ثبت مشخصات گاو شیری
Download
Report
Transcript ثبت مشخصات گاو شیری
ثبت مشخصات گاو شیری
• اهمیت
• اهداف
• تاریخچه
• مراحل
اهمیت ثبت مشخصات
• هدف طرح های اصالح نژاد تغییر در خصوصیات تولیدی
و بهبود عملکرد دام است و هر نوع فعالیت مدیریتی و
اصالح نژادی با هویت بخشیدن به دامها و تفکیک و
شناسایی تک تک آنها در گله امکان پذیر می شود.
• در سالهای اخیربا ورود تکنیک تلقیح مصنوعی به صنعت
دامپروری و ایجاد گله های بزرگ ،برای بررسی نتایج و
ارزشیابی نتیجه اصالح نژاد در گاوهای اصیل گروهی به
نام ثبت مشخصات و رکورد گیری تشکیل گردیده است.
اهداف ثبت مشخصات
•
•
•
•
•
•
هویت بخشیدن به گله
جهت گیری حذف و انتخاب گاوها
مدیریت بهتر
انجام ( plan matingنقشه تالقی)
کنترل همخونی
ارزیابی ژنتیکی تک تک حیوانات گله
تاریخچه
در ایران تاریخ دقیقی را نمی توان به ثبت مشخصات نسبت داد
ولی در بخش دولتی حدودا از سال 1350و به طور مستمر و پیگیر
از سال 1362و با وارد کردن 1600رأس گاو رجیستر از کشور
کانادا توسط کمیته ثبت مشخصات مرکز اصالح نژاد در سطح
گله های تحت پوشش شروع به فعالیت نمود.
عوامل موثر بر ثبت مشخصات و وظایف آنها
• تولید کننده اطالعات :در واقع همان گاوداری است که اطالعات
در آنجا تولید می شود.
• انتقال دهنده اطالعات :مراکزی هستند دولتی یا غیر دولتی که
اطالعات را از گاوداری دریافت کرده و به مراکز باالتر تحویل می
دهند.
• دریافت کننده اطالعات :مرکز اصالح نژاد دام کشور می باشد که
اطالعات کل گاوداریهای کشور را از مراکز استانی دریافت و آنالیز
کرده و نهایتا نتایج را به آنها ارجاع می دهند.
مراحل ثبت مشخصات
• شناسایی و تعیین هویت
• صدور شناسنامه
• تعیین شماره ثبت
شناسایی و تعیین هویت
• روشهای دائم و موقت
• روشهای دائم :خال کوبی ،بریدن لبه های گوش ،داغ زدن،
ابزار تعیین هویت الکترونیک ،اسکچ (لکه برداری) ،اثر
پوزه و تعیین گروههای خونی
• روشهای موقت :پالک گوش ،پالک گردن ،ساق بند،
عالمت گذاری با رنگ ،شماره گذاری روی شاخ و غیره
خالکوبی Tatooing
• به کمک پنس مخصوص خالکوبی-
روی بدن گاو و بیشتر روی سطح
داخلی گوش -مناسب برای نژادهای
یکرنگ مثل براون سوئیس و جرزی
• معایب :اگر رنگ به خوبی روی
پوست کشیده نشود شماره پس از
گذشت زمان کم رنگ می شود -برای
خواندن شماره نیاز به مقید کردن
دام-ضدعفونی کردن وسایل پس از
خالکوبی هر دام
بریدن لبه های گوش Knockting
• روش ساده ای برای شناسایی
گاوها مشروط بر اینکه برش ها
مفهوم خاص ی داشته باشد و از
کد بندی مشخص ی پیروی کند.
• معایب :خواندن کدها از فاصله
دور دشوار است -امکان
استفاده از این سیستم برای
گله های بزرگ وجود ندارد.
داغ زدن ()Branding
• به سه روش صورت می گیرد:
• داغ زدن سرد
• داغ زدن گرم
• خمیر قلیایی سوزاننده
داغ گرم ()Hot branding
•
•
•
•
در این روش از آهن گداخته استفاده می شود.
نتیجه این نوع داغ زنی با توجه به عواملی نظیر سن دام ،اندازه و
ترکیب ابزار داغ زنی ،نوع پوست ضخامت عضله زیرین ،طول
مدت و فشاری که بر ابزار وارد می شود متفاوت است.
مقدار قابل توجهی از ارزش پوست کاسته می شود.
روش ساده تر استفاده از خمیر قلیایی سوزاننده است که اثری
شبیه داغ گرم دارد .در چند روز اول پس از استفاده باید دام را از
باران و رطوبت دور نگه داشت.
Electronic Identification Device
ابزار تعیین هویت الکترونیک)(EID
• از طریق ریز تراشه هایی به ابعاد
20در 75میلی متر و به وزن
تقریبی 70گرم با قابلیت ارسال
پیام
• در انواع مختلف :گردنبند-
کپسولهای شیشه ای زیر پوستی-
کپسولهای درون شکمبه
• عیب اصلی :اگر به هر دلیل
فرستنده از کار بیفتد شناسایی
دام امکان پذیر نیست.
اسکچ یا لکه برداری ()Sketch
• رسم و طراحی کامل شکل و
خصوصیات ظاهری حیوان
• سه نمای سمت راست ،سمت
چپ بدن و صورت رسم شود.
• هنگامی که بدن حیوان
یکنواخت باشد زیاد کارایی
ندارد.
اثر پوزه Nazolabiogram
• چین های انتهای پوزه گاو مانند
اثر انگشت انسان است.
• مقداری موم سفید را پس از
چند دقیقه مالش با فشار روی
پوزه حیوان گذاشته سپس آن
را در ظرفی به آزمایشگاه می
فرستند.
• در آزمایشگاه با سرب سیاه
وضوح چین ها را افزایش می
دهند.
تعیین گروههای خونی
• این روش بیشتر برای شناسایی گاوهای نر مخصوص اسپرم گیری
به کار می رود.
• بیش از 70نوع عامل گروه خونی کشف شده است.
• به ندرت اتفاق می افتد که دو گاو تیپ خونی شبیه هم داشته
باشند.
پالک گوش ()Ear tag
• فلزی کوچک و پالستیکی بزرگ
• نوع فلزی را زمان واکسن
بروسلوزدر گوش قرار می دهند
و برای خواندن باید دام را
مقید کرد.
• نوع پالستیکی بزرگ است و از
فاصله دور نیز می توان عالئم را
تشخیص داد.
پالک گردن
• در این روش از نوار یا حلقه های
زنجیری یا پالستیکی گردن
استفاده می شود.
• معایب :امکان شکستگی یا افتادن
در وضعیت های نامساعد محیطی
• در شیردوش ی به سختی خوانده می
شود.
• امکان خفگی دام
ساق بند ()Leg band
• در این روش شماره در دو طرف
ساق بند حک می شود.
• برای تسهیل شناسایی دام در
سالن شیردوش ی
• برای مرتع یا جایگاه باز مناسب
نیست زیرا ممکن است بر اثر
چسبیدگی کود و گل و الی ناخوانا
شوند.
عالمت گذاری با رنگ
• این روش بیشتر برای مشخص
کردن دام در وضعیتهای
خاص ی از قبیل درمان ورم
پستان و تشخیص آن در بین
سایر دامها مورد استفاده
قرار می گیرد.
شماره گذاری روی شاخ
• گاهی گاوهای گوشتی و گاوهایی را
که شاخ آنها قطع نشده است با
داغ زدن روی شاخ عالمت می
گذارند .در این روش شماره های
کوچک مس ی را پس از گداخته
شدن روی شاخ قرار می دهند.
• این روش برای دامهای نسبتا بالغ
مناسب است.
داغ سرد ()Freeze branding
•
•
•
•
برای اجتناب از درد ناش ی از داغ
گرم این روش مرسوم شده است.
به علت دائمی و ساده بودن به
طور گسترده استفاده می شود.
از بین رفتن سلولهای رنگی یا
مالنوسیتها در فولیکولهای مو
باعث رویش موی سفید در محل
داغ می شود.
با دو روش ازت مایع و یخ خشک
با الکل
داغ سرد
• در روش ازت مایع از آنجا که
این ماده خیلی سردتر از یخ
خشک است ،زمان بندی
مدتی که باید عالئم را روی
پوست حیوان گذاشت
اهمیت زیادی دارد و با توجه
به سن ،وزن و وضعیت گاو
متفاوت است.
• در روش یخ خشک و الکل،
الکل مورد استفاده باید
متانل یا اتانل 95درصد یا
بیشتر باشد.
• برای داغ زنی 20رأس گاو
تقریبا 4.5تا 9کیلوگرم یخ
خشک و 7.5تا 11.5لیتر الکل
مورد نیاز است.
وسایل مورد نیاز برای داغ سرد (یخ خشک)
•
•
•
•
•
•
عالمتهای داغ زنی که از آلیاژ مس ساخته شده اند.
یخدان یونولیتی برای نگهداری محلول یخ خشک و الکل
ماشین یا قیچی موزنی برای تراشیدن موهای ناحیه مورد نظر
برس برای تمییز کردن ناحیه مورد نظر
الکل 95درصد یا بیشتر برای مرطوب کردن ناحیه مورد نظر
یخ خشک :در نخستین بار سرد کردن عالمتها و الکل از چند کیلو یخ
خشک استفاده می شود و بعد از آن میزان کمتری مورد نیاز است.
وسایل مورد نیاز (ادامه)
• باکس برای مقید کردن دام
• کرونومتر :برای اینکه هر
عالمت با فشار مناسب به
مدت 50تا 55ثانیه به
پوست چسبانده شود توجه
به زمانبندی اهمیت دارد.
داغ سرد
• قسمت کپل مناسب ترین
ناحیه
• عده ای ناحیه پهلو یا شانه ها
را ترجیح می دهند.
• بعد از حدود 10تا 14روز
موهای سفید شروع به رویش
می کنند.
تهیه شناسنامه (اهمیت)
•
•
•
•
بررس ی وضعیت دام از نظر نگهداری ،پرورش ،تغذیه ،بهداشت،
انتخاب و احیانا حذف از گله
عالوه بر شناخت بهتر باعث افزایش ارزش اقتصادی گاو میشود.
اطالع دقیق از شجره دام کامال ضروریست زیرا امکان دارد در
توارث عالوه بر ژنهای مطلوب ژنهای نامطلوب نیز منتقل شوند.
همچنین اطالع دقیق از شجره دام در زمان انتخاب اسپرم امری
ضروریست.
انواع شناسنامه
•
•
•
•
•
شناسنامه رسمی (شجره دام و مشخصات انفرادی)
شناسنامه بهداشتی و درمانی
شناسنامه تولیدی
شناسنامه تغذیه ای
شناسنامه تولید مثلی
• کارت انفرادی
فرم ثبت مشخصات انفرادی(شناسنامه رسمی)
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
دارای 13بند می باشد.
-1ردیف ثبتی
-2مشخصات گله
-3مشخصات گوساله
-4وضعیت گوساله
-5مشخصات پدر
-6مشخصات مادر
-7مشخصات نامادری
-8تلقیحات انجام یافته
-9نوع باروری
-10چگونگی زایمان مادر
-11لکه برداری (اسکیج)
-12رنگ لکه ها
-13اتصال سیاهی
شناسنامه بهداشتی و درمانی
• این شناسنامه شامل گزارشهایی درباره بهداشت دام از قبیل تاریخ
بیماری ،تشخیص بیماری و درمان ،واکسیناسیون و هر نوع
اطالعاتی که در آینده ممکن است به کار آید.
• از این گزارشها می توان برای :ردیابی مسائل بهداشتی گله ،کمک
به تصمیم گیری برای حذف و آگاهی از مشکالت احتمال آینده
استفاده کرد.
شناسنامه تولیدی
•
•
•
•
•
•
در بر گیرنده گزارش تولید هر رأس گاو در گله است.
از این اطالعات می توان برای:
مشخص کردن مقدار کنسانتره مورد نیاز هر گاو
بررس ی عملکرد گاوها بر اساس روز یا ماه
تعیین گاوهایی که باید حذف شوند
انتخاب تلیسه های جایگزین
• کمک به شناسایی مشکالت مدیریتی در گله
شناسنامه تغذیه ای
•
•
•
•
بعض ی از گاودارها اطالعات مربوط به تغذیه گاوها را نیز ثبت و
نگهداری می کنند.
داشتن این اطالعات به بررس ی سود آور بودن هر رأس گاو کمک
می کند.
در مواردی که تغذیه گروهی است اطالعات مربوط به اجزا و
مقدار جیره غذایی برای بررس ی وضعیت گاوداری مفید خواهد
بود.
در این شناسنامه اطالعات دیگری از قبیل مقدار علوفه ،مقدار
کنسانتره ،استفاده از مرتع و غیره وارد می شود.
شناسنامه تولید مثلی
• برای مدیریت بهتر در گله ،شناسنامه ای الزم است که وضعیت
تولید مثلی تک تک گاوها را مشخص کند.
• داشتن اطالعات کامل در مورد تلقیح و زایمان سبب -1 :تلقیح به
موقع گاوها و -2رعایت مناسب ترین فاصله زایش برای آماده
سازی دام برای دوره بعدی
• حداقل اطالعات :تاریخ زایمان ،وضعیت زایمان ،وضعیت
گوساله ،مشکالت زایمان ،عفونت رحمی ،فحلی ها ،تلقیحات،
بیماریهای تولید مثلی و درمانها ،آزمایشهای تشخیص آبستنی،
تاریخ احتمالی زایمان ،تاریخ خشک کردن و غیره
کارت انفرادی گاو شیری
فرمهای مورد استفاده در مرکز اصالح نژاد
•
•
•
•
فرم شماره :1شناسنامه رسمی گاو
فرم شماره :2لیست مشخصات
فرم شماره :3لیست زایشهای نر وتلفات
فرم شماره :4لیست تطبیقی
• فرم شماره :5گزارش حذف و انتقال
فرم شماره ( 1شناسنامه رسمی گاو)
• بخش ی از اطالعات در گاوداری و بخش ی در معاونت بهبود تولیدات دامی
تکمیل می شود.
• سهم خونی :در بند سوم تحت عنوان درصد HFآمده است.این عبارت
بیان کننده سهم خونی گاو مورد نظر از گاوهای هلشتاین خالص است.
• در قسمت مشخصات پدر :شماره ثبت گوساله های نر داخلی 6رقمی بوده
و با عدد 1شروع می شود مانند 101925اعم از گوساله نرهایی که در
ایستگاههای اسپرم موجودند و یا گوساله نرهایی که در گله استفاده می
شوند.
ادامه فرم 1
• هر اسپرم دارای یک کد می باشد که شامل 3قسمت است به
عنوان مثال در کد اسپرم01 Ho509 :
• قسمت اول ( :)01کد ایستگاه تولید کننده
• قسمت دوم ( :)Hoعالمت نژادی گاو هلشتاین
• قسمت سوم ( :)509شماره بدن گاو نر
اسپرمهای خارجی
•
•
•
•
•
•
•
•
در بخش اسپرمهای وارداتی الزم است شماره ثبت داخلی و خارجی وارد
شود.هر اسپرم خارجی پس از ورود به ایران دارای یک شماره ثبت داخلی
خواهد شد که 6رقمی است و شناسایی مبدأ اسپرم را میسر می سازد:
کشور هلند با دو رقم 50شروع می شود
کشور آملان با دو رقم 51شروع می شود
کشور فرانسه با دو رقم 52شروع می شود
کشور نیوزلند با دو رقم 53شروع می شود
کشور ایتالیا با دو رقم 54شروع می شود
کشور آمریکا با دو رقم 80شروع می شود
کشور کانادا با دو رقم 60شروع می شود
فرم شماره (2لیست مشخصات)
• از روی فرم شماره 1تکمیل
می شود.
• برای جلوگیری از تکرار
ردیفهای ثبتی و شماره گل
فرم شماره ( 3لیست زایشهای نر و تلفات)
• از آنجا که اکثر گوساله های
نر از راههای گوناگون از گله
حذف می شونداطالعات آنها
در این فرم وارد می گردد.
فرم شماره ( 4لیست تطبیقی)
• به دلیل اینکه در اکثر گله ها
شماره بدن چند ماه بعد از تولد
گوساله زده می شود و در این
فاصله شناسایی از طریق شماره
گوش یا شماره ثبت صورت می
گیرد بعد از زدن شماره بدن برای
جلوگیری از بروز اشتباه این
لیست تهیه می شود.
فرم شماره ( 5گزارش حذف و انتقال)
• در صورت حذف تعدادی گاو
از گله به هر دلیل یا در
صورت جابجایی گاوها از گله
ای به گله دیگر یا از استانی
به استان دیگر از این فرم
استفاده می گردد.
رکورد گیری و اهمیت آن در اصالح نژاد
• مهم ترین وظیفه مدیر اقتصادی کردن فعالیت دامپروری است و
رکوردگیری یکی از مهم ترین ابزارهایی است که به مدیر در رسیدن
به این هدف کمک می کند.
• تعریف رکوردگیری :اندازه گیری دقیق و مرتب صفات مورد نظر
برای بررس ی توان تولیدی ،تولید مثلی و اقتصادی گاوهای شیری
است و مهم ترین این صفات،تولید شیر ،چربی ،پروتئین ،تیپ،
تولید مثل و طول عمر اقتصادی
رکورد گیری
•
•
•
•
•
•
•
انواع رکورد:موقت و دائم
روش مناسب رکوردگیری باید دارای خصوصیات زیر باشد:
جدید باشد
کاربردی باشد
به سادگی قابل فهم باشد
بتوان به سادگی آن را ارتقا داد
گزارشهای جمع آوری شده به سادگی تجزیه و تحلیل شود
رکورد گیری
• کاملترین روش تهیه گزارش ،جمع آوری اطالعات به صورت دائمی یا روزانه
است اما در عمل به دالیل گوناگون از جمله هزینه زیاد این روش اجرایی
نیست.
• گزارشهای حاصل از رکوردگیری دوره ای (هفتگی 15 ،روزه ،ماهانه
وغیره)تفاوت نسبتا کمی با رکوردگیری روزانه دارند
فواصل رکورد
گیری
هفتگی
15روز
21روز
ماهانه
درصد تفاوت
04/1
48/1
08/2
68/2
اهمیت رکورد گیری
کنترل تغذیه دام
• اطالعات حاصل از رکوردگیری منظم تغییرات تولید هر گاو را به
تنهایی منعکس می کند.در نتیجه متخصصان تغذیه قادر خواهند
بود گاوها را بر اساس تولید دسته بندی کنند و برای هر دسته
متناسب با تولید و با توجه مواد خوراکی در دسترس و قیمت آنها
اقتصادی ترین و مطلوبترین جیره را توصیه کنند.
اهمیت رکورد گیری
حذف گاوهای کم بهره و انتخاب گاوهای پربهره
• برای جایگزینی هر نسل از گاوهای گله بهترین تلیسه ها را بر اساس
نتایج حاصل از رکورد مادران،خویشاوندان و هم گله ایها انتخاب
می کنند.
• با پیگیری برنامه های رکورد گیری ،تالش برای رفع مشکالت و بهره
گیری از اصول صحیح مدیریت میانگین تولید گله افزایش می
یابد.
• به موازات باال رفتن میانگین تولید ،می توان به تدریج تعداد دام
را بدون کاهش در تولید گله کم کرد و به بهره وری رسید.
اهمیت رکورد گیری
برنامه های اصالح نژاد
•
•
•
•
با توجه به اینکه در اصالح نژاد ،گاو نر به سبب تولید نتاج بیشتر اهمیت
زیادی دارد ،انتخاب آن به اطالعات وسیع ،دقیق و قابل اطمینانی از نظر
علمی نیاز دارد و دقیق ترین و عملی ترین روش ارزیابی و انتخاب آن
استفاده از آزمون نتاج است .از آنجا که آزمون نتاج بر اساس اطالعات
حاصل از رکوردگیری دختران گاوهای نر صورت می گیرد ،اهمیت
رکوردگیری آشکارتر می شود.
جلوگیری از واردات اسپرم
برآورد پارامترهای ژنتیکی(وراثت پذیری و همبستگی )
کمک در برنامه انتقال جنین و جفتگیری های تنظیم شده
اهمیت رکورد گیری
مدیریت تولیدمثل
• تولید شیر به دنبال زایش روی می دهد و با افزایش دوره های
شیردهی تولید شیر افزایش خواهد یافت.
• با کنترل مراحل چرخه تولید مثلی می توان فاصله دو زایش را به
حداقل طبیعی رساند.
• در رکوردگیری عالوه بر رکورد شیر اطالعات مربوط به تولیدمثل
هر گاو(فحلی ،نوع اسپرم،خشکی ،آبستنی ،زایش وغیره) جمع آوری
شده و نقاط ضعف و قوت گاوداری مشخص می شود.
اهمیت رکورد گیری
کنترل آلودگی ها
• از انجا که اندام تولید شیر پستان گاو است ،حفظ آن از آلودگی
(مانند ورم پستان) ،از مهمترین کارهای گاوداری به حساب می آید.
برای این منظور نمونه های شیر را که برای تعیین درصد چربی یا
پروتئین به آزمایشگاه ارسال می شود ،از نظر باکتری شناس ی
نیزآزمایش می کنند و در صورت مشاهده هرگونه عالمت غیر
طبیعی تذکرات الزم داده می شود.
اهمیت رکورد گیری
بررس ی کیفیت شیر
• تعداد سلولهای سوماتیک در هر میلی لیتر شیر ،کمیتی برای بیان
کیفیت شیر است .این سلولها بیشتر از گلبولهای سفید خون و
سلولهای بافت مترشحه شیر تشکیل شده اند.
• بر اساس استاندارهای DHIمقدار SCCدر هر میلی لیتر شیر
به طور طبیعی کمتر از 200000هزار است و این کمیت توسط
دستگاههای پیشرفته الکترونیک در سریعترین زمان مشخص می
شود.
اهمیت رکورد گیری
استفاده در دستگاه های تحقیقاتی
• با رکورد گیری می توان حجم زیادی از اطالعات با ارزش را در
زمینه های تغذیه ،تولید مثل ،مدیریت و غیره به صورت منظم،
دقیق ،علمی و قابل اطمینان برای استفاده در طرح های
مطالعاتی در اختیار مراجع تحقیقاتی قرار داد.
انواع رکورد گیری
• رکورد گیری رسمی یا : Official recordingاز آنجا که اطالعات
بدست آمده از این روش برای اجرای آزمون نتاج و برآورد ارزش اصالحی
گاوهای نر و ماده در برنامه های اصالح نژاد به کار می رود ،مراجع معتبر
(دولتی ،تعاونی ها ،مدیران فنی و غیره) باید رکوردها را تهیه کنند.
• رکورد گیری غیر رسمی :این روش توسط برخی تعاونی ها یا گاوداران به
صورت شخص ی انجام می شود و از اطالعات آن برای بهبود مدیریت و
برخی برنامه های اصالح نژاد استفاده می شود.
چگونگی رکورد گیری
• مدت رکوردگیری در هر بار 24ساعت و طی دو روز انجام می شود
(ظهر ،شب و صبح روز بعد)
• مدت بین دو بار رکوردگیری نباید از 26روز کمتر و از 35روز بیشتر
شود.
• اطالعات مربوط به هر گاو برای کورد گیری هر دوره :شماره
گاو،شماره ثبت گاو ،نام دامداری و کد ،دوره شیردهی ،تاریخ
تلقیح منجربه آبستنی ،شماره اسپرم ،تاریخ زایش ،نحوه تولد،
جنسیت گوساله ،وزن گوساله و غیره
چگونگی رکورد گیری (ادامه)
•
•
•
•
•
حداقل فاصله مجاز بین اولین رکوردگیری و زایش 3روز
حداکثر فاصله بین زایش و اولین رکوردگیری 75روز
حداقل فاصله زمانی برای برداشتن نمونه شیر پس از زایش برای تعیین
درصد چربی 3و تعیین پروتئین 9روز است.
آخرین رکوردگیری زمانی انجام می شود که گاو را فقط یک بار در روز می
دوشند.
اگر گاوی در طول دوره شیردهی سقط کند آن دوره ادامه یافته و اگر
سقط در زمان خشکی باشد روز بعد از سقط اولین روز دوره جدید شیردهی
می باشد.
تصحیح و استاندارد کردن تولید
• برای افزایش دقت سنجش گاوها
باید رکوردها را بر اساس آثار
محیطی شناخته شده ای مانند
سن زایمان ،دفعات دوشش،
روزهای خشک و روزهای بین دو
زایش تصحیح کرد
• ضرایب تصحیح ممکن است در
نژادها و کشورهای مختلف و حتی
فصل های سال متفاوت باشد
تصحیح بر اساس دفعات دوشش
• در گاوداریها معموال گاوها 2یا 3بار در روز دوشیده می شوند .هر
چه دفعات دوشش بیشتر باشد ،مقدار تولید شیر نیز افزایش می
یابد (در نظر گرفتن هزینه).برای مقایسه گاوها با دفعات دوشش
متفاوت تولید آنها با استفاده از جدول مربوطه و بر اساس 2بار
دوشش تصحیح می شود.
• مجموع تولید شیر در دفعات دوشش در حکم تولید روزانه تلقی
می شود.
برآورد کل شیر و چربی در فاصله دو رکورد گیری
• الف -در فاصله زایش تا اولین رکورد گیری :مقدار شیر رکوردگیری
شده در ضریبی که از جدول اولین رکوردگیری استخراج می شود
ضرب و عدد حاصل در کل زمان بین زایش تا اولین رکوردگیری
ضرب می گردد.
• ب -در فاصله رکوردگیری اول و دوم:برای این منظور میانگین
اعداد رکوردگیری اول (تصحیح شده) و دوم را محاسبه و در
فاصله زمانی دو رکوردگیری ضرب می کنیم.
تصحیح تولید بر اساس 305روز
• توصیه کاربردی به گاوداران داشتن دوره شیردهی 305روز و دوره
خشکی 60روز است.
• در مواردی که طول دوره شیردهی کمتر از این مدت است ،برای
مقایسه گاوها باید تولید این مدت را تصحیح کرد (با استفاده از
ضرایب تصحیح از جدول مربوطه).
• روش :با توجه به سن گاو (کمتر یا بیشتر از 36ماه) و تعداد
روزهای شیردهی ،ضریب مربوط به شیر و چربی از جدول
استخراج و در مقدار شیر و چربی تولید شده ضرب می شود.
تصحیح تولید (زمانی که طول دوره بیش از 305روز
است)
• در این موارد به روش زیر می توان عمل کرد:
• مقدار تولید آخرین دوره رکورد گیری را از کل تولید کم می کنیم.
در این صورت طول کل مدت شیردهی گاو به کمتر از 305روز می
رسد .سپس با استفاده از ضرایب جدول ،به تصحیح تولید بر
اساس 305روز می پردازیم.
تصحیح رکورد بر اساس سن
• دالیل:
• -1هدف از تصحیح سن ،معادل ساختن آن با سن حیوان بالغ است تا
رکورد فعلی گاو به نحوی تصحیح شودکه رکوردی که ممکن است در سن
بلوغ داشته باشد ،به دست آید .این عامل معادل بلوغ یا MEنام دارد.
• -2حذف تفاوتهای مربوط به سن زایمان است که امکان دارد انحراف
زیادی در ارزیابی ژنتیکی گاو و ارزیابی ژنتیکی پدرها بوجود آورد .این کار با
استفاده از ضرایب معادل بلوغ در جدول مربوطه انجام می شود.
تصحیح تولید
• فرمول استاندارد تولید شیر بر اساس 305روز و معادل بلوغ
• شیر 305روز=(شیرآخرین رکورد*ضریب متغیر)+عدد ثابت+مجموع شیرتولید شده
• فرمول استاندارد تولید چربی بر اساس 305روز:
• چربی 305روز=(چربی آخرین رکورد*ضریب متغیر)+عدد ثابت+کل چربی تولیدی
تصحیح بر اساس درصدهای متفاوت چربی
)(FCM
• مقایسه شیر با درصدهای متفاوت چربی بر اساس معادله زیر
امکان پذیر است:
)• FCM= (2.66M+100F)/(2.66+4
• که Mمقدار شیر به کیلوگرم و Fمقدار چربی به کیلوگرم و f
درصد چربی شیر است .اگر به جای fعدد 4قرار دهیم رابطه
مورد نیاز برای تصحیح تولید شیر بر اساس 4درصد چربی به
دست خواهد آمد:
• (FCM)4%=15F+0.4M
روش های رکورد گیری شیر
• -1روش دستی :بیشتر در روستاها و مناطقی که گاوهای خود را با
دست می دوشند استفاده می شود .مقدار شیر دوشیده شده به
دقت وزن شده و مقداری از آن برای تعیین درصد چربی و پروتئین
به آزمایشگاه فرستاده می شود.
• -2روش استفاده از شیردوش های سیار:
• در این روش شیر دام با دستگاه در داخل یک مخزن جمع آوری می
شود .بعض ی از آنها مدرج هستند و می توان وزن را از روی ظروف
حاوی شیر مشخص کرد.
روش های رکورد گیری شیر
• -3سیستمهای جاردار:
• این شیردوش ها بسیار متنوع بوده و
در مدلهای مختلف ساخته می
شوند .رکوردگیری در این روش به
دلیل مدرج بودن جارها به راحتی
انجام می شود ،به دلیل اینکه هر
شیشه هر شیشه جاردار مخصوص
یک گاو بوده و شیر دوشیده شده در
داخل این شیشه ها جمع می شود.
در این سیستم نمونه برداری نیز به
سادگی امکان پذیر است.
روش های رکورد گیری شیر
• -4روش میلکومتر (شیر سنج):
• در سیستمهای شیردوش ی خطی شیر به صورت مستقیم به سرد
کن منتقل می شود در این سیستمها میلکومتر بین شیر خروجی از
خرچنگی و لوله انتقال شیر به سرد کن قرار می گیرد .در این حالت
شیر در هنگام دوشیده شدن به نسبت معینی داخل میلکومتر شده
و بقیه مستقیما به سرد کن می ریزد .با توجه به ستون مدرج
میلکومتر مقدار شیر تولیدی مشخص می شود.
روش های رکورد گیری شیر
• -5سیستم متاترون:
• در این سیستم توسط مگنتهای مغناطیسی که به گاو متصل مي شود (عموما ً
بهصورت گردنبند میباشد) گاو شناسایی شده بهطوری که با ورود گاو به
داخل شیردوش دستگاه شیردوش گاو را شناسایی کرده و جایگاه گاو در
ردیف ثبت میشود ،کارتیهها شسته و خرچنگی وصل میشود .این سیستم
فاقد شیشه میباشد و از یک پولستاتور کامالً هوشمند استفاده میشود .شیر
دوشیده شده از دستگاه سنجش عبور کرده و مقدار شیر ،درصد چربی و در
بعضی اوقات حتی سوماتیک سل کانت آن نیز اندازهگیری میشود و این
اطالعات بهصورت دستهبندی شده به نرمافزار مرکزی انتقال می یابد محاسن
این سیستم عبارتند از:
اگر گاو فحل یا بیمار باشد دستگاه به شیردوش و حتی کاربری که در دفتر
گاوداری نشسته اعالم میکند.
در ظاهر این دستگاه از هزینه باالیي برخوردار است ولي با گذشت زمان و در
دراز مدت این تكنولوژي باعث کاهش بسیاری از هزینهها میگردد.
روش های تعیین درصد چربی شیر
• -1ژربر :دراین روش که یک روش مرجع می باشد ،با استفاده از
اسید و الکل و تجهیزاتی از قبیل سانتریفوژ ،شیکر،بوتیرومتر و
غیره درصد چربی شیر را تعیین می نمایند.
• -2الکترونیکی :در این روش با استفاده از تجهیزات مخصوص
آنالیز شیر و شمارش سلولی ،به طور دقیق و سریع قادر به آنالیز و
حتی شمارش سلولی نمونه های شیر مورد آزمایش می باشد.
تعیین وزن دام
• دانستن وزن گوساله و گاو برای تعیین افزایش وزن روزانه ،تنظیم
جیره غذایی ،تعیین زمان کشتار ،تعیین ضریب تبدیل غذایی،
تعیین زمان تلقیح و غیره دارای اهمیت است و به روش های
متفاوتی اندازه گیری می شود:
• -1روش استفاده از فرمول :وزن دام متناسب با حجم بدن تغییر
می کند .بنابراین می توان با اندازه گیری ابعاد بدن و با استفاده
از فرمول های مربوط ،وزن تقریبی را بدست آورد.
تعیین وزن دام
روش استفاده از فرمول
•
•
•
•
•
وزن دام=(*80دور سینه) به توان 3
وزن دام= *80دور سینه*طول بدن*دور شکم
وزن دام= (*40دور مورب سینه) به توان 3
در این روش باید دور سینه را در حالت ناشتا( 12ساعت پس از
آخرین خوراک) اندازه گرفت.
عیب مهم این روش مربوط به دقت آنهاست ،زیرا صحت و دقت
روابط محدود به جمعیت هایی است که اعداد از آنها جمع آوری
شده است و در همه جا قابل استفاده نیست.
تعیین وزن دام
استفاده از وزن متر
• این نوار از یک طرف اندازه دور
سینه را بر حسب سانتی متر و از
طرف دیگر وزن گاو را نشان می
دهد.
تعیین وزن دام
استفاده از باسکول
• استفاده از این وسیله محدود به
گاوداریهای خیلی مدرن یا مراکز
تحقیقاتی است.
عوامل موثر بر رکورد شیر و ترکیبات آن
میزان تولید شیر و ترکیبات موجود در آن نتیجه تاثیر مشترک توراث و
محیط است
جهت افزایش دقت انتخاب الزم است رکورد هر حیوان به طور
صحیحی معرف ظرفیت ژنتیکی آن حیوان باشد ولی در واقع رکورد های
تولید شیر عالوه بر نژاد تحت تاثیر عوامل محیطی مختلفی است نظیر
اثرات گله ،سال زایش ،دفعات دوشش در روز ،طول شیر دهی ،تغذیه
و غیره قرار دارد.
عوامل موثر بر رکورد شیر و ترکیبات آن
•
•
•
•
•
•
•
•
تفاوت های نژادی
گله
طول دوره شیردهی
دفعات دوشش در روز
سن زایش
دفعات زایش
فصل زایش
طول مدت خشکی و شرایط جسمانی
تفاوت های نژادی
• نژاد های گاو شیری تحت تاثیر دخالت بشر بر اساس صفات تیپ
(نظیر قد ،رنگ و خصوصیات پستان )یا بر اساس صفات تولیدی
(نظیر تولید شیر وگوشت )به وجود آمده اند .
• شیر تولید شده توسط نژادهای مختلف از لحاظ درصد چربی ،
پروتئین و مقدار ماده خشک بدون چربی متفاوت بوده و اصوال
نژادهایی که مقدار شیر بیشتری تولید مینمایند درصد چربی آنها
کمتر است .
گله
• به طور کلی تفاوت رکورد در گله های مختلف به دلیل نحوه
مدیریت از قبیل نگهداری ،پرورش تغذیه و غیره متفاوت است زیرا
تمامی عوامل فوق در سالها و فصول مختلف تغییر مینماید لذا
اثرات گله ،سال و فصل توٲما در نظر گرفته میشوند .
مراحل مختلف شیردهی
• میزان تولید شیر و چربی آن در مرحل مختلف شیردهی یکسان نیست و
میزان آن عالوه بر نژاد بستگی به سن و مراحل شیردهی دارد.
• این اثر در بعض ی ازگاوها بیشتر از سایرین است .اجزا تشکیل دهنده شیر
نیز تحت تاثیر مراحل دوره شیر دهی قرار میگیرند .
• اصوال در یک گله گاو شیری تفاوتهای زیادی از نظر طول دوره شیر دهی
وجود دارد .تعدادی از گاوها تحت تاثیر عواملی نظیر خشک شدن پیش از
موعد،ابتالءبه بیماریها ،دوره شیردهی کوتاهتری نسبت به بقیه دارند لذا
الزم است آنها را به منظور مقایسه رکوردهای شیر ،برای طول دوره
شیردهی تصحیح نمود .
دفعات دوشش در روز
• گاوها معموال ٢یا ٣بار و در بعض ی از مواقع ۴بار در روز دوشیده میشوند
درصورتیکه فاصله بین شیردهی یکسان باشد اختالف در ترکیب شیرکم
میشود.هنگامی که گاو۴باردوشیده میشوددرصدچربی صبح باالتر است .
• شیر بدست آمده از هر گاو در هر دوشش ،از آغاز تا انتها و از هر پستانک
دارای مقدار و ترکیب یکسان نبوده ،از نظر کمی و کیفی با هم فرق دارند به
طوریکه مقدار شیر پستانکهای عقبی از جلویی بیشتر بوده و مقدار درصد
چربی هر چقدر به پایان شیردوش ی نزدیک تر شویم بیشتر خواهد بود.
سن زایش
• تحقیقات نشان داده است که با افزایش سن دام میزان شیر آنها افزایش
می یابد .این افزایش در تولید به دلیل بهبود شرایط جسمانی،
رشدوتوسعه تدریجی بافت پستان به وجود آمده است به طوری که گاوها
در زایمان اول تا ششم به ترتیب ۱۰۰،۹۵،۹۲،۹۰،۸۵،۷۵درصداز ظرفیت
نهایی خودرا تولید میکنند.
• هر چند که بین نژادهای مختلف گاوشیری تفاوتهایی از لحاظ سن بلوغ
جسمی وجود دارد ولی در اکثر نژادهای شیری بلوغ جسمی در سنین بین ۵تا۷
سال میباشد ،پس از این سن به دلیل کاهش فعالیت غدد پستانی و بروز
اختالالت گوارش ی میزان تولید شیر کاهش پیدامیکند .
دفعات زایش
• از دیدگاه اقتصادی دفعات زایش گاوها برای یک دامدار
اهمیت دارد.در اکثر موارد سن حیوان با تعداد دفعات زایش
گوساله ها سنجیده میشود .با این حال هنگامی که سن گاو
در اولین زایش زیاد باشد و فاصله زایشها نیز به دالیل
مختلفی متغییر باشد دفعات زایش نمیتواند معرف سن حیوان
باشد معموال تولید شیر گاو در دوره شیردهی چهارم یا پنجم
حداکثر است .
فصل زایش
• میانگین تولید شیر گاوهایی که در فصول مختلف زایش نموده اند
متفاوت است .بنابر این با توجه تفاوتهای موجود در شرایط
اقلیمی ،رکوردهای حیوانات برای فصل زایش تصحیح میشوند.
بررسیها نشان میدهد که میانگین تولید شیر گاوها یی که در
فصول پاییز و اوایل زمستان زایش میکنند بیشتر از تولید گاوهایی
است که در فصول بهار یا تابستان زایش میکنند .درواقع به دلیل
باالتر بودن درجه حرارت محیط و کاهش اشتهای حیوان تولید
شیر ماههای تابستان کاهش می یابد.
تغذیه
• از میان عوامل محیطی ذکر شده تغذیه مهمترین عامل
• هرگونه تغییر ناگهانی و نامناسب در جیره بر مقدار و ترکیبات شیر
تاثیر دارد.
وقتی مواد خشبی جیره به 30درصد یا کمتر برسد درصد چربی شیر
به 2درصد یا کمتر می رسد.