Transcript به نام پروردگار

‫به نام پروردگار‬
‫زیست شناس ی سلولی و مولکولی‬
‫جلسه اول‬
‫دستگاه گلژی‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫سلول چیست؟‬
‫انواع سلول ها؟‬
‫بافت چیست؟‬
‫ماکرو مولکول ها؟‬
‫ویروس ها؟‬
‫سلول از چه بخشهایی ساخته شده است؟‬
‫• اندام چیست؟‬
‫• اندامک درون سلولی چیست؟‬
‫• شبکه آندوپالسمی و انواع آن؟‬
Golgi apparatus
‫مقدمه‬
‫• دستگاه گلژي در سال ‪ 1898‬توسط كامیلو گلژي یاخته‬
‫شناس ایتالیایي براي اولین بار توصیف شد و آن را دستگاه‬
‫رتیكوالر داخلي سلول نامیدند كه بعدا به افتخار وي نام آن‬
‫را به دستگاه گلژي تغییر دادند‪.‬گلژي در سال ‪ 1906‬به‬
‫دلیل كارهاي زیادي كه در زمینه سیتولوژي و هیستولوژي‬
‫انجام داده بود به دریافت جایزه نوبل نائل آمد‪.‬این ارگانل‬
‫براي سالیان متمادي به عنوان موضوع بحث انگیز مابین‬
‫سیتولوژیستها باقي ماند زیرا به راحتي در سلول هاي‬
‫مختلف قابل تشخیص نبود ‪.‬‬
‫کامیلو گلژی براي قابل رویت ساختن آنها گلژي از رنگهایي كه محتواي نقره‪-‬‬
‫اسمیوم و فلزات سنگین دیگر بود استفاده كرد‬
‫‪CAMILLO GOLGI‬‬
‫”‪NOBEL PRIZE FOR THE “BLACK STAIN‬‬
‫آیا همه سلولها دستگاه گلژی دارند؟‬
‫• با مطالعه سلولها توسط میکروسکوبهای نوری و الکترونی‬
‫به این نتیجه رسیدهاند که دستگاه گلژی هم در یاختههای‬
‫جانوری و هم در یاختههای گیاهی وجود دارد و یکی از‬
‫اجزا مهم ساختمانی یاختههاست که بویژه در اعمال ترشحی‬
‫سلولها فعالیت زیادی دارد‪.‬‬
‫• در قارچها‪ ،‬دیکتیوزومها کمیاب هستند‬
‫• در پروکاریوتها تاکنون دیکتیوزومی شناخته نشده است‪.‬‬
‫ساختمان دستگاه گلژی‬
‫• ساکول‪،‬سیسترن‪،‬سیسترنا‬
‫• دیکتیوزوم(‪ 3‬تا ‪ 8‬سیسترن)‪ :‬واحد اصلی دستگاه گلژی‬
‫ساکول یا سیسترن یا سیسترنا‬
‫‪(a‬‬
‫‪(b‬‬
‫‪(c‬‬
‫‪(d‬‬
‫‪(e‬‬
‫‪(f‬‬
‫‪(g‬‬
‫کیسههای پهن و قرصی شکل غشایی‬
‫بخش میانی صاف و وسعتی حدود یک میکرومتر‬
‫کنارههای کیسه بسیار چین خورده و متراکم که قدرت جوانه زدن‬
‫دارند و وزیکولهای کوچکی را ایجاد میکنند‪.‬‬
‫هر ساکول حالت کمانی دارد و یک سطح آن برآمده و سطح دیگر‬
‫فرو رفته است‪.‬‬
‫ضخامت غشای ساکول همانند غشاي شبكه آندوپالسمي است‪.‬‬
‫سطح سیسترن یا ساکول صاف و بدون ریبوزوم است‪.‬‬
‫بین ساکولهای یک دیکتیوزوم سیتوزول وجود دارد و توسط‬
‫پروتئینهای رشتهای و لولهای بهم متصل شدهاند‪.‬‬
‫بخشهای دیکتیوزوم‬
‫• سطح محدب‪،‬سطح نزدیک‪cis،‬‬
‫• ناحیه میانی ‪medial‬‬
‫• سطح مقعر‪ ،‬سطح دور‪trans ،‬‬
‫سطح محدب‪،‬سطح نزدیک‪cis،‬‬
‫• ناحیه یا قطب محدب‪ :‬این قطب به نامهای مختلف از جمله سطح نزدیک ‪،‬‬
‫سطح تشکیل ‪ ،‬سطح کروموفیل ‪ ،‬سطح اسموفیل و سطح سیس (‪ )Cis‬نامیده‬
‫میشود‪ .‬این بخش نزدیک به شبكه آندوپالسمي و گاهی پوشش هسته اي‬
‫قرار دارد و از راه حفرههای گذر یا وزیکولهای انتقالی با شبکه آندوپالسمی‬
‫ارتباط دارد و مواد از ناحیه ‪ Transition‬شبکه آندوپالسمی به دستگاه‬
‫گلژی میرسد‪ .‬این سطح کروموفیل یا رنگ دوست است‪.‬‬
‫ساکولهای جدید از این سطح بر روی ساکولهای قدیم قرار میگیرند و به‬
‫همین جهت سطح تشکیل نیز نامیده میشوند‪ .‬غشاهای سیترناهای جدید‬
‫نازکتر از قدیمیها هستند‪ .‬وزیکولهای کوچکی به نام وزیکولهای انتقالی یا‬
‫حفرههای گذر به عنوان ساختارهای انتقالی برای حمل مواد از شبکه‬
‫آندوپالسمی دانهدار به گلژی در منطقه سیس وارد عمل میشود‪ .‬گاهی‬
‫برخی وزیکولها از بخش سیس گلژی به شبکه آندوپالسمی برگردانده‬
‫میشوند‪.‬‬
‫ناحیه میانی ‪medial‬‬
‫• چند کیسه یا ساکول دارد که بطور منظم روی هم قرار‬
‫گرفتهاند‪ .‬تعداد این کیسهها به نوع سلول بستگی دارد و‬
‫اغلب نزدیک به ‪ 5‬است‪.‬‬
‫سطح مقعر‪ ،‬سطح دور‪trans ،‬‬
‫• به نامهای سطح ترشح ‪ ،‬سطح گود یا کاو ‪ ،‬سطح بلوغ ‪،‬‬
‫منطقه ترانس ‪ ،‬سطح کروموفوب یا رنگ گریز نیز خوانده‬
‫میشود‪ .‬این سطح دور از شبکه آندوپالسمی و در مجاورت‬
‫کیسههای ترشحی و گرانولهای ذخیرهای قرار دارد و مواد‬
‫از این طریق از گلژی خارج میشوند و با واسطه حفره‬
‫گلژی به سوی بخشهای دیگر از جمله غشاي سیتوپالسمي‬
‫میروند‪ .‬در این سطح ساکولها یا سیسترناهای قدیمی به‬
‫صورت حفره یا وزیکول در میآیند که مواد ترشحی در‬
‫آنها وجود دارد‪.‬‬
‫سطح تشکیل و سطح ترشح؟‬
‫دوناحیه مرتبط با دستگاه گلژی‬
‫• شبکه ترانس گلژی ‪ :TGN‬در مجاورت سطح دور و شامل‬
‫کیسه های چندشکل‬
‫• شبکه سیس گلژی ‪ :CGN‬مجموعه کیسه های چندشکل و به‬
‫هم پیوسته در مجاورت سطح نزدیک‬
‫تركیبات شیمیایي دستگاه گلژي‬
‫• اساس تركیب شیمیایي دستگاه گلژي فسفولیپوپروتئیني است ‪.‬‬
‫• ‪-1‬غشاي گلژي داراي ‪ %60‬پروتئین و ‪ %40‬لیپید است كه‬
‫• از مهمترین فسفولیپیدهاي دستگاه گلژي جانوران فسفاتیدیل كولین و در سلول هاي‬
‫گیاهي فسفاتیدیل گلیسرول و اسید فسفاتیدیك است ‪.‬‬
‫• ‪-2‬كربوهیدراتها شامل گلوكز‪-‬گاالكتوز‪-‬مانوز‪-‬فروكتوز‪-‬پنتوزها‬
‫• ‪-3‬آنزیمها‪-‬گلیكوزیل ترانسفراز انتقال قند از یك دهنده به یك پذیرنده را كاتالیز مي كند‬
‫آنزیم نشانه دستگاه گلژي است تیامین پیروفسفاتاز‪-‬اسید فسفاتاز و آنزیمهاي هیدروالزي‬
‫است ‪.‬‬
‫• ‪ -4‬آب‬
‫ مواد معدني‬‫• ‪5‬‬
‫• ‪ -6‬گلیكوپروتدینها‬
‫منشا و نحوه تشكیل دستگاه گلژي‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪ -1‬وزیكول هایي كه از شبكه آندوپالسمي جدا مي گردند ‪.‬‬
‫‪ -2‬وزیكولهایي كه از غشا خارجي پوشش هسته منشا مي گیرند ‪.‬‬
‫‪ -3‬وزیكولهایي كه از به درون كشیده شدن غشا پالسمایي تشكیل مي گردند ‪.‬‬
‫‪ -4‬تقسیم دستگاه هاي گلژي كه قبال در سلول موجود بوده اند ‪.‬‬
‫نظریه اي كه منشا دستگاه گلژي را شبكه آندوپالسمي دانسته بیشتر مورد قبول مي‬
‫باشد و توسط مطالعات گوناگون به اثبات رسیده است ‪ .‬وزیكول هایي كه از شبكه‬
‫آندوپالسمي جدا مي گردند و وزیكولهاي انتقالي نامیده مي شوند به قسمت سیس گلژي‬
‫مهاجرت نموده و با سیسترنهاي آن ناحیه ادغام مي گردند كه بدین نحو باعث رشد‬
‫گلژي مي شوند ‪ .‬تصور براین است كه یك دستگاه گلژي كامل به این طریق مي تواند‬
‫به وجود آید‪ .‬در خالل تقسیم سلولي در گیاهان و جانوران تعداد دستگاه گلژي افزایش‬
‫مي یابد و پس از تقسیم هر دو سلول دختر حاصله تقریبا داراي تعداد یكساني از این‬
‫ارگانل با سلول والد خود مي باشند ‪.‬تصاویر پي در پي كه از مراحل تقسیم سلولي‬
‫گرفته شده نشان مي دهند كه تعداد دستگاه گلژي در مراحل متافاز یا آنافاز میتوز‬
‫بیشتر از مراحل ما قبل مي باشد ‪.‬‬
‫اعمال دستگاه گلژی‬
‫•‬
‫پردازش و آماده سازی محصوالت تازه سنتز شده سلولی‪.‬‬
‫گلیکوزیالسیون پروتئینهای ترشحی‪ :‬این فرایند در شبکه آندوپالسمی دانهدار آغاز میشود اما طویل شدن‬
‫و پردازش زنجیره پلیساکارید در گلژی انجام میگیرد‪.‬‬
‫سولفاتاسیون‪ :‬افزودن گروههای سولفات به پروتئینها در سطح دور یا ترانس انجام میگیرد‪.‬‬
‫فزودن گروههای فسفات به پروتئینها‪.‬‬
‫راهنمایی پروتئینها به سوی هدف نهایی‪.‬‬
‫دخالت در سازماندهی برخی از اندامکهای سلولی از جمله لیزوزومها‪.‬‬
‫دخالت در تشکیل ‪ ،‬گسترش و رشد غشاي سلولي‪.‬‬
‫دخالت در ترشحات نورونی یا تشکیل کیسههای سیناسپی محتوی نوروترانسیمتر‬
‫ترشح موسیالژها و مواد ژلهای با زیر بنای پلی ساکاریدهای اسیدی بویژه در سلولهاي گیاهي‪.‬‬
‫دخالت در تولید و ترشح پولک و پوشش سیلیسی سطح جلبكها‪.‬‬
‫دخالت دراگزو سیتوز سلول‪.‬‬
‫ایجاد تغییرات شیمیایی در مولکولها‬
‫میکروبادی ها‬
‫• در گذشته میکروبادی برای نامیدن اجزای سلولی مختلفی مثل حفره های‬
‫کوچک سیتوپالسمی‪ ،‬واکوئل های کوچک و حفره های حاصل از به درون‬
‫برگشتگی غشا سلول و اندامک هایی مثل پراکسی زوم و گلی اکسی زوم به‬
‫کار بردم می شد‪.‬‬
‫• میکروبادی ها از نظر شکل ظاهری‪ ،‬ساختار و ترکیب شیمیایی و عملکرد‬
‫در سلول ها ‪ ،‬بافت ها و گونه های مختلف جانوران تنوع زیادی دارند‪.‬‬
‫مهم ترین انواع میکروبادی ها شامل پراکسی زوم ها و گلی اکسی زوم ها‬
‫هستند‪.‬‬
‫• تک غشایی و ماتریکس گرانوالر‬
‫•موفق باشین‬