Transcript Breast feed

‫تغذیهشیر‬
‫تغذیه با‬
‫مادر‬
‫اهداف‬
‫‪‬خصوصیات شیر مادر را بیان کند‪.‬‬
‫‪‬نحوه ترشح شیر مادر راتوضیح دهد‪.‬‬
‫‪‬تفاوت شیر کامل را با کلستروم بیان کند‪.‬‬
‫‪‬تفاوت تغذیه شیر گاو وشیر مادر را بیان کند‪.‬‬
‫‪‬مزایای مادری تغذیه با شیر مادررا توضیح دهد‪.‬‬
‫‪‬عفونت پستان را توضیح دهد‪.‬‬
‫‪‬شرایط دوشیدن شیر راتوضیح دهد‪.‬‬
‫شیر مادر‬
‫‪‬كاملترین و بهترین غذا براي كودك‬
‫‪‬قابل هضم ترین غذا براي نوزاد‬
‫‪‬نقش سینه مادر بعد از تولد مانند نقش جفت در دوران بارداري‬
‫است‪.‬‬
‫‪‬وابستگي كودك به شیر مادر در ‪ 6‬ماه اول زندگي مشابه دوران‬
‫بارداري است‪.‬‬
‫‪‬تقسیم سلولي مغز در دو سال اول زندگي ادامه مي یابد‪.‬‬
‫‪‬بنابراین تغذیه كافي مادر در سه ماه آخر بارداري و انتقال آن از‬
‫طریق جفت به جنین و نیز شیرخوار در دو سال اول زندگي از نظر‬
‫رشد مغز بسیار مهم است‪.‬‬
‫فیزیولوژی ترشح شیر‬
‫‪‬در دوران حاملگی استروژن و پروژسترون به مقدار زیاد توسط‬
‫جفت ترشح می گردد‪.‬‬
‫‪‬استروژن‬
‫‪‬پروژسترون‬
‫کلستروم‬
‫رشد و هایپزپالزی مجاری شیری‬
‫رشد آلوئول های ‪ Breast‬و تحریک ترشح‬
‫‪‬پس از تولد دو هورمون پروالکتین و اکسی توسین تولید و ترشح‬
‫شیر را بر عهده دارند‪.‬‬
‫پروالکتین (‪) Prolactin‬‬
‫مكيدن شيرخوار‬
‫تحریك اعصاب اطراف‪Nipple‬و‬
‫انتقال پيام به هيپوفيزقدامی‬
‫توليد شير توسط پروالکتين‬
‫اکسی توسین‬
‫مكيدن شيرخوار‬
‫تحریك اعصاب اطراف ‪Nipple‬‬
‫و انتقال پيام به هيپوفيزخلفی‬
‫ترشح شير توسط اکسی توسين‬
‫‪Milk Ejection- Let down Reflex‬‬
‫‪ ‬در تولید شیر دفعات مكیدن اهمیت دارد نه طول مدت‬
‫مكیدن‪.‬‬
‫كاهش استروژن پس از زایمان موجب افزایش پروالكتین‬
‫و تولید شیر مي شود‪.‬‬
‫عوامل مؤثر در ترشح و تولید شیر‬
‫‪‬گریه شیرخوار سبب رفلكس ترشح شیر مي شود‪.‬‬
‫‪‬اضطراب و نگراني مادرسبب ترشح اپي نفرین و‬
‫درنتیجه مهار ترشح اكسي توسین و ترشح شیر مي شود‪.‬‬
‫‪‬آرامش مادر سبب افزایش ترشح شیر مي شود‪.‬‬
‫‪‬مهمترین عامل در تداوم شیردهي مكیدن نوزاد است‪.‬‬
‫آغوز (‪)Colostrums‬‬
‫‪‬آغوز یا ماک مایع رقیق زرد رنگ‬
‫‪‬استریل با ‪ PH‬قلیایی‬
‫‪‬میزان پروتئین آن سه برابر شیر كامل است‪.‬‬
‫‪‬مواد قندي و چربي كمتر از شیر مادر است‪.‬‬
‫‪‬حاوي ‪ 10‬اسیدآمینه ضروري مي باشد‪.‬‬
‫‪‬حاوي ‪ IgA‬ترشحي والكتوفرین مي باشد‪.‬‬
‫‪‬مقدار بیشتري از ویتامین هاي محلول در چربي و مواد معدني‬
‫دارد‪.‬‬
‫‪‬ترشح آن تا ‪ 5‬روز ادامه دارد‪.‬‬
‫خصوصیات شیر انسان‬
‫‪ ‬تركیب ابتداي شیر را ‪ fore milk‬گویند كه حاوي تركیب‬
‫باالي پروتئین و ویتامین است ولي رقیق است‪.‬‬
‫‪ ‬تركیب انتهاي شیر را ‪ hind milk‬گویند كه چربي و كالري‬
‫باالیي دارد‪.‬‬
‫خصوصیات شیر انسان‬
‫‪‬کربوهیدرات اصلی شیر مادر الکتوز می باشد‪.‬‬
‫‪‬الكتوزسبب رشد الکتوباسیلوس می شود این ارگانیسم با تبدیل به اسیدالكتیك‬
‫باعث ایجاد محیط اسیدي در روده شیرخوار مي شود و مانع رشد میكروارگانیسم‬
‫هاي پاتوژن مي شود‪.‬‬
‫‪ ‬محیط اسیدي همچنین سبب جذب بهتر كلسیم‪،‬فسفر و آهن مي شود‪.‬‬
‫‪‬الكتوز با تبدیل به گلوكز و گاالكتوز قند مورد نیاز رشد مغز شیرخوار را فراهم‬
‫مي كنند‪.‬‬
‫خصوصیات شیر انسان‬
‫‪‬پروتئین شیر انسان یك سوم شیر گاو است‪ .‬ولي هضم آن راحت تر از‬
‫پروتئین شیر گاو است‪.‬‬
‫‪‬پروتئین اصلي شیر انسان الكتوآلبومین و پروتئین اصلي شیر گاو كازئین‬
‫است كه منجر به آلرژي نوزاد مي شود‪.‬‬
‫‪‬دو اسید آمینه سیستین و تورین موجود در شیر انسان برای رشد سلول هاي‬
‫مغز مهم است كه در شیر گاو وجود ندارند‪.‬‬
‫‪‬میزان ابتال به آلرژي‪،‬آسم‪ ،‬اگزما‪،‬نفخ‪،‬اسهال و حساسیت به پروتئین در‬
‫نوزاداني كه شیر مادر مي خورند نسبت به كساني كه شیر خشك مي خورند‬
‫بسیار كمتر است‪.‬‬
‫خصوصیات شیر انسان‬
‫‪‬چربي شیر مادر ‪ 50‬درصد نیازهاي كالري نوزاد را تأمین مي كند‪.‬‬
‫‪‬میزان چربي شیر مادر در صبح حداقل و در بعداز ظهر حداكثر مي باشد‪.‬‬
‫‪ %95‬چربي شیر مادر قابل هضم مي باشد و در شیر گاو ‪ 61‬درصد‪.‬‬
‫‪‬چربي شیر مادر در شروع هر وعده كم و بتدریج افزایش مي یابد‪.‬‬
‫‪‬میزان اسید هاي چرب شیر مادر كمتر اشباع شده است ومتابولیسم كلسترول‬
‫بهترانجام مي شود در نتیجه احتمال بیماري قلبي در بزرگسالي كاهش مي یابد‪.‬‬
‫خصوصیات شیر انسان‬
‫‪‬ویتامین موجود در شیر انسان منعكس كننده وضع تغذیه اي مادر است‪.‬‬
‫‪‬مقادیر ویتامین ‪ A,D‬در شیر مادر تحت تأثیر رژیم غذایي مادر است‪.‬‬
‫‪‬میزان ویتامین ‪ A‬شیر مادر بیشتر از شیر گاو است‪.‬‬
‫‪‬كلستروم غني از ‪ vit E‬مي باشد‪.‬‬
‫‪‬ویتامین ‪ C‬شیر مادر بیشتر از شیر گاو مي باشد اما به دریافت غذایي مادر‬
‫بستگي دارد‪.‬‬
‫خصوصیات شیر انسان‬
‫‪ ‬بر خالف ویتامینها‪ ،‬مواد معدني موجود در شیر مادر بسیار كم تحت‬
‫تأثیر رژیم مصرفي و یا ذخیره مادر قرار مي گیرد‪.‬‬
‫‪ ‬آهن‪:‬شیر انسان نسبت به شیر گاو مقدار آهن كمي دارند اما میزان‬
‫جذب آهن در شیر انسان ‪ %49‬است در حالي كه میزان جذب آهن در‬
‫شیر گاو فقط ‪ %4‬مي باشد‪.‬‬
‫‪ ‬نوزاد تا ‪ 4-6‬ماهگي ذخیره آهن دارد و نیازي به مكمل آهن ندارد‪.‬‬
‫‪ ‬به دلیل وجود الكتوز و ویتامین ‪ C‬در شیر مادر میزان جذب آهن آن‬
‫باالست‪.‬‬
‫تفاوت شیر مادر با شیر خشك از نظر مواد معدني‬
‫‪‬سطح كلسیم‪،‬فسفر‪،‬سدیم و پتاسیم در شیر مادر پایین تر است‪.‬‬
‫سدیم پایین تر با كلیه نارس نوزادمتناسب است‪.‬‬
‫‪‬میزان كلسیم موجود در شیر مادر ¼ شیر گاو و كامال مناسب رشد‬
‫شیر خوار است‪.‬‬
‫‪‬نسبت كلسیم به فسفر در شیر مادر ‪ 2‬به ‪ 1‬است اما در شیر خشك‬
‫این میزان فسفر باالتر است و ممكن است نوزاد را در معرض‬
‫هیپوكلسمي و تشنج قرار دهد‪.‬‬
‫مزایای ایمنی شیر مادر‬
‫‪‬با افزایش سن و وزن جنین میزان ایمنوگولبولین ها افزایش مي یابد و‬
‫ارتباط مستقیم با سن و وزن نوزاد در هنگام تولد دارد‪.‬‬
‫‪‬الكتوفرین(پروتئین حاوي هم) در شیر انسان به مقدار فراوان وجود‬
‫دارد كه بر جذب آهن در روده مؤثر است‪.‬‬
‫‪‬عامل بیفیدوس موجود در شیر مادر موجب رشد باسیلهاي گرم مثبت به‬
‫خصوص الكتوباسیلوس بیفیدوس درفلور روده شده و با تولید اسید استیك‬
‫از الكتوز سبب تضعیف رشد عوامل بیماري زا مي شود‪.‬‬
‫مزایای ایمنی شیر مادر‬
‫‪ IgG‬تنها ایمنوگلوبولیني است كه قادر به عبور از جفت مي باشد‪ .‬در ‪ 6‬ماه‬
‫اول جنیني عبور آن ناچیز است اما در سه ماه آخر بارداري مقدار قابل‬
‫مالحظه اي از آن به جنین منتقل مي شود‪.‬‬
‫‪‬با افزایش سن جنین مقدار انتقال ‪ IgG‬به بدن وي افزایش مي یابد‪.‬‬
‫مزایای مادری‬
‫‪‬شیر دادن به نوزاد سبب ترشح اكسي توسین شده كه منجر به انقباض و‬
‫برگشت سریعتر رحم به وضعیت قبلي و در نتیجه كنترل خونریزي مي شود‪.‬‬
‫‪‬خطر سرطان سینه و تخمدان در مادران كه با شیر خود نوزاد را تغذیه مي‬
‫كنند كمتر است‪.‬‬
‫‪‬مادر سریعتر به وزن قبل از بارداري باز مي گردد‪.‬‬
‫‪‬مکیدن نوزاد باعث رفلکس پروالکتین شده‬
‫تاخیر در تخمک گذاری‬
‫وضعیت صحیح شیردهي‬
‫‪‬باید عالوه بر نیپل قسمتي از آرئوال هم در دهان نوزاد قرار گیرد‪.‬‬
‫‪‬چانه نوزاد به سینه مادر چسبیده و سر و بدن نوزاد در یك امتداد باشد‪.‬‬
‫وضعیت صحیح شیردهي‬
‫‪‬لب تحتاني نوزاد به بیرون برگشته باشد و صداي قورت دادن‬
‫شیر شنیده شود‪.‬‬
‫‪‬در صورت شنیدن صداي ملچ ملوچ سینه درست در دهان نوزاد‬
‫نیست و احتمال شقاق افزایش مي یابد‪.‬‬
‫‪‬مادر باید در وضعیت نشسته و تكیه گاه در پشت داشته باشد یا‬
‫در حالت خوابیده به پهلو قرار گیرد‪.‬‬
‫مشکالت شایع ‪Breast‬‬
‫احتقان سینه یا ‪Engorgement‬‬
‫‪‬در اثر عدم تخلیه مكرر سینه و پرخوني سینه اتفاق مي افتد‪.‬‬
‫‪‬تب شیردهی‬
‫‪ 16-4‬ساعت از بین می رود‪.‬‬
‫‪‬در صورت عدم درمان سبب عفونت و آبسه خواهد شد‪.‬‬
‫‪‬با استفاده از كمپرس گرم و ماساژ و تخلیه مداوم با مكیدن صحیح‬
‫شیرخوار مي توان احتقان را درمان و از آن پیشگیري كرد‪.‬‬
‫مشکالت شایع ‪Breast‬‬
‫عفونت پستان (‪)Mastitis‬‬
‫‪ ‬ماستیت التهاب و عفونت پارانشیم سینه مي باشد كه ممكن است‬
‫در اثر عوامل عفوني باشد و منجر به تورم‪،‬درد و قرمزي در‬
‫سینه مي شود‪.‬‬
‫‪ 4-2( ‬هفته پس از زایمان)‬
‫‪ ‬درمان‪:‬عمده ترین درمان تخلیه پستان مي باشد قبل از شیردهي‬
‫از كمپرس گرم و بعد از شیردهي از كمپرس سرد استفاده شود‪.‬‬
‫‪ ‬شیردهي باید از سینه مبتال انجام شود زیرا تجمع شیر خود سبب‬
‫تشدید بیماري مي شود‪.‬‬
‫‪ ‬در صورت ایجاد آبسه باید تخلیه شود و ‪ 48-72‬ساعت باید شیر‬
‫سینه مبتال دوشیده و دور ریخته شود‪.‬‬
‫موارد منع شیردهي‬
‫‪‬لب شكري و شكاف كام در نوزاد تا قبل از ترمیم‬
‫‪‬آترزي كوان (مسدود شدن سوراخ گرفتگي بیني)‬
‫‪‬گاالكتوزومي نوزاد‬
‫‪‬سرطان سینه مادر‬
‫‪‬ابتالي مادر به عفونت ‪HIV‬‬
‫‪‬یرقان ناشي از شیر مادر‬
‫‪‬آبسه پستان‬
‫شرایط دوشیدن شیر‬
‫‪‬ظرف نگهداري شیر باید پالستیكي درب دار باشد‪.‬‬
‫‪‬قبل از دوشیدن شیرباید دست ها شسته شود‪.‬‬
‫‪‬شیر دوشیده شده دردماي اتاق تا ‪ 6‬ساعت‪،‬در یخچال تا ‪ 48‬ساعت در فریزر‬
‫باالي یخچال تا دو هفته‪ ،‬در فریزرهاي معمولي تا ‪ 3‬ماه و در فریزرهاي‬
‫صنعتي تا ‪ 6‬ماه قابل استفاده میباشد‪.‬‬
‫‪‬هنگام استفاده باید زیر آب ولرم گرفته شود تا یخ آن باز شود در صورت‬
‫عدم استفاده باید دور ریخته شود‪.‬‬
‫خسته نباشید‬