Transcript مدیریت فناوری - سایت اطلاع رسانی و تحلیلی شفیعا

‫روندتحول مدیریت فناوری‪,‬نقشه راه و نگاه به‬
‫آینده ‪,‬فناوری های نوظهورو مدرن‬
‫محمدعلی شفیعا‪-‬استاد دانشکده مهندس ی صنایع ومدیریت اجرایی‬
‫دانشگاه علم وصنعت ایران‬
‫‪[email protected]‬‬
‫‪www.iust.ac.ir‬‬
‫نگاه به توسعه فناوري‬
‫تحليل پروژه هاي محوري نهادهاي حساس اجتماعي نشان داده که‪ ,‬با‬
‫اهميت ترين نقطه ضعف در تالش ها‪ ،‬ريسک هاي اجرايي حيطه‬
‫فني است که خطرآفرين تلقي شده اند‪.‬‬
‫به اثبات رسيده که در بسياري از موارد‪ ،‬عوامل فني با اهميت ترين‬
‫علل تاخيرها در بسياري از پروژه ها به شمار رفته اند‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫مدیریت فناوری باید دست به این کارها بزند‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪.5‬‬
‫‪3‬‬
‫بهره برداری‪:‬ازفناوری هایی که هم اکنون بخش ی از فناوری بنگاه را‬
‫تشکیل می دهند‬
‫انتخاب‪ :‬فناوری های مستعدی که باید توسط بنگاه پشتیبانی‬
‫شده و ارتقاء یابند‬
‫شناسایی‪ :‬فناوری های جدیدی که می توانند تاثير قابل مالحظه‬
‫ای بر فعالیت های جاری یا آتی بنگاه داشته باشند‬
‫کسب‪ :‬فناوری های الزمی که باید توسط بنگاه جذب شوند‬
‫محافظت‪ :‬از فناوری‪,‬دانش‪ ,‬مهارت یا خبرگی موجود در بنگاه‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫این نقش ها را باید ایفا کند‬
‫بخش ي از مديريت پروژه و مهندس ي سيستم ها‪ ،‬متمرکز بر فهم و‬
‫کاستن از ريسک فناوري ها‪ ،‬به خدمت گيري فرصت هاي فناورانه و‬
‫طرح ريزي براي بلوغ فناوري است‪.‬‬
‫فعاليتي که سرتاسر عمرسازمان ادامه دارد‪.‬‬
‫ارزيابي پختگي سيستم وفناوري است که از طريق ابزارهاي ارزيابي در‬
‫اختيارصورت مي گيرد‪.‬ترسيم نقشه راه‪.‬‬
‫کاستن ريسک لغزش به دليل بالغ نبودن فناوري‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫مدیرفناوری پنج اصل را دنبال مي کند‬
‫‪ .1‬شناسايي فرصت هاي فناورانه در پروژه هاي مختلف‪.‬‬
‫‪ .2‬مديريت ريسک در فناوري هاي مختلف‪.‬‬
‫‪ .3‬طرح ريزي مشترک فناوري منابع و نتايج‪.‬‬
‫‪ .4‬تجهيز کردن نيروي کار به توان اجرايي‪.‬‬
‫‪ .5‬کارکردن توام صنعت و تيم ها‪.‬‬
‫‪5‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫روند تاریخی توسعه مدیریت فناوری‬
‫طبق گفته ‪IEEE Transaction‬حدود ‪ 50‬سال قبل شناسایی موضوع‬
‫آغازشده‪ .‬در ژورنال مدیریت مهندس ی در ‪2004‬و در ژورنال مدیریت‬
‫فناوری در ‪2007‬بحث مدیریت فناوری برای اولين بار بطور جدی‬
‫طرح شده وطی‪ 20‬سال اخيربا شکلگيری نهادهای معتبری‬
‫مثل‪ IAMOT-PICMET-EITIM‬رشته ای خود پایدارشده‪.‬‬
‫تعداد انتشارات و برنامه های تحصیلی مدرک دار در حوزه مدیرت‬
‫فناوری از ‪ 1980‬به بعد سریعا رشد کردند‪.‬‬
‫مطالعات اولیه نگاهی محدود به فعالیت ها و فرآیندهای مدیریت‬
‫فناوری داشتند‪ .‬تمرکز اصلی بر تحقیق و توسعه بنگاه ها‪.‬‬
‫‪6‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫تدریجا مدیریت فناوری از مدیریت تحقیق و توسعه در سه حوزه‬
‫مختلف به مدیریت راهبردی مدیریت فناوری توسعه داده شد‪:‬‬
‫‪-1‬تحقیق و توسعه با تمرکز بنگاهی و راهبردی‬
‫‪-2‬منظر فناوری به عنوان ابزار‪ ,‬نظام یا منبع ارزش برای کسب و کار‬
‫‪-3‬موضوعات مرتبطی همچون توسعه محصول‪ ,‬توسعه دیگر فناوری‬
‫ها و مجتمع سازی فناوری ها‬
‫تحول در مدیریت فناوری از وضعیت قابل پیش بینی ای در درون واحد‬
‫تحقیق و توسعه‪ ,‬به شرایطی نامداوم و غيرقابل پیش بینی که در‬
‫سطح راهبردی رخ می دهد‪ ,‬اتفاق افتاد‪.‬‬
‫‪7‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫مشاهده توسعه در تغیيرات درشاخه تحصیلی مدیریت فناوری در دوره‬
‫‪1996‬تا‪ , 2008‬به وضوح نشان می دهد که نوآوری حوزه پیش تاز‬
‫مدیریت فناوری بوده است‬
‫مقاالت ژورنال ‪ Technovasion‬دو حوزه محوری نوآوری فناوری ‪ %84‬و‬
‫مدیریت فناوری‪ %16‬که به عنوان ساختار سازمانی در تسهیل تالش‬
‫های نوآورانه ایفای نقش می کند را نشان می دهند‪.‬‬
‫بررس ی مقاالت‪ IEEE Transaction‬در حوزه مدیریت مهندس ی‪ ,‬تالش های‬
‫مدیریت فناوری را روی توسعه فرآورده جدید‪ ,‬همجوش ی‪ ,‬نوآوری و‬
‫توسعه محصول نشان می دهد‪.‬‬
‫نوآوری تمامی بخش های نشریات علمی را پر می کند‪.‬‬
‫‪8‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫فراگيرشدن مبحث نوآوری‬
‫نوآوری تقریبا تمامی نواحی مدیریت و نيز مدیریت فناوری را تحت سیطره‬
‫خویش در می آورد‪ .‬برتری یک واژه سبب آغاز نشان دادن نادرست‬
‫حوزه و نهایتا مخلوط شدن مفاهیم می شود‪ .‬روتين ها‪ ,‬فرآیندهای‬
‫بکارگرفته شده توسط مدیران فناوری پيرامون فرآیندهای نوآوری از‬
‫آن جمله اند‪ .‬نهایتا فرآیندهای مدیریت فناوری در سه خانواده فرآیندی‬
‫نوآوری دسته بندی می شوند‪-1:‬تولید دانش علمی و فنی‪ -2,‬انتقال‬
‫دانش به آثارکاری که نشان از این داشتند که دانش و فناوری الزاما‬
‫منجر به امکان پذیری اجرایی نخواهد شد‪ ,‬و‪ -3‬تطبیق آثارکاری با‬
‫خواست های مصرف کننده‪ ,‬ونيز روتين های سازمانی‪.‬‬
‫‪9‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫نواحی خاص تمرکز درمدیریت نوآوری‬
‫‪ .1‬تحقیق و توسعه‬
‫‪ .2‬توسعه فرآورده جدید مدیریت فناوری‪ ,‬فرآیندی شامل طرح‬
‫ریزی‪ ,‬هدایت کنترل و هماهنگی توسعه و‬
‫‪ .3‬تجاری سازی نوآوری‬
‫پیاده سازی توانمندی های فناورانه‬
‫‪ .4‬عملیات و تولید‬
‫برای شکلگيری و تحقق اهداف راهبردی‬
‫‪ .5‬همکاری های فناورانه‬
‫و عملیاتی سازمان‪.‬‬
‫‪ .6‬راهبرد فناوری‬
‫استفاده ازمدیریت فناوری در مدیریت نوآوری بصورت حوزه های‬
‫قابل تبدیلی نظيرمدیریت دانش هم ظاهر شده است‪.‬‬
‫‪10‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫مدیریت دانش یا تمرکز برسرمایه های فکری‬
‫ساختاري‪ :‬شامل دانش ي كه در سازمان جاي گرفته مثل دانش در‬
‫سيستمهاي فناوري اطالعات‪ ،‬اختراعات‪ ،‬مستندات‪،‬حقوق مالکیت‬
‫هاوغيره‪ .‬اساسا شامل تمامی مواردی ميشود كه اگر كارکنان سازمان را‬
‫ترك كنند‪ ،‬براي سازمان به جا خواهد ماند‪.‬‬
‫ارتباطي‪:‬شامل دانش در موردمجاری بازار و ارتباط با مشتريان‪ ،‬تأمين‬
‫كنندگان و كليه ذينفعان‪ ،‬نامهاي تجاري‪ ،‬عناوين تجاري و شهرت و آوازه‬
‫سازمان ميشود‪.‬‬
‫انساني‪:‬شامل دانش‪،‬مهارتها و تواناييهاي كاركنان است‪ .‬تواناييهاي‬
‫انساني سازمان براي حل مشكالت تجاري و كسب و كار‪ .‬در ذات افراد‬
‫نهفته است و سازمان نميتواند مالك آن باشد‪.‬‬
‫‪11‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫پیوند مدیریت فناوری و مدیریت نوآوری‬
‫کاربرد فزاینده مدیریت فناوری و مدیریت نوآوری در قالبی قابل تبدیل‬
‫نيز در عمل مشاهده شده‪ BP.‬فرآیند نوآوری ای را توسعه داده که‬
‫گروه ‪ EPT‬آن یا مهندس ی و فناوری تولید در سال‪ 2000‬با هم کار می‬
‫کردند‪ .‬این گروه یک هیئت مدیره نوآوری شکل داد تا بتواند ایده‬
‫های نوآورانه را از هرعضو ‪EPT‬جذب کند‪ .‬ایده ها پس از حمایت‬
‫برای توسعه‪ ,‬بصورت پروژه ای تعریف می شدندکه ارزش کافی برای‬
‫توسعه توسط برنامه های تحقیق و توسعه رسمی‪ ,‬یا کاربرد اجرایی‬
‫درواحد کسب و کاری بیابند‪.‬‬
‫مدیریت فناوری و نوآوری بسیار بهم پیوند خوردند‪.‬‬
‫‪12‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫حرکت به سوی مراکزنوآوری باز‬
‫تحلیلی از‪ 50‬سال اخير نشان می دهد که آزمایشگاه های مرکزی تحقیق‬
‫و توسعه هنوز هم در قرن جدیدحیاتی تلقی می شوند‪.‬‬
‫آنها با نام های مراکز تحقیق و توسعه جهانی یا مراکز نوآوری جهانی‬
‫شناخته شده اند‪.‬‬
‫نظام های نوآوری باز نيز این نکته را تقویت کردند‪ .‬ایده محوری این‬
‫نظام ها چنين است‪:‬در جهانی که دانش آن بسیارگسترده شده‪,‬‬
‫شرکت ها نمی توانند تنها با اتکاء به تحقیقات خویش ادامه دهند‬
‫بلکه باید از تمامی فرصت های جهانی بصورت لیسانس یا گرفتن‬
‫پاتنت برای توسعه بهره برداری کنند ‪.‬‬
‫‪13‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫ایده های بالاستفاده درونی بنگاه ها‬
‫فرآیند انتقال نوآوری های داخلی که به هر دلیلی در بنگاه مورد‬
‫استفاده قرار نمی گيرند به خارج از آن مدیریت می شود‪.‬‬
‫این ایده ها‪ ,‬از طریق فروش لیسانس‪,‬سرمایه گذاری ریسک پذیر‬
‫مشترک موسوم به جوینت ونچریا سرمیاه گذاری ریسک پذیر ‪ ,‬فراریز‪Spin Off‬‬
‫یاپاجوش مورد بهره برداری قرار داده می شوند‪.‬‬
‫در چنين فضایی‪ ,‬مفاهیم نوآوری‪ ,‬دانش و فناوری به هم پیوند خورده‬
‫و حالت مخلوطی را به خود می گيرند که نیاز به شفاف سازی پیدا‬
‫می کنند‪.‬‬
‫‪14‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫نوآوری کاری جدید مثل فرآیند‪ ,‬فرآورده یا خدمت را سبب می شود‪ .‬نو‬
‫بودن محدود به جهان یا بازار نبوده و به فناوری هم محدود نمی‬
‫شود‪.‬آنها می توانند سازمانی تلقی شده ولی از منابع مختلفی کسب‬
‫شوند‪ .‬مثال شرکتی چونآموزون کتابی را ارایه می کند که از طریق‬
‫اینترنت عرضه می شود‪ .‬این یک نوآوری مرتبط با خدمات است‬
‫چون فناوری و دانش مفاهیم مختلفی را با خود به همراه دارد‪.‬‬
‫دانش نه تنها دانستن چیستی را در برمی گيرد‪ ,‬بلکه ظرفیت اقدام که در‬
‫داخل ذهن است را هم شامل می شود‪ .‬مدیریت دانش در پی این‬
‫است که از طریق دانش یا تجربه بیشتر در داخل یا خارج سازمان‬
‫ارزش خلق کرده یا برآن ارزش بیافزاید‪.‬‬
‫‪15‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫تدابيری که مدیران برای بقاء اخذ می کنند‬
‫ترغیب نوآوری‪،‬‬
‫بهبود بخشیدن به فعالیتها‪،‬‬
‫داشتن راهبرد فناوری یا‬
‫متنوع ساختن فرآورده ها و خدمات‪،‬‬
‫تعیين اولویتهای سرمایه‬
‫ارتقا کیفیت‪،‬‬
‫گذاری در زمینه توسعه‬
‫صرفه جویی اقتصادی‪،‬‬
‫فناوری با توجه به راهبرد‬
‫سازمان الزامی می شود‬
‫مشتری مداری‪،‬‬
‫حفظ مزیت رقابتی‪،‬‬
‫آموزش و بهسازی کارکنان در راستای تحقق توسعه‪.‬‬
‫‪16‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫منظردید مدیریت با توجه به فناوری‬
‫نحوه خلق فناوری؛‬
‫نحوه بهره برداری از آن به طوری که فرصت خلق کند؛‬
‫نحوه یکپارچه کردن راهبرد فناوری با راهبرد کسب و کار؛‬
‫نحوه استفاده از فناوری برای کسب مزیت رقابتی؛‬
‫نحوه افزایش انعطاف پذیری سیستم های تولیدی و خدماتی به وسیله‬
‫فناوری؛‬
‫نحوه تعامل ساختارهای سازمانی با تغیيرات فناورانه‪,‬‬
‫زمان استفاده و عدم استفاده از فناوری‪.‬‬
‫‪17‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫رویکردهای تکامل یافتن فناوری‬
‫ـ تکامل فناوری روی خط سير متمایز (منحنی ‪(S‬‬
‫ـ ارتباط متقابل فناوری های محصول و فرآیند‬
‫ـ ظهور فناوری های جدید و خط سير آنها‬
‫ـ اثر قابلیت سازی یا تخریب قابلیت ها با ظهور فناوری های جدید‬
‫اقدام راهبردی‪ :‬رفتار بنگاه در مواجهه با فناوری های نوظهور‬
‫موقعیت یابی راهبرد‪ :‬بنگاه بدون در نظر گرفتن منابع و توانمندی های در‬
‫دسترس‪ ،‬برای خود جایگاهی را در صنعت متصور شده و برای دستیابی‬
‫به آن برنامه می ریزد‪.‬‬
‫رویکرد منبع محور‪ :‬بر مبنای توانمندی و دارایی های بنگاه‬
‫‪18‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫فرآیند تدوین راهبرد فناوری در مدل پورتر‬
‫‪1‬؛ شناسایی تمام فناوریها و زیرفناوریهای یک زنجيره ارزش‪.‬‬
‫‪2‬؛ شناسایی فناوریهای مشابه در سایر صنایع یا فناوریهایی که هنوز‬
‫مراحل توسعه را میگذرانند و از این پتانسیل برخوردارند که در‬
‫زنجيره ارزش مورد استفاده قرار گيرند‪.‬‬
‫‪3‬؛ تعیين الگوهای تحوالت فناورانه‪.‬‬
‫‪4‬؛ شناسایی فناوریهایی که درکسب مزیت رقابتی ضروری اند‪.‬‬
‫‪5‬؛ ارزیابی توانمندیهای بنگاه و سرمایهگذاریهای مورد نیاز برای‬
‫توسعه فناوری‪.‬‬
‫‪6‬؛ تدوین راهبرد فناوری برای تقویت جایگاه رقابتی‪.‬‬
‫‪19‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫ارتباط میان اجزاء مختلف راهبرد فناوری‬
‫آینده نگاری کسب و کار‬
‫انتخاب‬
‫راهبرد‬
‫فناوری‬
‫دستیابی‬
‫‪20‬‬
‫زمانبندی‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫راهبردفناوری پایه ای برای تصمیمات راهبردی‬
‫وجود کدام شایستگیها و قابلیتهای فناورانه ممتاز‪ ،‬جهت کسب مزیت‬
‫رقابتی پایدار ضروری است؟‬
‫برای تولید محصوالت محوری‪ ،‬چه فناوریهایی باید به کار گرفته شده و‬
‫چطوردر محصوالت متبلورشوند؟‬
‫سطح سرمایه گذاری برای توسعه فناوری در چه حدی است؟‬
‫فناوریهای مختلف چگونه باید تأمين شوند؟‬
‫چگونه و در چه زمانی فناوریهای جدید باید به بازار معرفی شوند؟‬
‫نوآوری و فناوری چگونه باید مدیریت و سازماندهی شوند؟‬
‫‪21‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫مدیریت راهبردی فناوری‬
‫مدیریت تعامل فعالیت های فناورانه با زیرساخت های فناورانه شرکت و‬
‫محیط اقتصادی‪ -‬اجتماعی آن جهت تدوین و اجرای راهبرد فناوری‬
‫همسو با راهبرد کسب و کاربرای کسب مزیت رقابتی پایدار‪ .‬راهبرد‬
‫فناوری در پی این است که به چنين سواالتی پاسخ دهد‪:‬‬
‫‪ .1‬مزیت رقابتی پایدار بنگاه تکیه برچه فناوریهایی دارد؟‬
‫‪ .2‬آیا همه این فناوری ها در دسترس هستند؟‬
‫‪ .3‬راههای مناسب دستیابی به آنها کدامند؟‬
‫‪ .4‬چگونه می توان بیشترین منافع را از دارایی ها و قابلیت های فناورانه‬
‫بنگاه کسب کرد؟‬
‫‪22‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫سطوح راهبرد‬
‫‪ .1‬راهبرد بنگاه‪ :‬کدام مجموعه از کسب و کارها می بایست در سازمان‬
‫مورد توجه قرار گيرند؟‬
‫‪ .2‬راهبرد کسب و کار‪ :‬سازمان چگونه می تواند در فضای هر کسب و‬
‫کار‪ ،‬رقابت کند؟‬
‫‪ .3‬راهبرد وظیفه ای یاکارکردی‪ :‬هر حیطه وظیفه ای‪ ،‬چگونه می تواند‬
‫در رسیدن سازمان به مزیت های رقابتی‪ ،‬مؤثر و سهیم باشد؟‬
‫‪23‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫قدم برداشتن برای استفاده از اندیشه‬
‫گسترش بازار محصوالت دانایی محور و دانش بنیان؛‬
‫ایجاد و توسعه شرکت های دانش بنیان؛‬
‫فراهم شدن ضوابط برای ایجاد فضای کسب و کار دانایی محور؛‬
‫تحقق زنجيره کامل از ایده تا محصول تجاری در کشور؛‬
‫افزایش نقش حمایتی دانشگاه‪ /‬مراکز تحقیقاتی در تسهیل روند رسیدن‬
‫دستاوردهای مخترعان ‪/‬نوآوران به بازار؛‬
‫تقویت همکاری بين نهادهای علمی و فناوری با مراکز صنعتی‪ ،‬تولیدی و‬
‫خدماتی و سرمایه گذاران؛‬
‫‪24‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫چیستی نقشه راه فناوري‬
‫استعاره اي راحت براي فرآيندهاي پيش بيني وطرح ريزي توام با درایت‬
‫فناوری است درجهت‪:‬‬
‫– شناسايي نيازهاي آتي در درون يک گستره فني خاص‪,‬‬
‫– شناسايي توانايي هاي جاري و نيز مواردي که الزم است تا با‬
‫عنايت به وابستگي هاي بين آنان‪ ،‬نيازمندي ها برآورده شوند‪.‬‬
‫– عرضه پيشنهاداتي که اجازه بدهدنياز هاي مطرح شده برآورده‬
‫گردند‪.‬‬
‫‪25‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫مزایای تدوین نقشه راه‬
‫‪-1‬افزايش جايگاه رقابتي و سهم بازار‬
‫‪-2‬مديريت موثر فناوري در بنگاه‬
‫‪-3‬تمرکز بهتر بر آموزش در زمينه فناوري‬
‫‪-5‬کمک به رشد پايدار شرکت و ارتقاي سطح همکاري در درون‬
‫سازمان‬
‫نقشه راه براي چه کساني‪ :‬سياست گذاران‪ ,‬محققين‪ ,‬سرمايه گذاران‬
‫و تامين کنندگان مالي‪ ,‬صنعت‬
‫‪26‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫سواالت قبل از شروع نقشه راه‬
‫چگونه تخصص داخلی رابرای اجرای این پروژه می توان ایجاد کرد؟‬
‫چگونه بهترین کاربرد برای راه حل های توانمندساز برگزیده به خدمت‬
‫گرفته شوند؟‬
‫چگونه و از کجا باید شروع کرد؟‬
‫آیا توانمندی وظرفیت داخلی برای تخیصیص نفرات به این کار دراختیار‬
‫هست؟‬
‫چه کس ی چه کاری در این پروژه انجام خواهد داد؟‬
‫‪27‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫سواالت قبل از شروع نقشه راه‬
‫هزینه های این پروژه چقدر خواهند بود؟‬
‫چگونه می توان هزینه ها را پائين نگاه داشت؟‬
‫چگونه پروژه وریسک های مطرح آن را مدیریت کرد؟‬
‫چگونه اطمینان از موفقیت دراجرای این پروژه می توان داشت؟‬
‫‪28‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫نمايش ي تصويري از نقشه راه‬
‫نموداري با اليه هاي بازار‪،‬فرآورده و فناوري اطالعات‬
‫بازار‬
‫فرآورده‪/‬خدمت‬
‫فناوري‬
‫‪29‬‬
‫‪ ‬زمان‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫مراحل تدوين‬
‫بررس ي ‪،‬شناخت ‪،‬تحليل سازمان وفناوری هاي موجود‬
‫بررس ي و نهايي نمودن ماموريت ‪،‬چشم انداز‪ ،‬اهداف و راهبردهای‬
‫فناوری سازمان‬
‫تجزیه وتحلیل ‪ SWOT‬در حوزه فناوری‬
‫مطالعه تطبيقي‬
‫تعیين وضع مطلوب‬
‫تجزيه و تحليل فاصله‬
‫تهيه نقشه راه‬
‫‪30‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫مراحل تدوین و پیاده سازی نقشه راه‬
‫آماده سازی اولیه‬
‫تدوین طرح اولیه یا برنامه کار‬
‫ادراک کامل پروژه‬
‫آماده سازی نهایی‬
‫پشتیبانی پروژه‬
‫دگرگونی کنترل شده‬
‫‪31‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫ترسيم نقشه راه‬
‫يکي از ابزارهاي کليدي مديريت فناوري که شرکت ها را قادر مي سازد‬
‫توانايي هاي فناورانه خود را با طرح هاي فرآورده و تجارت مرتبط‬
‫سازند به نحوي که راهبرد و توسعه فناوري با هم پيش بروند‪.‬‬
‫نقشه هاي راه فناوري چارچوبي تصويري براي کشف وتبادل وطرح هاي‬
‫راهبردي بوجود مي آورند‪ .‬آنها از نمودارهاي اليه اي مبتني به زمان‪،‬‬
‫مرتبط به بازار‪،‬مبتني بر اطالعات فرآورده و فناوري بوده و اين فرصت‬
‫را پديد مي آورند تا فرصت هاي بازاري و شکاف هاي فناورانه را‬
‫بتوان شناسايي نمود‪.‬‬
‫‪32‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫زمان‬
‫بازار‬
‫انتظار‬
‫شريک داشتن‬
‫طرح اصلي‬
‫فناوري‬
‫طرح درازمدت؟‬
‫‪33‬‬
‫فرآورده‬
‫خدمت‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫روش شناس ی کار‬
‫گزارش وضع مطلوب‬
‫گزارش نقشه راه‬
‫مطالعه تطبیقی‬
‫نقشه راه‬
‫تدوين وضع مطلوب‬
‫تجزيه و تحليل‬
‫شكاف‬
‫گزارش تجزیه و‬
‫تحلیل شکاف‬
‫مطالعه وضع موجود‬
‫گزارش وضع موجود‬
‫‪34‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫گزارش‬
‫روش هاي‬
‫ارزمحور‬
‫توانايي فنی قابل انتقال‬
‫شدت احتمال بومي‬
‫شدن فناوري‬
‫نياز به رعايت ابعاد سه‬
‫گانه فني‪ ،‬بازرگاني و حقوقي‬
‫ليسانس‬
‫متوسط‬
‫کم‬
‫زیاد‬
‫قرارداد كليد در دست‬
‫کم‬
‫بسیار کم‬
‫متوسط‬
‫سرمايه گذاري مستقیم‬
‫خارجي‬
‫کم‬
‫کم‬
‫زیاد‬
‫قراردادهاي بيع متقابل‬
‫متوسط‬
‫متوسط‬
‫زیاد‬
‫سهام اقلیت‬
‫کم‬
‫متوسط‬
‫متوسط‬
‫کمک فنی و خدمات‬
‫مهندس ی‬
‫متوسط‬
‫متوسط‬
‫__‬
‫اتحاد‬
‫متوسط‬
‫زیاد‬
‫زیاد‬
‫‪35‬‬
‫سرمایه گذاری مشترک‬
‫صنایع‪-‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسیزیاد‬
‫زیاد‬
‫پیشرفت‬
‫زیاد‬
‫محورنبودن پول درتبادالت‬
‫جاسوس ی صنعتی‬
‫(مهندس ی معکوس)‬
‫استخدام کارکنان فني‬
‫ريسک پذيري‬
‫انتقال کامل‬
‫زیاد‬
‫هزينه ها‬
‫وابستگي هاي‬
‫فناورانه‬
‫کم‬
‫کم‬
‫زیاد‬
‫کم‬
‫کم‬
‫برگزاري كنفرانسها‬
‫زیاد‬
‫کم‬
‫زیاد‬
‫مدل فرت يا جستجوگري‬
‫درآزمايشگاههاي ملي‬
‫تحقیق و توسعه مشترک‬
‫و(شبکه سازی)‬
‫قرارداد تحقیق و توسعه‬
‫متوسط‬
‫کم‬
‫کم‬
‫کم‬
‫متوسط‬
‫زیاد‬
‫کم‬
‫متوسط‬
‫زیاد‬
‫کم‬
‫متوسط‬
‫کم‬
‫نام روش‬
‫‪36‬‬
‫مدل پارکهای علمی ‪-‬‬
‫آموزش ی‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫مواردي که در ترسیم نقشه راه مشارکت مستقيم‬
‫نيروهاي دروني را مي طلبد‬
‫‪37‬‬
‫– گردآوري داده‬
‫– اعتباربخش ي داده ها‬
‫– انباشت‬
‫– بازيافت‬
‫– محاسبات‬
‫– تحليل ها‬
‫– يکپارچه سازي‬
‫– تخصيص‬
‫– آرشيو‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫ساختار تیم پژوهش ی برای نقشه راه‬
‫رئیس تیم تحقیقاتی‬
‫تیم فناوری‬
‫تیم ‪E‬‬
‫‪38‬‬
‫مدیرپروژه‬
‫تیم ‪D‬‬
‫تیم ‪C‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫تیم تدوین نقشه راه‬
‫تیم ‪B‬‬
‫تیم ‪A‬‬
‫شرح راهكار‬
‫زمانبندي راهكار‬
‫بودجه راهكار‬
‫تعريف راهكار‬
‫سازمان راهكار‬
‫صاحبان راهكار‬
‫محدوده راهكار‬
‫عاملين كليدي راهكار‬
‫اهداف راهكار‬
‫تخصيص منابع راهكار‬
‫موفقيت معيارهاي‬
‫برآورد ميزان كار و هزينه‬
‫سنجش راهكار‬
‫محدوديتهاي راهكار‬
‫نقاط مهم شروع و خاتمه برنامه راهكار ها‬
‫پيش نيازها‬
‫زمانبندي ريز فعاليتها (‪)Gantt‬‬
‫عوامل كليدي موفقيت‬
‫ليست فرآورده هاي راهكار‬
‫برنامه ريزي راهكارها‬
‫ارزيابي ريسك راهكار‬
‫استاندارد راهكار‬
‫‪39‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬مدلسازي‬
‫پیشرفت‬
‫نمونه ای از برنامه زمانبندی‬
‫‪23‬‬
‫‪24‬‬
‫ ‪10‬‬‫‪22‬‬
‫‪1 2 3 4 5 6 7 8 9‬‬
‫مرحله‬
‫گزارش مطالعات مقدماتی‬
‫تهیه طرح اولیه‬
‫ادراک پروژه‬
‫آماده سازی نهایی‬
‫نظارت بر اجرایی پروژه‬
‫گزارش نهایی و پشتیبانی پروژه‬
‫‪40‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫عواملی که باعث تحول در نقشه راه می شوند‬
‫تغیيرات راهبرد تجاری‬
‫روندهای‬
‫جدید بازار‬
‫فرصت های‬
‫تجاری‬
‫نقشه راه‬
‫فناوری‬
‫منابع مالی‬
‫‪41‬‬
‫اقتصاد‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫تغیير استاندارد صنعتی‬
‫و شرایط رقابتی‬
‫فناوری در‬
‫دسترس‬
‫فن آوری های نوظهور و مدرن‬
‫‪42‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندسی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫جهت حركت بشر در طول زمان‬
‫محدوده فناوریهاي رايج‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪.5‬‬
‫‪.6‬‬
‫‪.7‬‬
‫‪43‬‬
‫فناوریهاي منسوخ‬
‫فناوریهاي سطح پائين‬
‫فناوریهاي سطح مياني‬
‫فناوري هاي سطح باال‬
‫دنياي خالقيت هاي سطح باال‬
‫دنياي دانشهاي نوين‬
‫دنياي ناشناخته‬
‫طيف فناوریها‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندس ی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫فن آوری های نوظهور‬
‫بر اساس گزارش تحقیقاتیای که اخيرا مرکز اداره بيناملللی نوآوری منتشر‬
‫کرده ‪ ،‬نوآوری یکی از مهمترین عناصر مباحث نوظهور اقتصاد جهانی‬
‫به شمار میآید‪.‬‬
‫کشورهای توسعه یافته در پی تحوالت سریع و بیسابقهي اقتصاد جهانی‪،‬‬
‫حمایتهای سیاس ی خود را از صنایع سنگين به سمت فناوری نانو‪،‬‬
‫زیستفناوری‪ ،‬موسسات دیجیتالی و راهحلهای انرژی معطوف‬
‫ساختهاند‪.‬‬
‫‪44‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندس ی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫آثار فن آوری های نوظهور‬
‫تجربه آثار فناوريهاي گذشته‪ ،‬نشانگر تأثير بالقوه چشمگير فناوري نو بر‬
‫حوزههاي گوناگون اجتماع از اقتصاد گرفته تا بهداشت‪ ،‬محيط‬
‫زيست‪ ،‬امنيت‪ ،‬رفاه و آموزش است‪.‬‬
‫همگام با آثار مثبت و حیاتی فن آوری های نو برای حوزه های مختلف‪،‬‬
‫همواره عوارض جنبی و ناخواسته نيز بروز کرده اند‪.‬‬
‫وجود ابعاد مثبت و منفی در استفاده از فن آوری های نو لزوم بررس ی و‬
‫نقد این فن آوری ها را متذکر می شود‪.‬‬
‫‪45‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندس ی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫نمونه فن آوری های نوظهور‬
‫• فناوري اتمي‬
‫• فناوري زيستي‬
‫• فناوري اطالعات‬
‫‪46‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندس ی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫مميزه های فناوری سطح باال‬
‫ّ‬
‫ر‬
‫فناو ي هاي سطح باال با مجموعه اي از ويژگي هاي زير شناخته مي‬
‫شوند‪:‬‬
‫به نسبت‪ ،‬جديد‪ /‬جوان هستند‪.‬‬
‫معموالدر اختيار معدودي از كشورها يا شركتها هستند‪.‬‬
‫در معرض واگذاري قرار ندارند و اگر هم واگذار شوند قيمت آنها بسيار‬
‫بسيار باالست‪.‬‬
‫به كشور يا شركت مالك آن‪ ،‬قدرت خاص ي مي بخشد‪ .‬اين قدرت‬
‫ممكن است نظامي‪ ،‬اقتصادي‪ ،‬اطالعاتي و‪ ...‬باشد‪ .‬دستيابي به اين‬
‫قدرت‪ ،‬يكي از انگيزه هاي اصلي وارد شدن به حيطه يك فناوري‬
‫سطح باالست‪.‬‬
‫‪47‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندس ی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫نمونه هایی از فناوری سطح باال‬
‫فناوري حفرچاه واستخراج نفت از حوزه هاي نفتي كف درياها‬
‫فناوري فضانوردي‬
‫فناوري ساخت قطعات اصلي كامپيوتر مانند مادربرد‬
‫فناوري نانو‬
‫فناوري سالحهاي پيشرفته الكترومغناطيس ي‬
‫ْ‬
‫فناوري اليروبي كف سدهاي تامين كننده آب آشاميدني شهرها و بازيافت‬
‫رسوبات ارزشمند وگران قيمت آنها‬
‫فناوري هسته اي‬
‫فناوري توسعه سلولهاي بنيادي‬
‫‪48‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندس ی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫پيش نيازهاي ضروري براي مالكيت فناوری سطح‬
‫باال‬
‫داشتن متخصصين سطح باال(انسانهاي جهان اول) در يك يا چند‬
‫حيطه تخصص ي‪.‬‬
‫برخورداري از عقبه علمي قوي (مثال‪ :‬نقش علوم پايه در دستيابي‬
‫آمريكا و شوروي به علوم و فناوري فضائي)‬
‫داشتن بستري منسجم از فناوري هاي ديگر‪.‬‬
‫داشتن يا اختصاص دادن بودجه باال‪.‬‬
‫در برخي از موارد داشتن مجوزهاي خاص‬
‫‪49‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندس ی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫نگرش هاي جديد ارزيابي فناوري نو‬
‫اضافه کردن ابعاد قانوني‪ ،‬اخالقي‪ ،‬زيست محيطي و اقتصادي به مسئله‬
‫ارزيابي‬
‫‪50‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندس ی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫اهميت همزماني مطالعه اثرات فناوري‬
‫با توسعه آن‬
‫خطر ناديده گرفتن مالحظات اجتماعي در توسعه‬
‫خطر تحريم و توقف اجباري توسعه فناوري‬
‫‪51‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندس ی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫روش رايج در مطالعات اثرات فناوري‬
‫بررس ي تجربه فناوري هاي برتر نوظهور پيشين و مقايسه آن با وضعيت‬
‫کنوني و آينده احتمالي فناوري نانو‬
‫‪52‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندس ی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫ابزار قضاوت فن آوری های نوظهور‬
‫‪ -1‬آینده نگاری‬
‫از آنجا كه مبحث نوآوري به ويژه در عرصه علوم و فناوري از جدي ترين‬
‫مباحث براي توسعه كشورهاست و بدون انجام پژوهش دستيابي به‬
‫نوآوري ممكن نمي شود‪ ،‬لذا پرداختن به اهميت مباحث مطرح در‬
‫تحقيق و توسعه و روش ها و ابزارهاي آينده نگاري نوآوري در حوزه‬
‫علم و فناوري و نيز بررس ي تطبيقي تجربيات انجام شده در سطح دنيا‬
‫مي تواند قدم مناسبي براي جدي تر گرفتن مباحث آينده نگاري در‬
‫حوزه نوآوري در كشور تلقی شود‪.‬‬
‫‪53‬‬
‫ابعاد وجودی انسان‪:‬‬
‫جسم‪,‬جان‪,‬ذهن‪,‬روح‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندس ی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫ابزار قضاوت فن آوری های نوظهور‬
‫‪ -2‬محیط زیست‬
‫پخش بي مالحظه محصوالت فناوري‬
‫زيستي‬
‫مهاجرت بذرهاي دستکاري ژنتيکي شده به‬
‫زمين هاي ديگر‬
‫ناتواني در کنترل عامل بيماري جنون گاوي‬
‫‪54‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندس ی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫تعهد ما نسبت‬
‫به محیط‬
‫زیست مان‬
‫ابزار قضاوت فن آوری های نوظهور‬
‫‪ -3‬مسائل امنیتی و دفاعی‬
‫کاربردهاي نظامي‬
‫امنيت عمومي‬
‫حريم خصوص ي‬
‫‪55‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندس ی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫ابزار قضاوت فن آوری های نوظهور‬
‫‪ -4‬مسائل حقوقي‪ -‬قانوني‬
‫حقوق مالکيت فکري‬
‫مقررات بهداشتي و زيست‬
‫محيطي‬
‫قانون و سياست عمومي‬
‫‪56‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندس ی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫ابزار قضاوت فن آوری های نوظهور‬
‫‪ -5‬مسائل اجتماعي‪ -‬اخالقي‬
‫اهداف اجتماعي و مالحظات اخالقي‬
‫جهت دهي تحقيقات به سوي اهداف اجتماعي‬
‫مالحظات اخالقي در کاربردهاي پزشکي‪ ،‬بهداشتي و امنيتي‬
‫رابطه با عموم‬
‫نحوه اطالع رساني به عموم‬
‫درک عموم از خطرات و نگراني هاي فناوري‬
‫نحوه اثر فناوري بر جامعه‬
‫‪57‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندس ی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫ابزار قضاوت فن آوری های نوظهور‬
‫‪ -6‬مسائل آموزش ي‪ -‬علمي‬
‫آموزش بين رشته اي و همکاري چند رشته اي‬
‫آموزش دانشجويان و ترغيب آنها به تحصيل در رشته نانو‬
‫آموزش به عموم‬
‫يکپارچگي آموزش در علوم‬
‫توانايي اندک کشورهاي درحال توسعه در آموزش‬
‫همگرايي فناوري ها‬
‫بیو فن آوری‬
‫فن آوری اطالعات‬
‫هوش مصنوعی‬
‫روباتیک و‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندس ی صنایع‪-‬‬
‫‪58‬‬
‫پیشرفت‬
‫دسته بندي روش ها و فنون آينده پژوهي‬
‫دسته اول‪ :‬پايش الگوهاي نوظهور‬
‫دسته دوم‪ :‬برون يابي‬
‫دسته سوم‪ :‬تحليل هاي چرخه اي‬
‫دسته چهارم‪ :‬تحليل هدف‬
‫دسته پنجم‪ :‬همگرايي شهودي‬
‫‪59‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندس ی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫پايش الگوهاي نوظهور‬
‫اين دسته در برگيرنده فنون پيمايش‪ ،‬پايش‪ ،‬ردگيري و شبيه سازي است‪.‬‬
‫فصل مشترك و شالوده آنها‪ ،‬مفهوم غير قابل پيش بيني بودن آينده‬
‫است‪ .‬در واقع آينده ازتعامل نيروهاي فراواني به وجود مي آيد و يك‬
‫پيش بيني ساده نمي تواند با واقعيت هاي در حال دگرگوني تطابق كامل‬
‫داشته باشد‪ .‬از اين رو فرآيند برنامه ريزي راهبردی بايد بسيار انعطاف‬
‫پذير باشد چرا كه مسير حركت سازمان به سمت آينده به طور مداوم در‬
‫حال تغيير است و فعل و انفعاالت نيروهاي مختلف و حوادث غير‬
‫منتظره آنرا قطعا منحرف مي كنند‪.‬‬
‫بهترين شيوه آماده شدن براي آينده‪ ،‬پايش مستمر و دقيق تحوالت‬
‫وپيشرفت هاي فنآورانه‪ ،‬فرهنگي‪ ،‬سياس ي و اقتصادي است‪.‬‬
‫‪60‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندس ی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫برون يابي‬
‫فرض مي شود كه آينده ادامه منطقي گذشته است و نيروهاي پيشران كليدي كه‬
‫غير قابل تغييرند به شيوه اي پيش بيني پذير مسير رويدادهاي آينده را تعيين مي‬
‫كنند‪.‬‬
‫آينده چيزي جز تعميم گذشته نيست و با واژه ها و توصيف هايي همچون بهتر‪،‬‬
‫بيشتر‪ ،‬باالتر و قوي تر شناخته مي شود‪ .‬اگر چه برنامه ريزي برپايه سناريو نيز بر‬
‫نيروهاي پيشران كليدي تكيه دارد اما با روش هاي برون يابي دو تفاوت اساس ي‬
‫دارد‪.‬‬
‫نخست اينكه در برنامه ريزي برپايه سناريو چندين نيروي پيشران با يكديگر تركيب‬
‫شده و انواع مختلف تعامالت بين آنها مد نظر قرار مي گيرد‪.‬‬
‫دوم اينكه در برنامه ريزي برپايه سناريو سعي مي شود به جاي پيش بيني آينده از‬
‫طريق رويكرد هاي علت و معلولي با استفاده از رويكردهاي روائي چندين داستان‬
‫متمايز درباره آينده نوشته شود‪.‬‬
‫‪61‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندس ی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫گونه های مختلف برون یابی‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪.5‬‬
‫‪62‬‬
‫تحليل روند فنآوري‪.‬‬
‫تحليل فيشر‪ -‬پراي ‪ .‬يك فن رياض ي براي پيش بيني جايگزيني فنآوري هاي‬
‫قديمي با فنآوري هاي جديد است‪.‬‬
‫تحليل گومپرز ‪ .‬مشابه تحليل قبلی است و از آن براي پيش بيني مقبوليت‬
‫محصوالت مصرفي آينده استفاده مي شود ‪.‬‬
‫تحليل محدوده هاي رشد‪ .‬فنی رياض ي براي پيش بيني محدوده توسعه‬
‫فنآوري هاي بالغ است‬
‫فنون منحني يادگيري‪ .‬آنهابر پايه اثرات اقتصادي يادگيري بر بهبود‬
‫فرآيندها استوار هستند و مي توان از آنها براي تعيين سطوح عملكردي‬
‫مطلوب‪ ،‬به ويژه در مراحل مياني توسعه يك فرآيند يا فنآروي‪ ،‬بهره برد‪.‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندس ی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫تحليل هاي چرخه اي‬
‫اين نگرش از دكترين فيلسوف آملاني‪ ،‬فردريش نيچه‪ ،‬مبني بر " بازگشت جاودانه‬
‫همان" الهام گرفته است‪ .‬در واقع براي درك آينده بايد الگوهاي مشابه را در‬
‫رخدادهاي گذشته و تاريخي شناسايي كرد‪.‬‬
‫‪.1‬تحليل تشابه‪ .‬يعني به كاربردن چندين الگوي مشابه در گذشته براي توليد‬
‫چندين آينده ممكن به جاي يك پيش بيني مشخص‬
‫‪.2‬تحليل روند تاخيري‪ .‬با استفاده از يك تاخير زماني سعي مي شود مراحل كاربرد‬
‫محصوالت نو بر اساس مراحل كاربرد محصوالت قديمي تر پيش بيني شود‬
‫‪.3‬ماتريس هاي ريخت شناس ي‪.‬‬
‫‪.4‬مدل هاي بازخورد‪.‬‬
‫‪63‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندس ی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫تحليل هدف‬
‫اين دسته شامل مجموعه اي از فنون همچون تحليل محتوي‪ ،‬تحليل تاثير‪،‬‬
‫تحليل پروانه هاي ثبت اختراع و تحليل سهام داران مي شود‪ .‬تقريبا در همه اين‬
‫فنون فرض مي شود كه رخدادهاي آينده از طريق اقدامات عامل هاي گوناگون‬
‫شكل مي گيرند‪ .‬از آنجايي كه اين عامل ها به صورت فردي يا سازماني به آينده‬
‫شكل مي دهند بايد اهداف و مقاصد اين عامل هاي فعال را‪ ،‬بويژه آنهايي كه‬
‫قادر به ابداع يا حفظ روندها هستند‪ ،‬مطالعه و تحليل كرد‪ .‬در بين چهار فن‬
‫مذكور تحليل سهام داران شايد مفيدترين آنها باشد‪ .‬زيرا شمارش تعداد‬
‫ارجاعات به يك موضوع خاص در رسانه هاي گروهي يعني تحليل محتوي يا‬
‫شمارش تعداد پروانه هاي ثبت اختراع شايد اطالعاتي ضعيف و گمراه كننده‬
‫براي تصميم گيري نهايي فراهم سازد‪.‬‬
‫‪64‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندس ی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬
‫همگرايي شهودي‬
‫اين دسته شامل فنون پيمايش دلفي‪ ،‬كنفرانس گروهي اسمي‪ ،‬مصاحبه هاي‬
‫ساخت يافته و غير ساخت يافته‪ ،‬و مديريت مزيت فنآوري مي شود‪ .‬برخالف‬
‫برون يابي و تحليل چرخه اي در اين دسته فرض مي شود كه نمي توان آينده را‬
‫بر اساس هيچ رويكرد " عقالني” يعني مبتني بر خرد متعارف يا كامال آگاهانه و‬
‫هدايت شده درك و پيش بيني كرد‪.‬‬
‫در واقع آينده از همگرايي بسيار پيچيده و متغير روندهاي نيرومند‪ ،‬اقدامات فردي‪،‬‬
‫و بخت و اقبال سر بر مي آورد‪ .‬از اين رو بهترين شيوه براي تسلط بر آينده‬
‫عبارت است از گردآوري گسترده اطالعات و سپس تكيه بر فرآيندهاي‬
‫ناخودآگاه و شهودي پردازش اطالعات توسط انسان ها و در نتيجه دست يابي‬
‫به بينش ها و راهكارهايي براي عمل‪.‬‬
‫‪65‬‬
‫محمدعلی شفیعا استاد دانشکده مهندس ی صنایع‪-‬‬
‫پیشرفت‬