Transcript روند انجام نمونه گیری - دانشگاه علوم پزشكي زنجان

‫بنام خالق عشق وزندگی‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪2‬‬
‫با توجه به پيشرفت هاي علم پزشكي در سال هاي اخير‪ ،‬امكانات متعددي در‬
‫زمينه شناسايي علل مختلف بيماري هاي غيرواگير بويژه بيماري هاي غدد و‬
‫متابوليك در نوزادان بوجود آمده است‪.‬‬
‫با شناسایی علل بیماریها ‪ ،‬امکان مداخله بموقع جهت تشخیص بیماریها‬
‫وپيشگيري از عوارض آنها فراهم می شود ‪.‬‬
‫یکی از این روشهای مداخله ‪،‬غربالگری بیماریها ( به عنوان یک خد مت پیشگيری‬
‫ثانویه) می باشد ‪.‬‬
‫‪m.ziaee pur‬‬
‫‪ ‬تالشهای بی وقفه‬
‫‪ ‬هدفی مقدس‬
‫‪ ‬راه بسیار ناهموار‬
‫‪ ‬گذشت پنچ سال از ادغام برنامه در سیستم سالمت‬
‫‪ ‬موفقیت های شگفت انگیز‬
‫کم کاری تيروئيد نتيجه کاهش در سنتز هورمون و يا نقصان‬
‫فعاليت هورمون تيروئيد است‪.‬‬
‫شايع ترين علت بيماری‪:‬‬
‫اختالل در تکامل کامل يا نسبی غده تيروئيد‬
‫‪Ectopic Gland‬‬
‫انواع بيماری‪:‬‬
‫گذرا‬
‫دائمی‬
‫بیماری کم کاری تیروئید نوزادان‬
‫عالئم و نشانه هاي بيماری كم كاري مادرزادي تيروئيد‬
‫درابتداي دوران تظاهرات بيماری‬
‫نوزادي‬
‫تظاهرات بيماری در طول اولين‬
‫ماه زندگي‬
‫٭ زردي طول كشنده‬
‫انتهاها‪ mottling‬٭ سيانوز محيطي و‬
‫٭ ادم (خیز) در صورت و بدن‬
‫٭ ادم در دستگاه تناسلی خارجی‬
‫٭ مدت حاملگي بيش از ‪ 42‬هفته‬
‫٭ديسترس تنفس ي‬
‫٭ وزن زمان تولد بيش از ‪ 4‬كيلوگرم‬
‫٭ وزن نگرفتن و مك زدن ضعيف‬
‫٭ کم اشتهائی و شیرخوردن ناكافي‬
‫٭ يبوست‬
‫٭ هيپوترمي (اغلب زير ‪ 35‬درجه)‬
‫٭ اتساع شکمی‬
‫٭ کم تحرکی و حرکات آهسته‬
‫٭ اتساع شكمي‬
‫٭ يبوست‬
‫)‪mm‬٭ فونتانل خلفي بزرگ (بيش از ‪5‬‬
‫٭ آپنه و تنفس صدادار‬
‫٭ ضربان قلب کند‬
‫٭كاهش فعاليت‬
‫٭ خواب آلودگی‬
‫٭ اختالل تنفس ی ناش ی از بزرگ بودن زبان‬
‫در طول سه ماه اول تظاهرات بيماری‬
‫زندگي‬
‫٭ فتق نافي‬
‫٭ يبوست‬
‫‪ sallow‬٭ پوست خشك و‬
‫٭ بزرگي زبان‬
‫٭ ميكزدم ژنرالیزه‬
‫٭ گريه خشن‬
‫٭ سوفل قلبی و کارديومگالی‬
‫٭ پلورال افيوژن بدون عالمت‬
‫٭ کم خونی ماکروسيتيک‬
‫٭ رشد جسمی کم‬
‫مقدمه‪...‬‬
‫شروع غربالگری نوزادان در جهان‪1960 :‬‬
‫پروفسور گاتری‬
‫پيشگيری از عقب ماندگی ذهنی‬
‫برنامه های متفاوت درکشورهای مختلف‬
‫محل‬
‫زمان‬
‫آزمايش اوليه‬
‫فراخوان‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫آزمايش آسان و قابل پذيرش‬
‫وجود امکانات تائيد تشخيص‬
‫وجود درمان مناسب‬
‫سود بيشتر از خطر‬
‫سود بيشتر از هزينه‬
‫مشکل مهم بهداشتی‬
‫سير بيماری شناخته شده‬
‫تشخيص در مراحل اوليه بيماری‬
‫وجود درمان موثر‬
‫وجود آزمايش مناسب و دقيق‬
‫كشف يك بيمار= بيش از ‪ 78‬ميليون لاير صرفه اقتصادي‬
‫بروز باال در کشور‬
‫نسبت هزينه به سود = ‪ 1‬به ‪15‬‬
‫غربالگری آسان‬
‫عدم تشخيص بيش از ‪ %95‬موارد در ماه اول تولد‬
‫عقب ماندگی ذهنی در ‪ %100‬موارد درمان نشده‬
‫تشخيص آسان‬
‫درمان موثر‪ ،‬آسان و ارزان‬
‫وجود سيستم شبکه بهداشتی در کشور‬
‫تاريخچه‪:‬‬
‫طراحی برنامه ……………………… سال ‪82‬‬
‫پايلوت برنامه ‪……………………….‬سال ‪83‬‬
‫تدوين دستورالعملهای اجرائی‪ ،‬متون آموزشی و شرح وظايف‬
‫سطوح مختلف و چاپ آن در قالب ‪ 4‬کتاب‬
‫ادغام برنامه در سيستم سالمت کشور = پاييز سال ‪84‬‬
‫برگزاری جلسات کميته کشوری‬
‫تشکيل کميته علمی‪ -‬مشورتی استانی در کليه دانشگاهها‬
‫آموزش همگانی‬
‫آموزش والدين‬
‫تاسيس ‪ 30‬آزمايشگاه غربالگری نوزادان‬
‫تاريخچه ‪...‬‬
‫‪‬‬
‫راه اندازی ‪ 5638‬محل نمونه گيری شامل خانه های بهداشت‪ ،‬مراکز‬
‫بهداشتی درمانی روستائی و شهری و در بعضی از بيمارستانها‬
‫‪‬‬
‫تعيين ‪ 248‬آزمايشگاه منتخب شهرستانی برای انجام آزمايشهای‬
‫تاييد تشخيص‬
‫‪‬‬
‫هماهنگی با دفتر سالمت خانواده و جمعيت برای اجرای همزمان‬
‫برنامه های کودک سالم و غربالگری و ارائه دو خدمت در يک‬
‫مراجعه به نوزاد و تقويت و اجرای بهينه هر دو برنامه‬
‫‪ ‬امضای تفاهم نامه همکاری با شرکت پست جمهوری اسالمی ايران‬
‫(تخفيف ‪)%25‬‬
‫‪ ‬تعيين ‪ 41‬فوکال پوينت علمی دانشگاهی از بين متخصصين غدد (اطفال و يا‬
‫بزرگساالن)‪ ،‬نوزادان و کودکان‬
‫‪ ‬تعيين ‪ 300‬فوکال پوينت اجرائی شهرستانی از بين متخصصين کودکان و نوزادان‬
‫‪ ‬آموزش پرسنل درگير اجرای برنامه در سطوح مختلف مسئولين و‬
‫پرسنل اجرائی در ‪ 41‬دانشگاه در قالب ‪ 812‬کارگاه آموزشی‪:‬‬
‫‪ 6031 ‬پزشک عمومی‬
‫‪ 5061 ‬کارشناس بهداشتی و آزمايشگاهی‬
‫‪ 7835 ‬کاردان بهداشتی و آزمايشگاهی‬
‫‪ 24463 ‬بهورز‬
‫‪‬‬
‫آزمايشگاه رفرانس‬
‫دفتر سالمت خانواده و جمعيت‬
‫‪ ‬برنامه کودک سالم‬
‫‪‬‬
‫شرکت پست جمهوری اسالمی ايران‬
‫‪ ‬انتقال موفق‪ 256292‬محموله پستی‬
‫‪ ‬تخفيف ‪%25‬‬
‫‪‬‬
‫سازمان بهزيستی کشور‬
‫‪ ‬تعهد خريد ‪ 5000‬عدد کيت ‪ 96‬تستی ‪Neo-TSH‬‬
‫‪ ‬همکاری در اطالع رسانی عمومی‬
‫رسانه ها‬
‫سازمان انرژی اتمی ايران و آژانس بين المللی انرژی اتمی‬
‫انجمن های علمی ملی و بين المللی‬
‫سازمانهای غير دولتی‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫شیوع بیماری‪:‬‬
‫در جهان‪ 1 :‬در هر ‪4000-3000‬‬
‫کمترين ميزان ‪ :‬در کانادا و کاستاريکا (‪)1 /6000‬‬
‫بيشترين ميزان‪ :‬در لهستان (‪)800/1‬‬
‫در آسيا‪ :‬شيوع بيشتر است‪.‬‬
‫وجود هم خونی بيشتر در افراد يک قوم يا نژاد‬
‫کمبود يد‬
‫تغييرات خاص ژنتيکی‬
‫ویژه گی های برنامه در ایران‪:‬‬
‫نمونه گیري از پاشنه پا‬
‫روز ‪ 3‬تا ‪ 5‬بعد از تولد‬
‫)‪Filter paper (S&S 903‬‬
‫هراستان یك آزمایشگاه غربالگری‬
‫ارسال توسط پست پیشتاز‬
‫انجام آزمایش ‪ TSH‬به روش ‪ELISA‬‬
‫‪Cut- off‬‬
‫فراخوان فوری براي موارد با غربالگری مثبت‬
‫پس خوراند پستی برای موارد منفی‬
‫آزمایشگاه منتخب برنامه در هر شهرستان‬
‫انجام آزمایش تایید تشخیص‬
‫شروع سریع درمان جایگزینی در مبتالیان توسط اولین‬
‫پزشک در دسترس‬
‫هدف اصلی برنامه ‪:CH‬‬
‫شناسايی و کنترل نوزادان مبتال به بيماری کم‬
‫کاری مادرزادی تيروئيد‪ ،‬درمان و پيشگيری از‬
‫عوارض آن‬
‫اهداف ویژه‪:‬‬
‫غربالگری کليه نوزادان در بدو تولد‬
‫شناسايی نوزادان مبتال به ‪ CH‬و افزايش گذرای ‪TSH‬‬
‫كنترل و درمان مناسب نوزادان مبتال‬
‫پيشگيری از عقب افتادگي ذهنی و ديگرعوارض ‪CH‬‬
‫ايجاد زمينه ای برای غربالگری ديگر بيماريهای متابوليك‬
‫نوزادی‬
‫استراتژی مهم‪:‬‬
‫آموزش و اطالع رسانی عمومي‬
‫کاهش هزينه های اقتصادی ناشی از بيماری‬
‫کاهش ناتوانيهای حاصل از بيماری‬
‫ارتقا کيفيت زندگی بيماران و خانواده‬
‫ارتقا ميانگين ضريب هوشی افراد جامعه از‬
‫طريق جلو گيری از کاهش ضريب هوشی‬
‫بازده نهائی‪:‬‬
‫مبتاليان‬
‫‪ -1‬پرکردن فرم نمونه گيری‬
‫‪ -2‬آماده کردن بیمار‬
‫‪ -3‬سوراخ کردن پوست‬
‫‪ -4‬مراقبت از زخم‬
‫‪ -5‬معدوم کردن تمام وسایل‬
‫نمونه گيری به شکل بهداشتی‬
‫‪19‬‬
‫‪m.ziaee pur‬‬
‫انجام آزمايش های متعدد برای غربالگری بيماريهای مختلف‬
‫با استفاده از يک نمونه خونی بر کاغذ گاتری‬
‫‪CH‬‬
‫‪PKU‬‬
‫‪G6PD‬‬
‫‪Galactosemia‬‬
‫‪Congenital adrenal Hyperplasia‬‬
‫‪...‬‬
m.ziaee pur
21
‫النست نمونه گیری‬
‫چسب نمونه گیری‬
‫کاغذ گاتری‬
‫‪22‬‬
‫‪m.ziaee pur‬‬
m.ziaee pur
23
‫* شکل نمونه باید دایره باشد‬
‫* قطر لکه خون بیشتر از ‪ 5‬میلی متر باشد‬
‫* لکه خون از دو طرف همسان دیده شود‬
‫* دو لکه روی هم نباشد‬
‫* در یک دایره بیش از یک لکه نباشد‬
‫* کاغذ گاتری آغشته به مواد خارجی نباشد‬
‫* لکه های خون بدون اثرانگشت باشند‬
‫‪24‬‬
‫‪m.ziaee pur‬‬
‫محل خونگیری‪:‬‬
‫محل خونگيری از پاشنه پای راست یا چپ (قسمتهای خارجی پا) می باشد‪.‬‬
‫نکته‪ :‬اگر به هر دلیلی امکان خونگيری از پاشنه پا وجود نداشته باشد ‪ ،‬از نرمه‬
‫کناری دست خونگيری انجام خواهد شد‪.‬‬
‫‪25‬‬
‫‪m.ziaee pur‬‬
‫* نمونه تهیه شده را صورت افقی روی پایه مسطح قرار دهید‬
‫* حداقل ‪ 3‬ساعت وقت الزم است تا کاغذ فیلتر در دمای ‪ 15‬تا ‪ 25‬دراطاق‬
‫کامال خشک می شود‬
‫* در زمان خشک شدن ‪ ،‬از قرار دادن کاغذهای فیلتر در جریان هوای آلوده‬
‫به دود و گردو غبار و هم چنين از گذاشتن در معرض حرارت و تابش‬
‫مستقیم خورشید جدا خودداری کنید‬
‫* نمونه ها پس ازخشک شدن در پاکت های مخصوص پست گذاشته‬
‫شوند و در اسرع وقت جهت ارسال به آزمایشگاه رفرانس به ستاد شبکه‬
‫فرستاده شوند‬
‫‪26‬‬
‫‪m.ziaee pur‬‬
‫‪ -‬پرکردن فرم نمونه گیری (فرم شماره یک )‬
‫‪ -1‬اهمیت فرم در چگونگی تکمیل و نحوه انتقال آن است‪.‬‬
‫‪ -2‬مشخصات نوزاد را دقیق و خوانا روی فرم مخصوص با خودکار تکمیل‬
‫نمایید‪.‬‬
‫‪ -3‬فرم نمونه گيری را روی سطح صاف تکمیل کنید‪.‬‬
‫‪ -4‬هرگز به کاغذ فیلتر دست نزنید و یا آنرا ملس نکنید‪ ،‬زیرا چربی پوست‬
‫دست باعث آلودگی کاغذ می شود‪.‬‬
‫‪ -5‬آب‪ ،‬الکل ‪ ،‬مواد شیمیایی ‪ ،‬کرم و پودر دستکش باعث آلودگی کاغذ‬
‫نمونه گيری می شود‪.‬‬
‫‪27‬‬
‫‪m.ziaee pur‬‬
‫ آماده کردن بیمار‬‫‪ -1‬نوزاد را در تخت نمونه گيری قرار دهید‪.‬‬
‫‪ -2‬برای جلوگيری از آلودگی محیط و سرماخوردگی کودک فقط پای نوزاد را‬
‫لخت نمایید‪.‬‬
‫‪ -3‬محل خونگيری باید ازسطح قلب پایين تر باشد و نوزاد با شیب ‪ 10‬درجه‬
‫خوابانده شود‪.‬‬
‫‪ -4‬پاشنه پا را با یک گاز یا حوله ولرم گرم کنید تا جریان خون در محل افزایش‬
‫یابد‪(.‬حرارت ‪ 42‬درجه سانتی گراد باعث افزایش جریان خون در موضع می‬
‫شود)‪.‬‬
‫‪ -5‬دستهایتان را خوب شسته و دستکش دست کنید‪.‬‬
‫‪ -6‬پاشنه پا را با الکل ایزو پروپانول ‪ %70‬تميز و الکل اضافی را با گاز پاک‬
‫کنید(الکل باقیمانده نمونه را تحت تاثير قرار می دهد و بر نتایج آزمایش اثر‬
‫منفی می گذارد‪ .‬الکل باعث هموليز می شود و در اطراف نمونه حلقه سرمی‬
‫ظاهر می گردد) و صبر کنید تا در جریان هوا خشک شود‪.‬‬
‫‪28‬‬
‫‪m.ziaee pur‬‬
‫* نوزادانی که دارای شرایط ذیل باشند عالوه بر نمونه گيری در روزهای ‪ 3‬تا ‪، 5‬‬
‫یک هفته بعد یعنی روزهای (‪ 10‬تا ‪ 15‬بعد از‬
‫ نوزادان نارس‬‫تولد) نيز مجددا از آنها نمونه گيری به عمل خواهد آمد‪.‬‬
‫ نوزادان کم وزن (کمتر از ‪ 2500‬گرم)‬‫ نوزادانی که سابقه دریافت و یا تعویض خون داشته اند‬‫ نوزادانی که داروهای خاص مصرف می نمایند ‪ :‬مثل دوپامين‬‫ نوزادانی که سابقه بستری در بیمارستان دارند‬‫‪ -‬در دو و چند قلوها‬
‫‪30‬‬
‫‪m.ziaee pur‬‬
‫ سوراخ کردن پوست‬‫محل ضربه النست ‪ :‬حاشیه کناری پاشنه پا مطمئن ترین محل است‪ .‬به‬
‫بخش عقبی پا ضربه نزنید زیرا استخوان خیلی به پوست نزدیک است‪.‬‬
‫ با کمک النست یک بار مصرف ضربه یکنواخت و آرامی به موضع‬‫خونگيری وارد نمایید‬
‫ از قطره اول خون نباید در کارت خون گيری استفاده شود‬‫در صورتیکه نمونه گيری در محل انجام نشد ‪ ،‬از زدن النست مجدد در‬‫همان محل به شدت خودداری و محل مناسب دیگری جهت خون گيری‬
‫انتخاب شود و باید از یک ست جدید شامل‪ :‬النست استریل ‪ ،‬پنبه الکل‬
‫و گاز استریل استفاده گردد‪.‬‬
‫‪31‬‬
‫‪m.ziaee pur‬‬
‫* جهت نمونه گيری نیاز به ناشتا بودن نوزاد نمی باشد‬
‫* مشخصات نوزاد روی کارت نمونه گيری صرفا باید با خودکار‬
‫نوشته شود‪ .‬استفاده از روان نویس ‪ ،‬خود نویس ‪ ،‬مداد و ‪ ...‬ممنوع است‬
‫* از پذیرش نمونه های تهیه شده خارج از سیستم برنامه غربالگری ‪ ،‬خودداری‬
‫شود‪.‬‬
‫* کاغذ نمونه گيری به هیچ عنوان آغشته به مواد خارجی نگردد‬
‫* از تماس دست با دایره خون ‪ ،‬جدا خودداری شود‬
‫‪32‬‬
‫‪m.ziaee pur‬‬
‫دستورالعمل تهیه نمونه از پاشنه پای نوزاد‬
‫توجه ‪:‬‬
‫اگر به هر دلیل از نوزاد ‪ ،‬نمونه دوم تهیه‬
‫گردد‪ ،‬شماره ای جدید به وی تعلق‬
‫نمی گيرد‪ ،‬بلکه شماره قبلی‬
‫نوزاد با رقم ‪ 1‬و یا ‪ 2‬مشخص می شود‪.‬‬
‫به عنوان مثال ‪ :‬چنانچه یک بار نوزاد با شماره ‪ 110‬آزمایش شده و نیاز به آزمایش‬
‫مجدد داشته باشد ‪ ،‬شماره ‪110/1‬به او تعلق می گيرد‪.‬‬
‫‪33‬‬
‫‪m.ziaee pur‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫آموزش و اطالع رسانی‬
‫غربالگري کليه متولدين زنده‬
‫بيماريابی از بین نوزادان فراخوان شده‬
‫درمان سريع و كنترل متابوليك مناسب بيماران‬
‫پیشگیری از بروزعقب ماندگی ذهنی و دیگر عوارض‬
‫بازده نهائی‪:‬‬
‫کاهش هزينه های اقتصادی ناشی از‬
‫بيماری‬
‫کاهش ناتوانيهای حاصل از بيماری‬
‫ارتقا کيفيت زندگی بيماران و خانواده‬
‫ارتقا ميانگين ضريب هوشی افراد جامعه از‬
‫طريق جلو گيری از کاهش ضريب هوشی‬
‫مبتاليان‬
‫عالئم و نشانه ها‪:‬‬
‫حدود ‪ %5‬در روزهای اول بعد از تولد‬
‫‪ %10‬در ماه اول بعد از تولد‬
‫‪ %35‬در سه ماه اول بعد از تولد‬
‫‪ %70‬در سال اول بعد از تولد‬
‫‪ %100‬در طول سالهای ‪ 4-3‬بعد از تولد‬
‫بروز عالئم و نشانه های بالينی در اوايل شيرخوارگی بسته به‬
‫علت و شدت بيماری و مدت زمان‬
‫کمبود هورمون تيروئيد قبل از تولد متغير است‪.‬‬
‫پوشش ‪ 75 -79‬درصد‬
‫پوشش ‪ 80 -89‬درصد‬
‫پوشش ‪ 90 -100‬درصد‬
‫‪% 4/9‬‬
‫‪%7/3‬‬
‫‪% 87/8‬‬
‫پوشش ‪ 90 -100‬درصد‬
‫زنجان‬
‫فارس‬
‫فسا‬
‫قزوین‬
‫آذربایجان شرقی‬
‫آذربايجان غربی‬
‫اردبيل‬
‫اصفهان‬
‫قم‬
‫كاشان‬
‫كردستان‬
‫ايالم‬
‫كرمان‬
‫ايران‬
‫كهكيلويه و بويراحمد‬
‫بوشهر‬
‫رفسنجان‬
‫جهرم‬
‫چهارمحال و بختیاری‬
‫لرستان‬
‫خراسان جنوبي (بیرجند) بابل‬
‫خراسان رضوي‬
‫مازندران‬
‫مركزي‬
‫گناباد‬
‫هرمزگان‬
‫سبزوار‬
‫همدان‬
‫سمنان‬
‫يزد‬
‫شاهرود‬
‫خوزستان‬
‫‪%80/5‬‬
‫پوشش ‪ 80 -89‬درصد‬
‫خراسان شمالي (بجنورد)‬
‫شهيد بهشتي‬
‫كرمانشاه‬
‫گلستان‬
‫گيالن‬
‫‪%12/2‬‬
‫پوشش ‪ 75 -79‬درصد‬
‫تهران‬
‫زابل‬
‫سيستان و بلوچستان‬
‫‪%7/3‬‬
‫استان زنجان از طرف مرکز مدیریت‬
‫بیماریها در بین استانهایی قرار گرفته که‬
‫پوشش ‪ % 90 -100‬دارند‪.‬‬
‫تعداد کل‬
‫بیماران شناخته شده‬
‫تعداد‬
‫بیماران با بیماری گذرا‬
‫تعداد‬
‫بیماران با بیماری دائمی‬
‫‪9602‬‬
‫‪%100‬‬
‫‪2880‬‬
‫‪%31‬‬
‫‪6722‬‬
‫‪%69‬‬
‫حدود یک سوم بیماران مبتال به نوع گذرا بوده و از چرخه درمان خارج‬
‫گردیده اند‪.‬‬
‫پس از گذشت ‪ 3‬سال از اجرای برنامه اکنون زمان آن رسیده بود که‬
‫تاثیر اجرای این برنامه بر ضریب هوشی کودکان کشور بررسی شود‪.‬‬
‫در بررسیهای انجام شده مشخص گردید ضریب هوشی کودکان ‪:‬‬
‫ازميانگين ‪ 105‬در قبل از اجرای اين برنامه به ميانگين ‪111‬‬
‫پس از اجرای برنامه رسيده است‪.‬‬
‫میانگین ‪IQ‬‬
‫بیماران درمان شده در مقایسه‬
‫با گروه کنترل‪:‬‬
‫‪105 ± 19/3 Vs 111 ±19/8‬‬
‫‪P value =0.2‬‬
‫‪‬‬
‫نمونه گیری مجدد‬
‫◦ موارد با آزمون غربالگری ‪9/9-5‬‬
‫◦ نوزادان ماکروزوم (با وزن تولد بیش از ‪ 4000‬گرم)‬
‫◦ انجام نمونه گیری مجدد تا ‪ 48‬ساعت پس از اعالم نتیجه‬
‫‪‬‬
‫زمان انجام آزمایش تایید تشخیص‬
‫‪ ‬موارد با آزمون غربالگری بیش از ‪10‬‬
‫‪ ‬موارد غربالگری مجدد‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫تغییر فرمها‬
‫فرم مراقبت بیماران‬
‫گزارش دهی تلفنی بیماری‬
‫‪ 2-1‬هفته پس از انجام غربالگری‬
‫تا ‪ 48‬ساعت پس از اعالم نتیجه‬
‫راهکارهای افزايش پوشش برنامه‬
‫اطالع رسانی همگانی و ارتقا دانش عمومی‬
‫افزایش پوشش در نوزادان عشایر‬
‫افزایش پوشش در نوزادان غیر ایرانی (مهاجرین)‬
‫همكاري با انجمن ماماها و متخصصین زنان‬
‫افزايش مراکز نمونه گیری از پاشنه پا‬
‫درمان‪:‬‬
‫شروع درمان بدون فوت وقت توسط اولين پزشک در‬
‫دسترس‬
‫لووتيروکسين (‪) 10- 15 µg/Kg/day‬‬
‫در موارد خيلی پايين ‪) 50 µg/Kg/day( T4‬‬
‫نگهداری غلظت ‪ T4‬و ‪ TSH‬در حد طبيعی‬
‫آموزش والدين‬
‫بررسی برای آنومالی های مادرزادی‬
‫مشکالت قلبی‪-‬عروقی‬
‫مشکالت شنوائی‬
‫‪ 2‬و ‪ 4‬هفته بعد از شروع درمان با قرص لووتيروکسين‬
‫هر ‪ 2‬ماه در طول ‪ 6‬ماه اول زندگي‬
‫هر ‪ 3‬ماه بين سنين ‪ 6‬و ‪ 36‬ماهگي‬
‫هر ‪ 6‬ماه از ‪ 36‬ماهگي به بعد‬
‫پيگيری‪:‬‬
‫ارزيابی‪:‬‬
‫بعد از ‪ 3‬سال درمان‬
‫قطع دارو و ارزيابی ‪ TSH‬و ‪ T4‬بعد از ‪ 2-4‬هفته‬
‫کاهش دوز لووتيروکسين به ‪ 2/1‬دوز مصرفی و ارزيابی ‪TSH‬‬
‫و ‪ T4‬بعد از ‪ 2-4‬هفته‬
‫فاز استقرار برنامه‬
‫پايلوت‬
‫شيراز‬
‫اصفهان‬
‫بوشهر‬
‫پاييز ‪84‬‬
‫اصفهان‬
‫بوشهر‬
‫فارس‬
‫ايالم‬
‫تهران‬
‫زمستان ‪84‬‬
‫خوزستان‬
‫کردستان‬
‫کاشان‬
‫بهار ‪85‬‬
‫چهارمحال وبختياری‬
‫خ رضوی‬
‫خ جنوبی‬
‫خ شمالی‬
‫کهکيلويه وبويراحمد‬
‫سيستان و بلوچستان‬
‫فسا‬
‫سمنان‬
‫قزوين‬
‫ِ‬
‫کرمان‬
‫کرمانشاه‬
‫مازندران‬
‫همدان‬
‫يزد‬
‫تابستان ‪85‬‬
‫آذر‪.‬غربی‬
‫اردبيل‬
‫سبزوار‬
‫گناباد‬
‫شاهرود‬
‫زابل‬
‫جهرم‬
‫قم‬
‫رفسنجان‬
‫گيالن‬
‫لرستان‬
‫بابل‬
‫مرکزی‬
‫پاييز ‪85‬‬
‫آذر‪ .‬شرقی‬
‫زنجان‬
‫گلستان‬
‫هرمزگان‬
‫با وجود آنکه استان زنجان جزو آخرين استانهايی بود که اين‬
‫برنامه را آغاز کرد وعلت آنهم مقارن شدن اجرای برنامه با‬
‫برخی تغييرات مديريتی بود با اينحال پس گذشت مدت اندکی‬
‫توانست به سطح بااليی از پوشش برسد بطوريکه در حال حاضر‬
‫استان زنجان دارای پوشش ‪ % 100‬ميباشد‪.‬‬
‫‪19017‬‬
‫‪17370‬‬
‫‪16407‬‬
‫‪7360‬‬
‫تع اد‬
‫‪1388‬‬
‫‪1387‬‬
‫‪1386‬‬
‫‪1385‬‬
‫‪20000‬‬
‫‪18000‬‬
‫‪16000‬‬
‫‪14000‬‬
‫‪12000‬‬
‫‪10000‬‬
‫‪8000‬‬
‫‪6000‬‬
‫‪4000‬‬
‫‪2000‬‬
‫‪0‬‬
‫نمونه گیری در ‪ 3-5‬روز تولد جزو شاخصهای اصلی این‬
‫برنامه می باشد که خوشبختانه با تالشهای صورت گرفته‬
‫از ‪ %86‬در سال ‪ 85‬به ‪ %90‬در سال ‪ 88‬رسیده است ‪.‬‬
‫میزان قابل قبول این شاخص نیز ‪:‬‬
‫‪% 90‬‬
‫می باشد‪.‬‬
‫در صد فراخوان از تقسیم موارد ‪ TSH‬باالی ‪ 5‬بر تعداد کل نوزادان‬
‫غربالگری شده بدست می آید ‪ .‬در ابتدای برنامه فراخوان استان ‪18‬‬
‫‪ %‬بود که در حال حاضر به ‪ %3‬رسیده است ‪ .‬یعنی ‪ %97‬از‬
‫نوزادان بدنیا آمده در استان زنجان با همان آزمایش اول تعیین تکلیف‬
‫میشوند و فقط ‪ %3‬نیاز به آزمایش وریدی جهت تایید دارند‪.‬‬
‫‪18‬‬
‫‪18‬‬
‫‪16‬‬
‫‪14‬‬
‫‪12‬‬
‫‪10‬‬
‫‪7‬‬
‫درص‬
‫‪3.2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪1388‬‬
‫‪1387‬‬
‫‪8‬‬
‫‪6‬‬
‫‪4‬‬
‫‪2‬‬
‫‪0‬‬
‫ک‬
‫ر‬
‫‪1386‬‬
‫‪1385‬‬
‫از ابتدای برنامه تاکنون ‪ 60154‬نوزاد غربالگری شده اند و در حال حاضر ‪80‬‬
‫بیمار در استان موجود می باشد ‪.‬‬
‫ايتاليا‬
‫‪1/2100‬‬
‫هلند‬
‫‪1/3723‬‬
‫استراليا‬
‫‪1/3331‬‬
‫ترکيه‬
‫‪1/2943‬‬
‫يونان‬
‫‪1/3314‬‬
‫زالندنو‬
‫‪1/4496‬‬
‫چين‬
‫‪1/3200‬‬
‫سوئيس‬
‫‪1/4000‬‬
‫آرژانتين‬
‫‪1/4407‬‬
‫ژاپن‬
‫‪1/5900‬‬
‫اسپانيا‬
‫‪1/3216‬‬
‫سنگاپور‬
‫‪1/3000‬‬
‫عربستان‬
‫‪1/4000‬‬
‫عمان‬
‫‪1/2200‬‬
‫قبرس‬
‫‪1/2100‬‬
‫کره جنوبی‬
‫‪1/3900‬‬
‫کويت‬
‫‪1/3476‬‬
‫هنگ کنگ‬
‫‪1/3300‬‬
‫مالزی‬
‫‪1/3000‬‬
‫آلمان‬
‫‪1/4000‬‬
‫آمريکا‬
‫‪1/3331‬‬
‫برزيل‬
‫‪1/4429‬‬
‫شيلی‬
‫‪1/2514‬‬
‫کانادا‬
‫‪1/3884‬‬
‫بهترین زمان شروع درمان قبل از ‪ 28‬روزگی است ‪0‬در استان زنجان‬
‫‪%96‬‬
‫در کشور ‪ %87‬بیماران قبل از ‪ 28‬روزگی درمان شده اند‪.‬‬
‫بیماران قبل از ‪ 28‬روزگی درمان شده اند‪.‬‬
‫زمان شروع درمان بر حسب سن نوزاد به روزدر کشور‬
‫کمتر از ‪ 28‬روز‬
‫‪ 40- 28‬روز‬
‫‪ 41‬و بيشتر‬
‫‪87/1%‬‬
‫‪9/8%‬‬
‫‪3/1%‬‬
‫‪ 1‬مورد عدم شروع درمان بدليل عدم توافق والدين‬‫‪ 1‬مورد مهاجرت‬‫‪ 4-‬مورد عدم شناسايی بيمار‬
‫راهکارهای افزایش پوشش برنامه‬
‫‪ ‬اطالع رسانی همگانی و ارتقا دانش عمومی‬
‫‪ ‬آموزش دوران بارداری‬
‫‪ ‬افزايش مراکز نمونه گيری‬
‫‪ ‬انجام غربالگری همزمان با ارائه ديگر خدمات‬
‫بهداشتی‬
‫‪ ‬تحت پوشش بيمه در آوردن آزمون غربالگری‬
‫‪ ‬تالش برای تامين کامل هزينه غربالگری‬
‫‪ ‬حمايت سازمانهای غير دولتی‬
‫‪ ‬اجباری کردن غربالگری‬
‫فعالیتهای آینده‬
‫‪ ‬نهايی کردن و اجرای برنامه کنترل کيفيت‬
‫‪ ‬افزايش همکاريهای بين بخشی‬
‫‪ ‬آموزش پرسنل جديد‬
‫‪ ‬بازآموزی پرسنل‬
‫‪ ‬بازنگری متون آموزشی‬
‫‪ ‬چاپ متن آموزشی ويژه والدين نوزادان بيمار‬
‫‪ ‬پيشنهاد شبکه تحقيقاتی‬
‫‪ ‬تهيه نظام ثبت برنامه غربالگری نوزادان‬
‫با درمان به موقع و مناسب‪ ،‬پيش آگهی بسيار خوب است‪.‬‬
‫بدون درمان و يا درمان ديررس‪ ،‬عقب ماندگی ذهنی اجتناب ناپذير است‪.‬‬
‫برق شادی چشمان صدها کودکی که از عقب ماندگی ذهنی ناش ی از کم کاری تیروئید‬
‫جان سالم به در برده اند روشنایی بخش این مسیر یعنی برنامه های غربالگری و‬
‫پیشگیری از بروز عوارض بیماریهای متابولیک نوزادان خواهد بود‪.‬‬
‫‪76‬‬
‫با سپاس فراوان‬