Transcript اینجا
: «داناترين مردم كس ي است كه دانش ديگران را به دانش خود اضافه كند» پيامبر اكرم (ص) وظایف مهم یک معلم کار آمد -1توانایی و صالحیت کافی برای طراحی فرایند تدریس -2توانایی و مهارت کافی برای اجرای برنامه های تدوین شده -3آگاهی و مهارت کافی برای کنترل و ارزش یابی آموخته ها يكي از هنرهاي تدريس ،توانايي طراحي تدريس يا كشيدن نقشهي آموزش است كه همهي راهبردها و رخ دادها را براي رسيدن به اهداف شامل ميشود. پیامبر اکرم (ص) :اگر کس ی علمی را بیاموزد و آن را در عمل به کار برد خداوند چیز هایی را که نمی داند به او می آموزد . قبل ازطراحی هرواحدیادگیری ،معلم بایدبه سه سوال اساس ی پاسخ دهد: -1چه چیزی راقصدداریم بیاموزیم(اهداف)؟ -2ازکدام روش ها،موادووسایل استفاده می کنیم(روش ها)؟ -3چگونه تحقق رسیدن به اهداف رامتوجه می شویم(ارزش یابی)؟ طراحی آموزش ی ویژه یک موضوع درس ی شناسنامه الف )اقدامات قبل از تدریس ) -1هدف کلی ب)اجرای تدریس (فرایند یاد دهی و یاد گیری -1ارزشیابی تشخیص ی -2اهداف رفتاری -1:شناختی (آشنایی با) ... -2نگرش ی (ایجاد عالقه ) -3فعالیت های معلم و دانش آموز -3مهارتی (توانایی ) عناصر و عرصه ها در طرح درس برنامه درس ملی -4ارزشیابی تکوینی -3روش تدریس - 2ایجاد انگیزه -4مدل کالس ی -5رسانه ی آموزش ی -5ارزشیابی پایانی -6تعین تکلیف فعالیت های معلم و دانش آموز معلم :توضیح می دهد ،می نویسد ،سوال می کند ،نشان می دهد ،می خواهد ،بیان می کند و... دانش آموز :گوش می دهد ،توجه می کند ،پاسخ می دهد ،مشورت می کند ،می خوانند ،به خاطر می سپارند و... هدف كلي درس ي در اهداف كلي درس ي ،مقاصد و انتظارات با واژههاي غیررفتاري و مبهم ،اما قابل دسترس ،بيان ميگردد .اهداف كلي درس ي ،هدفهاي درس ي را در همهي ابعاد يادگیري (شناختي ،اهداف كلي درس ي از طريق افعال غیررفتاري بيان ميشود .طراحان آموزش ي و درس ي براي تدوين و استخراج اهداف كلي درس ي به افعال متعددي از نوع غیررفتاري نياز دارند عاطفي و رواني-حركتي) مشخص ميكند. روش تهیه اهداف رفتاری هدف های رفتاری بیاناتی هستند که یادگیری های مختلف دانش آموزان را برحسب تغییرات حاصل در رفتار یا عملکرد آنان نشان می دهند .هدف های رفتاری به سهولت قابل شناسایی و اندازه گیری هستند .همچنین معلمین به کمک هدف های رفتاری منظور و مقصود خود را از آموزش موضوع های درس ی به طور دقیق مشخص می کنند.این هدف ها از آن رو رفتاری نامیده می شوند که فعل های جمالت تشکیل دهنده این اهداف برحسب اعمال و رفتار یادگیرنده بیان می شوند بنابراین اگر در نوشتن اهداف ،از افعال مبهم مانند :فهمیدن ،دانستن ،درک کردن و ...که برای افراد مختلف ،معانی متفاوت دارند ،استفاده شود ،این اهداف غیررفتاری هستند. به اهداف زیر توجه کنید: دانش آموز باید علل جنگ ایران و عراق را بفهمد. دانش آموز باید علل جنگ ایران و عراق را شرح دهد. کدام هدف ،رفتاری و کدام غیررفتاری است؟ اهداف رفتاری به فاعل و فعل رفتاری نیاز دارند. . حيطه شناختي :شامل رفتارهايي است كه با تواناييهاي ذهني و مهارتهاي عقالني مانند بازشناس ي، يادآوري ،بيان مطلب آموخته شده تعبیر و تفسیر مطالب قضاوت در مورد امور و پديدهها ،استدالل و مانند آنها مربوطند مانند حل مسئله رياض ي-اظهارنظر در مورد متن ادبي و... حيطه عاطفي :يا انفعالي به رغبتها ،نگرشها، اعتقادات و نظام ارزشها مربوط است مثل عالقمند شدن به متون ادبي با يك دوره آموزش ي در ادبيات - سخت شدن اعتقادات به ائمه و پيامبر پس از خواندن زندگي پيامبر و.. حيطه رواني و حركتي :شامل آن دسته از رفتارهايي است كه به مهارتهاي عقلي و اعمال بدني هر دو مربوطند مانند ماشین نويس ي ،نقشه كش ي ،سيم كش ي ،نقاش ي كردن. درآموزش وپرورش اسالمی به دنبال آن است که هویت افراد براساس معیار اسالمی تکوین وتعالی شود،ازاین روساحت های تربیتی که برای حیات طیبه دراسنادتحولی برشمرده اندعبارتنداز: -1ساحت تربیت اعتقادی ،عبادی واخالقی -2ساحت تربیت اجتماعی وسیاسی -3ساحت تربیت علمی وفناوری -4ساحت زیبا شناختی وهنر -5ساحت تربیت زیستی وبدنی -6ساحت تربیت اقتصادی وحرفه ای درواقع این بیانگرموضوعاتی هستندکه متربی ودانش آمودرطول آموزش رسمی عمومی باید فرابگیرند،مدرسه باتوجه به اهدافی که داردوموقعیت های خاص راسامان دهی می کندتادانش آموزباشایستگی هایی که داردآن رادرک کندوهویت عقالنی،علمی،ایمانی،وعاطفی خودراتعالی ببخشد،یعنی نسبت به خود،خالق،خلقت خلق که میزان تعادل اوبستگی به شایستگی هایی نظیرعقل،ایمان،علم،عمل واخالق بستگی دارد.مثال هنگامی که اذان ظهر ازبلندگوی مدرسه پخش می شود،گرایش ایمانی فردبه عنوان یک شایستگی اورابه شرکت درنمازجماعت مدرسه وامی دارد.وعلم به چگونگی وضوساختن ونمازخواندن نوعی شایستگی است واین فرداز شایستگی عقل برخورداراست به طوری که هنگام نمازهمه قرارخودرااعم ازحس وخیال تحت کنترل درمی آوردوباحضور قلب نمازاقامه می کند.وآن هنگام که برای نمازلباس تمیز می پوشدوموی خودراشانه می زند وخودراخوش بو می کندازشایستگی اخالقی برخورداراست.درهمه این موقعیت هامعیاردرستی عمل مطابقت آن بانظام معیار یعنی احکام فقهی است. درسندتحول بنیادین شایستگی راصفات +توانمند+مهارت تعریف کرده اند،که به دودسته تقسیم می شوند،شایستگی پایه که دانش آموزدردوران آموش عمومی تاپایان دوره اول متوسطه کسب می کند،یعنی دانش آموزدرجامعه وخانواده هرگاه مسئولیتی رابه دوش گرفت باید ازویژگی ها وصفات وتوانمندی ومهارت آن برخوردارباشدودرمواقع الزم ازآن استفاده کند. شایستگی ویژه،توانمندی ومهارتی است که دانش آموزدردوره دوم متوسطه که دوره نیمه تخصصی است کسب می کندبه طوری که اگر دررشته فنی وحرفه ای یاکارودانش تحصیل کرده بتواندخدماتی به جامعه ادائه دهد. راهنمای برنامه درسی سابق براساس الگوی هدف گذاری بلوم درسه حیطه شناختی،عاطفی ورفتاری بود.بنابراین تمامی هدف هادراین سه قالب طرح ریزی واجرامی شدنددرحالی که هدف گذاری برنامه درسی وتربیتی دربرنامه درسی ملی،درقالبی کامالجدیدومنحصربه فردصورت گرفته است،دراین الگوشکوفایی فطرت ودستیابی به شئون گوناگون حیات طیبه،جامعیت ویکپارچگی وتوجه متوازن به ساحت های شش گانه تعلیم وتربیت مبنا قرارگرفته است.درالگوی هدف گذارپنج عنصرتعقل،ایمان،علم،عمل واخالق وچهارعرصه ارتباط دانش آموزان باخود،خدا،خلق وخلقت به صورت به هم پیوسته وبامحوریت ارتباط باخداتبین وتدوین شده است. حیطه ها و اهداف (عناصر) تعقل ایمان علم عمل اخالق انتظارات از دانش آموزان عرصه ها فرددررویارویی باامورفردی واجتماعی عاقبت اندیشی،مقایسه،تجربه نتیجه راتبیین می کندوقضاوت اوبراساس قدرت عقالنی مورد توافق عموم باشد .این هدف شامل تفکرواندیشه ورزی وتامل واستدالل وتجزیه وتحلیل،توجه ،نقد،کشف،خالقیت وپژوهش و ...می باشد درک ایمان به اسالم باهمه شئونات اعتقادی وعبادی به طوری که بانظام معیاراسالم شایستگی دوری ازگناه وشوق ثواب،درک رزق وکسب وکارحالالزحرام راداشته باشد وبه آن ایمان عملی پیداکند .این هدف شامل،باور،تعبد،التزام قلبی،عالقه،عاطفه،نگرش مطلوب وارزش گذاری و ...می باشد. شکل دهی حرفه ای درآینده خودبه صورت مولد وکارآفرین وانجام آگاهانه آموزه های دینی ازجمله عمل به واجبات وترک محرمات وهمچنین نهایت استفاده از ظرفیت های وجودی خود و به کارگیری فناوری اطالعات وارتباطات درکاروزندگی این هدف شامل،کاروتالش،اطاعت،عبادت،مجاهدت،کارآفرینی ،مهارت و...می باشد که رایج ترین آن علم تجربی است فکه همه فعل خداوندهستندوفهم ودرک وتبیین وشناخت وکشف آن درطبیعت وظیفه مدرسه ودانشگاه است فیعنی دانش آموز رمزگشایی وآن گاه رمزگذاری کندونسبت به روابط نقشه،حقوق ووظایف خودوافرادواهمیت آن هادرزندگی علم پیدا کند.این هدف شامل،کسب معرفت وشناخت،بصیرت،آگاهی درساحت های تربیتی و ....می باشد صفاتی چون حیاء،عفت،شجاعت،خویشتن داری،قدرشناسی،نوع دوستی،عدالت ،قناعت وتکریم والدین ومعلم و...که سرمایه هرفردموفق درزندگی است دررابطه با خود،خالق،خلق،خلقت باید هیئتی وشکل وحالتی رابرگزینیم که نیکوترین باشد.این هدف شامل ،تزکیه ،عواطف،ملک نفسانی وتعاون،اجتناب ازاعمال غیراخالقی وتالش ومداومت درصفات اخالقی پسندیده و...می باشد. باتشکر ازحسن توجه شماانصاری يكي از عناصر مهم برنامهي درس ي و طراحي آموزش ي ،انتخاب و اجراي روش مناسب تدريس است .شايد بتوان گفت كه اين عنصر ،در همهي الگوهاي طراحي آموزش ي جايگاه ويژهاي دارد و مهمترين قسمت به حساب ميآيد؛ زيرا محتوا ،رسانهها ،ارزشيابي و كليهي مراحل تدريس در جاي جاي روش و الگوي تدريس قرار ميگیرد و ما را به همهي اهداف ميرساند .هنر معلم نیز در چگونگي انتخاب و اجراي روشهاي تدريس نمايان ميشود. يكي از وظايف مهم معلمان براي اجراي قوانین تدريس ،ايجاد شرايط مناسب از نظر مدل كالس درس و تشكيل گروههاي دانشآموزي است .در الگوهاي جديد تدريس ،تشكيل گروههاي درس ي براي واگذاري بخش ي از وظايف به دانشآموزان ،جايگاه خاص ي دارد. بنابراين انتظار ميرود كه معلمان در قسمت اول طراحي آموزش ي ،مدل كالس و فضاي تدريس (مدل سنتي ،فضاي باز ،پارك ،اردوگاه ،كتابخانه، كارگاه ،آزمايشگاه و…) را مشخص سازند و براساس آن ،دانشآموزان را گروه بندي كنند. در اكثر مدلهاي طراحي آموزش ي ،تعيین و توليد رسانه مورد توجه است و معلمان با همكاري دانشآموزان ،وسايل و تجهیزات مورد نياز را تهيه ميكنند و در جريان تدريس ،از آنها براي تسهيل يادگیري بهره ميگیرند .در مدل طراحي ،به وسايل و رسانههاي ويژهاي اشاره شده است؛ زيرا رسانههايي مانند معلم ،كتاب ،تخته سياه و… به طور معمول در اكثر درسها مورد استفاده قرار ً ميگیرد .اما تعدادي از رسانهها صرفا براي درس ويژهاي كاربرد دارند. بعد از اين كه اقدامات قبل از تدريس (تعيین اهداف ،رسانهها، روش تدريس و مدل كالس) صورت گرفت ،طراحي آموزش ي وارد مرحلهاي ميشود كه بايد در كالس درس ،به همت معلم و فراگیرندگان ،به عمل تبديل گردد و ياددهي-يادگیري در جريان آن اتفاق افتد. پس از آن كه از آمادگي فراگیرندگان براي همكاري با معلم و مشاركت در تدريس اطمينان نسبي حاصل شد ،ارزش يابي تشخيص ي مدنظر قرار ميگیرد و مشخص ميشود كه نقطهي شروع كار معلم كجاست؟ زمينههاي قبلي دانشآموزان چيست؟ آيا ً اطالعات آنان همگن و تقريبا هم اندازه است؟ اين جاست كه معلم از طريق يك ابزار اندازهگیري مانند پرسشهاي شفاهي ،پيش دانستههاي دانشآموزان را ميسنجد و پيش زمينههاي موضوعي تدريس را مطرح ميكند و نتايج آن را در طول اجراي تدريس مورد توجه قرار ميدهد. الزمهي هر شروعي ،ايجاد ارتباط مطلوب و فضاسازي است .فرآيند ياددهي-يادگیري امري دوسويه است و به توافق هر دو طرف نياز دارد .به اين ترتيب ،معلم نميتواند بدون توجه به انگیزه و عالقهي دانشآموزان ،تدريس را شروع كند؛ زيرا تدريس ،تزريق نيست .با اين حساب ،مهارت داشتن معلم در اين مرحله ،بسيار مهم است و نقطهي شروع تدريس به هنرمندي خاص ي نياز دارد تا انگیزهاي توأم با هدفمندي و نشاط در مهارتهاي انگیزه ساز آغازين بسيار فراوان است و در زير ،به بعض ي از آنها اشاره ميشود: نمايش دادن يك فيلم كوتاه. نشان دادن چیزي جذاب. يك اقدام غیرعادي و سؤال برانگیز. نقل داستاني كوتاه. بهرهگیري از افراد خارج از كالس. ارائهي يك گزارش كوتاه. استفاده از شعر و تمثيل. پرسش تحريك آمیز. تغيیر زمان و مكان تدريس. اجراي يك نمايش كوتاه.دانشآموزان به وجود آورد به انجام رساندن اين فعاليتها مهمترين قسمت تدريس محسوب ميشود .معلم و دانشآموزان كليهي راهبردها و وسايل آموزش ي را به كار ميگیرند و در يك تعامل چندجانبه ،اهداف موردنظر مشخص و قواعد ،قوانین ،اصول و مفاهيم كشف ميشود .در جريان تدوين فعاليتها ،توجه به موارد زير تدريس را فعال و مؤثر ميكند : به كارگیري مناسب و مطلوب رسانهها. به كارگیري مناسب و مطلوب رسانهها هدايت دانشآموزان به سوي مشاركت مطلوب در گروه. توجه به مهارت و دست ورزيهاي دانشآموزان. ايجاد فضا و زمينهي مناسب براي تفكر دانشآموزان. زمينه سازي براي كشف اصول و مفاهيم ،به جاي انتقال آنها. توجه به ابداعات و خالقيتهاي فراگیرندگان. به كارگیري روشهاي مطلوب تشويق. بررس ي تحقيقات دانشآموزي و توجه به آنها. چگونگي ارزشيابي تكويني (انتخاب ابزارهاي مناسب و شيوه اجراي مطلوب). هدايت فراگیرندگان با هدف دست يافتن به زمينههاي كاربردي. اعتباربخش ي به فعاليتها و تحقيقات دانشآموزان. رعايت ترتيب و توالي در تدريس ارزش يابي مرحلهاي در جريان فعاليتهاي معلم و دانشآموز نقش مهمي ايفا ميكند و به ويژه ،سبب تقويت حس مشاركت و تعامل مؤثر ميشود و اين امكان را به وجود ميآورد كه معلم بر بازخورد فعاليتهاي كالس ي به صورت مستمر نظارت داشته باشد .هدف از اجراي ارزشيابي تكويني ،تشخيص میزان تحقق انتظارات آموزش و پرورش از يكايك مراحل تدريس است. بديهي است كه اين نوع اندازهگیري و ارزشيابي از طريق مشاهده، آزمونهاي شفاهي و پرسشهاي موردي به صورت كوئیز صورت ميگیرد. بنابراين ،ارزش يابي تكويني در بطن فرآيند طراحي-آموزش ي قرار دارد و انتظار ميرود كه معلمان ،ضمن اجراي هريك از مراحل تدريس ،ارزشيابي تكويني مناسبي را اجرا و نقايص احتمالي آن را برطرف كنند. پس از اجراي روش تدريس و پايان يافتن ياددهي -يادگیري (اجراي مراحل) ،تعيین میزان تحقق اهداف و پيشرفت دانشآموزان اهميت زيادي دارد .در نتيجه ،به نظر ميرسد بررس ي تأثیر روش تدريس و تبادل تجربيات بر دانشآموزان و در جهت نيل به انتظارات آموزش ي ،جزء اصلي آموزش است و ارزشيابي پاياني براي رسيدن به اين مهم اجرا ميشود. يكي از روشهاي توجه و كمك به شكوفايي فردي ،دادن تكاليف انفرادي به دانشآموزان است .معلم براي ارائهي اين نوع تكاليف، تواناييها ،عاليق و بنيانهاي ذهني و فكري فراگیرندگان را در نظر ميگیرد و براساس آن ،فعاليتهايي طلب ميكند .البته هيچ الزامي نيست كه همهي دانشاموزان ،تكاليف انفرادي را انجام دهند. بلكه براساس زمينههاي قبلي و شناخت صالحديد معلم ،اين نوع تكليف به عدهاي از آنها واگذار ميشود. -1تمرینی :خواندن و کار های تمرینی و انفرادی -2آماده سازی و آمادگی :آماده کردن دانش آموزان برای روز های بعد مثال جمع آوری مطالب و مواد قبل از کنفرانس در کالس -3بسطی و امتدادی :یاد گیری ایده ها و مهارت ها در موقعیت های جدید مثال در باره موضوع درس کتابی بخوانند و خالصه آن را در کالس ارائه دهند . -4خالقیتی :وقتی دانش آموز مفاهیم و مهارت های مکتسب در کالس درس را تا هم ترکیب کند و در یک راه یا راه های جدید و متفاوت به کار بندد ( .کتبی و شفاهی ) مثال ساختن مدل یک مزرعه ای خاص به صورت شفاهی با چوب بستنی یا حل مسئله باتشکرازگروه آموزش ی مطالعات اجتماعی آذربایجان شرقی وحسن توجه شما همکارمحترم ی انصار