Transcript تهیه پاورپوینت : شایان آقاجانی تهیه پرینت : پویابرهانی سرکارخانم میرزایی کالس پنجم{ب} مدرسه ی هدف حکومت های مستقل به شرح زیر می باشند -1 سلسله طاهریان -2 سلسله صفاریان

1
‫تهیه پاورپوینت ‪:‬شایان آقاجانی‬
‫تهیه پرینت‪:‬پویابرهانی‬
‫سرکارخانم میرزایی‬
‫کالس پنجم{ب}‬
‫مدرسه ی هدف‬
‫حکومت های مستقل به شرح زیر می باشند‬
‫‪ -1‬سلسله طاهریان‬
‫‪ -2‬سلسله صفاریان‬
‫‪ -3‬سلسله سامانیان‬
‫‪ -4‬سلسله آل بویه‬
‫‪ -5‬سلسله غزنویان‬
‫‪ -6‬سلسله سلجوقیان‬
‫‪ -7‬سلسله خوارزمشاهیان‬
‫سلسله طاهریان‬
‫پایتخت‪ :‬مرو‪ -‬نیشابور‬
‫دین ‪ :‬اسالم سنی‬
‫تاسیس ‪821:‬میالدی‪207/‬قمری‬
‫انقراض ‪873 :‬میالدی‪259/‬قمری‬
‫اولین امیر ‪ :‬طاهر بن حسین‬
‫آخرین امیر ‪ :‬محمد بن طاهر‬
‫طاهریان اولین حکومت مستقل ایران بعد از ٔ‬
‫حمله اعراب بودند‬
‫در اوایل قرن سوم‪ ،‬طاهر بن حسین‪ ،‬یکی از سرداران مأمون عباس ی از طرف او امیر‬
‫خراسان شد و بدلیل آن که عدم اطاعت خود را از مأمون اعالم کرد‪ ،‬اولین حکومت‬
‫مستقل ایرانی بعد از اسالم در ایران تشکیل شد و حکومت او به طاهریان معروف شد‪ .‬در‬
‫زمان طاهریان نیشابور به پایتختی برگزیده شد‪.‬‬
‫طاهریان در جنگ با خوارج در شرق ایران به پیروزی دست یافتند و سرزمینهای دیگری‬
‫مانند سیستان و قسمتی از ماوراءالنهر را به تصرف در آوردند و نظم و امنیت را در مرزها‬
‫بر قرار کردند‪ .‬گفته می‌شود که در زمان حکومت طاهریان‪ ،‬به جهت اهمیت دادن آنان به‬
‫کشاورزی و عمران و آبادی‪ ،‬کشاورزان به آسودگی زندگی می‌کردند‪.‬‬
‫در زمان طاهریان قیامهای بابک و مازیار که به ترتیب در اذربایجان و طبرستان(مازندران)رخ‬
‫داد باعث شد که انها از توجه به شرق ایران باز دارد‪.‬به همین دلیل خوارج دست به‬
‫شورش زدند‪.‬اخرین امیر طاهری محمد بن طاهر نیز فردی مقتدر نبود‪ .‬در نتیجه حکومت‬
‫طاهریان رو به ضعف نهاد و سرانجام در میانه‌های سده سوم هجری به دست یعقوب‬
‫لیث سرنگون شد‪.‬‬
‫امیران خانواده طاهریان عبارت اند از‪:‬‬
‫طاهر بن حسین معروف به ذوالیمینین‬
‫طلحه بن طاهر‬
‫علی بن طاهر‬
‫عبدهللا بن طاهر‬
‫طاهر بن عبدهللا‬
‫محمد بن طاهر بن عبدهللا‬
‫قلمرو طاهریان‬
‫کوزه ی شیشه ای ‪ -‬یکی از آثار هنری دوره ی طاهریان‬
‫سلسله صفاریان‬
‫پایتخت‪ :‬زرنج‬
‫دین ‪ :‬اسالم شیعه‬
‫تاسیس ‪861:‬میالدی‪247/‬قمری‬
‫انقراض ‪1002 :‬میالدی‪393/‬قمری‬
‫اولین امیر ‪ :‬یعقوب لیث‬
‫آخرین امیر ‪ :‬عمرو لیث‬
‫َّ‬
‫صفاریان از دودمان‌های ایرانی فرمانروای بخش‌هایی از ایران بودند‪ .‬پایتخت‬
‫َ‬
‫َ‬
‫ر‬
‫ایشان شهر ز نگ بود و خود را ازنوادگان ساسانیان میدانستند که پس از‬
‫حمله اعراب به سیستان مهاجرت کرده‌اند‬
‫یعقوب لیث نخستین امیر این خانواده بود که دولت مستقل اسالمی‬
‫صفاریان را بنیاد نهاد‪ .‬لیث سه پسر داشت بنامهای یعقوب و عمر و علی‪ ،‬هر‬
‫سه پسران لیث حکومت کردند‬
‫در زمان یعقوب لیث زبان فارس ی برای اولین بار پس از حمله اعراب زبان‬
‫رسمی شد وتا حدی از نابودی‬
‫زبان فارس ی وریشه ان جلوگیری شد‬
‫یعقوب لیث که مردی شیعه متعصب بود بر ترویج مذهب تشیع سرعت‬
‫بخشید ومذهب تشیع درسیستان‪-‬قهستان‪-‬کرمان‪-‬یزد وحتی قسمت هایی از‬
‫فارس برتری یافت وبه گفته ی برخی از محققین مذهب تشیع مذهب غالب‬
‫بلوچستان بوده است ‪.‬‬
‫فرمانروایان صفاری‬
‫یعقوب بن لیث صفاری‬
‫عمرو بن لیث صفاری‬
‫علی بن لیث صفاری‬
‫طاهر بن محمد بن لیث صفاری‬
‫خلف بن احمد (نوه دختری عمرو بن لیث)‬
‫قلمرو صفاریان‬
‫مسجد عتیق شیراز – یکی از بناهای دوره صفاریان‬
‫سکه نقره ای دوره صفاریان‬
‫سلسله سامانیان‬
‫پایتخت‪ :‬بلخ ‪ -‬بخارا‬
‫دین ‪ :‬اسالم ‪ -‬سنی‬
‫تاسیس ‪874:‬میالدی‪261/‬قمری‬
‫انقراض ‪1004 :‬میالدی‪395/‬قمری‬
‫اولین امیر ‪ :‬اسماعیل بن احمد‬
‫آخرین امیر ‪ :‬ابراهیم بن منصور‬
‫سامانیان (‪ ۳۹۵ - ۲۶۱‬ق ‪ ۱۰۰۴ - ۸۷۴ /‬م) یکی از دودمانهای ایران قدیم بودند که تقریبا بر تمامی‬
‫سرزمینهای خراسان‪ ،‬هیرکان‪ ،‬مکران‪ ،‬سیستان‪ ،‬خوارزم و کرمان حکومت کردند و باعث رشد و‬
‫شکوفائی زبان فارس ی دری شدند‪.‬‬
‫سامانیان ایجادگر دومین نو ایرانگرائی تاریخ تمدن ایران بودند و در شکلگیری فرهنگ‪ ،‬تمدن و‬
‫دانش در ایران پس از اسالم نقش بسزائی دارند‪.‬‬
‫در دوره سامانیان‪ ،‬زبان فارس ی از پیشرفت و شکوفایی زیادی برخوردار شد‪ .‬با آن که سامانیان در‬
‫کارهای اداری زبان عربی را به کار میبردند و آن را شعار وحدت خالفت میشمردند‪ ،‬امکان آن را‬
‫فراهم آوردند تا شاعران فارس ی دری همچون رودکی «وفات در ‪ ۳۲۹‬ق ‪ ۱ - ۹۴۰ /‬م» و دقیقی‬
‫«حدود ‪ ۷۰ - ۳۲۵‬ق ‪ ۸۰ - ۹۳۵ /‬م» از نخستین کسانی باشند که با گونهای از زبان ملی خود که از‬
‫تکمیل و آمیختن لهجه های محلی گوناگون فراهم آمده بود مطلب بنویسند‪.‬‬
‫خاندان سامانی از مردم بلخ و از نوادگان بهرام چوبین ساسانی بودند‬
‫در زمان سامانیان ‪،‬تعدادی از قبیله های ترک زبان مرزهای شمال شرقی ایران ‪ ،‬به قلمرو آنها‬
‫مهاجرت کردند شاهان سامانی ‪ ،‬بسیاری از ترکها را به عنوان غالم به خدمت می گرفتند و از آنها‬
‫در کارهای ساختمانی و جنگی استفاده می کردند پس از مدتی ‪،‬بعض ی از این غالم ها مسلمان شدند‬
‫وبه دلیل لیاقت وتوانایی خود‪،‬به فرماندهی سپاه وحکومت شهر ها رسیدند‬
‫نام و لقب نه تن از پادشاهان این سلسله با توالی و مدت حکومتشان‪ ،‬از این قرار است‪:‬‬
‫سامان خدا‬
‫اسد بن سامان‬
‫یحیی بن اسد‬
‫نصر اول‬
‫اسماعیل بن احمد‪ ،‬معروف به امیر ماض ی (‪ ۲۷۹ – ۲۹۵‬ه‪.‬ق‪).‬‬
‫احمد بن اسماعیل‪ ،‬معروف به امیر شهید (‪ ۲۵۹ – ۳۰۱‬ه‪.‬ق‪).‬‬
‫نصر بن احمد‪ ،‬معروف به امیر سعید (‪ ۳۰۱ – ۳۳۱‬ه‪.‬ق‪).‬‬
‫نوح بن نصر‪ ،‬معروف به امیر حمید (‪ ۳۳۱ – ۳۴۳‬ه‪.‬ق‪).‬‬
‫عبدامللک بن نوح‪ ،‬معروف به امیر رشید (‪ ۳۴۳ – ۳۵۰‬ه‪.‬ق‪).‬‬
‫منصوربن نوح‪ ،‬معروف به امیر سدید (‪ ۳۵۰ – ۳۶۵‬ه‪.‬ق‪).‬‬
‫نوح بن منصور‪ ،‬معروف به امیر رض ی (‪ ۳۶۵ – ۳۸۷‬ه‪.‬ق‪).‬‬
‫منصور بن نوح (‪ ۳۸۷ – ۳۸۹‬ه‪.‬ق‪).‬‬
‫عبدامللک بن نوح (‪ ۳۸۹ – ۳۸۹‬ه‪.‬ق‪).‬‬
‫ابراهیم بن منصور (‪ ۳۹۰ – ۳۸۹‬ه‪.‬ق‪).‬‬
‫قلمرو سامانیان‬
‫سکه نقره دوره سامانیان‬
‫سکه طال مربوط به دوره سامانیان‬
‫ظروف سفالی مربوط به دوره سامانیان‬
‫مقبره اسماعیل سامانی – بخارا –یکی از بناهای دوره سامانی‬
‫حکومت های ترک‬
‫با گذشت زمان ‪،‬عده ای از فرماندهان ترک در ایران حکومت های مستقلی تشکیل‬
‫دادند‪.‬‬
‫سلسله های ترک‪ -‬یعنی غزنویان‪،‬سلجوقیان وخوارزمشاهیان – مدت ‪ 500‬سال بر‬
‫ایران حکومت کردند‪.‬‬
‫شاهان این سلسله ها‪ ،‬برای اداره امور کشور از وزیران با هوش ایرانی استفاده می‬
‫کردند ‪ .‬یکی از وزیران ایرانی سلجوقیان ‪ ،‬خواجه نظام امللک بود‪ .‬به فرمان او در سراسر‬
‫کشور مدرسه هایی ساخته شد‪ ،‬این مدرسه هارا نظامیه می نامیدند‪.‬‬
‫سلسله آل بویه‬
‫پایتخت‪ :‬شیراز‬
‫دین ‪ :‬اسالم ‪ -‬شیعه‬
‫تاسیس ‪932:‬میالدی‪320/‬قمری‬
‫انقراض ‪1055 :‬میالدی‪447/‬قمری‬
‫اولین امیر ‪ :‬عماد الدوله علی‬
‫آخرین امیر ‪ :‬ملک رحیم‬
‫آل بویه یا بوییان یا بویگان‬
‫از دودمان‌های دیلمی که در بخش مرکزی و غربی و جنوبی ایران و عراق فرمانروایی‬
‫می‌کردند و از دیلم در الهیجان گیالن برخاسته بودن‬
‫ً‬
‫آل بویه با اینکه احتماال در آغاز شیعه زیدی بودند‪ ،‬هنگامی که به حکومت رسیدند به‬
‫شیعه دوازده امامی گرایش یافتند‬
‫در مورد تبار خاندان بویه در میان دانشمندان و تاریخنگاران دیدگاه‌های گوناگون وجود‬
‫دارد‪ ،‬صابی در کتاب تاجی آورده‌است که نسب بویه به بهرام گور منتهی می‌گردد و بعض ی‬
‫االمم‬
‫گفته‌اند که بویه از نسل دیلم بن ضبه بوده‌است و ابوعلی مسکویه در کتاب تجارب ‌‬
‫آورده‌است که پادشاهان آل بویه خود را از فرزندان یزدگرد پسر شهریار آخرین پادشاه‬
‫ساسانی می‌دانند و می‌گویند که در آغاز تهاجم اعراب مسلمان بعض ی از اوالد یزدگرد به‬
‫گیالن رفته و درآنجا ساکن شدند‬
‫اسامی حاکمان آل بویه و زمان حکومت آنها‬
‫ٔ‬
‫دیامله فارس‬
‫الف‪-‬‬
‫‪ -۱‬عمادالدوله ابوالحسن علی بن بابویه (‪)۳۲۰-۳۳۸‬‬
‫‪ -۲‬عضدالدوله و تاج امللة ابوشجاع پناه خسرو پسر رکن الدوله (‪)۳۳۸-۳۷۲‬‬
‫‪ -۳‬شرف الدوله ابوالفوارس شیرذیل پسر عضدالدوله (‪)۳۷۲-۳۷۹‬‬
‫‪ -۴‬صمصام الدوله ابوکالیجار مرزبان پسر عضدالدوله (‪)۳۷۹-۳۸۸‬‬
‫‪ -۵‬بهاءالدوله ابونصر پسرعضدالدوله (‪)۳۸۸-۴۰۳‬‬
‫‪ -۶‬سلطان الدوله ابوشجاع پسر بهاءالدوله (‪)۴۰۳-۴۱۵‬‬
‫‪ -۷‬عمادالدوله ابوکالیجار مرزبان پسر سلطان الدوله (‪)۴۱۵-۴۴۰‬‬
‫‪ -۸‬ملک رحیم ابونصر خسروفیروز پسر ابوکالیجار مرزبان (‪)۴۴۰-۴۴۷‬‬
‫قلمرو آل بویه‬
‫سکه های مربوط به دوره آل بویه‬
‫پارچ طال ازآثار دوره آل بویه‬
‫مسجد برسیان از بناهای دوره آل بویه‬
‫سلسله غزنویان‬
‫پایتخت‪ :‬غزنین ‪ -‬الهور‬
‫دین ‪ :‬اسالم ‪ -‬سنی‬
‫تاسیس ‪975:‬میالدی‪344/‬قمری‬
‫انقراض ‪1187 :‬میالدی‪583/‬قمری‬
‫اولین امیر ‪ :‬آلپ تکین‬
‫آخرین امیر ‪ :‬تاج الدوله‬
‫َ َ‬
‫دولت غزنوی یا غزنویان (‪ ۹۷۵-۱۱۸۷‬م‪ ۳۴۴( ).‬ه‪.‬ق‪ ۵۸۳ - .‬ه‪.‬ق‪ ).‬یک حکومت ترک تبار و مسلمان در‬
‫بخش ی از شرق خاورمیانه و جنوب آسیای میانه بود‪.‬اما به عنوان مروج و ناشر اسالم مورد توجه و تایید‬
‫خالفت عباس ی بود‪ .‬زبان رسمی این حکومت دری بود‪ .‬شهرت این حکومت در جهان‪ ،‬بیشتر به خاطر‬
‫فتوحاتی است که در هندوستان انجام داده‌است‪.‬‬
‫از آنجا که غزنویان نخستین پایه‌های شهریاری را در شهر غزنین آغاز نمودند به غزنویان نامدارشدند‬
‫در اواخر حکومت سامانیان یکی از سرداران ترک به نام آلپ تکین (به فارس ی‪ :‬آلپ مانند‪ ،‬نیرومند) کوشید‬
‫با همدستی عده‌ای دیگر‪ ،‬یکی از اعضای خاندان سامانی به نام نصربن عبدامللک بن نوح را به حکومت‬
‫برساند اما نتوانست و پسر عموی وی یعنی منصور بن نوح به جای وی بر تخت نشست‪ .‬پس از این ماجرا‬
‫البتکین راهی شهر غزنین در افغانستان شد و در آنجا حکومت را بر دست گرفت‪.‬‬
‫ابتدای دوره ی غزنویان‬
‫سکه های مربوط به دوره ی غزنویان‬
‫مناره غزنی از بناهای دوره ی غزنویان‬
‫سلسله سلجوقیان‬
‫پایتخت‪ :‬نیشابور – ری ‪ -‬اصفهان‬
‫دین ‪ :‬اسالم‬
‫تاسیس ‪1037:‬میالدی‪429/‬قمری‬
‫انقراض ‪1194 :‬میالدی‪552/‬قمری‬
‫اولین امیر ‪ :‬طغرل بیک‬
‫آخرین امیر ‪ :‬احمد سنجر‬
‫سلجوقیان در اصل غزهای ترکمان بودندکه در دوران سامانی در اطراف دریاچه‬
‫خوارزم سیردریاوآمودریا می‌زیستند‬
‫سلجوقیان که به اسالم رو آورده بودند‪ ،‬بعد از ریاست سلجوق بن دقاق‪ ،‬نام‬
‫سالجقه را به خود گرفتند و به سامانیان در مبارزه با دشمنانشان بسیار کمک‬
‫کردند‬
‫سلجوقیان زبان فارس ی را زبان رسمی و درباری قرار دادند و وزیران این دوره ‪-‬به‌ویژه‬
‫عمیدامللک کندری و خواجه نظام‌امللک‪ -‬خدمات مهمی به ادبیات فارس ی و گسترش‬
‫دانش‌ها کردند‬
‫بنیادگذاری مدارس نظامیه‪ ،‬در بغداد‪ ،‬بلخ‪ ،‬نیشابور‪ ،‬اصفهان و ایجاد کتابخانه‌ها و‬
‫خانقاه‌ها و مدارس گوناگون از کوشش‌های فرهنگی این دوره‌است‪.‬‬
‫نویسندگان و مشاهیری مانند‪ :‬امام فخر رازی‪ ،‬امام محمد غزالی‪ ،‬ابوالفرج بن جوزی‪،‬‬
‫شیخ شهاب ّ‬
‫الدین سهروردی‪ ،‬امام الحرمین جوینی و امثال آنان نیز در این روزگار‬
‫می‌زیستند‬
‫پادشاهان سلجوقی‬
‫‪ -1‬رکن‌الدین طغرل‌بیک بن سلجوق‌‬
‫‪ -2‬عضدالدوله آلپ ارسالن‬
‫‪ -3‬جالل‌الدوله ملکشاه‬
‫‪ -4‬ناصر الدنیا و الدین محمود بن ملکشاه‬
‫ق‬
‫‪ -5‬رکن الدین برکیار ‌‬
‫‪ -6‬جالل‌الدین ملکشاه بن برکیارق‌‬
‫‪ -7‬غیاث الدنیا و الدین محمد‬
‫‪ -8‬محمود بن محمد بن ملکشاه‬
‫‪ -9‬داود بن ابوالقاسم درگزینی‬
‫‪ -10‬مسعود بن محمد بن ملکشا‬
‫‪ -11‬معزالدین احمد سنجر‬
‫قلمرو سلجوقیان‬
‫ظروف سفالی دوره سلجوقیان‬
‫گنبد جبلیه کرمان از بناهای دوره سلجوقیان‬
‫گنبد کبود مراغه از بناهای دوره سلجوقیان‬
‫سلسله خوارزم شاهیان‬
‫دین ‪ :‬اسالم‬
‫تاسیس ‪1098:‬میالدی‪491/‬قمری‬
‫انقراض ‪1219 :‬میالدی‪616/‬قمری‬
‫اولین امیر ‪ :‬نوشتکین غرچه‬
‫آخرین امیر ‪ :‬جالل الدین منکبرنی‬
‫فرمانروایان خوارزمشاهی‬
‫نوشتکین غرچه متوفی ‪ ۴۹۱‬ه ‪ .‬ق‪.‬‬
‫قطبالدین محمد از ‪ ۴۹۱‬تا ‪ ۵۲۱‬ه ‪ .‬ق‪.‬‬
‫اتسز خوارزمشاه از ‪ ۵۲۱‬تا ‪ ۵۵۱‬ه ‪ .‬ق‪.‬‬
‫ایل ارسالن از ‪ ۵۵۱‬تا ‪ ۵۶۸‬ه ‪ .‬ق‪.‬‬
‫سلطانشاه (پسر ایلارسالن) متوفی ‪ ۵۶۸‬ه ‪ .‬ق‪.‬‬
‫عالءالدین تکش (پسر ایلارسالن) از ‪ ۵۶۸‬تا ‪ ۵۹۶‬ه ‪ .‬ق‪.‬‬
‫عالءالدین محمد از ‪ ۵۹۶‬تا ‪ ۶۱۷‬ه ‪ .‬ق‪.‬‬
‫جالل الدین منکبرنی از ‪ ۶۱۷‬تا ‪ ۶۲۸‬ه ‪ .‬ق‬
‫قلمروی خوارزمشاهیان‬
‫مسجد ملک زوزن خواف ازبناهای دوره ی‬
‫خوارزمشاهیان‬
‫گوشواره طال از صنایع دستی دوره ی‬
‫خوارزمشاهیان‬