Transcript سیره پیامبر (ص) در ادبیات

‫پیامبر اسالم ‪ ،‬پیامبر رحمت و آرامش‬
‫گ‬
‫در زبان های اسالمی به ویژه عربی و فارسی ‪ ،‬قصاید ‪ ،‬چامه ها ‪ ،‬قطعه ها و اثار بسیاری در ثنای پیامبر‬
‫اکرم (ص) سروده شده است ‪ .‬مدایح مذهبی از مقوله ی شعر متعهد است نه هنر مجرد ‪ .‬چون در این‬
‫گونه اثار ‪ ،‬شاعران حقانیت رهبران الهی و راه انان را می نمایانند و می کوشند تا با زبان واالی شعر‬
‫حقایق را به فرهنگ جامعه و شعور اجتماعی منتقل سازند وموضع مردان حق و رهبران سعادت و عدالت‬
‫را در برابر دیگران به ویژه جباران و ستم گستران ‪ ،‬تحکیم بخشند و استوار دارند ‪ .‬این اثار از نظر اخالقی‬
‫و تربیتی هم سودمند است ‪ ،‬زیرا در ان ها ذکر فضایل اخالقی ‪ ،‬خصلت ها ‪ ،‬اداب ‪ ،‬رفتار پیشوایان‪،‬‬
‫ازادگی ها ‪ ،‬فداکاری ها ‪ ،‬پاکی ها و مجاهدت های انان و محبت انان به انسان ها و توده ها امده است ‪ .‬و‬
‫این ها همه به صورتی عمیق و پرورش دهنده و اموزنده است ‪.‬‬
‫صرف نظر از برخی اشعار مذهبی سست که در این اواخر سروده شده است ‪ ،‬اشعار‬
‫مذهبی در سطحی بلند جای دارند ‪ .‬و اگر اثار و قصایدی را که در زبان های اسالمی ‪ ،‬به‬
‫ویژه عربی و فارسی در مدایح پیامبر اکرم (ص) سروده شده است و بیان محامد او ‪،‬‬
‫گرداوری کنند ‪ ،‬ده ها مجلد می شود ‪ .‬و این همه در فهرست ها و ک تاب ها و مجموعه ها و‬
‫ک تابخانه های عمومی و خصوصی سراسر جهان موجود است ‪ .‬دیوان های شاعران ما‬
‫فارسی زبانان نیز ‪ ،‬از قدیم ترین روزگاران ‪ ،‬اکنده از شعر مذهبی ‪ ،‬از جمله مدایح غرای‬
‫نبوی بوده است‪ .‬از شاهنامه ی حکیم ابوالقاسم فردوسی بگیرید که با ذکر توحید و مدح‬
‫پیامبر و ال او اغاز می کند ‪ ،‬تا سنای ی و ناصر خسرو و خاقانی و ‪...‬و ملک الشعرای بهار و‬
‫تا امروز ‪ .‬این اثار نشان می دهد که فنون جمیله ی مذهبی و هنر دینی و اعتقادی دامنه‬
‫ای بس وسیع داشته است و دارد و هم نشان می دهد که نقش خالق مذهب در زبان‬
‫فارسی تا کجا بوده است و هست ‪.‬‬
‫خشصیت حرضت محمد(ص) دارای وجوه خمتلفی است‪ ،‬از این رو شاعران گاه در توصیف‬
‫جشاعت و اخالق ایشان شعر رسودهاند و گاه درابره برخورد آن بزرگوار اب دیگران و رعایت‬
‫حقوق آنها‪ .‬گاه صبوری و گاه صهل رمح ایشان را در شعرهایشان س تایش کردهاند‪ .‬شاعران‬
‫سعی کردهاند در شعرهایشان بیشرت به توصیفات و کامالت معنوی پیامرب اسالم (ص) بپردازند‪.‬‬
‫نمونه هایی از اشعار‬
‫شاعران پارسی گوی در‬
‫مدح‬
‫وی قبه ی عرش تکیه گاهت‬
‫ای از بر سدره شاهراهت‬
‫بشکسته ز گوشه ی کالهت‬
‫ای طاق نهم رواق باال‬
‫هم شرع خزیده در پناهت‬
‫هم عقل دویده در رکابت‬
‫در گردن پیر خانقاهت‬
‫ای چرخ کبود ژنده دلقی‬
‫شب طره ی پرچم سیاهت‬
‫مه طاسک گردن سمندت‬
‫افالک حریم بارگاهت‬
‫جبریل مقیم آستانت‬
‫عقل ارچه بزرگ ‪ ،‬طفل راهت‬
‫چرخ ار چه رفیع ‪ ،‬خاک پایت‬
‫سوگند به روی همچو ماهت‬
‫خورده ست خدا زروی تعظیم‬
‫ایزد که رقیب جان خرد کرد‬
‫نام تو ردیف نام خود کرد‬
‫وی خلق تو پایمرد عالم‬
‫ای نام تو دستگیر آدم‬
‫چاووش رهت مسیح مریم‬
‫فراش درت کلیم عمران‬
‫حلقه شده این بلند طارم‬
‫از نام محمدیت میمی‬
‫اقطاع وجود زیر خاتم‬
‫تو درعدم و گرفته قدرت‬
‫وز حرمتت آدمی مکرم‬
‫در خدمتت انبیا مشرف‬
‫هم بر سر حرفت خود آدم‬
‫از امر مبارک تو رفته‬
‫نه عرش و نه جبرئیل محرم‬
‫نابوده به وقت خلوت تو‬
‫نایافته ّ‬
‫پیش تو زمین و آسمان هم‬
‫عز التفاتی‬
‫کو َنین َنواله ای ز جودت‬
‫افالک طفیلی وجودت‬
‫بر در محجوبه ی احمد نشست‬
‫طوق ز دال و کمر از بیم داد‬
‫دایره ی دولت و خط کمال‬
‫تازه ترنجی ز سرای بهشت‬
‫پیش دهد میوه پس آرد بهار‬
‫ختم نبوت به محمد سپرد‬
‫خاتم او مهر محمد شده است‬
‫خود دو جهان حلقه ی تسلیم اوست‬
‫آنت بشیر اینت مبشر به نام‬
‫از الف آدم و میم مسیح‬
‫اول و آخر شده بر انبیا‬
‫تخته ی اول که الف نقش بست‬
‫حلقه ی حی را کالف اقلیم داد‬
‫الجرم او یافت از آن میم و دال‬
‫بود در این گنبد فیروزه خشت‬
‫رسم ترنج است که در روزگار‬
‫ُ‬
‫کنت نبیّا ً چو علم پیش برد‬
‫مه که نگین دان زبرجد شده است‬
‫گوش جهان حلقه کش میم اوست‬
‫خواجه مسّاح و مسیحش غالم‬
‫اُ ّم ِی گویا به زبان فصیح‬
‫همچو الف راست به مهر و وفا‬
‫***‬
‫عصمت ازو یافته پروردگی‬
‫عصمتیان در حرمش پردگی‬
‫دوستی او هنر عیب سوز‬
‫خامشی او سخن دلفروز‬
‫فتنه شدن نیز بر او ناگزیر‬
‫فتنه فروکشتن از او دلپذیر‬
‫قلب گرانسنگ سبک سیر بود‬
‫بر همه سر خیل و سرخیر بود‬
‫درس ازل تا ابد آموخته‬
‫شمع الهی ز دل افروخته‬
‫چشمه ی خورشید که محتاج اوست نیم حالل از شب معراج اوست‬
‫بسیاری از شاعران فارسیگوی در منظومههای خویش معراج‬
‫پیامبر اکرم (ص) را به صورت زیبایی توصیف کردهاند ‪.‬برخی‬
‫از زیباترین اوصاف پیامبر مکرم اسالم (ص)را که برگرفته از‬
‫آیات و روایات و وقایع تاریخی است‪ ،‬میتوان در شعرهای‬
‫ایرانیان دید‪.‬‬
‫شعر معاصر ما نیز حاوی شعرهای فراوانی درباره پیامبر اسالم‬
‫است ‪.‬شاعران جوان ما هم در حال حاضر با زبان و بیانی تازه به‬
‫پیامبر گرامی اسالم در شعرهایشان عرض ارادت میکنند و‬
‫کماالت معنوی آن حضرت را در شعرهایشان به تصویر میکشند‪.‬‬
‫کتاب شعر مثنوی معراج‬
‫سروده ی محمود رضا ترابی پور‬
‫در بیان عروج به بیت المقدس آسمانی‬
‫گرفتی جبرئیلم دست ناگه‬
‫مرا همراه خود سویی کشانید‬
‫مالئک را به سمت من صدا کرد‬
‫زصخره تا به آسمان دنیا‬
‫از آن جا تا الی بیت المقدس‬
‫چو صخره نردبان را ابتدا بود‬
‫مالئک بیشمار آن جا بدیدم‬
‫همه مشغول بر تسبیح و تحمید‬
‫مرا دیدند و بر راهم غنودند‬
‫مرا بیت المقدس‪ ،‬نی براین خاک‬
‫که تا عازم شوم بر باقی ره‬
‫به روی صخره ای وانگه نشانید‬
‫و نردبانی از نورم بنا کرد‬
‫مرا می برد جبرئیل باال‬
‫کجا دیدی چنین معراج را کس‬
‫بر آن بیت المقدس انتها بود‬
‫صدای ذکرشان را می شنیدم‬
‫به تهلیل و به تکبیر و به تمجید‬
‫بهشتم را بشارت می نمودند‬
‫که اندر آسمان می بود و افالک‬
‫معرفی یک شاعرمتعهد معاصر‬
‫حسین اسرافیلی به سال ‪1330‬در تبریز متولد شد‪.‬از کودکی تا ‪9‬سالگی خود را در زادگاهش گذراند‬
‫و پس از آن ساکن تهران شد‪.‬دو اثر او در سن ‪ 18‬سالگی که از اولین آثارش بود در سال‪ 48‬در مجله‬
‫نوجوانان به چاپ رسید‪.‬‬
‫اولین کتاب او در سال ‪ 64‬توسط حوزه هنری به چاپ رسید که تولد در میدان نام داشت‪.‬اسرافیلی از‬
‫اولین روزهای تاسیس حوزه هنری تا کنون با این مرکز همکاری داشته است‪.‬‬
‫او در سال ‪ 66‬از طرف وزارت ارشاد و اسالمی جزء شاعران برگزیده و در سال ‪ 87‬هم یکی از‬
‫شاعران برگزیده بیست سال انقالب بوده است‪.‬‬
‫اسرافیلی به زبان اسرافیلی ‪:‬‬
‫‪" .1‬از کودکی به شعر و ادبیات و موضوعات آیینی عالقه ویژه داشتم و آثارم معموالً در مجالت‬
‫جوانان در سالهای ‪ 47‬و‪ ...‬چاپ میشد‪ .‬امّا پیروزی انقالب اسالمی به رهبری حضرت امام‬
‫خمینی(ره) باعث شد به جلوه اسالمی و آموزههای دینی و تأثیر آن در شعرم بیشتر توجه کنم و تحمیل‬
‫جنگ سبب شد تا از این هنر در جهت آرمانهای انقالب و اهداف دفاع مقدس استفاده کنم‪ .‬با حضور‬
‫در جلسات شعر حوزه هنری‪ ،‬که خود نیز به همراه عزیزانی چون روانشاد استاد مهرداد اوستا‪ ،‬سپیده‬
‫کاشانی و اساتید معظم حضرات مشفق کاشانی‪ ،‬محمود شاهرخی‪ ،‬حسین آهی‪ ،‬حمید سبزواری‪ ،‬سید‬
‫حسن حسینی‪ ،‬قیصر امینپور و ‪...‬در شکلگیری آن سهیم بودم‪ ،‬از راهنمایی بزرگان‪ ،‬توانستم توشه‬
‫برگیرم و حضوری نسبتا ً فعال در حوزههای فرهنگی و رسانهای در جبهه و پشت جبهه داشته باشم"‪.‬‬
‫مقامها و جوایز‬
‫‪.1‬در سال ‪ 1366‬جزء شاعران برگزیده وزارت ارشاد‬
‫‪.2‬در سال ‪1378‬یکی از شاعران برگزیده ‪20‬سال انقالب‬
‫فهرست تفکیکی آثار‬
‫‪.1‬تولد در میدان‬
‫‪.2‬آتش در خیمه ها‬
‫‪.3‬در سایه ذوالفقار‬
‫‪.4‬عبور از صاعقه‬
‫‪.5‬مردان آتش نهاد‬
‫‪.6‬گزیده ادبیات معاصر شماره ‪5‬‬
‫‪.7‬آتش در گلو‬
‫‪.8‬آیینه و سنگ‬
‫‪.9‬مریمها و شقایقها‬
‫منابع ‪:‬‬
‫‪‬حکیمی ‪ ،‬محمد رضا ‪ ،‬ادبیات و تعهد در اسالم ‪ ،‬دفتر نشر فرهنگ اسالمی‬
‫‪adabiyat-ir.mihanblog.com ‬‬
‫‪irafta.com‬‬
‫‪‬معیری ‪ ،‬محمد حسن ‪ ،‬مجموعه شعر رهی معیری ‪ ،‬انتشارات نگاه‬
‫‪‬ترابی پور ‪ ،‬محمود رضا ‪ ،‬مثنوی معراج ‪ ،‬نشر گفتمان اخالق‬