Transcript نور پردازی خارجی

‫هو النور‬
‫ترا آنچنانکه تويي کجا توان ديد‬
‫هرکس بقدر دانش خود کند ادراک‬
‫نور پردازی خارجی‬
‫استاد‪:‬‬
‫دکتر طالب زاده‬
‫دانشجویان‪:‬‬
‫هادی صباغ نیا‬
‫محمدرضا صادقی‬
‫بهار ‪92‬‬
‫نور يک پديده طبيعي است که براي وجود بشر حياتي مي باشد‪.‬اين پديده معموالً به عنوان يک‬
‫امر عادي تلقي مي گردد‪ .‬در گذشته دور‪ ،‬چرخه شب و روز بر نحوه زندگي بشري‬
‫حاکميت داشت‪ .‬زماني که راههاي ايجاد نور کشف شد‪ ،‬اين چرخه منقطع گرديد‪،‬‬
‫امروزه تعداد زيادي از منابع روشنايي و تجهيزات الزم براي بهره برداري از نور در‬
‫دسترس مي باشد‪.‬براي استفاده از اين تکنولوژي‪ ،‬در ابتدا ضروري است که طبيعت نور‬
‫و اينکه چگونه بشر مي بيند توضيح داده مي شود‪.‬‬
‫در مورد مبحث نور تاکنون نظريه هاي علمي متفاوتي ارائه شده است که ذيالً به اختصار نام‬
‫برده ميشوند‪.‬‬
‫الف‪ -‬نظريه ذره اي‬
‫ب‪ -‬نظريه موجي‬
‫ج‪ -‬نظريه الکترومغناطيسي‬
‫د‪ -‬نظريه کوانتومي‬
‫ه‪ -‬نظريه تلفيقي «ذره اي‪ -‬موجي»‬
‫نور نه تنها به عمل ديدن کمک مي کند بلکه آدمي را قادر به احساس کلي و منسجم از محيط‬
‫اطراف مي نمايد و عاملي است که کنترل فرد را بر محيط اطراف افزايش مي دهد و تأثيرات‬
‫آن به اشکال مختلف مي تواند منجر به ايجاد آسايش يا عدم آرامش رواني شود‪ .‬ويژگي هاي‬
‫کمي و کيفي نور در رنگ‪ ،‬سايه‪ ،‬حرکت‪ ،‬ابعاد‪ ،‬جهت و کميت نور جدا از ويژگي هاي‬
‫محيطي آن در زير معرفي شده است ‪.‬‬
‫‪ -1‬رنگ و نور‬
‫‪ -2‬سايه و نور‬
‫‪ -3‬ابعاد و نور‬
‫‪ -4‬جهت و نور‬
‫‪ -5‬کميت نور‬
‫" اثر رواني هر رنگ و درک آن در واقع يک تجربه شخصي و ذهني است که حافظه رنگي ما را‬
‫تشکيل مي دهد و براساس اين حافظه رنگي انسان مدام رنگ هاي پيرامون خود را نه به‬
‫صورتي که در آن لحظه و تحت آن شرايط وجود دارد بلکه به صورتي که گمان مي کند بايد‬
‫وجود داشته باشد‪ ،‬درمي يابد" رنگ تأثيري است که به وسيله مجموعه طول موج هاي‬
‫مختلف دريافت شده توسط چشم ايجاد مي گردد‪ .‬رنگ نور را نبايد به عنوان يک مشخصه‬
‫سطوح منعکس کننده نور تلقي نمود‪ .‬نور با توجه به نوع رنگ آن‪ ،‬با انعکاس سطوح رنگي‬
‫مي تواند تأثيرات رواني متفاوتي را در افراد ايجاد کند‪ .‬معموالً رنگ ها با سه خصوصيت‬
‫مشخص مي شوند‪ :‬خلوص يا صافي‪ ،‬درخشندگي و طول موج که نوع رنگ را مشخص مي‬
‫کند‪.‬‬
‫بازتاب نوري‪ ،‬تفاوت نقاط تاريک و روشن و تأکيد بر سايه است که به فضا جان مي بخشد‪" .‬پر‬
‫کردن فضا با نوري يکدست ممکن است محيط را براي کار مناسب سازد‪ .‬اما الزاما ً آن را به‬
‫مکاني دلچسب و زيبا مبدل نخواهد کرد حجم را در نتيجه ارتباط بين نور و سايه مي توان ديد‪.‬‬
‫کوچک ترين تغيير در اين ارتباط توسط تغيير کيفيت سيستم نوري‪ ،‬با ايجاد نور سايه مي توان‬
‫تأثيرات بصري عمق و فرم را تغيير داد‪.‬‬
‫نور در تعيين و تبيين ابعادي فضا و ارائه برآورد کلي از محدوده موجود و ابعاد‬
‫عناصر بکار رفته نقش بسزايي دارد‪ .‬کوچک ترين تغيير در نورپردازي هر‬
‫يک از عناصر موجود در محيط‪ ،‬مفهوم درک فضا‪ ،‬ابعاد و اندازه هاي آن را‬
‫تغيير خواهد داد‪ .‬عالوه بر محدوده تعريف شده اماکن عمومي‪ ،‬عناصر و‬
‫واحدهاي نورپردازي شده نيز مي تواند عامل مهمي در تعريف و ايجاد‬
‫تأثيرات نهفته در ابعاد و مقياس اين گونه اماکن باشد‪.‬‬
‫يکي از ارکان کيفيت نور‪ ،‬زاويه انتشار مسيري است که نور از آن سمت مي تابد‪.‬‬
‫جهت تابش نور مي تواند شکل و بافت اشياء را آشکار سازد و يا آن را عمالً‬
‫در ابهام باقي گذارد‪ .‬از آنجايي که سمت و جهت امري نسبي است‪ ،‬جهتي که‬
‫از آن سمت نور به موضوع مي تابد بيش از هر چيز به جهتي که از آن به‬
‫موضوع نگاه شود بستگي خواهد داشت؛ چرا که با تغيير در نقطه ديد تصاوير‬
‫مختلفي از روشنايي و تاريکي هاي منقوش بر جسم‪ ،‬ديده خواها شد‪ .‬جهت‬
‫منبع نور‪ ،‬در درک اجسام سه بعدي تأثير بسزايي دارد‪ .‬توانايي درک احجام‬
‫متأثر از درجه نور و سايه اي است که روي آن وجود دارد‪ .‬توزيع يکنواخت‬
‫نور تابيده شده موجب تشکيل سايه ناچيز و ضعف و خطوط بيروني و رنگ‬
‫شيء ‪،‬باعث درک فرم و شکل شيء مي گردد‪.‬‬
‫يکي از جنبه هاي اساسي که از آن براي بررسي زيباشناسي و تأثيرات بصري نور استفاده مي‬
‫شود‪ ،‬مسئله کميت نور و يا به عبارت ديگر مقدار نور حاصل از منبع نور مي باشد‪ .‬کميت‬
‫نور عاملي است که از يک سو باعث رويت اجسام و از سوي ديگر با بکارگيري و توزيع‬
‫آگاهانه آن دستيابي به خواسته هاي نورپردازي را ميسر مي سازد‪.‬‬
‫نور و محيط‬
‫اثرات نور بر محيط و ويژگي هاي بصري که در ناظرين ايجاد مي نمايد‪ ،‬خيرگي‪ ،‬انعکاس‪،‬‬
‫درخشندگي‪ ،‬انکسار‪ ،‬انتشار و عبور مي باشد‬
‫خيرگی‬‫ايجاد خيرگي ارتباط مستقيم با منبع نوري دارد و هم امتداد چشم و منبع نوري و در ديد‬
‫مستقيم بودن باعث ايجاد يا تشديد اين موضوع مي گردد‪ .‬با افزايش ارتفاع منبع نوري‪،‬‬
‫مي توان آن را از ديد افراد خارج نموده و ميزان خيرگي را کاهش داد‪.‬‬
‫انعکاس نور بر طبق قوانين فيزيکي معيني که در روشنايي مهم مي باشد‪ ،‬انجام مي شود‪ .‬جهت‬
‫انعکاس نور داراي اهميت ويژه اي است‪ .‬در مورد يک سطح صاف و مسطح‪ ،‬نور تحت‬
‫همان زاويه اي که برخورد مي کند‪ ،‬منعکس مي شود‪.‬‬
‫اين خاصيت مساوي بودن زاويه تابش و زاويه بازتابش‪ ،‬وسيله اي است در دست طراح‪ ،‬تا بتواند‬
‫اثرات چشم زدگي و خيرگي‪ ،‬مقدار و جهت نور را براي تأکيد بر شکل يا بافت اشياء تنظيم و‬
‫کنترل نمايد‪ .‬از ويژگي هاي ديگر اين نوع انعکاس‪ ،‬کنترل جهت نور در چراغ ها و از آن‬
‫طريق افزايش شدت نور در جهات معين و کاهش آن در جهات ديگر مي باشد‪.‬‬
‫بخش اعظم رنگ موجود در محيط از انعکاس نور بر سطح رنگي به وجود مي آيد و اثر انعکاس‬
‫آن با تغيير مصالح‪ ،‬جنسيت و شدت صيقلي بودن آنها متفاوت است‪.‬‬
‫درخشندگي يک سطح نه تنها به شدت روشننايی بسنتگي دارد بلکنه بنه جهنت مسنيري کنه‬
‫نور به سطح برخوردمي کند و به مشخصه هاي سطوح( صاف‪ ،‬مات يا رنگي بودن آنها)‬
‫و به محلي که از آنها‪ ،‬سطح ديده مي شود نيز وابسته است‪ .‬بهتنر اسنت کنه از درخشنندگي‬
‫بطور مطلوب براي همنه طراحني هناي روشننايي اسنتفاده شنود زينرا کنه بينانگر سنطوح و‬
‫اشيايي مي باشد که ديده مي شود‪.‬‬
‫نوري که از يک ماده به ماده ديگر وارد شده و عبور مي کند‪ ،‬تغيير جهت مي دهد‪ .‬ميزان‬
‫تغيير جهت درمواد مختلف‪ ،‬متفاوت است‪ .‬عبور و انکسار نور در مواد از ويژگي هاي‬
‫نور مي باشد که در طراحي سيستم های روشنايي و چراغ ها استفاده مي شود و اغلب به‬
‫منظور زيبا سازي محيط توسط اين خاصيت نور‪،‬بکار برده مي شود‪ .‬در بعضي از‬
‫ابزارهاي روشنايي اين ويژگي براي تغيير جهت انتشار نور از زاويه ديد استفاد‬
‫مي گرد تا از ايجاد درخشندگي و يا احتمال خيرگي چشم اجتناب شود‬
‫ انتشار‬‫چنانچه نور پس از ساطع شدن از منبع نوري به جهات مختلف بتابد انتشار نور صورت گرفته است‬
‫‪.‬انتشار و پخش نور در زيبايي محيط علي الخصوص فضاهاي خارجي بسيار مؤثر است و‬
‫موجب ميگردد تا از يکنواخت روشن ساختن محيط ممانعت به عمل آيد و عالوه بر آن ويژگی‬
‫های محيط نظير فرم و بافت سطوح را مشخص ميسازد‪.‬‬
‫عبور‬‫اندازه کلي روشنايي عالوه بر اينکه مي تواند از انعکاسات سطوح منتج شود‪ ،‬از ميزان نوري که از‬
‫سطوح مي گذرد نيز ناشي مي شود‪ .‬سطوحي با شفافيت بيش از حد در طراحي نور پردازي مناسب‬
‫نخواهد بود‪ .‬بنابر اين کاهش شفافيت بعضي از سطوح الزامي است‬
‫براي ترسيم شمايي از وضعيت کنوني طراحي نور‪ ،‬ابتدا بايد نگاهي به آغاز اين روند داشته باشيم‪.‬‬
‫اولين موج نورپردازي در دهه هاي ‪ 1920‬و ‪ 1930‬م‪ .‬آغاز شد‪ .‬نيويورک‪ ،‬لس آنجلس‪،‬‬
‫پاريس و برلين در نورپردازي پيشگام بودند‪ .‬نور الکتريکي آزادانه در خيابان ها و ميدان ها‬
‫به کار گرفته شد‪ .‬اين کارها را واقعا ً نمي توان طراحي نور ناميد‪ ،‬اما بقيه ي شهر آن چنان‬
‫تاريک بود که چراغ هاي خياباني به نوبه ي خود بسيار هنرمندانه و زيبا مي نمود‪.‬‬
‫جنگ جهاني دوم‪ ،‬اين حرکت را به ناگهان پايان داد‪ .‬در پايان جنگ همه چيز تغيير کرده بود‪.‬‬
‫زندگي سياسي و فرهنگي به ناگزير از نو شروع مي شد؛ و در اين ميان‪ ،‬نور پردازي ساختمان هاي‬
‫اداري در شهرهاي اروپايي‪ ،‬بين سالهاي ‪ 1945‬تا ‪ 1990‬م‪ .‬جنبه اي کامالً عملکردي يافت‪.‬‬
‫بودجه و تمايلي براي نورپردازي ساختمان هاي تاريخي وجود نداشت و اولين طراحي ها در اين زمينه‬
‫صرفا ً نورافشاني با چراغ هاي سديم بر کليساها‪ ،‬قلعه ها و بناهاي تاريخي بود‪ .‬زيبايی شهر در آن زمان‪،‬‬
‫چنان که گاهي هنوز هم‪ ،‬فقط به معني نمايان کردن ساختمان ها از ميان تاريکي بود‪ .‬طراحي زيادي در‬
‫اين زمينه انجام نمي شد‪ .‬بسياري اين حرکت را پيشرفتي بزرگ مي دانستند که در مقايسه با تاريکي شايد‬
‫ادعاي درستي بود‪.‬‬
‫عالوه بر اين‪ ،‬وضعيت سال هاي پس از جنگ نيز دست به دست نبو ِد فرهنگ نورپردازي داده‬
‫بود‪ .‬اين قضيه شايد اتفاقي بود‪ ،‬شايد هم نبود‪ .‬اما از زمان برداشته شدن ديوار برلين در‬
‫نوامبر ‪ 1989‬م‪ .‬و با پايان جنگ سرد‪ ،‬نگرش اروپا نسبت به طراحي نور در فضاهاي‬
‫عمومي تحولي ناگهاني يافت‪.‬‬
‫با پيشرفت علوم و فنون مختلف و اختراع برق توسط اديسون و الحاق اختراعات ‪ ،‬ابتکارات ‪ ،‬و‬
‫نوآوريها در توليد انواع المپ ‪ ،‬نورافکن ‪ ،‬پرژکتور ‪ ،‬و چراغ روشنايي ‪ ،‬نور شب را افزايش‬
‫و زيبايي نماي بنا و محيط اطراف ما را پر جاذبه ساخته بنحوي که در تعداد زيادي از بناها و‬
‫سازه ها بزرگ به جرأت مي توان گفت چشم انداز زيباي بناها با تنوع و ترکيب نورهاي‬
‫رنگي و متنوع‪ ،‬قشنگتر و دلنشين تر از نماي همان بنا نسبت به روز گرديده است ‪.‬‬
‫ليکن در کشور ما طراحان بناها و سازه ها به جلوه زيبايي هاي آن در روز اهميت بيشتري داده وبا دقت‬
‫در مقياس ها وزوايا و انتخاب رنگ مصالح ومواد را بکار مي گيرند و متأسفانه با انتخاب رنگ هاي‬
‫نامتناسب جلوه آن را در شب محدود وامکان نورپردازي وبه کارگيري رنگهاي متنوع را براي نورپردازي‬
‫در شب کاهش داده ومحدود ميسازند ‪ ،‬مثال اجراي نما با سنگ به رنگ فيلي ‪ ،‬طوسي‪ ،‬قرمز‪ ،‬مشکي ‪،‬‬
‫امکان نورپردازي در شب وبه کارگيري نور با رنگ هاي متنوع را محدود ساخته ونياز بکارگيري‬
‫روشنايي بيشتر ومصرف برق را افزايش مي دهد و از لطف وجاذبه وزيبايي نماي بنا در شب مي کاهد ‪.‬‬
‫ازآنجايي که اکثر مردم در طول روز درگير کارهاي روزانه بوده و در ادارات و مناز‬
‫ومحل کسب کار خود مشغول ميباشند غروب وشب را براي اوقات فراغت ‪ ،‬گشت‬
‫و گذار وايجاد نشاط وشادابي براي خود وخانواده انتخاب مينمايند ‪ ،‬در اينجاست که جلوه هاي‬
‫زيباي نور پردازي وجاذبه هاي نما ومحيط يک بنا در شب نمود پيدا کرده و بينندگان و‬
‫عابرين را به خود مجذوب وتحسين همگان را برمي انگيزد‪.‬‬
‫طراحي سيماي شبانه بخش الينفک معماري منظر است بصورتي که عده اي معتقدند طرح موفق مي بايست‬
‫‪ 365*7*24‬فعال و سرزنده باشد‪ .‬نورپردازي تنها به کاشتن چندين المان روشنايي محدود نمي شود‪ .‬عناصر‬
‫روشنايي شکل دهنده ايده کلي طراحي سيماي شبانه سايت مي باشند‪.‬‬
‫امروزه در سراسر جهان طراحان معماري بناها وسازه ها بخش اعظمي از هنر ‪ ،‬ذوق ‪ ،‬سليقه خود را صرف‬
‫ومعطوف زيبايي وجلوه آن در شب مينمايند ‪ .‬که در همين راستا متخصصين طراح صنعت روشنايي واپتيک‬
‫به ياري طراحان نور پردازي و معماري شتافته وبا ترکيب و کار مشترک آنان يک بنا وسازه از نظر نما و‬
‫محيط با هنر و جاذبه نورپردازي صد چندان نمايان ميگردد‪.‬‬
‫* پروژکتورهاي تغيير رنگ‬
‫* پروژکتورهاي فضاي سبز و دفني‬
‫* پرده هاي نوراني‬
‫* دستگاه هاي آتش بازي الکترونيکي‬
‫* افکت هاي سطحي و حجمي‬
‫* پروژکتورهاي آسماني و استخري‬
‫کامالً بديهي است که معيارهاي طراحي روشنايي براي محيط هاي خارجي بسيار متفاوت از‬
‫طراحي روشنايي داخلي است‪ .‬اين تفاوت ها شامل موارد زير مي باشد‪:‬‬
‫‪ -1‬تفاوت هاي مشخص در مقادير انعکاس‪ ،‬که در نهايت بر روي عواملي مانند ضريب يکنواختي‬
‫و کارآيي تأسيسات روشنايي تأثيرگذار است‪.‬‬
‫‪ -2‬ارتفاع نصب چراغ ها که معموالً براي کاربرد هاي خارجي داراي اهميت مي باشد‪.‬‬
‫نورپردازي بر نما روش هاي مختلفي دارد که در زير به آنها اشاره مي گردد‪:‬‬
‫پردازش نور از باال به پايين‪ ( :‬اين روش عالوه بر روشنايي نما موجب روشنايي کف محوطه در‬
‫امتدا نورنيز ميگردد) ليکن از نظر هنري موجب محدود و محصور شدن فضاي ارتفاع بنا مي گردد و بيشترين‬
‫تأثي را براي نورپردازي سوپر مارکتها و فروشگاهها دارد چون سطح محوطه مقابل را نيز روشن نموده و‬
‫دور نماي مناسب را ايجاد مي نمايد ‪.‬‬
‫پردازش نور از پايين به باال ‪ :‬اين روش عالوه بر روشنايي نما موجب امتداد نور در‬
‫فضاي آسمان نما شده و بنا از ديدگاه و منظر بيننده و بعد هنري نورپردازي همچون‬
‫جسمي معلق ‪ ،‬پرنده اي در حال پرواز و از نظر ارتفاعي بلندتر به نظر مي رسد و‬
‫بعلت پردازش نور از پايين به باال حالت روحاني و زيبايي به خود مي گيرد ‪ .‬الزاما ً منبع‬
‫نور نورافکن نبايستي در ديد مستقيم بيننده قرار گيرد ‪.‬‬
‫پردازش نور از پايين به باال‬
‫منبع‪ :‬سايت شرکت مهندسي شيد‬
‫پردازش نور بصورت مورب و زوايه دار‪ :‬در اين روش عالوه بر پوشش کامل سطح‬
‫نماي بنا و ساختمان نقاط برجسته نور را دريافت و نقاط فرو رفته زاويه نور را دريافت نمي‬
‫نمايند ‪ ،‬مي توان براي تکميل نور آن از نورهاي عمودي از باال به پايين و از پايين به باال‬
‫استفاده نمود که در اين حالت فضاي سه بعدي ايجاد مي گردد و از منظر وديد بيننده برجستگي‬
‫ها و فرو رفتگي هاي لحاظ شده در نماي بنا آشکار خصوصا در صورتيکه از نور مخالف‬
‫استفاده شود بطور مثال نور سطح زرد ونورعمودي قرمز و يا نور سطح آبي نور عمودي‬
‫قرمز و يا نور سطح سفيد و نور عمودي زرد يا آبي و يا سبز استفاده خواهد شدکه در‬
‫اينصورت الزاما ً بايستي براي ترکيب رنگ نور مناسب از انواع نورافکن با توان روشنايي و‬
‫مصرف برق متفاوت بکار برد‪.‬‬
‫پردازش نور به صورت زاويه دار و معرب‬
‫منبع‪ :‬سايت شرک مهندسي شيد‬
‫ پردازش نور از مقابل نما ( در اين روش عالوه بر روشنايي تمام سطح نما موجب نفوذ‬‫نور به داخل بنا گرديده و درصورتيکه ساختمان هتل ‪ ،‬مسکوني و ادراي باشد چون در شب‬
‫ممکن است موجب آزار افراد داخل ساختمان و سازه گردد معموالً اين نوع پردازش نور براي‬
‫اماکن مقدس‪ ،‬نماي مقابل فروشگاهها ‪ ،‬مقابل سينماها و مراکز تجاري مناسب مي باشد‪.‬‬
‫تصوير‪ :3-7‬پردازش نور از مقابل بنا‪-‬‬
‫منبع‪ :‬سايت شرکت مهندسي شيد‬
‫ نور تأکيدي‪ :‬اگر خواسته شود در شب موضوعي به خوبي ديده شده و نظر بيننده را به خود‬‫جلب و موجب کشش بصري گردد‪ ،‬مي توان از چراغ هاي موضعي استفاده نمود‪ .‬يعني بطور‬
‫جداگانه چراغي را به موضوع مورد نظر اختصاص داد‪ ،‬که باعث تأکيد بيشتر بر آن شده و با‬
‫توجه به رنگ و شکل ظاهري آنها جلوه هاي مختلفي را در تيرگي شب ديد آورد‪ .‬مهم ترين‬
‫اصل نور تأکيدي‪ ،‬ايجاد تضاد شديد بين جسم و فضاي اطرافش است‪.‬‬
‫نور تأکيدي‪ -‬منبع‪ :‬شرکت مهندسي شيد‬
‫ بهترين ترکيب رنگ براي اماکن اداري ‪:‬‬‫رنگهاي سفيد آبي ‪ -‬سفيد ‪ ،‬زرد ‪.‬‬
‫ رنگ مناسب اماکن مقدس و مذهبي ‪ :‬رنگهاي سبز ‪ ،‬آبي ‪ ،‬سفيد ‪ -‬سبز ‪ ،‬آبي – سفيد ‪ ،‬سبز – آبي‬‫– سبز ‪.‬‬
‫ رنگ جالب براي سالنهاي اجتماعات – تاالرها – سينماها – فروشگاهها – مراکز تجاري –‬‫سوپر مارکتها‪ :‬ترکيب رنگهاي قرمز ‪ ،‬زرد ‪ ،‬سفيد – قرمز ‪ ،‬آبي ‪ ،‬زرد ‪ -‬سفيد ‪ ،‬زرد ‪ ،‬آبي –‬
‫زرد ‪ ،‬سبز ‪ -‬قرمز ‪ ،‬سبز – آبي ‪ ،‬قرمز – زرد ‪ ،‬سفيد ‪( -‬در اين نوع نور پردازي بعلت نور‬
‫باالي ( گرم ) رنگهاي زرد و سبز بايستي از نورافکن با توان کمتر جهت ايجاد يکنواختي و‬
‫ترکيب مناسب استفاده نمود و يا الزاما ً بايستي براي نورهاي آبي و قرمز (سرد ) از نورافکن‬
‫با توان مصرف باالتر استفاده نمود ‪.‬‬
‫نورپردازي فضاهاي مختلف شهر(باالخص نماي شهري)‪ ،‬به صورت مجرد‪ ،‬نياز به شناخت‬
‫روش ها و فنون مختلف نورپردازي و استفاده صحيح از ويژگي هاي نور و ارتباط با‬
‫محيط پيرامونش را دارد‪.‬‬
‫حال مي توان عوامل تأثيرگذار بر نورپردازي نماي شهري را در موارد زير بررسي کرد‪:‬‬
‫الف‪ -‬بهره گيري از آموزه هاي ديني و فرهنگي ايران‬
‫جهت خلق فضاهاي جديد‬
‫ب‪ -‬قوت بخشيدن به مصاديق عيني فرهنگي و‬
‫طبيعي ايران زمين در شب‬
‫ج‪ -‬مکانيزم هايي براي هدايت فرآيند مذکور در قالب طرح جامع نورپردازي‬
‫جهت سامان بخشيدن به تمام ابعاد وجودي شهر از جمله سيماي کالبدي آن در شب تدوين قالب طرح جامع‬
‫نورپردازي ضرورت پيدا مي کند‪ .‬از جمله پارامترهايي که بايستي در وضع طرح جامع لحاظ شود‪.‬‬
‫مي توان به موارد زير اشاره کرد‪:‬‬
‫* تنوع گروه هاي استفاده کننده از فضاهاي شهري براساس سن‪ ،‬جنس و غيره‬
‫* مکان قرارگيري کاربري ها و توجه به همجواري با کاربري ها‬
‫* نوع کارآيي در طراحي نورپردازي مورد توجه باشد‬
‫* نورپردازي هر مکان و فضا با توجه به درجه اهميت آن متناسب با کل تعريف شده باشد‪.‬‬
‫امروزه بعضی از نورها‪،‬گاهی بسياری از حس های ما را می آزارند‪،‬تماشای هر چيزی که‬
‫نام طراحی نور را يدک می کشد‪،‬الزاما بدون ازار چشم امکان پذير نيست‪.‬‬
‫پروفسور هاينريش کرامر‪ ،‬فهرستی از ‪ 8‬قاعده ی بنيادی برای تعيين کيفيت‬
‫نور پردازی در يک پروژه و تحليل طراحی نورپردازی جمع آوری کرده‬
‫که عبارتند از‪:‬‬
‫‪ -1‬نور بايد امکان جهت يابي و درک موقعيت افراد در فضا و زمان را براي‬
‫مردم فراهم آورد‪ .‬موقعيت در فضا تنها به معناي موقعيت فيزيکي‬
‫نيست‪ ،‬بلکه موقعيت افراد و نسبت آنها با جامعه و فرهنگ نيز در‬
‫نظر است؛ همان گونه که زمان نيز تنها با سال ها‪ ،‬ساعت ها و‬
‫لحظه ها تضعيف نمي شود‪ ،‬بلکه بر موقعيت افراد در متن تاريخ‬
‫و سنت نيز داللت مي کند‪.‬‬
‫‪-2‬نور بايد يک جزء ذاتي و اصلي در طرح معماري باشد‪ ،‬نه اين که بعداً اضافه شود‪.‬‬
‫‪-3‬نور بايد با نيات طرح معماري و اجزاي آن از قبيل فرم ها‪ ،‬رنگ ها و مصالح هماهنگ باشد‪،‬‬
‫نه اين که براي خود هويتي جداگانه داشته باشد‪.‬‬
‫‪ -4‬نور بايد حس فضايي اي متناسب با نيازها و انتظارات کاربران فضا به وجود آورد‪.‬‬
‫‪ -5‬نور بايد ارتباط ميان مردم را برقرار کند و رونق دهد‪.‬‬
‫‪ -6‬نور بايد حرفي براي گفتن داشته باشد‪ .‬روشنايي‪ ،‬رنگ و حرکت نور بايد با تداعي ها و تجارب‬
‫احساسي ما ارتباط برقرار کنند‪.‬‬
‫‪ -7‬نور بايد شيوه ي بياني اصيل و ابتکاري داشته باشد‪ .‬استفاده و تکرار موتيف هاي پيش پا افتاده‬
‫و آشنا‪ ،‬فقط تأثيري کسالت آور و بيزار کننده خواهد داشت‪.‬‬
‫‪ -8‬نور بايد کاري کند تا ما ببينيم و محيط اطرافمان را تشخيص دهيم‪.‬‬
‫لويی کلر نيز برای کمک به قضاوت مردم درباره کيفيت يک پروژه نور پردازی وطراحی خوب‬
‫نور چک ليستی به شرح زيل فراهم آورده است‪.‬‬
‫ تأثير عمومي‬‫‪ -‬آسايش ديداري‬
‫آيا از آن خوشمان مي آيد يا نه؟‬
‫بدون چشم زدگي‬
‫ منظر هايي از زواياي گوناگون‬‫‪ -‬ايده‬
‫"تصاوير" گوناگون از پرسپکتيو هاي گوناگون‬
‫آيا مي توانيد ايده ي طرح را تشخيص دهيد؟‬
‫ولی با اين همه بايد تعليمات مشخصی داشت تا بتوان ايده های اوليه طراحی را خلق کرد‪.‬‬
‫طراحی نورپردازی معماری ذاتا وابسته به معماری است‪ .‬نور بايد نسبت به معماری‬
‫مسئول باشد و خواسته ها ومفاهيم معماری را حمايت کند‪.‬‬
‫موضوع ديگری که بايد به ان توجه داشت استفاده از نورهای رنگی و نور متحرک است‪.‬‬
‫نور رنگی وجلوه های نوری متحرک نبايد به سادگی و در همه جا استفاده شوند‪.‬نمونه‬
‫هايی از اين دست وجود دارند که از طرف جامعه رد شده اند‪ ،‬نمونه هايی که به صالح‬
‫همه است که خاموش شوند ‪.‬‬
‫نورپردازي رنگي اي که بر روي قلعه ي اسفورزا در نزديکي ميالن اجرا شده است‪ ،‬چشمان‬
‫امبرتواکو را آنچنان آزرد که عاقبت دست به قلم برد و نقدي مفصل در يکي از روزنامه هاي‬
‫معتبر ايتاليا نوشت‪ .‬با اين که او در اين رشته متخصص نيست و با اين که به طور مشخص کسي‬
‫با اين نورپردازي مخالف نبود‪ ،‬به نظر مي آمد که اشتباهي رخ داده است‪.‬قلعه در سال ‪ 1392‬م‪.‬‬
‫متحرک آن همه ي رنگ هاي طيف را در بر مي گرفت‪.‬‬
‫شده بود و ايده ي اصلي نورپردازي‬
‫ِ‬
‫اهداف پروژه به اين شرح بود‪ :‬نورپردازي بيروني قلعه ي اسفورزا به گونه اي که هيچ حالت تهاجمي‬
‫نداشته باشد و کمترين آسيب و بيشترين احترام را به ساختمان داشته و نمونه ي اولين نورپردازي‬
‫متحرک ايتاليا باشد‪.‬‬
‫اما واقعيت پروژه کامالً خالف اين است‪ .‬نور متحرک‪ ،‬آن هم با تغيير رنگ هرگز نمي تواند در‬
‫مقابل يک بنا عنصري خنثي باشد‪ .‬اين گونه نورپردازي ها شايد براي رويدادهاي موقتي‬
‫جالب باشد‪ ،‬ولي براي يک اجراي دائم مناسب نيستند‪[.‬معموالً]هيچ قلعه اي نمي خواهد آبي‪،‬‬
‫صورتي يا فيروزه اي باشند و هيچ نمايي قرار نيست به وسيله ي ستون هاي نوري به گونه‬
‫اي تصادفي و نامنظم يا حتي با فواصلي منظم اما بي ارتباط با نظام هندسي نماي ساختمان‪،‬‬
‫روشن شوند‪.‬‬
‫پس بايد ارزش‪،‬قدرت و زبان نور به معمارها وکارفرماها آموزش داده شود تا انها برای رسيدن به‬
‫نتايج بهتر‪،‬از يک نور طراح حرفه ای به عنوان همکار پروژه هايشان استفاده کنند و نيز بايد‬
‫مردم را از روش های درست و نادرست در روشنايی و نور پردازی فضاهای کار و زندگی‬
‫اگاه کرد‪.‬‬
‫تاج نور(گنبد هزاره‪-‬لندن‪-‬انگلستان)‬
‫طراح‪:‬ريچارد راجرز‬
‫طراح نورپردازی‪:‬پاتريک وودروف‬
‫نور پردازي خارجي چنين ساختمان عظيمي كه به عنوان يك نماد شهري در‬
‫صدر اخبار بوده ميبايست به گونه اي باشد كه عالوه بر دارا بودن يك‬
‫نورپردازي چشمگير ‪ ،‬بيانگر تكنولوژي باالي ساخت بوده و در عين‬
‫فضايي براي تفريع و گردهم آيي را نيز تداعي كند ‪.‬‬
‫ايده اصلی استفاده از تغيير رنگ های نور به صورت خودکار بر روی پيش‬
‫آمدگی های خارجی سقف بود تا به ظاهر شبانه گنبد تحرک ببخشد‬
‫مظهر الهام بخش(برج ايفل‪-‬پاريس‪-‬فرانسه)‬
‫طراح نورپرداز‪:‬پيير بيدو‬
‫نورپردازی اين بنا نشان می دهد که ‪ :‬امروزه غرق كردن بنا در نور مطرح نيست بلكه بر‬
‫عكس نصب چراغ ها در فواصلي كه برجستگي هاي معماري بنا را بيان نمايد و در ضمن‬
‫تصويري متفاوت از هويت بارز آن از نگاه مردم در روز ‪ ،‬ارائه نمايد ‪ ،‬اهميت داشته و‬
‫از اصول نور پردازي است ‪.‬‬
‫خنک و دنج(ميدان اسپانيا‪-‬واالدوليد‪-‬اسپانيا)‬
‫پايتخت پيشين اسپانيا ‪ :‬واالدوليد ‪ ، Valladolid‬امروزه مركز اداري و سياسي استان كاسنتيل (كاسنتليون‬
‫)‬
‫‪ castile‬مي باشد ‪ .‬يكي از ميادين اصلي شهر ‪ ،‬ميدان اسپانيا ‪ ، plaza de Espana‬سالها مركز فعال‬
‫و رنگين فروش ميوه و تره بار بود ‪ ،‬اما برنامه ريزان شهري احساس كردند كه اين ميدان بايد به يك‬
‫فضاي باز شهري ‪ ،‬مكاني خنك با آبنما ها ‪ ،‬فرار از گرماي گاه خفقان آور فضناي بسنتا اسنپانيايي ‪ ،‬تبنديل‬
‫شود ‪.‬‬
‫ميدان بر روي محوطه مركزي سقف پاركينگ زير زميني احداث شده است ‪ .‬داراي يك آب نماي‬
‫فواره دار و فضاي بزرگ است كه به وسيله دو سقف سبك پوشيده شده است ‪ .‬اين سقف ها طراحي‬
‫شده اند تا منعكس كننده حياط گذشته ميدان ‪ ،‬زماني كه مملو از فروش گاههاي سر پوشيده بوده است ‪،‬‬
‫باشد و همچنين آن ها عرضه كننده فضايي براي گرماي نيم روزي مي باشند‪.‬‬
‫برج العرب‪-‬دبی‬
‫بلندترين برج هتل جهان در حال حاظر با ارتفاع ‪ 321‬متر برج العرب ( يا برج عربي ) در دوبي مي باشد‬
‫كه نمونه فوق العاده جذابي ازمعماري معاصر است ‪ .‬شكل برافراشته بادباني آن هويت دريايي خليج فارس‬
‫را تداعي كرده و گوهري است براي طرح توصعه ساحل تفريحي جميره ‪ ،‬اعلي حضرت شيخ محمد ‪،‬‬
‫كه با نمايش آن نفس ها در سينه حبث مي گردد ‪ .‬به ندرت نور پردازي شبانه اين چنين دست و دلبازانه‬
‫به نمايش در آمده است ‪.‬‬
‫دهانه نورانی (پل آکاشی کايکو‪-‬ژاپن)‬
‫با طولي قريب به ‪ 4‬كيلو متر و دهانه مياني ‪ 1991‬متر و پايه هاي دو قلو به ارتفاع ‪ 300‬متر ‪ ،‬برابر‬
‫ارتفاع برج ايفل ‪ ،‬پل آماشي كايكو طوالني ترين پل معلق جهان است ‪ .‬اين پل در سال ‪ 1998‬براي‬
‫عبور از تنگه آكاشي ‪ akashi‬بين جزاير هونشو ‪ Honshu‬و آواجي ‪ awagi‬افتتاح گرديد ‪،‬‬
‫و به گونه اي ساخته شده كه در مقابل زلزله اي به قدرت ‪ 5/8‬درجه ريشتر با فاصله كنوني‬
‫‪ 150‬كيلومتر ميتواند مقاومت نمايد ‪.‬‬
‫مظهر سانتياگو(برج انتل)سانتياگو‪-‬شيلی‬
‫نشانی بی نظير(کلوسئوم‪-‬رم‪-‬ايتاليا)‬
‫هدايت کننده خودکار(تاالر اپرای سيدنی‪-‬استراليا)‬
‫از ميان همه بناهاي عظيم جهان و در پروژه هاي نور پردازي موقت ‪ ،‬تاالر‬
‫اپراي سيدني بيشتر از بقيه مورد استفاده قرار گرفته است ‪ .‬اين جاي تعجب‬
‫ندارد زيرا طرح فوق العاده جذاب و زيباي يورن اوتزن ‪ JORN UTZON‬تابلو‬
‫نقاشي ايده آلي است ‪ ،‬و انعكاس آن بر آب نگر گاه ‪ ،‬جال دهنده جلوه آن است ‪.‬‬