Transcript اینجا
گردآورنده:نوید گودرزی دبیرستان عالمه حلی ناحیه یک اراک معرفی برخی از شخصیت های علمی قرن پنجم تا هفتم هجری ابوری حا ن بیرونی ن ظا می هر باباطا سید رضی شیخ مفید سنایی سعدی خیامنیشابوری مولوی نظامی گنجوی عرو فایرانی درقر ن کیاب ن مؤیدن ظا میشاعر م کیمابو م حمدالیا سب ن یو س فب نز ح ششمهجریقمریا ست.ویبی ن سالهای ۵۳۰تا ۵۴۰هجریقمری درشهر گنجه قی داشتها ست.ویازفنو ن ق ع در جمهوری آذربایجا نکنونی متولدشدامااصلیتعرا وا کمتوعلومعقلیونقلیو ط بوریاضیو مو سیقیبهرهای ک امل دا ش ته و از ح کمتبهشمار میآمده ا ست .مهمتری ناثروی"پنج گنج"یا "خمسه" علمایفلسفهو ح عاتورباعیاتا ست.ویبی ن سالهای قط قصاید ،غزلیات، عاراو مشتم لبر ا ست .دیوا ناش ۵۹۹تا ۶۰۲هجریقمریوفاتیافت. کر هفتپی مهمتری ن آثاربزرگتری نشاعربز می سرایایرا نلیلیو مجنو ن . کندرنا مهو خسرووشیری ن مخز ناال سرارا ست وا س ابورحیان بریونی ابوری حا ن م حمدب نا حمدبیرونی در ذی حجه سا ل 362هجریقمری دربیرو ن خوارزم زاده شد .سالهایاو ل زندگی را در خوارزمبهت حصی لعلوم گذرانید و مدتی در خد مت ما مونیا ن خوارزم بودتا آ نکه به مسافرتپرداخت .درابتدای سفر چند سالی را در عالیقابو س وشمگ یر قی دریای مازندرا ن) در خد مت شم سالم جرجا ن ( در جنو ب شر قیهرا در آنجابهنامقابو سبه سا ل 390هجریتالی فکرد.ای ن گذرانید وکتا ب آثارالبا کتا باز گاهشماریو جشنهای مل ل مختل ف سخ ن می گوید. عبا س ما مو ن اب ن ما م و ن پ س از ده سا ل دوباره به خوارزم بازگشت و در دربار ابوال عبا س داماد سلطا ن م حمود غزنویبه کندبود وارد شد.ا ب.ال خوارزمشاهکه مردی دانشم خوارزملشگرکشید وپ ساز فت ح آ ن شهرابوری حا ن رانیزبا خودبه غزنی نبرد (بهار 408هجری) کرکشیهای سلطا ن م حمودبههندو ستا ن راه یافت وبا ابوری حا ناز آ نپ سهمراهلش کریت آ موخت حاص لای ن عاشر شد و زبا ن سانس کیما نهند م بسیاریاز دانشمندا ن و ح کریتبهزبا نعربیا ست. سفرکتا بت حقیق ماللهندوترجمه چندکتا باززبا ن سانس عه دوم ابوری حا نپ سازعمریت حقیق وتالی ف ماندنی وارزشمند سرانجام در روز جم رج ب سا ل 4 4 2هجری دیدهاز جها ن گشود. آثار عودی قانو ن مس التفهیم ت حقیق ماللهند شیخ مفید کبرایبغدادپای عده 3 36قمری درع هم ذیق ع لتابنا کوفروزنده دریازد و...ای ن مش هبی هستیبر جها ن گذاردو م حمدناموی گردید.از آنجاکهپدراوشخصیپارساو مذ کبری علملق بویشدوپ ساز چندیع علیموتربیتاشتغا ل داشت ،اب نالم بودوبهت کی خودرابابزرگی می گذراند. وبغدادی دولق ب دیگراو گردید .م حمد دورا نکود فرا ستوتیزهوشیاو خبراز گذشتهایپا ک ،از خاندا ن خوی شو آیندهایروش ن ،در بغدادو جها نا سالم می داد.عشقوشورفراوا نبهت حصی ل موج بشدکههمراهپدربه بغدادرفتهوفراگیریعلمو دان شرا آغازکند.اوازنشاطوافروفرحبخ شبسیاری در عهبرخورداربود.عطراخال ص دروجود م حمدکاررابدانجارسانیدکه درپنج مطال سالگیبرایاوازای نابیالیا ساجازهروایت گرفتهاندو در حالیکههفت سا لو چند ماه داشتازای ن سما کنق لروایتکردها ست . ویفرزانهایتالشگر گردیدبه طوریکهپی شاز دوازده سالگیازبرخی م حدثا نروایت قب لازبیست سالگی حدیثشنیدها ست . اخذکردهوازا ستاد خوی ش ،شیخ صدوق . تحصیالتواستادا ن افی ،کالم وعقاید آم وخت و از ا سروابن جن یدا سک از مح ضر مظفر ب ن م حمد ،ابو ی عفر ب ن هره ج ست .فقهرانزد ج انی ب در س حس ی ن بنعلیبصریوعلی ب نع ی سیر م م حمد ب نقولویه فرا گرفت واز مح ضراد ی ب و مور خ چ یره د ست م حمد ب ن عمرا ن ایت آ م وخت . انیعلم رو مرزب ات ید م حمد بودندکه ابن حمزهط بری ،ابنداودقمی ،صفوا ن وش یخ صدوقدی گرا س ا ناوریختند. ام ج شهدش یری ن دان ش رادرک انندقم ،بلخ ،مراغه ، های مختل ف م انیازشهر الم ادا ن ویع ا نا ست در م ی علم سرووج ود خ ود رااز چشمه دانشبغداد طراوتوهمدا ن و شهرزورد یده ابنالم میشوند کا نب ودهاست الیواالر اراوالم معرو فتری ن آث اتر سید ویدر 408قمریبهوف سید رضی هیمب ن مو سیب ن ابوال حس ن م حمدب ن حسی نب ن مو سیب ن م حمدب ن مو سیب نابرا عرو فبه سید رضی و شری ف رضیبرادر سید مرت ضیکهزودتراز عفرعلیهالسالم م ج برادربزرگوار خود جها نفانیراوداعنمود. کدا م ن أ سفانهپدر خود رااز د ست داده و در داما ن مادرپا کی مت آ ن دو در سنی نکود کیهم خ وی ش را بهنام فاطمهاز خاندا ن شری ف واصی لپرور ش یافتهاند وازکود عداد خدادادینیزبرخوردار مصرو فعلوم دینی وقرآنینمودهازنبوغ وهو ش وا ست هرا سالما هللعلیها بودند .شبی شیخ مفیدعلیهالر حمة در خوا ب دیدکه فاطمه ز د ستنور چشما ن خودامام حس ن وامام حسی نعلیهماالسالم را گرفته وبه جلسه در س شیخ مفید وارد شدند.به شیخفر موده یا شیخای ن دو را درو سفقهیبیا موزز پ س از بیداری از خوا ب خوی ش سرطیا ن ومت حیر بودکه مرا چه ر سدکه به آ ن بزرگوارا ن در سفقه آ موزمپ ساز مدتیکهبه جلسه در س وب حث مینشیند زنی را هده مینمایدکه د ست دوکود ک خود شری ف مرتضی و شری ف رضی را گرفته و مشا هرا سالما هللعلیهاراای نفاطمه به م حضرا ستادوارد میشودوهما ن جمله حضرتز کر خوا ب ة متذ سیدهبشیخ می گویدکهای ن دوکود ک را درو سفقهبیا موز .شیخفورا دیش ب خود گردیداشک در چشمان ش حلقهزدوبها حترام آنا ناز جابرخا ستوپ س از سالم خوا ب خوی شبرای آنهابازگوکرد أ س ف خا ک در س ن 47سالگیبه سا ل 406اوای لقر نپنجموفاتنمودو موجیازت قت عیا ن جها نرافرا گرفت.شری ف مرتضیبهقدرینارا حتبودکهفر مود طا عراقوشی دیدار جسدبرادرراندارم ،دیگریبهاونمازبخواند.شری فرضیباای ن س نکمازل حاظ کمیتوکیفیت خدماتبسیارارزندهبه جها نا سالمنمودنوشتهاند چندیپ سازوفات هیم مجا بفرزندبا بال حوایج دف ن جسداورا درکربالی حسینینزدیکقبر جد شابرا نمودند. عرو فتری ناثر سیدرضی گردآوری سخنا نونا مههای حضرتعلی درنهج بدو نشک م البالغها ست سنایی غزنوی ابوالمجد مجدود ب ن آدم متخل ص به سنایی شاعر وعار ف بزر گ و نا مدار نیمه دوم سدهپنجمونیمهاو ل سده ششمهجریا ست .وی در سا ل ۴۶۳ عر سنایی ا ۴۷۳هجریقمری در غزنی ن دیدهبه جها ن گشود .چنانچهازش ی هی و آشنایی و دربرخیتب حر و بر میآیداوبهتمام دانشهای زما ن خود آگا ا ستادی داشتها ست .وی در سا ل ۵۲۵یا ۵۳۵هجریقمری در س ن ۶۲ کی بوترجی عو سالگی درگذشت.از آثاروی غیراز دیوا نقصیدهو غز لوتر عرو ف و بدی نقرارند :مثنویهای عه و رباعی ،مثنویهای وی م قط عاد،عشقنا مه عبادالیالم حدیقةال حقیقه ،طریقالت حقیق،کارنا مهبلخ ،سیرال کتو بو یکرسالهنثرنیزبهوینسبت دادهاند. وعق لنا مه .سه م آثاراو درای ن مجموعه: عار دیوا ناش عةالطریقه حدیقةال حقیقهوشری طریقالت حقیق سعدی مشر فالدی ن مصل حب نعبدا هلل شیرازی شاعر ونویسندهبزر گقر نهفتمهجری کر عدپ سرابوب عدیةا ستکهازناماتابک م ظفرالدی ن س قمریا ست.تخل صاوة س ةبی ن سالهای ۶۰۰تا ۶۱۵ عدپسر زنگی گرفته شدها ست .ویا حتماال پسر س هجریقمریزادهشدها ست .در جوانیبه مدر سهن ظا میهبغدادرفتوبهت حصی ل ک ش و حبشه و کمتپرداخت .سپ سبه شام و مرا اد ب وتفسیر وفقه وکالم و ح های خ ود د ستیازید. کار ه ألی فشا حجاز سفرکردوپ سازبازگشتبهشیراز،بهت عد()۶۵۶ عدینا مه یابو ستا ن رابهن ظم درآورد و در سا لب وی در سا ل ۶۵۵س عات،ترجی عبند ،رباعیات ألی فکرد.عالوهبراینهاقصاید ،غزلیات،قط گلستا ن رات و مقاالت وقصایدعربینیز داردکههمه را درکلیات وی جم عکردهاند .ویبی ن سالهای ۶۹۰تا ۶۹۴هجری در شیراز درگذشت و درهمانجابه خا ک سپرده شد. حکایتی از باب اول گلستان ار مشرقو مغر ببه چه گرفتیکه ملو کپیش ی ن کندررو میراپر سیدند دی اس کربی شازای نبودها ستایشا نرا چنی نفت حی را خزای نوعمرو ملکولش میسرنشده گفتابهعو ن خدایعزّوجل هر مم ل ک تی را ک ه کویینبردم ها ن جزبهن گرفتمرعیت شنیازردمونامپادشا ه ل خرد بزرگ شنخوانندا کهنامبزرگا نبهزشتةبرد مولوی قر نهفتمهجری موالنا جال لالدی ن م حمدبلخی مشهوربه مولویشاعربزر گ قمری دربلخزادهشد.پدرویبهاءالدی ن قمریا ست.وی در سا ل ۶۰۴هجری کهازعلماو صوفیا نبزر گزما ن خودبودبه سب برنجشیکهبی ناوو سلطا ن عداز مدتی سیرو سیا حت م حمد خوارزمشاهپدید آ مدهبودازبلخبیرو ن آ مدوب قرار ها نالدی ن م حققتر مذی علیماتبر عدازفوتپدرت حتت قونیهرفت .موالناب به قمریانقالبی دروی قاتویباشم ستبریزی در سا ل ۶۴۲هجری گرفت .مال قبتنف سو پدید آوردکه موج بتر ک مسندتدری سوفتوایویشدوبه مرا قونیهوفاتیافت.از قمری در هی بباط نپرداخت.وی در سا ل ۶۷۲هجری تذ کتوبات،فیه آثاراو میتوا نبه مثنوی ،دیوا ن غزلیاتیاکلیاتشم س،رباعیات ،م عهاشارهکرد. مافیهو مجال س سب خیام هیمالخیا می مشهوربه ةخیامةفیلسو ف و ریاضیدا ن و کیمابوالفت حعمرب نابرا ح منجم و شاعرایرانی در سا ل ۴۳۹هجریقمری در نیشابور زاده شد .وی در عاریبه زبا ن کاری داشت .ویاش هی واصالحتقویم جاللیهم کشا ترتی ب رصد مل پار سی وتازی وکتابهایینیزبههر دو زبا ن دارد.از آثاراو در ریاضی و جبر و قلید س ،رسالهفیاال حتیا ل ک ل م ن مصادراتکتا با مقابله رسالهفی شرح مااش کنه را میتوا ن ک ب منهما ،ولوازماال م ه ب والفضهفی جسم مر عرفه مقداریالذ لم قمری درگذشت.رباعیاتاوشهرت جهانی دارد. نامبرد.ویبه سا ل ۵۲۶هجری باباطاهر عاصر با طغر ل شاه هرعریا نعار ف و شاعرقر ن پنجمهجریقمری و م باباطا هراطالعات مبسوطی قیا ست.البته دربا ب حوادثزندگیوا حواالتبابا طا سلجو عنی عاصرعی نالقضاتهمدانی (ی کرهنویسا ن وی را م در د ست نیست .برخیتذ حدود سا ل ۵۲۵هجریقمری) و برخی وی راهمعهد خواجه نصیر (۶۷۲ عرو ف او ،مجموعه هرعالوه بر دوبیتیهای م هجریقمری) دانستهاند .از باباطا عار کلماتقصارینیزبه زبا نعربیبهنام ةاشاراتةبه جای ماندها ست.ازاش هر مجموعه موثقی در د ست نیست ،بههمی ن جهت نمیتوا ن در ص حت باباطا کمیکرد. هندبه یقی ن ح عاریکهبهاونسبت مید انتسا بتماماش هر درای ن مجموعه: آثارباباطا ها دوبیتی غز ل قصیده