ضمیمه خبر

Download Report

Transcript ضمیمه خبر

‫تغذیه سالم و رژیم های غذایی‬
‫دکتر احمد رضا درستی‬
‫متخصص تغذیه‬
‫مدیر گروه تغذیه جامعه دانشگاه علوم پزشکی تهران‬
‫مواد مغذی مورد نیاز‬
‫آب‬
‫انرژی‬
‫هشت تا ده نوع اسید آمینه ضروری و همچنین‬
‫اسیدهای آمینه غیر ضروری موجود در پروتئینها‬
‫اسید های چرب ضروری‬
‫مقدار كمی كربوهیدرات‬
‫سیزده نوع ویتامین‬
‫هیجده عنصر موجود در نیمه فوقانی جدول تناوبی‬
‫(عالوه بر هیدروژن‪ ،‬كربن‪ ،‬نیتروژن‪ ،‬و اكسیژن)‬
‫این مواد مجموعا بیش از ‪ ٤٠‬ماده مغذی را تشكیل می‬
‫دهند‪.‬‬
‫نان و غالت (‪ ۶ - ۱۱‬سهم)؛ هر سهم می تواند شامل باشد بر‪:‬‬
‫‪ ۱‬برش نان تست یا نان سفید کوچک یا نصف نان همبرگر‬
‫‪ ۳ - ۴‬کراکر کوچک یا ‪ ۲‬کراکر بزرگ‬
‫نیم فنجان غالت پخته مثل برنج یا ماکارونی‬
‫‪ ۳٠‬گرم غالت آماده مصرف صبحانه (مثل کورن فلکس)‬
‫سبزیها (‪ ۳ - ۵‬سهم)؛ هر سهم شامل‪:‬‬
‫نیم فنجان سبزی پخته یا خام خرد شده یا آب سبزی‬
‫‪ ۱‬فنجان سبزی برگی خام مثل کاهو یا اسفناج‬
‫میوه ها (‪ ۲ - ۴‬سهم)؛ از قبیل‪:‬‬
‫‪ ۱‬سیب یا موز کوچک یا پرتقال یا یک برش خربزه یا هندوانه‬
‫نصف گریپ فروت یا نیم فنجان میوه پخته یا کنسروی‬
‫سه چهارم فنجان آب میوه‬
‫یک چهارم فنجان میوه خشک شده‬
‫لبنیات (‪ ۲ - ۳‬سهم)؛ مثل‪:‬‬
‫یک فنجان شیر یا ماست و یا ‪ ۳٠ -۴۵‬گرم پنیر‬
‫گوشت ها‪ ،‬تخم مرغ‪ ،‬حبوبات (‪ ۲ - ۳‬سهم)؛ از قبیل‪:‬‬
‫‪ ۱۵٠ -۲۷٠‬گرم بی چربی (بجای هر ‪ ۳٠‬گرم ‪ ۱‬تخم مرغ یا نیم‬
‫فنجان حبوبات پخته)‬
‫روغن های حیوانی‪:‬‬
‫از آب کردن پی و دنبه و یا از کره تهیه می شود‪.‬‬
‫در دمای معمول جامد است و به همین ترتیب در بدن‬
‫هم در رگها رسوب می کند‪.‬‬
‫مقداری کلسترول با خود وارد بدن می کند که در دراز‬
‫مدت سبب کمک به افزایش کلسترول خون می شود‪.‬‬
‫کلسترول اضافی هم دیواره سلولها را سخت می کند‬
‫و به افزایش فشار خون دامن می زند‪.‬‬
‫انرژی باالیی را به بدن وارد می کند که در مواقع عدم‬
‫نیاز سبب چاقی می گردد‪.‬‬
‫نوشابه ها و هله هوله‪:‬‬
‫اسید فسفریک افزوده شده به نوشابه برای بدن سمیت‬
‫داشته و به همراه اسید کربنیک از جذب کلسیم جلوگیری‬
‫کرده موجب پوکی استخوانها می شوند‪.‬‬
‫در یک بطر ‪ ۳۳٠‬میلی لیتری حدود ‪ ۴٠‬گرم شکر وجود دارد‬
‫که انرژی بسیاری را به بدن وارد می کند‪.‬‬
‫برخی رنگهای مصرفی (گرچه ممکنست اکنون بی خطر‬
‫معرفی شده باشند) در دراز مدت موجب حساسیت و‬
‫دیگر مشکالت می شوند‪.‬‬
‫مصرف چیپس و پفک عالوه بر وارد کردن مقدار زیادی‬
‫نمک‪ ،‬رنگ صنعتی و روغن نامناسب به بدن‪ ،‬از مصرف‬
‫غذاهای مفید جلوگیری کرده و به چاقی کودکان کمک‬
‫می کند‪.‬‬
‫عوارض کمبود یا اضافه دریافت‬
‫مواد غذایی‬
‫کمبود مصرف هر یک از مواد غذایی بعلت کمبود های‬
‫ایجاد شده در دریافت امالح‪ ،‬ویتامین ها‪ ،‬انرژی و‬
‫پروتئین موجب آسیب های جسمی و ذهنی و کندی یا‬
‫توقف رشد می گردد‪.‬‬
‫در حالیکه کمبود انرژی موجب الغری و آسیب به‬
‫ارگانهای بدن میشود‪ ،‬اضافه دریافت انرژی هم می‬
‫تواند موجب تجمع چربی در بدن و چاقی گردد که خود‬
‫عوارض متعددی را بدنبال دارد‬
‫کم خوری مفرط‬
‫بدن انسان عالوه بر نیاز به انرژی برای زنده ماندن و انجام‬
‫فعالیت های روزمره‪ ،‬به پروتئین ها نیز برای ساخت‬
‫سلولهای جدید (جایگزین سلولهای مرده و نیز سلولهای‬
‫اضافه در زمان رشد و نمو) نیاز دارد‪.‬‬
‫اگر مقدار انرژی که از کربوئیدرات ها و چربیها به بدن می‬
‫رسد کافی نباشد‪ ،‬بدن به ناچار به سوزاندن پروتئین های‬
‫با ارزش بدن روی می آورد‪.‬‬
‫افرادی که در اثر داشتن رژیم های غذایی نادرست وزن‬
‫زیادی را در مدتی کوتاه از دست می دهند‪ ،‬در واقع‬
‫تاحدودی گوشتهای خود را از دست می دهند‪ .‬الزم به‬
‫ذکر است که پروتئینی که در بدن از بین برود ممکنست‬
‫مدتها وقت و غذای مناسب الزم باشد تا بتواند دوباره‬
‫جایگزین شود‪.‬‬
‫پرخوری‬
‫برخی از افراد در شرایط معمول اقدام به خوردن مقدار‬
‫بیش از نیاز مواد غذایی و بویژه غذاهای چرب و شیرین‬
‫می نمایند و یا شیرینی فراوانی مصرف می کنند‪.‬‬
‫دیگرانی نیز هستند که به دلیل اقدام به رژیم های‬
‫نامناسب قبلی‪ ،‬بدنشان به حالت قحطی عادت کرده و‬
‫بنابراین مقدار انرژی پایه مورد نیاز خود را کاهش داده‬
‫است‪ .‬این افراد غذای خورده شده را بیشتر و بهتر جذب‬
‫می کنند و نیازشان به انرژی نیز کمتر است و در نتیجه با‬
‫خوردن غذا حتی در حد کم نیز دچار چاقی می شوند‪.‬‬
‫تنوع غذایی‬
‫اگر بطور مداوم و هر روز تنها غذاهای خاصی (از هر گروه مواد‬
‫غذایی هم که باشند) مصرف شوند‪ ،‬تمام نیازهای غذایی فرد‬
‫برآورده نمی شود بلكه باید انواع مختلفی از غذاهای هر ‪۴‬‬
‫گروه مواد غذایی مصرف شوند‪.‬‬
‫مواد مغذی موجود در غذاهای مربوط به هر گروه غذایی‬
‫تفاوت زیادی دارند؛ مقدار ویتامین ‪ C‬موجود در میوه ها از مقدار‬
‫جزئی (در میوه های خشك شده‪ ،‬نخودخام‪ ،‬و انجیر) تا ‪-۱٥٠‬‬
‫‪ ۱٤٠‬میلی گرم به ازای هر ‪ ۱٠٠‬گرم برای كشمش سیاه دارد‪.‬‬
‫با دریافت انواع مختلفی از غذاهای هر گروه مواد غذایی‪،‬‬
‫احتمال دریافت سموم طبیعی كمتر می شود‪ .‬افرادی كه انواع‬
‫متنوع تری از غذاها را مصرف می نمایند‪ ،‬شانس كمتری برای‬
‫دریافت مقادیر زیان آور سموم طبیعی موجود در بعضی از‬
‫غذاها را دارند‪.‬‬
‫مصرف مکمل همراه با رژیم‬
‫اغلب مردم به مكمل های تغذیه ای نیاز ندارند ولی استفاده از‬
‫مكمل های آهن برای زنانی كه دچارخون ریزی زیاد قاعدگی‬
‫هستند می تواند مفید باشد‪.‬‬
‫زنان باردار یا مایل به بارداری روزانه ‪ ٤٠٠‬میكروگرم فولیك اسید‬
‫دریافت كنند و غذاهای غنی از فوالت را مصرف نمایند‪.‬‬
‫افراد سالمند خانه نشین یا آنها که لباس ضخیم می پوشند‬
‫مقدار ویتامین ‪ D‬حاصل از تابش نور خورشید بر روی پوست آنها‬
‫کافی نبوده و روزانه ‪ ۷-۱٠‬میكروگرم ویتامین ‪ D‬دریافت نمایند‪.‬‬
‫زیر ‪ ٥‬ساله ها قطره های ویتامینی را هنگام نیاز مصرف کنند‪.‬‬
‫افراد قبل از دریافت مكمل‪ ،‬با متخصص تغذیه مشورت كنند‪.‬‬
‫اهمیت فیبر موجود در غذاها‬
‫کاهش چاقی‪ ،‬دیابت‪ ،‬فشارخون‪ ،‬کلسترول‪،‬‬
‫بیماری های قلبی واختالالت دستگاه گوارش‬
‫بوسیله‪:‬‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫افزایش حجم مدفوع‬
‫تغییرسرعت حرکت وزمان توقف مواد در دستگاه‬
‫گوارش‬
‫کاهش سرعت جذب گلوکز‬
‫کاهش جذب کلسترول‬
‫بویژه توسط پکتین و صمغ های گیاهی موجود در جو دوسر‪،‬‬
‫حبوبات هویج و میوه ها‬
‫مصرف ‪ ۱٠٠‬گرم جو دو سر روزانه باعث کاهش کلسترول‬
‫به میزان ‪۱۳‬در صد می شود‪.‬‬
‫نقش پروتئین در بدن‬
‫تعادل اسید و باز‬
‫آنزیم ها‬
‫هورمون ها‬
‫غشای پالسما‬
‫جزء اصلی ساختمان بافت ها (آنابولیسم)‬
‫حامل‬
‫آنتی بادی‬
‫تنظیم کننده تعادل الکترولیت ها و مایعات‬
‫ماراسموس‬
‫كواشیوركور‬
‫مصرف بیش از اندازه پروتئین‬
‫بیش از ‪ ۳‬برابر ‪ RDA‬اثری بر عملکرد ورزشی‬
‫ندارد‪.‬‬
‫پروتئین اضافی‪:‬‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫به مصرف انرژی می رسد‪.‬‬
‫به صورت چربی ذخیره می شود‪.‬‬
‫به مصرف ساختن برخی مولکول های دیگرمی رسد‪.‬‬
‫بار اضافی بر کلیه و کبد دارد‪.‬‬
‫مصرف دراز مدت باعث افزایش دفع کلسیم و پوکی‬
‫استخوان می شود‪.‬‬
‫معموال غذاهای پر پروتئین حاوی چربی زیاد نیز می‬
‫باشند‪.‬‬
‫ویتامین ‪A‬‬
‫شاخص ترین عملكرد ویتامین ‪ ،A‬نقش آن در بینایی‪ ،‬هنگام‬
‫تاریكی است بدین صورت كه ‪ -۱۱‬سیس رتینالدئید با‬
‫پروتئینی خاص بنام "ردوپسین" در رنگدانه حساس بینایی‬
‫موجود درسلولهای میله ای شبكیه تركیب می شود‪.‬‬
‫در برخی از كشورهای در حال توسعه شب كوری دركودكان‬
‫دچار كمبود ویتامین ‪ A‬وجود دارد‪.‬‬
‫در كمبودویتامین ‪ A‬بافت پوششی ملتحمه چشم دچار تغییر‬
‫شكل (کراتینیزه) شده و تولید موكوس كاهش می یابدكه در‬
‫نتیجه منجر به بیماری گزروفتالمی می گردد که سبب خراش‬
‫ملتحمه و در ادامه موجب کوری فرد می شود‪.‬‬
‫سایر بافتهای پوششی از جمله بافت ریه به طور مشابه‬
‫متاثر شده و مقاومت آنها نسبت به عفونت كاهش می یابد‪.‬‬
‫کراتوماالسی و افتادگی عدسی‬
‫در کمبود ویتامین ‪A‬‬
‫عالیم مسمومیت ویتامین ‪A‬‬
‫خشکی مخاط بینی‬
‫خشکی‪ ،‬سرخی‪ ،‬فلسی شدن پوست‬
‫پوست انداختن‬
‫ریزش مو و شکنندگی ناخنها‬
‫سردرد و استفراغ‬
‫بزرگ شدن و عملکرد غیر طبیعی کبد‬
‫درد و شکستگی استخوان‬
‫نقص در تولد (‪)Birth defect‬‬
‫دریافت بیش از ‪ ۱٠٠٠٠ IU‬برای زنان باردار بویژه ترم اول ممنوع‬
‫است‬
‫کمبود ویتامین ‪D‬‬
‫ریکتز (‪ Rickets‬یا راشیتیسم)‪:‬‬
‫اختالل در معدنی شدن استخوان‬
‫– عالیم‪:‬‬
‫پا پرانتزی‬
‫برآمدگی در نوک استخوان ساق پا‬
‫دنده های تسبیحی‬
‫سینه کبوتری‬
‫برجستگی در جمجمه‬
‫درد و حساسیت عضالنی‪ ،‬بزرگ شدن مچ دست و زانو‬
‫منابع ویتامین ‪D‬‬
‫روغن کبد ماهی‬
‫ماهی چرب (ماهی ساردین‪ ،‬هرینگ‪ ،‬ماهی خال‬
‫مخالی‪ ،‬ماهی تون‪ ،‬و ماهی آزاد یا سالمون)‬
‫محصوالت غنی شده با ویتامین ‪D‬‬
‫کره‪ ،‬خامه‪ ،‬جگر‪ ،‬زرده تخم مرغ ( به میزان کمتر)‬
‫نور خورشید‬
‫این ویتامین بسیار پایدار است و با گرم کردن و نگهداری از بین‬
‫نمی رود‬
‫اهمیت صرف صبحانه‬
‫حدود ‪۲٠‬تا ‪ ۲٥‬درصد انرژی روزانه باید از‬
‫طریق صبحانه تامین گردد‪.‬‬
‫نخوردن صبحانه باعث کاهش قند خون و‬
‫کاهش توانایی مغز برای یاد گیری میگردد‪.‬‬
‫کودکانی که صبحانه نمیخورند در انجام‬
‫تکالیف ریاضی کارآیی کمتری دارند و‬
‫قدرت خالقیت و ابتکار آنها کاهش پیدا می‬
‫کند‪.‬‬
‫میان وعده ها‬
‫‪-۱‬کودکان سنین مدرسه عالوه بر سه وعده اصلی‬
‫به میان وعده هم نیاز دارند‪.‬‬
‫‪-۲‬ذخیره گلیکوژن در این دانش آموزان فقط برای ‪ ٤‬تا‬
‫‪ ٦‬ساعت کافی است‪.‬‬
‫‪-۳‬میان وعده نباید بعنوان یک وعده اضافی در نظر‬
‫گرفته شود‪.‬‬
‫‪ -۴‬میان وعده های مناسب عبارتند از‪ :‬انواع میوه‪،‬‬
‫انواع ساندویچ های خانگی‪ ،‬و خشکبار( نخودچی‬
‫و کشمش‪)٠٠٠‬‬
‫اثرات نوشابه بر دریافت مواد مغذی نوجوانان‬
‫نوشابه‬
‫نمی نوشد‬
‫‪۳۵٠-۵ cc‬‬
‫در روز‬
‫‪۷۵٠-۳۵٠‬‬
‫بیش از ‪۷۵٠‬‬
‫انرژی (کیلوکالری)‬
‫‪۱۹۸۵ + ۱۲٠‬‬
‫‪۲۱۵٠ + ۱۱۵‬‬
‫‪۲۳۱٠ + ۱۲٠‬‬
‫‪۲۶٠٠ + ۱۳۵‬‬
‫ریبوفالوین (میلیگرم)‬
‫‪۲.۱‬‬
‫‪۱.۹۴‬‬
‫‪۱.۶۷‬‬
‫‪۱.۵۳‬‬
‫فوالت (میکروگرم)‬
‫‪۲۳۹‬‬
‫‪۲۳۸‬‬
‫‪۱۹۱‬‬
‫‪۱۷۸‬‬
‫ویتامین ‪( C‬میلیگرم)‬
‫‪۹۸‬‬
‫‪۱٠۱‬‬
‫‪۶۲‬‬
‫‪۵۳‬‬
‫ویتامین ‪( A‬واحد)‬
‫‪۳۵۹٠‬‬
‫‪۳۸۷۵‬‬
‫‪۲۸۸٠‬‬
‫‪۲۵۸٠‬‬
‫کلسیم (میلیگرم)‬
‫‪۸۲٠‬‬
‫‪۸٠۴‬‬
‫‪۶۵۲‬‬
‫‪۶۳۶‬‬
‫ماده مغذی‬
‫اهمیت تغذیه مناسب مادران‬
‫در ‪ ۲‬ماهه اوّل بارداری‪ ،‬تمایز جنینی اتفاق می افتد و‬
‫اسكلت‪ ،‬سیستم گردش خون‪ ،‬سیستم تنفسی‪ ،‬سیستم‬
‫عصبی‪ ،‬كلیه ها و پوست تكامل می یابند‪.‬‬
‫مشكالت تغذیه ای ازجمله كمبود دریافت مواد غذایی و یا‬
‫مسمومیت های غذایی در این دوران می توانند در تكامل‬
‫جنینی اختالل ایجاد كنند و این درحالیست كه ناهنجاری های‬
‫جنینی ایجاد شده به احتمال زیاد دائمی خواهند بود‪.‬‬
‫نوع و مقدار دریافت مواد غذایی توسط مادر در ماه های‬
‫بعدی بارداری نیز بر رشد و سالمت جنین و سالمت مادر‪،‬‬
‫تاثیر مستقیم دارد‪ .‬افزایش وزن مادر در بارداری از شاخص‬
‫های معتبر كنترل وضعیت تغذیه اوست‪.‬‬
‫مرگ ناشی از بیماری كرونر قلب (‪ )CHD‬در افرادی كه وزن‬
‫موقع تولد آنها كمتر بوده‪ ،‬ولی به موقع (در ترم) به دنیا‬
‫آیند‪ ،‬شایعتر است‪.‬‬
‫كودكان با وزن كم هنگام تولد در میانسالی مبتال به‬
‫پرفشاری خون و دیابت غیر وابسته به انسولین می شوند‪.‬‬
‫با وجود اینکه تغذیه خوب برای زنان جوان در زمان قبل از‬
‫بارداری و در طی آن اهمیت دارد‪ ،‬ولی زنان باردار نیاز به‬
‫خوردن غذا به میزان دو برابر ندارند‪.‬‬
‫بارداری در زنانی كه در دوران بارداری اضافه وزن یا بی‬
‫اشتهایی عصبی دارند و همچنین مادرانی كه هنوز در حال‬
‫رشد هستند‪ ،‬مشکالت بیشتری داشته و این زنان نیاز به‬
‫مراقبت تغذیه ای ویژه ای دارند‪.‬‬
‫انتخاب جنسیت کودک از طریق غذا‬
‫اگر الرو کرمهای دریایی در آبی که به آن پتاسیم افزوده شده‬
‫قرار گیرند بیشتر نوزادان نر می شوند در حالیکه اگر آب‬
‫قلیایی و غنی از کلسیم باشد‪ ،‬اغلب نوزادان ماده می شوند‬
‫ولی در آب دارای تعادل یونی در دو جنس تعادل وجود دارد‪.‬‬
‫ظاهرا نسبت پتاسیم به کلسیم و منیزیوم اهمیت دارد‬
‫بطوریکه با افزایش پتاسیم و سدیم اکثر نوزادان نر‪ ،‬و با‬
‫افزایش کلسیم و منیزیوم اکثر آنها ماده می شوند‪.‬‬
‫در مطالعه ای گوساله های ‪ % ۹٠‬گاوهایی که در محیط‬
‫آکنده از دود پتاسیم بودند و غذای غنی از کلسیم مصرف‬
‫می کردند نر شدند‪ .‬مشابه همین نتایج در مطالعات انجام‬
‫شده روی زنان کانادایی بدست آمده است‪ .‬بنظر میرسد که‬
‫تغییر یونها موجب تغییر تمایل غشای اوول می شود‪.‬‬
‫برای موفقیت الزمست حداقل در پریود ماهانه قبل از‬
‫بارداری رژیم پرسدیم و پتاسیم برای پسرزایی‪ ،‬و رژیم‬
‫پرکلسیم مثل لبنیات و فقیر از سدیم و پتاسیم برای‬
‫دخترزایی شروع شود و با جدیت پیگیری شود‪.‬‬
‫در مواردی از قبیل فشارخون باال‪ ،‬ناراحتیهای قلبی و‬
‫نارسایی کلیه مصرف رژیم پسرزایی (بدلیل سدیم باال)‬
‫ممنوع است‪ .‬در عوض به هنگام وجود اختالالت عصبی‪ ،‬باال‬
‫بودن کلسیم خون و نارسایی کلیوی هم رژیم دخترزایی نباید‬
‫تجویز شود‪ .‬در کل این گونه تغذیه لطمه زننده است‬
‫ذکر این نکته ضروری است که مطالعات انجام شده روی‬
‫خوکها این نظریه را تایید نکرده است و قراردادن آنها در‬
‫محیط پرپتاسیم و مصرف غذای پرکلسیم نتوانسته نسبت‬
‫جنسی را در متولدین تغییر دهد‪ .‬مطالعات جدید نیز کال این‬
‫روش ها را مورد تردید جدی قرار داده است‪.‬‬
‫تاثیر رژیم غذایی بر روی جوش صورت‬
‫حدود ‪ %۸٥‬از افراد گاهی در طی دوره نوجوانی جوش‬
‫صورت دارند و بیشتر نوجوانان خوردن شكالت‪ ،‬غذاهای‬
‫چرب‪ ،‬و نوشیدنی های شیرین لذت می برند‪.‬‬
‫برخی تحقیقات تاثیر منفی خوردن شكالت بر روی جوش‬
‫صورت را نشان داده ولی هنوز ابهاماتی وجود دارد‪.‬‬
‫در بعضی افراد كاستن از مصرف شیرینی و غذاهای چرب‬
‫جواب داده و چنین تغییرات رژیمی نیز توصیه می شوند‪.‬‬
‫گزارش شده كه دریافت روی‪ ،‬چربی های حاوی ‪ ،PUFA‬و‬
‫ویتامین ‪ A‬سبب بهبودجوش صورت می گردند‪ .‬بنابراین می‬
‫توان به نوجوانان توصیه كرد كه غذاهایی از جمله گوشت و‬
‫نان از آرد كامل‪ ،‬مارگارین یاروغن مایع خوراكی (حاوی‬
‫‪ ،)PUFA‬و هویج یا جگر (حاوی ویتامین ‪ )A‬مصرف نمایند‪.‬‬
‫رژیم هایی كه می توانند خطرناك باشند‬
‫“پروتئین مایع” همراه گرسنگی‪ :‬در اواخر سال ‪ ۱۹۷٠‬در‬
‫آمریكا استفاده از این نوع رژیم به علت ایجاد آریتمی‬
‫قلبی‪ ،‬منجربه مرگ حداقل ‪ ٦٠‬نفر از افراد بدون سابقه‬
‫بیماری قلب گردید‪.‬‬
‫پروتئین “پرولین” محصولی ازعصاره چرم گاو است كه‬
‫فاقد چندین اسید آمینه ضروری می باشد‪.‬‬
‫گرسنگی طوالنی با یا بدون مصرف مكمل های پروتئینی‬
‫(حتی انواع با ارزش بیولوژیكی باال) فرد را در معرض خطر‬
‫آریتمی ناگهانی و كشنده قرار می دهد‪.‬‬
‫این روش موردانتقاد بوده وکنار گذاشته شده است‪.‬‬
‫رژیم های ‪ :Zen macrobiotic‬این نوع رژیمها شامل ده‬
‫سطح هستند‪ .‬باالترین سطح حاوی ‪ %۱٠٠‬غالت است‬
‫وتوصیه شده كه همراه با مقدار خیلی كمی مایع‬
‫مصرف گردد‪.‬‬
‫دریافت این نوع رژیمها منجر به اسكوربوت‪ ،‬آسیب‬
‫عملكرد كلیه‪ ،‬آنمی‪ ،‬كاهش سطح كلسیم خون و‬
‫الغری مفرط می گردد كه دربعضی موارد كشنده است‪.‬‬
‫انجمن پزشكی آمریكا مصرف این نوع رژیمها را‬
‫نامناسب می داند‪.‬‬
‫انقالب رژیم دكتر اتكینز (‪ :)Atkins‬در این نوع رژیم‬
‫حداقل مقدار دریافت كربوهیدرات توصیه شده است‪.‬‬
‫با مصرف این نوع رژیم‪ ،‬اجسام كتونی در بدن تشكیل‬
‫شده و سطح چربی پالسما افزایش می یابد‪.‬‬
‫انجمن پزشكی آمریكا مصرف این نوع رژیم را نامناسب‬
‫می داند ولی این كتاب هنوز دركتابفروشی ها یافت‬
‫می شود و میلیونها نسخه از این كتاب به فروش رفته‬
‫است‪.‬‬
‫رژیم ‪ :Beverley Hills‬در این رژیم كاهش دهنده وزن باید در ‪ ۱٠‬روز‬
‫اول فقط میوه های خاصی را مصرف نمود و پس از آن مقداری نان‪،‬‬
‫ساالد و گوشت به رژیم غذایی فرد اضافه كرد‪.‬‬
‫این رژیم غیر علمی بوده و در ژورنال انجمن پزشكی آمریكا از آن‬
‫انتقاد شده است‪.‬‬
‫رژیم های گیاهخواری مطلق‪ :‬گیاهان حاوی ویتامین ‪ B۱۲‬و ‪D‬‬
‫نیستند‪.‬‬
‫با در معرض تابش نورخورشید قرار گرفتن‪ ،‬ویتامین ‪ D‬در پوست‬
‫سنتز می شود‪ ،‬ولی خطرناكترین عوارض تغذیه ای در رژیم های‬
‫گیاهخواری صرف‪ ،‬ناشی از كمبود ویتامین ‪ B۱۲‬است‪.‬‬
‫شیرمادران گیاهخوار‪ ،‬دارای مقادیر ناكافی ویتامین ‪ B۱۲‬است مگر‬
‫این كه مكمل این ویتامین رادریافت نمایند‪ .‬این ویتامین برای ساخته‬
‫شدن میلین طبیعی الزم است و سیستمهای عصبی كودكان بویژه‬
‫به كمبود این ویتامین حساس هستند‪.‬‬
‫تكامل مغزی و حركات غیر ارادی كودكان می تواند آسیب ببیند و‬
‫ممکنست دچار كومای ناشی ازكمبود ویتامین ‪ B۱۲‬و همچنین كم‬
‫خونی مگالوبالستیك شوند‪.‬‬
‫درمان نوزاد باویتامین ‪ B۱۲‬منجر به رشد بالینی و بهبود هماتولوژیك‬
‫گردیده ولی بهبودی نورولوژیك ندارد‪.‬‬
‫منافع روزه و نکات مورد توجه‬
‫آیه مبارکه "فلینظر االنسان الی طعامه" نمایانگر این مطلب‬
‫است که غذای انسان باید حالل و پاکیزه و مناسب باشد‪ .‬روزه‬
‫می تواند به تغذیه مناسب کمک شایانی کند‪.‬‬
‫بدن همواره مقداری چربی بعنوان ذخیره انرژی در نقاط‬
‫مختلف ذخیره می کند‪ .‬این چربیها به مرور تغییر رنگ میدهند‪.‬‬
‫در مدت طوالنی این چربی ها فشرده شده و احتمال مورد‬
‫استفاده قرار گرفتن آنها توسط بدن کم می شود‪.‬‬
‫روزه داری به بدن فرصت می دهد تا بدن آنها این چربیهای‬
‫زمانمند را بسوزاند و پس از پایان دوره روزه داری‪ ،‬بجای آنها‬
‫چربی تازه و مناسبتری را جایگزین نماید‪ .‬ضمنا احتمال اضافه‬
‫وزن کاسته می شود‪.‬‬
‫روزه داری افرادی که شرایط ویژه دارند‬
‫"ال ضرر و ال ضرار فی االسالم”‪ :‬اگر فرد بسیار الغر و یا دارای‬
‫بیماری لطمه زننده و یا شرایط فیزیولوژیکی خاصی باشد که‬
‫طبق نظر پزشک‪ ،‬روزه داری منجر به صدمه به بدن او می‬
‫شود‪ ،‬نمی تواند روزه بگیرد‪.‬‬
‫به تغذیه نوجوانان و تحرک آنها در طول روز باید توجه خاص‬
‫شود چرا که دریافت ناکافی مواد غذایی می تواند به رشد و‬
‫نمو آنها لطمات جبران ناپذیری وارد کند‪.‬‬
‫فعالیت شدید منجر به مصرف انرژی زیاد و تعریق فراوان طی‬
‫روز‪ ،‬می تواند به سوء تغذیه (خفیف تا شدید) منجر گردد‪.‬‬
‫تمام بیماران و حتی افراد به ظاهر سالمی که روزه داری منجر‬
‫به عالئم شدید بدنی از جمله ضعف فراوان در آنها می شود‬
‫بايد با مشورت با متخصص اقدام به روزه داری نمایند‪.‬‬
‫نکات تغذیه ای مورد توجه‬
‫در غذاها عالوه بر مواد سازنده بدن و مواد انرژی زا‪ ،‬مقادیری‬
‫هم عناصر و همچنین ویتامین های مختلف وجود دارند که جهت‬
‫فعالیت مناسب و حفظ سالمت بدن ضروری هستند‪ .‬یک رژیم‬
‫غذایی مناسب باید تمام مواد را بحد کافی به بدن برساند‪.‬‬
‫یک فرد بزرگسال روزانه به ‪ 6-11‬واحد غالت‪ 3-4 ،‬واحد‬
‫سبزیجات‪ 2-3 ،‬واحد میوه ها‪ 2-3 ،‬واحد گوشتها و حبوبات و تخم‬
‫مرغ‪ 2-3 ،‬واحد لبنیات و کمی از دیگر مواد غذایی متفرقه از‬
‫قبیل شیرینی ها و تنقالت و نوشیدنی ها نیاز دارد‪.‬‬
‫برای تامین نیاز های هر فرد مقداری از این مواد غذایی بطور‬
‫روزانه باید دریافت شوند‪ .‬اگر روزه داری در برخی افراد منجر به‬
‫کاهش دریافت سبزیجات و یا لبنیات گردد‪ ،‬و یا اگر منتهی به‬
‫اضافه دریافت شیرینی ها (مثال زولبیا و بامیه) گردد‪ ،‬تاثیر‬
‫نامطلوبی بر وضع تغذیه فرد خواهد داشت‪.‬‬
‫کم خواری مفرط در روزه داری‬
‫بدن انسان عالوه بر نیاز به انرژی برای زنده ماندن و انجام‬
‫فعالیت های روزمره‪ ،‬به پروتئین ها نیز برای ساخت‬
‫سلولهای جدید (جایگزین سلولهای مرده و نیز سلولهای‬
‫اضافه در زمان رشد و نمو) نیاز دارد‪.‬‬
‫اگر مقدار انرژی که از کربوئیدرات ها و چربیها به بدن می‬
‫رسد کافی نباشد‪ ،‬بدن به ناچار به سوزاندن پروتئین های‬
‫با ارزش بدن روی می آورد‪.‬‬
‫افرادی که در اثر داشتن رژیم های غذایی نادرست وزن‬
‫زیادی را در مدتی کوتاه از دست می دهند‪ ،‬در واقع‬
‫تاحدودی گوشتهای خود را از دست می دهند‪ .‬الزم به‬
‫ذکر است که پروتئینی که در بدن از بین برود ممکنست‬
‫مدتها وقت و غذای مناسب الزم باشد تا بتواند دوباره‬
‫جایگزین شود‪.‬‬
‫پرخوری در روزه داری‬
‫برخی از افراد در شرایط معمول روزه داری به هنگام افطار و تا‬
‫وقت سحر اقدام به خوردن مقدار بیش از نیاز مواد غذایی و‬
‫بویژه غذاهای چرب و شیرین و شیرينی ها می نمایند‪.‬‬
‫به این گروه توصیه می شود که در حد مناسب غذا مصرف کنند‪.‬‬
‫دیگرانی نیز هستند که به دلیل اقدام به رژیم های نامناسب‬
‫قبلی‪ ،‬بدنشان به حالت قحطی عادت کرده و بنابراین مقدار‬
‫انرژی پایه مورد نیاز خود را کاهش داده است‪.‬‬
‫این افراد غذای خورده شده را بیشتر و بهتر جذب می کنند و‬
‫نیازشان به انرژی نیز کمتر است و در نتیجه با خوردن غذا در ماه‬
‫مبارک دچار چاقی می شوند‪.‬‬
‫به این افراد توصیه می شود برای اصالح وضعیت بدنی خود با‬
‫متخصصین تغذیه مشورت کنند‪.‬‬
‫ترتیب و دفعات غذاخوردن در روزه داری‬
‫در روزهای غیر روزه داری غذای پرحجم و گوشتی ظهر میل‬
‫شود و صبحانه و شام از غذاهای سبک استفاده شود‪ .‬داشتن‬
‫دو میان وعده کمک به کنترل اشتها و متابولیسم کرده و از‬
‫اشتهای کاذب می کاهد‪.‬‬
‫در روزهای گرم و طوالنی سال‪ ،‬توصیه به داشتن دو وعده‬
‫غذای اصلی (در قالب افطار و سحری) و میان وعده (تا زمان‬
‫قبل از خواب) در قالب میوه ها و نوشیدنی ها می شود‪.‬‬
‫در ماههای سرد شروع افطار با غذایی سبک مثل نان و پنیر و‬
‫گردو و سبزی و خرما و شیر مناسب است‪ .‬شب هنگام‪ ،‬خوردن‬
‫شامی شبیه به ناهار روزهای غیر روزه داری مناسب خواهد‬
‫بود‪ .‬بین این شام و سحری هم میان وعده توصیه می شود‪.‬‬
‫مصرف سحری در همه اوقات بسیار ضروری است که می تواند‬
‫شامل غذاهای دارای قندهای پیچیده و غیر سرخ کرده و حاوی‬
‫غالت‪ ،‬لبنیات‪ ،‬کمی سبزیجات و حبوبات باشد‪.‬‬
‫روش افطار‬
‫شروع افطار با آب گرم و خرما و عدم نوشیدن مایعات سرد و عدم‬
‫مصرف غذاهای سنگینی مثل برخی آش ها و سرخ کردنی ها توصیه‬
‫می شوند‪ .‬اگر غذا بسیار آبکی باشد و نان هم در آن تیلیت شود‪ ،‬و یا‬
‫نوشیدن مایعات فراوان در طول غذا خوردن موجب کاهش دسترسی‬
‫آنزیمهای گوارشی به غذاها شده به برخی بیماریها و نارسائیهای‬
‫گوارشی منجر می شوند‪.‬‬
‫آهسته غذا خوردن و جویدن کافی غذا و لذت بردن از غذا و دست‬
‫کشیدن از صرف غذا هنگامی که سیری به حداکثر نرسیده‪ ،‬همگی از‬
‫توصیه های قابل توجه دین مبین و علم تغذیه هستند‪.‬‬
‫مصرف ادویه فراوان عالوه بر ناراحتی های دستگاه گوارش‪ ،‬به‬
‫تشنگی در طول روز هم دامن می زند‪ .‬نوشیدن نوشابه های گازدار به‬
‫سوء تغذیه‪ ،‬افزایش احتمال چاقی و افزایش بیماریهای گوارشی منجر‬
‫می شود‪.‬‬
‫مصرف غذاهایی از قبیل کله پاچه و سیراب و شیردان هم با وارد‬
‫کردن مقدار معتنابهی چربی و اسیدهای نوکلئیک به بدن‪ ،‬منجر به‬
‫مشکالت گوارشی و سالمتی و همچنین تشنگی شدید در طول روز‬
‫می گردند‪.‬‬
‫خواب‪ ،‬مایعات ویبوست در روزه داری‬
‫خواب دیر هنگام و نامنظم بویژه در کودکان و نوجوانان می تواند‬
‫منجر به کاهش قد‪ ،‬چاقی و یا الغری مفرط و لطمه به سالمتی‬
‫گردد‪ .‬برای کودکان حداقل ‪ 8‬ساعت و برای نوجوانان حداقل ‪7‬‬
‫ساعت خواب در طول شب (که از اوایل شب شروع شود) توصیه‬
‫شده است‪.‬‬
‫مصرف بسیار کم و همپنین مصرف فراوان سبزیها تشنگی در طول‬
‫روز را افزایش می دهند‪.‬‬
‫عدم نوشیدن مایعات کافی‪ ،‬نوشیدن چای و قهوه و کاکائوی فراوان‬
‫و غلیظ‪ ،‬عدم مصرف و یا مصرف ناکافی میوه ها و سبزیجات‪ ،‬عالوه‬
‫بر ایجاد تشنگی‪ ،‬ممکنست منجر به یبوست شوند که با مصرف آنها‬
‫در حد مناسب‪ ،‬این مشکل از بین خواهد رفت‪.‬‬
‫در زمان یبوست عالوه بر مصرف میوه ها و سبزیجات و مایعات‬
‫کافی‪ ،‬مصرف خیسانده آلو بخارا‪ ،‬انجیر خشک و توت خشک مناسب‬
‫است‪.‬‬
‫هوشیاری روزه دار ناشی از تغذیه متفاوت‬
‫هنگام تغذیه خون فراوانی به دستگاه گوارش سرازیر می گردد که‬
‫به همین دلیل بی حالی و کاهش توان فعالیت فکری اتفاق می‬
‫افتد‪.‬‬
‫روزه داری با استراحت دادن به دستگاه گوارش و فرستادن خون‬
‫کافی به سراسر بدن بویژه به دستگاه مغزی‪-‬عصبی به سالمت بدن‬
‫و ایجاد فرصت کافی برای فعالیت مناسب و کافی فکری و همچنین‬
‫عبادات سازنده‪ ،‬به سالمت بدن می تواند کمک شایانی بنماید‪.‬‬
‫نباید تصور کرد که روزه نباید منجر به اندکی بی حالی و احساس‬
‫گرسنگی شود بلکه این حاالت بطور طبیعی در روزه داری در افراد‬
‫سالم نیز حادث می شوند که باید آنها را تحمل نمود؛ ولی در حاالت‬
‫غیر عادی و یا فشارهای غیر طبیعی ایجاد شده بر بدن‪ ،‬مشاوه با‬
‫متخصص ضروری است‪.‬‬