Transcript دریافت فایل

‫عنوان مقاله ‪:‬‬
‫نظام پولی و مالی بین الملل‬
‫صندوق بین المللی پول (‪ ) IMF‬و بانک جهانی‬
‫(‪)WB‬‬
‫مقدمه ‪:‬‬
‫در خالل جنگ جهانی دوم سیاستمداران و دولتهای بزرگ جهان دریافتند که بروز بحرانهای‬
‫عظیم مالی و حتی منازعات سیاسی و جنگهای خانمان سوز ناشی از فقدان یک نظام‬
‫همکاری و همیاری بین المللی در جهان میباشد‪.‬‬
‫در سال ‪1944‬کنفرانسی در برتون وودز امریکا برگزار شد‪.‬شرکت کنندگان در این‬
‫کنفرانس عبارت بودنداز‪:‬وزیران دارایی و اقتصاددانان از ‪44‬کشور جهان‪.‬‬
‫در همین دوران جهت نظم بخشیدن به وضع پولی و مالی بین المللی چهار طرح به ترتیب‬
‫از سوی کینز –وایت –دولت فرانسه و دولت کانادا ارائه شد‪.‬‬
‫طرح اقای جان مینارد کینز که در ان زمان مشاور خزانه داری بریتانیا بود تحت عنوان‬
‫اتحادیه پولی (پایاپای) بین المللی ارائه شد‪ .‬اقای هاری دکستر وایت نیز معاون خزانه داری‬
‫ایاالت متحده امریکا بود و طرح خود را تحت عنوان پیش نویس اولیه ی پیشنهاد تاسیس‬
‫صندوق تثبیت ملل متحده و بانک ترمیم و توسعه ملل متحد و متفق ارائه کرد‪.‬‬
‫طرح دولت فرانسه تحت عنوان ”روابط بین المللی ”ارائه شد و طرح دولت کانادا ”اتحادیه‬
‫ی مبادالت بین المللی ” نام داشت‪.‬‬
‫زمینه های پیدایش ‪:‬‬
‫‪.1‬هرج و مرج ناشی از جنگ های اول و دوم جهانی در روابط اقتصادی بین‬
‫کشورها‬
‫‪.2‬بحران تورم سال های بین جنگ جهانی در اروپا‬
‫‪.3‬بحران بزرگ اقتصادی سال های ‪1933-1929‬‬
‫‪.4‬سیاست فقیرکردن کشورهای همسایه از طریق تنزیل پول ملی و وضع محدودیت‬
‫های تجاری و غیر تجاری در واردات‬
‫عمده ترین تصمیمات این کنفرانس عبارت بودند از‪:‬‬
‫• پایه گذاری نظام با ثبات نرخ مبادله‬
‫• ایجاد صندوق بین المللی پول‬
‫• ایجاد بانک جهانی‬
‫هدف از تاسیس صندوق بین المللی پول رفع مشکالت پولی کوتاه مدت ممالک عضو‬
‫بود در حالی که بانک جهانی به منظور رفع گرفتاریهای مالی بلند مدت ایجاد گردید‪.‬‬
‫طرح های مقدماتی تاسیس ‪:‬‬
‫طرح "وایت " متخصص پولی بانک مرکزی اروپا‬‫ دنباله رو کالسیک ها‬‫ انتشار واحد پولی طالی بین المللی‬‫ پیشنهاد تاسیس صندوق تثبیت پول ملل متحد‬‫‪-2‬طرح "کینز" از انگلستان‬
‫ استواری نظام پولی کشورها به عواملی چون درآمد ملی ‪ ،‬جمعیت ‪ ،‬توسعه‬‫روابط بازرگانی‬
‫‪ -‬انتشار واحد پولی بین المللی بانکور‬
‫ثبات نرخ مبادله ‪:‬‬
‫اعضای کنفرانس برتون وودز با تعیین یک ارزش اسمی برای پول کشورهایشان‬
‫بر مبنای طال یا دالر امریکا موفق به ایجاد ثبات در نرخ مبادله ی ارزها شدند‪.‬‬
‫اهداف صندوق بین المللی پول‬
‫هدف اولیه تاسیس صندوق بین المللی پول عبارت بود از جلوگیری از برقراری مجدد‬
‫محدودیت های بازرگانی بین المللی از یک طرف و ممانعت از نوسانات شدید نرخ مبادله به‬
‫شکلی که در دوران بین دو جنگ جهانی شاهد آن بودیم‪.‬‬
‫طبق اساسنامه صندوق بین المللی پول سایر اهداف عبارتند از ‪:‬‬
‫• تقویت همکاریهای بین المللی از طریق فراهم ساختن امکانات مشورتی و همکاری‬
‫اعضاء درباره ی مسائل پولی بین المللی‬
‫• تسهیل رشد متوازن تجارت بین المللی و از طریق کمک به افزایش سطح اشتغال و در‬
‫آمد و توسعه ظرفیتهای تولید‬
‫• تقویت ثبات ارزی و ترتیبات ارزی و اجتناب از تضعیف رقابتی ارزش پول ملی‬
‫• تقویت نظام چند جانبه پرداختها برای معامالت جاری و یافتن راههای حذف‬
‫محدودیتهای ارزی که مانع رشد تجارت جهانی می شود‬
‫• تامین منابع مالی برای اعضاء به طور موقت‬
‫• یافتن راههایی برای کاهش دوره و میزان عدم توازن در پرداختها‬
‫• مقرر صندوق در شهر واشنگتن پایتخت آمریکا است واگر چه از موسسات وابسته به‬
‫سازمان ملل متحد به شمار میاید ولی به موجب اساسنامه از استقالل کامل اداری‬
‫برخوردار است‪.‬‬
‫عضویت‪:‬‬
‫عضویت در صندوق بین المللی پول برای هر کشور عضو سازمان ملل که در‬
‫مناسبات خارجی خود استقالل داشته و اساسنامه صندوق را پذیرفته باشد بالمانع‬
‫است‪.‬‬
‫ارکان تشکیالت صندوق بین المللی پول‬
‫هیئت مدیره‪:‬‬
‫عالی ترین مرجع تصمیم گیری در صندوق بین المللی پول می باشد‪.‬جلسات هیئت‬
‫به صورت عادی و یا فوق العاده معموالهر ساله تشکیل می گردد‪ .‬وظیفه هیئت‬
‫مدیره بررسی وضع کلی اقتصاد جهانی و بررسی مشکالت سیستم پولی بین المللی‬
‫و مسائلی نظیر اینها است‪.‬‬
‫هیئت اجرایی ‪:‬‬
‫بر اساس اساسنامه اداره امور و عملیات کلی صندوق بر عهده ی هیئت اجرایی‬
‫است که مرکب از ‪22‬نفر میباشد‪.‬این هیئت الاقل هفته ای یکبار به ریاست مدیر‬
‫عامل تشکیل جلسه می دهد و کلیه ی امور جاری صندوق را تصدی و هدایت می‬
‫کند‪.‬‬
‫مدیر عامل‪:‬‬
‫مدیر عامل توسط هیئت اجرایی و برای مدت ‪ 5‬سال انتخاب میشود ‪ .‬مدیر عامل‬
‫باالترین مقام کارکنان اجرایی صندوق است و ریاست هیئت اجرایی را بر عهده‬
‫دارد ولی نمی تواند یکی از اعضای هیئت اجرایی باشد‪.‬‬
‫حق برداشت مخصوص‬
‫کمبود نقدینگی بین المللی به ویژه بعد از جنگ جهانی دوم یکی از معضالت‬
‫تجارت بین المللی شده بود ‪ .‬بنابراین حق برداشت مخصوص در واقع یک نوع‬
‫دارایی یا ذخیره ی پولی بین المللی است که توسط صندوق ایجاد شده و پشتوانه ی‬
‫آن موافقت کشورهای شرکت کننده در طرح مذکور است‪ .‬همچنین حق برداشت‬
‫مخصوص به عنوان واحد محاسبه در صندوق به کار برده می شود و کلیه معامالت‬
‫و دفاتر صندوق بر اساس آن محاسبه و نگهداری می گردد‪.‬‬
‫در سال ‪ 1974‬تصمیم گرفته شد که ارزش حق برداشت مخصوص در رابطه با‬
‫ارزهای ‪ 16‬کشور (روش سبد ارزی) محاسبه شود و در این حالت ارزش هر‬
‫واحد حق برداشت مخصوص معادل ‪120635‬دالر آمریکا منظور گردید که در‬
‫حقیقت همان ارزش دالر طالی ‪ 1944‬در سال ‪ 1974‬بوده است‪ 16 .‬کشوری که‬
‫ارزهای آنها در سبد ارزی مزبور منظور گردیده بود عبرت از کشورهایی بود که‬
‫صادرات آنها سالهای ‪1968-1972‬بیش از یک درصد از تجارت جهانی کاالها و‬
‫خدمات را تشکیل می داد و ضرایب داده شده به سهم هر ارز در حق برداشت‬
‫مخصوص نیز بر اساس حجم تجارت طی ‪ 5‬سال و موجودی پول هر کشور در‬
‫سایر کشورهای عضو انتخاب گردید‪.‬‬
‫کاربرد حق برداشت مخصوص‬
‫کمبود ذخایر مالی تعداد زیادی از کشورهای در حال توسعه به ویژه در سالهای‬
‫اخیر باعث محدودیت شدید در ظرفیت واردات و تقلیل در افزایش روند تجارت و‬
‫پرداختهای آنان گردیده و اثرات منفی بر روی سطح سرمایه گذاریها و تولید آنها‬
‫گذارده است‪ .‬آنچه که کشورهای در حال توسعه جهان از طریق صادرات بدست می‬
‫آورند صرف باز پرداخت اصل و فرع وامهای آنها می گردد‪.‬‬
‫”حق برداشت مخصوص“می تواند سهم زیادی در تسریع بهبود اقتصادی < موفقیت‬
‫سیاستهای تعدیل و تسهیل موانع موجود در پرداختهای کشورهای در حال توسعهو‬
‫ارتقای تجارت بین المللی و تنوع در بافت ذخایر و بهبود موازنه بین نقدینگی‬
‫مشروط و غیر مشروط داشته باشد‪.‬‬
‫یکی از خصوصیات ”حق برداشت مخصوص“ این خواهد بود که از اهمیت‬
‫استقراض از منابع دیگر در نظام مالی بین المللی کاسته و بنابراین آسیب پذیری این‬
‫نظام را کاهش می دهد‪.‬‬
‫منابع مالی صندوق بین المللی پول‬
‫صندوق بین المللی پول منابع مالی خود را از طریق روشهای زیر تامین می نماید‪:‬‬
‫‪ .1‬قاچ ذخیره‪:‬‬
‫این قاچ شامل آن گونه وجوهی است که اعضا نزد صندوق نگاه داشته و از محل پرداختهای‬
‫اعضای صندوق بابت سهمیه شان به صورت طال و ارز تامین شده است‪ .‬استفاده از این ذخایر‬
‫بدون قید و شرط است و به صرف مواجه بودن کشور عضو با کسری موازنه پرداختها قابل‬
‫برداشت است‪.‬‬
‫‪ .2‬قاچهای اعتباری‪:‬‬
‫در صندوق چهار قاچ اعتباری وجود دارد که میزان هر یک معادل ‪ 25‬درصد سهمیه هر یک از‬
‫اعضا می باشد‪ .‬چنان که هر عضو می تواند تا ‪100‬درصد سهمیه خودش در صندوق به صورت‬
‫اعتبار استفاده کند‪.‬‬
‫شرط استفاده از قاچهای اعتباری آن است که کشورهای عضو عالوه بر روبرو بودن با مشکل‬
‫تراز پرداختها اجرای سیاستهای پیشنهادی صندوق را بپذیرند‪.‬‬
‫‪ .3‬تسهیالت مالی اضافی‪:‬‬
‫صندوق وامهای بیشتر و دراز مدت تر نسبت به قاچ های اعتباری از طریق تسهیالت مالی‬
‫اضافی در اختیار اعضا قرار می دهد ‪ .‬کشورهایی مشمول این نوع تسهیالت می شوند که تراز‬
‫پرداختها یشان ناشی از عوامل ساختاری و سازمانی در اقتصاد ملی آنها باشد‪ .‬صندوق در‬
‫پرداخت این گونه وامها شرایط دشوارتری را به کشور وام گیرنده تحمیل می کند‪ .‬کشورهای واجد‬
‫شرایط می توانند تا ‪ 140‬درصد سهمیه خودشان از این محل وام بگیرند‪ .‬مدت باز پرداخت این‬
‫وامها بین ‪5/7‬تا ‪ 10‬سال است‪.‬‬
‫‪ .4‬منابع گسترش یافته صندوق‪:‬‬
‫صندوق بین المللی پول از طریق منابع گسترش یافته خود به کشورهایی وام می دهد که از‬
‫طریق قاچهای اعتباری و تسهیالت مالی اضافی نتواند مشکالت تراز پرداختهای خودشان را‬
‫بر طرف کنند‪ .‬وامهایی که از این طریق داده می شود عالوه بر مشروط بودن به صورت‬
‫مرحلهای و نظارت شده است‪ .‬در حال حاضر هر کشور میتواند برای مدت ‪ 3‬سال و ساالنه‬
‫‪ 95‬تا ‪ 115‬درصد و یا طی ‪3‬سال کال ‪ 285‬تا ‪ 345‬درصد سهمیه خودش در صندوق از‬
‫محل منابع گسترش یافته وام بگیرند‪.‬‬
‫‪ .5‬حساب حق برداشت مخصوص‪:‬‬
‫هر کشور عضو به نسبت سهمیه اش در صندوق در حساب حق برداشت مخصوص اعتبار‬
‫دارد و می تواند از این اعتبار در صورت کسری تراز پرداختها و یا تقلیل ذخایرش بدون قید‬
‫و شرط استفاده کند‪.‬‬
‫باز پرداخت این وامها مدت معینی ندارد لیکن صندوق انتظار دارد با بهبود وضعیت موازنه‬
‫پرداختهای کشور وام گیرنده باز پرداخت وام صورت بگیرد‪ .‬نا گفته نماند که به این گونه‬
‫اعتبارات صندوق بهره تعلق می گیرد‪.‬‬
‫‪ .6‬منابع دیگر صندوق‪:‬‬
‫این منابع قرار احتیاطی و تسهیالت مالی جبرانی است که فقط به کشورهای صادر کننده ماد‬
‫اولیه و مواد خام اختصاص دارد و قرارداد عمومی استقراض که مختص کشورهای صنعتی‬
‫است‪.‬‬
‫پس به طور خالصه می توان گفت ‪:‬‬
‫‪.1‬بانک بین المللی ترمیم وتوسعه تاسیس شد‬
‫‪.2‬دالر واحد پول بین المللی شد‬
‫‪.3‬کشورهای عضو پول خود را به دالر یا طال تعیین نمودند‬
‫‪.4‬امریکا تعهد به تثبیت برابری دالر و طال نمود‬
‫(هر اونس طال‪ 35،‬دالر )‬
‫ساختار سازمانی ‪:‬‬
‫‪.1‬تعداد کشور های عضو در بدو تاسیس ‪ 45‬کشور بودند که ایران هم جز آن ها بود‬
‫‪.2‬در سال ‪2011‬اعضا به ‪ 187‬کشور رسید‬
‫‪.3‬تمامی کشورهای عضو سازمان ملل به استثنای کره شمالی ‪ ،‬کوبا ‪ ،‬آندورا ‪،‬موناکو ‪،‬‬
‫لیختن اشتاین ‪ ،‬نارو ‪ ،‬تایوان ‪ ،‬فلسطین و جمهوری صحرا عضو این سازمان هستند‬
‫‪.4‬مقر صندوق در واشنگتن با ‪ 2500‬کارمند از ‪ 158‬کشور‬
‫‪.5‬یک صندوق وابسته به سازمان ملل متحد البته با استقالل کامل‬
‫‪.6‬کشور های عضو در ‪ 24‬گروه با خصایص اقتصادی و سیاسی مشابه طبقه بندی و هر‬
‫گروه را کشوری رهبری می نماید‬
‫‪.7‬گروه ایران (‪+‬الجزایر ‪ +‬غنا ‪ +‬افغانستان ‪ +‬مراکش ‪ +‬پاکستان ‪ +‬تونس )‬
‫ارگان های تصمیم گیرنده ‪:‬‬
‫الف)شورای حکام (هیات مدیره )‪:‬‬
‫ باالترین مقام صندوق ‪ ،‬از ترکیب وزیر دارایی یا رئیس بانک مرکزی‬‫ وظایف آن بررسی فعالیت های ساالنه صندوق ‪،‬پذیرش عضو جدید ‪ ،‬تعیین‬‫شرایط عضویت ‪ ،‬اخراج یک عضو و‪...‬‬
‫ جلسات شورای حکام به طور سالیانه برگزار می شود و هر سال نزدیک به ‪3‬‬‫روز اجالس خواهند داشت‬
‫‪ -‬جلسات آن ‪ 2‬سال در واشنگتن و یک سال در یک کشور عضو برگزار می شود‬
‫ب)شورای اجرایی ‪:‬‬
‫ در بدو تاسیس ‪ 12‬عضو داشت اما اکنون ‪ 24‬عضو دارد‬‫ ‪ 5‬کشوری که بیشترین سهام را دارند (امریکا ‪ ،‬انگلستان ‪ ،‬فرانسه ‪ ،‬آلمان و ژاپن‬‫) اعضای دایم و ‪ 19‬عضو دیگر به صورت انتخابی هر دو سال انتخاب می شوند‬
‫ هر هفته جلسه دارند‬‫ از آنجایی که جلسات شورای حکام سالی یک بار برگزار می شود ‪ ،‬تصمیمات این‬‫شورا در اداره تصمیمات بسیار موثر است‬
‫ج)مدیر عامل ‪:‬‬
‫از طرف مدیران اجرایی به مدت ‪ 5‬سال انتخاب می شود‬
‫هم اکنون خانم کریستین الگارد از کشور فرانسه‬
‫بانک جهانی (‪: )WB‬‬
‫بانک بین المللی ترمیم و توسعه که به بانک جهانی شهرت یافته است بزرگترین‬
‫سازمان مالی بین المللی است که در زمینه تامین مالی توسعه اقتصادی کشورهای‬
‫در حال رشد فعالیت می کند‪.‬‬
‫هدف اولیه از تاسیس بانک مزبور کمک مالی به بازسازی و ترمیم کشورهایی بود‬
‫که در جنگ جهانی دوم خسارت دیده بودند‪.‬‬
‫بانک بین المللی ترمیم و توسعه که به بانک جهانی شهرت یافته است بزرگترین‬
‫سازمان مالی بین المللی است که در زمینه تامین مالی توسعه اقتصادی کشورهای‬
‫در حال رشد فعالیت می کند‪.‬‬
‫هدف اولیه از تاسیس بانک مزبور کمک مالی به بازسازی و ترمیم کشورهایی بود‬
‫که در جنگ جهانی دوم خسارت دیده بودند‪.‬‬
‫اهداف اولیه این بانک طبق اساسنامه عبارت بودند از‪:‬‬
‫کمک به باز سازی و توسعه ی کشورهای عضو از طریق تسهیل سرمایه گذاریهای‬
‫تولیدی در آن کشورها و باز سازی اقتصادکشورهایی که در خالل جنگ آسیب دیده‬
‫یا از بین رفته اند‪ .‬انطباق مجدد و هدایت تسهیالت و وسایل تولیدی با نیازها و‬
‫احتیاجات زمان صلح و تشویق امر گسترش تسهیالت و منابع تولیدی در کشورهای‬
‫در حال توسعه‬
‫اعطای وام به کشورهای عضو از منابع بانک‬
‫تشویق سرمایه گذاریهای خارجی در کشورهای عضو بانک از طریق تضمین اصل‬
‫و بهره سرمایه گذاریها و مشارکت در اعطای وام و تسهیالت مالی مناسب‬
‫کمک به رشد متوازن و بلند مدت تجارت بین المللی و حفظ تعادل در موازنه‬
‫پرداختها از طریق تشویق سرمایه گذاریهای بین المللی‪.‬‬
‫اعطای وام از سوی بانک مستلزم متقاعد شدن بانک به صرف وام جهت افزایش‬
‫بهرهوری کشور وام گیرنده و نیز اطمینان از توانایی باز پرداخت وام است‪.‬‬
‫شرایط عضویت‪:‬‬
‫اعضای اصلی بانک همان اعضای صندوق بین المللی پول هستند که عضویت‬
‫بانک و اساسنامه آن را پذیرفته اند ‪ .‬عضویت در بانک برای همه اعضای صندوق‬
‫بین المللی پول امکان پذیر است‪ .‬شرایط عضویت را هیئت رئیسه بانک تعیین می‬
‫کند‪.‬‬
‫ارکان و تشکیالت بانک جهانی‪:‬‬
‫بانک جهانی نیز مانند صندوق بین المللی پول دارای تشکیالتی متشکل از هیئت‬
‫نمایندگان – هیئت مدیره و مدیر عامل میباشد‪.‬‬
‫هیئت نمایندگان به عنوان مهمترین رکن تشکیالتی باالترین مرجع تصمیم گیری در‬
‫بانک میباشد هیئت مدیره به عنوان یکی دیگر از ارکان اصلی تشکیالت بانک اداره‬
‫بانک را بر عهده دارد و برای انجام وظایف خود دارای اختیارات و قدرتی است که‬
‫از سوی هیئت نمایندگان به وی تفویض شده است‪ .‬اعضای هیئت مدیره بانک‬
‫وظیفه حمایت و حفظ منافع کشور متبوع خود و یا گروهی از کشورها که مدیر‬
‫انتخابی آنها می باشند و همچنین نظارت و تصمیم گیری درباره سیاستهای بانک و‬
‫ارزیابی کامل پروژه های تولیدی و سرمایه گذاریهای بانک می باشد‪.‬‬
‫ریاست بانک به عنوان مسئول اداره بانک توسط اعضای هیئت مدیره انتخاب می‬
‫شود و حق نظارت عالیه بر پروژه ها و حق پیشنهاد اعطای وام به طور کامل به‬
‫کشورهای عضو در اختیار وی می باشد‪.‬‬
‫سرمایه ها و منابع مالی بانک جهانی‬
‫سرمایه بانک از مجموع سهام تعهد شده اعضا که متناسب با توان اقتصادی و مالی آنها می‬
‫باشد تامین گردیده است ‪ .‬عالوه بر مجموع سرمایه اولیه و دریافت حق عضویت ها منابع‬
‫استقراض از بازارهای مالی و دولت ها از دیگر روشهای تامین منابع مالی بانک جهانی‬
‫محسوب میگردد‪.‬‬
‫انتشار سهام بین مردم به پولهای غیر از دالر و سپرده گذاریهای سهام و اسناد خزانه در‬
‫بانکهای مرکزی کشورها و یا سازمان های عمومی و دولتی و حتی فروش اوراق قرضه از‬
‫مهمترین روشهای تامین مالی و استقراض بانک جهانی به حساب می آید‪.‬‬
‫وامهای بانک جهانی اکثرا به منظور اجرای پروژههای معینی به کشورهای عضو اعطا می‬
‫گردد و باز پرداخت آن بعد از اتمام پروژه آغاز می شود‪.‬مدت باز پرداخت به خصوصیات‬
‫هر پروژه بستگی دارد و بر اساس طول عمر مفید هر پروژه تقسیط می گردد که معموال ‪25‬‬
‫سال است‪ .‬نرخ بهره بانک جهانی کمتر از نرخ بهره بازار است‪ .‬عالوه بر شرایط بانک‬
‫طرحهای مورد نظر هم بایستی از نظر فنی – اقتصادی و مالی توجیه پذیر باشند‪.‬‬
‫بانک جهانی عالوه بر وامهای پروژه ای در صورت بروز حوادث طبیعی به منظور‬
‫جلوگیری از بروز و رفع وقفه در روند توسعه و نیز برای خرید مواد اولیه و تجهیزات به‬
‫منظور تقویت امکانات تولیدی به کشورهای عضو وام می دهد‪.‬‬
‫تعداد آرای هر کشور عضو با مقدار سرمایه تعهد شده آن در بانک ارتباط مستقیم‬
‫دارد‪.‬هر عضو دارای ‪ 250‬رای به عالوه یک رای اضافی برای هر سهم از‬
‫سرمایه بانک است‪ .‬ارزش یک سهم معادل یک صد هزار دالر است‪.‬‬
‫در نتیجه کشوری که سرمایه اش ‪100‬میلیون دالر است جمعا ‪1250‬رای دارد‪.‬‬
‫در سال ‪ 1988‬ایاالت متحده امریکا به تنهایی دارای ‪149000‬سهم از مجموع‬
‫‪850000‬سهم می باشد یعنی حدود ‪ 18‬درصد آرا تنها متعلق به ایاالت متحده‬
‫آمریکا بوده است‪ .‬کمترین تعداد سهام در همین سال به تعداد‪ 381‬رای متعلق به‬
‫کشور الئوس بود که معادل ‪4‬درصد کل آرا بوده است‪.‬‬
‫موسسات وابسته به بانک جهانی ‪:‬‬
‫به منظورگسترش فعالیتهای بانک جهانی و نیز ایجاد نوعی تقسیم کار دو موسسه‬
‫وابسته به این بانک تاسیس شد‪:‬‬
‫شرکت مالی بین المللی‪:‬شرکت مالی بین المللی به منظور اعطای وام به شرکتها و‬
‫موسسات صرفا خصوصی کشورهای عضو تاسیس شد‪ .‬دولت ایران در سال‬
‫‪ 1335‬به عضویت شرکت مالی بین المللی درآمد‪.‬‬
‫موسسه بین المللی توسعه‪:‬به منظور دادن وامهایی با شرایط آسان به دول فقیر جهان‬
‫تاسیس شد‪ .‬منابع مالی این موسسه عمدتا از محل پرداخت کمک بال عوض ممالک‬
‫ثروتمند و نیز واریز قسمتی از سود بانک جهانی به حساب این موسسه تامین می‬
‫شود‪.‬وامهای موسسه مذکور بدون بهره است و با کارمزد بسیار نازل و برای‬
‫دورههای بسیار طوالنی ‪ 40‬تا ‪ 50‬ساله اعطا می شود‪.‬‬
‫نظام پولی بین المللی و بحران مالی جهانی ‪:‬‬
‫من امروز شما را به اینجا دعوت کردم زیرا شما در عالم صنعت و تجارت و‬
‫بانکداری بین المللی رهبر آمریکا هستید‪.‬‬
‫“جانسون رئیس جمهور ایاالت متحده خطاب به صاحبان سرمایه در آمریکا در‬
‫جلسه ی ‪۱۸‬فوریه ‪ ۱۹۶۵‬در کاخ سفید”‬
‫‪The Department of State Bulletian. March 1.1965,p.283‬‬
‫***‬
‫آیا فکر می کنید این جمله را جانسون در رودربایستی مهمانانش به زبان آورده‬
‫است؟ یعنی فکر می کنید جنس این جمله از جنس همان جمالت کالسیک تعارفات‬
‫ایرانی است که‪“ :‬شما که مهمان نیستید‪ ،‬صاحب خانه اید”؟‬
‫اشتباه نکند‪ .‬سیستم فدرال رزرو آمریکا بعد از جنگ جهانی دوم دست به یک بازی‬
‫خطرناک زده است‪:‬‬
‫در جریان جنگ جهانی دوم ‪ ۷۳‬درصد ذخائر طالی جهان در آمریکا تجمع پیدا می کند‪.‬‬
‫اروپا (به خصوص انگلستان‪ ،‬آلمان‪ ،‬فرانسه‪ ،‬ایتالیا‪ )…،‬قادر به پشتوانه سازی پول ملی خود‬
‫با ذخائر طال نیستند‪ .‬سیستم پولی این کشورها در اثر چاپ بی رویه اسکناس بدون پشتوانه‬
‫در دوران جنگ کامال از هم پاشیده است و تورم مفید برای حکومت در حال تبدیل شدن به‬
‫تورم فروپاشنده است‪ .‬هیچ چاره ای برای اقتصاد اروپای غربی وجود ندارد‪ .‬برای بازسازی‬
‫کشورها نیاز واردات و صادرات گسترده است که این خود نیاز فوری به چرخش سریع مالی‬
‫دارد‪ .‬اروپا نمی تواند جایگزینی بهتر از “تنها پولی در جهان که دارای پشتوانه طال است” _‬
‫یعنی دالر _ برای پشتوانه سازی پولی خود انتخاب کند‪.‬‬
‫آمریکا به عنوان پیروز جنگ جهانی دوم‪ ،‬به عنوان بزرگترین بستانکار سیستم اقتصادی‬
‫جهانی‪ ،‬به عنوان تنها کشور دارای سیستم پولی ملی که دارای پشتوانه است‪ ،‬به عنوان کشور‬
‫دارنده ی یک سیستم تولیدی ویران نشده در جنگ جهانی‪ ،‬به عنوان یک کشور دارای‬
‫تکنولوژی‪ ،‬به عنوان… دست اش را می گذارد روی گلوی اروپا که‪ :‬وظیفه ی حفظ نسبت‬
‫‪ ۳۵‬دالر آمریکا در برابر یک اونس تروی طال به عهده ی شما هم هست‪ .‬در نتیجه آمریکا‬
‫فقط بدهکاری های آلمان و ژاپن را به طال وصول می کند‪ ،‬بر واردات از اروپا تعرفه های‬
‫سنگین می بندد‪ ،‬نرخ بهره ی سنگن تری از آمریکا در اروپا برای پرداختهای مالی وضع‬
‫می گردد‪ ،‬از همه مهتر اینکه آمریکا برای پرداختهای خود از دالر استفاده می کند‪.‬‬
‫همه چیز به خوبی و خوشی در حال جلو رفتن است که پوند انگلیس زمین می خود… نرخ برابری‬
‫پوند در برابر ارز کشورهای خارجی به نصف می رسد و برای تبدیل به دالر به جای یک پوند‬
‫در برابر ‪ ۴٫۷‬دالر‪ ،‬با ‪ ۲٫۴‬دالر معاوضه می گردد… انگلستان برای جلوگیری از فروپاشی مالی‬
‫یک میلیارد دالر از صندوق بین المللی پول وام می گیرد اما ظاهرا فراموش کرده است که نظام‬
‫این صندوق بعد از ‪ ۴‬سال پول ملی خود انگلستان را برای دریافت طال تحویلش می دهد…‬
‫انگلستان مجددا یک میلیارد و چهارصد میلیون دالر از این صندوق وام می گیرد… نظام مالی‬
‫جهانی در حال فروپاشی است… یک جای کار می لنگد… یکی از بازیگران اصلی دارد دور از‬
‫چشم بقیه کاری می کند… بله ایاالت متحده آمریکا … هیئت حاکمه آمریکا برای دخالت در شبه‬
‫جزیره کره ترجیح داده است به جای ذخائر طال به چاپخانه دالر رجوع کند… چرخه ی اقتصادی‬
‫کشوری که اسکناس هایش در حکم پول جهانی عمل می کند دچار اختالل می شود و جهان را به‬
‫فکر فرو می برد… در دو سوی اقیانوس اطلس جنگ لفظی تمام عیاری در می گیرد… اقتصاد‬
‫دانان و سیاستمداران دو سوی اقیانوس اطالس روبه روی هم می ایستند… طرح خیالی “تریفین”‬
‫آمریکایی برای ایجاد پول جهانی کاغذی با تعهد بین المللی بدون پشتوانه طال‪ ،‬توسط “ژاک‬
‫روئف” در این سوی اقیانوس اطلس با طرح “بازگشت دوباره به پایه زر” پاسخ داده شد…‬
‫برخالف تریفین که سعی می کرد با جداول پیچیده اعداد و ارقام ثابت کند هیچ خطری متوجه دالر‬
‫به عنوان پول بین المللی نیست “ژاگ روئف” در یک تخته سیاه و به سادگی ثابت کرد که اگر‬
‫نرخ برابر دالر با طال (یعنی نسبت ‪ ۳۵‬دالر آمریکا در برابر یک اونس تروی طال) به دو برابر‬
‫(یعنی نسبت ‪ ۷۰‬دالر آمریکا در برابر یک اونس تروی طال) تغییر نیابد آمریکا نمی تواند تراز‬
‫تجاری خود را با ذخائر طالی موجود اش مثبت کند و تمام دست و پا زدن جانسون در کنگره و‬
‫قانون ده ماده ای مالیات یکنواخت کننده بهره نمی تواند کسری مداوم تراز پرداخت ایاالت متحده‬
‫را از میان ببرد‪.‬‬
‫پرزیدنت مارشال دوگل اما این جنگ دو سوی اقیانوس اطلس را از مجالت و روزنامه ها و‬
‫محیط های آکادمیک به سیاست کشاند‪ .‬دوگل ضمن سخنرانی خود در فوریه ‪ ۱۹۶۵‬گذاشت‬
‫توی کاسه ی آمریکا! او انتقاداتی را به نظام پولی جهانی ا به دلیل سلطه دالر بر نظام مزبور‬
‫و ایجاد مزایای غیر موجهی به شریک ماورا اقیانوس اطلس کشورهای اروپای غربی به‬
‫دلیل این سلطه وارد ساخت‪.‬‬
‫اظهارات پرزیدنت دوگل یک هفته ی بعد توسط پرزیدنت جانسون در کنگره جواب داده شد‪.‬‬
‫سرمایه مالی آمریکا نظری جز این نداشت‪ :‬خفه کردن بحران بحران دالر به وسیله کلیه‬
‫امکانات ممکن‪ ،‬بدون سر درآوردن از ماورای مرزهای نظام موجود‪ .‬این امر هدف برنامه‬
‫ی ده ماده ای جانسون نیز بود‪.‬‬
‫نشریات اکونومیست علیه سیاستهای فرانسه دردفاع از پشتوانه ی زر برای پول در مقاله ای‬
‫تحت عنوان « آیا لنین بهتر از روئف نمی دانست؟» با لحنی جدی از لنین فاکت می آورد‪:‬‬
‫«پس از پیروزی پرولتاریا یا انقالب سوسیالیستی در یک مقیاس جهانی می توان از طال‬
‫برای ساخت توالت های عمومی استفاده کرد‪».‬‬
‫اما هیئت تحریریه اکونومیست نمی دانستند که لنین در دنباله ی این مطلب درباری سیاست‬
‫های مربوط به زر‪ ،‬پیش از انقالب سوسیالیستی چه می گوید‪.‬‬
‫برای اولین بار در تاریخ امپریالیسم _به مثابه باالترین حالت سرمایه داری _ در سال ‪۱۹۶۵‬‬
‫صدور سرمایه با مشکالت و تضادهای درونی _ و نه بیرونی _ نظام سرمایه داری برخورد می‬
‫کند‪ .‬نظام اجتماعی تولید و توزیع با طبیعت خصوصی تملک سود _ یعنی ثمره ی کار تمامی‬
‫جامعه _ در تعارض قرار گرفت‪.‬‬
‫اما سرمایه مالی نشان داد که نه تنها هیچ تعهدی به مردم یک کشور ندارد که هیچ تعهدی به‬
‫حکومت یک کشور هم ندارد‪ .‬صاحبان سرمایه مالی به پرزیدنت جانسون اطمینان دادند که همه با‬
‫هم برای پیشرفت کشور دوشادوش هم تالش خواهند کرد اما سرمایه مالی همچنان از آمریکا فرار‬
‫می کرد!‬
‫در کل نیمه ی نخست دهه ‪ ۷۰‬میالدی هیئت حاکمه آمریکا نتوانست مانع از خروج ذخاتر طال از‬
‫این کشور بشود‪.‬‬
‫در ‪ ۲۱‬سپتامبر ‪ ۱۹۴۹‬هنگامی که ایاالت متحده یک موجودی زر ‪ ۲۳‬میلیارد و ‪ ۴۰۰‬میلیون‬
‫دالری داشت سپرده های فدرال رزرو و اسکناسهای در گردش آن به ‪ ۴۰‬میلیارد و ‪ ۷۰۰‬میلیون‬
‫دالر بالغ می گردید یعنی پشتوانه آن به میزان ‪ ۵۷٫۵‬درصد توسط زر تامین شده بود‪.‬‬
‫در ‪ ۳۱‬دسامبر ‪ ۱۹۶۴‬اندوخته زر ایاالت متحده به ‪ ۱۵‬میلیارد دالر سقوط کرد در حالی که‬
‫سپرده ها و اسکناسهای در گردش به ‪ ۵۴‬میلیارد و ‪ ۸۰۰‬میلیون دالر افزایش یافت‪ .‬یعنی پشتوانه‬
‫زر آن به ‪ ۲۷٫۵‬درصد رسید‪.‬‬
‫اگر یک میلیارد و پانصد میلیون دالر دیگر از ذخائر طالی ایاالت متحده کم می شد عمال قانون‬
‫نقض می شد و پشتوانه زر به زیر ‪ ۲۵‬درصد می رسید‪.‬‬
‫محافل حاکمه آمریکا کار کامال ساده ای کردند‪ :‬اگر قانون با اوضاع و احوالی که پدید می آید‬
‫موافق نبود بدا به حال قانون!!!‬
‫آنان خیلی ساده قانون مربوط به پشتوانه زر سپرده ها را ملغی کردند و به این وسیله‬
‫راهی برای تورم باز کردند‪ .‬محافل حاکمه آمریکا تصمیم داشتند با آزاد کردن ‪۴‬‬
‫میلیارد و ‪ ۸۰۰‬میلیون دالر زر به عنوان پشتوانه ی سپرده های داخلی و افزایش آن‬
‫به ‪ ۶‬میلیارد دالر از این راه آمادگی ایاالت متحده را برای ادامه ی استفاده از زر‬
‫خود برای حفظ قابلیت تبدیل دالر در گردش جهانی را نشان بدهند‪ ،‬ولی تمام آنچه‬
‫عمال نشان داده شد آن بود که شالوده ی زر دالر منقبض و محدود شده است‪.‬‬
‫لیست سازمان های پولی و مالی بین الملل‬
‫‪CENTO‬‬
‫دفتر مرکزی شماره ‪ ۱‬صندوق بینالمللی پول در واشینگتن دی سی در ایاالت متحده‬
‫آمریکا‬
‫در ادامه ‪:‬‬
‫عالمت اختصاری‬
‫عنوان انگلیسی سازمان‬
‫عنوان فارسی سازمان‬
‫ردیف‬
IMF
International Monetary Fun
‫صندوق بین المللی پول‬
۱
GATT
General Agreement on Tariff
and Trade
‫موافقتنامه عمومی تعرفه و تجارت‬
۲
SDR
Special Drawing Right
‫حق برداشت مخصوص‬
۳
GAD
General Arrangement to
Borrow
‫ترتیبات عمومی برای دریافت وام‬
۴
SAFS
Structural Adjustment
Facilities
‫تسهیالت تعدیل ساختاری‬
۵
ESAF
Enhanced Structural
Adjustment Facility
‫تسهیالت تعدیل ساختاری گسترده‬
۶
ERM
Exchange Rate Mechanism
‫نرخ مبادله ارز اروپا‬
۷
CIA
Central Intelligence Agency
)‫سازمان مرکزی اطالعات آمریکا(سیا‬
۸
IBRD
International Bank for
reconstruction and
Development
‫بانک بین المللی ترمیم و توسعه‬
۹
MDB
Multilateral Developing Bank
‫بانک های توسعه چند جانبه‬
۱۰
IDA
International Development
Association
‫موسسه بین المللی توسعه‬
۱۱
ADsB
Asian Development Bank
‫بانک توسعه آسیا‬
۱۲
IFC
International Finance
Corporation
‫شرکت مالی بین المللی‬
۱۳
ICSID
International Center for
Settlement of Investment
Disputes
‫مرکز بین المللی حل اختالفات سرمایه گذاری‬
۱۴
MIGA
Multilateral Investment
Guarantee Agency
‫موسسه بین المللی تضمین چند گانه سرمایه‬
‫گذاری‬
۱۵
OED
Operations Evaluation Dept
‫اداره ارزش یابی عملیات‬
۱۶
AAA
American Arbitral Agency
‫مجمع داوری آمریکا‬
۱۷
ICC
International Chamber of
Commerce
‫اتاق بازرگانی بین المللی‬
۱۸
BIS
Bank for International
Settlement
‫بانک تسویه بین المللی‬
۱۹
OEEC
Organisation of European
Economic Cooperation
‫سازمان اروپایی همکاری اقتصادی‬
۲۰
OECD
Organisation for Economic
Cooperation and
‫ سازمان همکاری اقتصادی و توسعه‬۲۱
Development
UEP
Union of European
Payments
‫اتحادیه اروپایی پرداخت ها‬
۲۲
EMA
European Monetary
Agreement
‫قرارداد پولی اروپایی‬
۲۳
ECSC
European Cool and Steel
Company
‫جامعه اروپایی زغال سنگ و فوالد‬
۲۴
UNCTAD
Unites National Conference
on Trade and Development
‫کنفرانس تجارت و توسعه ملل‬
)‫متحد(انکتاد‬
۲۵
ITC
International Trade Center
‫مرکز تجارت بین المللی‬
۲۶
UNDP
United Nations
Development Program
‫برنامه توسعه ملل متحد‬
۲۷
ECOSOC
United Nations Economic
and Social Council
WTO
World Trade Organisation
‫سازمان تجارت جهانی‬
۲۹
TRIPS
Trade Related Intellectual
Property Rights
‫حقوق مالکیت معنوی در تجارت‬
۳۰
‫شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان‬
۲۸
‫ملل‬
GATS
General Agreement on
Trade Services
)‫قرار داد عمومی تجارت خدمات(گاتس‬
۳۱
TNC
Trade Negotiations
Committee
‫کمیته مذاکرات تجاری‬
۳۲
GNS
Group Negotiating on
Services
‫گروههای مذاکره درباره خدمات‬
۳۳
EFTA
European Free Trade
Association
‫اتحادیه تجارت آزاد اروپا‬
۳۴
ICJ
International Court of
Justice
‫دیوان عدالت بین المللی‬
۳۵
UNDCP
United Nations Drug
Control Program
‫برنامه ملل متحد برای کنترل بین المللی‬
‫مواد مخدر‬
۳۶
FAO
Food and Agriculture
Organisation
‫سازمان خواربار و کشاورزی‬
۳۷
WFP
World Food Program
‫برنامه غذای جهانی‬
۳۸
ILO
International Labour
Organisation
‫سازمان بین المللی کار‬
۳۹
ICAO
International Civil Aviation
Organisation
‫سارمان بین المللی هواپیمایی‬
)‫کشوری(ایکائو‬
۴۰
UPU
Universal Postal Union
‫اتحادیه جهانی پست‬
۴۱
EDI
Exchange Date Information
‫داده های علم اطالع رسانی‬
۴۲
IAEA
International Atomic Energy
Agency
‫آژانس بین المللی انرژی اتمی‬
۴۳
NPT
Nuclear Non-Proliferation
Treaty
‫منع تکثیر صالح های هسته ای‬
۴۴
UNIDO
United Nations Industrial
Development Organisation
‫سازمان توسعه صنعتی ملل متحد‬
۴۵
IFAD
International Fund for
Agricultural Development
‫صندوق بین المللی توسعه کشاورزی‬
۴۶
ECO
Economic Cooperative
Organisation
)‫سازمان همکاری اقتصادی(اکو‬
۴۷
CENTO
Central Treaty Organisation
)‫سازمان پیمان مرکزی(سنتو‬
۴۸
RCD
Regional Cooperation for
Development
‫همکاری منطقه ای توسعه‬
۴۹
EFTA
European Free Trade
Association
‫اتحادیه تجارت آزاد اروپا‬
۵۰
OPEC
Organisation of Petroleum
Exporting Countries
)‫سازمان کشور های صادر کننده نفت(اوپک‬
۵۱
ASEAN
Association of South-East Asian
Nations
‫آسه آن‬
۵۲
APEC
Asian Pacific Economic
Cooperation
‫سازمان همکاریهای اقتصادی کشور های آسیا و‬
)‫اقیانوسیه(اَپک‬
۵۳
OIC
Organization of Islamic
Conference
‫سازمان کنفرانس اسالمی‬
۵۴
IDB
Islamic Development Bank
‫بانک توسعه اسالمی‬
۵۵
Eu&SC
European Coal and Steel
Company
‫جامعه اروپایی فوالد و زغال سنگ‬
۵۶
Euratom
European Atomic Energy
Community
‫جامعه انرژی اتمی اروپا‬
۵۷
SAARC
South Asian Association for
Regional Corporation
‫اتحادیه جنوب آسیا برای همکاری های منطقه ای‬
)‫(سارک‬
۵۸
NAFTA
North American Free Trade
Agreement
)‫پیمان تجارت آزاد آمریکای شمالی(نفتا‬
۵۹
OAS
Organization of American States
‫سازمان کشور های قاره آمریکا‬
۶۰
MFN
Most Favoured
Nation Clause
‫ملل کاملة الوداد‬
۶۱
RATs
Regional Agreement
Treaties
‫توافقنامه های تجاری منطقه ای‬
۶۲
BIAC
Business and
Industry Advisory
Committee
‫کمیته مشاوره صنعتی و تجاری‬
۶۳
‫با تشکر از حوصله شما‬
‫تهیه کننده ‪:‬‬
‫احمد مهدیلو‬