Slide 1

‫حیوانات شبیه سازی شده‬
‫تهیه و تدوین ‪ :‬حسین تربت‬
‫دبیرعلوم تجربی شهرستان بندرعباس‬
‫استان هرمزگان‬
‫سال تحصیلی ‪1393-1394‬‬


Slide 2

‫به نام خدا‬
‫شاید شما اولین بار نام تکنولوژی شبیه سازی را زمانی که گوسفندی به نام دالی در سال ‪1996‬با‬

‫استفاده از این تکنولوژی به دنیا آمد شنیده باشید‪.‬‬
‫ولی بشر از مدتها قبل از به دنیا آمدن دالی‪ ،‬از این تکنولوژی استفاده کرده است‪.‬‬
‫حدود ‪ ۵‬هزار سال قبل از میالد مسیح‪ ،‬انسانهای اولیه متوجه شدند اگر دانه هایی را که توسط گیاهان غنی‬
‫تر و مقوی تر تولید میشوند‪ ،‬بکارند‪ ،‬میتوانند پس از مدتی عین همان غله غنی و مقوی را برداشت کنند‪ .‬این‬
‫کار اولین قدم در دستکاری زندگی یک موجود زنده برای برآوردن نیازهای انسانی بود‪ .‬موضوعی که هدف اصلی‬
‫و نهایی شبیه سازی است‪.‬‬

‫پس از گذشت حدود ‪ ۷‬هزار سال و پیشرفت روزافزون علم‪ ،‬دانشمندان به فکر همانندسازی مهره داران‬
‫افتادند‪ .‬سال ‪ ،۱۹۵۲‬دو دانشمند به نام های رابرت برکینز و توماس کینگ موفق به شبیه سازی بچه‬
‫قورباغه هایی شدند که درست مثل حیوان اصلی و اولیه بودند‪ .‬این بچه قورباغه های کوچک به عنوان‬
‫نخستین حیوانات شبیه سازی شده در تاریخ مشهورند‪ .‬پس از آن تحقیقات در این زمینه سرعت بیشتری‬
‫گرفت‪.‬‬

‫دالی اولین گوسفند شبیه سازی شده‬
‫در دنیا‬
‫‪ ۵‬جوالی ‪ 1996‬تا ‪ 14‬فوریه ‪۲۰۰۳‬‬


Slide 3

‫سال ‪ ۱۹۹۶‬و پس از گذشت چیزی حدود ‪ ۴۴‬سال‪ ،‬تالشهای وسیع دانشمندان برای تولید اولین‬
‫پستاندار شبیه سازی شده به نتیجه رسید و گوسفندی به نام دالی در جوالی آن سال به دنیا‬
‫آمد‪ .‬این کار را دکتر پان ویلموت و همکارانش در موسسه روزلین اسکاتلند و با استفاده از هسته‬

‫یک سلول از سلولهای پستانی یک میش بالغ و جایگزین کردن آن با هسته یک سلول تخمک‬
‫انجام دادند‪ .‬در همین زمان و با بروز نگرانی هایی در جامعه از امکان شبیه سازی انسانی و‬
‫خطرات ناش ی از آن‪ ،‬بیل کلینتون رئیس جمهور وقت آمریکا دستورالعمل ممنوعیت استفاده از‬
‫بودجه های دولتی برای انجام تحقیقات شبیه سازی انسانی را صادر کرد‪.‬‬
‫دالی اولین گوسفند شبیه سازی شده در دنیا‬
‫‪ ۵‬جوالی ‪ 1996‬تا ‪ 14‬فوریه ‪۲۰۰۳‬‬

‫سال ‪ ،۲۰۰۳‬اولین پستاندار به دنیا آمده با استفاده از تکنولوژی همانندسازی یعنی دالی در ‪ ۶‬سالگی و به دلیل ابتال به یک بیماری ریوی فوت کرد‪ ،‬ولی‬
‫تکنولوژی همانندسازی همچنان راه خود را ادامه میدهد‪.‬‬


Slide 4

‫‪ .‬در بدن هر پستاندار زنده‪ ،‬تخمک در جنس مونث و اسپرم در جنس مذکر‪ ،‬تنها سلول‬
‫هایی هستند که نقش تولید مثلی دارند و به عنوان سلولهای تولید مثلی یا سلولهای جنسی‬
‫معروفند‪ .‬به تمامی سلولهای غیر از آنها‪ ،‬سلول سوماتیک یعنی سلول غیرتولید مثلی یا‬
‫سلول بدنی گفته میشود‪.‬‬
‫هر سلول سوماتیک دارای دو سری کامل از کروموزوم هاست‪ ،‬در حالی که سلولهای‬
‫تولید مثلی هر کدام فقط یک سری دارند‪ .‬پس از لقاح و آمیزش‪ ،‬اسپرم و تخمک با هم‬

‫یکی میشوند و سلول تخم را به وجود میآورند‪ .‬سلول تخم‪ ،‬دارای دو سری کامل از‬
‫کروموزوم هاست که یک سری را از اسپرم (پدر) و یک سری را از تخمک (مادر)‬
‫گرفته است‪.‬‬

‫دالی اولین گوسفند شبیه سازی شده در دنیا‬
‫‪ ۵‬جوالی ‪ 1996‬تا ‪ 14‬فوریه ‪۲۰۰۳‬‬


Slide 5

‫برای ساختن دالی با استفاده از تکنولوژی انتقال هسته سلول سوماتیک‪ ،‬دانشمندان یک‬
‫سلول سوماتیک را از بافت پستان یک گوسفند بالغ جدا کردند‪ .‬آنها سپس هسته آن‬
‫سلول را به یک سلول تخمکی که هسته اش را قبال برداشته بودند‪ ،‬منتقل کردند‪.‬‬
‫هسته هر سلول در حقیقت مغز یک سلول را تشکیل میدهد و حاوی تمام مواد ژنتیکی و‬
‫اطالعاتی است که سلولها برای زندگیشان الزم دارند‪ .‬در واقع تفاوت در همین مواد ژنتیکی‬
‫است که موجب میشود هر کدام از ما منحصر به فرد بوده و با سایرین تفاوت داشته‬
‫باشیم‪.‬‬
‫در مرحله بعد‪ ،‬دانشمندان سلول تخمک را (که دارای هسته جدید از سلول دهنده‬
‫است) به کمک مواد شیمیایی و جریان الکتریکی به تقسیم سلولی تحریک کردند‪.‬‬


Slide 6

‫پس از چند تحریک شیمیایی‪ ،‬سلول تخمک با هسته جدیدش درست شبیه سلول‬
‫تخمی که به تازگی بارور شده باشد‪ ،‬عمل کرد‪ .‬بعد از آنکه رویان شبیه سازی شده به‬
‫مرحله مناسب و خوبی رسید‪ ،‬آن را به رحم یک میزبان ماده منتقل کردند تا در آنجا‬
‫به تکاملش تا هنگام تولد ادامه دهد‪.‬‬
‫در نهایت‪ ،‬دالی به همین ترتیب در سال ‪ ۱۹۹۶‬به دنیا آمد‪ .‬او یک کپی ژنتیکی دقیق و‬
‫کامل از گوسفند ماده بالغی بود که هسته سلول سوماتیکش را جایگزین هسته یک‬
‫سلول تخمک کرده بودند‪ .‬دالی اولین پستانداری بود که از یک سلول سوماتیک بالغ‬

‫شبیه سازی شده بود‪.‬‬


Slide 7

‫نکته مهمی که دانشمندان به آن اشاره میکنند‪ ،‬این است که دالی یا هر موجود دیگری که با استفاده از تکنولوژی انتقال هستهای تولید شده‪ ۱۰۰ ،‬درصد‬
‫مشابه موجود اولیه نیست‪ .‬این شباهت چیزی در حد ‪ ۹۹/۷‬درصد است‪ ،‬زیرا در این تکنولوژی تنها هسته سلول دهنده وارد تخمک بدون هسته میشود‪ ،‬حال‬
‫آنکه مقداری از مواد ژنتیکی مهم در خارج از هسته و داخل میتوکندری ها وجود دارند‪ . .‬میتوکندریها دارای قطعات کوچکی از ‪DNA‬هستند و برخی از مواد‬
‫ژنتیکی در فرآیند شبیه سازی از میتوکندریهای سیتوپالسم می آیند‬


Slide 8

‫خطرات شبیه سازی‬
‫شبیه سازی تولید مثلی موجودات زنده در حال حاضر یک عمل گران و غیرموثر است‪ .‬بیش از ‪ ۹۵‬درصد تالشهای شبیه سازی برای تولید یک موجود زنده‬
‫شکست میخورند و ممکن است بیش از ‪ ۱۰۰‬فرآیند انتقال هسته ای برای تولید یک موجود شبیه سازی شده‪ ،‬الزم باشند‪ .‬دالی پس از ‪ ۲۷۶‬مرتبه تالش برای‬
‫عوض کردن هسته تخمک‪ ،‬به دنیا آمد‪ .‬این ‪ ۲۷۶‬تخمک در مجموع ‪ ۲۹‬رویان تولید کردند و از میان آنها تنها دالی زنده ماند‪.‬‬

‫شبیه سازی تولید مثلی موجودات زنده در حال حاضر یک عمل گران و غیرموثر است‪ .‬بیش از ‪ ۹۵‬درصد تالشهای شبیه سازی برای تولید یک موجود زنده‬
‫شکست میخورند و ممکن است بیش از ‪ ۱۰۰‬فرآیند انتقال هسته ای برای تولید یک موجود شبیه سازی شده‪ ،‬الزم باشند‪ .‬دالی پس از ‪ ۲۷۶‬مرتبه تالش برای‬
‫عوض کردن هسته تخمک‪ ،‬به دنیا آمد‪ .‬این ‪ ۲۷۶‬تخمک در مجموع ‪ ۲۹‬رویان تولید کردند و از میان آنها تنها دالی زنده ماند‪.‬‬


Slide 9

‫خطرات شبیه سازی‬

‫عالوه بر این‪ ،‬تنها ‪ ۷۰‬گوساله پس از ‪۹‬هزار مرتبه تالش برای همانندسازی به دنیا آمدند‪ .‬یک سوم از این گوساله ها طی مدت‬
‫کوتاهی جان خود را از دست دادند و بسیاری از آنها در هنگام مرگ به طور غیرعادی بزرگ بودند‪ .‬بد نیست بدانید که اولین اسب‬

‫شبیه سازی شده یعنی پرومته پس از ‪ ۳۲۸‬بار تالش به دنیا آمد‪ .‬عالوه بر شانس موفقیت کم‪ ،‬بررسیها نشان داده اند‪ ،‬حیوانات‬
‫همانندسازی شده غالبا عملکرد ایمنی مختل شده بیشتر و میزان باالتری از ابتال به انواع عفونت‪ ،‬سرطان و سایر اختالالت را دارند‪.‬‬
‫برخی دانشمندان علت مرگ اولین پستاندارد شبیه سازی شده (دالی) را پیری زودرس ناش ی از شبیه سازی میدانند‪ ،‬ولی دکتر پان‬

‫ویلموت معتقد است که مرگ زودرس دالی ارتباطی با شبیه سازی نداشته و به دلیل یک عفونت تنفس ی شایع در میان گوسفندها‬
‫بوده است‪.‬‬


Slide 10

‫تولید حیوانهای شبیهسازی شده در ایران‬
‫پژوهشکده رویان ایران با هدف تولید حیوانهای شبیهسازی شده از سال ‪ ۱۳۷۷‬کار خود را آغاز کرد این مرکز‬
‫توسط توسط زنده ياد دكتر سعيد كاظمي آشتياني و همکارانش در در جهاد دانشگاهی علوم پزشکی ایران تاسیس شد‬


Slide 11

‫نخستین گوسفند شبیهسازی شده در سال ‪ ۸۵‬رویانا‬
‫این حیوان در ‪ ۸‬مهر سال ‪ ۸۵‬متولد شد و بزرگترین جهش علمی کشور در تولید داروهای‬
‫جدید محسوب میشد‪،‬‬

‫رویانا سومین سال زندگی خود را با دردهای مزمن و نامشخص در ناحیه شکمی آغاز کرد‬
‫و معاینات مکرر انجام شده توسط تیم دامپزشکی قادر به تبیین عارضه خاص ی نشد‪.‬‬
‫این گوسفند همتا سازی شده در تاریخ ‪ ۳‬اسفند ‪ 88‬رویانااحتماال بر اثر نارسایی مزمن‬
‫کبدی از دنیا رفت‪ .‬جسد رویانا اولین حیوان همتا سازی شده در خاورمیانه‪ ،‬پس از‬
‫تاکسیدرمی در پژوهشگاه رویان نگهداری میشود تا برای همیشه به عنوان نماد توانمندی‬
‫دانش زیستفناوری ایران در معرض دید همگان باشد ‪.‬‬


Slide 12

‫شنگول و منگول دو برغاله شبیهسازی در سال ‪1388‬‬
‫"شنگول" و "منگول" اولین بزهای حاوی ژن فاکتور ‪ 9‬انعقادی صبح روز شنبه ‪ 19‬دی ‪ 1388‬در‬
‫پژوهشکده رویان متولد شدند‪ .‬این بزغاله ها حامل ژن تولید پروتئین انسانی با ترکیبی جدید هستند که‬

‫می تواند در درمان مبتالیان به بیماری هموفیلی موثر باشد‪.‬‬

‫عکس تولد ‪ 2‬سالگی شنگول و منگول‬


Slide 13

‫"حنا" نخستین بز شبیه سازی شده ایران ‪ ۲۶‬فروردین ‪۱۳۸۸‬‬
‫نخستین بز شبیهسازیشده ایران به نام “حنا” ساعت ‪ ۱:۳۰‬بامداد ‪ ۲۶‬فروردین ‪ ۱۳۸۸‬در پایگاه‬
‫تحقیقاتی علوم سلولی اصفهان پژوهشکده رویان متولد شد‪.‬‬

‫نخستین بزغاله ایران و خاورمیانه بعد از رویانا (گوسفند شبیهسازی شده) در پژوهشکده‬
‫رویان اصفهان متولد شد‪.‬‬
‫مسئول پایگاه تحقیقات علوم سلولی اصفهان خاطرنشان کرد‪ :‬اکثر بزغالههای موجود در گلهها‬
‫به رنگ سیاه و خاکستری هستند اما به دلیل ماده بودن برغاله شبیهسازی شده این بزغاله به‬
‫رنگ سفید و حنایی است و نام وی را حنا گذاشتهایم‪.‬‬


Slide 14

‫"بنیانا ” اولین گوساله شبیهسازی شده در کشور ‪ ۲۰‬تیر ‪۸۸‬‬
‫برای نخستین بار در خاورمیانه؛ ‪« ,‬بنیانا» ‪ ۲۰‬تیر ‪ ۸۸‬اولین گوساله‬
‫شبیهسازی شده در کشور متولد شد تولد این گوساله به دنبال یک رشته‬
‫تحقیقات دامنهدار از سال ‪ ۱۳۸۲‬که منجر به تولد گوسفند شبیه سازیشده‬
‫«رویانا سال ‪ »85‬شد انجام شد ‪ .‬این گوساله ‪5‬روز بعد از بدنیا آمدن به دالیل‬
‫عفونتی که مشخص نیست چگونه ایجاد شده بود تلف شد‬


Slide 15

‫دومین گوساله شبیه سازی شده ایران به نام “تامینا”‬
‫دومین گوساله شبیه سازی شده ایران به نام “تامینا” ‪ ،‬چند روز پس از مرگ اولین گوساله شبیهسازی شده ایران یعنی ” بنیانا ” ‪،‬‬
‫به دنیا آمد‪ .‬این گوساله که مانند نمونه اول‪ ،‬کمی سنگینتر از نمونههای عادی بود‪ ،‬دکتر”محمدحسین نصراصفهانی” افزود‪ :‬نام‬
‫این گوساله نر به دلیل همکاری سازمان تامین اجتماعی با پژوهشکده رویان”تامینا” نامیده شده است ‪.‬‬
‫ولی چند ساعت بعد به دلیل وقوع تب حاد درگذشت ‪.‬‬