Transcript LOGO

‫‪LOGO‬ش‬
‫تغذيه و گوار‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬وال بزرگترين جانور كره زمين و از پستانداران است‬
‫‪‬غذاي خود را از ريزترين جانوران تامين مي كند‬
‫‪‬وال كوژپشت به جاي دندان چند رديف اندام شانه مانند در دو‬
‫طرف آرواره باالي خود دارد كه توسط آن ها مواد غذايي را‬
‫به دام مي اندازد‬
‫‪‬پس از بلع‪ ،‬اين ذرات وارد معده وال كوژپشت مي شوند و‬
‫گوارش آن ها در معده آغاز مي شود‬
‫ورود غذا‬
‫ايجاد ذرات‬
‫غذايي‬
‫ايجاد مولكول‬
‫هاي كوچك‬
‫جذب مولكول‬
‫هاي كوچك به‬
‫خون‬
‫دفع مواد‬
‫گوارش نيافته‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬مراحل اصلي تغذيه و گوارش در جانوران‪:‬‬
‫‪LOGO‬‬
‫‪ -1‬بلع ‪ :‬فرو بردن غذا از دهان به معده‬
‫‪ -2‬گوارش ‪ :‬كه خود شامل دو نوع است‬
‫‪ ‬الف) گوارش مكانيكي ‪ :‬خرد كردن ذرات درشت غذا به تكه هاي كوچك‬
‫‪ ‬ب) گوارش شيميايي ‪ :‬يعني تجزيه پلي مرها به مونورهاي سازنده‬
‫‪ -3‬جذب ‪ :‬ورود مولكول هاي منومر به سلول هاي پوشاننده سطح روده‬
‫و سپس خون‬
‫‪ -4‬دفع مدفوع ‪:‬خروج مواد گوارش نيافته و ترشحات لوله گوارش ي از‬
‫بدن‬
‫‪‬تمامي مراحل زير الزاما در تمامي جانوران ديده نمي شود‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫‪‬انواع جانوران از نظر تغذيه‬
‫‪1‬‬
‫گوشتخواران ‪ :‬غذاي اصلي آن ها گوشت جانوران مي باشد‬
‫مثل مار‪ ،‬عنكبوت‪ ،‬شير‪ ،‬عقاب‪ ،‬جغد‬
‫‪2‬‬
‫گياه خواران‪ :‬غذاي اصلي آن ها گياه يا علف مي باشد‬
‫مثل خرگوش‪ ،‬ملخ‪ ،‬توتيا( از جلبك هاي آبزي تغذيه مي كند)‬
‫‪4‬‬
‫همه چيزخواران‪ :‬از گياهان و جانوران تغذيه مي كنند‬
‫مثل انسان‪ ،‬كرم خاكي‪ ،‬گنجشك‪ ،‬مرغ خانگي‪ ،‬ماهي‬
‫‪3‬‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬نكته ‪:‬‬
‫‪ ‬بعضي جانوران ازغذاي گوارش يافته جانوران ديگر را تغذيه مي كنند‬
‫( دهان‪ ،‬كيسه گوارشي يا لوله گوارش ندارند) مثل كرم كدو كه انگل‬
‫روده انسان و گاو مي باشد‬
‫‪ ‬اين جانور مونومر هاي حاصل از هيدروليز آنزيم هاي گوارشي روده را‬
‫بوسيله پوست خود جذب مي كنند و سپس جذب خون مي كنند‬
‫‪ ‬اين جانور گوارش ندارد ولي جذب دارد‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬انواع جانوران از نظر محل گوارش مواد غذايي‪:‬‬
‫‪ ‬الف) جانوراني كه فقط گوارش درون سلولي دارند‪:‬‬
‫‪ ‬اين جانوران فاقد كيسه گوارش ي و لوله گوارش مي باشند‬
‫‪ ‬مثل اسفنج ها( كه ساده ترين جانوران پرسلولي هستند كه در آب زندگي مي‬
‫كنند)‬
‫‪ ‬و آغازيان تك سلولي مثل آميب‪ ،‬تريكودينا‪ ،‬پارامس ي‪ ،‬اوگلنا و‪. ...‬‬
‫‪ ‬در جانوران فوق ذرات غذايي به صورت آندوسيتوز و واكوئل غذايي وارد‬
‫سيتوپالسم جانور شده و درون سلول به وسيله آنزيم هاي ليزوزومي تجزيه‬
‫و به منومرهاي سازنده تجزيه مي شوند‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬انواع جانوران از نظر محل گوارش مواد غذايي‪:‬‬
‫‪ ‬ب) جانوراني كه فقط گوارش برون سلولي دارند‪:‬‬
‫‪ ‬اين جانوران دهان و لوله گوارش دارند‬
‫‪ ‬مثال ‪ :‬انسان‪ ،‬كرم خاكي‪ ،‬گنجشك‪ ،‬ملخ‪ ،‬مار و ‪. ...‬‬
‫‪ ‬در اين جانوران مواد غذايي در درون لوله گوارش بطور كامل به واحد‬
‫هاي سازنده خود تبديل مي شود و واحدهاي سازنده از راه جذب به‬
‫خون مي روند‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬انواع جانوران از نظر محل گوارش مواد غذايي‪:‬‬
‫‪ ‬ج) جانوراني كه هم گوارش برون سلولي و هم درون سلولي‬
‫دارند‪:‬‬
‫‪‬اين جانوران داراي دهان و كيسه گوارش ي مي باشند‬
‫‪‬مثال ‪ :‬كيسه تنان‪ ،‬هيدر‪ ،‬عروس دريايي‪ ،‬شقايق دريايي و مرجان ها‬
‫‪‬در كيسه تنان گوارش ابتدا برون سلولي و سپس درون سلولي است‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬در اين جانوران كه دهان سلولي و كيسه گوارش ي دارند مواد غذايي‬
‫ابتدا در داخل كيسه بوسيله آنزيم هاي ترشح شده توسط سلول هاي‬
‫پوشاننده داخل كيسه گوارش ناقص‬
‫پيدا كرده( گوارش برون سلولي) و سپس‬
‫مواد هضم شده به طريق‬
‫اندوسيتوز به سلول هاي پوشش‬
‫وارد شده و توسط آنزيم هاي‬
‫ليزوزومي گوارش كامل‬
‫مي يابند( گوارش درون سلولي)‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫‪‬ترتيب اجزادرلوله گوارش كرم خاكي و وظايف هريك از آنها‪:‬‬
‫‪ -1‬دهان‬
‫‪-2‬حلق‬
‫‪-3‬مري‬
‫ذخيره موقتي غذا‬
‫‪-4‬چينه دان‬
‫نرم تر كردن مواد‬
‫غذايي‬
‫ذخيره موقتي غذا‬
‫‪-5‬سنگدان‬
‫خرد كردن و آسياب كردن‬
‫غذا(گوارش مكانيكي)‬
‫ذخيره موقتي غذا‬
‫‪-6‬روده‬
‫جذب آب و مواد‬
‫غذايي‬
‫‪-7‬مخرج‬
‫روده محل اصلي گوارش و جذب غذا است‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫فوايد برجستگي طولي روده‬
‫‪-1‬افزايش سطح داخلي روده كرم‬
‫خاكي‬
‫‪-2‬تعداد سلول هايي كه در تماس با‬
‫غذا قرار مي گيرند افزايش مي يابد‬
‫در نتيجه باعث‪:‬‬
‫‪-1‬افزايش هضم (گوارش شيميايي)‬
‫‪-2‬افزايش جذب غذا مي شود‬
‫يعني باعث افزايش كارايي روده مي شود‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬ترتيب اجزادرلوله گوارش ملخ و وظايف هريك از آنها‪:‬‬
‫‪-1‬دهان‬
‫‪-2‬مري‬
‫ذخيره موقتي غذا‬
‫‪-3‬چينه دان‬
‫نرم تر كردن مواد‬
‫غذايي‬
‫ذخيره موقتي غذا‬
‫‪-4‬سنگدان‬
‫خرد كردن و آسياب كردن‬
‫غذا(گوارش مكانيكي)‬
‫‪-5‬كيسه هاي‬
‫معده‬
‫گوارش شيميايي مواد‬
‫غذايي‬
‫جذب آب‬
‫‪-6‬معده‬
‫جذب مواد غذايي‬
‫‪-7‬روده‬
‫فشرده كردن مواد‬
‫دفعي‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬ترتيب اجزادرلوله گوارش گنجشك و وظايف هريك از آنها‪:‬‬
‫‪-1‬دهان‬
‫‪-4‬معده‬
‫ذخيره موقتي غذا‬
‫‪-2‬مري‬
‫آغاز فعاليت گوارشي‬
‫‪-3‬چينه دان‬
‫نرم تر كردن مواد‬
‫غذايي‬
‫ذخيره موقتي غذا‬
‫‪-5‬سنگدان‬
‫خرد كردن و آسياب كردن‬
‫غذا(گوارش مكانيكي)‬
‫‪-6‬روده‬
‫كامل كردن گوارش‬
‫شيميايي‬
‫جذب آب و مواد‬
‫غذايي‬
‫‪-7‬مخرج‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫در پرندگان‪ ،‬سنگدان نقش دندان هاي انسان را ايفا مي كند‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫‪‬دستگاه گوارش انسان‬
‫‪‬الف) لوله گوارش‬
‫‪)1 ‬دهان ‪ )2‬حلق ‪ )3‬مري ‪ )4‬معده ‪ )5‬روده باريك ‪ )6‬روده بزرگ‬
‫‪ )7‬راست روده‬
‫‪‬ب)غدد گوارشي‬
‫غده بناگوشي‬
‫‪-1‬غدد بزاقي‬
‫زيرآرواره اي ( تحت فكي )‬
‫زير زباني‬
‫‪ )2‬جگر( كبد)‬
‫‪ )3‬بخش برون ريز پانكراس‬
‫‪ )4‬غدد ديواره معده و روده‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬ساختار لوله گوارش در انسان‬
‫‪‬ترتيب اليه ها در لوله گوارش از خارج به داخل‬
‫‪-1 ‬صفاق ( روده بند)‬
‫‪-2‬اليه پيوندي‬
‫‪-3 ‬اليه ماهيچه اي طولي‬
‫‪-4‬اليه ماهيچه اي حلقوي‬
‫‪-5 ‬بافت پيوندي سست‬
‫‪ -6‬بافت پوششي‬
‫‪ -7 ‬موكوز‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪ ‬تعريف صفاق ( روده بند)‬
‫اليه خارجي از بافت پيوندي است كه اندام هاي داخل حفره شكم‬
‫را از خارج به هم متصل مي كند‬
‫‪ ‬نكته ‪ :1‬بافت ماهيچه اي لوله گوارش درانسان در دهان و‬
‫ابتداي حلق از نوع مخطط و ارادي مي باشد ولي در انتهاي‬
‫حلق به بعد بافت ماهيچه اي از نوع صاف و غير ارادي است‬
‫‪ ‬نكته ‪ :2‬بافت پوششي در دهان‪ ،‬حلق و مري از نوع‬
‫سنگفرشي مركب و در معده و روده از نوع استوانه اي ساده‬
‫است‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬انواع حركات لوله گوارش ‪:‬‬
‫‪)1 ‬حركات دودي ( موجي )‬
‫‪ ‬اين حركات با انقباضات ماهيچه هاي حلقوي و انتقال حركت‬
‫به تارهاي ماهيچه اي جلوتر‪ ،‬باعث حركت غذا در طول لوله‬
‫گوارش مي شوند‬
‫‪ ‬حركات دودي در ابتداي لوله گوارش بيشتر و شديدتر از‬
‫انتهاي لوله گوارش است‬
‫‪ ‬در پايان گوارش معده اين حركات خيلي شديد شده كه موجب‬
‫تخليه كيموس معده به دوازدهه مي شود‬
‫‪ ‬اين حركات در روده باريك ضعيف است‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬انواع حركات لوله گوارش ‪:‬‬
‫‪-2 ‬حركات موضعي يا قطعه اي‬
‫‪ ‬اين حركات با انقباضات جدا از هم و به شكل قطعه اي باعث‬
‫به جلوراندن موادغذايي در طول روده باريك مي شوند‬
‫‪ ‬تعداد حركات موضعي در ابتداي روده بارك بيشتر از انتهاي‬
‫آن مي باشد و اين اختالف تعداد حركات باعث به جلو راندن‬
‫موادغذايي پس از گوارش و جذب مي شود‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪ ‬در ابتداي لوله گوارش( مري ) حركات دودي نقش مهمتري‬
‫در به جلوراندن مواد غذايي دارد‬
‫‪ ‬در معده حركات دودي باعث بهتر مخلوط شدن مواد غذايي با‬
‫شيره معده مي شوند‬
‫‪ ‬در معده حركات دودي باعث تخليه كيموس معده مي شود ولي‬
‫در روده باريك بيشتر نقش مخلوط كردن موادغذايي با شيره‬
‫هاي گوارشي دارد‬
‫‪ ‬در انتهاي لوله گوارش( مانند انتهاي روده باريك ) به جلو‬
‫راندن مواد غذايي بر عهده حركات موضعي است‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬اجزاي دسگاه گوارش انسان‬
‫‪-1‬دهان‬
‫‪‬انواع گوارش دردهان ‪:‬‬
‫‪ ‬الف) گوارش مكانيكي‪:‬‬
‫بوسيله دندان ها‬
‫خرد كردن و آسياب كردن مواد غذايي‬
‫‪ ‬ب) گوارش شيميايي ‪:‬‬
‫تبديل نشاسته به مالتوز بوسيله پتيالين بزاق‬
‫‪ ‬پتيالين يك نوع آميالز ضعيف است‬
‫‪ ‬آميالز آنزيمي است كه نشاسته را هيدروليز مي كند‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬تعداد و ترتيب قرار گرفتن دندان ها در انسان‬
‫‪‬تعداد دندان ها ‪ 32‬عدد‬
‫آرواره بااليي‬
‫آرواره پاييني‬
‫نيمه راست ( ‪ 8‬عدد )‪ 3 :‬آسياب بزرگ ‪2 +‬‬
‫آسياب كوچك ‪ 1 +‬نيش ‪ 2 +‬پيش‬
‫نيمه چپ ( ‪ 8‬عدد ) ‪ 3:‬آسياب بزرگ ‪2 +‬‬
‫آسياب كوچك ‪ 1 +‬نيش ‪ 2 +‬پيش‬
‫نيمه راست ( ‪ 8‬عدد )‪ 3 :‬آسياب بزرگ ‪2 +‬‬
‫آسياب كوچك ‪ 1 +‬نيش ‪ 2 +‬پيش‬
‫نيمه چپ ( ‪ 8‬عدد ) ‪ 3:‬آسياب بزرگ ‪2 +‬‬
‫آسياب كوچك ‪ 1 +‬نيش ‪ 2 +‬پيش‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬انواع غدد توليد كننده بزاق ‪:‬‬
‫‪ ‬الف) غده هاي كوچك ترشح كننده موسين‬
‫موكوز‬
‫‪ ‬موسين ‪ +‬آب‬
‫كار موكوز لغزنده كردن مسير غذا و به هم چسپيدن ذرات غذايي‬
‫‪ ‬ب) غده هاي بزاقي‬
‫بزاق بيشتر و رقيق تري ترشح مي كند‬
‫‪ (1‬بناگوشي‬
‫‪ (2‬زيرزباني‬
‫‪ (3‬زيرآرواره اي ( تحت فكي)‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬غدد بزاقي مواد زير را ترشح مي كنند‬
‫‪ (1‬پتيالين ( آميالز ضعيف ) »»» نشاسته را تبديل به مالتوز مي كند‬
‫نشاسته »»آميالز»» دي ساكاريد مالتوز‬
‫‪)2‬آنزيم ليزوزيم »»» تخريب ديواره سلولي باكتري ها ( ضد عفوني كردن غذا)‬
‫‪ )3‬حدود ‪ %99‬بزاق را آب تشكيل مي دهد‬
‫ساير وظايف بزاق در بدن ‪:‬‬
‫‪ (1‬مرطوب كردن داخل دهان‬
‫‪ (2‬تسهيل حركات لب و زبان در هنگام تكلم‬
‫‪ (3‬كمك به حس چشايي‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪ )2‬حلق ‪:‬‬
‫‪ ‬عمل بلع (يك انعكاس)‪ :‬انتقال لقمه جويده شده از دهان به معده‬
‫بوسيله مركز عصبي كه در بصل النخاع است‬
‫‪ ‬كارهايي كه هنگام بلع انجام مي شود عبارتند از‪:‬‬
‫‪ )1 ‬باال رفتن زبان‬
‫چسپيدن زبان به كام كه راه دهان را مي بندد‬
‫‪ )2 ‬باال رفتن زبان كوچك »» راه بيني را مي بندد‬
‫‪ )3 ‬باال رفتن حنجره و ‪ )4‬پايين رفتن اپي گلوت‬
‫راه ناي را مي بندند‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬كارديا‬
‫‪‬ماهيچه هاي حلقوي انتهاي مري كه در حالت عادي به شدت‬
‫منقبض مي باشند دريچه انتهاي مري( دريچه ابتداي معده )را‬
‫تشكيل مي دهند‬
‫‪‬وظيفه ‪:‬‬
‫مانع بازگشت كيموس معده به مري مي شود‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬پيلور‬
‫‪‬دريچه انتهاي معده ( ابتداي دوازدهه ) كه اليه خارجي آن‬
‫ماهيچه هاي طولي و اليه داخلي آن ماهيچه هاي حلقوي مي‬
‫باشد‬
‫‪‬وظيفه ‪:‬‬
‫‪ ‬مانع خارج شدن موادغذايي مخلوط‬
‫نشده با شيره معده به دوازدهه مي شود‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬معده‬
‫‪ ‬وظايف حركات معده ‪:‬‬
‫‪ )1‬مخلوط كردن شيره معده با مواد غذايي‬
‫‪ )2‬نرم كردن مواد غذايي‬
‫‪ )3‬تخليه كيموس معده به دوازده‬
‫كيموس‪:‬‬
‫مواد غذايي ‪ +‬آنزيم ها (پپسين‪ ،‬رنين) ‪ + HCL +‬فاكتور داخلي معده (پروتئين ) ‪ +‬موكوز‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬معده‬
‫‪ ‬عوامل موثر بر تخليه كيموس معده‬
‫‪ )1 ‬حجم كيموس معده هرچه باالتر تخليه زيادتر است‬
‫‪ )2 ‬حجم كيموس دوازدهه هرچه كمتر باشد تخليه زيادتر است‬
‫‪ )3 ‬تركيب شيميايي كيموس دوازدهه‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫‪‬انواع سلول هاي غدد معدي‬
‫‪.I‬‬
‫سلول هاي موكوزي‬
‫‪ .II‬سلول هاي ترشح‬
‫كننده شيره معده‬
‫سلول هاي حاشيه اي يا كناري‬
‫سلول هاي پپتيك يا اصلي‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬معده‬
‫‪‬انواع سلول هاي غدد معدي ‪:‬‬
‫‪ .I‬سلول هاي موكوزي‬
‫موسين ‪ +‬آب »»» موكوز‬
‫‪ ‬ترشح موسين‬
‫‪ ‬وظايف‪:‬‬
‫‪ ‬محافظت از اثر آنزيم ‪ HCL‬بر سلول هاي زيرين ( پوششي )‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬انواع سلول هاي غدد معدي‬
‫‪ .II‬سلول هاي ترشح كننده شيره معده‬
‫‪ (1‬سلول هاي اصلي يا پپتيك‬
‫‪ ‬وظايف ‪:‬‬
‫‪ ‬توليد آنزيم هاي پپسينوژن( غير فعال ) كه شامل چند پروتئاز‬
‫غير فعال معده مي باشد‬
‫‪ ‬توليد رنين كه پروتئين شير( كازئين ) را رسوب مي دهد‬
‫‪ ‬رنين در شيره معده نوزادان آدمي و بسياري از پستان داران‬
‫يافت مي شود و از آن به عنوان مايه پنير نيز استفاده مي شود‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫پپسينوژن شامل چند پروتئاز است كه غير فعال مي باشد‪ ،‬اين پروتئين بر‬
‫اثر تماس با ‪ HCL‬به پپسين كه شكل فعال آن مي باشد تبديل مي شود‪،‬‬
‫پپسين خود نيز با اثربر پپسينوژن باعث افزايش سرعت اين واكنش يعني‬
‫تبديل پپسينوژن به پسين مي شود‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫محافظت از ويتامين ‪B12‬‬
‫‪ )1‬فاكتور داخلي معده‬
‫كمك به جذب ‪ B12‬در روده‬
‫‪ )2‬سلول هاي حاشيه‬
‫اي يا كناري‬
‫ضد عفوني كردن غذا‬
‫‪ )2‬ترشح ‪HCL‬‬
‫هيدروليز پپسينوژن‬
‫به پپسين فعال‬
‫ويتامين ‪ B12‬در زايش طبيعي گلوبول هاي قرمز خون نقش دارد‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪ ‬سلول هاي اصلي يا پپتيك‬
‫داراي بيشترين فراواني‬
‫‪ ‬سلول هاي حاشيه اي‬
‫داراي بيشترين حجم‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬گاسترين‬
‫‪ ‬هورمون گاسترين يك هورمون درون ريز است‬
‫‪ ‬به وسيله غده هاي مجاور پيلور وارد خون اطراف معده مي‬
‫شود‬
‫‪ ‬بر سلول هاي معدي تاثير مي گزارد‬
‫‪ )1 ‬اثر بر سلول هاي اصلي يا پپتيك و تاثير بر ترشح آنزيم ها‬
‫‪ )2 ‬اثر بر سلول هاي حاشيه اي و تاثير بر ترشح ‪HCL‬‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬مكانيسم استفراغ ( يك عمل انعكاسي دفاعي )‬
‫‪LOGO‬‬
‫‪ ‬خارج كردن كيموس معده و دوازده از راه دهان‬
‫‪ ‬تحركات مولد استفراغ‬
‫‪.1‬تحريك گيرنده هاي‬
‫مكانيكي ناحيه گلو‬
‫‪.2‬تحريك گيرنده هاي‬
‫مكانيكي ديواره معده‬
‫‪.3‬تحريك گيرنده هاي‬
‫شيميايي ديواره معده در اثر‬
‫مسموميت غذايي‬
‫‪ ‬اعمال آغاز كننده استفراغ‬
‫‪ )1‬باال رفتن زبان كوچك‬
‫‪ )4‬پايين آمدن اپي گلوت‬
‫‪)2‬دم عميق‬
‫‪ )3‬باال رفتن حنجره‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬روده باريك ‪:‬‬
‫‪ ‬مكان اصلي گوارش شيميايي و جذب غذاها مي باشد‬
‫‪ ‬چون قوي ترين آنزيم هاي‬
‫گوارشي توسط بخش برون‬
‫ريز پانكراس به دوازدهه‬
‫(ابتداي روده باريك )‬
‫وارد مي شوند و ماده صفرا‬
‫هم به دوازدهه مي ريزد‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬بخش برون ريز پانكراس‪ ،‬شيره پانكراس ترشح مي كنند‬
‫‪)1‬ترشح قوي ترين آنزيم هاي گوارشي مثل كربوهيدراتازها‪ ،‬ليپازها‪،‬‬
‫پروتئازها‪ ،‬نوكلئازها كه باعث هيدروليز مواد غذايي مي شوند‬
‫‪)2‬بي كربنات سديم ( ‪: ) NaHCo3‬خاصيت قليليي دارد و باعث خنثي‬
‫كردن خاصيت اسيدي كيموس معده مي شوند‬
‫‪Nacl +H2Co3‬‬
‫‪NaHCo3 + Hcl‬‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬وظايف بي كربنات سديم‬
‫‪ ‬آنزيم هاي شيره پانكراس براي فعال شدن نياز به ‪ PH‬خنثي دارند‬
‫‪ ‬براي اين منظور سلول هاي درون ريز ديواره دوازدهه هورمون‬
‫سكرتين را به داخل خون روده ترشح مي كنند‬
‫‪ ‬اين هورمون از راه خون به سلول هاي بخش برون ريز پانكراس‬
‫رفته و آن ها را وادار به ترشح بي كربنات سديم مي كند‬
‫‪ ‬اين ماده به دوازدهه رفته و خاصيت اسيدي كيموس معده را خنثي‬
‫مي كند‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬صفرا‬
‫‪ ‬ماده اي قليايي توسط سلول هاي كبدي ( جگر ) توليد شده و‬
‫اعمال مختلفي در گوارش غذاها انجام مي دهد‬
‫‪ ‬تركيبات صفرا ‪:‬‬
‫‪ (1‬تركيبات رنگي شامل (بيلي روبين و بيلي وردين)‬
‫‪ (2‬امالح صفراويي ‪ :‬تشديد حركات دودي روده باريك‬
‫‪ (3‬كلسترول‬
‫‪ (4‬ليستين (ليپيد ) ‪ :‬باعث ايجاد يك امولوسيون پايدار مي شود‬
‫‪...............................................................................‬‬
‫‪..........................................................................‬‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫بيلي روبين‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫بيلي وردين‬
‫هموگلوبين گلوبول هاي قرمز مرده‬
‫‪‬در صفرا دو ماده رنگي به نام هاي بيلي روبين و بيلي وردين وجود‬
‫دارد كه از تجزيه هموگوبين گلوبول هاي قرمز مرده به وجود مي آيد‬
‫‪‬بخشي از اين مواد رنگي در روده دوباره جذب خون شده و از راه‬
‫ادرار دفع مي شود‪ ،‬رنگ زرد ادرار به همين علت است‬
‫‪‬بخشي ديگر از آن بر اثر آنزيم هاي گوارشي تغيير ورنگ قهوه اي‬
‫مدفوع را مي سازد‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬بيماري هاي صفرا‬
‫‪ ‬رسوب كلسترول در كيسه صفرا يا مجاري خروج آن ‪ ،‬سنگ‬
‫صفرا را به وجود مي آورد‬
‫‪ ‬ورود رنگ هاي صفرا به خون كه ممكن است بر اثر سنگ‬
‫هاي صفرا يا بيماري هاي خوني و كبدي صورت گيرد‪ ،‬باعث‬
‫بيماري يرقان يا زردي مي شود‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬اعمال صفرا در گوارش‬
‫‪ (1‬خنثي كردن خاصيت اسيدي كيموس معده( توسط بيكربنات)‬
‫‪ (2‬تشديد حركات دودي روده باريك ( توسط امالح صفراوي )‬
‫‪ (3‬ايجاد يك امولوسيون پايدار (محلول معلق مايع در مايع )‬
‫توسط ليستين‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬انواع سلول هاي ترشح كننده روده باريك‬
‫موسين‪+‬آب»»»موكوز‬
‫‪ (1‬سلول هاي ترشح كننده موسين‬
‫‪ (2‬سلول هاي ترشح كننده مايع نمكي ولي بدون آنزيم‬
‫‪ ‬دومورد اول باعث تسهيل حركت مواد غذايي در روده مي شوند‬
‫‪)3‬سلول هاي پوششي ديواره روده و حاوي آنزيم‬
‫‪ ‬اين سلول ها عمر كوتاه داشته و پس از كنده شدن در حفره روده‬
‫قرار گرفته و غشاي آن ها پاره شده و آنزيم هاي دروني آن ها‬
‫به مواد غذايي داخلي روده اضافه مي شوند و به نوبه خود‬
‫گوارش را كامل تر مي كنند‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬انواع ساختارهاي دروني روده باريك كه باعث افزايش سطح‬
‫جذب مي شود‬
‫‪ (1‬چين خوردگي ها داخل روده‬
‫‪ (2‬پرزها‬
‫‪ (3‬ريز پرزها ( ميكروپرزها )‬
‫‪ ‬ريز پرزها همان چين خوردگي غشاي پالسمايي سلول هاي پوششي‬
‫استوانهه اي روده باريك مي باشند كه فقط به وسيله ميكروسكوپ‬
‫الكتروني نگاره قابل تشخيص مي باشد‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬راه هاي جذب مواد غذايي در روده باريك‬
‫الف) جذب از راه خون‬
‫ب) جذب از راه لنف‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫راه هاي جذب مواد غذايي در روده باريك‬
‫الف) جذب از راه خون‬
‫( مواد محلول در آب )‬
‫آب‬
‫يون هاي معدني (امالح)‬
‫…‪Fe2+,Ca2+,Na2+,‬‬
‫قندهاي ساده» فروكتوز‪،‬‬
‫گلوكز‪ ،‬گاالكتوز‬
‫از راه اسمز‬
‫( انتشار ساده )‬
‫از راه انتقال فعال‬
‫( انرژي خواه )‬
‫اسيدهاي آمينه‬
‫ويتامين هاي محلول در آب‬
‫مانند ويتامين هاي گروه ‪ B‬و ‪C‬‬
‫از راه انتشار ساده‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫راه هاي جذب مواد غذايي در روده باريك‬
‫ب) جذب از راه لنف ( چربي‬
‫ها و مواد محلول در چربي )‬
‫‪ )2‬دي گليسريد‬
‫‪ )3‬اسيد هاي چرب‬
‫‪ )4‬ويتامين هاي محلول‬
‫در چربي‬
‫‪‬همگي از راه انتشار‬
‫ساده جذب مي شوند‬
‫‪ )1‬مونوگليسريد‬
‫‪K,A,D,E‬‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬روده‬
‫‪ ‬اغلب مولكول هاي گلوكز و اسيدهاي آمينه براي جذب در‬
‫پرزهاي روده‪ ،‬بوسيله انتقال فعال وارد شده و براي انتقال‬
‫فعال نياز به يون سديم ( ‪ ) Na+‬مي باشد‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫? چرا چربي ها و ويتامين هاي محلول در چربي ( ‪) K,A,D,E‬‬
‫نمي توانند از راه خون جذب شوند؟‬
‫☺زيرا مويرگ هاي خوني موجود در پرزها همانند ساير موويرگ‬
‫هاي خوني بدن بوسيله يك اليه پلي ساكاريدي احاطه شوده انود كوه‬
‫ايوون اليووه پلووي سوواكاريدي مووانع ورود چربووي هووا بووه داخوول مووويرگ‬
‫هووواي خووووني موووي شوووود ولوووي موووويرگ هووواي لنفوووي ايووون اليوووه پلوووي‬
‫ساكاريدي را ندارند‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬روده بزرگ‬
‫‪‬وظايف ‪:‬‬
‫‪ (1‬جذب آب و مواد معدني ( پتاسيم ‪ » ) K+‬غليظ تر شدن‬
‫مدفوع‬
‫‪ (2‬وجود بعضي باكتري ها بصورت هم زيست كه ويتامين‬
‫‪ B,K‬را توليد مي كنند‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬اجزاي روده بزرگ‬
‫‪ (1‬روده كور ( ابتداي روده بزرگ )‬
‫‪ (2‬زايده آپانديس‬
‫‪ (3‬كولون باالرو ( در سمت راست )‬
‫‪ (4‬كولون افقي‬
‫‪ (5‬كولون پايين رو ( در سمت چپ )‬
‫‪ (6‬راست روده‬
‫☻ در انتهاي راست روده ماهيچه هاي حلقوي داخلي (صاف و‬
‫غير ارادي ) و حلقوي خارجي( مخطط وارادي ) مخرج‬
‫وجود دارد‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪ ‬در بدن ما آنزيمي كه بتواند سلولز را تجزيه كند‪ ،‬توليد نمي‬
‫شود ولي در روده بزرگ باكتري هايي زندگي مي كنند كه‬
‫سلولز را تجزيه و از گلوكز آن استفاده مي كنند‬
‫‪ ‬اين باكتري ها مقداري ويتامين ‪ B,K‬نيز توليد مي كنند كه‬
‫مورد استفاده بدن قرار مي گيرد‬
‫‪ ‬تجزيه مواد توسط باكتري ها توليد گازهاي روده مثل‬
‫هيدروژن‪ ،‬متان و سولفيد هيدروژن مي كند‬
‫‪ ‬مقدار كمي هم پتاسيم و موكوز نيز از غده هاي ديواره روده‬
‫بزرگ ترشح و دفع مي شود‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬دستگاه گوارش گياه خواران‬
‫‪ (1‬نشخواركننده»»» گاو‪ ،‬گوسفند‪ ،‬بز‪ ،‬شتر‪ ،‬گوزن‬
‫‪ (2‬غير نشخواركننده»»» اسب‪ ،‬فيل‪ ،‬االغ‪ ،‬قاطر‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫معده نشخواركنندگان ‪ 4‬بخشي است‪:‬‬
‫‪ (1‬سيرابي ‪ :‬بزرگترين بخش معده محل تجزيه سلولز‬
‫‪ (2‬نگاري ‪ :‬محل تجزيه سلولز‬
‫‪ (3‬هزارال ‪ :‬جذب آب غذا‬
‫‪ (4‬شيردان ‪ :‬معده اصلي داراي آنزيم هاي گوارشي‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫سيرابي‬
‫‪ ‬بزرگترين بخش معده‬
‫شيردان است كه آخرين بخش معده و‬
‫‪ ‬معده اصلي‬
‫ترشح كننده اسيد معده و آنزيم هاي گوارشي مي باشد‬
‫محل تكثير باكتري ها‬
‫‪ ‬سيرابي‬
‫محل هضم باكتري ها‬
‫‪ ‬شيردان‬
‫‪ ‬سيرابي‪ ،‬نگاري و هزارال به مري راه دارند ولي شيردان نه!‬
‫‪ ‬در مقابل از اين ‪ 4‬بخش معده تنها شيردان به روده باريك راه‬
‫دارد‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬ترتيب حركت غذا در لوله گوارش نشخواركنندگان‬
‫‪ )1‬دهان ‪ )2‬مري ‪ )3‬سيرابي ‪ )4‬نگاري ‪)5‬مري ‪ )6‬دهان‬
‫‪ )7‬مري‬
‫‪ )8‬هزارال‬
‫‪ )9‬شيردان (معده اصلي )‬
‫‪ )10‬روده باريك‬
‫‪ )11‬روده بزرگ‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪ ‬مقايسه تكامل گوارشي در نشخواركنندگان و غيرنشخواركنندگان‬
‫‪‬در نشخواركنندگان گوارش سلولز كامل تر صورت مي پذيرد‬
‫زيرا باكتري هاي تجزيه كننده سلولز در ابتداي لوله گوارش‬
‫(سيرابي و نگاري ) قرار دارد و سلولز فرصت بيشتري براي‬
‫تجزيه در طول لوله گوارش دارد ولي در غير نشخواركنندان‬
‫(اسب و فيل ) باكتري هاي تجزيه كننده در انتهاي لوله گوارش‬
‫(روده بزرگ ) قرار دارد و فرصت كمتري براي تجزيه در طول‬
‫لوله در اختيار دارد و به همين دليل است كه در فضوالت اسب و‬
‫فيل و ‪ ...‬رشته هاي گياهي نيز قرار دارد‬
‫‪...........................................................................‬‬
‫‪...........................................................................‬‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪‬عامل تعيين كننده طول لوله گوارش در جانوران چيست؟‬
‫‪‬نوع ماده غذايي ( گوشتي يا گياهي يا هردو ) عامل اصلي‬
‫تعيين لوله گوارش در جانوران است‬
‫طول لوله گوارش‬
‫گوشت خواران‬
‫طول لوله گوارش‬
‫همه چيزخواران‬
‫طول لوله گوارش‬
‫گياهخواران‬
‫تغذيه و گوارش‬
‫‪LOGO‬‬
‫فصل ‪ 4‬تغذيه و گوارش‬
‫‪ ‬نوزاد قورباغه كه آبزي است گياهخوار‪ ،‬اما قورباغه بالغ‬
‫حشره خوار است‪.‬نسبت طول روده نوزاد قورباغه به طول‬
‫بدن بسيار بيشتر از اين نسبت در قورباغه بالغ است‬
‫‪ ‬هنگام دگرديسي و تبديل نوزاد قورباغه به قورباغه بالغ رشد‬
‫روده نسبت به ساير اندام ها اندك است‬
LOGO