Transcript طراحی رابط کاربر

‫‪‬رابط (ميانجی)کاربر چيست؟‬
‫طراحی رابط کاربر يک ابزار ارتباطی موثر را بين انسان و کامپيوتر‬
‫ايجاد می کند ‪.‬‬
‫‪ ‬دليل اهميت آن چيست؟‬
‫اگر کاربرد نرم افزار دشوار باشد‪،‬اگر باعث اشتباه از سوی شما شود‬
‫يا تالش های شما رادر رسيدن به اهدافتان ناکام بگذارد‪،‬در آن‬
‫صورت علی رغم قدرت محاسباتی يا عملکرد ان ‪،‬تمايلی به استفاده‬
‫از ان نخواهد داشت‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ ‬طراحی رابط برسه حوزه ی مهم تاکيد دارد‪:‬‬
‫‪(1‬‬
‫‪(2‬‬
‫‪(3‬‬
‫‪2‬‬
‫طراحی رابط ها بين اجزای نرم افزار‪.‬‬
‫طراحی رابط ها بين نرم افزار و ساير توليد کنندگان و مصرف‬
‫کنندگان اطالعات غير بشری(يعنی ساير اشياء خارجی)‪.‬‬
‫طراحی رابط بين يک انسان(کاربر)و کامپيوتر‪.‬‬
‫‪ ‬قوانين طاليی تئومندل برای طراحی واسط کاربر‪:‬‬
‫‪(1‬‬
‫‪(2‬‬
‫‪(3‬‬
‫‪3‬‬
‫واگذاری کنترل به کاربر‬
‫کاهش بار حافظه کاربر‬
‫سازگار کردن رابط‬
‫‪‬در موارد بسياری ممکن است طراح برای اسان کردن پياده سازی‬
‫رابط‪،‬قيد و بند ها و محدوديت ها را معرفی کندو امکان دارد حاصل‬
‫کار رابطی باشد که ساختن ان اسان بوده ولی کاربردش نااميدکننده‬
‫است‪.‬‬
‫‪‬مندل برخی اصول طراحی که به کاربر امکان کنترل می دهند‬
‫را تعريف می کند‪:‬‬
‫‪ (1‬ايجاد تعامل انعطاف پذير‬
‫‪ (2‬امکان ايجاد وقفه و خنثی سازی در تعامل کاربر‬
‫‪4‬‬
‫‪ (3‬کارامد ساختن تعامل همراه با پيشرفت سطوح مهارتی و امکان‬
‫سفارش ی کردن آن‪.‬‬
‫‪ (4‬مخفی کردن موارد فنی داخلی از کاربران عادی‪.‬‬
‫‪ (5‬طراحی تعامل مستقيم با اشيايی که روی صفحه نمايش ظاهر‬
‫می شوند‪.‬‬
‫‪5‬‬
‫‪‬هر چه الزام کاربر در حفظيات بيشتر باشد‪،‬ميزان خطای او در تعامل‬
‫با سيستم بيشتر خواهد بود‪.‬‬
‫‪‬مندل ‪،‬اصول طراحی که رابط را قادر به کاهش بار حافظه‬
‫کاربر می سازد چنين تعريف می کند‪:‬‬
‫‪(1‬‬
‫‪(2‬‬
‫‪(3‬‬
‫‪6‬‬
‫کاهش بار در حافظه ی کوتاه مدت‪.‬‬
‫ايجاد پيش گزيده های معنی دار‪.‬‬
‫تعيين ميان برهايی که شهودی هستند‪.‬‬
‫‪ (4‬طرح بصری رابط بايد براساس استعاره ی جهانی واقعی باشد‪.‬‬
‫‪ (5‬آشکار سازی اطالعات به شيوه ای تدريجی‪.‬‬
‫‪7‬‬
‫‪‬شيوه ی ارائه وکسب اطالعات کاربر بايد ثابت باشد‪.‬اين‬
‫بدان معناست که‪:‬‬
‫‪(1‬‬
‫‪(2‬‬
‫‪8‬‬
‫تمامی اطالعات بصری طبق يک استاندارد طراحی سامان دهی‬
‫می شوند که در تمامی نمايش های صفحه ی نمايش رعايت‬
‫ميگردد‪.‬‬
‫مکانيزم های ورودی به يک مجموعه ی محدود ختم می شوند‬
‫که همواره در سراسر برنامه ی کاربردی و مکانيزم های گذر از‬
‫يک عمل به عمل ديگر به طور پيوسته تعيين شده وپياده می‬
‫گردند‪.‬‬
‫‪‬مندل مجموعه ای از اصول طراحی که به ايجاد سازگاری‬
‫رابط کمک می کنند را تعريف می نمايد‪:‬‬
‫‪(1‬‬
‫‪(2‬‬
‫‪(3‬‬
‫‪9‬‬
‫قرار دادن عمل فعلی در يک بافت معنی دار توسط کاربر‪.‬‬
‫حفظ ثبات در خانواده ی برنامه های کاربردی‪.‬‬
‫اگر مدل های پيشين انتظاراتی رادر کاربر بوجود آورده اند‪،‬تا‬
‫زمانی که دليل قانع کننده ای نداريد از انجام تغييرات‬
‫خودداری کنيد‪.‬‬
‫‪‬فرايند کلی طراحی رابط کاربر‪،‬با ايجاد مدل های مختلف کارکرد‬
‫سيستم اغاز می گردد‪.‬سپس وظايف انسانی و کامپيوتری الزم برای‬
‫تحقق کارکرد سيستم توصيف می شوند‪،‬موضوعات طراحی که در‬
‫تمام طراحی های رابط کاربرد دارند مد نظر قرار می گيرند‪،‬برای‬
‫الگوسازی وپياده سازی نهايی مدل طراحی‪،،‬ابزارهايی به کار می روند و‬
‫نتيجه از لحاظ کيفی ارزيابی می گردد‪.‬‬
‫‪10‬‬
‫‪‬به هنگام طراحی يک رابط کاربر ‪،‬چهار مدل مختلف به کار می ايد‪:‬‬
‫‪‬مهندس نرم افزار مدل طراحی را ا يجاد می کند‪.‬‬
‫‪‬مهندس فاکتور های انسانی(يا مهندس نرم افزار)مدل کاربر را‬
‫تعيين می کند‪.‬‬
‫‪‬کاربر نهايی يک تصوير ذهنی می سازد که غالبا مدل ذهنی کاربر يا‬
‫تعبير سيستم ناميده می شود‪.‬‬
‫‪‬اجرا کنندگان سيستم نيز‪ ،‬تصوير سيستم را بوجود می آورند‪.‬‬
‫‪11‬‬
‫تحليل کاربر‬
‫وظايف و محيط‬
‫اعتبار سنجی‬
‫رابط‬
‫پياده سازی‬
‫طراحی رابط‬
‫شکل ‪1-15‬فرايند طراحی رابط کاربر‬
‫‪12‬‬
‫‪‬برای ساخت يک رابط کاربر موثر بايد درک درستی از کاربر مورد نظر‬
‫داشت‪.‬‬
‫‪‬کاربران را می توان در گروه های زير طبقه بندی کرد‪:‬‬
‫‪‬کاربران مبتدی ‪:‬از دانش نحوی سيستم برخوردار نيستند و دانش معنايی‬
‫انها از برنامه کاربردی اندک است‬
‫‪‬کاربران مطلع ودوره ای‪:‬دانش معنايی معقول از برنامه کاربردی اما نسبتا‬
‫دارای دانش کم نحوی برای کاربرد رابط‪.‬‬
‫‪‬کاربران مطلع و دايمی‪:‬دانش معنايی و نحوی مناسب که اغلب به‬
‫مشخصه کاربر ماهر منجر می شود‪.‬‬
‫‪13‬‬
‫‪ ‬ادراک سيستم(مدل ذهنی کاربر) ‪:‬‬
‫تصويری از سيستم است که کاربر نهايی در ذهن خود ايجاد می کند‪.‬‬
‫‪‬تصوير سيستم ‪ :‬ترکيبی از نمود بيرونی سيستم کامپيوتری (ظاهر و‬
‫عملکرد رابط)به همراه تمامی اطالعات پشتيبان است که نحو‬
‫ومعناشناس ی سيستم را توصيف می کنند‪.‬‬
‫‪‬زمانی که تصوير سيستم ودرک سيستم يکسان باشند ‪،‬عموما‬
‫کاربران با نرم افزار احساس راحتی می کنند‪.‬‬
‫‪14‬‬
‫‪‬فرايند طراحی رابط های کاربر‪،‬تکراری است و با استفاده از مدل‬
‫حلزونی قابل ارائه است‪.‬‬
‫‪‬روند طراحی رابط کاربر ‪،‬چهار فعاليت مجزای ساختاری را در‬
‫بر دارد‪:‬‬
‫‪(1‬‬
‫‪(2‬‬
‫‪15‬‬
‫تحليل و الگوسازی کاربر ‪،‬وظيفه و محيط و مدل سازی‪:‬تحليل محيط‬
‫کاربر بر محيط فيزيکی کار تاکيد دارد‪.‬اطالعات جمع اوری شده در بخش ی‬
‫از فعاليت تحليل به منظور ايجاد يک مدل تحليلی برای رابط به کار می‬
‫رود‪.‬‬
‫طراحی رابط‪:‬هدف ازطراحی رابط‪،‬تعيين مجموعه ی اهداف و اقداماتی‬
‫که به کاربر امکان می دهد تمامی وظايف مشخص و‪...‬را به نحوی انجام‬
‫دهد که اهداف کارايی سيستم را تامين کند‪.‬‬
‫‪ (3‬ساخت رابط‪ :‬فعاليت پياده سازی معموال با ايجاد يک مدل نمونه اغاز‬
‫می شود که موجب می شود سناريو های کاربر تحت ارزيابی واقع شوند‪.‬‬
‫‪ (4‬اعتبار سنجی رابط‪:‬معتبر سازی و اعتبار سنجی بر موارد زير تکيه‬
‫دارد‪:‬‬
‫‪ .I‬توانايی رابط در اجرای صحيح تمامی وظايف کاربر‪،‬سازگاری با انواع‬
‫وظايف و براوردن همه نيازهای کلی کاربر‪.‬‬
‫‪ .II‬ميزان راحتی در کاربرد و يادگيری رابط‪.‬‬
‫‪ .III‬پذيرش رابط توسط کاربران به عنوان ابزاری مفيد در کار‪.‬‬
‫‪16‬‬
‫‪‬تحليل وظايف به دو صورت قابل اجرا است ‪.‬يک سيستم محاوره‬
‫ای کامپيوتری در جايگزينی يک فعاليت دستی يا نيمه دستی به کار می‬
‫رود‪.‬‬
‫‪‬برای درک وظايفی که انجام انها در تامين هدف فعاليت الزامی است‬
‫‪،‬مهندس فاکتورهای انسانی بايد ابتدا وظايفی را که افراد(به هنگام‬
‫کاربرد شيوه دستی) انجام می دهند شناسايی و درک نموده و سپس‬
‫انهارا به مجموعه کارهای مشابهی(نه الزاما يکسان)که در بافت رابط‬
‫کاربر اجرا می شوند‪،‬تبديل نمايد‪.‬‬
‫‪17‬‬
‫‪‬بدون توجه به روش کلی تحليل وظيفه‪،‬مهندس انسانی ابتدا بايد‬
‫وظايف را تعيين وطبقه بندی کند‪.‬‬
‫‪‬مدل طراحی رابط بايد به نحوی وظايف را پااليش کند که با مدل‬
‫کاربر و درک سيستم سازگار باشد‪.‬‬
‫‪18‬‬
‫‪‬اولين مراحل طراحی رابط با استفاده از روش زير قابل اجرا است‪:‬‬
‫‪ (1‬تعيين اهداف و مقاصد برای هر کار‪.‬‬
‫‪ (2‬تبديل هر هدف يا منظور به ترتيبی از اعمال خاص‪.‬‬
‫‪ (3‬تعيين ترتيب وظايف و اعمال فرعی يعنی سناريوی کاربر‪،‬به گونه‬
‫ای که در سطح رابط اجرا خواهد شد‪.‬‬
‫‪ (4‬بيان وضعيت سيستم‪،‬يعنی آن که در زمان اجرای سناريوی‬
‫کاربر‪،‬رابط چگونه به نظر می رسد‪.‬‬
‫‪19‬‬
‫‪ (5‬تعيين مکانيزم های کنترل‪،‬يعنی اشياء و اعمال در دسترس کاربر برای تغيير‬
‫وضعيت سيستم‪.‬‬
‫‪ (6‬نشان دادن تاثير مکانيزم های کنترل بر وضعيت سيستم‪.‬‬
‫‪ (7‬بيان اينکه کاربر چگونه از اطالعات رابط‪،‬وضعيت سيستم را تفسير می‬
‫کند‪.‬‬
‫‪20‬‬
‫‪‬يک گام مهم در طراحی رابط‪،‬تعيين اشياء و اعمالی است که در آن به کار‬
‫می روند‪.‬‬
‫‪‬پس از آن که اشياء و اقدامات به طور تکرار شونده تعيين شده و بسط‬
‫يافتند‪،‬بر اساس نوع‪ ،‬تقسيم بندی می شوند ‪.‬اشياء مقصد‪،‬مبدا‬
‫وکاربردی شناسايی می گردند‪.‬‬
‫‪‬يک ش ی مبدا مثل شمايل گزارش‪،‬يک ش ی مقصد مثل شمايل چاپگر ‪.‬‬
‫‪‬يک ش ی کاربردی بيان گر داده های خاص کاربردی است که به عنوان‬
‫بخش ی از تعامل صفحه نمايش‪،‬مستقيما دستکاری نمی شود‪.‬‬
‫‪21‬‬
‫‪‬پس از اطمينان طراح ازتعيين اشياء واقدامات مهم(در يک‬
‫تکرارطراحی)‬
‫طرح بندی صفحه انجام می شود‪ .‬همانند ساير فعاليت های طراحی‬
‫رابط‪،‬طراحی صفحه يک روند تعاملی است که ضمن ان طراحی‬
‫گرافيکی و تعيين جای شمايل ها‪،‬تعيين متن توصيفی صفحه‬
‫‪،‬مشخصه و عنوان گذاری پنجره ها و تعيين اقالم اصلی و فرعی منو‬
‫انجام می گيرد‪.‬‬
‫‪22‬‬
‫‪‬در حين طراحی رابط کاربر‪،‬چهار مسئله معمول طراحی تقريبا هميشه‬
‫سطحی تلقی می شوند‪:‬‬
‫‪ (1‬زمان پاسخگويی سيستم‪.‬‬
‫‪ (2‬تسهيالت کمکی کاربر‪.‬‬
‫‪ (3‬خطاگردانی اطالعات‪.‬‬
‫‪ (4‬برچسب گذاری فرمان‪.‬‬
‫‪ ‬تکرار غير ضروری ‪،‬تاخير های پروژه ونارضايتی مشتری از پيامد های‬
‫حاصله است‪.‬‬
‫‪23‬‬
‫‪‬زمان پاسخگويی سيستم‪ :‬از زمانی که کاربر عمل کنترل را انجام می دهد تا‬
‫زمان پاسخگويی نرم افزار با اقدام يا خروجی مطلوب ‪،‬اندازه گيری می شود‪.‬‬
‫‪‬زمان پاسخگويی سيستم دو ويژگی مهم دارد‪ :‬طول و تغييرپذيری‬
‫‪‬اگر طول پاسخگويی سيستم بسيار طوالنی باشد‪،‬نااميدی و فشار‬
‫روی کاربر اجتناب ناپذير است‪.‬‬
‫‪‬تغيير ناپذيری به انحرف از زمان پاسخگويی اشاره داشته و از خيلی‬
‫جهات ‪،‬مهمترين مشخصه زمان پاسخگويی به شمار می رود‪.‬‬
‫‪24‬‬
‫‪‬تسهيالت کمکی کاربر‪ :‬دو نوع مختلف امکانات کمکی عبارتند از‪:‬‬
‫‪ ‬تسهيالت کمکی يکپارچه ‪:‬از اغاز در داخل نرم افزار طراحی می شوند‪ ،‬غالبا‬
‫حساس به متن بوده و کاربر را قادر می سازد تا از ميان موضوعات مرتبط با‬
‫اعمال در حال اجرا ‪،‬اقدام به انتخاب کند‪.‬‬
‫‪ ‬تسهيالت کمکی افزودنی ‪:‬پس از ساخت سيستم به نرم افزار افزوده می‬
‫شود‪ ،‬در واقع راهنمای هميشه حاضر کاربر با قابليت محدود جستجو می‬
‫باشد‪.‬‬
‫‪25‬‬
‫‪‬به هنگام در نظر داشتن امکانات کمکی مسايلی چند را بايد در نظر‬
‫داشت‪:‬‬
‫‪‬آيا کمک برای تمامی عملکردهای سيستم و در تمام مواقع تعامل سيستمدر‬
‫دسترس خواهد بود؟‬
‫‪‬کاربر چگونه تقاضای کمک خواهد کرد؟‬
‫‪‬چگونه کمک ارائه خواهد شد؟‬
‫‪‬چگونه کاربر به تعامل عادی باز خواهد گشت؟‬
‫‪‬اطالعات کمکی چگونه ساختيافته خواهد شد؟‬
‫‪26‬‬
‫‪‬هنگام بروز خطا ‪،‬پيام های خطا و هشدارها‪“،‬اخبار بدی“ هستند که‬
‫به کاربران سيستم های تعاملی ارائه می گردد‪.‬در بدترين‬
‫حالت‪،‬پيامهای خطا و اخطارها‪،‬اطالعات بی فايده يا گمراه کننده را‬
‫منتقل کرده و تنها باعث تشديد ناکامی کاربر می شوند‪.‬‬
‫‪‬هر گونه پيام خطا يا هشدار بايد دارای مشخصات زير باشد‪:‬‬
‫‪‬پيغام بايد مشکل را به زبان فنی طوری توصيف کند که برای کاربر قابل‬
‫درک باشد‪.‬‬
‫‪‬پيغام بايستی برای اصالح خطا‪،‬پيشنهاد سازنده ای را مطرح کند‪.‬‬
‫‪27‬‬
‫‪‬پيغام بايد تمامی پيامد های منفی خطا را خاطر نشان کند‪.‬‬
‫‪‬پيغام بايد با يک اشاره شنيداری يا ديداری همراه باشد‪.‬‬
‫‪‬پيغام می بايست غير قضاوتی باشد‪.‬‬
‫‪‬به هنگام انتخاب فرامين تايپ شده‪،‬به عنوان نوعی شيوه محاوره بين‬
‫کاربر و نرم افزار‪،‬برخی مسائل طراحی مورد توجه قرار می گيرند‪:‬‬
‫‪‬آيا هر يک از انتخاب های منو يک فرمان مرتبط خواهد داشت؟‬
‫‪‬فرامين به چه شکلی خواهند بود؟ توالی کنترل‪،‬کليدهای تابعی يا واژه تايپ شده؟‬
‫‪‬يادگيری و به خاطر سپردن فرامين تا چه حد دشوار است؟درصورت فراموش ی چه‬
‫می توان کرد؟‬
‫‪28‬‬
‫‪‬بسته ابزارهای رابط کاربر يا سيستم های توسعه رابط کاربر‬
‫‪(User-Interface Development Systems)UIDS‬‬
‫نام دارند با فراهم نمودن اجزاء يا اشيايی‪،‬ايجاد پنجره ها‪،‬منوها‬
‫‪،‬محاوره دستگاه‪،‬پيام های خطا‪،‬فرامين و بسياری از عناصر ديگر‬
‫يک محيط محاوره ای را تسهيل می کنند‪.‬‬
‫‪‬مکانيزم های توکار را‪،‬به منظور کارکردهای زير فراهم می اورد‪:‬‬
‫• مديريت دستگاه های ورودی‪.‬‬
‫• تاييد ورودی کاربر‬
‫‪29‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪30‬‬
‫خطاگردانی و نمايش پيغام های خطا‪.‬‬
‫ارائه بازخورد(مثل انعکاس خودکار ورودی)‪.‬‬
‫ارائه کمک و ‪prompt‬‬
‫کنترل پنجره هاو فيلدها‪،‬حرکت کردن داخل پنجره ها‪.‬‬
‫ايجاد اتصاالت بين نرم افزار کاربردی و رابط ‪.‬‬
‫مجزا کردن برنامه کاربردی از عملکردهای مديريتی رابط‪.‬‬
‫امکان سفارش ی کردن رابط توسط کاربر‪.‬‬
‫‪‬ارزيابی می تواند در يک طيف رسميت صورت گيرد که گستره آن با‬
‫انجام آزمونی غير رسمی که ضمن آن کاربر بازتابی فی البداهه دارد‬
‫شروع شده و به مطالعه رسمی ختم می شود که از روش های اماری‬
‫برای ارزيابی پرسش نامه های تکميل شده توسط کاربران‬
‫نهايی‪،‬استفاده می کند‪.‬‬
‫‪‬پس از ايجاد مدل طراحی رابط ‪،‬برخی معيارهای ارزيابی را هنگام‬
‫بررس ی های اوليه طراحی‪،‬می توان اعمال کرد‪:‬‬
‫‪31‬‬
‫‪(1‬‬
‫‪(2‬‬
‫‪(3‬‬
‫‪(4‬‬
‫‪32‬‬
‫طول و پيچيدگی مشخصات کتبی سيستم و رابط آن‪،‬بيانگر ميزان يادگيری‬
‫الزم توسط کاربران سيستم می باشد‪.‬‬
‫تعداد وظايف تعيين شده کاربر و ميانگين اعمال در هر کار‪،‬نشان دهنده‬
‫زمان محاوره و کارايی کليه سيستم است‪.‬‬
‫تعداد اعمال‪،‬وظايف و وضعيت های سيستم که در مدل طراحی تعيين‬
‫شده ‪،‬بار حافظه کاربران سيستم داللت دارد‪.‬‬
‫پروتوکل سبک رابط‪،‬امکانات کمکی و خطا گردانی‪،‬در کل بيانگر پيچيدگی‬
‫رابط و ميزان پذيرش ان از سوی کاربر می باشد‪.‬‬
‫طراحی‬
‫مقدماتی‬
‫ساخت مدل‬
‫نمونه رابط ‪1‬‬
‫ساخت مدل‬
‫نمونه ‪n‬‬
‫ارزيابی‬
‫کاربراز‬
‫رابط‬
‫شکل ‪3-15‬چرخه ارزيابی طراحی رابط‬
‫‪33‬‬
‫تغييرات‬
‫طراحی اعمال‬
‫شود‬
‫مطالعه ارزيابی‬
‫توسعه طراح‬
‫طراحی رابط‬
‫تکميل است‬
‫‪‬پس از ساخته شدن اولين مدل‪،‬طراح می تواند مجموعه ای از داده های‬
‫کيفی و کمی را که به ارزيابی رابط کمک خواهد کرد‪،‬را جمع آوری می‬
‫کند‪ .‬برای جمع اوری داده های کيفی ‪ ،‬پرسش نامه ها در ميان کاربران‬
‫مدل اوليه توزيع می شود‪.‬‬
‫‪‬سواالت می تواند به صورت های زير باشد‪:‬‬
‫‪ (1‬پاسخ ساده بله‪/‬خير‬
‫‪ (2‬پاسخ عددی‬
‫‪ (3‬پاسخ درجه بندی شده(ذهنی)‬
‫‪ (4‬پاسخ درصدی(ذهنی)‬
‫‪34‬‬
‫‪‬اگر داده های کمی مورد نظر باشند‪،‬می توان نوعی تحليل زمانی‬
‫انجام داد‪.‬کاربران در طی محاوره مورد مشاهده قرار می گيرند و‬
‫اطالعاتی از قبيل‪:‬تعداد وظايفی که در يک مدت زمان استاندارد به‬
‫طرز صحيح انجام شده‪،‬تعداد فرکانس اعمال‪،‬توالی اعمال‪،‬زمان به‬
‫کار رفته در نمايش‪ ،‬تعداد خطاها‪،‬انواع خطا و زمان اصالح ان‪،‬مدت‬
‫زمان بکاررفته در استفاده از راهنما و تعداد ارجاعات کمکی در مدت‬
‫زمان استاندارد ‪ ،‬جمع آوری شده و به عنوان راهنمای اصالح رابط‬
‫به کار می رود‪.‬‬
‫‪35‬‬
36