Transcript فصل نهم تئوری حسابداری هندریکسن

‫وجه نقد‪ ،‬سرمايه‪ ،‬سود‬
‫‪CASH CAPITAL INCOME‬‬
‫ارائه دهندگان ‪:‬‬
‫ناهید مومن زاده‬
‫زهره مرادی‬
‫فصل نهم‬
‫تئوری‬
‫حسابداری‬
‫‪1‬‬
‫زير نظر استاد محترم‬
‫خانم دكتر نصيرزاده‬
‫کتاب‬
‫هندریکسون‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫هدف از ارائه اطالعات مربوط به جریان های نقدی‬
‫ارائه صورت جریان وجه نقد و پیش بینی آن‬
‫محاسبه سود و مقایسه تعاریف آن‬
‫سرمايه و سود‪ ،‬دو مفهوم اساس ي حسابداري محسوب ميشوند كه هر دو در نهايت به جریان‬
‫وجوه نقد‪ ،‬زيربناي آن بستگي دارند‪ .‬بنابراين‪ ،‬در تحليل نهايي‪ ،‬جريانهاي ورود و خروج وجه‬
‫نقد از واحد انتفاعي‪ ،‬اصوليترين رويدادهايي است كه اندازهگيريهاي حسابداري بر آن‬
‫مبتني ميباشد و قاعدتا سرمايهگذاران و اعتباردهندگان بر مبناي آن تصميمگيري ميكنند‪.‬‬
‫سرمايه و سود از ديدگاه حسابداران ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫حسابداران معمول سرمايه را مترادف ارزش دفتري حقوق صاحبان سهام عادي درنظر‬
‫ميگيرند و سود را مترادف سود خالص تعلق گرفته به سهامداران عادي تلقي مي كنند‪.‬‬
‫سرمايه و سود از ديدگاه اقتصادي‪:‬‬
‫‪ ‬سرمايه عبارت است از ارزش همه پول هايي كه دراختيار واحد انتفاعي قرار گرفته است‬
‫بنابراين سرمايه شامل تمامي ديون‪ ،‬سهام ممتاز و سهام عادي و ساير اوراق بهادار منتشر‬
‫شده توسط واحد انتفاعي مي باشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫سود را ميتوان مبلغي تعريف كرد كه توسط سهامداران و اعتباردهندگان تحصيل‬
‫ميشود‪ .‬سود مبتني بر اين تعريف‪ ،‬غالبا سود واحد انتفاعي ناميده ميشود تا از سود‬
‫خالص متعلق به ‪.‬سهامداران عادي‪ ،‬متمايز گردد‪ .‬به بيان ديگر‪ ،‬سود واحد انتفاعي سودي‬
‫است كه هزينههاي بهره و تامين مالي از آن كسر نشده است‪.‬‬
‫‪ ‬اهميت وجه نقد در ارتباط با سرمايه و سود ‪:‬‬
‫وجه نقد در ارتباط با سرمايه و سود به اين دليل حايز اهميت است كه معرف قدرت خريدي‬
‫است كه ميتوان در اقتصاد بازار به اشخاص يا موسسات ديگر انتقال داد تا به مصرف‬
‫تهيه كالها و خدمات مورد نياز خود برسانند‪ .‬بنابراين‪ ،‬بسياري از اندازهگيريهاي حسابداري‬
‫بر جریان وجوه نقد در گذشته‪ ،‬حال و انتظارات آينده مبتني ميباشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫درامد فروش)‪:(Revenue‬معمول بر مبناي خالص وجه نقدي كه انتظار مي رود‬
‫از فروش كال و خدمات تحصيل گردد اندازه گيري ميشود‪.‬‬
‫هزينه )‪:(Expenses‬معمول بر مبناي وجه نقد پرداخت شده يا وجه نقدي كه‬
‫انتظار ميرود براي تحصيل كال يا خدمات پرداخت شود اندازه گيري ميشود ‪.‬‬
‫تعهدات)‪:) Accruals‬تخصيص بخش ي از دريافت ها و پرداخت هاي نقدي اتي به‬
‫دوره جاري‬
‫اقالم انتقالي)‪) Deferrals‬انتقال بخش ي از دريافتها و پرداختهاي نقدي گذشته به‬
‫دوره جاري يا دوره اتي‬
‫‪‬‬
‫اندازه گيري تئوريك دارايي ها و بدهي ها و سود حدود زيادي بر گردش واقعي وجوه نقد يا‬
‫مورد انتظار مبتني ميباشد مثال در اندازه گيري دارايي ها ‪،‬ارزش فعلي يك قلم دارايي غالبا‬
‫به عنوان ارزش تنزيل شده دريافتهاي نقدي خالص ي كه مي توان از به كار گيري ان تحصيل‬
‫كرد تعريف ميشود ‪ .‬بدهي ها نيز بر حسب ارزش تنزيل شده وجوه نقدي كه در اينده‬
‫پرداخت خواهد شد اندازه گيري ميگردد ‪ .‬با اين ترتيب ‪،‬سود را نيز مي توان بر اساس‬
‫تغييرات وجوه نقد مورد انتظار تعريف كرد ‪.‬‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫گزارش نمودن جریان های نقدی به عنوان عاملی برای پرهيز از یکسونگری و تعصب در‬
‫تهیه گزارش های مالی‬
‫صورت جریان های نقدی به عنوان مکملی برای صورت سود و زیان وترازنامه‬
‫دیدگاه اوجين فوگم در خصوص رد کردن تئوری های مبتنی بر ارزش های جاری‪:‬‬
‫محاسبه سود و زیان صوری از طریق اعمال معیار های عینی برای تعیين فروش و ارزش‬
‫خالص دارایی های شرکت (به قیمت بازار )زمانی که با وجوه تحقق یافته هیچ رابطه ای‬
‫ندارد ‪،‬باعث خواهد شد که مدیریت با سود هایی روبه رو شود ‪،‬ولی شاید هیچ گاه دارای‬
‫وجوه نقد برای پرداخت سود یا سرمایه گذاری مجدد نباشد ‪.‬‬
‫‪ ‬هدف اصلی حسابداری از دیدگاه ‪:FASB‬‬
‫هدف اوليه حسابداري اين است كه به سهامداران و ساير استفاده كنندگان امكان‬
‫دهد كه انتظارات خود را گردش وجوه نقد آتي شكل دهند‪ .‬يعني گزارشگري مالي‬
‫بايد اطالعاتي را ارائه كند كه به سرمايهگذاران فعلي و آتي و همچنين اعتبار‬
‫دهندگان كمك كند تا مبالغ زمانبندي و ابهام مربوط به دريافتهاي نقدي مربوط به‬
‫سود سهام يا بهره و وجوه حاصل از فروش‪ ،‬باز خريد يا سر رسيد شدن اوراق‬
‫بهادار را ارزيابي كنند‪.‬‬
‫اشخاص ي كه وجوه خود را در اختيار واحد انتفاعي قرار ميدهند‪ ،‬مانند دارندگان سهام‬
‫ممتاز‪ ،‬عادي و اعتبار دهندگان‪ ،‬انتظار دارند كه براي پول خود بازدهاي كسب كنند كه از‬
‫نرخ بهره بازار‪ ،‬در سرمايهگذاريهاي واجد مخاطره مشابه‪ ،‬كمتر نباشد‪ .‬به بيان ديگر‪،‬‬
‫ارزش فعلي وجوه نقدي كه از سرمايهگذاري مورد نظر تحصيل ميشود نبايد كمتر از وجوه‬
‫سرمايهگذاري شده باشد يعني ارزش فعلي خالص سرمايهگذاري بزرگتر از صفر باشد‪.‬‬
‫ارزش فعلي جريانهاي نقدي آتي‪NPV :‬‬
‫براي بدست اوردن ارزش فعلي ميتوان از رابطه رياض ي زير استفاده كرد‬
‫در رابطه بال‪:‬‬
‫‪ = CFj‬جریان وجوه نقد در سال ‪j‬‬
‫‪ =R‬نرخ بهره بازار‬
‫‪j‬‬
‫‪CF j‬‬
‫‪‬‬
‫) ‪(1  r‬‬
‫‪j 1‬‬
‫‪V0  ‬‬
‫‪ =V0‬ارزش فعلي سرمايهگذاري در دوره زماني صفر‪ ،‬و‬
‫چنانچه مبلغ سرمايهگذاري اوليه مساوي ‪ I‬فرض شود‪ ،‬سرمايهگذار بالقوه در صورتي به‬
‫باشد‪.‬‬
‫سرمايهگذاري تمايل نشان ميدهد كه ‪VO  I‬‬
‫سئئوا لييئدي كئه اينئ‌ ميتئوان رئرا كئرد ايئن اسئت كئه عئه نئوي ار ئاتي بايئد در‬
‫اختيار سرمايهگذاران و ا تباردهندگان قرار داده شود تا آنان بتواننئد ارزش مئورد‬
‫انتظار سرمايهگذاري خود را محاسبه و به نحوي مناسب تصميمگيري كنند؟‬
‫‪‬‬
‫چنانچه بتوان جريانهاي آتي وجوه نقد را براي هر يك از سرمايهگذاران برآورد كرد و در‬
‫اختيار آنان قرار داد وضعيت بسيار مناسبي پديد ميآيد‪ .‬اما نه ميتوان جريانهاي آتي‬
‫وجوه نقد را با قطعیت برآورد كرد و نه ارائه گزارشهاي انفرادي از لحاظ هزينه قابل‬
‫توجيه است‪ .‬بنابراين جايگزين عملي براي چنين گزارشهايي‪ ،‬ارائه اطالعات درباره‬
‫گردشهاي نقدي گذشته واحد انتفاعي بطور كلي ميباشد‪.‬‬
‫اينك ميتوان گفت گردش وجوه نقد در گذشته ميتواند مبناي مناسبي را براي‬
‫پيشبيني گردش وجه نقد در آينده فراهم كند‪ .‬با اين ترتيب هر يك از‬
‫سرمايهگذاران ميتوانند برآوردي از سهم خود را از كل گردش وجوه نقد واحد‬
‫انتفاعي محاسبه نمايند‪ .‬محاسبه ارزش فعلي جريانهاي نقدي به سرمايهگذاران‬
‫و اعتباردهندگان در تصميمگيريها كمك ميكنند‪.‬‬
‫‪.‬می توان معادله ارزش فعلي قبلي را مجددا در سطح واحد انتفاعي به شرح زير‬
‫ارائه كرد‪:‬‬
‫در رابطه بال‪:‬‬
‫‪ENCFJ‬‬
‫‪‬‬
‫‪(1  r ) J‬‬
‫‪J 1‬‬
‫‪TVJ  ‬‬
‫‪ =TVj‬ارزش كل واحد انتفاعي در دوره زماني ‪ j‬و‬
‫‪ = ENCFJ‬جریان وجوه نقد مورد انتظار واحد انتفاعي در دوره زماني ‪j‬‬
‫‪ ‬بنابراين‪ ،‬دليل اصلي تهيه و ارائه صورت جریان وجوه نقد تاريخي در سطح‬
‫واحد انتفاعي اين است كه به سهامداران و اعتباردهندگان امكان ميدهد كه‬
‫واحد انتفاعي را با فرض تداوم فعاليت آن ارزشيابي كنند‪ .‬اين ارزش ميتواند‬
‫در مدل سرمايهگذاري هر يك از سرمايهگذاران و اعتباردهندگان گنجانده شود‬
‫و مبناي تصميمگيري قرار گيرد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ENCFj  LCFj  SHCFj  MICFj‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪j‬‬
‫‪j‬‬
‫‪j‬‬
‫‪j‬‬
‫(‬
‫‪1‬‬
‫‪‬‬
‫‪r‬‬
‫)‬
‫(‬
‫‪1‬‬
‫‪‬‬
‫‪r‬‬
‫)‬
‫(‬
‫‪1‬‬
‫‪‬‬
‫‪r‬‬
‫)‬
‫(‬
‫‪1‬‬
‫‪‬‬
‫‪r‬‬
‫)‬
‫‪j 1‬‬
‫‪j 1‬‬
‫‪j 1‬‬
‫‪j 1‬‬
‫نرخ بازده داخلی ‪ :‬چنانچه ارزش یک سرمایه گذاری بیش از بهای تمام شده ان باشد سرمایه‬
‫گذار بازده ای بیش از نرخ بهره بازار در طول مدت سرمایه گذاری تحصیل می کند این نرخ‬
‫بازده معمول با اصطالح نرخ بازده داخلی یا نرخ بهره موثر مورد اشاره قرار می گيرد ‪.‬‬
‫در بازار کارا رقابت بين سرمایه گذاران باعث می شود که نرخ کسب شده از محل سرمایه‬
‫گذاری بر اساس نرخ بهره بازارتعیين شود و در نتیجه ارزش اوراق بهادار با بهای تمام شده‬
‫آنها برابر شود لذا در بازار کارا‪:‬‬
‫به عبارتی قیمت اوراق بهادار سرمایه گذاری شده با ارزش جریان های نقدی مورد انتظار‬
‫برابر است‪.‬‬
‫از رابطه فوق می توان رابطه زیر را استنتاج کرد‪:‬‬
‫‪‬‬
‫برآورد مبلغ و زمان بندی گردش وجه نقد آتی ‪،‬اجزای اصلی و حساس مدل های قیمت‬
‫گذاری واحد انتفاعی و اوراق بهادار مربوط محسوب می شوند ‪.‬برآورد مخاطره مربوط به‬
‫واحد انتفاعی در تعیين نرخ بازده بازار که در تنزیل گردش وجوه نقد در آینده مورد استفاده‬
‫قرار می گيرد موثر است و عاملی اساس ی به شمار می اید‪.‬‬
‫‪‬‬
‫هر قدر افشاي اطالعات مالي اثر بخشتر باشد‪ ،‬انتظارات ايجاد شده درباره مبلغ‪،‬‬
‫زمانبندي گردش وجوه نقد صحيحتر خواهد بود‪ .‬هر چه انتظارات مزبور صحيحتر باشد‬
‫قيمتگذاري سرمايهگذاري مربوط نيز كارآمدتر خواهد بود‪ .‬اوراق بهاداري كه با كارايي كم‪،‬‬
‫قيمتگذاري ميشوند‪ ،‬يعني خوش بيني بيش از حد لزم در مورد گردش وجوه نقد آتي آن‬
‫وجود داشته است‪ ،‬موجب زيان سرمايهگذاران مربوط خواهد شد‪.‬‬
‫بديهي است در مواردي كه مديريت واحد انتفاعي توزيع سود سهام را بر مبناي درصدي از‬
‫سود خالص تعيين ميكند‪ ،‬ميتوان براساس پيشبيني سود خالص‪ ،‬سود سهام آتي را نيز‬
‫برآورد كرد‪ .‬اما در تصميمگيري درباره توزيع سود سهام‪ ،‬پارامترهاي متعدد ديگري نيز‬
‫مدنظر قرار ميگيرد‪.‬مانند‪:‬‬
‫‪.1‬در دسترس بودن وجه نقد‬
‫‪ .2‬فرصتها و هدفهاي واحد انتفاعي در ارتباط با رشد سرمايه و توسعه‬
‫‪.3‬خط مش ي واحد انتفاعي در مورد تامين مالي از خارج از شركت‬
‫‪‬‬
‫اما يكي از نارساييهاي جدي سود خالص گزارش شده به عنوان پيشبيني كننده سود سهام‬
‫آتي اين است كه در بسياري از موارد‪ ،‬مقابله هزينهها با درآمد فروش مناسب نيست‪ .‬و‬
‫ماهيت بسیاری تخصيصهاي حسابداري نيز اختياري ميباشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫استفاده از گردش وجه نقد براي پيش بيني سود سهام اتي نارسايي ذكر شده شده بال را‬
‫ندارد مگر در مواردي كه مديريت زمان بندي برخي از دريافتها و پرداختهاي نقدي را تغيير‬
‫دهد‪.‬‬
‫اطالعات مربوط به توان واریز بدهی ها و انعطاف پذیری مالی به این دلیل مفید‬
‫است که‪:‬‬
‫‪.1‬‬
‫به پیش بینی ارزش های مورد انتظار کمک می کند ‪.‬‬
‫‪.2‬‬
‫پیش بینی احتمالت بازده های اتی را امکان پذیر می سازد ‪.‬‬
‫‪.3‬‬
‫سرمایه گذاران را در ارزیابی مخاطرات یاری می کند ‪.‬‬
‫نقدينگي‪ ،‬توان واريز بدهيها و انعطافپذيري مالي‬
‫‪Liquidity, Solvency, Financial Flexibility‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫نقدينگي عبارت است از توان نسبي واحد انتفاعي در تبديل داراييها به وجه نقد‬
‫كه بعضا با عنوان نزديكي دارايي به وجه نقد مورد اشاره قرار ميگيرد‪.‬‬
‫نقدينگي همچنين ارتباط بين بدهيهاي كوتاه مدت واحد انتفاعي را با وجوه نقد‬
‫و داراييهاي نزديك به وجه نقد ارزيابي ميكند‪.‬‬
‫توان واريز بدهيها به توان واحد انتفاعي در تحصيل وجه نقد يا در دست داشتن‬
‫وجه نقد براي تامين نيازمنديهاي مربوط اشاره دارد‪.‬‬
‫انعطافپذيري مالي به معناي توان واحد انتفاعي در تامين وجه نقد در فاصله‬
‫كوتاهي از دريافت اطالع درباره نيازمنديهاي مالي پيشبيني نشده يا پيدا شدن‬
‫فرصت مناسب براي سرمايهگذاري ميباشد‪.‬‬
‫‪ ‬اهمیت توان واریز بدهی ها ‪:‬‬
‫اهميت توان واريز بدهيها در اين است كه بقاي واحد انتفاعي و تداوم فعاليت آن را امكان‬
‫پذير ميسازد‪ .‬نبود توان واريز بدهيها ميتواند به ورشكستگي‪ ،‬تصفيه اجباري و از دست‬
‫رفتن حقوق سهامداران و اعتبار دهندگان منجر شود‪ .‬چنانچه نبود توان واريز بدهيها به‬
‫ورشكستگي نيز منجر نشود ممكن است موجب تجديد ساختار بدهي و حقوق سهامداران و‬
‫تحمل زيان سهامداران و اعتبار دهندگان گردد‪ .‬در برخي موارد حتي احتمال نبود واريز‬
‫بدهيها نيز ميتواند موجب تحمل زيان سهامداران و اعتبار دهندگان بشود زيرا اين‬
‫مخاطره موجب واكنش منفي بازار اوراق بهادار يعني كاهش قيمت سهام و اوراق قرضه يا‬
‫افزايش آتي هزينه تامين مالي از طريق استقراض يا افزايش سرمايه خواهد شد‪.‬‬
‫سرمایه گذاران و اعتبار دهندگان می توانند با در اختیار داشتن انواع اطالعات مرتبط با‬
‫گردش وجه نقد به شرح زیر نسبت به پیش بینی توزیع وجوه نقد اتی توسط واحد‬
‫انتفاعی اقدام کنند‪:‬‬
‫‪ .1‬جریان وجوه نقد مربوط به عمليات اصلي جاري واحد انتفاعي‬
‫‪ .2‬جریان وجوه نقد اتفاقي یا احتمال مکرر غير مرتبط با عملیات جاری واحد انتفاعی‬
‫‪ .3‬جریان وجوه نقد لزم براي افزايش تاسيسات عملياتي و موجوديها يا تحصيل آن از‬
‫طريق فروش اقالمي كه براي عمليات آتي ضرورت ندارد‪.‬‬
‫‪ .4‬وجوه نقد بدست آمده يا پرداخت شده به دارندگان اوراق قرضه و سهامداران به‬
‫عنوان بخش ي از تامين مالي واحد انتفاعي‪.‬‬
‫‪ .5‬پرداخت بهره و سود سهام به سرمايهگذاران داراي اولويت‪ ،‬مانند سهامداران ممتاز‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫صورت دريافتها و پرداختهاي عملياتي‬
‫صورت فعاليتهاي تامين مالي‬
‫صورت فعاليتهاي سرمايهگذاري‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫برخی از واحد های انتفاعی کماکان تمایل دارند که وجوه نقد حاصل از فعالیت های‬
‫عملیاتی را به صورت غير مستقیم تهیه کنند ‪.‬یعنی با سود خالص شروع کنند و تعدیالت‬
‫لزم را برای محاسبه خالص وجوه نقد حاصل از فعالیتهای مرتبط با عملیات به عمل‬
‫آورند اما این روش موجب مخفی ماندن بسیاری از اطالعات میشود و کنار گذاشتن آن‬
‫ارجح است ‪.‬‬
‫برخی از صاحبنظران نيز معتقدند که بعض ی از اقالم باید در طبقه بندی های دیگری‬
‫منظور شوند مثال بهره پرداختی یا سود سهام دریافتی به جای اینکه در فعالیتهای عملیاتی‬
‫طبقه بندی شوند در فعالیتهای سرمایه گذاری لحاظ گردند ‪.‬اما موضع هیات استاندارد‬
‫های حسابداری مالی این است که اطالعات تفضیلی در صورت گردش وجوه نقد ارائه‬
‫شود تا استفاده کنندگان بتوانند راسا طبقه بندی مطلوب خود را انجام دهند ‪.‬‬
‫دید گاه های ضد و نقیض در مورد ماهیت معاد وجه نقد ‪:‬‬
‫‪ ‬از دیدگاه هیات استاندارد های حسابداری مالی ‪:‬‬
‫‪FASB‬معتقد است معادل وجه نقد عبارت است از سرمایه گذاری های کوتاه‬
‫مدت با قدرت نقدینگی بسیار بال که سر رسید نهایی آنها حداکثر سه ماه است ‪.‬‬
‫‪ ‬از دیدگاه هیات اصول حسابداری ‪:‬‬
‫‪APB‬معادل وجه نقد را در سطح گسترده تری تعریف می کند و آن را سرمایه‬
‫گذاری های کوتاه مدت منهای وام های کوتاه مدت می داند ‪.‬‬
‫دید گاه های ضد و نقیض در مورد معام ت غير نقدی ‪:‬‬
‫‪ ‬از دیدگاه هیات استاندارد های حسابداری مالی ‪:‬‬
‫‪FASB‬پیشنهاد کرده است اطالعات مربوط به معامالت غير نقدی مانند خرید‬
‫اموال از طریق تامين مالی همزمان بایستی در یادداشت های پیوست صورتهای‬
‫مالی افشا شوندچون در غير این صورت موجب ابهام و سر در گمی خواهد شد ‪.‬‬
‫‪‬‬
‫استاندارد های کانادایی مقرر می کنند که این اقالم بایستی در صورت جریان‬
‫های نقدی گزارش شوند (هنوز هم ضد و نقیض ها و جود دارد)‬
‫از مشکالت پیش بینی توزیع سود سهام میان سهامداران می توان به موارد زیر‬
‫اشاره کرد ‪:‬‬
‫‪.1‬وابستگی بسیاری از گردش های نقدی با یکدیگر‬
‫‪.2‬نبود آگاهی سرمایه گذار از نیاز واحد انتفاعی به نگهداری وجوه نقد یا افزایش آن‬
‫‪.3‬عدم آگاهی سرمایه گذار درباره دیدگاه های واحد انتفاعی درباره توزیع سود سهام‬
‫یا سرمایه گذاری وجوه نقد موجود یا وجوه نقد قابل تحصیل از طریق تامين‬
‫مالی‬
‫پیش بینی وجوه نقد مورد انتظار برای هزینه های سرمایه ای ‪:‬‬
‫مخارج سرمایه آتی نوعا تابعی از موارد زیر می باشد‪:‬‬
‫ساختار سنی دارایی های موجود‬
‫نیاز به ایجاد ظرفیت اضافی برای تامين وجوه نقد عملیاتی مورد انتظار‬
‫نرخ رشد آتی و گسترش فعالیت های شرکت‬
‫‪ ‬معمول برای پیش بینی وجوه نقد مورد نیاز برای هزینه های سرمایه ای بایستی به‬
‫موارد زیر توجه کرد ‪:‬‬
‫‪.1‬استفاده از اطالعات تاریخی مربوط‬
‫‪.2‬انتظارات و بر اورد های مدیریت‬
‫‪.3‬تفاوت بين هزینه های سرمایه ای مربوط به رشد و توسعه و هزینه های سرمایه ای‬
‫مربوط به جایگزین کردن دارایی ها‬
‫تمایز بين مخارج سرمایه ای رشد و جایگزینی‪:‬‬
‫‪ ‬مخارج سرمایه ای جایگزینی ‪:‬اصول تابعی از ساختار سنی دارایی ها و عمرمفید‬
‫مورد انتظار آن هاست ‪.‬‬
‫‪ ‬مخارج سرمایه ای رشد‪:‬تابعی از نرخ رشد پیش بینی شده برای فروش شامل‬
‫محصولت جدید و همچنين ميزان به کار گيری ظرفیت موجود می باشد‪.‬‬
‫حسابداران به دو مفهوم اقتصادي براي تعريف سود استناد می کنند ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫اين دو مفهوم اقتصادي عبارتند از‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪ .1‬تغيير در ميزان رفاه (بهبود سطح رفاه)‬
‫‪ .2‬حداكثر كردن سود تحت شرايط مشخص ساختار بازار‪ ،‬تقاضا و بهاي تمام شده عوامل‬
‫توليد‬
‫اين مفاهيم بطور ضمني در تعريف هيات استانداردهاي حسابداري مالي (‪ )FASB‬به شرح زير‬
‫نيز مطرح شده است‪:‬‬
‫«سود جامع عبارت است از تغيير در حقوق صاحبان سرمايه واحد انتفاعي طي يك دوره‬
‫‪)...‬بیانگر مفهوم حفظ سرمایه )‬
‫آزمون موفقيت (يا شكست) عمليات يك واحد انتفاعي نيز ميزان فزوني وجوه نقد دريافتي (يا‬
‫كسري آن) نسبت به وجوه نقد مصرف شده (سرمايهگذاري شده) در بلندمدت‬
‫ميباشد‪(».‬به حد اکثر رساندن سود )‬
‫مقایسه سرمايه با سود‬
‫‪capital versus income‬‬
‫تعاریف سرمایه و سود از دیدگاه های مختيف ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫تعریف ایروینگ فیشر ‪:‬‬
‫سرمايه‪ :‬ثرو ت انباشته در يك مقطع از زمان(مبلغ انباشته شده در یک مخزن )‬
‫سود‪ :‬جريان خدمات در طول زمان(جریان مبالغ به مخزن انباشته شده طی یک دوره‬
‫مشخص )‬
‫در این تعریف سود معرف بهره مندی از بکار گيری سرمایه است ‪.‬‬
‫تعریف سرمایه و سود در واحد انتفاعی ‪:‬‬
‫سرمایه ‪:‬تمام وجوهی است که توسط اشخاص ی خارج از واحد انتفاعی مانند‬
‫سرمایه گذاران و وام دهندگان تامين شده است‬
‫سود‪:‬مبلغی است که به تمامی تامين کنندگان وجوه واحد انتفاعی تعلق می گيرد‬
‫یعنی سود شامل بهره متعلق به اعتباردهندگان و سود متعلق به سهامداران‬
‫است‪.‬‬
‫در این تعریف سود معرف جریان ثروت یا خدمت اضافه بر مبلغی است که برای‬
‫ثابت نگهداشتن سرمایه لزم است‬
‫مقايسه سود جامع (‪)Comprehensive income‬‬
‫با‬
‫سود واحد تجاري (‪)Entity income‬‬
‫*‬
‫سود جامع‪ :‬سودي است كه فقط به صاحبان سهام (سهامداران عادي)‬
‫تعلق ميگيرد نظير‪ :‬سود خالص‪ ،‬سود تحقق نيافته‬
‫* سود واحد تجاري ‪ :‬به طور كامل به واحد تجاري تعلق ميگيرد نظير‬
‫بهره‪ ،‬سود سهام ممتاز و سود جامع‬
‫تمایز اصطالحات‬
‫بازده سرمايه (‪) Return on capital‬‬
‫بازگشت سرمايه (‪)Return of capital‬‬
‫‪ ‬تمايز اين دو اصط ا به دو دليل اهميت دارد‪:‬‬
‫‪ -1‬تغييرات سرمايه واحد تجاري ممکن است بر جريانهاي نقدي سهامداران‪ ،‬تأثير‬
‫بگذارد و حقوق آنان را در هر مقطع از زمان تغيير دهد‪.‬‬
‫‪ -2‬تغييرات سرمايه در واحد تجاري بر ساختار سرمايه و گروههاي مختلف سرمايه‬
‫گذار مثل اعتباردهندگان و سهامداران تأثير دارد‪.‬‬
‫سرمايه گذاران و وام دهندگان‬
‫قه مندند بدانند‪:‬‬
‫توان واحد انتفاعی در پرداخت سود و توزیع سود سهام‬‫ تغييرات خالص در توان واحد انتفاعی برای تامين جریان های اتی وجه نقد‬‫‪ -‬رشد بالقوه واحد انتفاعی‬
‫مفاهيم سود از ديدگاه حفظ ثروت‬
‫‪The Wealth Maintance Concepts Of Income‬‬
‫‪‬‬
‫آدام اسميت‪ :‬سود مبلغي است كه مي توان مصرف كرد بدون آنكه سرمايه‬
‫كاهش يابد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫هيكز‪ :‬سود مبلغي كه شخص مي تواند طي يك دوره مصرف كند و در پایان‬
‫‪‬‬
‫دوره‪ ،‬همان رفاه اول دوره را داشته باشد‪.‬‬
‫به طور کلی سود معرف مبلغ مازاد نسبت به حفظ ثروت قبل از مصرف آن‬
‫است‪.‬‬
‫مثا‬
‫‪ ‬اگر ارزش خالص دارايي هاي شركت در پايان دوره‪80‬هزار دلر و در آغاز دوره‬
‫‪ 76‬هزار دلر باشد در صورت انجام نشدن معامله برروي سرمايه و نپرداختن‬
‫سود تقسيمي سود‪4000‬دلر خواهد شد‪.‬اگر سهام اضافي به مبلغ ‪11000‬دلر‬
‫به فروش رفته باشد وطي دوره سود تقسيمي به مبلغ ‪8000‬دلر پرداخت شده‬
‫باشدسود به‪1000‬دلر مي رسد‪.‬‬
‫(‪ = )8000-11000( + )80000-76000‬سود‬
‫به عبارت جبرياگر ‪ w‬نشان دهنده رفاه باشد‪:‬‬
‫‪.‬‬
‫تغيير در ثروت سهامداران اصلي ‪ ( +‬سرمايه پرداخت شده ‪ -‬سود تقسيمي ) = سود خالص سهامداران اصلي‬
‫=‬
‫‪SHCFJ‬‬
‫‪+‬‬
‫‪∆MASHWJ‬‬
‫تغيير در ثروت سهامداران اقليت ‪ ( +‬سرمايه پرداخت شده ‪ -‬سود تقسيمي ) = سود خالص سهامداران اقليت‬
‫=‬
‫‪MICFJ‬‬
‫‪+‬‬
‫‪∆MISHWJ‬‬
‫تغييردر ثروت دارندگان اوراق قرضه‪ ( +‬باز پرداخت ها ‪ +‬وام هاي جديد ‪ -‬بهره)= سود خالص دارندگان اوراق قرضه‬
‫=‬
‫‪LCFJ‬‬
‫‪+‬‬
‫‪∆LWJ‬‬
‫ادغام اين سه جريان سود باعث مي شود كل سود واحد تجاري بدست آيد‬
‫تغیير در ثروت سهامداران و اعتبار دهندگان ‪ +‬جریان نقدی سهامداران و اعتبار دهندگان= سود واحد تجاری‬
‫تغیير در ثروت واحد تجاری ‪ +‬جریان نقدی واحد تجاری‬
‫ماهیت دقیق سود به شیوه ای بستگی دارد که ثروت واحد تجاری بر آن اساس محاسبه می شود و جریان نقدی واحد‬
‫تجاری در تمام حالت یکسان است‪ ،‬این همگونی جریان های نقدی بیانگر اهمیت ارائه اطالعات راجع به آن است‬
‫روشهاي تعیين ارزش ثروت‬
‫‪-1‬ارزشیابی واحد انتفاعی با بکارگيری ارزش هاي ورودي (بهاي تمام شده تاريخي يا‬
‫ارزش جاري) براي دارايي هاي غير پولي و افزودن ارزش فعلي دارايي هاي پولي و‬
‫سپس كسر بدهي ها‬
‫‪ -2‬مجموع قيمت هاي فروش دارايي هاي شركت و کسر مجموع بدهي ها‬
‫‪ -3‬خالص گردش وجوه نقد يا خدماتي كه انتظار مي رود طي عمر شركت تحصيل‬
‫شود‬
‫‪-4‬ارزشیابی واحد انتفاعی بر مبنای ارزش جاری سهام منتشر شده شرکت در‬
‫بورس اوراق بهادار‬
‫روش های تعیين‬
‫ارزش ثروت‬
‫بر اساس ارزش‬
‫ورودی‬
‫ارزش ورودی‬
‫جاری‬
‫بر اساس ارزش‬
‫های فروش‬
‫ارزش ورودی‬
‫تاریخی‬
‫براساس ارزش‬
‫بازار‬
‫بر اساس خالص‬
‫گردش وجه نقد‬
‫در هر یک از روش ها فرض می کنیم‪:‬‬
‫الف‪ :‬قدرت خرید پول در طی زمان ثابت است‪.‬‬
‫ب‪ :‬ثروت را می توان با معیاری معقول محاسبه و بر حسب واحد پول‬
‫بیان کرد‬
‫‪)1‬بر مبناي ارزش هاي ورودي‬
‫‪)1-1‬ارزش ورودي تاريخي‬
‫‪)1-2‬ارزش ورودي جاري‬
‫بهای تمام شده تاریخی نشان دهنده وجه نقد یا معادل آن که براي‬
‫تحصيل كالها يا خدمات در تاريخ تحصيل پرداخت مي شود‪.‬‬
‫این روش معمول نشان دهنده سود سنتی حسابداری است ‪.‬‬
‫سود حسابداری عبارت است از تفاوت بين درآمد تحقق یافته ناش ی از‬
‫معامالت دوره و هزینه های مربوط به آن‬
‫ویژگی ها ‪:‬‬
‫*مبتنی بر معامالت واقعی است ‪.‬‬
‫*بر مبنای فرض دوره مالی قرار دارد ‪.‬‬
‫*اصل تحقق درآمد را رعایت می کند ‪.‬‬
‫*اصل تطابق را رعایت می کند ‪.‬‬
‫*نمادي است از حفظ سرمايه مالي و معرف تفاوت ارزشيابي‬
‫واحد تجاري در اول و آخر دوره‬
‫سود مبتني بر اين روش‪:‬‬
‫ورودي‬
‫تاريخي‬
‫تغيير در سود انباشته ‪ +‬سود سهام توزيع شده = سود خالص‬
‫خالص وجوه نقد پرداختي به اعتبار دهندگان = سود واحد‬
‫تجاري‬
‫خالص وجوه نقد پرداختي به سهامداران ممتاز ‪+‬‬
‫خالص وجوه نقد پرداختي به سهامداران عادی ‪+‬‬
‫تغيير در ارزش و كنترل حقوق اعتبار دهندگان ‪+‬‬
‫‪،‬سهامداران ممتاز و سهامداران عادي‬
‫‪Historical input prices‬‬
‫ارزشهاي‬
‫معمول در بیان نقطه ضعف سود حسابداری موضوع مربوط بودن سود حسابداری در تصمیم‬
‫گيری ها مورد پرسش قرار می گيرد ‪:‬‬
‫‪-1‬به دلیل رعایت اصل بهای تمام شده تاریخی و تحقق درآمد سود حسابداری‬
‫نمی تواند افزایش ارزش تحقق نیافته دارایی ها را در دوره زمانی مشخص‬
‫شناسائی کند ‪.‬‬
‫‪-2‬تکیه بر سود حسابداری ( که مبتنی بر اصل بهای تمام شده است ) کار مقایسه را بسیار‬
‫مشکل می کند ‪.‬‬
‫‪-3‬نسبتهای مالی ممکن است گمراه کننده یا نامربوط باشند ‪.‬‬
‫‪ -4‬به دليل اتكاي آن به تخصيص هاي استهالك و مفهوم حسابداري تحقق درآمد معرف‬
‫واقعيت هاي اقتصادي نيست‪.‬‬
‫‪-5‬تغييرات ثروت به دليل تغيير ارزش هاي بازار (به جز در موارد بكارگيري قاعده اقل بهاي‬
‫تمام شده يا قيمت بازار )لحاظ نمي شود‪.‬‬
‫ارزش جاری نشان دهنده ي وجه نقد يا معادل آن كه در حال حاضر براي تحصيل يا‬
‫جايگزيني كالها يا خدمات بايد پرداخت شود‪.‬‬
‫حسابداري برمبناي بهاي جايگزيني كاربرد اين روش را نشان مي دهد‪.‬‬
‫ويژگي هاي اين روش‪:‬‬
‫‪-1‬كاربرد ارزش جايگزيني به عنوان ويژگي عناصر تشكيل دهنده ي صورت هاي مالي‬
‫‪-2‬تقسيم بندي سود وزيان حاصل از نگهداري اقالم بر حسب مقادير تحقق يافته و تحقق‬
‫نيافته‬
‫‪-3‬به بیان کلی تر سود در این روش هم سود عملیاتی را در بر می گيرد هم سودحاصل از نگه‬
‫داری دارایی ها‪.‬‬
‫در این روش محاسبه سود مشابه روش ارزش های تاریخی است اما سود محاسبه‬
‫شده شامل سود یا زیان غير عملیاتی ناش ی از تغیير قیمت ها نيز می باشد‪،‬‬
‫صرف نظر از این که از طریق فروش تحقق یافته باشد یا تحقق نیافته‬
‫باشد‪.‬‬
‫تغیير در ثروت بر اساس قیمت جاری اقالم ورودی ‪ +‬جریان نقدی = سود‬
‫اغلب اقتصاد دانان بر این باورند که سود را باید بر مبنای مقادیر واقعی بیان‬
‫کرد و هنگامی که سطح عمومی قیمت ها تغیير می کند‪ ،‬اگر ارزش سرمایه در‬
‫زمان های مختلف بر حسب واحد پولی در همان زمان محاسبه شود‪ ،‬نتیجه‬
‫ای بدست می آید که نمی تواند نشان دهنده تغیير واقعی در سرمایه باشد‪.‬‬
‫لذا بسیاری از صاحب نظران توصیه کرده اند ارزش سرمایه بر اساس تغیير‬
‫سطح قیمت ها تعدیل شود‪.‬‬
‫‪‬حفظ قدرت خريد ثابت‪:‬‬
‫در مواردي كه سطح عمومي قيمتها تغيير مي كند (تغيير در قدرت خريد پول)‪،‬‬
‫اندازه گيري سود از طريق مقايسه ارزشهاي اسمي سرمايه در مقاطع مختلف‬
‫زمان تغيير در سرمايه واقعي را نشان نمي دهد‪.‬‬
‫‪‬پيشنهاد صاحبنظران‪:‬‬
‫بايد ارزش سرمايه بر اساس تغيير سطح قيمتها تعديل شود تا سود بر حسب‬
‫قدرت خريد ثابت محاسبه شود‪.‬‬
‫ارزش خروجی جاری نشان دهنده ي مبلغي از پول نقد است كه مي توان بر اساس آن‬
‫يك قلم دارايي را فروخت يا يك بدهي را تمديد كرد‪.‬مفهوم ارزش خروجي جاري را‬
‫مكنيل ارائه كرد و سپس استرلينگ و چامبرز آن را تاييد كردند و گسترش‬
‫دادند‪.‬چامبرز پيشنهاد كرد كه به جاي ارزش خروجي از عبارت ”معادل نقد‬
‫جاري”استفاده شود‪.‬‬
‫ویژگی ها‪:‬‬
‫‪-1‬از ديدگاه روش ارزش خروجي جاري همه ي دارايي ها و بدهي ها بر مبناي خالص‬
‫ارزش بازيافتني تجديد ارزش مي شوند‪.‬معمول خالص ارزش بازيافتني بر اساس‬
‫مظنه ي بازار تعيين مي شوندكه با توجه به هزينه هاي برآوردي فروش تعديل مي‬
‫گردند‪.‬‬
‫‪-2‬حسابداري مبتني بر خالص ارزش بازيافتني حالتي از حسابداري مبتني بر ارزش‬
‫خروجي جاري است كه ويژگي اصلي اين سيستم اينست كه براي شناسايي درآمد‬
‫اصل تحقق به طور كلي ناديده گرفته مي شود‪.‬‬
‫تغیير در ارزش بازار تک تک دارایی ها ‪ +‬جریان نقدی واحد تجاری=سود واحد تجاري‬
‫ارزشیابی بر اساس قیمت های فروش در بازار یا قیمت های قابل تحقق دارایی های‬
‫واحد تجاری می باشد که بدهی ها از آن کم می شود‪ .‬به بیانی دیگر این قیمتی‬
‫است که هنگام انحالل بدست می آید‪.‬‬
‫در واقع قیمت ها در این روش معرف مبلغی است که از فروش تک تک هر یک از‬
‫دارایی ها تحصیل می گردد‪ .‬در حالی که ارزش کل شرکت بدلیل وجود سرقفلی یا‬
‫سایر دارائی های نامشهود بیشتر از جمع مبلغ فروش جداگانه تک تک دارائی ها‬
‫خواهد بود ‪ .‬بدیهی است اگر چنين حالتی پیش نمی آمد انحالل شرکت و فروش‬
‫دارائی ها در بازار مقرون به صرفه تر بود‪.‬‬
‫‪)1‬مفهوم اقتصادي فرصت از دست رفته در اين سيستم مطرح است كه عبارتست از ارزش نقدي كه‬
‫از فروش يك قلم دارايي به دست مي آيد يا ارزش فعلي منافعي كه در سايه ي استفاده از دارايي‬
‫بدست مي آيد‪.‬در تصميم گيري در مورد اينكه آيا شركت بايد هنوز هم از دارايي هايي كه به كار‬
‫گرفته است استفاده كند يا آنها را بفروشد اين مفهوم اهميت بسياري دارد‪.‬‬
‫‪)2‬ارزش خروجي جاري اطالعات لزم و مربوط را ارائه مي كند كه بر آن اساس مي توان انعطاف‬
‫پذيري مالي و قدرت نقدينگي را مورد ارزيابي قرار داد‪.‬از اينرو شركتي كه داراي دارايي هايي است كه‬
‫قدرت نقدينگي خوبي دارند براي انعطاف پذيري و سازگاري با تغييراتي كه در شرايط اقتصادي رخ‬
‫مي دهد در مقايسه با شركتي كه داراي دارايي هايي است كه داراي هيچ ارزش فروش ي نمي باشند‬
‫يا ارزش فروش آنها كم است از فرصت بيشتري مي تواند استفاده كند‪.‬‬
‫‪)3‬اين روش براي مديري كه وظيفه ي مباشرت خود را انجام مي دهد رهنمود هاي‬
‫بهتري ارائه مي كند‪،‬زيرا اين عدد منعكس كننده ي مصرف منابع در زمان كنوني و‬
‫ساير گزينه هاي پيش رو براي تصميم گيري است‪.‬‬
‫‪)4‬استفاده از اين روش مسئله ي نياز به تخصيص هزينه بر مبناي عمر مفيد برآوردي‬
‫دارايي را حل مي كند‪.‬براي مثال هزينه ي استهالك براي يك سال مشخص‬
‫عبارتست از تفاوت بين ارزش خروجي جاري دارايي در آغاز و پايان دوره‬
‫‪ -1‬براي بسياري از دارايي هاي شركت‪ ،‬قيمت‬
‫هاي بازار در هر زمان وجود ندارد و تنها در زمان‬
‫انح اجباري قيمتها محقق مي شود‪.‬‬
‫‪ -2‬دارايي هايي وجود دارند كه در صورت تداوم‬
‫فعاليت واحد تجاري داراي ارزش هستند و نه‬
‫در صورت انح ‪ .‬مانند لوله هاي زير زمين‬
‫شركت هاي شيميايي‬
‫سود حاصل از اين روش‬
‫مشابه سودي است كه در‬
‫واحد‬
‫صورت انح‬
‫تجاري در آخر هر دوره و‬
‫آغاز فعاليت مجدد آن در‬
‫ابتداي دوره بعد بر مبناي‬
‫ارزشيابي تصفيه محاسبه‬
‫مي شود‪.‬‬
‫ارزش واحد تجاري‪:‬‬
‫تلقی ارزش مورد انتظار توزيع نقدی سود ميان سهامداران طي عمر باقي مانده واحد انتفاعي‬
‫بعالوه احتساب مبالغ نهايي مورد انتظار هنگام انحالل‪.‬‬
‫ويژگي ها‪:‬‬
‫‪-1‬سود این روش به ندرت همانند سود خالص حسابداري مي باشدزیرا طبق‬
‫محاسبات بال سود مبلغی است که پس از حفظ ارزش بازار باقی می ماند ‪.‬‬
‫‪ -2‬سود محاسبه شده به روش تلقی گردش وجه نقد به عنوان ارزش واحد تجاری‬
‫‪،‬سود اقتصادي ناميده مي شود (سود خالص حسابداري بهترين تقريب از سود‬
‫اقتصادي است)‬
‫اگر سرمايه گذاري براي تعداد محدودي سا انجام شده باشد و انتظار سرمايه گذار نه تنها‬
‫شامل بازده تحصيل شد ه بيكه شامل بازپرداخت سرمايه در آخر باشد داريم‪:‬‬
‫در صورت‬
‫لحاظ کردن‬
‫تنها یکسال‬
‫داریم‪:‬‬
‫= سود واحد تجاری‬
‫معايب روش تيقي گردش وجود نقد براي ارزش گذاري واحد تجاري‬
‫‪ -1‬انتظارات مربوط به گردش وجود نقد در آينده‪ ،‬را نمی توان به قطعیت تبدیل کرد‪،‬‬
‫زيرا اولويت استفاده كنندگان از اطالعات در مواجهه با مخاطره ‪ ،‬معلوم نيست‪.‬‬
‫‪ -2‬تأكيد اين روش بر عامل زمان و گردش وجه نقد مورد انتظار است وساير رويدادها و‬
‫فعالیت های اقتصادی ناديده گرفته مي شود‪.‬‬
‫‪ -3‬سود حاصل از اين روش‪ ،‬سود حاصل از فعاليتهاي مديريت را از سود تحصيل شده‬
‫به دليل ساير رويدادها متمايز نمي كند و نمي توان كارايي مديريت را سنجید‪.‬‬
‫‪ -4‬ارزش واحد تجاري با تنزيل تمامي موارد گردش وجه نقد مورد انتظار در‬
‫آينده اي نامحدود‪ ،‬محاسبه شده كه بسياري از آنها با فعاليت هاي جاري یا‬
‫گذشته مرتبط نيست‪.‬‬
‫‪ -5‬در اين روش قبل از محاسبه سود‪ ،‬بايد گردش وجوه نقد آتي پيش بيني شود‬
‫پس در صورت نبود ابهام‪ ،‬لزومي براي محاسبه سودآوري وجود ندارد چون‬
‫این سود از قبل معلوم است‪.‬‬
‫‪ -6‬در صورت وجود ابهام و عدم قطعیت ‪،‬انتظارات تا حدودي به خوش بيني و‬
‫بد بيني هاي موجود در زمان حاضر بستگي دارد و نمي توان در مواجهه با‬
‫ابهامات ثبات رويه داشت‪.‬‬
‫از نقطه نظر فنی نمی توان بر مبنای ارزش فعلی ‪ ،‬آینده واحد تجاری را برآورد کرد ‪ .‬اما هر فرد‬
‫می تواند درباره سود بصورت انفرادی برآوردهایی انجام دهد‪.‬‬
‫اگر شرایط نامطمئن باشد ما برای مقادیر مورد انتظار با یک توزیع احتمال روبروخواهیم بود‪.‬‬
‫این احتمالت می تواند نسبت به هر شخص متغير باشد ولی مجموع احتمالت باید یک باشد‪.‬‬
‫ارزش مورد انتظار بدست آمده بستگی به برآورد ذهنی هر فرد دارد ‪.‬‬
‫در شرایط نامطمئن ‪ ،‬نرخ بازده بدین گونه تعریف می شود ‪:‬‬
‫نرخ مورد انتظار ذهنی برای سرمایه گذاری در دارائی هایی با ریسک برابر‬
‫برای محاسبه سود با نرخ مبتنی بر قضاوت ذهنی دو شرط لزم است ‪:‬‬
‫‪ – 1‬انتظارات آینده تغیير نکند‪.‬‬
‫‪ – 2‬وجوه نقدی که در سال نخست به دارندگان اوراق بهادار پرداخت می شود نسبت به وجوه نقد‬
‫پرداختی مورد انتظار آینده تغیير نکند ‪.‬‬
‫استفاده از روش ارزش فعلی برای محاسبه سود باعث می شود تا به مفاهیم سودمند‬
‫در مورد سود دست پیدا کنیم ‪ .‬از جمله ‪:‬‬
‫* در این روش بخش اصلی سود همان بهره ای است که براساس قضاوت ذهنی‬
‫تعیين می شود ‪ .‬این عدد تابع عوامل از قبیل ‪ :‬زمان‪ ،‬نرخ بهره مورد انتظار و‬
‫جریان نقدی مورد انتظار می باشد ‪.‬‬
‫* تغیيرات در انتظارات نسبت به جریانهای نقدی آینده به علت تغیيرات در عواملی‬
‫چون « قضاوت در مورد کارائی یا عدم کارائی مدیریت » یا « شرایط اقتصادی »‬
‫( از قبیل تغیير در سلیقه ها ) بوجود می آید ‪ .‬همچنين این تغیيرات می تواند نتیجه‬
‫خوش بینی یا بدبینی عموم نيز باشد ‪.‬‬
‫* تفاوت بين وجه نقد واقعی آماده برای تقسیم سود و آنچه که از قبل مورد انتظار بوده ممکن‬
‫است در نتیجه سود یا زیان های غيرمترقبه ای باشد که منشاء آنها اتفاقات خارج از شرکت‬
‫بوده است که عامل دیگر اشتباه در تخمين انتظارات اولیه است ‪.‬‬
‫‪-1‬انتظارات نسبت به جریان وجوه نقد در آینده را نمی توان به ارزش های یگانه همراه با‬
‫قطعیت تبدیل کرد ‪.‬‬
‫‪-2‬تاکید این روش بر عامل زمان و گردش موردانتظار وجوه نقد بوده و سایر‬
‫فعالیتهای اقتصادی را نادیده گرفته است ‪.‬‬
‫رویدادها و‬
‫‪-3‬سود بدست آمده در این روش ‪ ،‬سود حاصل از فعالیت های مدیریت را از سود‬
‫تحصیل شده به دلیل رویدادهای اتفاقی متمایز نمی کند و نمی تواند کارایی و اثربخش ی مدیریت‬
‫را ارزیابی کند ‪.‬‬
‫‪-5‬ارزش شرکت با تنزیل وجوه نقد مورد انتظار در آینده ای نامحدود بدست می آید و فعالیت‬
‫ها و واقعیت های حال و گذشته شرکت را درنظر نمی گيرد ‪.‬‬
‫‪-6‬در این روش قبل از محاسبه سود باید گردش مورد انتظار وجوه نقد آتی را پیش بینی کرد ‪.‬‬
‫بنابراین در صورت نبود ابهام لزومی برای محاسبه سودآوری وجود ندارد زیرا سود از قبل‬
‫معلوم شده است ‪ ( .‬به اصطالح درشکه را جلوی اسب قرار می دهند در حالی که باید‬
‫درشکه را پشت سر اسب گذارده و به آن ببندند )‪.‬‬
‫‪-7‬در مواجهه با ابهامات نمی توان ثبات رویه داشت‪ ،‬زیرا در صورت وجود عدم قطعیت‪،‬‬
‫انتظارات به خوش بینی ها و بدبینی های موجود در زمان بستگی دارد‪.‬‬
‫مثال‬
‫پرداخت هاي نقدي يك شركت در ‪ 5‬سال آينده به شرح زير خواهد بود‪:‬‬
‫سا‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪4‬‬
‫‪5‬‬
‫خالص جریان نقدی‬
‫‪100‬‬
‫‪300‬‬
‫‪200‬‬
‫‪400‬‬
‫‪500‬‬
‫فرض كنيد در شرايط اطمينان هستيم ‪،‬نرخ تنزيل مناسب نرخ بهره ي بدون ريسك خواهد بود كه در‬
‫اينجا ‪ %5‬فرض مي كنيم‪.‬‬
‫ارزش فعلي در آغاز سال اول‬
‫ارزش فعلي درپایان سال اول‬
‫‪100×0.9524=95‬‬
‫‪300 ×0.9524=286‬‬
‫‪300 ×0.9070=272‬‬
‫‪200×0.9070=181‬‬
‫‪200×0.8638=173‬‬
‫‪400×0.8638=346‬‬
‫‪400×0.8227=329‬‬
‫‪500×0.8227=411‬‬
‫‪500×0.7835=392‬‬
‫‪1224‬‬
‫‪1261‬‬
‫جريان نقدي كه انتظار ميرود در پايان سال اول بدست آيد‬
‫(‪)+‬ارزش فعلي جريان هاي نقدي مورد انتظار در پايان سال اول‬
‫‪xx‬‬
‫كل ارزش شركت در پايان سال اول با فرض اينكه‬
‫هيچ مبلغي به سهامداران پرداخت نشود‬
‫(‪)-‬ارزش فعلي جريان هاي نقدي مورد انتظار در آغاز سال اول‬
‫سود براي سال اول‬
‫‪xx‬‬
‫‪xx‬‬
‫)‪(xx‬‬
‫‪xx‬‬
‫سود حسابداري سود مبتني بر ارزش هاي تاريخي است ولي سود اقتصادي سود متعلق به‬
‫آينده است كه مبتني برجريان هاي نقد مورد انتظار در آينده است‪.‬در حقيقت سود خالص‬
‫حسابداري مبلغ مازاد پس از حفظ ارزش هاي خالص دفتري است ولي سود اقتصادي‬
‫مبلغ مازاد پس از حفظ ارزش بازار است‪.‬سود خالص حسابداري بهترين تقريب از سود‬
‫اقتصادي محسوب مي شود‪.‬‬
‫سا‬
‫ارش فعلی در آغاز ارزش فعلی در پایان جریان نقدی مورد‬
‫انتظار در این سا‬
‫سا‬
‫سا‬
‫سود اقتصادی‬
‫‪1‬‬
‫‪1261‬‬
‫‪1224‬‬
‫‪100‬‬
‫‪63‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1224‬‬
‫‪985‬‬
‫‪300‬‬
‫‪61‬‬
‫‪3‬‬
‫‪985‬‬
‫‪834‬‬
‫‪200‬‬
‫‪49‬‬
‫‪4‬‬
‫‪834‬‬
‫‪476‬‬
‫‪400‬‬
‫‪42‬‬
‫‪5‬‬
‫‪476‬‬
‫‪-‬‬
‫‪500‬‬
‫‪24‬‬
‫در اين روش قبل از محاسبه ي سود بايد گردش وجوه نقد آتي پيش بيني شود‪.‬در صورت نبود ابهام (شرايط‬
‫اطمينان)لزو مي براي محاسبه ي سود وجود ندارد‪.‬‬
‫ارزش فعلي در شرايط عدم اطمينان‪:‬‬
‫در شرايط عدم اطمينان نرخ بازده را نرخ مورد نظر براي سرمايه گذاري در دارايي هايي با ريسك مشابه تعريف مي‬
‫كنند همچنين ان را هزينه فرصت از دست رفته نيز مي شناسند‪.‬نرخ تنزيل را نرخ بازده ذهني نيز تعريف مي كنند از‬
‫اين رو ادواردز و بل سود اقتصادي را سود ذهني تعريف مي كنند‪.‬‬
‫متغير هايي كه در رابطه ي محاسباتي ارزش فعلي گنجانده شده اند تنها انتظاراتي هستند كه دستخوش تغيير قرار‬
‫خواهند گرفت‪.‬فرض كنيد مبلغ ‪ 100‬دلر در پايان سال اول حاصل شود ولي جر يانات نقدي براي ‪ 4‬سال آينده‬
‫طبق انتظار كنوني در هر سال به ‪ 400‬دلر برسد(و نه ‪400 ،200، 300‬و ‪ 500‬دلر)سود سال نخست به شرح زير‬
‫خواهد بود‪:‬‬
‫جريان هاي نقدي مورد انتظار در پايان سال اول‬
‫ارزش فعلي جريان هاي نقدي مورد انتظار درپايان‬
‫سال اول مربوط به ‪4‬سال باقيمانده ) انتظارات تعدیل شده)‬
‫كل ارزش شركت در پايان سال اول‬
‫(‪)-‬ارزش فعلي جريان هاي نقدي مورد انتظار در ابتداي سال (انتظارات اولیه)‬
‫سود برای این سال‬
‫‪100‬‬
‫‪1418‬‬
‫‪1518‬‬
‫(‪)1261‬‬
‫‪257‬‬
‫اين سود از اقالم زير تشكيل شده است‪:‬‬
‫سود موردانتظار‬
‫افزايش در ارزش شركت‬
‫كل سود‬
‫‪63‬‬
‫‪194‬‬
‫‪257‬‬
‫اما ديدگاه ديگر اينست كه با توجه به تغيير در انتظارات ارزش اوليه ي شركت ديگر رقم ‪ 1261‬دلر نيست بلكه ‪ 1446‬دلر‬
‫است يعني‪:‬‬
‫‪72‬‬
‫سود مورد انتظار(‪)%5 ×1446‬‬
‫‪185‬‬
‫تعديل ارزش اوليه ي شركت(‪)1446 – 1261‬‬
‫‪257‬‬
‫افزايش در ارزش فعلي‬
‫ارزشيابي واحد انتفاعي در بازار‪:‬‬
‫در بازارهاي سرمايه كارا‪ ،‬قيمت اوراق بهادار يك واحد انتفاعي برابر با ارزش فعلي گردش‬
‫وجوه نقد مورد انتظار خواهد بود به عبارت ديگر مي توان از بازار به عنوان جايگزيني براي‬
‫تلقي گردش وجوه نقد آتي به عنوان ارزش واحد انتفاعي استفاده كرد‪.‬قيمت هاي بازاري‬
‫كه در اين روش مورد استفاده قرار مي گيرند مربوط به كل واحد انتفاعي است و ارتباطي‬
‫به يكا يك دارايي هاي مجزا ندارد‪.‬به عبارت ديگر اين قيمت ها معرف ارزشيابي واحد‬
‫انتفاعي با فرض تداوم فعاليت است ‪.‬‬
‫ارزش بازار دارايي هاي واحد انتفاعي در اين روش مساوي ارزش بازار تمامي بدهيها و اقالم‬
‫حقوق صاحبان سرمايه منعكس در صورت وضعيت مالي مي باشد ‪.‬در مورد شركت هاي‬
‫سهامي عام كه اوراق بهادار آنان در بورس مبادله مي شود اين ارزش ها به آساني در‬
‫دسترس است‬
‫قيمت اوراق بهادار يك واحد تجاري = ارزش فعلي گردش وجوه نقد مورد انتظار‬
‫ارزش بازار دارايي هاي واحد تجاري= ارزش بازار تمامي بدهي ها و حقوق صاحبان‬
‫سرمايه منعكس شده در صورت وضعيت مالي‬
‫‪ =ENINCj‬سود واحد تجاري در دوره مالي ‪.j‬‬
‫‪ =ENCFj‬گردش وجه نقد واحد تجاري در دوره مالي ‪.j‬‬
‫‪ =∆TMVj‬تغيير در ارزش كل واحد انتفاعي در دوره مالي ‪.j‬‬
‫مزاياي به لارگيري روش ارزشهاي بازار اوراق بهادار‬
‫‪ -1‬انتظارات بازار جايگزين انتظارات افراد ميشود و نتيجه ارزشيابي‪ ،‬قابل رسيدگي‬
‫مجدد است‪ .‬كه بر ارزشيابي گردش وجه نقد آتي از طريق بازار مبتني مي باشد‪.‬‬
‫نرخ بازده و تعديل بازار براي مخاطره نيز می تواند با نرخ تنزيل به كار گرفته شده‬
‫توسط حسابداران متفاوت باشد‪.‬‬
‫‪ -2‬ارزش بدست آمده تنها معياري از سرمايه است كه قابل تفسير و مبتني بر ارزش‬
‫های واقعي بازار است يعني منصفانه مي باشد‬
‫‪ -3‬به كارگيري ارزش هاي بازار‪ ،‬مدل آشكاري را براي رابطه مالي بين شركت و‬
‫سرمايه گذاران و اعتبار دهندگان به دست مي دهد‪.‬‬
‫‪-1‬برخی از صاحب نظران در انتقاد به روش بال اظهار می دارند که قیمت های‬
‫موجوددر بازار مربوط به تعداد محدودی از سهام شرکت است و اگر کل سهام‬
‫شرکت موردمبادله قرار گيرد قیمت ها متفاوت خواهد بود ‪.‬‬
‫‪-2‬برخی دیگر نيز عقیده دارند که عوامل خارجی و یا تصمیمات ناش ی از هوس های‬
‫زودگذر بر قیمت های بازار تاثير می گذارد و یا عاری نبودن قیمت ها ازتعصبات‬
‫می تواند قابلیت اثبات قیمت ها را خدشه دار کند‪.‬‬
‫‪-3‬ولی با در نظر گرفتن فرض بازار کارا این عوامل منتفی خواهند بود ‪ .‬قبال می‬
‫دانیم که در یک بازار کارا قیمت ها به سرعت و بدون جانبداری تعیين می‬
‫گردند ‪.‬‬
‫‪‬‬
‫براي سالهاي متمادي ترازنامه‪ ،‬صورت سود و زيان و صورت سود و زيان انباشته‬
‫همراه با افشاي موارد توصيفي و برخي جزئيات از طريق يادداشت ها و جداول‬
‫مكمل مجموعه كامل صورت هاي مالي را تشكيل مي داد‪.‬شناخت اين واقعيت‬
‫كه با تهيه و ارائه اين مجموعه صورت هاي مالي دليل كليه موارد تغيير در‬
‫وضعيت مالي افشا نمي شود نهادهاي حرفه اي حسابداري در كشورهاي مختلف‬
‫را به فكر تحقيق در اين زمينه انداخت‪.‬شايد بتوان گفت نخستين چاره جويي در‬
‫اين زمينه ”صورت از كجا آمده و به كجا رفته است“ بود ‪.‬در اين صورت تنها‬
‫فهرستي از موارد افزايش و كاهش در در اقالم ترازنامه انعكاس مي يافت‪.‬‬
‫سا‬
‫نام صورت پيشنهادي‬
‫الزامات ارائه‬
‫الزامات حسابرس ي‬
‫‪1961‬‬
‫صورت تجزيه و تحليل گردش‬
‫وجه نقد‬
‫توصيه به ارائه در گزارش هاي‬
‫سالنه صاحبان سهام‬
‫مشمول حسابرس ي به‬
‫صورت اختياري‬
‫‪1963‬‬
‫صورت منابع و مصارف وجوه‬
‫توصيه به ارائه به عنوان اطالعات‬
‫مكمل در گزارش هاي سالنه‬
‫مشمول حسابرس ي به‬
‫صورت اختياري‬
‫‪1971‬‬
‫صورت تغييرات در وضعيت مالي‬
‫ارائه به عنوان جز ل ينفك صورت‬
‫هاي مالي‬
‫الزام به حسابرس ي آن‬
‫‪1987‬‬
‫صورت گردش وجه نقد‬
‫ارائه به عنوان يكي از صورت هاي‬
‫مالي اساس ي‬
‫الزام به حسابرس ي آن‬
‫تفاوت عمده استاندارد ایران با استاندارد ‪FASB‬در تهیه و ارائه صورت جریان وجه نقد ‪:‬‬
‫‪-1 ‬عدم شمول اقالم معادل وجه نقد در تعریف وجه نقد در استاندارد ایران‬
‫‪-2 ‬تفکیک بازده سرمایه گذاری ها شامل درآمد بهره سود سهام دریافتی و بهره پرداختی از سود‬
‫عملیاتی و تفکیک سهام پرداختی از فعالیتهای تامين مالی و درج هر چهار مورد در سر فصل‬
‫جداگانه‬
‫‪-3 ‬تفکیک مالیات بر درآمد از سود عملیاتی و گنجاندن آن در سر فصلی جداگانه‬
‫‪-4 ‬در تهيه صورت تطبيق به جاي سود خالص از سود عملياتي شروع مي شود بنابر اين براي‬
‫تعديل سود خالص نيازي به تعديل سود و زيان هاي غير عملياتي و اقالم غير مترقبه نمي‬
‫باشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫وجوه افتراق در طبقه بندی صورت جریان وجه نقد بر اساس استاندارد ایران و‬
‫‪:FASB‬‬
‫جریان نقد حاصل از‬
‫سر فصل ارائه در ‪FASB‬‬
‫سر فصل ارائه در ایران‬
‫مالیات بر درآمد‬
‫ميیاتی‬
‫مالیات بر درآمد‬
‫بهره دریافتی‬
‫ميیاتی‬
‫بازده سرمایه گذاری‬
‫بهره پرداختی‬
‫ميیاتی‬
‫بازده سرمایه گذاری‬
‫سود سهام دریافتی‬
‫ميیاتی‬
‫بازده سرمایه گذاری‬
‫سود سهام پرداختی‬
‫تامين مالی‬
‫بازده سرمایه گذاری‬
‫سود به عنوان مبلغ مازاد پس از حفظ رفاه تعریف می شود در مورد واحد های انتفاعی‬
‫رفاه به منزله ارزش این واحد ها تلقی می گردد‪.‬سود سهامداران را می توان به عنوان‬
‫خالص گردش وجه نقد به اضافه تغیير در ارزش سهام واحد انتفاعی تعریف کرد ‪.‬با‬
‫تغیير تعریف ارزش می توان تعاریف متنوعی از سود را ارائه کرد‪.‬هر یک از این مفاهیم‬
‫نيز به مفهوم حفظ سرمایه و ثروت ارتباط دارد‪.‬‬
‫مفهوم حفظ سرمایه مستلزم ارزشیابی کل دارایی ها و بدهی های مشخص در اول و آخر‬
‫هر یک از دوره های مالی است‪.‬تغیير دارایی ها و بدهی ها طی دوره مالی با وجوه نقد‬
‫ایجاد شده توسط واحد انتفاعی ترکیب می شود تا سود آن واحد را طی آن دوره‬
‫بدست دهد‪.‬معیار دقیق سودی که با استفاده از این رویکرد محاسبه می شود بستگی‬
‫به طریقه ارزشیابی دارایی ها و بدهی ها دارد‪.‬‬
‫سود سنتی حسابداری بر معیارهای بهای تمام شده تاریخی دارایی ها و بدهی ها تاکید‬
‫دارد‪.‬سود اقتصادی نيز بر ارزش کلی واحد انتفاعی در بازار اتکا می کند‪.‬سایر روش ها‬
‫برای ارزشیابی دارایی ها و بدهی ها شامل اندازه گيری های مبتنی بر انتظارات مربوط‬
‫به گردش وجه نقدآتی یا قیمت بازار دارایی ها می باشد‪.‬‬
‫رویکرد حفظ سرمایه برای اندازه گيری سود مزایای متعددی دارد اما ایراد عملی آن‬
‫اینست که مربوط ترین معیار سرمایه یعنی ارزش کل واحد انتفاعی در بازار تنها برای‬
‫شرکت های سهامی عام فعال در بورس در دسترس است‪.‬مشکل دیگر این روش این‬
‫است که اطالعات مبسوط درباره فعالیت های عملیاتی مشخص واحد انتفاعی ارائه‬
‫نمی شود اما به هر صورت در مواردی که بتوان ارزش های بازار را بدست آورد این‬
‫روش با اهمیت ترین مکمل برای سود سنتی حسابداری و نتیجه ای مفید از اطالعات‬
‫مربوط به گردش وجوه نقد محسوب میشود‪.‬‬