Transcript تغذيه ي تكميلي و مشكلات تغذيه اي

‫دكتر آزيتا خيل تاش‬
‫متخصص پزشکی اجتماعی‬
Tehran University of Medical Sciences
‫دوره ی شيرخوارگی‬
‫بچه ها تا دوسالگی شيرخوار تلقی مي شوند‪ .‬اين زمان به‬
‫سه دوره تقسيم می شود‪:‬‬
‫‪ .1‬دوره شيرخوارگی انحصاری (‪ 6‬ماه اول زندگی)‬
‫‪Nursing Period‬‬
‫‪ .2‬دوره انتقالی (از ‪ 6‬ماهگی تا يک سالگی)‬
‫‪Transitional Period‬‬
‫‪ .3‬دوره تعديلی بالغين (يک تا دو سالگی)‬
‫‪Modified Adult Period‬‬
‫‪Tehran University of Medical Sciences‬‬
‫شروع تغذيه تکميلی‪:‬‬
‫‪ ‬تغذيه شيرخواران تا ‪ 4‬ماهگی بايد منحصرأ از شير مادر باشد و بعد از آن در‬
‫صورتی که منحنی رشد کودک مختل شود‪ ،‬می توان غذاي كمكي را برای‬
‫شيرخوار شروع کرد‪ ،‬وگرنه بهتر است غذاي كمكي براي شيرخوار پس از ‪6‬‬
‫ماهگي شروع شود‪.‬‬
‫‪ ‬از شش ماهگي به بعد به دليل وزن مناسبي كه كودك تاكنون گرفته است نياز او‬
‫به انرژي و برخي ريزمغذيها افزايش مييابد و چون شيرمادر تمام نيازهاي‬
‫غذايي او را تامين نميكند‪ ،‬الزم است انرژي‪ ،‬پروتئين‪ ،‬آهن‪ ،‬روي و برخي‬
‫ويتامينها از طريق غذاي كمكي به كودك رسانده شود‪( .‬قطره آهن همزمان با‬
‫شروع غذاي كمكي (چهار يا شش ماهگی) توصيه می شود‪).‬‬
‫‪ ‬در مقايسه انرژی غذاي تکميلی در شروع تغذيه كمكي و شير مادر‪ ،‬می توان‬
‫گفت که شير مادر انرژی بيشتری دارد‪.‬‬
‫‪Tehran University of Medical Sciences‬‬
‫تغذيه تکميلی‪:‬‬
‫‪ ‬شير مادر بهترين و كاملترين غذا براي شيرخواران زير ‪ 6‬ماه ميباشد و‬
‫در اين دوران شير مادر به تنهايي به عالوه قطره ويتامين ‪( AD‬از ‪15‬‬
‫روزگي) كليه نيازهاي تغذيهاي شيرخوار را تامين ميكند‪ .‬غذاي كمكي‬
‫براي شيرخوار بايد پس از ‪ 6‬ماهگي شروع شود‪ ،‬و الزم است عالوه بر‬
‫شير مادر‪ ،‬تغذيه كودك با غذاهاي نيمه جامد نيز شروع گردد‪.‬‬
‫‪ ‬تغذيه تكميلي عالوه بر تامين انرژي‪ ،‬دوران بسيار حساسي براي ايجاد‬
‫عادات صحيح غذايي و استفاده از غذاي سفره خانواده است‪ .‬شروع تغذيه‬
‫تكميلي قبل از ‪ 6‬ماهگي به دليل آماده نبودن دستگاه گوارش شيرخوار‬
‫براي پذيرش غذاهاي ديگر غير از شير‪ ،‬اقدام نادرستي است‪.‬‬
‫‪Tehran University of Medical Sciences‬‬
‫تغذيه تکميلی‪:‬‬
‫‪ ‬همچنين زود شروع كردن تغذيه تكميلي احتمال بروز حساسيت به بعضي‬
‫از مواد غذايي را در كودك افزايش ميدهد‪.‬‬
‫‪ ‬چون دستگاه گوارش كودك هنوز تكامل نيافته است‪ ،‬با كوچكترين آلودگي‬
‫به علت عدم رعايت بهداشت امكان ابتال به عفونتها از جمله اسهال‬
‫افزايش مييابد و باعث كاهش يا توقف رشد شيرخوار ميشود‪ .‬از طرف‬
‫ديگر شروع زودرس تغذيه تكميلي سبب كاهش مدت زمان مكيدن پستان‬
‫مادر ميشود‪ .‬بعالوه ممكن است غذاي كمكي در مقايسه با شير مادر‪،‬‬
‫انرژي و مواد مغذي كمتري به كودك برساند كه موجب اختالل رشد‬
‫كودك و در نهايت سوءتغذيه او شود‪.‬‬
‫‪Tehran University of Medical Sciences‬‬
‫تغذيه تکميلی‪:‬‬
‫‪ ‬اگر غذاي كمكي دير شروع شود كودك تمايل خود را به خوردن غذاهاي‬
‫ديگر و امتحان كردن مزه و طعمهاي جديد از دست ميدهد‪ .‬همچنين‬
‫تكامل عمل جويدن به تعويق ميافتد و كودك غذاي ديگري جز شير مادر‬
‫و يا مايعات را نميخورد كه اين خود منجر به كم غذايي‪ ،‬اختالل رشد و‬
‫سوء تغذيه ميشود‪.‬‬
‫‪ ‬بهترين سن شروع غذاي كمكي بعد از پايان ماه ششم زندگي است‪ .‬مادر‬
‫بايد ترغيب شود هر زمان كه كودك تمايل دارد شير خود را به او بدهد و‬
‫براساس سن كودك چند نوبت نيز غذاي كمكي بعد از شير مادر به او داده‬
‫شود‪.‬‬
‫‪Tehran University of Medical Sciences‬‬
‫تغذيه تکميلی‪:‬‬
‫‪ ‬اصول كلي كه بايد در مورد تغذيه تكميلي رعايت شوند‬
‫عبارتند از‪:‬‬
‫‪ .1‬ابتدا از يك نوع غذاي ساده شروع و به تدريج مخلوطي از‬
‫چند نوع غذا داده شود‪.‬‬
‫‪ .2‬از مقدار كم شروع و به تدريج بر مقدار آن افزوده شود‪.‬‬
‫‪Tehran University of Medical Sciences‬‬
Tehran University of Medical Sciences
‫تغذيه تکميلی‪:‬‬
‫‪ ‬بين اضافه كردن مواد غذايي مختلف حدود ‪7‬ـ‪ 5‬روز فاصله الزم است‪.‬‬
‫زيرا شيرخوار بايد به يك نوع غذا عادت كند و بعد غذاي جديد اضافه‬
‫شود‪ .‬اضافه كردن يك به يك مواد سبب ميشود اگر كودك ناسازگاري به‬
‫يك ماده غذايي داشته باشد شناخته شود و بتوان آن را از غذا حذف كرد‪.‬‬
‫همچنين دستگاه گوارش كودك فرصت پيدا كند تا به غذا عادت كند‪.‬‬
‫‪ ‬ابتدا بايد غذا رقيق تهيه شود به طوري كه غلظت آن كميبيشتر از شير‬
‫مادر باشد‪ .‬سپس به تدريج بر غلظت آن افزوده شود‪ .‬سفت كردن تدريجي‬
‫غذا سبب ياد گرفتن عمل جويدن ميشود‪ .‬اگر در شروع غذاي تكميلي‪،‬‬
‫شيرخوار به غذاي خاصي بيميل بود‪ ،‬نبايد در خوردن آن پافشاري كرد‬
‫و ميتوان يك تا دو هفته آن غذا را حذف و سپس دوباره به او داد‪.‬‬
‫‪Tehran University of Medical Sciences‬‬
‫خصوصيات غذای کمکی مناسب‪:‬‬
‫‪ -1‬با حجم کم دارای انرژی بيشتری باشد تا بتوان به دفعات از آن استفاده‬
‫کرد‪.‬‬
‫‪ -2‬نرم بوده و هضم آن آسان باشد‪.‬‬
‫‪ -3‬کامالً پخته باشد و از مواد نيم پخته در آن استفاده نشود‪.‬‬
‫‪ -4‬قابل تهيه به روش ساده‪ ،‬در دسترس‪ ،‬ارزان و متناسب عادات غذايی‬
‫خانواده باشد‪.‬‬
‫‪ -5‬اصول بهداشتی در تهيه آن رعايت شود و تازه باشد‪.‬‬
‫‪ ‬غذاهاي كمكي كه در خانه تهيه ميشوند بر آن چه كه به صورت تجارتي‬
‫و در بسته بنديهاي مختلف تهيه و در دسترس خانوادهها قرار ميگيرند‪،‬‬
‫ارجحيت دارند‪.‬‬
‫‪Tehran University of Medical Sciences‬‬
‫اصول تهيه غذا درتغذيه تکميلی‪:‬‬
‫‪ -1‬قبل از تهيه غذا بايد دستها به خوبی با آب و صابون شسته شود و‬
‫سبزيجات ضدعفونی شده باشد‪.‬‬
‫‪ -2‬قبل از يکسالگی بايد تغذيه کمکی بعد از شيرمادر به شيرخوار داده شود‬
‫ولی در سال دوم زندگی ابتدا غذای کمکی و سپس شير به وی داده شود‪.‬‬
‫‪ -3‬چون شيرخوار قرار است در خوردن غذا مشارکت کند‪ ،‬قبل از صرف‬
‫غذا بايد دستهای او هم شسته شود‪.‬‬
‫‪ -4‬هميشه از يک نوع ماده ساده شروع شود و کم کم به مخلوط چند نوع‬
‫تبديل گردد‪.‬‬
‫‪ -5‬از يک قاشق مرباخوری شروع شده و به تدريج به ميزان آن اضافه‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ -6‬بين اضافه کردن مواد غذايی مختلف ‪ 5-7‬روز فاصله باشد‪.‬‬
‫‪Tehran University of Medical Sciences‬‬
‫اصول تهيه غذا درتغذيه تکميلی‪:‬‬
‫‪ -7‬در شروع غذاها بايد نسبتا ً رقيق باشد و سپس غلظت آنها به تدريج اضافه‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ -8‬بهتر است غذای شيرخوار هر روز بطور تازه تهيه و مصرف گردد و در‬
‫صورت نياز در ظرف دردار داخل يخچال نگهداری شود‪.‬‬
‫‪ -9‬تنوع در غذای کودک رعايت شود‪.‬‬
‫‪ -10‬اضافه کردن يک قاشق مرباخوری روغن مايع ( ترجيحا ً روغن زيتون) به‬
‫سوپ يا پوره شيرخوار به ويژه برای کودکانی که خوب وزن نمی گيرند توصيه‬
‫می شود‪.‬‬
‫‪ -11‬هيچگاه به زور کودک وادار به تمام کردن غذا نشود و خودش تصميم بگيرد‬
‫که چقدر غذا بخورد‪.‬‬
‫‪ -12‬همزمان با شروع غذای کمکی‪ ،‬مي توان کمی آب جوشيده سرد شده به کودک‬
‫داد تا تشنگی او برطرف شود‪.‬‬
‫‪Tehran University of Medical Sciences‬‬
‫اصول تهيه غذا درتغذيه تکميلی‪:‬‬
‫‪ -13‬قبل از يکسالگی از اضافه کردن نمک و هرگونه چاشنی و ادويه به غذای‬
‫کودک خودداری شود‪.‬‬
‫‪ -14‬دفعات تغذيه در ‪ 6‬ماهگی از ‪ 1‬بار شروع و بتدريج به ‪ 3‬مرتبه در روز‬
‫افزايش يابد در ‪ 8‬ماهگی به ‪ 4‬تا ‪ 5‬بار‪ ،‬و در ‪ 11-12‬ماهگی به ‪ 6‬بار در‬
‫روز برسد‪.‬‬
‫‪ -15‬از پايان دوازده ماهگی کودک مي تواند غذای سفره خانواده را بخورد و‬
‫غذای اضافی هم بايد در برنامه او وجود داشته باشد‪.‬‬
‫‪ -16‬شروع غذا بهتر است با لعاب برنج و فرنی باشد سپس شيربرنج و حريره‬
‫بادام و بعد سوپ شروع شود‪ .‬در تهيه سوپ ابتدا از مواد ساده مثل هويج و‬
‫جعفری و برنج استفاده می نماييم و کم کم آنرا تغيير می دهيم و از ‪ 8‬ماهگی‬
‫گوشت و حبوبات اضافه می شود‪ .‬در مورد حبوبات عدس و ماش ترجيح دارد‪.‬‬
‫‪Tehran University of Medical Sciences‬‬
‫اصول تهيه غذا درتغذيه تکميلی‪:‬‬
‫‪ -17‬آب ميوه ترجيحا ً آب سيب و هويج و انگور می تواند از ماه هفتم‪ ،‬هشتم آغاز‬
‫شود‪ .‬ضمنا ً از انواع ميوه جات می توان در منزل کمپوت تهيه کرد و به‬
‫شيرخوار داد‪.‬‬
‫‪ -18‬به سوپ کودک نبايد نمک ‪ ،‬شکر يا چاشني اضافه کرد ‪.‬‬
‫‪ -19‬همراه با سوپ مي توان به کودک ماست داد‪.‬‬
‫‪ -20‬زرده تخم مرغ از ماه هشتم به رژيم غذايي شيرخوار اضافه مي شود‪( .‬زرده‬
‫سفت شده تخم مرغ از روز اول به اندازه يک نخود نرم وحل کرده در کمي آب‬
‫جوشيده يا شير مادر شروع شده‪ ،‬و ظرف ‪ 10‬روز به يک زرده کامل برسد ‪.‬‬
‫از آن به بعد يا هر روز نصف زرده تخم مرغ و يا يک روز در ميان يک زرده‬
‫کامل تخم مرغ توصيه مي شود‪).‬‬
‫‪Tehran University of Medical Sciences‬‬
‫شير پاستوريزه گاو‪:‬‬
‫‪ ‬كودكاني كه با شير مادر تغذيه ميشوند معموالً تا پايان سال دوم زندگي‬
‫(‪ 24‬ماهگي) نيازي به استفاده از شير پاستوريزه ندارند (آن مقدار شير‬
‫پاستوريزه كه در تهيه غذاي كمكي به كار ميرود اشكالي ندارد)‪ .‬وقتي‬
‫كودك كمكم از شير مادر گرفته ميشود ميتواند از شير پاستوريزه (بعد‬
‫از يك سالگي) استفاده كرد‪.‬‬
‫‪ ‬در كودكاني كه از شيرمادر محرومند و با شير مصنوعي تغذيه ميشوند‪،‬‬
‫مصرف شيرگاو (پاستوريزه يا استريليزه پرچرب سه و نيم درصد) از‬
‫پايان ‪ 12‬ماهگي به بعد بالمانع است و مي توان به مقدار حدودأ ‪500‬‬
‫ميليليتر در شبانه روز با فنجان يا ليوان نشكن به كودك داد و سعي شود‬
‫او را به تدريج از شيشه بگيرند‪.‬‬
‫‪ ‬معموالً استفاده از شيرگاو قبل از پايان ‪ 12‬ماهگي توصيه نميشود‪.‬‬
‫‪Tehran University of Medical Sciences‬‬
Tehran University of Medical Sciences
‫اختالل در رشد )‪FTT (Failure To Thrive‬‬
‫‪ ‬رشد ناکافی فيزيکی و وزنگيری ناکافی است که با بررسی رشد کودک‬
‫در طول زمان با استفاده از منحنیهای استاندارد رشد‪ ،‬تشخيص داده‬
‫میشود‪.‬‬
‫‪ ‬بيش از آن که يک بيماری بهخصوص باشد‪ ،‬وضعيتی را توصيف میکند‬
‫که در آن کودک نمیتواند کالری مورد نياز برای رشد را دريافت کند يا‬
‫اگر دريافت کرده از آن به طور مؤثر استفاده کند يا آن را حفظ نمايد‪.‬‬
‫‪ FTT ‬يک وضعيت شايع با علل مختلف است‪ ،‬که میتواند روی رشد‪،‬‬
‫تکامل و عملکرد شناختی کودک اثرات نامطلوب بگذارد‪.‬‬
‫‪ ‬استرس و ساير عوامل روانی‪ -‬اجتماعی غالبا ً در ايجاد ‪ FTT‬نقش دارند‪.‬‬
‫‪Tehran University of Medical Sciences‬‬
‫اختالل در رشد‪FTT ،‬‬
‫‪ FTT ‬يا ناكفايتي رشد وضعيتي است كه بيشتر در كودكان زير ‪ 2‬سال‬
‫رخ ميدهد و عبارتست است از تاخير يا توقف در رشد‪ .‬تشخيص ‪ FTT‬با‬
‫موارد زير صورت مي گيرد‪:‬‬
‫‪ -1‬وزن زير صدك ‪ 3‬باشد‪.‬‬
‫‪ -2‬وزن كمتر از ‪ %80‬وزن ايده آل باشد‪.‬‬
‫‪ -3‬صدك وزن كودك به اندازه ‪ 2‬صدك اصلي از صدك رشد استاندارد او‬
‫اختالف پيدا كند (مثأل از صدك ‪ 75‬به صدك ‪ 25‬يا كمتر بيايد)‪.‬‬
‫‪Tehran University of Medical Sciences‬‬
‫تشخيص اختالل رشد‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫گاهی اختالل رشد بسيار موذيانه شروع میشود به طوری که والدين متوجه هيچگونه‬
‫مشکلی در فرزند خود نمیشوند‪.‬‬
‫اندازهگيری منظم وزن‪ ،‬قد و دور سر کودک توسط پزشک و هر بار قرار دادن اين اعداد‬
‫روی منحنی رشد استاندارد و بررسی منحنی رشد کودک در طول زمان روش خوبی است‬
‫برای اينکه ببينيم آيا کودک به طور طبيعی رشد میکند يا نه‪.‬‬
‫وزن حساسترين معرف وضعيت تغذيهای کودک است و در اثر سوء تغذيه زودتر از همه‬
‫تغيير میکند‪ .‬کاهش رشد قدی بيانگر سوء تغذيه شديد و طوالنی است و سرانجام کاهش‬
‫رشد دور سر کودک که میتواند شاخصی برای رشد مغز باشد‪ ،‬بيانگر سوء تغذيه بسيار‬
‫شديد و مزمن است‪.‬‬
‫حدود ‪ 25‬درصد شيرخواران طبيعی در ‪ 2‬سال اول زندگی از منحنی رشد خود به روی‬
‫منحنی رشد پايينتری سقوط و بعد آن را دنبال میکنند‪ ،‬اين پديده نبايد به عنوان اختالل‬
‫رشد تلقی شود‪.‬‬
‫شيرخوارانی که مبتال به نشانگان داون هستند‪ ،‬يا تأخير رشد داخل رحمی داشتهاند يا به‬
‫‪ Tehran‬طبيعی دارند‪.‬‬
‫شيرخواران‬
‫متفاوت‪of‬از‬
‫طور نارس به دنيا آمدهاند‪ ،‬الگوهای رشدی‬
‫‪University‬‬
‫‪Medical Sciences‬‬
‫تشخيص اختالل رشد‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫اگر کودکی در طول سال اول زندگی خود به مدت ‪ 3‬ماه متوالی وزن نگيرد بايد به‬
‫‪ FTT‬شک کرد‪.‬‬
‫کودکانی که وزنشان به زير طيف وزنی خاص سن خود سقوط میکند يا اينکه‬
‫نمیتوانند با سرعتی که انتظار میرود وزن بگيرند بايد از نظر اختالل رشد مورد‬
‫بررسی قرار بگيرند‪.‬‬
‫گاهی والدين از اينکه کودکشان خيلی کوچک به نظر میرسد و منحنی رشدش هم‬
‫نزديک منحنی طبيعی است اظهار نگرانی میکنند‪ ،‬اما بايد گفت آنچه که بيش از همه‬
‫برای ارزيابی رشد طبيعی اهميت دارد‪ ،‬سرعت رشد کودک است؛ اگر کودک منحنی‬
‫رشد خود را دنبال کند (يعنی منحنی رشد باال و پايين نرود) در آن صورت به احتمال‬
‫زياد رشد طبيعی دارد‪.‬‬
‫در کودکانی که مشکوک به ‪ FTT‬هستند‪ ،‬پزشک يک شرح حال کامل پزشکی و‬
‫تغذيهای از پدر و مادر کودک میگيرد و با دقت کودک را معاينه میکند‪ ،‬ممکن است‬
‫جهت تشخيص بيماریهای زمينهای‪ ،‬آزمايشهايی نيز درخواست کند‪.‬‬
‫‪Tehran University of Medical Sciences‬‬
‫تشخيص اختالل رشد‬
‫‪ 3 ‬نكته كليدي در تشخيص ‪ ،FTT‬بررسي منحني رشد‪ ،‬گرفتن تاريخچه‬
‫غذايي كودك و معاينه فيزيكي است‪ .‬معموال ‪ 3‬نوع ‪ FTT‬تشخيص داده‬
‫مي شود‪:‬‬
‫نوع ‪ :1‬قد و دور سر طبيعي است و وزن كاهش يافته است كه مي تواند‬
‫در اثر تغذيه نامناسب يا يك بيماري حاد باشد‪ .‬وزن حساس ترين شاخص‬
‫در تعيين وضعيت تغذيه كودك است و در تشخيص ‪ FTT‬اهميت زيادي‬
‫دارد‪ .‬اگر بدن كودك غذاي كافي دريافت نكند‪ ،‬از توده چربي و حتي‬
‫ماهيچه اي خود استفاده مي كند تا بتواند مواد مغذي مورد نياز را فراهم‬
‫كند‪.‬‬
‫• كاهش وزن اغلب نشان دهنده وجود سوءتغذيه است‪.‬‬
‫‪Tehran University of Medical Sciences‬‬
‫تشخيص اختالل رشد‬
‫نوع ‪ :2‬دور سر طبيعي است و وزن و قد كاهش يافته است كه ممكن‬
‫است ناشي از اختالالت اندوكرين‪ ،‬كوچك بودن ژنتيكي جثه يا ديستروفي‬
‫استخوان باشد‪.‬‬
‫نوع ‪ :3‬قد و وزن كاهش يافته و دور سر كمتر از مقدار طبيعي است‪ .‬اين‬
‫نوع ‪ FTT‬در اثر تأخير رشد داخل رحمي‪ ،‬نقص در سيستم عصبي‪،‬‬
‫عفونت هاي داخل رحمي و ‪ ...‬رخ ميدهد‪.‬‬
‫‪ ‬توصيه ميشود كودكان مبتال به ‪ FTT‬نوع ‪ 2‬و ‪ 3‬به پزشك متخصص‬
‫اطفال ارجاع داده شوند و براي كودكان مبتال به ‪ FTT‬نوع ‪ 1‬هم بسته به‬
‫شدت آن اقدامات الزم انجام شود‪.‬‬
‫‪Tehran University of Medical Sciences‬‬
‫تشخيص اختالل رشد‬
‫‪ ‬اگر گرفتن تاريخچه يا معاينه فيزيكي نشانگر ‪ FTT‬نبود ‪ ،‬مي توان‬
‫از آزمايشات بيوشيميايي استفاده نمود؛ از جمله شمارش گلبولهاي‬
‫قرمز‪ ،‬بررسي غلظت و اسيديته ادرار‪ ،BUN ،ESR ،‬آزمايش‬
‫مدفوع‪ ،‬غلظت الكتروليت ها در كودكي كه سابقه اسهال و استفراغ‬
‫دارد ‪ ،‬سطح تيروكسين در صورتي كه رشد وزني او تحت تاثير‬
‫قرار گرفته است و اندازه گيري فشارخون‪.‬‬
‫‪Tehran University of Medical Sciences‬‬
‫علت شناسي‪FTT‬‬
‫داليل بروز ‪ FTT‬به سه دسته تقسيم مي شوند‪:‬‬
‫‪ -1‬داليل ارگانيك (اندوژن)‪ :‬افت رشد به دليل وجود يك بيماري حاد يا مزمن (مثل‬
‫عفونت) كه در جذب يا متابوليسم مواد مغذي تداخل مي كند و يا نياز به انرژي‬
‫دريافتي (مانند آسم) را افزايش مي دهد‪.‬‬
‫‪ -2‬داليل غيرارگانيك (اگزوژن)‪ :‬بيشتر به عوامل محيطي‪ ،‬رواني و اجتماعي بر‬
‫مي گردد‪ ،‬مانند عدم دريافت غذاي كافي‪ %80 .‬بچه هاي ‪ FTT‬داليل غير ارگانيك‬
‫دارند‪ .‬فقر مالي‪ ،‬كاهش اشتها‪ ،‬عدم داشتن دانش كافي در مورد شيوه هاي صحيح‬
‫تغذيه كودكان‪ ،‬تعداد زياد فرزندان‪ ،‬شير ناكافي مادر (بدليل فقر غذايي مادر‪،‬‬
‫استرسهاي روحي مادر و ‪ )...‬از جمله اين داليل هستند‪ FTT .‬غيرارگانيك بيشتر‬
‫در سن زير يكسال رخ مي دهد‪.‬‬
‫‪ -3‬گاهي هم ‪ FTT‬به شكل مختلط رخ ميدهد يعني داليل ارگانيك و غير ارگانيك با‬
‫هم بروز مي كنند‪.‬‬
‫‪Tehran University of Medical Sciences‬‬
‫علل اختالل رشد‪:‬‬
‫‪ ‬در تقسيم بندي ديگر اين علل را به ‪ 3‬گروه طبقهبندی میکنند‪:‬‬
‫‪ -1‬شرايطی که باعث کاهش دريافت کالری میشوند‪.‬‬
‫‪ -2‬شرايطی که باعث افزايش از دست دادن کالری میشوند‪.‬‬
‫‪ -3‬شرايطی که نياز به کالری را افزايش میدهند‪.‬‬
‫‪Tehran University of Medical Sciences‬‬
‫علل کاهش دريافت کالری‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫بیاشتهايی يا امتناع از غذا خوردن ناشی از بيماریهای مزمن‪،‬‬
‫بيماریهای مادرزادی قلب‪ ،‬بيماریهای متابوليک‪ ،‬بيماریهای کبدی‪،‬‬
‫بيماریهای عفونی يا بازگشت اسيد معده به مری همراه با التهاب مری‬
‫رژيم غذايی نامناسب و فقير‬
‫طرز تهيه ناصحيح شيرخشک (خيلی رقيق يا خيلی غليظ)‬
‫شيردهی ضعيف مادران‬
‫ناهنجاریهای فيزيکی که باعث اختالل در بلع میشوند (مثل اختالالت‬
‫عصبی همچون فلج مغزی‪ ،‬ضربه به دهان‪ ،‬ناهنجاریهای مادرزادی يا‬
‫اختالالت مربوط به ساختمان و تحرک قسمت فوقانی دستگاه گوارش)‬
‫‪Tehran University of Medical Sciences‬‬
‫علل افزايش از دست دادن کالری ‪:‬‬
‫‪ ‬بيماریهايی که باعث سوء جذب میشوند و معموالً با اسهال همراه هستند‬
‫(مثل حساسيت به پروتئين شير گاو‪ ،‬حساسيت به پروتئين گندم‪ ،‬بيماری‬
‫سلياک‪ ،‬فيبروز کيستيک‪ ،‬بيماری التهابی روده‪ ،‬عفونتهای انگلی و ساير‬
‫عفونتهای روده)‬
‫‪ ‬بيماریهايی که میتوانند باعث استفراغ مداوم شوند (مثل تنگی‬
‫پيلور(خروجی معده)‪ ،‬انسداد روده يا تومور مغزی)‬
‫‪ ‬ديابت قندی و ساير اختالالت متابوليک‬
‫‪Tehran University of Medical Sciences‬‬
‫علل افزايش نياز به کالری (افزايش متابوليسم)‪:‬‬
‫‪ ‬پرکاری تيروييد‬
‫‪ ‬عفونتهای مزمن (کودکانی که دچار نقض ايمنی يا دچار سرطان يا‬
‫بيماریهای کليوی هستند بيشتر مستعد عفونت هستند‪).‬‬
‫‪ ‬کاهش اکسيژن خون (مثل بيماریهای مادرزادی قلب و بيماریهای‬
‫مزمن ريوی)‬
‫‪Tehran University of Medical Sciences‬‬
‫درمان اختالل رشد‬
‫‪ ‬اولين نکته در درمان ‪ FTT‬شناسايی علت زمينهای و اصالح آن است‪ ،‬اما‬
‫دو اصل وجود دارد که بدون در نظر گرفتن علت ‪ FTT‬همواره بايد به‬
‫آنها توجه داشت‪.‬‬
‫‪ -1‬تمامی کودکان مبتال به ‪ FTT‬برای دستيابی به رشد احتياج به رژيم غذايی‬
‫پرکالری دارند‪ 150( .‬درصد از کالری دريافتی توصيهشده روزانه خود بر‬
‫اساس وزن (وزن مورد انتظار کودک نه وزن حقيقی) و يا سن)‬
‫‪ -2‬تمامی کودکان مبتال به ‪ FTT‬بايد به طور مداوم توسط پزشک‪ ،‬پيگيری‬
‫شوند‪ .‬معموالً اين کودکان تا زمانی که به رشد مطلوب دست يابند و اين‬
‫روند مثبت حفظ شود‪ ،‬حداقل ماهی يکبار توسط پزشک بررسی میشوند‪.‬‬
‫‪Tehran University of Medical Sciences‬‬
‫درمان اختالل رشد‬
‫‪ ‬با توجه به اينكه تغذيه خوب در سالهاي اول زندگي اهميت زيادي دارد‪،‬‬
‫كودكان ‪ ،FTT‬در اثر سوءتغذيه در معرض خطر عقب ماندگي ذهني و‬
‫رفتاري هستند (مانند دير زبان باز كردن‪،‬اختالالت رفتاري و ‪ .)...‬كودكان‬
‫‪ FTT‬زير يكسال و به خصوص زير ‪ 6‬ماه‪ ،‬يعني زماني كه مغز بيشترين‬
‫ميزان رشد خود را دارد‪ ،‬ازاين نظر در معرض خطر بااليي هستند و لذا بايد به‬
‫تغذيه كودكان در اين سن توجه كافي نمود‪.‬‬
‫‪ ‬تمامی کودکان مبتال به ‪ FTT‬بايد به طور مداوم توسط پزشک‪ ،‬پيگيری شوند‪.‬‬
‫معموالً اين کودکان تا زمانی که به رشد مطلوب دست يابند و اين روند مثبت‬
‫حفظ شود‪ ،‬حداقل ماهی يکبار توسط پزشک بررسی میشوند‪.‬‬
‫‪ ‬معموال براي همه كودكان سوءتغذيه اي مكمل مولتي ويتامين‪/‬مينرال از جمله‬
‫آهن و روي توصيه مي شود‪.‬‬
‫‪Tehran University of Medical Sciences‬‬
‫بستری شدن در بيمارستان‬
‫‪ ‬اغلب کودکان مبتال به ‪ FTT‬به صورت سرپايی درمان میشوند و‬
‫بستری کردن به ندرت الزم میشود‪ .‬وقتی که وضعيت سالمت کودکان‬
‫نگرانکننده است يا هنگامی که ‪ FTT‬خيلی شديد است‪ ،‬درمان سرپايی‬
‫کودک نتيجهای ندارد و بايد کودک را بستری کرد‪ .‬در کودکانی که از‬
‫خوردن غذا امتناع میکنند و در نتيجه ميزان کالری توصيهشده را‬
‫نمیتوانيم از راه دهان به آنها برسانيم‪ ،‬از لولههايی استفاده میکنيم که از‬
‫راه بينی وارد معده آنها میشود)‪ )Nasogastric tube‬و از اين‬
‫طريق غذا را به حالت مايع در طول شب وارد معده آنها میکنيم‪ .‬يا‬
‫در کودکانی که نمیتوانند غذا را هضم يا جذب کنند‪ ،‬بايد از تغذيه‬
‫وريدی )‪ )TPN=Total parental nutrition‬استفاده شود‪.‬‬
‫‪Tehran University of Medical Sciences‬‬
Tehran University of Medical Sciences