Transcript بحران اقتصادي جهان

‫بحران چيست؟‬
‫بحران وضعيتي است كه تغييري ناگهاني در يك يا چند قسمت از عوامل متغير‬
‫سيستم به وجود مي‌آورد ‪(.‬شدت و ضعف بحرانها بستگي به عوامل‬
‫تشديدكننده و يا عناصر كاهش دهنده بحران و تكنيك هاي موجود براي‬
‫مديريت دارد)‪.‬‬
‫بروز بحران در سازمانهاي مختلف با بينش مثبت بايستي به عنوان يك سرمايه تلقي شود‬
‫و اين به خاطر اين است كه در بحران‪ ،‬مجموعه امكانات سازمان‪ ،‬ساختارها‪ ،‬نيروي‬
‫انساني‪ ،‬توانمندي قانوني‪ ،‬و‪ ...‬به خوبي با همديگر تركيب شده و همدلي مناسبي در‬
‫سازمان ايجاد و از امكانات بالاستفاده سازمان به نحو مطلوبي استفاده‌ مي‌شود‪.‬‬
‫كار‬
‫در روند ‌‬
‫هرچند برو ‌ز بحران سرمايه است ولي بعض ي ‌از بحرانهاي سركش‪ ،‬موجب اختالل ‌‬
‫در سازمانها‪ ،‬يك‬
‫سازماني شده ‌و تحقق اهداف سازمان ‌و مزيت رقابتي ‌از بين مي‌رود‪ .‬بحران ‌‬
‫در فرايندها‪ ،‬ساختارها ‌و‬
‫دفعه به وجود نمي‌آيد بلكه طي مدت زماني طوالني زمينه‌هاي آن ‌‬
‫منجر مي‌شود‪.‬‬
‫منابع انساني شكل گرفته ‌و سپس به برو ‌ز بحران ‌‬
‫عوامل درون سازماني موثر در بحـ ـران را در شش گروه مي توان جمع‌بندي كرد‪:‬‬
‫نحوه عملكرد مديران سازمان؛‬
‫عدم كفايت تجربه و جمع آوري اطالعات؛‬
‫ارزشها‪ ،‬عقيده و نگرش مديريت؛‬
‫پيشينه تاريخي و تجارب سازمان؛‬
‫مرحله عمر زندگي سازمان؛‬
‫ويژگيهاي ديگــر سازمان نظير درجه تمركز و‪...‬‬
‫از ديدگاه ديگر‪ ،‬عوامل زاينده بحرانهاي سازمان را مي‌توان در پيچيدگي‪ ،‬اندازه‬
‫دامنه‪ ،‬سرعت و هويدايي دانست‪.‬‬
‫ً‬
‫بحرانهاي سازماني معموال خبر نمي كنند و يكي از ويژگيهاي عمده آنها همين‬
‫غيرمترقبه بودن آنهاست كه تصميم گيرندگان را با هيجان و اضطراب مواجه‬
‫مي‌كند‪.‬‬
‫بحران اقتصادي چيست؟‬
‫بحران اقتصادي در نظر اول عبارت است از پيدا شدن اضافه توليد يعني پر شدن بازاراز كاالهايي كه‬
‫ً‬
‫مشتري قادر به پرداخت ندارد‪ .‬وقتی در بازار مشتری نباشد و کاالها فروش نرود طبعا تولید کاالها نيز‬
‫کاهش یافته و متوقف میشود و به دنبال آن تعطیلي کارخانه ها و بیکاری وسیع و میلیونی کارگران‬
‫بیش میآید که به نوبه خود فروش کاالها را باز هم دشوارتر کرده و بر عمق بحران میافزاید‪ .‬سیستم‬
‫اعتباری سرمایه داری از کار باز میماند‪ ،‬بدهکاران توان پرداخت بدهی خود را در سر موعد از دست‬
‫ی‬
‫میدهند‪ .‬بهای سهام شرکتها در بازار تنزل میکند‪ ،‬موسسات سرمایه داری یکی پس از دیگر ‌‬
‫ورشکست میشوند‪.‬‬
‫تاریخ بحرانهای اقتصادی‬
‫در انگلستان پدید آمد وسپس هر ‪ ۸‬تا ‪ ۱۲‬سال‬
‫نخستين بحران بزرگ اقتصادی در ‪‌ ۱۸۲۵‬‬
‫هر کشوری را که وارد مرحله سرمایه داری‌ شده بود فرا گرفت‪.‬‬
‫یکبار تکر ‌ار شد ‌و ‌‬
‫‌‬
‫اثر تنظیم دولتی – انحصاری‌ اقتصادی کوتاه ت ‌ر شده‬
‫ازبحران‪ ۱۹۲۹ - ۱۹۳۳‬به بعد ‌بر ‌‬
‫باز تولید‬
‫هر دو ‌ر ‌‬
‫ی رخ نداده است‪‌ .‬‬
‫ی تغیير ‌‬
‫باز تولید سرمایه دار ‌‬
‫ی بودن ‌‬
‫در ادوار ‌‬
‫ولی ‌‬
‫فاز یا مرحله میگذرد که عبارتاند از‪:‬‬
‫چهار ‌‬
‫ی ‌از ‌‬
‫سرمایه دار ‌‬
‫‪ -1‬بحران‬
‫‪ -2‬ركود اقتصادي يا كسادي‬
‫‪ -3‬آغاز رونق نوين‬
‫‪-4‬رونق‬
‫بحران مالی‪2008-2007‬‬
‫بحران مالی ‪ 2008-2007‬مجموعهای از مشکالت اقتصادی است که در سال ‪ ۲۰۰۵‬اولين بار ظاهر شد و تا سال‬
‫‪2008‬ادامه یافت‪ .‬مشخصه اصلی این بحران در کاهش ميزان نقدینگی در نظام بانکی و اعتباری میباشد‪ .‬این‬
‫بحران با انفجار حباب در بازار مسکن آمریکا آغاز شد‪ .‬حباب قیمت مسکن در آمریکا‪ ،‬درنهایت منجر به بوجود‬
‫آمدن افراد بدهکار به نظام بانکی شد و خانههای این افراد که به عنوان ضمانت در نظر گرفته شده بود به‬
‫نقدینگی تبدیل نمیشد‪ .‬این بحران که ابتدا در مراکز اعتبارگشایی بروز کرد به علت نقد نشدن وثیقه دریافت‬
‫کنندگان وام درجه دو به وجود آمد‪.‬‬
‫وام درجه دو به افرادی داده میشود که قرض کننده شرایط الزم برای دریافت وام از طریق معمولی را به علت باال‬
‫بودن ریسک باز پرداخت آن ندارد‪.‬این ریسک ممکن است به علت وضعیت شغلی‪ ،‬پیشزمینه مالی‪ ،‬وضعیت درآمد‬
‫قرضکننده باشد‪ .‬ميزان وام درجه دو در سال ‪ ۲۰۰۷‬حدود یک تریلیون دالر با ‪5/7‬میلیون وثیقه‬
‫معوقه بود‪.‬کل ميزان وام داده شده درآمریکا ‪ ۱۲‬تریلیون دالر میباشد‪.‬‬
‫عصر دانايي‬
‫عصر اطالعات یاد میشود‪،‬‬
‫‌‬
‫هم زمان با ورود شتاب زده جهان به دورهای که ‌از آن به‬
‫در صحنه بينامللل رقم میخورد‪ .‬این نظام قدرتی جدید باعث‬
‫نظام جدیدی ‌از قدرت ‌‬
‫دچار یک دگرگونی اساس ی شود‪.‬‬
‫شده است که نظام قدرتی پیشين حاکم برکره زمين‪‌ ،‬‬
‫به طوری که این دگرگونی‪ ،‬همة قوانين بازی قدرت را تغیير داده و باعث انقالبی در ماهیت‬
‫قدرت شده است‪ .‬منابع قدرتی که شامل زور‪ ،‬ثروت و دانایی است دچار تحولی اساس ی شده‬
‫است‪ .‬دانایی در مقابل زور و ثروت قد علم کرده و تفاوتی فاحش را نمایان میسازد‪ .‬نظام‬
‫عنصر قدرت یعنی‬
‫‌‬
‫قدرتی که پیش از این مبتنی برثروت و یا زور بود در دنیای کنونی برسومين‬
‫دانایی تکیه زده است‪ .‬ظهور نظام نوین تولید ثروت برمبنای مغز‪ ،‬توجه به منابع انسانی را پر‬
‫اهمیت میسازد‪ .‬منابعی که هرگز رو به زوال نخواهد گذاشت‪ .‬عوامل تولیدی که شامل زمين‪،‬‬
‫نيروی کار‪ ،‬مواد خام و سرمایه است با ورود دانایی کم اهمیت میشوند‪ .‬در نظام تولید ثروت‬
‫کنونی دیگر کارکرد برمبنای قدرت عضالنی کاربردی ندارد‪ ،‬بلکه این مبادله پیشرفته دادهها و‬
‫اطالعات الکترونیکی است که تولید ثروت میکند و قهرمان جدید عرصه قدرت‪ ،‬خالقیت‬
‫مبتنی براطالعات جدید است نه کارگر و کارفرما‪.‬‬
‫‌از دانایی میتوان برای تنبیه ‌و پاداش ‌و ترغیب ‌و حتی دگرگون‌ سازی‌ استفاده کرد‪.‬‬
‫در‬
‫استفاده صحیح ‌و کاربردی ‌از اطالعات میتوان با کمترین قدرت‪،‬بیشترین موفقیت را ‌‬
‫ی شود‪.‬‬
‫هدر رفتن پو ‌ل ‌و نيرو جلوگير ‌‬
‫راه رسیدن به هدف کسب کرد به گونهای که ‌از ‌‬
‫ناپذیر ‌و قابل گسترش است چرا که دستیابی به‬
‫‌‬
‫دانایی به لحاظ گستردگی که دارد فنا‬
‫شناخت نهایی ‌و غایی محال است‪ .‬بنابراین‪ ،‬دانایی همیشه راهی تا بی نهایت را د ‌ر پیش‬
‫عنصر قدرت تکیه زده ‌و ‌از آن به عنوان اساس یترین‬
‫‌‬
‫روی دارد‪ .‬پس میتوان به این‬
‫ابزار‪ ،‬جهت نیل به اهداف استفاده کرد‪.‬‬
‫در مدیریت انحصاری‌ مدیریت یک فرد ‌بر یک کل مطرح است ‌و در مدیریت مشارکتی‪،‬‬
‫در‬
‫مدریت یک گروه ‌بر یک کل ولی در مدیریت دانایی بحث فرد ‌و یا گروه نیست بلکه ‌‬
‫صر‬
‫در ع ‌‬
‫سوار است‪‌ .‬‬
‫اینجا دانش ‌و دانایی است که مدیریت میکند ‌و ‌بر چرخة مدیریتی ‌‬
‫دانایی‪ ،‬مدیریت دانایی با محوریت دانش ‌بر چرخه قدرت فرمان میراند‪ .‬دانش کان ‌ون‌‬
‫عصر دانایی‪ ،‬دورانی است که دانش‬
‫‌‬
‫در واقع‬
‫قدرت است ‌و مدیریت را سازمان میدهد‪‌ .‬‬
‫اقتدار میکند‪.‬‬
‫‌‬
‫وارد عرصه مدیریتی شده ‌و اعمال‬
‫پيامدهاي بحران اقتصادي بر صنعت ايران‬
‫اقتصاد جهانی با یک دور باطل کاهش اعتماد‪ ،‬کاهش تقاضا‪ ،‬کاهش تولید‪ ،‬کاهش‬
‫اشتغال و کاهش بیشتر اعتماد مواجه شده است‪ .‬نقطه شروع برای این دور باطل‪ ،‬بحران در‬
‫بازار مسکن آمریکا بود که به بازارهای مالی آن کشور و سپس به بازارهای مالی جهان سرایت‬
‫کرد‪ .‬در حال حاضر دامنه بحران از بخش مالی فراتر رفته و به بخش واقعی اقتصاد منتقل شده‬
‫است (کاهش تقاضا و کاهش رشد اقتصاد جهانی)‪ .‬کاهش رشد اقتصادی کشورهای مختلف‬
‫کاهش چشمگير قیمتهای جهانی نفت خام را به دنبال داشته‌است‪.‬‬
‫از حدود چهار دهه قبل به دلیل افزایش قابل مالحظه قیمت نفت‪ ،‬بودجه کشورهای در حال‬
‫توسعه نفتی به شدت به درآمدهای صادرات نفت خام وابسته شد‪ .‬ایران نيز به عنوان یکی از‬
‫کشورها‪ ،‬دارای رابطه مالی بسیار قوی بين درآمدهای نفتی و بخش های اقتصادی است‪ .‬لذا‬
‫تغیيرات بسیار شدید و غيرقابل پیش بینی قیمت نفت‪ ،‬برنامه ریزی برای رشد و توسعه پایدار در‬
‫کشور را با مسائل بسیار جدی روبرو کرده است‪ .‬در شرایط حاضر که اقتصاد جهانی درگير‬
‫ً‬
‫عوارض بروز بحران مالی است‪ ،‬اقتصاد ایران قطعا از این بحران نيز متأثر است‪.‬‬
‫متغيرهاي حائز اهميت در پيش بيني بحران مالي شركت‌ها‬
‫در پيش بيني بحران مالي ‌و ورشكستگي شركت‌ها‪ ،‬ابتدا بايد آنها‬
‫حائز اهميت ‌‬
‫دربررس ي متغيرهاي ‌‬
‫را شناسايي كرد‪ ،‬پس ‌از شناسايي‪ ،‬مهم ترين متغيرهاي پيش‌بيني ورشكستگي ‌و مدلي براي‬
‫پيش بيني بحران مالي ‌و ورشكستگي شركت‌ها ارايه شده ‌و قدرت پيش بيني آن م ‌ورد آزمو ‌ن‬
‫در پيش‌بيني بحران مالي ‌و‬
‫حائز اهميت ‌‬
‫قر ‌ار گيرد‪ .‬براي شناسايي مهم ترين متغير‌هاي ‌‬
‫ورشكستگي شركت‌ها ‪‌ ،‬از مدل تابع تفكيكي خطي استفاده شد ‌و مدلي ‪ 9‬متغيره طراحي ‌و‬
‫ارائه شد‪.‬‬
‫نسبت سود قبل از بهره و ماليات به دارايي ها‪ ،‬نسبت سود انباشته به دارايي‌ها‪ ،‬نسبت سرمايه‬
‫در گردش به دارايي‌ها‪ ،‬نسبت حقوق صاحبان سهام به بدهي‌ها‪ ،‬نسبت سود قبل از بهره و‬
‫ماليات به فروش‪ ،‬نسبت دارايي‌هاي جاري به بدهي‌هاي جاري و نسبت سود خالص به‬
‫نسبت بدهي‌ها به دارايي‌ها و اندازه شركت وفروش ‪.‬‬
‫توانايي پيش بيني مدل ‪ ،‬با استفاده از اطالعات شركت هاي داراي بحران مالي و شركت‌هاي‬
‫فاقد بحران مالي را ارزيابي كرده و مي‌توان با استفاده از مدل با دقت نسبتا باال آن را پيش‬
‫بيني نمود‪.‬‬
‫استفاده از دانش حسابداري در تعيين بحران مالي در شركت‬
‫دانش حسابداري‪ ،‬تهيه اطالعات سودمند براي تصميم گيري‌هاي اقتصادي را هدف اصلي خود قر ‌ار‬
‫داده است ‌و با تأكيد ‌بر خصوصيت مربوط بودن ‌و تأمين اطالعات كيفي ‌و كمي قابل اعتماد‪،‬‬
‫در پيش بيني وضعيت اقتصادي ‌و مالي آتي شركتها‬
‫تحليل گران مالي ‌و سايراستفاده كنندگان را ‌‬
‫هر ‌زمان‬
‫اخير بيش ‌از ‌‬
‫در سالهاي ‌‬
‫در جهان ‌‬
‫ياري‌ نموده است‪‌ .‬از طرفي ميزان وقوع بحران هاي مالي ‌‬
‫اخير ارقام ‌و اعداد اقتصادي نشان دهنده افزايش بي سابقه ميزان ورشكستگي‬
‫دو دهه ‌‬
‫در ‌‬
‫است‪‌ .‬‬
‫در يك كشور‪ ،‬شاخص اقتصادي مهمي است ‌و توجه عموم را به‬
‫هاست‪ .‬وجود بحران اي مالي ‌‬
‫بسيار زياد است‪ .‬بنابراين‬
‫‌‬
‫نيز‬
‫خود جلب مي‌كند‪ .‬همچنين هزينه‌هاي اقتصادي ورشكستگي ‌‬
‫دار است ‌و ا ‌ز‬
‫توانايي پيش بيني بحران مالي ‌و جلوگيري‌ ‌از وقوع آن ‌از اهميت اساس ي برخور ‌‬
‫تخصيص نامناسب منابع كمياب اقتصاد جلوگيري‌ مي‌كند‪.‬‬
‫اطالعات مالي اگرچه گذشته نگر است‪ ،‬اما ادعا مي‌شود كه براي پيش‌بيني آينده سودمند‬
‫باشد‪ .‬الگوهاي پيش بيني بحران مالي يكي ‌از فنون‌ ‌و ابزارهاي پيش‌بيني وضعيت آتي‬
‫شركت هاست كه احتمال وقوع بحران مالي را با تركيب گروهي ‌از نسبت هاي مالي‬
‫ذار‬
‫ي هم ‌از ديدگاه سرمايه گ ‌‬
‫تخمين مي‌زنند‪ .‬توانايي پيش بيني بحران مالي ‌و تجار ‌‬
‫خصوص ي ‌و هم ‌از ديدگاه اجتماعي‪‌ ،‬از آنجا كه نشانه آشكاري‌ ‌از تخصيص نادرست‬
‫حائز اهميت مي‌باشد‪.‬‬
‫منابع است‪‌ ،‬‬
‫هشدار اوليه ‌از احتمال ورشكستگي به وسيله پيش بيني بحران مالي‪ ،‬مديريت ‌و‬
‫‌‬
‫قادر مي‌سازد تا دست به اقدام پيشگيرانه بزنند ‌و فرصت‌هاي‬
‫سرمايه‌گذاران را ‌‬
‫ي را ‌از فرصت‌هاي نامطلوب تشخيص دهند‪ .‬امروزه ‌از‬
‫مطلوب سرمايه گذار ‌‬
‫الگوهاي مختلفي مانند‪ :‬هوش مصنوعي ‌و شبكه هاي عصبي‪ ،‬درخت تصميم گيري‪،‬‬
‫استدالل مبتني ‌بر موضوع‪ ،‬الگوريتم ژنتيك ‌و منطق فازي‌ ‌و مواردي ‌از اين دست‬
‫براي پيش بيني ورشكستگي استفاده مي‌شود‪.‬‬
‫اقدامات مراجع بزرگ حسابداري دنيا در ارتباط با بحران‬
‫مالي و مديريت آن‬
‫ن‬
‫فدراسيون بين املللي حسابدار ‌‬
‫جهت كمك به حسابداران حرفه ا ي در حل و فصل مسائل مرتبط با بحران مالي كنوني‬
‫فدراسيون بين املللي حسابداران بخش جديدي را در مركز اينترنتي خود با عنوان بحران مالي‬
‫جهاني ايجاد كرده است‪.‬‬
‫اين بخش به عنوان منبع بين املللي برنامه ها ‪ ،‬مقاالت ‪ ،‬سخنراني‌ها و ديگر فعاليت‌هاي انجام‬
‫شده توسط ايفك ‪ ،‬هيئت‌هاي مستقل استاندارد گذاري آن‪ ،‬اعضاي پيوسته و وابسته و‬
‫ساير سازمان‌هايي كه كارشان به حسابداران حرفه اي هم در بخش حسابرس ي و هم در بخش‬
‫صنعت مرتبط مي شود‪ ،‬عمل مي‌كند‪.‬‬
‫انجمن حسابداران مديريت خبره‬
‫در دنيا‪ ،‬اعضا ‌و‬
‫انجمن حسابدارن‌ مديريت خبره بعنوان بزرگترين مرجع حسابداري‌ مديريت ‌‬
‫در بحران كنوني اقتصاد تنها نمي‌گذارند‪ .‬اين انجمن معتقد است كه‬
‫دانشجويان خود را ‌‬
‫در هدايت بنگاه‌ها جهت عبور‌ ا ‌ز‬
‫دشوار نقش اساس ي حسابداران مديريت ‌‬
‫‌‬
‫در اين دوران‬
‫‌‬
‫خاطر اينكه اعضا ‌و دانشجويان‬
‫‌‬
‫بحران آشكار ‌تر مي‌شود‪ .‬به همين منظور‌ اين انجمن به‬
‫مجهز كند تا بتوانند وظايف مهم خود‬
‫‌‬
‫خود را به جديدترين ‌و پيشرفته ترين ابز ‌ار ودانش‬
‫را ا نجام دهند‪ ،‬مخزن‌ دانش اينترنتي درباره ركود اقتصادي راه‌اندازي‌ كرده است‪ .‬د ‌ر اين‬
‫پايگاه اعضا مي‌توانند مقاالت‪ ،‬گزارش‌ها‪ ،‬ابز ‌ار ‌و رهنمودهاي اين حوزه را بيابند‪.‬‬
‫انجمن حسابداران رسمي آمريكا‬
‫در دوران آشفتگي اقتصاد جهان‪ ،‬افراد ‌و سازمان‌ها‪ ،‬احتياج مبرم به رهنمودها ‌و اطالعات قابل اتكا‬
‫‌‬
‫دارند‪ .‬حسابداران رسمي بطور‌ فزاينده اي توسط مشتريان ‌و كارفرماها (عالوه ‌بر دوستان ‌و‬
‫خويشاوندان) كه براي كمك به حل ‌و فصل چالش‌هاي مالي حال ‌و آينده فرا خوانده مي‌شوند‪.‬‬
‫اطالعات‬
‫نيز جهت كسب اطمينان ‌از آن كه حسابداران رسمي‬
‫انجمن حسابداران رسمي آمريكا ‌‬
‫در پايگاه‬
‫مركز بحران اقتصادي ‌‬
‫اختيار دارند‪ ،‬پايگاه دانش ي به نام ‌‬
‫‌‬
‫در‬
‫الزم براي كمك به مشتريان را ‌‬
‫بحران اطالع رساني انجمن راه اندازي‌ كرده است تا ‌از طريق خط مستقيم‪ ،‬مرجع اصلي براي حرفه‬
‫مركز توسط انجمن‬
‫آنگيز باشد‪ .‬اين ‌‬
‫در طول‌ اين دوران چالش ‌بر ‌‬
‫‌‬
‫در بخش بازاريابي ‌و فناوري‪ ،‬ايجاد شده است‪.‬‬
‫مشاركت نهاد فرعي اين انجمن ‌‬
‫‌و‬
‫‌و با‬
‫انجمن حسابداران خبره كانادا‬
‫انجمن حسابداران خبره كانادا اطالعات ‌و رهنمودهايي را جهت كمك به اعضاء ‌و ساي ‌ر‬
‫در مديريت بنگاه ها طي اين دوران‬
‫روساي بنگاه هاي كانادايي ‌و جوامع راهبري‌ ‌‬
‫در پايگاه اينترنتي ايجاد شده توسط آن‬
‫انگيز تدوين كرده است‪ .‬اين منابع ‌‬
‫چالش بر ‌‬
‫انجمن به نام بحران جهاني مالي ارائه مي‌شود‪.‬‬
‫تشكيل گروه مشورتي بحران مالي‬
‫ي مالي‪،‬‬
‫ي ‌و هئيت استانداردهاي حسابدار ‌‬
‫هيئت استانداردهاي بين املللي حسابدار ‌‬
‫اعضاي گروه مشورتي بحران مالي هستند‪ .‬گروه ياد شده يك نهاد عالي مشورتي‬
‫بحران مالي‬
‫است كه توسط د ‌و هيئت براي توجه به مسائل گزارشگري‌ مالي ناش ي ‌از ‌‬
‫جهاني تشكيل شده است‪ .‬اين گروه شامل رهبران سرشناس ي ‌از حوزه‌هاي مختلفي‬
‫در بازارهاي بين املللي مالي است‪.‬‬
‫كار ‌و دولت‪ ،‬همراه با كوله باري‌ ‌از تجربه ‌‬
‫‌از كسب ‌و ‌‬
‫رابطه ثبات مالي و امنيت ملي‬
‫ثبات مالي في نفسه يك موضوع اقتصادي است‪ .‬حداقل ريشهها ‌و عوامل مسئله‪ ،‬چارچ ‌وب ‌و‬
‫آثار‬
‫عناصر بررس ي‪ ،‬همه به حوزه اقتصاد تعلق دارند‪ .‬اما ‌‬
‫‌‬
‫متدولوژي بررس ي ‌و موضوعات ‌و‬
‫‌و پي آمدهاي يك بحران مالي‪ ،‬تنها اقتصادي نيست‪ .‬هزينههاي اجتماعي ‌و سياس ي يك بحران‬
‫اگر امنيت ملي را ناظ ‌ر ‌بر‬
‫در مقايسه با هزينههاي مالي قابل مالحظه ‌و توجه است‪‌ .‬‬
‫مالي‪‌ ،‬‬
‫در‬
‫نظر بگيريم‪ ،‬هرگونه حادثه اي ‌‬
‫در ‌‬
‫اعتماد متقابل بين ملت ‌و دولت (به معناي اعم كلمه) ‌‬
‫در معرض تهديد قر ‌ار دهد به امنيت ملي آسيب‬
‫حوزه اقتصاد كالن كشور‌ كه رابطه را ‌‬
‫در بخش مالي به طور‌ سيستماتيك‬
‫در اين چارچوب چنانچه وجود يك ريسك ‌‬
‫ميرساند‪‌ .‬‬
‫رابطه بين مردم ‌و سيستم اداره كشور‌ را تخريب كند‪ ،‬آن ريسك را بايد يك تهديد امنيتي‬
‫تلقي نمود ‪.‬‬
‫بحران هاي مالي بنا به داليل زير در اين طبقه بندي قرار مي گيرند‬
‫يك بحران مالي موجب سلب اعتماد عمومي نسبت به سيستم مالي كشور ميشود‪.‬‬
‫بحران مالي سيستم دريافت و پرداخت ها را مورد آسيب قرار داده و اقتصاد كشور را فلج ميكند‪.‬‬
‫عكس العمل مردم به يك بحران مالي‪ ،‬ممكن است در قالب هجوم به بانكها موجب بحرانهاي‬
‫اجتماعي شود‪.‬‬
‫هزينههاي اقتصادي يك بحران‪ ،‬در مقياس كالن موجب آسيب جدي به سطح رفاه شهروندان شود‬
‫ً‬
‫بنا به داليل ياد شده‪ ،‬معموال دولت با بروز اولين نشانه هاي بحران مالي وارد عمل ميشوند‪ .‬اما بايد توجه‬
‫داشت كه مداخالت دولتها ممكن است موجب كژمنش ي در پذيرش ريسك اعتباري از سوي بانكها‬
‫شود‪ .‬به عالوه اقدامات نامناسب‪ ،‬ناهماهنگ و نابجاي مسئولين‪ ،‬در مواقع بحران بازتابهاي‬
‫اجتماعي چشمگيري دارد‪.‬‬
‫آثار و خصوصیات بحران‬
‫به طور كلی اثرات و خصوصیات بحران را می توان در سه بخش زیر طبقهبندی‬
‫نمود‪:‬‬
‫الف) سطح جهاني‬
‫ب) سطح ملي‬
‫انواع حوادث‬
‫الف) حوادث طبيعي‬
‫ب)حوادث غير طبيعي (ساخته دست بشر)‬
‫انواع بحران‬
‫برای اینکه بتوان بحرانها را شناسایی و تفکیک کرد بهتر است که آنها را دستهبندی کرده و‬
‫مبناهایی را برای تفکیک آنها در نظر گرفت‪.‬‬
‫صورت الف )طبقهبندی بحرانها از لحاظ ناگهانی بودن یا تدریجی بودن آنها‪ :‬بعض ی از بحرانها به‬
‫و یک دفعه بهوجود میآیند و اثرات ناگهانی بر محیط درونی و بيرونی سازمان ناگهانی‬
‫میگذارند‪ .‬به این بحرانها‪ ،‬بحرانهای ناگهانی مي‌گويند‪.‬‬
‫ب )در مقابل اين بحران‌ها‪ ،‬بحران‌هاي تدريجي وجود دارند‪ :‬كه از يكسري مسائل بحران‌خيز شروع‬
‫مي‌شوند و در طول زمان تقویت شده و تا یک سطح آستانه ادامه و سپس بروز پیدا میکنند‪.‬‬
‫برای مقایسه بحرانهای ناگهانی و تدریجی میتوان از ‪ 6‬ویژگی کلیدی استفاده کرد‪. :‬بحرانهای ناگهانی با‬
‫سرعت بهوجود میآیند‪ ،‬قابلیت پیشبینی کمی دارند ‪،‬صراحت و روشنی آنها متمرکز است‪ ،‬آشکارند‪ ،‬از‬
‫یک رویداد مشخص یکدفعهای شروع میشوند‪ ،‬در یک زمان ثابت به وقوع میپیوندند‪ ،‬و از عدم‬
‫انطباق سازمان با یک جنبه یا تعداد کمی از جنبه های محیطی حاصل میشوند‪ .‬در مقایسه‬
‫بحرانهای تدریجی‪ ،‬به صورت تدریجی و تجمعی به وجود میآیند‪ ،‬قابلیت پیش بینی زیادی دارند‪،‬‬
‫واضح و روشن نیستند‪ ،‬نقطه شروع آنها از یک سطح آستانه است‪ ،‬با گذشت زمان احتمال وقوع‬
‫آنها بیشتر میشود و از عدم انطباق سازمان با چندین جنبه از محیط به وجود میآیند‪.‬‬
‫ج )بحرانهای اجتماعی و فرهنگی‪ :‬مثل مهاجرتهای بیرویه‪ ،‬آشوبهای اجتماعی‪ ،‬خشونت در محیط کار‪،‬‬
‫اعتیاد وفساد مالی‬
‫د)بحران‌هاي اقتصادي مالي‪ :‬در اثر اختالل در نظام‌های مالی‪ ،‬کاهش ارزش پول‪ ،‬کاهش ارزش سهام در‬
‫بورس اختالل و ورشکستگی‪ ،‬عدم تحقق درآمدها‪ ،‬افزایش غيرمترقبه هزینهها و ‪ ...‬بوجود میآید‪.‬‬
‫و)بحرانهای امنیتی‪ :‬مثل خرابکاری‪ ،‬بمبگذاری‪ ،‬آدم ربایی‪ ،‬گروگان گيری‪ ،‬قاچاق مواد مخدر‪ ،‬جاسوس ی‬
‫و تروریسم میباشد‪.‬‬
‫ي )بحرانهای اطالعاتي‪ :‬بحرانهایی هستند که در اثر اختالل در طراحی‪ ،‬تجهيزات و کارکرد نظامهای‬
‫حفاظتی‪ ،‬اطالعاتی امنیتی و رایانه ای در سازمانها و جوامع رخ میدهد و موجب آشفتگی میشود‪ ،‬از‬
‫قبیل تقلب و دسترس ی غيرمجاز‪ ،‬استراق سمع در خطوط مخابراتی و اطالعاتی‪ ،‬افشای غيرمجاز‬
‫اطالعات‪ ،‬ناکارآمدی سخت افزارها و نرم افزارها‪ ،‬مفقود شدن داده ها و عدم تبادل و انتقال‬
‫اطالعات ‪.‬‬
‫ط ) بحرانهای زیست محیطی‪ :‬مثل آلودگی هوا‪ ،‬انفجارهای هسته ای‪ ،‬از بين رفتن منابع طبیعی‪ ،‬از بين‬
‫رفتن دریاچه ها وآلوده سازی منابع حیاتی‬
‫ث )بحران‌هاي انساني‪ :‬در اثر اختالل در کارکرد منابع انسانی رخ میدهد و موجب آشفتگی اساس ی میشود‪.‬‬
‫بحران اقتصادي جهان ‪ :‬زمينه ها ابعاد و پيامدها‬
‫وابستگی متقابل همراه با درهم تنیدگی اقتصاد جهانی سبب شد‪ ،‬تا بحران مالی آمریکا به سرعت‬
‫به یک بحران اقتصادی جهانی تبدیل شود ‌و طیف وسیعی ‌از کشورهای جهان را به درجات‬
‫یهای اقتصادی‬
‫متأثر سازد‪‌ .‬از آنجا كه ارتباط مستقیمی میان بیثباتی ‌و نابرابر ‌‬
‫متفاوت ‌از خود ‌‬
‫در سطوح ملی منطقهای ‌و بيناملللی برقر ‌ار است‪ ،‬گسترش‬
‫با بیثباتیهای سیاس ی ـ اجتماعی ‌‬
‫خطر افتادن امنیت مالی ‌و پولی بيناملللی‪ ،‬میت ‌واند امنیت‬
‫در جهان ‌و به ‌‬
‫دامنة بحران اقتصادی ‌‬
‫تغیير ‌و‬
‫در معرض ‌‬
‫در ابعاد سیاس ی ‌و اقتصادی ‌‬
‫نيز ‌‬
‫ساختار کنونی جهانی را ‌‬
‫‌‬
‫بيناملللی ‌و نظم ‌و‬
‫در جهان حکایت ‌از آن دارد که‬
‫تحول‌ قر ‌ار دهد‪ .‬مطالعة تاریخی موارد مشابه بحران اقتصادی ‌‬
‫در چنين شرایطی کشورها به سمت اتخاذ سیاستهای حمایتگرانه پیش میروند که این خود‬
‫‌‬
‫انتظار میرود قدرتهای بزرگ‬
‫‌‬
‫در جهان میشود‪ .‬حال آنکه‬
‫باعث گسترش تصاعدی رکود ‌‬
‫در استقر ‌ار ثبات اقتصادی‬
‫بیشتر ‌‬
‫‌‬
‫پرهيز ‌از چنين سیاستهایی ‌و با پرداخت هزینه‬
‫اقتصادی با ‌‬
‫باز نگه دارند‪.‬‬
‫جهان بکوشند ‌و بازارهای خود را به روی صادرات ‌‬
‫بحران نظام مالی ‌و پولی بيناملللی ز ‌یر مجموعه بحران اقتصاد جهانی است‪ .‬به همين جهت بحران مالی به‬
‫در بحران اقتصادی جهانی موجب شد‬
‫سرعت به بحران اقتصادی مبدل گردید ‌و رویکرد سیستمی ‌‬
‫دیگر الیههای اقتصادی چو ‌ن تجارت‪ ،‬مالیه‪ ،‬سرمایهگذاری‪ ،‬بورس‪،‬‬
‫‌‬
‫تا امواج این بحران‬
‫در برگيرد‪.‬‬
‫کار ‌و خدمات ‌و غيره را ‌‬
‫بانکداری‪ ،‬بیمه‪ ،‬باز ‌ار کاال‪‌ ،‬‬
‫در چنين شرایطی کشورها‬
‫در جهان حکایت ‌از آن دارد که ‌‬
‫مطالعه تاریخی موارد مشابه بحران اقتصادی ‌‬
‫در جهان‬
‫به سمت اتخاذ سیاستهای حمایتگرانه پیش میروند که این خود باعث تشدید رکود ‌‬
‫پرهيز ‌از چنين سیاستهایی ‌و با‬
‫انتظار میرود قدرتهای بزرگ اقتصادی‪ ،‬با ‌‬
‫‌‬
‫میشود‪ ،‬حال آنکه‬
‫پرداخت هزینه بیشتر‪ ،‬در استقر ‌ار ثبات اقتصادی جهان بکوشند ‌و بازارهای خود را به ر ‌وی‬
‫در واشنگتن ‌و لندن‪‌ ،‬از‬
‫دو دوره اجالس سران کشورهای گروه ‪‌ 20‬‬
‫ی ‌‬
‫باز نگه دارند‪ .‬برگزار ‌‬
‫صادرات ‌‬
‫برتر‬
‫ی قد ‌رتهای ‌‬
‫جمله تمهیداتی بود که با هدف مدیریت بحران ‌و اصالح نظام مالی بيناملللی ‌از سو ‌‬
‫کار گرفته شد ‪.‬‬
‫اقتصادی جهان به ‌‬
‫منابع‬
‫دانشنامه آزاد ويكي پديا‬-1
Banki.ir/danestaniha/214-general
‫ مركز تحقيقات استراتژيك‬-2
http:/www.Csr.ir/departments.aspx
،127 ‫ شماره‬،‫ مجله تدبير‬، ‫ برنامه ريزي و مديريت بحران‬،‫ مهشيد‬،‫يزدان پناه‬
1-51 ‫ ص‬89 ‫آبان‬
‫ فرصتها و تهديدها و راهبردها در بحران هاي مالي‬، ‫ مجتبي‬، ‫ زرگر‬-3
4- Dalvinder,singh and john raymond labrosse ,developing a
frame work for effective financial crisis management, oecd
journal,volume2011-issue2,oecd2012
‫با تشكر از توجه شما‬