‪1974‬؛‬
‫واژه هاي ديگري در كنار سواد اطالعاتي همچون‪:‬‬
‫ـ سواد كامپيوتري (مترادف با سواد اطالعات‬
‫الكترونيكي و سواد فناوري اطالعات)‬
‫ـ سواد كتابخانه اي‬
‫ـ سواد رسانه اي‬
‫ـ سواد شبكه اي (مترادف با سواد اينترنتي)‬
‫ـ سواد ديجيتالي (مترادف با سواد اطالعات ديجيتالي)‬
‫‪157‬‬
‫تعاريف مختلف سواد اطالعاتي‬
‫• توانايي دسترس ي‪ ،‬ارزيابي و استفاده از اطالعات با بهره گيري از‬
‫منابع مختلف‪.‬‬
‫•توانايي تشخيص زمان استفاده از اطالعات‪ ،‬مكان يابي و اســتفادة‬
‫موثر از اطالعات و انتقال آن به شكلهاي مختلف‪.‬‬
‫• دارا بودن مهارتهاي مرتبط با حل مسائل اطالعاتي‪.‬‬
‫‪158‬‬
‫سواد اطالعاتي‬
‫معرفي برخي از گواهينامه هاي بين املللي معتبر در‬
‫راستاي توسعة سواد اطالعاتي‬
‫• گواهينامة بين املللي فراگيري كامپيوتر ‪ICCS‬‬
‫• گواهينامة بين املللي كاربري كامپيوتر ‪ICDL‬‬
‫• ديپلم بين املللي در فراگيري كامپيوتر ‪IDCS‬‬
‫• ديپلم پيشرفتة بين املللي در فراگيري كامپيوتر ‪IAD‬‬
‫‪159‬‬
‫گواهينامة بين املللي فراگيري كامپيوتر ‪ICCS‬‬
‫‪International Certificate In Computer Studies‬‬
‫عناوين مهارتها‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪.5‬‬
‫‪160‬‬
‫مفاهيم پاية كاربرد كامپيوتر‬
‫زبان انگليس ي براي ارتباط شغلي‬
‫توانايي استفاده از كامپيوتر شخص ي‬
‫رياضيات پايه در كاربرد كامپيوتر‬
‫مقدمه اي بر برنامه نويس ي و پايگاه داده ها‬
‫مدت دوره‬
‫‪ 6‬تا ‪ 12‬ماه‬
‫سطح دوره‬
‫پيش مقدماتي‬
‫گواهينامه بين املللي كاربري كامپيوتر ‪ICDL‬‬
‫‪International Computer Driving Licence‬‬
‫عناوين مهارتها‬
‫‪.1‬‬
‫مفاهيم پاية فناوري اطالعات‬
‫استفاده از كامپيوتر و مديريت پرونده ها‬
‫پردازش واژه‬
‫صفحات گسترده‬
‫پايگاه داده ها‬
‫ارائه و ترسيم‬
‫‪.7‬‬
‫خدمات شبكة اطالعات‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪.5‬‬
‫‪.6‬‬
‫‪161‬‬
‫مدت دوره‬
‫‪ 6‬ماه‬
‫سطح دوره‬
‫پيش مقدماتي‬
‫ديپلم بين املللي در فراگيري كامپيوتر ‪IDCS‬‬
‫‪International Diploma In Computer Studies‬‬
‫عناوين مهارتها‬
‫‪.1‬‬
‫مفاهيم پاية فناوري كامپيوتر‬
‫توسعة سيستمها‬
‫تشكيالت شغلي‬
‫ارتباط شغلي‬
‫برنامه نويس ي كامپيوتري‬
‫پشتيباني فني كامپيوتر‬
‫اينترنت و چند رسانه ايها‬
‫تجارت الكترونيكي‬
‫‪.9‬‬
‫عمومي‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪.5‬‬
‫‪.6‬‬
‫‪.7‬‬
‫‪.8‬‬
‫‪162‬‬
‫مدت دوره‬
‫‪ 12‬ماه‬
‫سطح دوره‬
‫مقدماتي‬
‫ديپلم پيشرفتة بين املللي درفراگيري كامپيوتر‬
‫‪International Advanced Diploma In Computer Studies‬‬
‫عناوين مهارتها‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪.5‬‬
‫‪.6‬‬
‫‪163‬‬
‫محيط شبكه‬
‫طراحي و تحليل سيستم‬
‫محيط نرم افزار‬
‫مديريت پروژه‬
‫مديريت شغلي‬
‫فنون هدف مورد نظر‬
‫مدت دوره‬
‫‪ 12‬ماه‬
‫سطح دوره‬
‫متوسط‬
‫به نام آنكه جان را فكرت آموخت‬
‫جلسه هفتم‬
‫معماري فناوري اطالعات در سازمان‬
‫سيستمهاي اطالعاتي‬
‫‪164‬‬
‫معماري اطالعات‬
‫معماري اطالعات يا معماري فناوري اطالعات در يك سازمان‬
‫)‪(Information Architecture‬‬
‫• تعريف معماري اطالعات مبتني بر‬
‫قانون ‪ Clinger-Cohen‬در آمريكا‬
‫‪165‬‬
‫الگوي معماري اطالعات‬
‫الگوي معماري اطالعات يا معماري فناوري اطالعات در يك سازمان‬
‫‪ ( Information Architecture‬از سوي ‪)NIST‬‬
‫پايداري بيشتر‬
‫‪Business‬‬
‫‪Information‬‬
‫‪Application‬‬
‫‪Data‬‬
‫‪Technology‬‬
‫‪166‬‬
‫تغييرات بيشتر‬
‫الگوي معماري اطالعات‬
‫الف ـ الية معماري كاري يا ‪BUsiness‬‬
‫شامل ماموريت ‪ ،‬اهداف ‪ ،‬چشم انداز و راهبردهاي درازمدت سازمان كه سمت و سوي‬
‫حركت سازمان را نشان ميدهد‪ .‬اين اليه پايدارترين اليه است و معموال توسط مديريت‬
‫ارشد تعيين ميشود‪.‬‬
‫ب ـ الية معماري اطالعاتي‬
‫در اين اليه اطالعات موجود در سازمان‪ ،‬منابع اطالعاتي‪ ،‬جريان اطالعاتي‪،‬‬
‫چگونگي توزيع اطالعات ‪ ،‬چگونگي دسترسي كاركنان به اطالعات سازمان‬
‫مورد توجه قرار ميگيرد‪.‬‬
‫‪167‬‬
‫الگوي معماري اطالعات‬
‫ج ـ اليه كاربردها يا سيستمهاي اطالعاتي‬
‫در اين اليه برنامه هاي كاربردي يا سيستمهاي اطالعاتي را داريم كه اطالعات موردنياز‬
‫سازمان را ايجاد ميكند‪.‬‬
‫د ـ الية معماري داده ها‬
‫در اين اليه مدل داده اي سازمان شامل موجوديت ها و روابط آنها و بانكهاي‬
‫داده ( پايگاههاي اطالعاتي) كه در سيستمهاي اطالعاتي استفاده ميشود مطرح‬
‫است‪.‬‬
‫‪168‬‬
‫الگوي معماري اطالعات‬
‫هـ ـ الية تكنولوژي يا فناوري •‬
‫پائين ترين اليه است كه شامل سخت افزارها و نرم •‬
‫افزارهاي الزم براي اجراي سيستم هاي اطالعاتي و گردش‬
‫اطالعات در سازمان است كه معموال با تغييرات زياد با‬
‫پيشرفت تكنولوژي همراه است‪.‬‬
‫‪169‬‬
‫جايگاه الگوي معماري اطالعاتي‬
‫جايگاه الگوي معماري اطالعاتي در مدلهاي توسعه سيستمهاي اطالعاتي‬
‫( يا توسعه نرمافزار يا مهندس ي نرمافزار)‪:‬‬
‫الگوي معماري اطالعاتي خود يكي از جديدترين الگوهاي مطرح براي‬
‫توسعة سيستمهاي اطالعاتي است‪ .‬الگوه ــاي ديگري براي توسعه‬
‫سيستمهاي اطالعاتي وجود دارد شبيه‪:‬‬
‫الگوهاي سنتي ‪:‬‬
‫متدولوژي ‪ JSD ،SSADM‬و ‪...‬‬
‫الگوهاي سازمان نگر ‪:‬‬
‫روش يوردون ‪ ،‬روش معماري اطالعات و ‪...‬‬
‫الگوهاي ش يگرا‪:‬‬
‫روش بوچ‪ ،‬فيوژن و ‪...‬‬
‫‪170‬‬
‫اطالعات‪ ،‬دانش‪ ،‬داده‬
‫‪2‬ـ اطالعات چيست؟ تفاوت آن با داده ‪ ،‬دانش و ‪ ...‬چيست؟‬
‫پيچيدگي بيشتر‬
‫ماوراي دانش‬
‫دانش‬
‫اطالعات‬
‫داده‬
‫نويز‬
‫‪171‬‬
‫سلسله مراتب دانش‬
What is an Information System?
• A system that collects, processes, stores,
analyzes, and disseminates information.
Calculations
Data
Instructions
Collect
Inputs
Process
And
Transform
Produce
Outputs
Reports
Store
172
What Makes Information Useful?
)‫ پارامتر‬9(
•It is accurate
– Free of errors
•It is complete
– Includes everything needed
•It is flexible
– Can be viewed in various
ways
•It is reliable
– Results are always consistent
•It is relevant
– Applies to the issue under
study
•It is timely
– Available when needed
•It is verifiable
– Basis for results can be traced
•It is accessible
– All those who need the
information can get to it
•It is secure
– Free from contamination
(accidental or deliberate)
173
‫نقش سيستمهاي اطالعاتي در سازمان‬
‫كاربردهاي مختلف در سازمان براي كلية كاركنان (مديريتي و غير مديريتي)‪:‬‬
‫‪ ‬اجراي تراكنشهاي مختلف سازماني‬
‫‪ ‬افزايش دقت ‪ ،‬سرعت و قابليت عملكرد‬
‫‪ ‬قابليت ذخيرهسازي‪ ،‬بازيابي ‪ ،‬آناليز ‪ ،‬پردازش و اشتراك منابع اطالعاتي‬
‫‪ ‬افزايش اثربخش ي و كارايي ) ايفاي نقش انسان در سازمان)‬
‫• امكان ارتباط بين سازمانها‬
‫‪174‬‬
‫نياز مديران به سيستمهاي اطالعات‬
‫ميزان اطالعات و نوع اطالعات مورد استفاده در سطوح مختلف مديريت متفاوت است‪.‬‬
‫برنامه ريزي بلند مدت ‪ ،‬اطالعات كالن‪ ،‬نياز بيشتر به اطالعات خارجي‬
‫سازمان‪ ،‬تصميم گيري استراتژيك و غير ساختاريّ‬
‫مديران‬
‫ارشد‬
‫مديران مياني‬
‫مديران اجرايي‬
‫برنامه ريزي كوتاه مدت ‪ ،‬اطالعات دقيق و اجرايي‪ ،‬نياز بيشتر به اط ّالعات‬
‫داخلي سازمان‪ ،‬تصميم گيري روزمره و ساخت يافته‬
‫‪175‬‬
‫انواع سيستمهاي اطالعاتي‬
• ‫ـ سيستمهاي پردازش عمليات‬1(TPS)
• Transaction Processing Systems
– Support/perform routine business events.
– Collect, store, process, and disseminate basic
business transaction data.
– Provide foundation data for many other systems.
– May be complex and sophisticated.
– Essential to business success today.
)inventory , payment , ..)
176
‫سيستمهاي ‪TPS‬‬
‫براي اجراي عمليات يا تراكنشهاي روزمره سازمان( ‪( Transaction‬به كمك كامپيوتر‬
‫استفاده مي شود شبيه سيستم پرداخت حقوق و دستمزد ‪ ،‬سيستم ثبت سفارشات‪،‬‬
‫سيستم رزرو بليط و ‪ ( ...‬ميتوان پياده سازي را با ‪ Access‬انجام داد)‬
‫داده هاي ‪TPS‬‬
‫برنامه هاي‬
‫‪TPS‬‬
‫ساختار يك ‪TPS‬‬
‫‪177‬‬
‫گزارشات‬
‫انواع سيستمهاي اطالعاتي‬
• ‫ـ سيستمهاي اطالعات مديريت‬2(MIS)
• Management Information Systems
– Support routine decision making
– Access, organize, summarize, and display
information.
– Emphasize routine reporting on known and
anticipated issues.
– Also, answer queries and forecast trends.
178
‫سيستمهاي ‪MIS‬‬
‫يك سطح باالتر از ‪ TPS‬است و به عمليات روزمره سازمان مربوط نمي شود بلكه به مديريت فعاليتهايي‬
‫كه عمليات را پشتيباني مي كند باز مي گردد‪ .‬مثال در موضوع رزرو بليط از ‪ MIS‬براي تهيه گزارشات‬
‫مديريتي در بارة عملكرد نمايندگي هاي فروش بليط و ارزيابي آنها استفاده مي شود ( كاربرد مديريتي)‪.‬‬
‫چون اين سيستم معموال همراه با ارائه گزارشات مختلف مديريتي ( گزارشات منظم ‪ ،‬موردي و ‪ )..‬گاهي‬
‫آن را سيستم گزارش دهي مديريت )‪ Management Reporting System (MRS‬مي نامند‪.‬‬
‫اطالعات‬
‫‪TPS‬‬
‫داده هاي‬
‫‪MIS‬‬
‫‪179‬‬
‫برنامه‬
‫‪MIS‬‬
‫ساختار يك ‪MIS‬‬
‫گزارشات‬
‫متعدد‬
‫انواع سيستمهاي اطالعاتي‬
•
•
‫ـ سيستمهاي پشتيباني‬3
Support Systems
– Office Automation – support for office workers
‫سيستمهاي اتوماسيون اداري‬
– Decision Support – support complex, non-routine
managerial decision makers (DSS)
‫سيستمهاي پشتيباني از تصميم‬
• Executive Information Systems – support higher-level managers
(EIS)
‫سيستمهاي اطالعات اجرايي‬
• Group Support Systems – employ Groupware to support people
working in groups (GSS, GDSS)
180
‫سيستمهاي ‪DSS‬‬
‫بيشتر براي پشتيباني از تصميمات مديران ردة باالي سازمان براي حل مسائل خاص‬
‫بكار مي رود‪ .‬شبيه ‪MIS‬به عمليات منظم و تكراري مربوط نمي شودو معموال همراه‬
‫با تعامل با مدير است‪ ( .‬تصميمات كمتر ساختاري)‬
‫‪181‬‬
‫سيستمهاي ‪DSS‬‬
‫‪DSS:‬ويژگيهاي‬
‫‪ 1‬ـ در فرايند تصميم گيري به مدير كمك مي كند تا راه حل اثربخش را انتخاب‬
‫كند‪.‬‬
‫‪2‬ـ براي تصميماتي كه كمتر قاعده و ساختار مشخص دارد بكار مي رود‪.‬‬
‫دارد‪3Interactive.‬ـ حالت تعاملي يا‬
‫‪4‬ـ از مدلهاي مختلف رياضي براي تحليل اطالعات و پشتيباني تصميم استفاده مي‬
‫كند‪.‬‬
‫‪ 5‬ـ بيشتر در سطوح مديريت تاكتيكي و استراتژيك استفاده مي شود‪.‬‬
‫‪182‬نيست بلكه مايل است به اتخاذ تصميمات ‪ DM‬جايگزيني با ‪6DSS‬ـ هدف‬
‫ساختار يك ‪DSS‬‬
‫اطالعات‬
‫‪TPS‬‬
‫اطالعات‬
‫‪MIS‬‬
‫مدلهاي‬
‫‪DSS‬‬
‫‪183‬‬
‫داده هاي‬
‫‪DSS‬‬
‫برنامه‬
‫‪DSS‬‬
‫مدير‬
‫(كاربر)‬
‫گزارشات‬
‫مثال از ‪DSS‬‬
‫فرض كنيد مدير يك سازمان مي خواهد براي ارتقاي فعاليتهاي شركت خود در سال آتي‬
‫يكي از استراتژيهاي ‪ ،B ، A‬يا ‪ C‬را انتخاب كند از يك سيستم ‪ DSS‬براي تصميم گيري‬
‫بهره مي برد اين سيستم با بهره گيري از اطالعات سازمان و مبتني بر مدلهاي رياض ي و آماري‬
‫تحليل هايي را از هر سه استراتژي ارائه مي كند و با تعامل با مدير به تصميم گيري او كمك‬
‫مي كند‪.‬‬
‫براي پياده سازي چنين سيستمي ميتوان ازنرم افزار ‪ Excel‬كه مدلهاي مختلفي را در‬
‫اختيار مي گذارد استفاده كنيم‪.‬‬
‫‪184‬‬
‫اجزاي اصلي يك ‪DSS‬‬
‫الف ـ زير سيستم مديريت داده ‪ ( DBMS‬شامل بانكهاي داده ‪ ،‬تسهيالت پرش و‬
‫پاسخ ‪ ،‬و ‪)..‬‬
‫ب ـ زير سيستم مديريت مدل ‪ ( MBMS‬شامل بانك مدل‪ ،‬شبيه مدلهاي آماري ‪،‬‬
‫رياض ي ‪ ،‬پيشگويي و‪ ، ...‬زبان مدلسازي براي ايجاد مدلهاي خاص شبيه زبانهاي‬
‫سطح باال مثل ‪ COBOL‬و ‪ ،..‬و‪)..‬‬
‫ج ـ زير سيستم مديريت دانش در مورد ‪ DSS‬هاي پيشرفتة هوشمند كه از يك سيستم‬
‫خبره كمك مي گيرد ‪DSS/ES‬‬
‫د ـ زير سيستم ارتباط با كاربر براي دريافت نظرات و فرامين كاربر‬
‫‪185‬‬
Statistical
Models
Marketting
Data
Sales reports
Market reports
Industry reports
News
Expert judgments
)‫ بازاريابي)بدون دانش‬DSS ‫مثالي از يك‬
Regression
analysis
Marketing
Models
Factor analysis
Advertising
Forcasting
Media mix
Cluster analysis
Site location
Marketing
evaluation and
recommendations
Science
Models
Linear
programming
Database
Markov analysis
Decision table
User Interface
User
186
‫تقسيم بندي ‪ DSS‬از لحاظ پشتيباني از تصميم‬
‫الف ـ پشتيباني ّاز يك فرد ‪ ( Personal Support‬در اين حالت تصميم گيري توسط يك مدير يا كاربر اخذ مي‬
‫شود لذا ‪ DSS‬تنها با او در رابطه است‪.‬‬
‫ب ـ پشتيباني ّاز يك گروه )‪ Group Support System (GSS‬يا ‪ ( GDSS‬در اين حالت وظايف توسط يك‬
‫گروه انجام مي شود لذا ‪ DSS‬بايد در تعامل با گروه باشد)‬
‫‪187‬‬
‫تقسيم بندي ‪ DSS‬از لحاظ پشتيباني از تصميم‬
‫‪ :‬مجموعه اي از نرم افزارها و سخت ‪GDSS‬تعريف •‬
‫افزارها است كه گروهي از افراد را در جلسات تصميم‬
‫گيري ياري مي كند‪ .‬گاهي اوقات آن را زير مجموعـــه اي‬
‫از‬
‫اطاق جلسه يا تصميم ) سيستمــــهاي جـلسات الكترونيـكي •‬
‫‪IT ) Electronic Meeting‬گيري مـبتني بر‬
‫ميدانند‪System(EMS) .‬‬
‫( ‪Organization Support‬ج ـ پشتيباني از سازمان •‬
‫ارتباط با افراد مختلف ‪ ،‬در مكانهاي مختلف‪ ،‬و زمينه هاي‬
‫مختلف سازمان است)‬
‫‪188‬‬
‫سيستمهاي ‪EIS‬‬
‫اين سيستمها اطالعات مورد نياز مديران ارشد اجرايي را تأمين مي كنند به گونه اي كه به كمك آنها‬
‫ميتوان رديابي ها و كنترل اجرايي سازمانها را انجام داد مثال كنترل نقدينگي يك سازمان‪.‬‬
‫از اطالعات ساير سيستمهاي ديگر نيز بهره مند ميشوند‪.‬‬
‫برنامه‬
‫‪EIS‬‬
‫اطالعات و داده هاي‬
‫‪DSS ،MIS ،TPS‬‬
‫و مدلها‬
‫‪189‬‬
‫مديريت اجرايي‬
‫ارشد‬
‫گزارشات‬
‫تمركز سيستمها‬
‫‪190‬‬
‫نوع سيستم‬
‫تمركز‬
‫‪TPS‬‬
‫محاسبات در حد ‪Transaction‬‬
‫‪MIS‬‬
‫ارائة گزارشات مختلف مديريتي‬
‫‪DSS‬‬
‫پشتيباني تصميم در موارد مورد نظر‬
‫‪EIS‬‬
‫ارائة اطالعات براي كنترلهاي اجرايي مديريتي‬
‫انواع سيستمهاي اطالعاتي‬
‫ـ سيستمهاي هوشمند‬4 •
• Intelligent Systems
• Expert systems – capable of solving certain problems as
well as human experts.
‫سيستمهاي خبره‬
• Neural Computing Systems, Learning systems – can
incorporate new information and update their
knowledge.
‫سيستمهاي مبتني بر شبكة عصبي‬
191
‫سيستمهاي ‪ES‬‬
‫سيستمهايي است كه با بهره گيري از دانش و استنتاج شبيه يك فرد خبره عمل ميكند‬
‫بعبارت بهتر رفتار يك فرد خبره تقليد مي شود‪ .‬اين سيستمها از آنجايي كه بصورت‬
‫هوشمند عمل مي كنند‪ ،‬يكي از مقوله هاي هوش مصنوعي نيز محسوب ميشود‪ .‬مثال‬
‫ميتوان به سيستمهايي چون گزينش هوشمند كاركنان‪ ،‬برنامه ريزي توليد هوشمند و ‪..‬‬
‫اشاره كرد‪.‬‬
‫پياده سازي سيستمهاي خبره از طريق ابزارهاي خاص شبيه ‪CLIPS‬ميسر است‪.‬‬
‫‪192‬‬
‫سيستمهاي ‪ES‬‬
‫كاربر‬
‫موتور‬
‫پايگاه‬
‫استنتاج‬
‫دانش‬
‫ساختار يك ‪ES‬‬
‫‪193‬‬
‫سيستمهاي ‪Neural Computing‬‬
‫سيستمهايي است كه تالش مي كند تا عملكرد مغز انسان را (شبكة عصبي) در حل مسائل‬
‫تقليد كند ‪ .‬بدين ترتيب كه براي يك مسئلة خاص ‪ ،‬شبكه اي از تعدادي عناصر پردازش ي‬
‫( ‪ ) Processing Element‬را طراحي و پياده سازي مي شود و سپس عمليات يادگيري‬
‫در آن صورت مي پذيرد پس از يادگيري سيستم قادر است تا مسائل جديد را حل كند‪.‬‬
‫‪194‬‬
‫سيستمهاي ‪Neural Computing‬‬
‫‪ PE‬ها ميتوانند بوسيلة نرم افزار يا سخت افزار پياده شوند‬
‫الية خروجي‬
‫‪PE‬‬
‫‪PE‬‬
‫……‬
‫‪PE‬‬
‫الية واسط‬
‫‪PE‬‬
‫‪PE‬‬
‫‪PE‬‬
‫‪PE‬‬
‫ساختار يك سيستم محاسبات عصبي‬
‫‪195‬‬
‫الية ورودي‬
‫مقايسه سيستمهاي اطالعاتي‬
Dimension
TPS
MIS
DSS
ES
EIS
Neural
Computing
Application
Payroll,
Inventory,
…
Monitoring,
Production
Control,..
Strategic
Planning,
Complex
Problem,..
Diagnosis,
Planning,
Selection,..
Executive
Complex
Decisions,
Diagnosis,..
Summary,
Reports,
Schaduled &
Demand
Reports,..
Information
for Specific
Decisions,..
Advice &
Explanation,.
.
Exception
Reporting,
Key
Indicator,..
Forcasts,
Provide
Learning
Only when
combined
with DSS
Based on
historical
cases
Numerical ,
Some
Symbolic
Numeric
nedds
Type of
Information
Operational,
…
Decision
Capability
No
Decisions
Structured
Routine
Decisions
Semistructured
Unstructured
Decisions
Decisions
Manipulation
Numerical
Numerical
Numerical
Symbolic
Management
Decisions,..
Preprocessing
196
‫به نام آنكه جان را فكرت آموخت‬
‫جلسه هفتم‬
‫بانكهاي اطالعاتي‬
‫‪197‬‬
‫ذخيره سازي و بازيابي اطالعات‬
‫نسلهاي مختلف در ارتباط با ذخيره سازي و بازيابي اطالعات وجود داشته است‪ .‬در‬
‫يك مقايسة اوليه روشهاي مورد استفاده در دو دستة ذيل بررس ي ميشود‪:‬‬
‫‪ ‬روش هاي سنتي‬
‫‪ ‬روش مدرنّ‬
‫‪198‬‬
Traditional File Environment
• The organization has multiple applications
with related data files
Each application has a
specific data file related to it,
containing all the data
records needed by the
application
Each application comes with
an associated applicationspecific data file
199
Traditional File Environment
200
Problems: Traditional File
Environment
• Data redundancy – same piece of data found in several
places.
• Data inconsistency – various copies of data no longer agree.
• Data isolation – data in several application data files is hard to
access and integrate.
• Security – may be difficult to limit access to various data items
in applications.
• Data integrity – data must be accurate and correct.
• Application/data dependence – applications are developed
based on the way data is stored.)low isolation)
201
Database : The Modern Approach
The database management system(DBMS) provides
access to the data
Database Management System (DBMS)
202
‫بانك دادهها (اطالعاتي) يا پايگاه دادهها چيست؟‬
‫سيستم مديريت بانك دادهها (اطالعات)‪ DBMS‬چيست؟‬
‫سيستمي كه امكان نگهداري دادهها ‪ ،‬بازيابي‪ ،‬تغيير ‪ ،‬اضافه و حذف آنها را توسط‬
‫كاربر ميسر ميكند‪.‬‬
‫مجموعة داده هاي ذخيره شده ( در ارتباط با موضوع)به صورت مجتمع و مبتني بر‬
‫ساختار تعريف شده با افزونگي كم ‪ ،‬تحت كنترل متمركز و قابل استفاده براي يك يا‬
‫چند كاربر بصورت مشترك را گويند‪.‬‬
‫‪203‬‬
Locating Data in Databases
(Two Choices)
• Two choices: Centralized or Distributed)‫(متمركز يا توزيعي‬
• Choice will affect : user accessibility, query response time, data entry,
security, and cost
• Option 1: Centralized database
– All the related files are in one physical location
– Provides database administrators with the ability to work on a database as a
whole at one location
– Data consistency is improved and security is easier
– Files are only accessible via the centralized host computer
– Recovery from disasters is easier
– Vulnerable to a single point of failure
– Speed problem due to transmission delays
204
Locating Data in Databases
(continued)
• Option 2: Distributed database
– Complete copies of a database, or portions of a database,
are in more than one location, close to the user
– Type 1: Replicated database
• Copies of database in many locations
• Reduced single-point-of-failure problems
• Increased user access responsiveness
– Type 2: Partitioned databases
• A portion of the database in each location
• Each location responsible for its own data
205
‫به نام آنكه جان را فكرت آموخت‬
‫جلسه هشتم‬
‫بانك هاي اطالعاتي ‪‬‬
‫‪206‬‬
‫ادامه‬
Locating Data in Databases
(continued)
207
‫اجزاي اصلي بانكهاي اطالعات رابطهاي‬
‫(انواع بانكهاي اطالعاتي شبيه‪ :‬سلسله مراتبي ‪ ،‬شبكهاي ‪ ،‬رابطهاي (‪)) RDBMS‬‬
‫‪ ‬موجوديت ‪Entity‬‬
‫پديده‪ ،‬ش ي ‪ ،‬شخص ‪ ،‬مكان يا مفهومي كه در رابطه با آن اطالعات جمعآوري ميشود‬
‫( شبيه دانشجو‪ ،‬درس‪ ،‬ماشين و ‪ )...‬كه معموال توسط سطرهاي (يا ركوردها) يك جدول‬
‫‪ Table‬نمايش داده ميشوند‪.‬‬
‫‪208‬‬
‫اجزاي اصلي بانكهاي اطالعات رابطهاي‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫خصلت يا صفت ‪Attribute‬‬
‫بيان كننده ويژگيهاي يك موجوديت است مثال نام ‪ ،‬شماره‬
‫دانشجويي‪ ،‬آدرس و ‪ ..‬براي دانشجو كه توسط ستونهاي‬
‫جدول )يا فيلد( نمايش داده ميشوند‪Field .‬كوچكترين واحد‬
‫ذخيره سازي اطالعات است‪.‬‬
‫رابطه ‪Relation‬‬
‫بيان كننده پيوند منطقي بين موجوديتها است مثال ارتباط‬
‫موجوديت دانشجو و كالس‬
‫‪209‬‬
‫مثال‪:‬‬
‫موجوديت دانشجو‬
‫ركورد ها‬
‫كد دانشجويي‬
‫نام‬
‫نام خانوادگي‬
‫رشته‬
‫…‬
‫‪76024‬‬
‫محمد‬
‫علوي‬
‫رياض ي‬
‫‪..‬‬
‫‪78045‬‬
‫‪...‬‬
‫‪210‬‬
‫فيلده‬
‫ا‬
‫علي‬
‫احمدي‬
‫برق‬
‫‪...‬‬
‫مثال‪:‬‬
‫موجوديت درس‬
‫ركورد ها‬
‫كد درس‬
‫نام درس‬
‫تعداد واحد‬
‫نام استاد‬
‫…‬
‫‪112‬‬
‫فيزيك‬
‫‪3‬‬
‫احمدي‬
‫‪..‬‬
‫‪231‬‬
‫‪...‬‬
‫‪211‬‬
‫فيلده‬
‫ا‬
‫معارف‬
‫‪2‬‬
‫رضايي‬
‫‪...‬‬
‫ارتباط بين موجوديتها‬
‫ممكن است موجوديتها با يكديگر رابطه داشته باشند‪ .‬هر ارتباط از يك مفهوم يا‬
‫سمانتيك ‪ Semantic‬خاص ي برخوردار است كه داراي يك بار اطالعاتي است و‬
‫در بانك اطالعاتي ذخيره ميشود‪ .‬درجه ارتباط مبين تعداد موجوديتهايي است كه در‬
‫آن ارتباط مشاركت دارند‪.‬‬
‫ارتباط بين موجوديتها را با دياگرام ‪ ER‬يا ‪ EER‬نشان ميدهند‪.‬‬
‫‪ER=Entity Relationship ; EER=Extended ER‬‬
‫‪212‬‬
‫ارتباط بين موجوديتها‬
‫استاد‬
‫دانشجو‬
‫ثبت نام در درس‬
‫ارتباط درجه چند؟‬
‫‪213‬‬
‫ارائه درس‬
‫درس‬
‫نمودار ‪ER‬‬
‫نمودار ‪EER‬‬
‫موجوديت با نماد مستطيل‬
‫خصيصه با نماد بيض ي‬
‫ارتباط با نماد لوزي‬
‫‪214‬‬
‫مثالي از يك نمودار ‪ EER‬و بررس ي انواع خصيصه‬
‫يا صفت( فيلد)‬
‫انواع صفت يا خصيصه ‪:‬‬
‫الف ـ صفت يا خصيصه كليدي يا كليد ‪ KEY‬شامل ‪:‬‬
‫• كليد اصلي ‪ ( PK‬ساده يا مركب )‬
‫• كليد خارجي ‪FK‬‬
‫ب ـ صفت ساده و مركب( تجزيه پذير يا تجزيه ناپذير)‬
‫ج ـ صفت تك مقداري يا چند مقداري‬
‫د ـ صفت مشتق‬
‫‪215‬‬
‫انواع ارتباط‬
‫الف ـ ارتباط اجباري يا اختياري‬
‫ب ـ وابستگي وجودي ( وجود يك موجوديت وابستگي مستقيم به وجود‬
‫موجوديت ديگري دارد در اينصورت موجوديت وابسته را موجوديت‬
‫ضعيف ‪ Weak‬گويند‪).‬‬
‫ج ـ ارتباط از لحاظ نوع اتصال ( يك به يك ‪ ،‬يك به چند و چند به چند)‬
‫‪216‬‬
‫بانك اطالعاتي فروش‬
‫سفارش‬
‫‪-‬كد سفارش‬
‫يك‬
‫چند‬
‫‪ -‬كد مشتري‬
‫شماره سفارش‬‫‪ -‬كد محصول‬
‫چند‬
‫‪ -‬تاريخ سفارش‬
‫جزئيات سفارش‬
‫محصول‬
‫‪ -‬مقدار سفارش‬
‫‪....... -‬‬
‫ تخفيف‬‫ ‪.......‬‬‫يك‬
‫مشتري‬
‫كد مشتري‬‫ نام مشتري‬‫‪ -‬آدرس مشتري‬
‫‪217‬‬
‫چند‬
‫‪....... -‬‬
‫يك‬
‫كد محصول‬‫‪ -‬نام محصول‬
‫ قيمت محصول‬‫‪....... -‬‬
‫اجزا ومعماري سيستم بانك اطالعاتي‬
‫‪DBA‬‬
‫كاربران‬
‫زبان برنامه نويس ي ميزبان (‪ )HL‬و زبان فرعي دادهاي (‪)DSL‬‬
‫تصوير يا ديد خارجي ( ‪) External View‬‬
‫ديد خاص كاربران از بيرون كه متفاوت است‪.‬‬
‫‪DBMS‬‬
‫تصوير يا ديد اداراكي ( ‪) Conceptual View‬‬
‫ديد طراح بانك شامل موجوديتها‪ ،‬ارتباطات و ‪..‬‬
‫تصوير يا ديد داخلي يا فيزيكي ( ‪) Internal View‬‬
‫فايلها و رسانه ذخيرهسازي‬
‫براي ارتباط سطوح سه گانه تبديالتي وجود دارد(‪)Transformation‬‬
‫‪218‬‬
‫سلسه مراتب عناصر اطالعاتي در بانك اطالعات‬
‫مخزن يا انبارداده‪Data Warehouse‬‬
‫بانك يا پايگاه داده‬
‫فايل‬
‫ركورد‬
‫فيلد‬
‫بايت‬
‫‪219‬‬
‫بيت‬
‫اصل جامعيت ارجاعي‬
‫مطابق اين اصل الزم است كه كلية ارتباطهاي تعريف شده بين جداول‬
‫هماهنگ و معني دار باشد‪ .‬يعني نبايد موجوديتهاي فرزندي در بانك باشد‬
‫كه داراي پدر نباشد يا يتيم باشد‪.‬‬
‫‪220‬‬
‫اصل جامعيت ارجاعي‬
‫جدول جزئيات درس ‪:‬موجوديت فرزند‬
‫زمان‬
‫كد معلم‬
‫كد درس‬
‫جدول درس ‪:‬موجوديت پدر‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫عنوان درس‬
‫كد درس‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫فيزيك‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪3‬‬
‫رياض ي‬
‫‪2‬‬
‫كامپيوتر‬
‫‪3‬‬
‫اگر سطري از جدول پدر حذف گردد الزم است تا سطرهاي فرزند حذف شود وگرنه يتيم ميشود‪.‬يا در‬
‫اضافه شدن سطر جديد به فرزند بايد قبال پدر آن تعريف شده باشد‪.‬‬
‫‪221‬‬
‫قوانين نرمال سازي در بانكهاي اطالعاتي‬
‫براي طراحي بهينه بانك اطالعاتي كه شامل ‪:‬‬
‫حداقل كردن تعداد دادهها ي تكراري يا كاهش افزونگي ‪Redundancy‬‬‫ـ كاهش احتمال خطا و افزايش سرعت و كارايي‬
‫ افزايش قابليت انعطاف و تسهيل نگهداري و پشتيباني از داده ها‬‫از قواعد نرمال سازي استفاده ميشود‪.‬‬
‫‪222‬‬
‫قوانين نرمال سازي در بانكهاي اطالعاتي‬
•
•
•
•
•
•
•
•
: ‫قواعد يا سطوح نرمال‬
1NF ( First Normal Form)
2NF ( Second Normal Form)
3NF ( Third Normal Form)
BCNF ( Boyce/Codd Normal Form)
4NF (Fourth Normal Form)
5NF (Fifth Normal Form)
DKNF(Domain-Key Normal Form)
223
‫فرم ‪1NF‬‬
‫يك جدول يا رابطه وقتي به فرم ‪ 1NF‬است كه كليه ستونها يا صفتها يا‬
‫فيلدها ي آن ‪ Atomic‬باشند‪.‬‬
‫سوال ‪ :‬اگر در جدولي فيلد آدرس استفاده شود آيا ‪ 1NF‬در آن‬
‫صادق است؟‬
‫‪224‬‬
‫فرم ‪2NF‬‬
‫يك جدول يا رابطه وقتي به فرم ‪ 2NF‬است كه اوال ‪ 1NF‬باشد و ثانيا هر‬
‫فيلد يا صفت غير كليد الزم است مستقيما به كليد اصلي ( يا اجزاي آن‬
‫در صورت مركب بودن) وابسته باشد‪.‬‬
‫سوال ‪ :‬در جدول دوره آموزش ي كه شامل فيلدهاي كد دوره ‪ ،‬كد دپارتمان‬
‫كد رئيس دپارتمان است و كد دوره و كد دپارتمان بصورت مشترك‬
‫كليد اصلي هستند آيا جدول تابع ‪ 2NF‬است؟‬
‫‪225‬‬
‫فرم ‪3NF‬‬
‫يك جدول يا رابطه وقتي به فرم‪ 3NF‬است كه اوال تابع ‪ 2NF‬باشد‬
‫يعني همه صفات غير كليدي به كليد اصلي وابسته باشد و ثانيا هيچ دو‬
‫صفت غير كليدي به يكديگر وابسته نباشند‪.‬‬
‫سوال ‪ :‬اگر در جدول درس فيلدهاي كد درس ‪ ،‬كد معلم ‪ ،‬سنوات سابقه‬
‫معلم و نام معلم باشند آيا ‪ 3NF‬در آن صادق است؟‬
‫‪226‬‬
Data Warehouses
and Data Mining
Data Marts Are Subsets of
Data Warehouse in which
only a focused portion of the data
warehouse information is kept.
Data Mining: an information analysis tool that involves the automated
discovery of patterns and relationships in a data warehouse

227
‫به نام آنكه جان را فكرت آموخت‬
‫جلسه نهم‬
‫‪SQL‬‬
‫‪228‬‬
‫‪ SQL‬چيست؟‬
‫زبان ‪ SQL‬يا ‪ Structured Query Language‬براي پيادهسازي عملگرهاي‬
‫زيادي از جبر رابطهاي كه عمليات روي جداول را آسان ميكند بكار ميرود‪.‬‬
‫• ‪ SQL‬يك زبان اظهاري يا ‪ Declarative‬است كه كاربر فقط خواسته خود را بيان‬
‫ميكند و چگونگي نيل به آن را مشخص نميكند‪.‬‬
‫• اولين بار در سال ‪ 1976‬پديد آمد و ‪ 10‬سال بعد توسط ‪ANSI‬استاندارد شد‬
‫• ‪ SQl‬ميتواند بصورت مستقل و همچنين تحت يك زبان سطح باال شبيه دلفي‪،‬‬
‫ويژوال بيسيك و ‪ ...‬بكار گيري شود‪.‬‬
‫• نسخههاي مختلف ‪ SQL‬مثل ‪SQl3،SQL2 ،SQL/DS :‬‬
‫‪229‬‬
‫مروري بر )‪SQL(2‬‬
‫انواع متغيرّها‪:‬‬
‫‪ INteger‬و ‪ Smallint‬عدد صحيح‬
‫‪ Float‬اعداد اعشاري‬
‫)‪ Decimal(p,q‬عدد دهدهي داراي ‪ p‬رقم و ‪ q‬رقم اعشاري‬
‫)‪ Char(n‬رشته كاراكتري به طول ‪n‬‬
‫‪230‬‬
‫مروري بر )‪SQL(2‬‬
‫‪ n‬رشته كاراكتري به طول متغير حداكثر )‪• Varchar(n‬‬
‫تاريخ با نمايش ‪ 8‬رقم دهدهي بدون عالمت ‪• Date‬‬
‫‪yyyymmdd‬‬
‫زمان با نمايش شش رقم دهدهي بدون عالمت ‪• Time‬‬
‫‪hhmmss‬‬
‫داده هاي منطقي‪• Logical‬‬
‫رقم ‪ q‬رقم و ‪ p‬عدد حقيقي با طول )‪• Numeric(p,q‬‬
‫اعشار‬
‫‪231‬‬
‫مروري بر ‪SQL‬‬
‫عملگر ها(اپراتورها)‪:‬‬
‫ عملگرهاي رياض ي ‪+, - , * , / :‬‬‫‪ -‬عملگر هاي مقايسه‪= , ~= , < , > , <= , >= :‬‬
‫ عملگر منطقي ‪AND, OR, NOT :‬‬‫ عملگر || براي تركيب يا الصاق دو رشته كاراكتري استفاده ميشود‪.‬‬‫‪ -‬اگر در تعريف ركورد براي فيلد ها مقداري مشخص نشود آنها را‬
‫‪ NULL‬به معني پوچ يا ناشناخته ميگيرد‪ .‬مگر آنكه در تعريف آن‬
‫‪ NOT NULL‬بكار رود‪.‬‬
‫‪232‬‬
SQL ‫مروري بر‬
‫تعريف دامنه‬
:‫ مثال‬Create Domain ‫با دستور‬
Create domain seasion char(8)
Default “bahar”
Check) value in “bahar”,”tabestan”,”paeez ,”zemestan”(;
‫تعريف بانك‬
Create table , Alter table, Drop table , Create index :‫با دستورات‬
, Drop index
233
‫جداول مثال‬
S#
sname
Status
city
S1
S2
S3
Sn1
Sn2
Sn3
20
10
30
C2
C3
C2
)‫( تامين كنندگان‬S ‫جدول‬
p#
pname
color
weight
city
p1
p2
p3
nut
bolt
screw
red
green
blue
12
17
17
C2
C3
C4
)‫( قطعات‬p ‫جدول‬
S#
P#
Qty
S1
S1
s2
p1
p2
p1
300
200
30
234
‫مروري بر ‪SQL‬‬
‫دستور ‪ Create table‬براي ايجاد يك جدول مبنا مثل ‪:‬‬
‫ايجاد جدول ‪ s‬با ‪ 4‬فيلد و كليد اصلي ‪S#‬‬
‫‪Create table s‬‬
‫‪(S# char(5) NOT NULL,‬‬
‫‪sname char(20) NOT NULL,‬‬
‫‪status smalint,‬‬
‫‪city char(15) NOT NULL,‬‬
‫))`‪primary key(`s#‬‬
‫توجه ‪ :‬عالمت ‪ #‬در ‪ SQL‬مجاز نيست اگرچه در مثالها براي سهولت استفاده شده است‪.‬‬
‫‪235‬‬
SQL ‫مروري بر‬
:‫ براي ايجاد جدول مثل‬Create table ‫دستور‬
Create table SP
(S# char(5),
P# char(6),
Qty Numeric (9),
Primary key (S#,P#),
Foreign key (S#) References S
On delete cascade
On update cascade,
Foreign key (P#) References P
On delete cascade
On update cascade,
Check (Qty>1 AND Qty < 1000))
236
‫مروري بر ‪SQL‬‬
‫دستور ‪ Alter table‬براي ايجاد تغييرات در يك جدول مثل‪:‬‬
‫‪ِAlter table s‬‬
‫; ‪ADD Discount Smallint‬‬
‫اضافه كردن يك فيلد به اسم ‪ Discount‬در جدول ‪s‬‬
‫‪ِAlter table s‬‬
‫;))‪Modify (S# char(10‬‬
‫تغيير طول رشته كاراكتري در فيلد ‪ S#‬از جدول ‪s‬‬
‫‪237‬‬
‫مروري بر ‪SQL‬‬
‫دستور ‪ Drop table‬براي از بين بردن يك جدول شامل همه اجزا و كليدها مثل‪:‬‬
‫‪Drop table s‬‬
‫دستور ‪ Create index‬براي ايجاد يك جدول شاخص كه بر اساس فيلدي از يك جدول پايه‬
‫بصورت مرتب شده ايجاد ميشود‪ .‬مثل‪:‬‬
‫)‪Create index SN on s(sname, city‬‬
‫ايجاد جدول شاخص ‪ SN‬از روي جدول ‪ s‬كه بر اساس فيلدهاي ‪ sname‬و سپس ‪city‬‬
‫بصورت صعودي مرتب شده است‪ .‬يا ‪:‬‬
‫)‪Create UNIQUE index SN on s(sname DESC‬‬
‫‪ DESC‬به معني نزو لي است‪ .‬و ‪ Unique‬به معني جلوگيري از تكرار‪.‬‬
‫‪238‬‬
‫مروري بر ‪SQL‬‬
‫دستور ‪ Drop index‬براي از بين بردن شاخص ايجاد شده مثل‪:‬‬
‫‪Drop index sn‬‬
‫دستورات كار با دادهها در ‪: SQL‬‬
‫‪Select, Insert, Update, Delete‬‬
‫‪239‬‬
‫مروري بر ‪SQL‬‬
‫دستور ‪ Select‬مهمترين دستور ‪ SQL‬است كه براي بازيابي يك اطالعات خاص استفاده‬
‫ميشود‪.‬‬
‫فرم كلي دستور‪:‬‬
‫نام فيلد ها ‪Select‬‬
‫نام جدول ‪from‬‬
‫شرط جستجو ‪where‬‬
‫نام فيلد(ها) ‪Order by‬‬
‫مثال ‪:‬‬
‫‪Select s#, status‬‬
‫‪S# Status‬‬
‫‪From s‬‬
‫‪S3‬‬
‫‪30‬‬
‫”‪Where city=“c2‬‬
‫‪S1‬‬
‫‪20‬‬
‫‪Order by status DESC‬‬
‫‪ order by 2 DESC‬يا‬
‫‪240‬‬
‫مروري بر ‪SQL‬‬
‫مثال ‪:‬‬
‫نوع ديگري در بيان فيلد از جدول كه با نام جدول همراه است‪Select s.s#, s.status .‬‬
‫‪From s‬‬
‫”‪Where city=“c2‬‬
‫دستورغلط است چون فيلد شهر در جواب نيست‪Order by city  .‬‬
‫عملگر ‪ between‬و ‪ in‬وجود يك مقدار بين يا در يك مجموعه را بررس ي ميكند مثل ‪:‬‬
‫‪Select P# , color, weight‬‬
‫‪from p‬‬
‫‪Where weight between 16 and 19‬‬
‫)‪ where weight in (16,17,18,19‬يا‬
‫‪241‬‬
SQL ‫مروري بر‬
: ‫ مثل‬select ‫ در‬like ‫عملگر‬
Select pname
From p
where pname like “c_ _”
‫يا‬where pname like “c%”
:)‫گزينش مبتني بر پيوند جدولها (چند جدول‬
Select s.s#, s.city, p.p#, p.city
From s,p
Where s.city = p.city
‫ جدول را‬16 ‫ تا‬Sql ‫در بعض ي نسخه هاي‬
.‫ميتوان با هم پيوند داد‬
s.S#
s.city
p.p#
p.city
S1
S2
S3
c2
c3
c2
p1
p2
p1
C2
C3
C2
242
‫مروري بر ‪SQL‬‬
‫‪ select‬تو در تو يا متداخل (‪ )Nested Query‬مثال ‪:‬‬
‫نام تامين كنندگاني را بيابيد كه قطعه ‪ p2‬را توليد ميكنند‪:‬‬
‫راه دوم ‪:‬‬
‫‪Select s.sname‬‬
‫‪From s,sp‬‬
‫”‪Where s.s# = sp.s# AND sp.p# = “p2‬‬
‫‪Select sname from s‬‬
‫(”‪Where s# in )select s# from sp where p# = “p2‬‬
‫توجه ‪ :‬سيستم ابتدا پرس و جوي دروني را انجام ميدهد‪.‬‬
‫‪243‬‬
‫مروري بر ‪SQL‬‬
‫توابع ستوني در ‪: Select‬‬
‫‪ : count‬تعداد مقادير در يك ستون‬
‫‪ :AVG‬ميانگين مقادير يك ستون‬
‫‪ :Sum‬مجموع مقادير يك ستون‬
‫‪ :Max‬بزرگترين مقدار يك ستون‬
‫‪ :Min‬كوچكترين مقدار يك ستون‬
‫‪244‬‬
‫مروري بر ‪SQL‬‬
‫مثال ‪ :‬تعداد شهرهاي موجود در جدول ‪ p‬چند تا ست؟‬
‫‪Select Count(Distinct city) AS CT# from p‬‬
‫جواب ‪CT# = 3 :‬‬
‫براي جلوگيري از تكرار از ‪ distinct‬استفاده شده و به كمك ‪ AS‬نام ستون يا‬
‫مقدار خروجي را ‪ CT#‬نهادهايم‪.‬‬
‫‪245‬‬
SQL ‫مروري بر‬
‫دستورات زير چه هدفي دارد؟‬
Select sum(Qty) from sp
Where p#=“p1”
Select Min(Qty) AS Min_Qty from sp
246
‫مروري بر ‪SQL‬‬
‫دستورات ‪ Having‬و ‪ Group By‬در ‪:select‬‬
‫‪ Group By‬عمل گروه بندي را براي موضوع موردنظر انجام ميدهد‪.‬‬
‫‪ Having‬ميتواند نقش ‪ Where‬را به همراه ‪ Group By‬ايفا كند و شرطي را بر‬
‫گروه بندي اعمال ميكند‪.‬‬
‫مثال ‪ :‬كل مقدار قطعات موجود در جدول براي همه گروههاي قطعات ارائه شود‪:‬‬
‫‪247‬‬
‫‪Qty‬‬
‫‪P#‬‬
‫‪330‬‬
‫‪200‬‬
‫‪p1‬‬
‫‪P2‬‬
‫)‪Select p# , SUM(Qty‬‬
‫‪From sp‬‬
‫‪Group By p#‬‬
‫مروري بر ‪SQL‬‬
‫مثال ‪ :‬شماره قطعه همه قطعاتي كه توسط بيش از يك •‬
‫تامين كننده توليد شده است را بيابيد‪.‬‬
‫‪• Select p# from sp‬‬
‫‪• Group By p#‬‬
‫‪• Having Count(*) >1‬‬
‫‪248‬‬
‫مروري بر ‪SQL‬‬
‫عملگرهاي مجموعهاي در ‪: select‬‬
‫‪ :UNION‬اجتماع ‪ :INTERSECT‬اشتراك و ‪ :EXCEPT‬تفاصل‬
‫مثال ‪ :‬شماره قطعاتي كه وزن آنها بيش از ‪ 16‬بوده يا توسط ‪ S2‬تهيه‬
‫شده باشد را بيابيد‪.‬‬
‫‪Select P# from p‬‬
‫‪Where weight > 16‬‬
‫‪UNION‬‬
‫‪Select P# From sp‬‬
‫‪where s# = s2‬‬
‫‪249‬‬
‫مروري بر ‪SQL‬‬
‫دستور ‪ Insert‬براي ورود اطالعات( سطرها)به جدول‬
‫‪Values ….‬‬
‫‪Insert Into ….‬‬
‫مثال ‪ :‬قطعه ‪ p7‬با وزن ‪ 24‬و شهر ‪ c1‬را در جدول‪ p‬درج كنيد‪.‬‬
‫)‪Insert Into p (p#, city, weight‬‬
‫)‪values )“p7”,”c1”, 24‬‬
‫مقادير ساير فيلدها داده نشده و بنابراين ‪ Null‬است‪.‬‬
‫اگر اسم فيلدها نوشته نشود منظور همه فيلدها است مثل‪:‬‬
‫‪Insert Into p‬‬
‫(”‪Values )“p8”,”pn8”,”red”,20,”c5‬‬
‫‪250‬‬
‫مروري بر ‪SQL‬‬
‫فرم ديگر دستور ‪ Insert‬براي زماني كه اطالعات را از طريق يك‬
‫‪ Query‬بدست ميآوريم و وارد جدول ميكنيم‪.‬‬
‫… ‪Insert Into … select‬‬
‫مثال ‪ :‬براي هر قطعه ‪ ،‬شماره قطعه و مجموع تعداد تهيه شده آن را بدست آورده و نتيجه را در يك‬
‫جدول در بانك ذخيره كنيد‪.‬‬
‫‪Create Table Temp‬‬
‫‪( P# Char(6) NOTNULL,‬‬
‫‪Totqty Int,‬‬
‫))‪PRIMARY KEY (P#‬‬
‫)‪Insert Into Temp (P#, Totqty‬‬
‫)‪Select P# , SUM (Qty‬‬
‫‪From sp‬‬
‫‪Group By P#‬‬
‫‪251‬‬
‫مروري بر ‪SQL‬‬
‫دستور ‪ Update‬براي تغيير محتواي ركورها در جدول بكار ميرود‪.‬‬
‫فرم كلي دستور ‪:‬‬
‫نام جدول ‪Update‬‬
‫‪, ….‬مقدار = نام فيلد ‪,‬مقدار = نام فيلد ‪Set‬‬
‫شرط ‪Where‬‬
‫مثال ‪ :‬رنگ قطعه (هاي) ‪ p2‬را به زرد تغيير داده و وزن آنها را ‪ 5‬واحد افزوده و شهر محل نگهداري آن‬
‫را ناشناخته اعالم كنيد‪.‬‬
‫‪Update p‬‬
‫‪Set color= “yellow”, weight= weight +5 ,city = NULL‬‬
‫”‪Where p# = “p2‬‬
‫‪252‬‬
‫مروري بر ‪SQL‬‬
‫دستور ‪ Delete‬براي حذف ركورد هاي يك جدول‪ ،‬فرم كلي‪:‬‬
‫شرط ‪ where‬نام جدول ‪Delete From‬‬
‫مثال ‪:‬تمام محمولههايي كه تعداد آنها بيشتر از ‪ 300‬عدد است را حذف كنيد‪.‬‬
‫‪Delete From sp where Qty > 300‬‬
‫تمام ركوردهاي جدول ‪ sp‬را حذف كنيد‪.‬‬
‫‪Delete From sp‬‬
‫جدول ‪ sp‬هنوز وجود دارد ولي خالي است‪.‬‬
‫دستور روبرو چه ميكند؟‬
‫‪Delete From s‬‬
‫(”‪Where s# in )select s# from s where city=“c3‬‬
‫‪253‬‬
‫تمرين‬
‫به كمك ‪ SQL‬برنامهاي بنويسيد كه به هر يك از جداول دانشجو‪،‬‬
‫درس و استاد با فيلدهاي موردنياز از بانك اطالعاتي تمرين قبل سه ركورد‬
‫با مقادير دلخواه اضافه كند و نام تمام دانشجوياني را كه در يك درس خاص‬
‫ثبت نام كرده اند را ارائه نمايد‪.‬‬
‫‪254‬‬
‫مروري بر ‪SQL‬‬
‫جدول مجازي يا ‪ (View‬ديد) در ‪ SQL‬جدولي است كه وجود خارجي‬
‫نداشته ولي از ديد كاربر شبيه يك جدول واقعي خالصه شده بنظر ميآيد‬
‫ايجاد يك ‪: View‬‬
‫فيلدها ‪ ,‬نام ديد ‪Create View‬‬
‫‪AS select‬‬
‫مثال‪ :‬ايجاد يك جدول مجازي يا ديد از قطعات به رنگ قرمز در ميان كل قطعات‪:‬‬
‫)‪Create View redpart (p# , WT, city‬‬
‫‪As Select p# , weight, city‬‬
‫”‪From p where color = “red‬‬
‫حذف يك ديد‪:‬‬
‫‪Drop View redpart‬‬
‫‪255‬‬
SQL ‫مروري بر‬
:SQL ‫ در‬ANY ،ALL ‫عملگر هاي‬
: ‫مثال‬
Select pname from p
Where weight = ANY (11,13 15,17,19)
20 ‫ و‬10 ‫قطعات با وزن عددفرد بين‬
Select sname from s
Where status > ALL )select status from s where city=“c2”(
256
‫مروري بر ‪SQL‬‬
‫عملگر هاي پيوند در ‪SQL‬‬
‫الف ـ ضرب دكارتي در جبر رابطهاي با دستور ‪ CROSS JOIN‬در ‪SQL‬‬
‫ب ـ پيوند شرطي با دستور … ‪JOIN … ON‬‬
‫ج ـ پيوند طبيعي با دستور ‪NATURAL JOIN‬‬
‫نتيجه پيوند ها يك رابطه ديگر است بنابراين ميتواند در بخش ‪ from‬از دستور‬
‫‪ select‬بكار رود‪.‬‬
‫‪257‬‬
SQL ‫مروري بر‬
• : ‫مثال‬
• S CROSS JOIN sp
• S JOIN sp ON s.s# = sp.s# AND Qty >
200
•
: ‫مثال‬
• Select sname , Qty
• ‫مثال‬
:
258
‫مروري بر ‪SQL‬‬
‫در ‪ SQL‬عمل تقسيم دو جدول يا دو رابطه‬
‫چگونه پياده ميشود ؟‬
‫‪259‬‬
‫به نام آنكه جان را فكرت آموخت‬
‫جلسه دهم‬
‫معماري كامپيوتر‬
‫‪260‬‬
Trends in Computer System
Capabilities
First
Generation
Second
Generation
Third
Generation
Fourth
Generation
Fifth
Generation
Trend: Toward Smaller, Faster, More Reliable, and Less Costly
1944
Vacuum
Tubes
1954
Solid-State
1964
Integrated
Circuits
SSI,MSI
1974
LSI, VLSI
Microprocessors
Greater
Power,
Smaller
Footprint
Trend: Toward Easy to Purchase, and Easy to Maintain
261
Trends in Computer System
Capabilities

1945: John von Neumann defines his architecture for an
“automatic computing system”

Basis for architecture of modern computing
• Computer accepts input
• Processes data using a CPU
• Stores data in memory
• Produces output
Primary Memory
Input
Units
CPU
(Central Processing Unit)
Output
Units
262
Computer Architecture
Auxilary Memory
Primary Memory
CPU
(Central Processing Unit)
Input
Units
Control Unit
+
ALU
+
Rgisters
Output
Units
263
‫مراحل عملكرد يك ‪ CPU‬در كامپيوتر‬
‫‪1‬ـ خواندن دستورالعمل از حافظه ‪Instruction Fetch‬‬
‫‪2‬ـ خواندن دادهها )‪(Operand Fetch‬‬
‫‪3‬ـ شناسايي دستورالعمل )‪(Decode‬‬
‫‪4‬ـ اجرا )‪(Execute‬‬
‫‪264‬‬
‫ويژگيهاي يك ‪ CPU‬در كامپيوتر‬
‫• تعداد خطوط آدرس ‪Address Bus‬‬
‫• تعداد خطوط داده ‪Data Bus‬‬
‫• سرعت عمل ( فركانس كار )‬
‫‪265‬‬
‫ويژگيهاي يك ‪ CPU‬در كامپيوتر‬
‫‪266‬‬
80x86 Family Address Bus Sizes
Processor
Add
BUS
Max Addressable
Memory
8088
20
One Megabyte
8
80188
20
One Megabyte
16
8086
20
80186
20
80286
24
80386sx
24
80386dx
32
80486
80586 / Pentium (Pro)
One Megabyte
One Megabyte
Sixteen Megabytes
Sixteen Megabytes
8
16
16
16
32
Four Gigabytes
32
32
Four Gigabytes
64
32
Four Gigabytes
267
CPU Comparison
Proc.
Year
DataBus
Trans
Mhz
4004
1971
4
2300
108Khz
8088
1979
8
29K
5
286
1982
16
134K
12
386
1985
32
855K
33
486
1989
32
1.6Mil
50-100
Pentium
1993
64
2.1Mil
166
PII
1997
64
7.5Mil
400-500
PIII
1999
64
9.5Mil
500-800
268
Moore’s Law
1965: Computing power doubles ~ every 18 months
Estimate: Continue through 2010?
Source: Intel Corp.
269
‫انواع معماري كامپيوتر‬
)‫( بر اساس تعداد مسيرهاي داده و دستورالعمل‬
•Single Instruction Stream, Single Data Stream, SISD
•Multiple Instruction Stream, Single Data Stream, MISD
•Single Instruction Stream, Multiple Data Stream, SIMD
•Multiple Instruction Stream, Multiple Data Stream, MIMD
270
SISD Computer
Control
Processor
Instruction Stream
Memory
Data Stream
271
MISD Computer
D
Memory
D
D
Data Stream
Processor1
Control 1
Processor2
Control 2
…
…
…
…
Processor n
Control n
Instruction Stream
272
SIMD Computer
Processor1
D1
Shared
Memory
Processor2
D2
….
…
…
Control
Data Streams
Dn
Processor n
Instruction Stream
273
MIMD Computer
Processor1
D1
Shared
Memory
Processor2
Control 1
Control 2
D2
….
……
Control n
Data Streams
Dn
Processor n
Instruction Stream
274
‫روشهاي افزايش سرعت عملكرد كامپيوترها كدامند؟‬
‫‪275‬‬
‫انواع حافظه‬
‫• ‪(RWM) RAM‬‬
‫• ‪(EPROM , EEPROM,PROM) ROM‬‬
‫• ‪Cache‬‬
‫محاسبات در كامپيوتر‬
‫با استفاده از جبر بول و اعداد در مبناي دو ( ‪0‬و ‪ )1‬و با بهره گيري از مدارات تركيبي و‬
‫ترتيبي محاسبات و كنترل انجام ميشود‪.‬‬
‫• مكمل ‪ r‬و ‪ r-1‬ام يك عدد ‪ N‬در مبناي ‪r‬‬
‫• استفاده از مكمل براي انجام تفريق‬
‫‪276‬‬
‫مدارات تركيبي وترتيبي در كامپيوتر‬
‫مدارات تركيبي ( شامل گيتهاي ‪ XOR ،OR ، AND‬و‪،Encoder ، MUX‬‬
‫‪ ، Decoder‬و ‪)....‬‬
‫• مدارات ترتيبي ( شامل گيتها و فليپ فالپها به همراه كالك كه تشكيل‬
‫شمارندهها ‪ ،‬رجيسترها و شيفت رجيسترها و‪)..‬‬
‫‪277‬‬
‫به نام آنكه جان را فكرت آموخت‬
‫جلسه يازهم‬
‫سيستم عامل‬
‫‪278‬‬
‫سيستم عامل‬
‫سخت افزار‬
‫كامپيوتر‬
‫نرم افزار‬
‫نرم افزار هاي كاربردي‬
‫نرم افزارهاي سيستمي‬
‫نرمافزارهاي سيستمي شبيه نرمافزارهايي كه در حافظه ‪ ROM‬توسط كارخانه‬
‫قرار ميگيرند شامل‪:‬‬
‫)‪POST(Power on Self Test‬‬
‫)‪BIOS(Basic Input Output System‬‬
‫‪LOADER‬‬
‫و سيستم عامل كه رابط بين انسان و كامپيوتر است و مديريت بر قسمتهاي‬
‫مختلف را بعهده دارد‪.‬‬
‫‪279‬‬
‫سيستم عامل‬
‫سيستم عامل تك برنامهاي‬
‫مثل‬
‫‪MS Dos‬‬
‫سيستم عامل‬
‫سيستم عامل چند برنامهاي‬
‫‪Multiprogramming‬‬
‫)‪(time sharing‬‬
‫شبيه ‪ Windows‬و ‪UNIX‬‬
‫به هر برنامه كه توسط سيستم عامل مديريت و اجرا ميشود پردازه‬
‫يا ‪ Process‬گويند‪.‬‬
‫‪280‬‬
‫سيستم عامل‬
‫سيستم عامل يك كاربره مثل‬
‫‪MS Dos‬‬
‫سيستم عامل‬
‫سيستم عامل چند كاربره مثل ‪Unix‬‬
‫‪281‬‬
‫آلگوريتمهاي مختلف تسهيم زمان به پردازهها‬
‫در سيستم عامل هاي ‪MultiProgramming‬‬
‫‪ ‬آلگوريتم ‪FIFO‬‬
‫• آلگوريتم ‪SJF‬‬
‫• آلگوريتم نوبتي‬
‫• آلگوريتم ‪SRT‬‬
‫• ‪....‬‬
‫آلگوريتمهاي مختلف تخصيص حافظه‬
‫‪282‬‬
‫طبقهبندي سيستمعاملها بر اساس نوع عملكرد‬
‫‪ ‬سوپر كامپيوترها شبيه ‪Solaris‬‬
‫• مين فريم ها شبيه ‪MVS‬‬
‫• سرورها شبيه …‪Windows XP, 2000,‬‬
‫سيستم‬
‫عامل‬
‫هاي‬
‫مرتبط با‬
‫• ‪ Workstation‬و‪ Desktop‬شبيه… ‪Ms DOS , Windows 98 ,‬‬
‫• سيستمهاي ‪( Handheld‬ضعيف تر از ‪ PC‬ها ) مثل ‪Linux‬‬
‫• سيستمهاي ‪ ( Realtime‬سرعت باال مثل سيستم هاي اطاق ‪(ICU‬‬
‫)‪RTOS (Realtime Operating System‬‬
‫• سيستمهاي ‪ ( Embeded‬تركيبي از پروسسورها و نرمافزارهاي خاص كه در درون‬
‫وسايل قرار ميگيرند مثل سيستم احتراق الكترونيكي ماشينها)‬
‫‪283‬‬
‫به نام آنكه جان را فكرت آموخت‬
‫جلسه دوازدهم‬
‫شبكه هاي كامپيوتري‬
‫‪284‬‬
‫شبكه كامپيوتري‬
‫مجموعهاي از كامپيوترهاي متصل به هم كه بين آنها تبادل اطالعات انجام ميشود را گويند‪ .‬برخي از‬
‫مزاياي تشكيل شبكه ها عبارتند از ‪:‬‬
‫·‬
‫·‬
‫·‬
‫·‬
‫امكان ارتباط كامپيوترها در نقاط مختلف جهان و حذف مسافتهاي فيزيكي‬
‫امكان تبادل اطالعات و منابع براي بهره برداري مشترك‬
‫افزايش كارائي‪ ،‬سرعت و دقت در تبادالت‬
‫امكان مديريت متمركز اطالعات و اعمال سياستهاي امنيتي‬
‫شبكه ها از نظر نوع ارتباط‪ ( :‬به دو دسته تقسيم ميشوند)‬
‫شبكة نظيربهنظير(‪)Peer – to – Peer‬‬
‫شبكةمشتريكارگزار ‪Client /Server‬‬
‫‪285‬‬
‫شبكه ها از نظراندازه‬
‫الف‪ -‬شبكههاي محلي‪)Local Area Network( LAN‬‬
‫ب‪ -‬شبكههاي بينشهري‪) Metropolitan Area Network( MAN‬‬
‫ج‪-‬شبكههايگسترده‪)Wide Area Network(WAN‬‬
‫ضمنا شبكه هاي درون سازماني را ‪ Intranet‬گويند كه اگربه شبكه بيروني مثال‬
‫اينترنت وصل شود آن را ‪ Extranet‬گويند‪.‬‬
‫‪286‬‬
‫مقايسه شبكه ها از لحاظ فاصله‬
‫‪287‬‬
‫انواع شبكه از نظر توپولوژي اتصال‬
‫يا هم بندي(نمايش ‪)Demo3‬‬
‫‪288‬‬
‫اجزاي شبكه‬
‫الف ـ اجزاي منطقي‬
‫‪ ‬پروتكل شبكه‪ :‬به معني قواعد و قوانين خاص ي كه ارتباط كامپيوترها بر آن اساس صورت ميگيرد‬
‫مثل ‪ TCP/IP‬يا ‪IPX‬‬
‫• سيستم عامل ‪ :‬سيستم عامل شبكه كه بر روي سرور نصب و مديريت بر شبكه را بعهده دارد‪.‬‬
‫ب ـ اجزاي فيزيكي‬
‫‪ ‬كامپيوترهاي سرور‪ ،‬ايستگاههاي كاري و امكانات جانبي مثل چاپگر‬
‫‪ ‬محيط ارتباطي باسيم يا بيسيم ( ‪)Medium‬‬
‫‪ ‬ساير اجزاي ديگر ‪, Gateway,Bridge,Repeater,Modem,‬‬
‫‪Network Interface Card(NIC), Hub ,Switch, Router‬‬
‫‪289‬‬
‫اجزاي شبكه‬
: ‫محيط انتقال اطالعات با سيم شامل‬
•Twisted pair
•Coaxial cable
•Fiber-optic cable
• Twisted pair
– Two wires twisted together.
Telephone company uses twisted-pair copper wires
to link telephones.
290
‫اجزاي شبكه‬
• Coaxial cable
– Also two wires:
• One of the wires is woven of fine strands of copper
forming a tube.
• The wire mesh surrounds a solid copper wire
• Space between has a non-conducting material.
• Makes them more impervious to outside noise.
291
‫اجزاي شبكه‬
• Fiber-optic cable
– Light is electromagnetic.
– Can transmit more
information down a
single strand.
• It can send a wider set of
frequencies.
– Each cable can send
several thousand phone
conversations or
computer
communications.
292
‫محيط انتقال اطالعات بيسيم‬
• Wireless Communications Media Include:
– Microwave
– Satellite
– Infrared
293
‫اجزاي شبكه‬
Microwave
Transmission
• Repeater - a device that receives a radio
signal, strengthens it and sends it on.
294
‫اجزاي شبكه‬
• Communications satellites - microwave
repeaters in space.
Satellite
Transmission
295
‫اجزاي شبكه‬
• Bandwidth - refers to the amount of
information that a communications medium
can transfer in a given amount of time.
Bandwidth Measurements
296
Bandwidth Pipe Analogy
297
Bandwidth Highway Analogy
298
Bandwidth Highway Analogy
• The simplest type of twisted-pair phone cabling (Cat 1)
provides a slow, fairly reliable path for information at up to 64
kilobits per second (Kbps).
• A better type (Cat 3) provides up to 10 megabits per second
(Mbps).
299
‫انواع سخت افزارهاي مورد استفاده در شبکه‬
‫‪ :Hub‬اتصال كامپيوترهاي مختلف را به يكديگر ممكن ميسازد به گونهاي كه در آن واحد فقط يك لينك ارتباطي را‬
‫برقرار ميكند( انواع مختلف پسيو ‪ ،‬اكتيو و هوشمند)‬
‫‪ :Switch‬وسيلهاي است كه اطالعات دريافتي روي پورت ورودي را به مقصد موردنظر آدرس دهي و ارسال ميكند در‬
‫اين صورت امكان وجود چند ارتباط همزمان وجود دارد‬
‫‪ : Repeater‬براي تقويت سيگنالهاي ارتباطي بكار ميرودو منجر به افزايش طول كابلها ميشود‬
‫‪ : Bridge‬شبيه تكرار كننده است با اين تفاوت كه فقط سيگنالها را به كامپيوتر موردنظر ارسال ميكند‬
‫‪ : Router‬مسير مناسب را براي ارسال اطالعات از يك نقطه به نقطه ديگر پيدا ميكند‬
‫‪ : Gateway‬مسيريابي بين دو شبكه با پروتكلهاي متفاوت كه عمل ترجمه پروتكلها را هم انجام ميدهد‬
‫‪ : NIC‬كارت واسط شبكه كه روي كامپيوتر قرار ميگيرد‬
‫‪ :Modem‬براي تبديل اطالعات آنالوگ به ديجيتال و بالعكس استفاده ميشود‪.‬‬
‫‪300‬‬
‫روشهاي دستيابي (روش استفاده از محيط انتقال براي‬
‫جلوگيري از تصادم يا ‪ Collision‬در شبكه)‬
‫•استفاده از ‪ CSMA/CD‬يا روش ‪)Ethernet ( Contention‬‬
‫• روش ‪CSMA/CA‬‬
‫•استفاده از ‪)Token Ring (Token Passing‬‬
‫• استفاده از روش ‪Demand Priority‬‬
‫‪:‬‬
‫‪:‬‬
‫‪301‬‬
‫‪Token‬‬
‫‪:‬‬
‫‪Workstation‬‬
‫‪:‬‬
‫‪Hub‬‬
‫به نام آنكه جان را فكرت آموخت‬
‫جلسه سيزدهم‬
‫ادامه شبكه هاي كامپيوتري‬
‫‪302‬‬
Packet-Switching Technology
(Circuit Switching, Message Switching,Packet Switching)
• Data sent in small standard sized chunks called
“packets”
• Packets have headers with addresses of
sending and receiving computers, Packet
number & Checksum
• Packets reassembled by the receiver
303
Packet Switching
1st packet from A to C
1st packet from B to D
2nd packet from A to C
2nd packet from B to D
3rd packet from A to C
A
C
C
B
D
C
Shared Network System
D
C
D
304
OSI Model
305
OSI Layer
306
Names for Data at Each Layer
307
TCP/IP Model
308
TCP/IP Model
309
Internet Access
•
Ways to Access the Internet at Home
•
•
•
•
•
Telephone line and a telephone or dial-up modem.
Telephone line and a Digital Subscriber Line (DSL) modem.
Cable TV line and a cable modem.
Satellite dish and a satellite modem.
Provider that offers wireless connection for your notebook.
310
Internet Access
Telephone or Dial-Up Connection
• Telephone modem - a device that connects your computer to your phone
line so that you can access another computer or network.
311
Internet Access
Digital Subscriber Line (DSL)
•
Digital Subscriber Line (DSL) - a high-speed Internet connection using
phone lines, which allows you to use your phone for voice
communications at the same time.
312
Internet Access
Cable Modem
• Cable modem - a device that uses your TV cable to deliver an Internet
connection.
313
Internet Access
Internet over Satellite
• Satellite modem - a modem that allows you to get Internet access from a
satellite dish.
314
Internet Access
Wireless Internet Connection
• Wireless Internet service provider (wireless
ISP) - does the same job as standard Internet
service providers except that you don’t need a
wired connection for access.
315