Transcript مبانی خط مشی گذاری عمومی

‫مبانی خط مش ی گذاری عمومی‬
‫فصل هفتم ‪ :‬ارزیابی‬
‫استاد‪ :‬سرکار خانم دکتر لبادی‬
‫ارائه ‪ :‬علی شکری‬
‫ارزیابی چیست؟‬
‫مرحله دوم‬
‫دستور کار‬
‫مرحله اول‬
‫تشخیص‬
‫مسئله‬
‫مرحله ششم‬
‫تغیر یا خاتمه‬
‫مرحله سوم‬
‫شکل گیری‬
‫مرحله چهارم‬
‫اجرا‬
‫مرحله پنجم‬
‫ارزیابی‬
‫ارزیابی چیست؟‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫در بر گیرنده تخمین ‪ ،‬تطبیق و ارزشیابی خط مشی ‪،‬‬
‫محتوا و میزان دست یابی به نتایج و اهداف است‪.‬‬
‫با رویکرد سیاسی انجام می شود‪.‬‬
‫ارزیابی‪ ،‬اثربخشی خط مشی عمومی را بر حسب اهداف‬
‫تعیین شده و نتیجه بدست آمده بررسی می نماید‪.‬‬
‫الرنس مهر‪ :‬ذات ارزیابی مقایسه این است که چه چیزی‬
‫بعد از اجرای برنامه اتفاق افتاده است‪ .‬یا اینکه چه چیزی‬
‫باید در نتیجه اجرای برنامه اتفاق می افتاد که نیفتاده است‪.‬‬
‫ارزیابی چیست؟‬
‫• یک واکنش به نتایج است‪.‬‬
‫• آخرین فرصت برای اصالح و طراحی مجدد در مرحله‬
‫خط مشی گذاری است‪ .‬و می تواند موضوعی را مجددا در‬
‫دستور کار قرار دهد‪.‬‬
‫• تشخیص اینکه کدام عامل به تحقق اهداف کمک می کند ‪،‬‬
‫کدام عامل محدود کننده است‪.‬‬
‫تکامل نقش و مفهوم خط مشی‬
‫• در طی زمان مفهوم ارزابی تکامل یافته است‪.‬‬
‫‪ -1‬در دهه ‪50‬و ‪ : 60‬در پی اندازه گیری نتیجه و به دنبال‬
‫سازو کار مقداری دقیق و علمی بودند( بدون توجه به تمایالت‬
‫و ارزشها)‪.‬‬
‫‪ -2‬سالهای اخیر ‪ :‬عنوان گردیده که ‪ ،‬جدا کردن ارزابی خط‬
‫مشی از ارزشهایی که در آن وجود دارد و محیط سیاسی که آن‬
‫را احاطه کرده است غیر ممکن است و درشرایط دولت های‬
‫امروزی ‪ ،‬محیط های سیاسی و خواست مردم ‪ ،‬تصمیم ها‬
‫پیچیده شده وکار بردها ‪،‬چند الیه شده است لذا ارزیابی ها نیز‬
‫هم کیفی و هم کمی هستند‪.‬‬
‫• ‪ Steven Maynard-Moody‬و ‪Dennis Palumbo‬‬
‫نتیجه گیری می کنند که ‪ :‬همه ارزیابی ها سیاسی هستند‬
‫زیرا فرایند خط مشی گذاری در محیط سیاسی رشد کرده ‪،‬‬
‫افرادی که ارزیابی را انجام می دهند گرایش سیاسی دارند‬
‫و بر اساس شکست و موفقیت برنامه مقام خود را حفظ می‬
‫کنند‪.‬‬
‫تاثیر خط مشی‬
‫• خط مشی با رویکرد حل مسئله یعنی ‪ ،‬برطرف نمودن‬
‫مسئله ای از مسائل عمومی جامعه است (کمبود کاالی‬
‫ضروری ‪ ،‬پیشگیری از یک بیماری ‪ ،‬ارائه خدمات‬
‫آموزشی و ‪ . ) ...‬لذا سوالی که با این رویکرد مطرح می‬
‫شود این است که ((مسئله تا چه حد برطرف شده ؟و چه‬
‫تاثیراتی پس از اجرای خط مشی بر جامعه هدف داشته‬
‫است ؟))‬
‫تاثیر خط مشی‬
‫‪ .a‬برون دادها‪ :‬اقداماتی است که پس از تعیین خط مشی و‬
‫بیانیه ها‪ ،‬توسط سازمان اجرا می شود‪.‬‬
‫‪ .b‬پیامدها یا نتایج ‪ :‬تاثیرات پیش بینی شده یا نشده حاصل از‬
‫اجرای یک خط مشی است که بر روی جامعه هدف یا‬
‫بیرون از جامعه هدف اتفاق می افتد‪.‬‬
‫رویکرد های تحلیل ارزابی‬
‫تفاوت در‬
‫رویکردها و‬
‫روشهای ارزیابی‬
‫تفاوت در نوع‬
‫نگاه به تحلیلها‬
‫تحلیل ارزیابی‬
‫رویکرد های تحلیل ارزابی‬
‫‪.A‬‬
‫‪.B‬‬
‫‪.C‬‬
‫‪.D‬‬
‫‪.E‬‬
‫‪.F‬‬
‫رویکرد کارکردی‬
‫رویکرد ساختاری‬
‫‪ //‬بازخوردی‬
‫‪ //‬سیاسی‬
‫‪ //‬تغییر و توسعه‬
‫‪ //‬فرایندی‬
‫‪ .A‬رویکرد کارکردی‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫یک فعالیت وظیفه ای است ‪.‬‬
‫نتایج و اتفاقاتی که در هر مرحله ازفرایند خط مشی گذاری‬
‫اتفاق می افتد را مورد بررسی و تحلیل قرار می دهد‪.‬‬
‫تالش در جهت پیش بینی یا تخمین تاثیرات ‪ ،‬نتایج ‪ ،‬هزینه‬
‫ها و منافع خط مشی است ‪.‬‬
‫تمر کز روی اهداف و میزان تحقق آن است‪.‬‬
‫‪. B‬رویکرد ساختاری‬
‫• خط مشی بر اجزاء تشکیل دهند خود تقسیم می شود و‬
‫اجزاء آن بررسی می شوند‪.‬‬
‫• فرض ‪ :‬قسمت های تشکیل دهنده درست طراحی شده اند و‬
‫صحیح عمل می کنند‪.‬‬
‫‪ . C‬رویکرد باز خوردی‬
‫• ارزیابی یک بازخورد به آنچه اتفاق افتاده است و موارد‬
‫زیر را برسی می کند‪:‬‬
‫‪ -1‬وسعتی که در آن تعهد مطابق اهداف تعیین شده انجام‬
‫شده است‪.‬‬
‫‪ -2‬خط مشی گذاران تا چه حد ‪ ،‬اختیارات قانون گذاری‬
‫خود را در چارچوب قانونی تعیین شده بکار گرفته اند‪.‬‬
‫‪ . D‬رویکرد سیاسی‬
‫• ارزیابی مانند سایر عوامل خط مشی گذاری عمومی ‪،‬‬
‫سیاسی است ‪ .‬و اشاره به تولید اطالعات در مورد ارزش‬
‫با نرخ در آمد سیاسی ( میزان مقبولیت و تغییرات مثبت )‬
‫دارد ‪.‬‬
‫• اهداف خط مشی با توجه به ارزشهای سیاست مداران تعیین‬
‫می شود( شاخص های آن را سیاستمداران تعیین می کنند)‪.‬‬
‫لذا ارزیابی نیز بر اساس سیستم ارزشی و معیارها و‬
‫استانداردهای آنان سنجیده می شود‪.‬‬
‫‪. E‬رویکرد تغییر و توسعه‬
‫• خط مشی عمومی ابزاری است برای ایجاد آمادگی جهت‬
‫انجام تغییرات مطلوب در زمینه های مختلف در یک کشور‬
‫و همچنین تخصیص منابع برای توسعه است ‪ .‬لذا ارزیابی‬
‫بررسی موثر بودن خط مشی در تخصیص منابع و میزان‬
‫فراهم شدن زمینه توسعه کشور است‪.‬‬
‫‪ . F‬رویکرد فرایندی‬
‫• خط مشی در قالب یک فرایند تحلیل می شود‪ .‬مراحل پشت‬
‫سر هم خط مشی گذاری مشخص می شود و وظایفی که در‬
‫هر مرحله باید انجام شود ‪ ،‬مشخص می شود ‪ .‬لذا در ارزیابی‬
‫مرحله به مرحله و در هر مرحله سلسله اقداماتی که انجام می‬
‫شود مورد بررسی قرار می گیرد‪.‬‬
‫اهداف ارزیابی‬
‫‪‬تعیین اینکه آیا برنامه اجرا شده همان چیزی است که مورد‬
‫نظر طراحان و تصویب کنندگان بوده است ؟ یا خیر؟‬
‫‪‬تشخیص و ادراک موفقیت یا شکست ( با مقایسه نقطه‬
‫شروع با پیامد های آن در نقاط بعدی )‪.‬‬
‫‪‬تحلیل نتایج و عوامل موجود در محیط‪.‬‬
‫‪‬کمک به تشخیص اینکه ‪((:‬آیا نیاز به برگشتن به مرحله‬
‫قبلی وجود دارد ؟یا خیر))‬
‫‪‬ممکن است منجر به تغییرات اساسی در خط مشی یا خاتمه‬
‫آن باشد‪.‬‬
‫سطوح ارزیابی‬
‫• بر اساس نظر ‪ Frank Fischer‬سنجش خط مشی در دو‬
‫سطح کار می کند ‪ ،‬که در هر دو سطح ارزیابان در تالش‬
‫هستند که بدانند چه تغییری در اثر اجرای خط مشی به‬
‫وجود آمده است‪.‬‬
‫سطوح ارزیابی‬
‫• سطح اول ‪ :‬در ارتباط با یک برنامه واقعی است‪ ،‬که‬
‫مشارکت کنندگان و شرایط ویژه مسئله است که برنامه در‬
‫آن اجرا شده است ‪ .‬در این ارزیابی ‪ ،‬ارزیابان در ارزیابی‬
‫خود بیشتر قانون – محور عمل می کنند ‪.‬‬
‫• سطح دوم ‪:‬سطح بسیار ذهنی است که عملیات برنامه ریزی‬
‫شده در آن اتفاق می افتد ‪ .‬در این سطح ارزیابان در‬
‫بررسی خود ‪ ،‬هنجاری یا ارزش محور عمل می کنند ‪.‬‬
‫انواع ارزیابی‬
‫• باتوجه به حضور بازیگران و نقش آنها ارزیابی های زیر‬
‫را می توان نام برد‪:‬‬
‫‪ -1‬رویکرد مبتنی بر منابع‬
‫‪ -1‬ارزیابی اداری‬
‫‪ -2‬رویکرد مبتنی بر هدفها‬
‫‪ -3‬رویکرد مبتنی بر فرایند‬
‫‪ -2‬ارزیابی قضایی‬
‫‪ -3‬ارزیابی سیاسی‬
‫ارزیابی اداری‬
‫‪ ‬از نوع ارزیابی های درونی است ‪.‬‬
‫‪ ‬معموال توسط مجریان رسمی خط مشی ها اجرا می شود و نیز ممکن‬
‫است توسط نهادها ‪ ،‬مقامات رسمی ‪ ،‬بروکراسی ها ویا برون سپاری‬
‫به بخش خارج صورت پذیرد‪.‬‬
‫‪ ‬با توجه به نوع سازمانها و ماموریت آنها متفاوت است ‪.‬‬
‫‪ ‬فنی و تخصصی است ‪.‬گاهی ماهیت محرمانه داشته و قابل برون‬
‫سپاری نیست‪.‬‬
‫‪ ‬سازمانهای مسئول ارزیابی اداری ستادهای تخصصی جهت تعیین‬
‫استانداردها و اجرای آن هستند و معموال نتایج را در قالب گزارش‬
‫های مدیریتی ارائه می کنند‪.‬‬
‫‪ ‬توجه به هدف تعیین شده و تمرکز بر استانداردهای مالی ( صرفه‬
‫اقتصادی ) وجود دارد‪.‬‬
‫ارزیابی اداری‪ -‬رویکرد مبتنی بر منابع‬
‫• معموال تحلیل بر اساس ورودی های سازمان انجام می‬
‫شود‪.‬ارزش مقداری به ورودی ها داده می شود و بر اساس‬
‫آن ارزیابی انجام می شود‪.‬‬
‫• تاکید بر کارایی وجود دارد و میزان منابع با توجه به‬
‫صرفه اقتصادی تحلیل می شود ‪.‬‬
‫ارزیابی اداری‪ -‬رویکرد مبتنی بر منابع‬
‫شاخص ها‪:‬‬
‫ جایگاه نفوذ دولت‬‫ مواد اولیه‬‫ توانایی کسب منابع مالی‬‫ کسب نظر موافق گروه های سیاسی‬‫‪ -‬کاهش مقاومت برای ایجاد روش های سازمانی بهتر‪.‬‬
‫ارزیابی اداری – رویکرد مبتنی بر هدف‬
‫• تعیین اینکه ‪ :‬سازمان چه هدفی داشته است ؟ آیا به هدف‬
‫رسیده است ؟ چگونه به آن رسیده است ؟‬
‫هدف این ارزیابی ‪،‬کیفیت خدمات عمومی‪ ،‬رضایت ارباب‬
‫رجوع ‪ ،‬انجام پروژه های خاص و افزایش اقتدار حاکمیت‬
‫است ‪.‬‬
‫ارزیابی اداری – رویکرد مبتنی بر فرایند‬
‫• شاخص های ارزیابی‪:‬‬
‫• به سالمت درونی سازمان ‪،‬‬
‫احترام به قوانین ‪ ،‬رعایت‬
‫‪ -1‬توجه به روابط انسانی‬
‫سلسله مراتب و حفظ شئون‬
‫‪ -2‬ایجاد فرهنگ خاص‬
‫اداری توجه دارد‪.‬‬
‫‪ -3‬کارایی عملیات‬
‫• سازمان اثر بخش سازمانی‬
‫‪ -5‬ارتباط عمودی و افقی‬
‫است که فرایند های آن خوب و‬
‫‪ -6‬رشد و توسعه سازمان‬
‫بی نقص کار کنند‪.‬به محیط‬
‫خارج توجه ندارد و تنها این‬
‫سوال را مطرح می کند که ‪:‬‬
‫((سازمان چگونه با منابع‬
‫داخلی خود کار می کند؟))‬
‫ارزیابی قضایی‬
‫• تمرکز بر ابزار خط مشی است‪ .‬جهت اطمینان از صحت‬
‫اجرای خط مشی‪.‬‬
‫• خود را درگیر نتیجه نمی کند‪.‬و بر رعایت قوانین و مقررات ‪،‬‬
‫دستورالعمل ها و آیین نامه ها نظارت می کند‪.‬‬
‫• نهاد هایی که این نو ارزیابی را انجام می دهند شامل‪:‬‬
‫‪ -1‬قوه قضاییه ( دیوان عدالت اداری و سازمان بازرسی کل‬
‫کشور)‬
‫‪ -2‬مجلس ( دیوان محاسبات )‬
‫‪ -3‬ارزیابی ذی حسابان که به حکم وزیر اقتصاد و دارایی‬
‫منصوب می شوند ‪.‬‬
‫ارزیابی سیاسی‬
‫• بر روابط دولت و ملت متمرکز بوده و معیار ارزیابی‬
‫دقیقی برای آن وجود ندارد‪.‬اما از طریق نوع رفتار مردم‬
‫می توان فهمید که از نوع تائیدی است یا مخالفت ‪.‬‬
‫‪-‬رفتار عمومی هنگام انتخابات‬
‫رفتارهای که درارزیابی سیاسی‬
‫مورد استفاده قرار می گیرند‬
‫ تحلیل نوع ارتباط هیات حاکمه و‬‫مردم‬
‫‪ -‬کیفیت ارتباط مقامات انتخابی و عموم‬
‫ کانال های ارتباطی خط مشی گذاران‬‫‪ ،‬مجریان و مردم‬
‫چه کسی ارزیابی می کند؟‬
‫• به طور طبیعی همه افراد جامعه در خصوص اینکه خط مشی‬
‫چگونه بر آنها اثر می گذارد ارزیابی می کنند ‪.‬‬
‫• اما ارزیابی یک فرایند رسمی است که بوسیله متخصصانی‬
‫که با فرایند و اهداف خط مشی آشنا هستند انجام می شود‪.‬و‬
‫شامل ‪:‬‬
‫‪ .A‬ارزیابان داخلی(سازمانهای که به واسطه ماموریت یا وظیفه رسمی در ارزیابی‬
‫دولت دخالت می نمایند ‪ ،‬ارزیابان داخلی نامیده می شوند)‬
‫‪ .B‬ارزیابان خارجی‬
‫( سازمانهای مستقلی هستند که از محیط خط مشی گذاری دور‬
‫هستند ‪ .‬به طور رسمی در ارتباط با خط مشی ها نیستند ‪ ،‬اما تخصص آنها در ارزیابی معتبر‬
‫خط مشی ها است)‪.‬‬
‫رویکردهای ارزیابی‬
‫الف ‪ -‬فرایندی(نظارت)‬
‫تضمین کیفیت‬
‫اندازه گیری تغییر‬
‫ب ‪ -‬نتایج‬
‫تجزیه و تحلیل هزینه منفعت‬
‫پژوهش تجربی‬
‫ج ‪ -‬ارزیابی کلی‬
‫تضمین کیفیت‬
‫• خط مش تا چه اندازه توانسته است نیاز های مردم را‬
‫برطرف کند‪.‬تمرکزبیشتر بر روی نتیجه است‪ .‬در حین ویا‬
‫فورا پس از از اتمام اجرا می توان کار را با مقایسه‬
‫فواصل زمانی منظم شروع نمود ‪.‬‬
‫هرچه اجرای خط مشی دقیقتر صورت پذیرد ‪ ،‬خط مشی‬
‫عمومی موفق تر است ‪.‬‬
‫اندازه گیری تغییر‬
‫• مقایسه یک خط مشی با شرایط اولیه که سبب ایجاد خط‬
‫مشی شده است‪.‬‬
‫• این اندازه گیری بر شایستگی (درستی ) تغییر و اندازه‬
‫تغییر تمرکز دارد ‪.‬‬
‫تجزیه و تحلیل هزینه ‪ -‬منفعت‬
‫• فرض اینکه خط مشی به صورت دقیق مطابق طرح اولیه‬
‫اجرا شود و نتایج آن انتظار حامیانش را تامین نماید ‪(( ،‬آیا‬
‫خط مشی ارزش این هزینه و مخارج را دارد؟)) و ((آیا‬
‫هزینه را جبران نموده است؟‬
‫پژوهش تجربی‬
‫• بررسی مفروضات و کاربردهای یک خط مشی از طریق‬
‫یک پژوهش اکتشافی یا تجربی است ‪ .‬تمرکز روی‬
‫مطالباتی است که کنجر به حمایت از خط مشی شده است ‪.‬‬
‫• شامل گروه های هدف ‪ ،‬نمونه گیری تصادفی ‪ ،‬سنجش‬
‫پیش آزمون‪-‬پس آزمون و مداخله می باشد‪.‬‬
‫ارزیابی کلی‬
‫• همراه با تعریف ارزیابی بر حسب فرایند و نتیجه ای مفهوم‬
‫ارزیابی ممکن است به موضوع ارزیابی تبدیل شود ‪ .‬این‬
‫رویکرد ارزیابی کلی است ‪.‬‬
‫•‬
‫مشکالت ارزیابی خط مشی‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫عدم اطمینان در مورد اهداف خط مشی‬
‫مشکل در تعیین رابطه علت و معلولی‬
‫پراکنده بودن آثار خط مشی‬
‫مشکالت در گردآوری داده ها‬
‫تاثیرات چندگانه مستقیم و غیر مستقیم در حوزه های مختلف‬
‫مقاومت اداری‬
‫افق زمانی محدود‬
‫ارزیابی بدون تاثیر‬
‫خاتمه خط مشی‬
‫• سنجش و ارزیابی خط مشی ‪ ،‬مقایسه اهداف و نتایج و‬
‫بررسی هزینه ها و منافع آن ‪ ،‬بررسی تاثیرات خط مشی و‬
‫تغییر اهداف سیاسی منجر به دادن پاسخ های متفاوت به‬
‫خط مشی ها می شود‪ .‬به کلیه این پاسخ ها خاتمه خط مشی‬
‫گفته می شود‪ .‬این پاسخ ها شامل ‪،‬تغییر ‪ ،‬اصالح ویا لغو‬
‫خط مشی‪.‬‬
‫اينكه امروز چه كس ي هستيم نتيجه انتخاب ديروز خودمان است‬
‫فردا هم همان خواهيم شد كه امروز انتخاب مي كنيم‬