Transcript ***** *** ******* *****(SDH)

)SDH(‫مؤلفه های اجتماعی سالمت‬
Social Determinants of Health
‫اهداف‬
‫آشنایی با‪:‬‬
‫‪ ‬مؤلفه های اجتماعی سالمت (‪)SDH‬‬
‫‪ ‬اصول ‪SDH‬‬
‫‪ ‬استراتژیهای کلیدی ‪SDH‬‬
‫مقدمه‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫سالمت از حقوق اصلی و تبعیض ناپذیر هر انسانی به شمار می رود‪.‬‬
‫نشست آملا آتا بینش جهانی را نسبت به سالمت تغییر داد و در محافل بین‬
‫املللی آن را به عنوان حقوق بشر قلمداد کرد‪.‬‬
‫در این نشست هدف ” سالمت برای همه تا سال ‪” 2000‬مطرح شد‪.‬‬
‫برای دستیابی به این هدف‪ ،‬استراتژی تامین مراقبت های اولیه و برخورد با‬
‫عوامل اجتماعی – اقتصادی خطرزای سالمتی در دستور کار قرار گرفت‪.‬‬
‫ارتقاء سالمت به عنوان راهی برای دستیابی به هدف ” سالمت برای همه تا‬
‫سال ‪ ” 2000‬مطرح شد‪.‬‬
‫مقدمه‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫سالمت برای تامین امنیت فردی و جمعی از اهمیت خاص ی برخوردار است‪.‬‬
‫کنت نیوول از مدیران ‪ WHO‬معتقد است که مداخله بخش بهداشت به تنهایی برای‬
‫سالمتی اغلب بی اثر است ‪.‬‬
‫نشریه ‪ ،WHO‬نقاط ضعف برنامه های عمودی را مطرح کرد و این نکته تحولی در‬
‫ایجاد برنامه های افقی شد‪ .‬این نشریه تاکید کرد عوامل اجتماعی مثل فقر‪ ،‬مسکن‬
‫نامناسب و فقدان آموزش‪ ،‬ریشه های واقعی گرفتاریهای مربوط به سالمت در‬
‫کشورهای در حال توسعه است‪.‬‬
‫سالمت به طور پیچیده ای با وضعیت اقتصادی ارتباط دارد‪.‬‬
‫سالمت یک مساله سیاس ی نیز است و عنصر کلیدی بسیاری از سیاست هاست (در‬
‫سطح ملی و بین املللی)‪.‬‬
‫‪ ‬واژه مولفه های اجتماعی سالمت‪ ،‬از کوشش محققان برای شناسایی‬
‫عوامل خاص ی که بر تفاوت گروههای اجتماعی‪ -‬اقتصادی و تجارب‬
‫آنها و تاثیر در سطوح مختلف بر افراد در مورد سالمت متمرکز بود‪،‬‬
‫ایجاد گردید‪.‬‬
‫‪ ‬گروههای اجتماعی و اقتصادی تجارب متفاوتی از پیامد بیماری را‬
‫تجربه می نمایند‪.‬‬
‫‪ ‬واژه "‪ ،"Social Determinants of Health‬بار اول در سال‬
‫‪1996‬به کار رفت‪.‬‬
‫اصول مولفه های اجتماعی سالمت‪،‬‬
‫تفکرات بیانیه آملاتا‬
‫‪ ‬نابرابری سالمت در کشورها از نظر اجتماعی‪ ،‬سیاس ی و اقتصادی غیر قابل‬
‫پذیرش است و بنابراین یک نگرانی برای دولتها و جوامع است‪.‬‬
‫‪ ‬مشارکت فرد و جامعه در طراحی و اجرای مراقبتهای بهداشتی‪.‬‬
‫‪ ‬دولتها باید استراتژیهای بین بخش ی را بعنوان برنامه های مراقبتهای بهداشتی اولیه‬
‫به منظور هدف گیری سالمت همه شهروندان به کار گیرند‪.‬‬
‫‪ ‬دولتها مسئول سالمت همه شهروندان خود هستند و این امر تنها با تدارک‬
‫قوانین پیشگیرانه اجتماعی و سالمتی قابل دستیابی است‪.‬‬
‫اصول مولفه های اجتماعی سالمت‪،‬‬
‫تفکرات بیانیه آملاتا‬
‫‪ ‬سیستم مراقبتهای بهداشتی اولیه باید بر اساس روشها و تکنولوژی قابل پذیرش‬
‫در ابعاد علمی و اجتماعی توسعه یابد‪.‬‬
‫‪ ‬این سیستم باید بر اساس مشارکت با افراد وجامعه ایجاد شده و برای همه‬
‫افراد‪ ،‬با هزینه ای قابل پرداخت برای تمام دولتها‪ ،‬به منظور حمایت و نگهداری‬
‫توسعه در طول عمر انسان قابل دسترس ی باشد‪.‬‬
‫‪ ‬درک مفهوم سالمت برای همه پایه ریزی گردد و توسعه اقتصادی و اجتماعی‬
‫تحقق یابد‪.‬‬
‫‪ ‬وقتی رویکرد سالمت یک جامعه مبتنی بر مولفه های اجتماعی سالمت‬
‫است‪ ،‬مواردی مانند نحوه سازماندهی جامعه‪ ،‬چگونگی توزیع منابع‬
‫اجتماعی و اقتصادی در جامعه‪ ،‬توجه به سیاستهایی که وضعیت‬
‫اقتصادی و اجتماعی را تحت تاثیر قرار می دهد‪ ،‬کانون تمرکز قرار می گیرد‪.‬‬
‫‪ ‬لزوم وجود قدرت سیاس ی‪ ،‬اجتماعی که الزمه تصمیم گیری و اجرای‬
‫سیاستها در جامعه است‪ ،‬مد نظر قرار می گیرد‪.‬‬
‫استراتژیهای کلیدی برای ‪SDH‬‬
‫‪ ‬ارتقاء سالمت در افراد محروم و آسیب پذیر از طریق برنامه های متناسب برای‬
‫این اقشار از جوامع‪ ،‬کاهش شکاف بین گروههای فقیر و غنی در جامعه و ایجاد‬
‫شیب سالمتی مثبت برای تمام اقشار اجتماعی‪ -‬اقتصادی‪.‬‬
‫‪ ‬مولفه هاي اجتماعي سالمت در هر كشور و بسته به شرايط خاص آن كشور‬
‫متفاوت است و بر اساس شواهد موجود در مورد آنها تصميم گیري ميشود‪.‬‬
‫مولفه های تعیین کننده سالمت‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫درآمد و وضعيت اجتماعي (‪)Income & social status‬‬
‫رابطه بین بیکاری و نابهنجاری های جسمی و روانی مورد بررس ی قرار گرفته اند‪ .‬فقر می‬
‫تواند محور اصلی این نوع ارتباط باشد‪.‬‬
‫فقر نقش محوری در رابطه بین بیکاری و آسیب اجتماعی ایفا می کند‪.‬‬
‫افرادي كه باالترين سطح درآمد را دارند‪ ،‬در قسمت باالي شيب اجتماعي قرار دارند‪.‬‬
‫اين دسته افراد عمدتا" دسترس ي بيشتر به سيستم هاي بهداشتي درماني داشته‪،‬‬
‫وضعيت تغذيه مناسبتر و طول عمر بيشتري دارند‪.‬‬
‫‪ ‬تحقيقات نشان داده اند كه زندگي در فقر يكي از تاثیرگذارترين قسمتهاي تعيین كننده‬
‫هاي سالمتي است‪ .‬مشكالت اقتصادي و اجتماعي موجب ايجاد شيب بيشتر اجتماعي‬
‫شده و به مرگ زودرس دامن میزند‪.‬‬
‫مولفه های تعیین کننده سالمت‬
‫‪ ‬مشاركت اجتماعي و شبكه هاي حمايت اجتماعي( & ‪Social participation‬‬
‫‪)social support networks‬‬
‫‪ ‬حمایت اجتماعی نقش مهمی در سالمت دارد و انزوای اجتماعی به بیماری منجر میشود‪.‬‬
‫‪ ‬واژه حمایت اجتماعی به عنوان " امکاناتی که دیگران برای فرد فراهم می کنند"‬
‫تعریف شده است‪ .‬گاهی نیز به عنوان" معرفتی که باعث میشود فردی باور کند که‬
‫مورد احترام و عالقه دیگران بوده‪ ،‬عنصری ارزشمند و دارای شان به شمار آمده و به‬
‫یک شبکه اجتماعی روابط و تعهدات متقابل تعلق دارد" تعریف میشود‪.‬‬
‫‪ ‬مشاركت اجتماعي و شبكه هاي حمايت اجتماعي( & ‪Social participation‬‬
‫‪)social support networks‬‬
‫‪ ‬معیارهای سنجش حمایت اجتماعی به نوع حمایت که شامل عاطفی‪ -‬هیجانی‪،‬‬
‫اطالعاتی‪ ،‬خود‪ -‬ارزیابی‪ ،‬ابزاری یا عملی و تعامالت منفی می شود‪ ،‬بستگی دارد و به‬
‫شبکه اجتماعی روابط (تعداد و فراوانی روابط) و تراکم شبکه بستگی دارد‪.‬‬
‫‪ ‬این معیارها را می توان به عنوان شاخص انسجام اجتماعی(‪ )Social Integration‬در‬
‫نظر گرفت‪ .‬افزايش تعامالت اجتماعي و مشاركت افراد در جامعه‪ ،‬موجب احساس‬
‫تعلق و ارتباطات اجتماعي شده كه با رفاه جسمي و رواني پيوند مي خورد‪ .‬بین كاهش‬
‫مشاركت اجتماعي و پيامد منفي سالمت جسمي و رواني ارتباط مستقيم پيدا شده‬
‫است‪.‬‬
‫مولفه های تعیین کننده سالمت‬
‫‪ ‬آموزش(‪)Education‬‬
‫‪ ‬آموزش پايه اي براي توانايي انتخاب شغل‪ ،‬میزان درآمد و محل زندگي در‬
‫آينده را فراهم مي كند و همراه با فاكتورهاي ديگر موجب رفاه در طول‬
‫عمر مي گردد‪.‬‬
‫‪ ‬آموزش در سطوح باال‪ ،‬فرد را براي سازش با چالشهاي روزمره زندگي‬
‫سازگار مي كند و به واسطه آموزش‪ ،‬افراد قدرت مشاركت در در بازارهاي‬
‫اقتصادي و كاري را كسب مي نمايند‪.‬‬
‫مولفه های تعیین کننده سالمت‬
‫‪ ‬سواد سالمت ( ‪)Health Literacy‬‬
‫‪ ‬سواد سالمت بيان كننده مهارتهاي شناختي و اجتماعي فرد است كه موجب ايجاد انگیزه و‬
‫توانايي در افراد براي دسترس ي و درك اطالعات در راستاي حفظ و ارتقاء سالمت مي باشد‪.‬‬
‫سواد سالمت و آموزش دو جزء كليدي تعيین كننده سالمتي هستند‪.‬‬
‫دارا بودن سواد بهداشتي در افراد موجب ميشود تا ‪:‬‬
‫‪ ‬دانش و اطالعات خود در زمينه سالمت را ارتقاء دهند‪.‬‬
‫‪ ‬در راستاي سالمتي خود تصميمات آگاهانه اتخاذ نمايند‪.‬‬
‫‪ ‬هوشياري خود را در مورد تعيین كننده هاي سالمتي اجتماعي‪ ،‬اقتصادي و محيطي افزايش‬
‫دهند‪.‬‬
‫‪ ‬برچسب و راهنماي داروها را مطالعه نمايند‪.‬‬
‫‪ ‬از دستورات و راهنمايي هاي کارشناسان سالمت تبعیت نمايند‪.‬‬
‫مولفه های تعیین کننده سالمت‬
‫‪ ‬سواد سالمت ( ‪)Health Literacy‬‬
‫‪ ‬سواد سالمت براي مصرف كنندگان به منظور دسترس ي‪ ،‬شناخت‪ ،‬درك و‬
‫استفاده از خدمات بهداشتي درماني‪ ،‬اتخاذ تصميمات آگاهانه در مورد سالمت‬
‫خود و در نهايت توانمندسازي خود و جامعه ضرورت دارد‪.‬‬
‫‪ ‬به عبارت دیگر‪ ،‬سواد سالمت به ظرفیت فرد برای دستیابی‪ ،‬تفسیر و درک‬
‫خدمات اساس ی و پایه ای و از طرف دیگر شایستگی استفاده از چنین اطالعات و‬
‫خدمات در راه افزایش سالمتی اطالق می گردد‪.‬‬
‫‪ ‬فرد دارای سواد سالمت مناسب‪ ،‬دارای تفکر انتقادی بوده‪ ،‬یک شهروند‬
‫مسئول و بهره ور است‪ ،‬یادگیرنده ای است که خود مسیرش را تعیین می کند و‬
‫به طور موثر ارتباط برقرار می کند‪.‬‬
‫مولفه های تعیین کننده سالمت‬
‫‪ ‬شرايط زندگي سالم (‪)Healthy Living Conditions‬‬
‫‪ ‬شرايط زندگي افراد تاثیر به سزايي در سالمت و رفاه آنان دارد‪ .‬تقریبا" در تمام‬
‫کشورها بین فقر‪ ،‬نابرابری و محرومیت اجتماعی با سالمت کودکان رابطه معنی داری‬
‫دیده میشود‪.‬‬
‫‪ ‬زمینه خانوادگی کودکی مسیر ورود به دوران بلوغ است‪ .‬سرمایه گذاری در سالمت‬
‫کودکان اثرات سودمندی به خصوص بر آینده سالمت یک کشور و نیز آینده کارکرد‬
‫شهروندان آن دارد‪ .‬فرآیندهای زیستی موثر بر سالمت کودک از مرحله پیش از تولد‬
‫شروع شده و ادامه می یابد‪.‬‬
‫مولفه های تعیین کننده سالمت‬
‫‪ ‬شرايط زندگي سالم(‪)Healthy Living Conditions‬‬
‫‪ ‬فرآیند های زیستی در بستری اجتماعی رخ می دهند‪ .‬سالمت مادران در طول بارداری به‬
‫سالمت آنان در تمام مدت زندگی و دوران پیش از اولین بارداری بستگی دارد‪.‬‬
‫‪ ‬سالمت مادران مطابق با شرایط اجتماعی و خانوادگی آنها متغیر است‪ .‬سالمت مادر و‬
‫کودک تحت تأثیر عوامل خانوادگی است که خود ماهیتی اقتصادی‪ ،‬آموزش ی و روانی‬
‫دارد‪ .‬شرایط اجتماعی اقتصادی خانواده به شدت به فرصتهای تحصیلی کودک‬
‫مربوط است‪ .‬فرصتهای تحصیلی به نوبه خود با حرفه و درآمد آینده مرتبط هستند‪.‬‬
‫‪ ‬هزينه مسكن مناسب‪ ،‬دسترس ي به مواد غذايي سالم و آب آشاميدني بهداشتي‬
‫خصوصا" در اوايل زندگي بسيار اهميت دارد‪ .‬تغذيه از سواد تغذيه اي‪ ،‬وضعيت‬
‫اجتماعي‪ ،‬اقتصادي و جغرافيايي تاثیر مي پذيرد‪.‬‬
‫مولفه های تعیین کننده سالمت‬
‫شرايط زندگي سالم(‪)Healthy Living Conditions‬‬
‫بستر اجتماعی خطرات فزاینده سالمت در سالهای نخست زندگی عبارتست از‪:‬‬
‫ فقر‪ ،‬توزیع نادرست درآمد خصوصا" برای خانواده ها‬‫ میزان باالی بیکاری در بین پدران و مادران‬‫ میزان باالی ناهماهنگی خانوادگی‬‫ سوگیریهای جنسیتی و فرصتهای محدود عمومی برای آموزش و سطح پایین سواد به ویژه‬‫در زنان‬
‫‪ -‬کنار گذاشتن زنان از جریان اصلی مشارکت ا جتماعی‪ ،‬امنیت قانونی و تامین اجتماعی‬
‫مولفه های تعیین کننده سالمت‬
‫‪ ‬تفاوتهاي فرهنگي و تبعيض نژادي( & ‪Racism, discrimination‬‬
‫‪)culture‬‬
‫اين عوامل موجب مشكالت ذيل مي گردد‪:‬‬
‫‪ ‬كاهش و يا دسترس ي نابرابر به شغل‪ ،‬مسكن مناسب‪ ،‬آموزش و مراقبت درمانی‪،‬‬
‫حمايت اجتماعي و مشاركت اجتماعي‬
‫‪ ‬عكس العمل هاي عاطفي منفي كه موجب بروز مشكل در بهداشت و سالمت‬
‫رواني افراد مي شود‪.‬‬
‫‪ ‬استفاده از سيگار‪ ،‬الكل و يا ساير مواد مخدر‬
‫‪ ‬تظاهرات جسمي نژادي مانند تجاوز و ارعاب‬
‫‪ ‬تفاوتهاي فرهنگي و از آن جمله اختالف زبان‪ ،‬عالوه بر تبعيض باعث ايجاد‬
‫موانع در مراقبت بهداشتي‪ ،‬آموزش‪ ،‬اشتغال و حمايت اجتماعي مي گردد‪.‬‬
‫مولفه های تعیین کننده سالمت‬
‫‪ ‬فاكتورهاي مرتبط باسالهاي ابتدايي زندگي و ژنتيك‬
‫( ‪)Early life factors & genetics‬‬
‫‪ ‬در سالهاي ابتدايي زندگي خطر مشكالت در سالمتي و رفاه بسيار باالست‪ .‬اين‬
‫عامل در رشد و توسعه مغز بسيار حائز اهميت است ‪.‬‬
‫‪ ‬رشد و تكامل مناسب مغز در كودكي باعث پيامدهاي اقتصادي‪ ،‬اجتماعي و‬
‫آموزش ي در بزرگسالي مي گردد‪ .‬میراث ژنتيكي به نوعي نشان دهنده نابرابري‬
‫سالمتي است‪.‬‬
‫مولفه های تعیین کننده سالمت‬
‫‪ ‬رفتارهاي فردي و عوامل مرتبط با سبك زندگي( ‪Individual‬‬
‫‪)behaviors & lifestyle factors‬‬
‫‪ ‬رفتارهاي فردي و انتخابهاي مرتبط با سبك زندگي‪ ،‬از آموزش‪ ،‬سطح سواد و‬
‫شرايط اقتصادي اجتماعي ما تاثیر مي پذيرد‪.‬‬
‫‪ ‬رفتارهاي مرتبط با سبك زندگي با شرايط اجتماعي‪ -‬اقتصادي و شيب اجتماعي‬
‫ارتباط دارد‪.‬‬
‫مولفه های تعیین کننده سالمت‬
‫‪ ‬دسترس ي به مراقبتهاي بهداشتي(‪)Access to health care‬‬
‫‪ ‬دسترس ي به مراقبتهاي بهداشتي اثرات مهمي بر وضعيت سالمتي و رفاه افراد‬
‫دارد‪.‬‬
‫‪ ‬دسترس ي به خدمات اوليه و پيشگیري اگر دچار اشكال شود‪ ،‬بر سالمت و رفاه‬
‫فرد تاثیر گذار است‪.‬‬
‫‪ ‬عوامل موثر اجتماعی و محیطی در سالمتی و رفاه بسیار متنوع و گسترده است‪.‬‬
‫تعدادی از عناصر شناخته شده مشترک در تمام جوامع وجود دارد که بر‬
‫سالمت و رفاه تاثیرگذار هستند‪.‬‬
‫‪ ‬دالگرن و وایتهد( ‪ ) Whitehead &Dahlgren‬رنگین کمان مولفه های سالمت‬
‫را طراحی نمودند‪ .‬الیه ها و ارتباطات داخلی عوامل مرتبط با سالمت‪ ،‬محیط و‬
‫جامعه هستند که بر سالمتی و درک رفاه تاثیر می گذارند‬
‫مدلهای ارتقاء سالمت‬
‫‪ ‬مدلهای متعددی برای تبیین فرآیند ها و عناصر مرتبط با سالمت جوامع طراحی‬
‫شده اند‪.‬‬
‫‪ ‬ایوان و استودارت (‪ )Evans & Stoddart‬مدلی را بر اساس مدل میدانی‬
‫سالمت اللوند (‪ )Lalonde Health Field Model‬طراحی نمودند که بر‬
‫اساس آن سالمت ناش ی از مجموعه پیچیده ای از ساختارهای به هم وابسته‬
‫بعنوان تعیین کنندگان سالمت است‪.‬‬
Lalonde’s Health Field Concept
Genetic Influences
Lifestyle
HEALTH
Health and Medical
services
Social, Economic
Cultural
and
Environmental
Conditions
Lalonnde Report
Evans & Stoddart Field Model of Health and Well-Being
Social
Environment
Physical
Environment
Genetic
Endowment
Individual
Response
- Behavior
- Biology
Health
&
Function
Disease
Well-Being
Health
Care
Prosperity
Source: RG Evans & GL Stoddart, "Producing Health, Consuming Resources" Chapter in
Why Are Some People Healthy and Not Others, Ed. RG Evans, ML Barer, and TR Marmor.
‫استراتژیهای مفید برای ‪ SDH‬در کانادا‬
‫‪ .1‬اتخاذ چارچوبی برای دخیل نمودن مسایل اجتماعی در هدایت اتخاذ و اجرای سیاستها‬
‫و عملکردها به منظور کاهش نابرابری مرتبط با درآمد‪ ،‬نژاد‪ ،‬جنس‪ ،‬قومیت‪ ،‬منطقه‬
‫جغرافیایی‪ ،‬سن‪ ،‬توانایی افراد و مسایل جنس ی‪.‬‬
‫‪ .2‬ارتقاء مشاغل تمام وقت‪ ،‬امنیت شغلی و بهبود شرایط محل کار برای تمام افراد‬
‫کانادایی‪ ،‬بکار گیری بیمه مناسب برای کارگران مشاغل سخت و زیان آور که بیش از‬
‫همه برای جامعه نیازمند هستند‪.‬‬
‫‪ .3‬حمایت همه جانبه برای دستیابی آحاد مردم به سیستم های بهداشتی با کیفیت باال‬
‫که سالمت جسمی‪ ،‬روانی و اجتماعی و معنوی افراد را تامین می کند و شامل زیر‬
‫ساختارهای الزم و قوی برای ارتقاء سالمت‪ ،‬پیشگیری از بیماری و حفاظت از سالمت‬
‫است‬
‫‪ .4‬حمایت و نگهداری سیستم های آموزش ی با کیفیت باال از اوایل کودکی‪ ،‬مراقبت و‬
‫فرصت سازی برای درک تجارب پرمعنی در طول حیات افراد و آموزش اشتغال به‬
‫آنان‪.‬‬
‫‪ .5‬تاکید بر حقوق افراد برای دسترس ی به غذا و مسکن مناسب در طول زندگی‪.‬‬
‫‪ .6‬اتخاذ سیاستهایی برای کاهش نابرابری در سالمت از طریق حصول اطمینان از اینکه‬
‫افراد با دستمزد پایین و سطوح مختلف اجتماعی به منابع الزم و کافی برای رفع‬
‫نیازهای اساس ی خود دسترس ی دارند‪.‬تصویب قوانین مالیاتی در راستای سیاستهای‬
‫سالمتی و اجتماعی‪ ،‬اشتغال و آموزش که از افراد و خانواده ها در تمام طول زندگی‬
‫آنها حمایت کند‪.‬‬
‫سازو کارهای مولفه های اجتماعی سالمت‬
Material
factors
Social
structure
(1)
(4)
Work
Psychosocial /
psychological
Social
Environment
(5)
(2)
Brain
Neuroendocrine and
immune
Health
Behaviours
(3)
(6)
Early
Life
Genes
Culture
Patho-physiological
changes
Organ impairment
Well-being
Mortality
Morbidity
‫نتیجه گیری‬
‫‪ ‬فقرزدایی‪ ،‬اشتغال زایی‪ ،‬رفع تبعیض ها از جمله رفع تبعیض علیه زنان و‬
‫دختران‪ ،‬اجباری کردن تحصیالت‪ ،‬سواد آموزی همگانی به خصوص برای‬
‫دختران و زنان‪ ،‬آموزش فراگیر مربوط به سالمت در دوران تحصیالت‪ ،‬گسترش‬
‫و همگانی کردن خدمات بهداشتی و درمانی با تاکید بر استفاده برابر و بدون‬
‫تبعیض افراد فقیر و غنی از کلیه خدمات بهداشتی‪ ،‬تشخیص ی و درمانی‪،‬‬
‫مشارکت جامعه در تصمیم گیری مسایل مرتبط با سالمت‪ ،‬توسعه و تعهد‬
‫واقعی مسئولین به سالمت به عنوان هدف اجتماعی و به حساب آوردن آن به‬
‫عنوان جزء مهم توسعه می تواند از علل موفقیت در حوزه سالمت افراد و‬
‫جامعه باشد‪.‬‬
‫نتیجه گیری‬
‫‪ ‬توسعه پایدار برای انسان است و در عین حال انسان خود محور توسعه است‬
‫و سالمت انسان بیشترین تاثیر را در پیشرفت به سمت توسعه دارد‪.‬‬
‫‪ ‬وضعیت اجتماعی مردم در سلسله مراتب اجتماعی که بر پایه ثروت‪،‬‬
‫تحصیالت‪ ،‬جنس‪ ،‬نژاد‪ ،‬شهر یا روستا نشینی و ‪ ...‬استوار است‪ ،‬وضعیت‬
‫سالمت آنها را تحت الشعاع قرار می دهد‪.‬‬
‫‪ ‬هرچه نابرابری اقتصادی بیشتر باشد‪ ،‬وضعیت سالمتی بدتر است‪.‬‬
‫با امید سالمتی‬
‫و شادابی روزافزون‬