Transcript 252929_20130218193244623ub4f4933na

‫موضوع ‪:‬‬
‫بررس ی معضالت درازمدت و کوتاه مدت آلودگی نفتی بر‬
‫اکوسیستم دریا (خلیج فارس)‬
‫محقق ‪ :‬سعید جهان اندیش‬
‫مقدمه‬
‫‪ ‬محيط زيست دريايي به سبب اينكه از عناصر بسيار گوناگوني تشكيل شده است در‬
‫برابر مواد خارجي كه به عمد يا غيرعمد به آن وارد مي شود بسيار آسيب پذير است‪.‬‬
‫در نزديكي سواحل تنوع زيستي چشمگيرتر است زيرا ازمواد غذايي غني برخوردار بوده‬
‫كه از طريق رودخانه ها به درياها ريخته ميشوند كه اين مواد بدون احتساب نتايج‬
‫فعاليت هاي انسان است‪.‬‬
‫‪ ‬آلودگي آبهاي ساحلي به مواد نفتي عالوه بر بد منظره كردن محيط و ايجاد ركود در‬
‫صنعت گردشگري و توريسم ‪ ،‬موجب اختالل در اكوسيستم دريايي وآلوده نمودن‬
‫ذخاير غذايي دريايي مي گردد ‪ .‬بنابر اين لزوم توجه به آالينده هاي نفتي ‪ ،‬آثار سوء‬
‫آن بر محيط زيست دريايي و مديريت كنترل آنها در بنادر بسيار حائز اهميت است ‪.‬‬
‫میزان ورود نفت به دریا‬
‫‪ ‬سال ‪1967‬در آبهای انگلستان ورود ‪ 118000‬تن نفت خام به دريا‬
‫‪ ‬سال ‪ 1969‬در كانال سانتا باربارا ‪ 10000‬تن نفت‬
‫‪ ‬ورود ساالنه ‪ 160000‬تن نفت به دريا ها و اقيانوس ها‬
‫منابع آالينده های نفتی دریا‬
‫‪ ‬پمپ كردن آب ته كشتي و تخليه آن به دريا‬
‫‪ ‬مواد روغنی روان كننده برای باالبرها‬
‫‪ ‬بار گير ی و يا تخليه مواد نفتی‬
‫‪ ‬سوختگيری و سرویس وسایل نقلیه در بنادر‬
‫‪ ‬زائدات مواد نفتی‬
‫منابع آالینده دریا‬
‫تبخير‬
‫آلودگی هوا‬
‫خوردن آب توسط جانوران‬
‫انحالل‬
‫جذب‬
‫انتشار‬
‫مسمومیت جانوران آبزی‬
‫ایجاد کدورت‬
‫رسوب گذاری‬
‫تخریب‬
‫اکسیداسیون فتوشیمیایی‬
‫امولسیون آب در نفت‬
‫استنشاق جانوران‬
‫کاهش تابش نور‬
‫دفن جانوران کف زی‬
‫تأثير روی تعداد باکتریهای آب‬
‫آثارفیزيكی و زيستی مواد نفتی ‪:‬‬
‫‪ ‬دراز مدت‬
‫‪ ‬کوتاه مدت‬
‫اثرات كوتاه مدت آلودگيهای نفتی بر محيط زيست دريايی‬
‫‪ ‬جلوگيري و يا كاهش عبور نور‬
‫‪ ‬كاهش اكسيژن محلول‬
‫‪ ‬آلوده شدن پرهای پرندگان دريايی به مواد نفتی‬
‫‪ ‬خفگی‬
‫اثرات دراز مدت آلودگيهای نفتی بر محيط زيست دريايی‬
‫‪ ‬اثر بر سالمت انسان‬
‫‪ ‬اثر بر صنعت اکوتوريسم‬
‫خليج فارس‬
‫‪ ‬خليج فارس يكي از مناطق مهم ذخاير نفتي دنيا است ‪.‬فعاليت هاي مختلف بندري در‬
‫حاشيه اين دريا ‪ ،‬خصوصا مبادالت نفتي و نزاعهاي منطقه اي آسيبهاي فراواني بر‬
‫اكوسيستم اين منطقه گذاشته است ‪ .‬سازمان منطقه اي اقدامات متعددي را با‬
‫همكاري كشورهاي عضو در باره حمايت و تو سعه محيط زيست دريايي شروع نموده‬
‫است و به اجرا گذاشته است ‪ .‬در اين طرح كشورهاي ذينفع مناطقي را در پوشش‬
‫مطالعاتي خود قرار داده اند ‪ .‬در كشور ما ايستگاههاي در جزاير خارك ‪ ،‬الوان ‪،‬‬
‫سيري و هرمز براي مطالعات آلودگي نفتي در آب و رسوبات صورت گرفت ‪.‬‬
‫‪ ‬نتايج نشان داد جزيره خارك آلوده ترين منطقه نسبت به ديگر مناطق بوده و‬
‫ايستگاههاي سيري و الوان در درديف دوم قرار داشتند ‪.‬‬
‫ایجاد آلودگی هوا‬
‫حفاری‬
‫استخراج‬
‫وجود ذخایر عظیم‬
‫نفت و گاز در خلیج فارس پاالیش‬
‫آلودگی هوا‬
‫احداث تأسیسات نفتی‬
‫بارگير و حمل‬
‫بررس ي منابع آلوده كننده نفتی خليج فارس و تأثیر آن برروي‬
‫اكوسيستم منطقه‬
‫‪ ‬آب هاي خليج فارس داراي ‪ 34‬حوضه نفت و گاز با ‪ 800‬حلقه چاه توليدي و ‪35‬‬
‫پايانه (ترمينال) بزرگ نفتي مي باشد‪.‬‬
‫‪ ‬سال ‪ 2006‬كشورهاي حوزه خليج فارس و درياي عمان ‪ 28‬درصد از نفت دنيا را‬
‫توليد كرده اند‪.‬‬
‫ً‬
‫‪ ‬ميزان نشت نفت در خلیج فارس تقريبا ‪ 3‬برابر نشت نفت در درياي شمال و ‪ 2‬برابر‬
‫درياي كارائيب است‪.‬‬
‫‪ ‬زمان تعويض آب در خلیج فارس حدود ‪ 3‬الي ‪ 5‬سال بر آورد شده است ‪.‬‬
‫آلودگی نفتی خلیج فارس‬
‫از سال ‪( 1360‬برابر با ‪ ) 1981‬تا سال ‪( 1366‬برابر با ‪) 1987‬‬
‫‪ ‬برخورد نفتكشها در ‪ 11‬مورد باعث ايجاد آلودگي شديد نفتی شده است‪.‬‬
‫‪ ‬عمليات جنگي موجب وقوع ‪ 12‬مورد آلودگي شديد و همچنين ‪ 107‬فاجعه موثر بر محيط‬
‫زيست گرديده است‪.‬‬
‫‪ ‬انفجارتعدادي از چاه هاي نفتي نوروز در تاريخ ‪ 11‬اسفند ‪( 1361‬برابر با مارس ‪ ) 1983‬بر اثر‬
‫حمالت موشكي رژيم عراق‬
‫سهم آمریکا در آلودگی نفتی خلیج فارس‬
‫‪ ‬بمباران سكوي سلمان در منطقه نفتي الوان و سكوي نصر در ميدان نفتي سيري توسط‬
‫شش ناو جنگي آمريكا در سال ‪ ( 1367‬برابر با هيجدهم آوريل ‪) 1988‬‬
‫‪ ‬حمله موشكي آمريكائيها به سكوهاي رشادت و رسالت درسال ‪ ( 1368‬برابر با نوزدهم اكتبر‬
‫‪ ) 1989‬در حمايت از عراق‬
‫‪ ‬عالوه بر اين ها عراقي ها با کمک آمریکا بيش از ‪ 800‬حلقه چاه نفت در حاشيه خليج فارس‬
‫را منفجر كردند‪.‬‬
‫نتیجه تحقیقات دانشگاه اهواز(سال ‪)1362‬‬
‫بررس ی آبزیان خلیج فارس و تعیین میزان آلودگی آبهای آن‬
‫‪ ‬ميزان كادميوم هزار برابر‪ ،‬كبالت سيصد برابر‪ ،‬روي سيصد برابر‪ ،‬سرب خيلي بيشتر‬
‫و حدود بيست هزار برابر و نيكل هزار برابر آب درياهاي پاك برآورد شده بود ‪.‬‬
‫‪ ‬بيشترين ميزان آلودگي نفتي در شمال خليج فارس در اعماق كمتر از ‪ 50‬متري رسوبات‬
‫و سواحل اطراف بندر گناوه و در مقايسه ميان اعماق ‪ 10‬و ‪ 20‬متري بيشترين ميزان‬
‫آلودگي در عمق ‪ 10‬متري رسوبات بوشهر بوده است ‪.‬‬
‫نتیجه تحقیقات دانشگاه اهواز(ادامه)‬
‫‪ ‬باالترين صدمه در كوتاه مدت به وسيله نفت هاي سبك ايجاد شده و همچنين از‬
‫بررس ي اثرات مواد نفتي برروي آبزيان نشان مي دهد كه پستانداران و ماهي ها تنها‬
‫موجوداتي نيستند كه به وسيله هيدروكربن ها از بين مي روند بلكه‪ ،‬به طوركلي‬
‫مواد نفتي مانند يك سم برروي پالنكتو نها‪ ،‬مايوفوناها‪ ،‬باالنوس ها‪ ،‬نرمتنان‪،‬‬
‫خرچنگ ها بويژه خرچنگ هاي منزوي‪ ،‬ميگوها و غيره‪ ،‬اثركرده و باعث مرگ و مير‬
‫آنها مي شود‪.‬‬
‫مکانیسم اثر مواد نفتی بر موجودات آبزي‬
‫‪ ‬آسيب سلولي و مرگ جانداران آبزی‬
‫‪ ‬خورده شدن مواد نفتی معلق و شناور توسط آبزیان‬
‫‪ ‬جذب توسط پوست آبزیان‬
‫‪ ‬رسوب مواد نفتی در کف دریا‬
‫‪ ‬پوشيده شدن بدن جانوران‬
‫مکانیسم اثر مواد نفتی بر موجودات آبزي (ادامه)‬
‫‪ ‬افزايش حساسيت در ماهي ها نسبت به بيماریها‬
‫‪ ‬جلوگيري از رشد فيتوپالنكتونها‬
‫‪ ‬بروز امراض يا ناراحتي ها در آبزیان‬
‫‪ ‬کاهش قدرت دفاعي در مقابل امراض‬
‫‪ ‬تغیيرات ژنتیکی در آبزیان‬
‫مکانیسم اثر مواد نفتی بر ماهيها‬
‫‪ ‬تغيير در رفتار‬
‫‪ ‬تغيير در شكل مهاجرت‬
‫‪ ‬تغيير در ميزان زاد و ولد‬
‫‪ ‬مسموميت و عدم تنفس‬
‫‪ ‬اختالل در سيستم ايمني آنها‬
‫‪ ‬از بين رفتن مكانهاي تخم ريزي‬
‫‪ ‬مسموميت تخمهاي رشد يافته به علت حساسيت باالی آنها‬
‫مکانیسم اثر مواد نفتی بر پرندگان آبزي‬
‫‪ ‬بهم چسبیدن پرها‬
‫‪ ‬عدم برخورداری از قدرت پرواز‬
‫‪ ‬از دست دادن خاصیت شناوری‬
‫‪ ‬از بين رفتن خاصیت عايق بودن پرها‬
‫‪ ‬فرو دادن مقداري از بخارات سموم و مواد نفتی ضمن پاك كردن پرها‬
‫مکانیسم اثر مواد نفتی بر پالنكتونها‬
‫‪ ‬كاهش رشد و تكثير فيتوپالنكتون‬
‫‪ ‬تمایل به افزایش زاد و ولد پالنكتونهاي حيواني‬
‫‪ ‬باعث فعاليت كمتر و كم شدن تعداد زئوپالنكتونها‬
‫‪ ‬حذف پالنكتونهاي گياهي از زنجيره غذايي درياها و در نتيجه كاهش ذخاير‬
‫مکانیسم اثرمواد نفتی براكوسيستمهاي صخره اي‬
‫‪ ‬جذب نفت بر روي جلبك ها و چسبید ن آن بر روي صخره ها‬
‫‪ ‬اثر مستقيم بر آبسنگهاي مرجاني و جانوراني كه در اين اكوسيستم ها‬
‫زندگي مي كنند‬
‫‪ ‬احداث اسكله هاي نفتي و باراندازها و به دنبال آن افزايش غلظت آب‪،‬‬
‫موجب نابودي و خفه شدن مرجان ها ميشود‪ ،‬به طوري كه اين موجودات‬
‫ديگر نمی توانند غذاي خود را از آب تامين كنند بنابراين تخريب آنها‬
‫ضربات جبران ناپذيري به ماهيان وارد مي كند‪.‬‬
‫مكانيسم اثر مواد نفتي بر گیاهان آبزی‬
‫‪ ‬خفه شدن ریشه‬
‫‪ ‬كاهش قدرت نفوذ نور‬
‫‪ ‬تأثير بر روي رشد گیاه‬
‫‪ ‬ممانعت از تبادالت گازي‬
‫‪ ‬كاهش عمل اكسيژن گيري‬
‫‪ ‬ایجاد پوشش لكه هاي نفتي بر روي ريشه هاي هوايي‬
‫اثرات آلودگي نفتي بر اقتصاد و فعاليت هاي توريستي و‬
‫سالمت انسان‬
‫‪ ‬ایجاد خطر جدي براي موجودات آبزي‬
‫‪ ‬ایجاد بيماري در غذاهاي دريايي‬
‫‪ ‬كاهش ارزش تجاري آبزیان‬
‫‪ ‬آلودگی ظاهری و عمقی در طبیعت اطراف محل وقوع حادثه‬
‫‪ ‬صدمه به محيط شهرها‪ ،‬اجتماعات ساحلي و صنايع مرتبط با دريا‬
‫اثر بر سالمت انسان‬
‫هيدروکربورهای آروماتيک‬
‫تولوئن‬
‫بنزن‬
‫موجودات دريايی‬
‫انسان‬
‫بيماری‬
‫مرگ انسان‬
‫اثر بر سالمت انسان (ادامه)‬
‫آلودگی نفتی‬
‫مرگ و مير آبزيان‬
‫بيماری ماهيان‬
‫کاهش نرخ صيد‬
‫بيماری انسان‬
‫مكانيسم اثر مواد نفتي بر ناحيه بنتيك‬
‫‪ ‬رسوب نفت به كف دريا‬
‫‪ ‬كاهش چسبندگي رسوبات عمق دريا‬
‫اثر مواد نفتی برناحیه بنتیک ودرنتیجه آلودگی ساحل‬
‫نفت تعلیقی‬
‫صدمه به حیوانات و‬
‫رسوب در کف دریا‬
‫گیاهان کف زی‬
‫آلودگی ساحل‬
‫کاهش چسبندگی‬
‫حرکت رسوبات‬
‫به طرف ساحل‬
‫مكانيسم اثر مواد نفتي بر سواحل‬
‫‪ ‬از بين رفتن جاذبه سواحل‬
‫‪ ‬تهدید زندگي موجودات ساحلی‬
‫‪ ‬تاثير بر زندگي گياهان کنار آبزی‬
‫راهكارهاي الزم براي مقابله با آلودگي هاي نفتي دريا‬
‫‪ ‬ایجاد هماهنگي بين دستگا ههاي دولتي مرتبط با حفاظت از محيط زيست دريايي‬
‫براي مقابله با آلودگي هاي نفتي‬
‫‪ ‬تهيه نقشه از نوار ساحلي استان های جنوبی از ديدگاه علوم دريايي و هواشناس ي دريا‬
‫‪ ‬ارزيابي از طرح هاي عمراني و بررس ي آثار زيست محيطي آن قبل از اجر ا و راه اندازي‬
‫ايستگاه هاي مطالعات دريايي در جزيره خارك و عسلويه به عنوان كانون هاي‬
‫فعاليت هاي دريايي نفتي‬
‫‪ ‬ايجاد گارد ساحلي دريا‬
‫‪ ‬تدوین طرح اجرایی نحوه انجام عملیات مهار و جمع آوری مواد نفتی از دريا و ساحل‬
‫به منظور آمادگي جهت اقدام در شرايط اضطراري‬
‫راهكارهاي الزم براي مقابله با آلودگي هاي نفتي دريا )ادامه)‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫تصفيه زائدات نفتي قبل از ورود به دريا و يا پاكسازي آبهاي ساحلي در بنادر‬
‫ايمن سازي كشتي ها و نفتكشهاي حامل مواد نفتي‬
‫رعايت نكات ايمني و دستورالعمل هاي استاندارد در جابجايي ‪ ،‬حمل ونقل و‬
‫نگهداري مواد نفتي و برخورد با قانون شكنان‬
‫جلوگيري از نشت مواد نفتي از طريق لوله ها و تانكهاي ذخيره مستقر در بنادر و‬
‫نفتكشها‬
‫تنظيم پروتكل هاي جهاني قابل اجرا براي كاستن ازخطراتي كه در زمان جنگ‬
‫نفتكشها و بنادري كه به مبادالت نفتي مي پردازند ‪ ،‬تهديد مي كنند‬
‫منابع ‪:‬‬
‫‪ - 1 ‬نصيرآبادي‪ ،‬نرس ي‪ ،‬بررس ي عوامل زيست محيطي آلودگيهاي نفتي ناش ي از حوادث‬
‫سالهاي اخير درخليج فارس برروي زنجيره غذایی ‪1388‬‬
‫‪ - 2 ‬دبيري ‪ ،‬مينو ‪ ” ، 1375 ،‬آلودگيهاي محيط زيست “ ‪ ،‬نشر اتحاد ‪ ،‬ص ‪- 259 :‬‬
‫‪274‬‬
‫‪ ‐3 ‬ناصري ‪ ،‬سيمين ‪ ،‬قانعيان ‪ ،‬محمد تقي ‪ ” ، 1381 ،‬مديريت كيفيت آب در‬
‫دياچه ها و رودخانه ها “‪ ،‬مؤ سسه علمي و فرهنگي نص ‪ ،‬ص ‪70 -35 :‬‬
‫‪ - 4 ‬طراوتي ‪ ،‬حميد ‪ ” ، 1372‬وضعيت جهان “ ‪ ،‬لستر براون ‪ ،‬نشر آروين ‪ ،‬ص ‪33 :‬‬
‫– ‪ 41‬و ‪91 - 87‬‬
‫‪ ‐5 ‬مخدوم ‪ ،‬مجيد ‪ ” ، 1374 ،‬زيستن در محيط زيست “ ‪ ،‬انتشارات دانشگاه تهران‬
‫‪ ،‬ص ‪309 – 306 :‬‬
: )‫منابع(ادامه‬

6 - Pew Oceans Commissions f USA , 2003 , “ Sources of 
Coastal pollution ” , June 2003
7 - Wayland , R. H. , 2002 , “ Nonpoint Source Pollution 
and Coastal waters ”, presented to the comission on ocean
policy , september 24 , 2002
8 - Copeland , C.CRS Report , 1999 , “ The Coastal 
Nonpoint Pollution Program : Status and Legislative
Issues” , RS20232 , National Council for Science and the
. Environment
9 - Corbit , A. , R . , 1990, “ Standard Handbook of 
Environmental Engineering McGraw Hill
‫با تشکر از توجه شما‬
‫‪.‬‬