Transcript جزوه پاورپوینت استاد روحانی

1
‫‪.1-1‬‬
‫واژه شناسی ‪:‬‬
‫معنای لغوی‪ :‬تعین وقت‬
‫‪.1‬‬
‫تاریخ‬
‫معنای اصطالحی‪ :‬علمی است که از حوادث زمان‬
‫گذشته بحث می کند‪.‬‬
‫نقلی‪ :‬فقط ناقل هستیم‬
‫انواع تاریخ‬
‫علمی‪ :‬تجزیه تحلیل می کنیم‬
‫∎ تاریخ سومین منبع معرفت انسان است‪.‬‬
‫نقل‬
‫‪2‬‬
‫عقل‬
‫تاریخ‬
‫معنای لغوی‪ :‬ادب ‪ ،‬علم‬
‫‪.2‬‬
‫فرهنگ‬
‫‪.3‬‬
‫تمدن‬
‫معنای اصطالحی‪ :‬مجموعه ای از سنت ها‪ ،‬آداب و رسوم‬
‫که پایداری به آنها باعث تمایز از دیگران‬
‫می شود‪.‬‬
‫معنای لغوی‪ :‬شهرنشینی‪ ،‬زندگی اجتماعی‬
‫معنای اصطالحی‪ :‬حاصل تعالی فرهنگ و پذیرش نظم‬
‫اجتماعی‬
‫‪3‬‬
‫معنای لغوی‪ :‬نو شدن‬
‫‪.4‬‬
‫تجدد‬
‫معنای اصطالحی‪ :‬معادل دنیای صنعتی را تجدد گویند‪.‬‬
‫‪.5‬‬
‫تمدن اسالمی‬
‫معنای لغوی‪ :‬نامی است که به تمدن شرق همزمان‬
‫با قرون وسطا اطالق میشود‪.‬‬
‫معنای اصطالحی ‪ :‬مجموعه ای از علم‪ ،‬هنر‪ ،‬آداب که‬
‫با استفاده از آموزه های دین توسط‬
‫مسلمانان ابداع شود‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫‪ .1-2‬رابطه فرهنگ و تمدن‬
‫∎ هر کجا که فرهنگ داریم الزم نیست که تمدن هم داشته باشیم‪.‬‬
‫∎ امکان دارد بعضی ها به ظاهر دارای تمدن باشند اما بد فرهنگ باشند‪.‬‬
‫∎ بطور کلی تاریخ و فرهنگ قرابت دارند‪ ،‬ولی این دو الزم و ملزوم هم نیستند‪.‬‬
‫‪5‬‬
‫‪ .1-3‬محدوده جغرافیایی فرهنگ و تمدن اسالمی‬
‫اسالم در طول چند قرن قسمت اعظم آسیا افریقا و قسمتی از اروپا را تحت سلطه خود در آورد‪.‬‬
‫ایاالت عربی ↤ عربستان و سوریه‬
‫ایاالت غیر عربی ↤ ایران آن روز‬
‫الف) از پیدایش اسالم تا سقوط بغداد توسط مغول‬
‫تمدن اسالمی از نظر تاریخی‬
‫ب) پذیرش اسالم توسط مغول تا قرن ‪18‬‬
‫‪6‬‬
‫‪ .1-4‬سیر تاریخی فرهنگ و تمدن اسالمی‪:‬‬
‫‪ .1‬دعوت پیامبر (ص)‬
‫‪ .2‬تشکیل حکومت توسط پیامبر‬
‫‪ .3‬گسترش اسالم‬
‫● انتقال تمدن از طریق ترجمه‬
‫● انتقال تمدن از طریق تاسیس کتابخانه‬
‫و انتقال کتاب‬
‫‪ .4‬همجواری با تمدن های دیگر‬
‫‪ .5‬شکوفایی تمدن اسالمی‬
‫● انتقال تمدن از طریق انتقال دانشمندان‬
‫‪ .6‬شکوفایی هنر (عصر هنر)‬
‫‪ .7‬شکوفایی ادبیات مخصوصا ادبیات عرفانی‬
‫‪ .8‬عصر رکود ↤ جنگ های صلیبی ‪ ،‬حمله مغوالن و ‪...‬‬
‫‪ .9‬خیزش مجدد تمدن اسالمی‬
‫‪ .10‬هجوم استعمار و آغاز دومین دوره رکود‬
‫‪7‬‬
‫‪ .1-6‬ویژگی های تمدن اسالمی ‪:‬‬
‫الف) قرآن و سنت‬
‫ب) عقل محوری‬
‫● عقل پیامبر درونی است‪.‬‬
‫● عقل زمانی خوب است که موافق حق باشد‪.‬‬
‫● اثبات خدا بوسیله عقل میباشد‪ ،‬نور عقل محدود‬
‫است و بکمک نیاز دارد و از شرع کمک میگیرد‪.‬‬
‫● اشتباه عقل ‪:‬‬
‫ج) توجه به علم و عالم‬
‫عمدی ↤ گناه است‬
‫سهوی ↤ اشکالی ندارد‬
‫د) زبان مشترک علمی‬
‫ه) عدم تمرکز علمی‬
‫ی) ویژگی فراقومی‬
‫‪8‬‬
‫(علمی را منحصر به یک منطقه نکردند بلکه آن را گسترش دادند)‬
‫عوامل ایجاد و پیدایش یک تمدن ‪:‬‬
‫‪ .1‬امنیت ↤ (امنیت‪،‬آرامش و کاهش اضطراب ها)‬
‫‪ .2‬اخالق اجتماعی ↤ (اخالق سبب جلوگیری از سقوط میشود) – اگر گل نبودیم خار نباشیم‬
‫‪ .3‬همکاری و وحدت ↤ (همکاری گروهی با هدف مشخص) – روح اصلی هر تمدن است‬
‫‪ .4‬دین ↤ (در ایجاد فرهنگ و تمدن نقش بسیار مهمی دارد)‬
‫‪ .5‬اصل تسامح و تحمل افکار و اندیشه هی مختلف‬
‫‪ .6‬حفظ وحدت و یکپارچگی و عدم انفاک‬
‫‪ .7‬رفاه نسبی‬
‫‪ .8‬فشار اقتصادی و اجتماعی‬
‫مقام معظم رهبری‪ :‬منظور ما از فرهنگ‪ ،‬عقاید و اخالق است‪.‬‬
‫‪9‬‬
‫‪ .2‬عوامل پیدایش و شکوفایی فرهنگ و تمدن اسالمی‪:‬‬
‫‪ .2-1‬نهضت شکوفایی علمی در فرهنگ و تمدن اسالمی‪:‬‬
‫‪ .1‬ارزش علم‬
‫‪ .2‬منبع گسترش علم‬
‫قرآن‬
‫سنت‬
‫نهضت ترجمه‬
‫‪ .3‬تقسیم بندی علوم‬
‫علوم اسالمی‪ :‬قرائت‪ ،‬تفسیر‪ ،‬حدیث‪ ،‬فقه‪ ،‬اصول و ‪...‬‬
‫علوم غیر اسالمی‪ :‬ریاضیات ‪ ،‬نجوم‪ ،‬فیزیک‪،‬طب‪ ،‬فلسفه و ‪....‬‬
‫∎ قرآن کریم و سیره پیامبر دو منبع اصلی جهت باال بردن سطح دانش و فرهنگ مسلمانان بودند‪.‬‬
‫‪10‬‬
‫∎ زمان بنی عباس {‪(218-132‬مرگ مامون)} (دوره طالیی) اوج علوم بود‪ ،‬زیرا‪:‬‬
‫ اکثر علوم ترجمه شدند‬‫‪ -‬رشد علم‬
‫‪ .2-2‬نهاد های سیاسی‪ ،‬اجتماعی و علمی‪:‬‬
‫‪ .1‬حکومت اسالمی ↤ سیاسی‬
‫‪ .2‬حسبه ↤ اجتماعی‬
‫‪ .3‬مراکز علمی ↤ علمی‬
‫‪11‬‬
‫للوازم حکومت اسالمی‬
‫‪.1‬دیوان خراج( استیفا ) ↤ سرپرستی امورمالی‬
‫‪.2‬دیوان برید( نامه رسان ) ↤ خبرسانی‬
‫‪ .3‬دیوان انشا ( رسائل‪،‬توسل ) ↤ مکاتبه با سران قبایل‬
‫‪ .4‬دیوان بیت المال ↤ باال بردن سطح زندگی‬
‫دیوان(وزارتخانه ها)‬
‫‪ .5‬جیش ( جند ) ↤ سرشماری جنگ آوران‪ ،‬نیروی نظامی‬
‫‪ .6‬دیوان مظالم ↤ دادگستری امروز‪ ،‬رسیدگی به شکایات مردم‬
‫‪ .7‬دیوان نفقات‬
‫‪ .8‬دیوان زمام‬
‫‪ .9‬دیوان صنایع ↤ امالک خلفا‬
‫‪ .10‬دیوان مواریث‬
‫‪12‬‬
‫حسبه‬
‫لغوی‪ :‬طلب اجر‪ ،‬نیکویی در تدبیر امور‪،‬خبرگرفتن و خبرجویی‬
‫و انکار و خورده گیری کار زشت‬
‫اصطالحی‪ :‬نظارت بر افراد تا کارهای آنها مطابق با شرع باشد‪،‬‬
‫بدون قدرت اجرایی‪ ،‬فقط نظارت میکرد‬
‫‪ .1‬مساجد ⇐ نخستین مراکز تعلیم‬
‫مراکز علمی‬
‫‪ .2‬مکتب ⇐ ناصرکبیر ↤ در قرن سوم که با سامانیان جنگید و طبرستان‬
‫را گرفت و حکومت علوی ایجاد کرد و مکتب راه انداخت و‬
‫در آمل درگذشت‪.‬‬
‫‪ .3‬دارلحکمه ⇐ از زمان مامون در بغداد ایجاد شد‪،‬محل جمع شدن دانشمندان‬
‫و مترجمان‬
‫‪ .4‬دارالعلم ⇐ محل تعلیم و تعلم‬
‫‪ .5‬نظامیه ⇐ در عصر خواجه نظام الملک‪ ،‬ابتدا فقه حنفی را می آموختند‬
‫و بعدها گسترش یافت‪.‬‬
‫‪13‬‬
‫‪ .2-3‬عوامل اعتقادی‪ ،‬فرهنگی و اجتماعی پیدایش و شکوفایی فرهنگ و تمدن اسالمی‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫توصیف قرآن و سنت‬
‫‪2‬‬
‫وجوب علم‪ :‬علم واجب نیست‪،‬ایمان واجب است‪.‬علم مقدمه دین است‪ .‬پس به تبع آن واجب میشود‪.‬‬
‫( مقدمه واجب‪،‬واجب است و مقدمه حرام‪ ،‬حرام است)‬
‫‪3‬‬
‫برتری دانشمندان‬
‫‪4‬‬
‫شوق و شور و اراده‬
‫‪5‬‬
‫حکومت های اسالمی‬
‫∙گوستاولوون(مستشار فرانسوی)‪ :‬مسلمانان هرجا وارد می شوند‪ ،‬شروع به ساخت‬
‫مسجد و مدرسه می کردند‪.‬‬
‫‪6‬‬
‫‪14‬‬
‫تاسیس مدارس‬
‫‪ .2-4‬تاثیر فرهنگ ها و تمدن های پیشین پیدایش فرهنگ و تمدن اسالمی‪:‬‬
‫مراکز علمی‬
‫‪1‬‬
‫ایران (تمدن ایران)‬
‫‪2‬‬
‫مصر (حوزه علمی اسکندریه)‬
‫‪3‬‬
‫سوریه (مرکز علمی سریانی)‬
‫طب و ریاضی یا نجوم‬
‫ترجمه (ابن مقفع ↤ یک ایرانی که بعدا وارد دربار هارون الرشید شد)‬
‫فلسفه (به علت حاکمیت روم بر مصر)‬
‫طب‬
‫از زمان تصرف یونانیان مرکز علمی شد‬
‫سریانی‪ :‬یکی از لهجه های زبان آرامی است‬
‫محل تالقی ایران و روم بود‬
‫ورود تمدن هند به اسالم‪،‬از طریق ایران بود‬
‫‪4‬‬
‫معارف هندوان‬
‫طب و نجوم‬
‫● از دالیل پیشرفت نجوم‪ :‬پیشبینی حوادث از طریق ستاره ها‪ ،‬یافتن مسیر از طریق آسمان‬
‫● از دالیل پیشرفت طب‪ :‬توجه شاهان به جسم خود برای حکومت بیشتر‬
‫‪15‬‬
‫‪ .2-5‬خدمات متقابل اسالم و ایران‪:‬‬
‫قبل از فتوحات ⇐ بعضی از اهالی ایران اسالم آوردند و اسالم را تقویت کردند‪.‬‬
‫خدمات اسالم به ایران‬
‫بعد از فتوحات‬
‫خدمات ایران به اسالم‬
‫نیروی خود را با اخالص درخدمت اسالم گذاشت‬
‫از جهت نشر و تحقیق( اسالم)‬
‫از جهت نشر علم‬
‫از نظر نظامی‬
‫‪16‬‬
‫‪ .3‬پیدایی و شکوفایی علوم در فرهنگ و تمدن اسالمی‪:‬‬
‫‪.3.1‬مقدمه ⇐ فرقی که اسالم و مسیحیت دارد‬
‫از جهت علم‬
‫تضاد بین علم و دین‬
‫‪ .3.2‬انواع طبقه بندی علوم ‪:‬‬
‫اعالء (الهی)‬
‫علوم نظری‬
‫‪1‬‬
‫اوسطا (ریاضی)‬
‫ادنی (طبیعی)‬
‫ارسطو‬
‫اخالق‬
‫علوم عملی‬
‫تدبیر منزل (خانه)‬
‫علم سیاست‬
‫‪17‬‬
‫دقیقه‬
‫‪2‬‬
‫غیر دقیقه‬
‫عقلی ⇐ بر اساس اندیشه و خرد فرد‬
‫‪3‬‬
‫نقلی ⇐ به پشتوانه قرآن و روایات‬
‫شرعی‬
‫‪4‬‬
‫غیر شرعی‬
‫‪18‬‬
‫علم زبان‬
‫منطق‬
‫‪5‬‬
‫فارابی‬
‫تعالیم‬
‫علوم طبیعی و الهی ↤ هردو از وجود بحث میکنند‬
‫علوم‬
‫مدنی‪،‬فقه و کالم‬
‫اسالمی ‪ :‬علومی که پایه گذارشان مسالمانان هستند‪.‬‬
‫‪6‬‬
‫غیر اسالمی ‪ :‬علومی که پایه گذارشان غیر مسلمانان هستند‪.‬‬
‫‪19‬‬
‫طبیعی ⇐ ممکن الوجود‬
‫الهی ⇐ واجب الوجود‬
‫علوم غیر اسالمی‪:‬‬
‫‪ -1‬فلسفه یک واژه یونانی از فیلوسوفیا به معنی دوستدار علم‬
‫‪ -2‬تعاریف مختلفی دارد‬
‫‪1‬‬
‫فلسفه و منطق‬
‫‪ -3‬دانشی از طریق عقل و قیاس پیرامون احوال وجود بحث میکند‬
‫‪ -4‬هدف فلسفه ‪ :‬شناخت موجود حقیقی و علل آن است‬
‫‪ -5‬فرق فلسفه اسالمی و غربی‬
‫اسالمی ‪ :‬شرع ‪ +‬عقل‬
‫غربی‪ :‬فقط عقل‬
‫چون‪ :‬شرعشان یا ناقص است یا تخریب شده‬
‫‪20‬‬
‫مکتب های فلسفی (اسالمی)‬
‫مشاء ⇐ بوعلی‬
‫ارسطو در حال حرکت حرف میزد‬
‫توجه افراطی به عقل‬
‫اشراق ⇐ سهروردی‬
‫حکمت متعالیه ⇐ مالصدرا‬
‫● اشراق در لغت به معنی روشن کردن و کشف و شهود است‪.‬‬
‫● حکمت متعالیه ترکیبی از مشاء و اشراق است‪.‬‬
‫● اصل عبارت یونانی است‬
‫منطق‬
‫● هر فلسفه بر پایه ی یک منطق استوار است‬
‫● کلید فهم مسئله است‬
‫● درست استدالل کردن را منطق گویند‬
‫‪21‬‬
‫عرفانی ‪ +‬استداللی‬
‫عقل‪+‬شرع‪+‬وحی‪+‬عرفان‬
‫‪2‬‬
‫تاریخ‬
‫تاکید قرآن و روایات‬
‫سیرة نبی (نویسنده ‪ :‬محمد بن سحاق)‬
‫مقتل نویسی ( ابن مخنف)‬
‫بعد از حمله مغول تاریخ نویسی شرو شد( کتاب جوامع التاریخ)‬
‫قالب های تاریخی‬
‫تاریخ نویسی عمومی‬
‫تاریخ نویسی فردی ‪ /‬موسمی ‪ /‬مقطعی‬
‫تاریخ نویسی محلی ⇐ کندوان یک محل تاریخی است‪.‬‬
‫تاریخ نویسی زمانی ⇐ بترتیب زمان اتفاقات را مینویسند‪.‬‬
‫‪22‬‬
‫‪3‬‬
‫جغرافی و نجوم‬
‫جغرافیا‬
‫کتاب بطلمیوسی‬
‫از لحاظ دینی و شرعی اهمیت داشت ⇐ مقعیت یابی‪:‬‬
‫قبله یابی‪ ،‬اول ماه‪،‬آخر ماه‪ ،‬موقع حج ‪ ،‬موقع نماز‬
‫پیدایش سفرنامه ها‬
‫ناصرخسرو ‪ 7‬سال سفر کرد‬
‫● سفرنامه ها بهترین منبع برای معرفت ما به گذشته اند‪.‬‬
‫ابن فضالن ⇐ از بغداد ‪ 11‬ماه در سفر بود تا دریای خزر(ولگا)‬
‫ابوریحان بیرونی ⇐ سفرنامه ای پیرامون هند‬
‫ابن ادریس کتاب الروجاری (روجه‪ :‬حاکم سیسیل)‬
‫‪23‬‬
‫نجوم‬
‫استفاده از تجربیات ایران ‪،‬روم و هند‬
‫نظام کیهانی تحت تاثیر بطلمیوسی بود(قرن ‪ 2‬میالدی) ↤ تا کپرنیک ادامه داشت‪.‬‬
‫تحول بزرگ توسط کوپرنیک (لهستانی بود ‪ 1475‬میالدی متولد شده بود)‬
‫گالیله(ایتالیایی بود) ↤ تحت تاثیر کپرنیک این نظریات را بسط داد‪.‬‬
‫نظریه پیش کپرنیکی‬
‫∎ نظریه پیش کپرنیکی ‪:‬‬
‫‪24‬‬
‫از زمان بطلمیوسی تا تحول بزرگ توسط کپرنیک ( ‪ 13‬قرن فاصله)‪.‬‬
‫مسلمانان( مانند ابن حیثم همزمان بوعلی) این نظریات را گفته بودند‪.‬‬
‫∎ تهیه زیج(زیگ) ⇐‬
‫یک مجموعه کتابهایی که در آنجا می آورند پیرامون احوال ستارگان و‬
‫اجرام آسمانی جدول تهیه میکردند‪ .‬تقریبا ‪ 220‬تا زیج داریم‪.‬‬
‫آخرین آنها‪ :‬زیج ایلخانی که توسط خواجه نصیر نوشته شده است‪.‬‬
‫● کاربرد‪ :‬از زیج ها برای تهیه تقویم استفاده می کردند‪ ،‬سالنامه درست میکردند‪،‬‬
‫جهت یابی ‪ ،‬تعیین طول شب و روز‬
‫∎ رصدخانه‬
‫‪25‬‬
‫⇐ مرکز آموزشی پژوهشی ‪ ،‬رصدخانه مراغه و سمرقند‬
‫‪4‬‬
‫علوم ریاضی‬
‫پیشتازان‪ :‬ایران‪ ،‬هند و روم‬
‫فیثاغورث ↤ ‪ 4‬قبل از میالد‬
‫دانشمندان مسلمان‪ :‬خوارزمی (‪،)algebra – liber algorismi‬‬
‫طوسی‪ ،‬عمر خیام(تقویم جاللی)‪ ،‬بوزجانی‬
‫● بوزجانی(قرن ‪ 1100( ↤ )4‬سال قبل)‪ ،‬اعداد منفی را وارد ریاضی کرد‪( ،‬اصطالح دِین)‬
‫اولین کسی که لفظ مهندس به او دادند‪ ،‬به او حاسب میگفتند‪.‬‬
‫‪26‬‬
‫‪5‬‬
‫فیزیک و مکانیک‬
‫علم الحیل (علم حیله‪،‬شگرف)‪ ،‬بخاطر اینکه دستگاهایی‬
‫که ساختند باعث شگرف مردم شد‪.‬‬
‫ابن هیثم صدتا دستگاه مختلف را در کتابش توضیح داده‬
‫است(‪ 430‬ه‪.‬ق از دنیا رفته است)‬
‫کتاب الحیل بنی موسی‬
‫‪27‬‬
‫‪6‬‬
‫علم کیمیا (شیمی)‬
‫کیمیاگری یک حالت سری بود ولی شیمی نیست‬
‫می خواستند موادی بسازند که مواد غیر قیمتی را به مواد قیمتی‬
‫تبدیل کنند‪ .‬اکسیر‬
‫می خواستند ماده ای بسازند که انسان را جاودانه کند‬
‫مهمترین کیمیاگران‬
‫جابر ‪ :‬شاگرد امام جعفر صادق(ع)‬
‫رازی‪ 243 :‬ه‪.‬ش‪ .‬بدنیا آمد(در شهر ری)‬
‫کتاب سر اسرار‬
‫الکل‬
‫‪28‬‬
‫علم ابدان در کنار علم ادیان است‬
‫‪7‬‬
‫علم طب‬
‫اولین بار بقراط و جالینوس ↤ ‪ 129‬میالدی‬
‫‪ 460‬قبل میالد متولد شد (‪ 2450‬سال پیش)‬
‫پدر علم پزشکی در اروپا شناخته شد‪.‬‬
‫طب اسالمی‪ :‬ترکیبی از علم بقراط و اضافات مسلمانان‬
‫مثل رازی و بوعلی‪ ،‬تا قرن ‪ 17‬کتاب قانون بوعلی‪،‬‬
‫کتاب مرجع اروپا بود‬
‫ابن نفیس‪ :‬اولین بار گردش خون را ثابت کرد‬
‫‪29‬‬
‫علوم اسالمی‪:‬‬
‫تولدش در زمان پیامبر بود‬
‫‪1‬‬
‫علم قرآنی (قرائت)‬
‫برای اینکه در قرائت مشکلی پیش نیاید‪ ،‬علم قرائت ابداء شد‬
‫در کنار علم قرائت بحث هایی پیش آمد‬
‫وحی چیست؟‬
‫نزول قرآن‬
‫اعراب قرآن ↤ زمان نزول قرآن نه نقطه داشت و نه‬
‫اعراب‪ ،‬اعراب گذاری کردند که در آینده اختالف پیش نیاید‬
‫آیات مکی و مدنی‬
‫آیات محکم و متشابه‬
‫‪30‬‬
‫مکی‪:‬اصول دین↤ بگو خدا یکتاست‬
‫مدنی‪ :‬فروع دین ↤ نماز‪،‬حج‬
‫از زمان حضرت محمد (ص)‬
‫‪2‬‬
‫علم تفسیر‬
‫ظاهر قرآن ‪ /‬معنا معجزه‬
‫انواع تفسیر‬
‫قرآن به ‪...‬‬
‫قرآن به روایت‬
‫عقلی‬
‫عرفانی‬
‫‪31‬‬
‫● حدیث بعد از قرآن مهمترین منبع است‬
‫● انواع حدیث‬
‫قول معصوم‬
‫فعل معصوم‬
‫تقریر معصوم ⇐ اگر ما کاری کردیم و معصوم حرفی نزد‬
‫یعنی کار مارا تایید کرده است‬
‫‪3‬‬
‫علم حدیث‬
‫● احادیث‬
‫شیعه ↤ ‪ 4‬کتاب معتبر دارند (کتاب اربعه)‬
‫سنّي ↤ ‪6‬کتاب (صحاح سته)‬
‫● روایات شیعه نسبت به اهل سنت غنی تر است‬
‫اهل سنت فقط از پیامبر (ص) روایت دارند‬
‫شیعه عالوه بر پیامبر از ائمه هم روایت دارند‬
‫بعد از رحلت پیلمبر نوشتن احادیث تا ‪ 100‬سال ممنوع بود و خیلی از‬
‫احادیث از بین رفتند اما شیعیان احادیث را می نوشتند‬
‫‪32‬‬
‫‪4‬‬
‫علم فقه و اصول فقه‬
‫رابطه منطق و فلسفه است‪ ( .‬منطق پایه و اساسد فلسفه است)‬
‫فقه از جهت لغت به معنای فهم عمیق است‪.‬‬
‫(در قرآن فهم عمیق داشته باشیم)‬
‫استنباط احکام شرعی از روی ادله‬
‫ادله‬
‫شیعه‪ :‬قرآن‪،‬سنت‪،‬اجماع‪،‬عقل‬
‫اهل سنت‪ :‬قرآن‪ ،‬سنت‪ ،‬اجماع‪،‬قیاس‬
‫تعالیم دین ‪ 3‬تاست‬
‫عقاید ↤ در علم کالم بحث میشود‬
‫احکام ↤ در علم فقه‬
‫اخالق ↤ در علم اخالق‬
‫‪33‬‬
‫∎ فقه همان باید نباید است‪ .‬اول باید هست و نیست باشد بعد باید و نباید مطرح شود‪ .‬هست و نیست‬
‫مربوط به عقل استو باید و نباید مربوط به فقه است‪.‬‬
‫واجب ↤ در هر واجبی ضفعتی هست‬
‫حرام ↤ در هر حرامی ضرورتی است‬
‫احکام فقهی‬
‫مستحب‬
‫مکروه‬
‫مباح‬
‫تهمت = غیبت ‪ +‬دروغ‬
‫‪34‬‬
‫تعریف ‪ :‬علمی است که از طریق عقل و شرع به تبیین مسائل می پردازد‪(.‬عقل و نقل)‬
‫‪5‬‬
‫علم کالم‬
‫شناخت‬
‫وظیفه متکلم‬
‫تبیین‬
‫‪2‬نوع سوال داریم‬
‫سوال میپرسد که بفهمد(شبهه)‬
‫ر ّد شبهات‬
‫سوال نمیپرسد‪ ،‬فرض دارد‬
‫مکاتب‬
‫قَدَریّه‪ :‬خداوند مارا خلق کرده و دیگر کاری به ما نداشته و ما مختاریم‬
‫جبریّه ‪ :‬هر کاری که انجام میدهیم مجبوریم‬
‫شائره‪ :‬عقل تعطیل است‪،‬هرچه شرع بفرماید درست است‬
‫ُمرجئه‪ :‬کسی که هرکاری میکند تو حق نداری بگویی گناه است‪.‬‬
‫خودش میداند و خدایش‬
‫خوارج‪ :‬هرکسی گناهی انجام داد‪ ،‬از زمره دین خارج شده است‬
‫و باید توجه کند‬
‫‪35‬‬
‫‪6‬‬
‫عرفان و تصوف‬
‫دوری از دنیا منحصر به اسالم ندارد‬
‫لغوی‪ :‬شناختن‬
‫تعریف عرفان‬
‫اصطالحی‪ :‬شناخت شهودی از طریق تذهیب‬
‫از کلمه صوفی(لباس پشمی که خشن باشد)‬
‫هر چیز را مظهر حق بداند‬
‫اتحاد عبد و عابد و معبود‬
‫رابطه عرفان و تصوف‬
‫اتحاد عقل و عاقل و معقول‬
‫اتحاد عشق و عاشق و معشوق‬
‫عرفان‪ :‬یک چیز نظری است‬
‫● صوفی‪ :‬کسی که بهد خودش ضرر میرساند‬
‫● اسالم شدیدا با عزلت نشینی مخالف است‪.‬‬
‫● ابعد از کشته شدن منصور روش تصوف در شهرها پخش شد‪.‬‬
‫● مرکز تصوف بغداد بود‪.‬‬
‫‪36‬‬
‫تصوف‪ :‬عملی است‬
‫آسیب های عرفان‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫شریعت گریزی ⇐ تقلید کار میمون است نه انسان !!!‬
‫‪2‬‬
‫عقل گریزی(عقل ستیزی) ⇐ عقل تا یک حدی کارایی داردو محدود است‬
‫در دین ها خالف عقل نداریم‪ ،‬بلکه فرا عقل داریم‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫گرایش به مسائل خرافی‬
‫‪4‬‬
‫ریاضت های باطل‬
‫‪5‬‬
‫‪37‬‬
‫سودجویی‬
‫‪ .4‬تاثیر فرهنگ و تمدن اسالمی بر تمدن غرب و پیدایش رنسانس‪:‬‬
‫راههای انتقال تمدن به غرب‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫راه بازرگانی(تجارت)‬
‫‪2‬‬
‫طرق فرهنگی (معاشرت)‬
‫‪3‬‬
‫ترجمه کتابهای مسلمانان⇐ دالیل رواج ترجمه کتاب توسط مسلمانان‬
‫دالیل داخلی‪:‬‬
‫با زبان علمی خود آشنا نبودند‬
‫دالیل خارجی‬
‫مفید‪ :‬از جهت اینکه باعث انتقال فرهنگ اسالمیبه غرب شد‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫جنگهای صلیبی‬
‫مضر‪ :‬به اسالم ضرر زد‪.‬‬
‫‪38‬‬
‫تاثیر علوم‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫فلسفه‪ :‬همه ی علوم بر اساس فلسفه ای بنا نهاده شده است‪.‬‬
‫یکی از اصلی ترین علل پیشرفت غرب‪ ،‬پیشرفت فلسفه است‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫پزشکی‪ :‬ترجمه کتاب بوعلی سینا ⇐ مهمترینکتاب پزشکی در آن زمان‬
‫نگاه به بیمار ⇐ بیمار روانی را جن زده می دانستند‬
‫و اینکه بیمار مورد عذاب الهی قرار گرفته است‬
‫‪3‬‬
‫ریاضیات‬
‫‪4‬‬
‫نجوم اسالمی و ستاره شناسی‬
‫‪5‬‬
‫‪39‬‬
‫انتقال هنر‬
‫‪ .5‬عوامل رکود و انحطاط فرهنگ و تمدن اسالمی‪:‬‬
‫نشانه های رکود‬
‫ضعف پایتخت و تجزیه آن‬
‫ضعف صنعت‬
‫انحطاط دانش و خط و هنر‬
‫قحطی و گرسنگی‬
‫‪40‬‬
‫عوامل رکود‪:‬‬
‫تجمل گرایی‬
‫‪1‬‬
‫عوامل داخلی‬
‫‪2‬‬
‫عوامل خاجی‬
‫حجاب بین مردم و سلطان(حاکم)‬
‫تکیه بر بیگانگان‬
‫ظلم و ستم‬
‫‪ .1‬اقتصادی‪ :‬سخت است ولی شکننده نیست‬
‫انواع تهاجم‪:‬‬
‫‪ .2‬نظامی‬
‫‪ .3‬فرهنگی‪ :‬در زمان پیامبر هم بود‬
‫‪41‬‬
‫‪3‬‬
‫‪42‬‬
‫عوامل دیگر‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫اشرافی گری افراد‬
‫‪2‬‬
‫تحجر ⇐ باعث میشود که تمدن سقوط‬
‫‪3‬‬
‫دنیا گرایی‬
‫‪4‬‬
‫تقابل تمدن اسالمی با تمدن غرب‬
‫‪5‬‬
‫تقابل بین دین و غرب‬
‫‪6‬‬
‫تقابل بین دین وعلم‬
‫‪7‬‬
‫اختالف و تفرقه‬
‫‪8‬‬
‫انزوا طلبی ⇐ انسان اجتماعی الطبع است ↤ صله ارحام‬
‫‪9‬‬
‫فاصله طبقاتی‬
‫‪1‬‬
‫‪0‬‬
‫تولیدات تصنعی‬
‫‪ .6‬عوامل انحطاط معنوی و بحرانها درونی دنیای مدرن‪:‬‬
‫انحطاط و بحرانهای دنیای مدرن‪:‬‬
‫انحطاط اخالقی و معنوی‪:‬‬
‫انحطاط روانی‬
‫انحطاط معرفتی‬
‫بحران فناوری(تکنولوژی)‬
‫‪43‬‬
‫مبانی انحطاط معنوی و اخالقی انسان مدرن‪:‬‬
‫اومانیسم (انسان محوری)‪:‬‬
‫هرچه انسان بخواهد خوب است و‬
‫هرچه انسان نخواهد بد است‬
‫∎ در تمدن اسالم‪ :‬خدا محوری ↤ هرچه خدا بخواهد حق است‬
‫علم گرایی‬
‫انحطاط معرفتی‬
‫‪44‬‬