Transcript بسم الله الرحمن الرحیم

‫درس‪ :‬مبانی مدیریت‬
‫دولتی (‪ )1‬پیام نور‬
‫منبع ‪:‬‬
‫مبانی مدیریت دولتی (جلد اول)‬
‫مؤلف‪:‬‬
‫طاهره فیض ی‬
‫تعداد واحد ‪2 :‬‬
‫پیش نیاز‪:‬‬
‫مبانی سازمان و مدیریت‬
‫هدف درس ‪:‬‬
‫آشنایی دانشجویان با مدیریت دولتی و مبانی سیاس ی قابل تأمل در‬
‫تصمیم گیری‬
‫بخش اول ‪:‬‬
‫مفاهیم و تعاریف‬
‫هدف کلی بخش اول ‪:‬‬
‫آشنایی با تعریف اداره و چگونگی ارتباط آن با سازمان و مدیریت‬
‫‪ ،‬تفاوت و تشابه بین اداره امور عمومی و اداره امور خصوص ی و‬
‫آشنایی با مفهوم و ویژگیهای علم و یا علم و هنر بودن اداره‬
‫اهداف رفتاری بخش اول ‪:‬‬
‫‪ -1‬اداره ‪ ،‬سازمان و مدیریت را با یکدیگر مقایسه کنید و چگونگی‬
‫ارتباط میان آنها را شرح دهید‪.‬‬
‫‪ -2‬عناصر تشکیل دهنده سازمان و مدیریت را بیان کنید‪.‬‬
‫‪ -3‬تفاوتهای عمده میان اداره امور عمومی و اداره امور خصوص ی را‬
‫بیان کنید‪.‬‬
‫‪ -4‬سه تفاوت و سه میان نوع رهبری در اداره امور عمومی و اداره امور‬
‫خصوص ی را بیان کنید‪.‬‬
‫‪ -5‬تشابه میان اداره امور عمومی و اداره امور خصوص ی را بیان کنید‪.‬‬
‫‪ -6‬با یک مثال رابطه بین محیط و اداره امور عمومی را تشریح کنید‪.‬‬
‫اهداف رفتاری بخش اول‬
‫‪ -7‬تعریف علم و مشخصات شناخت علمی را بیان کنید‪.‬‬
‫‪ -8‬ویژگیهای علوم اجتماعی را در مقایسه با علوم تجربی توضیح دهید‪.‬‬
‫‪ -9‬مراحل روش تحقیق علمی در علوم اجتماعی با ذکر یک مثال بیان کنید‪.‬‬
‫‪ - 10‬نظر خود را در مورد علم یا هنر بودن اداره شرح دهید‪.‬‬
‫تعریف اداره‬
‫اداره عبارتست از نظام اجتماعی خاص ی که بر اساس آن‬
‫عده ای از افراد بشر به منظور نیل به یک سلسله هدفهای نسبتا‬
‫مشخص با یکدیگر همکاری می کنند ‪ ،‬بدین معنی که تصمیماتی را‬
‫اتخاذ می کنند و تصمیماتی را به مرحله اجرا و عمل در می آورند‪.‬‬
‫نکاتی که در تعریف اداره نیاز است ‪،‬‬
‫کدامند ؟‬
‫‪ -1‬اداره اقدامی دسته جمعی و مبتنی بر همکاری است‪.‬‬
‫‪ -2‬اهداف متعدد و یا سلسله مراتبی از اهداف مشخص و معین مورد‬
‫نظر است‪.‬‬
‫‪ -3‬تصمیمات اتخاذ شده ممکن است صرفا جنبه اجرایی داشته‬
‫باشد‪ ،‬یا در مورد سیاستها و خط مش ی های کلی سازمان باشد و یا‬
‫هر دو جنبه را در بر گیرد‪.‬‬
‫مقایسه اداره ‪ ،‬سازمان و مدیریت‬
‫با وجود اینکه مدیریت و اداره غالبا مترادف با یکدیگر‬
‫بکار می روند ‪ ،‬اما اداره مفهومی وسیع تراز سازمان و‬
‫مدیریت دارد ‪ ،‬به طوری که هر دو واژه مذکور را در بر‬
‫می گیرد‪.‬‬
‫ارتباط اداره ‪ ،‬سازمان و مدیریت از نظر‬
‫الیورشلدن ‪:‬‬
‫” اداره ” سازمان را به وجود می آورد و “ مدیریت “ آن را به کار می اندازد و‬
‫مورد استفاده قرار می دهد ” اداره ” اهداف را تعریف و توصیف می کند ‪” ،‬‬
‫مدیریت ” برای نیل به این اهداف معین و مشخص کوشش و فعالیت می کند‪.‬‬
‫” سازمان “ ماشین ” مدیریت “ است در نیل به اهداف و مقاصدی که از طرف‬
‫“ اداره “ تعیین گردیده است‪.‬‬
‫عناصر تشکیل دهنده سازمان از نظر‬
‫هنری فایول ‪:‬‬
‫عبارتست از ” تنظیم برنامه ‪ ،‬سازمان دادن ‪ ،‬فرمان دادن ‪،‬‬
‫هماهنگ کردن و کنترل کردن “‬
‫مفهوم عام دولت‬
‫دولت به مفهوم عام عبارت است از یک اجتماع سیاس ی متشکل‬
‫که چه از جهت امور داخلی و چه از لحاظ امور خارجی قدرت ما فو‬
‫قی برای آن وجود ندارد‪ .‬دولت در این مفهوم شامل هر سه قوای‬
‫مقننه‪ ،‬قضاییه و مجریه و سه عنصر جمعیت ‪ ،‬سرزمین و قدرت‬
‫عالی سیاس ی (حاکمیت) می شود ‪.‬‬
‫مفهوم خاص دولت‬
‫در این مفهوم دولت تنها مبین قدرت اجرایی یا قوه اجرا ئیه‬
‫مملکت است و در این تعریف دولت مترادف حکومت است‪.‬‬
‫ارتباط مفاهیم عام و خاص دولت‬
‫دولت به هر دو معنی صحیح است و بین آن دو ارتباط آشکار بر قرار‬
‫است ‪ .‬وقتی دولت را به معنای وسیع بکار می بریم این مفهوم شامل‬
‫حکومت ‪ ،‬که یکی از ارکان است ‪ ،‬نیز می گردد و و هر گاه دولت به‬
‫معنی محدود حکومت استعمال می شود‪ ،‬چون حکومت نماینده‬
‫قانونی یک اجتماع است ‪ ،‬باز هم مفهوم همه اجتماع یا کشور از‬
‫آن استنباط می گردد‪.‬‬
‫تعریف اداره امور عمومی‬
‫تعریف اداره امور عمومی عبارت است از هماهنگ کردن کوشش‬
‫های فردی و گروهی به منظور اجرا نمودن سیاست یا خط مش ی‬
‫عمومی دولت‪.‬‬
‫اهمیت اداره امور عمومی‬
‫اغلب صاحبنظران معتقدند که موفقیت یا شکست حکومت ها‪،‬‬
‫به چگونگی اداره امور عمومی آنها بستگی دارد‪.‬‬
‫ارتباط اداره امور عمومی و محیط‬
‫اداره امور عمومی تحت شرایط محیطی مختلف از قبیل محیطهای‬
‫اقتصادی‪ ،‬فنی ‪ ،‬اجتماعی ‪،‬سیاس ی و قانونی ‪ ،‬اخالقی و اعتقادی و غیره‬
‫فعالیت می کند‪ .‬و با توجه به محیط آن بررس ی می شود و تغییر پویایی‪ ،‬بیش‬
‫از ثبات و ایستایی مورد توجه قرار می گیرد‪.‬هر تغییری در محیط تاثیر مستقیم‬
‫در روند اداره امور عمومی دارد و بالعکس‪.‬‬
‫ارتباط اداره امور عمومی با سایر رشته ها‬
‫مدیر امور عمومی برای اینکه خصوصیات افراد داخل و خارج‬
‫سازمان را به خوبی درک کند و نیازهای آنان را به درستی بررس ی‬
‫نماید وبا انتظارات آنان برخورد عقال ئی داشته باشد‪ ،‬ضروری‬
‫است که با علوم اجتماعی یعنی جامعه شنا س ی ‪ ،‬روانشناس ی ‪،‬‬
‫روان شنا س ی اجتماعی و مردم شنا س ی آشنایی داشته باشد‪.‬‬
‫تعریف اداره امور خصوص ی‬
‫اداره امور خصوص ی عبارت است از هماهنگ کردن کوشش های‬
‫فردی و گروهی به منظور اجرا کردن سیاستها و خط مش ی های‬
‫سازمان های خصوص ی و غیر دولتی‪.‬‬
‫تفاوت های اداره امور عمومی و اداره امور‬
‫خصوص ی‬
‫‪ -1‬انگیزه جلب منفعت‬
‫‪ -2‬خدمات یا محصوالت انحصاری یا نیمه انحصاری‬
‫‪ -3‬نظارت قانونی‬
‫‪ -4‬میزان جلب دقت و توجه عامه‬
‫‪ -5‬قیمت روز بازار برای محصول و یا خدمت‬
‫‪ -6‬عامل سیاست‬
‫‪ -7‬فوریت داشتن و مداومت خدمات عمومی‬
‫‪ -8‬تفاوت در حجم و وسعت قلمرو سازمان‬
‫‪ -9‬تفاوت در نوع رهبری مورد نیاز و خصوصیات و شرایط الزم برای رهبر‬
‫‪ -1‬انگیزه جلب منفعت‬
‫سازمانهای خصوص ی اغلب برای کسب منفعت تشکیل می شوند‪.‬‬
‫کسب منفعت نیز عامل موثری برای محاسبه میزان موفقیت و‬
‫درجه کارآیی سازمان محسوب می شود‪.‬ولی در سازمان های دولتی‬
‫چون هدف کسب منفعت نیست ‪ .‬طبعا این معیار نمی تواند برای‬
‫محاسبه موفقیت این نوع سازمانها به کا رود ‪.‬‬
‫‪ -2‬خدمات یا محصوالت انحصاری یا نیمه‬
‫انحصاری‬
‫خدمات یا محصو ال تی که دولتها تولید می کنند غالبا‬
‫جنبه انحصاری ‪ ،‬یا الاقل جنبه نیمه انحصاری دارد‪.‬‬
‫‪ -3‬نظارت قانونی‬
‫اعمال و تصمیمات سازمانهای دولتی بیش از فعالیت های بخش‬
‫خصوص ی مقید به مقررات قانونی است‪.‬‬
‫‪ -4‬میزان جلب دقت و توجه عامه‬
‫مشکل کار حکومتی آن است که نه فقط باید خوب انجام شود‪،‬‬
‫بلکه باید عموم مردم را متقاعد کند که کار خوب انجام شده است‪.‬‬
‫میزان حساسیت و توجه مردم به اولیای امور بستگی به سطح‬
‫شعور و سواد مردم و میزان آزادی ها در حکومت دارد‪.‬‬
‫‪ -5‬قیمت روز بازار برای محصول و یا خدمت‬
‫در بازار مبتنی بر رقابت آزاد ‪ ،‬تولید کاالها و خدمات در بخش‬
‫خصوص ی بر اساس قیمت بازار انجام می شود‪ .‬اگر قیمت بازار بیش‬
‫از هزینه تمام شده کاال یا خدمت باشد ‪ ،‬سازمان سود بیشتری می‬
‫برد و سطح تولید را افزایش می دهد و بر عکس ‪ ،‬در حالیکه‬
‫سازمانهای دولتی که کاالها و خدمات عمومی مورد نیاز مردم را تولید‬
‫می کنند ‪ ،‬تحت هر شرایطی باید به تولید آن ادامه دهند‪.‬‬
‫‪ -6‬عامل سیاست‬
‫سیاست چیزی جز قدرت نیست و قدرت در سازمانهای اداری کس ی‬
‫اعمال می کند که به نحوی در مراکز و مراجع اتخاذ تصمیم آن‬
‫نفوذ کند‪ .‬نقش سیاست تنها در اداره امور عمومی ظاهر نمی شود ‪.‬‬
‫اما سازمانهای دولتی در قلمرو سیاس ی وسیع تری و شاید حادتر به‬
‫حیات خود ادامه می دهند‪.‬‬
‫‪ -7‬فوریت داشتن و مداومت خدمات عمومی‬
‫فعالیت ها و خدماتی که در سازمانهای دولتی انجام می شود از‬
‫فوریت بیشتری بر خور دار است ‪ ،‬و به همین جهت مداومت و‬
‫استمرار این فعالیت ها ضروری است ‪.‬‬
‫‪ -8‬تفاوت در حجم و وسعت قلمرو سازمان‬
‫با و جودی که قلمرو فعالیت های سازمانهای خصوص ی ‪ ،‬در‬
‫دنیای امروز ‪ ،‬بسیار گسترده شده است‪ ،‬ولی اداره امور دولتی‬
‫عموما قلمرو فعالیت وسیع تر و متنوع تری دارد‪.‬‬
‫‪ -9‬تفاوت در نوع رهبری مورد نیاز و خصوصیات و شرایط‬
‫الزم برای رهبر‬
‫یکی از تفاوت های اساس ی میان دو بخش دولتی و خصوص ی ‪،‬‬
‫اختالف میان معلومات عمومی الزم برای اداره هر یک از آنها است‪.‬‬
‫تفاوت میان نوع رهبری و مدیریت دو بخش عمومی و‬
‫خصوص ی‬
‫الف ‪ -‬تفاوت در بودجه و حجم عملیات‬
‫ب ‪ -‬تشویق انتقاد و میزان انتقاد های نهان و آشکار‬
‫ج ‪ -‬میزان مسئولیت مورد تقبل‬
‫د‪ -‬میزان مشخص بودن اهداف و مقاصد سازمانی‬
‫ه‪ -‬هماهنگی سازمان و تلفیق عقاید‬
‫و‪ -‬معیار منفعت و اثر روحی مترتب بر آن‬
‫ز‪ -‬درجه مهارت در اداره مذاکرات‬
‫ح‪ -‬خصوصیات شخص ی و سوابق زندگی گروه همکار‬
‫الف ‪ -‬تفاوت در بودجه و حجم عملیات‬
‫وسعت سازمان و حجم عملیاتی که در آن انجام می شود ‪ ،‬تعداد‬
‫کارکنان و باالخره بودجه عظیم ترین سازمانهای خصوص ی نمی تواند‬
‫با سازمان دولت برابری کند‪.‬‬
‫ب ‪ -‬تشویق انتقاد و میزان انتقاد های نهان و آشکار‬
‫اغلب گفته می شود مدیر عمومی مانند ” ماهی طالیی در تنگ‬
‫بلورین ” عمل می کند‪ .‬مدیران بخش خصوص ی به اندازه مدیران‬
‫بخش عمومی در معرض افکار عمومی قرار ندارند‪.‬‬
‫ج ‪ -‬میزان مسئولیت مورد تقبل‬
‫میزان مسئولیتی که مدیران سازمانهای خصوص ی در مقابل‬
‫هیات مدیره و سهام داران خود بر دوش دارند در مقایسه با‬
‫مسئولیتهای مشابه مدیران سازمانهای عمومی بسیار محدود و ناچیز‬
‫است ‪.‬‬
‫مدیران سازمانهای عمومی در مقابل مجلس ‪ ،‬مقامهای اجرایی‬
‫مافوق و مردم مسئول می باشند‪.‬‬
‫د‪ -‬میزان مشخص بودن اهداف و مقاصد سازمانی‬
‫مدیران بخش خصوص ی به طور دقیق و صریح از اهداف و‬
‫مقاصد سازمانی که تصدی آن را عهده دار هستند‪ ،‬اطالع دارند‪.‬در‬
‫صورتی که اطالع مدیران سازمانهای دولتی دقیق و قطعی نیست‪.‬‬
‫ه‪ -‬هماهنگی سازمان و تلفیق عقاید‬
‫سازمانهای عمومی بیش از سازمانهای خصوص ی به هماهنگی نیاز‬
‫دارند‪.‬‬
‫و‪ -‬معیار منفعت و اثر روحی مترتب بر آن‬
‫چون‪ ،‬بر خالف سازمانهای خصوص ی ‪ ،‬هدف سازمانهای عمومی‬
‫کسب سود نیست ‪ ،‬برای ارزیابی کار مدیران ‪ ،‬مالک و معیار‬
‫مشخص ی وجود ندارد‪.‬‬
‫ز‪ -‬درجه مهارت در اداره مذاکرات‬
‫مدیران سازمان های عمومی ‪ ،‬با توجه به مشخصات سازمانها و‬
‫حیطه وظایف شان ‪ ،‬برای مذاکرات به مهارت بیشتری نیاز دارند‪.‬‬
‫ح‪ -‬خصوصیات شخص ی و سوابق زندگی گروه‬
‫همکار‬
‫مدیران سازمانهای عمومی برای جلب نظر همکاران اداری خود و‬
‫نفوذ در آنها‪ ،‬باید مهارت بیشتری را از خود نشان دهند‪.‬‬
‫شباهت میان نوع رهبری و مدیریت دو بخش عمومی‬
‫و خصوص ی‬
‫‪ -1‬تعیین طرح و نقشه آینده سازمان‬
‫‪ -2‬تامین بودجه و نیروی انسانی الزم‬
‫‪ -3‬به کردش در آوردن چرخ سازمان‬
‫‪ -4‬شرکت در کنفرانس های مختلف‬
‫‪ -5‬امضای نامه ها و قرارداد ها‬
‫‪ -6‬سر و کار داشتن با مسایل و مشکالت پرسنلی‬
‫‪ -7‬و غیره‬
‫تعریف علم‬
‫علم به دانستنی ها یی اطالق می شود که بر تجربه مستقیم‬
‫حس ی مبتنی باشد‪.‬‬
‫مشخصات شناخت علمی‬
‫‪ -1‬به صورت نظام یافته ‪ ،‬مبتنی بر نظم و ترتیب باشد‪.‬‬
‫‪ -2‬بیانگر روابط علت معلولی بین پدیده ها باشد‪.‬‬
‫‪ -3‬بر اساس روشهای قابل اطمینان تحصیل شده باشد‪.‬‬
‫‪ -4‬قابل استدالل و یا اثبات باشد‪.‬‬
‫‪ -5‬واقع بینانه و عاری از ارزشها و قضاوت های شخص ی باشد‪.‬‬
‫ویژگیهای علوم اجتماعی‬
‫‪ -1‬سریع تر بودن تغییر و دگرگونی موضوع علوم اجتماعی‬
‫‪ -2‬عدم استمرار قانون مندیهای حاکم بر واقعیت های اجتماعی‬
‫‪ -3‬چند بعدی بودن این واقعیت ها‬
‫‪ -4‬کیفی بودن آنها‬
‫‪ -5‬قابل کنترل نبودن این واقعیت ها‬
‫‪ -6‬قرار گرفتن محقق در زیر بار ارزشها‬
‫مراحل روش تحقیق علمی در علوم اجتماعی‬
‫‪ -1‬مشخص کردن مسئله‬
‫‪ -2‬تنظیم فرضیه های تحقیق‬
‫‪ -3‬یررس ی و آزمون فرضیه ها‬
‫‪ -4‬درصورت تائید فرضیه ها‪ ،‬قانون علمی ایجاد می شود‪.‬‬
‫آیا اداره علم است یا هنر ؟‬
‫اداره کردن‪ ،‬به عنوان یک عمل هنر است ; آگاهی سازمان یافته‬
‫ای را که زیر ساز این عمل است را می توان علم شناخت‪ .‬نتیجتا‬
‫علم و هنر دو پدیده جدا از هم نیستند‪ ،‬بلکه مکمل یکدیگرند‪.‬‬
‫بخش دوم‪:‬‬
‫گذ ری اجمالی برسیر تحول مدیریت دولتی‬
‫هدف کلی بخش دوم‬
‫آشنایی دانشجویان با سیر تحول اندیشه های مدیریت دولتی‬
‫فصل اول ‪:‬‬
‫سیاست و اداره‬
‫اهداف رفتاری فصل اول‬
‫‪ -1‬چگونگی جدایی سیاست از اداره را‪ ،‬که منجر به غاز علم اداره شد ‪،‬‬
‫شرح دهید‪.‬‬
‫‪ -2‬دو تن از نظریه پردازان جدایی سیاست از اداره را نام ببرید و نظرات‬
‫هر یک را در سه سطر شرح دهید‪.‬‬
‫‪ -3‬در صورت عملی بودن جدایی اداره از سیاست‪ ،‬دالیل خود را توضیح‬
‫دهید‪.‬‬
‫‪ -4‬نظریه اصالح طلبان را در مورد جدایی سیاست از اداره بنویسید‪.‬‬
‫‪ -5‬عاملی را که سبب ارایه نظریه پیوستگی سیاست و اداره شد ‪ ،‬بیان‬
‫کنید‪.‬‬
‫نظر ویلسون در باره جدایی سیاست از اداره‬
‫مسائل اداری با مسائل سیاس ی تفاوت دارد ‪ .‬با و جودی که‬
‫سیاست وظایف اداری تعیین می کند ‪ ،‬نباید آن را آزاد گذارد که‬
‫اداره را در ید قدرت خود بگیرد‪.‬‬
‫نظر فرانک گود نو در باره جدایی سیاست از اداره‬
‫با اینکه گود نو هم مانند ویلسون به علت ” ضرورت کا رآ ئی‬
‫اداری ” بین سیاست و اداره حد فا صلی ترسیم کرد‪ ،‬ول ی تاکید‬
‫فراوان داشت که اداره باید روابط دائمی با سیاست داشته باشد‪.‬‬
‫پیوستگی سیاست و اداره‬
‫همبستگی بین سیاست و اداره را در تمام مراتب و مشاغل می‬
‫توان یافت ; در مجلس ‪ ،‬در دولت ‪ .‬بدون برنامه کلی ‪ ،‬اداره وجود‬
‫ندارد و بدون اداره ‪ ،‬سیاست بی معنی است‪ .‬بین اداره و سیاست‬
‫فاصله ای فاصله ای واقعی موجود نیست‪.‬‬
‫فصل دوم‪:‬‬
‫نظریه های کالسیک‬
‫اهداف رفتاری فصل دوم‬
‫‪ -1‬عللی را که موجب پیدایش مکتب مدیریت علمی شد نام ببرید‪.‬‬
‫‪ -2‬پدر مدیریت علمی چه کس ی بود‪.‬‬
‫‪ -3‬اصول مدیریت علمی کدامند‪.‬‬
‫‪ -4‬روشهای اجرایی مدیریت علمی را بیان کنید‪.‬‬
‫‪ -5‬عناصر و عوامل پنج گانه مدیریت علمی را توضیح دهید‪.‬‬
‫‪ -6‬وظایف شش گانه یک سازمان از نظر هنری فایل کدامند‪.‬‬
‫اهداف رفتاری فصل دوم‬
‫‪ -7‬اصول مدیریت از نظر هنری فایول را توضیح دهید‪.‬‬
‫‪ 8‬دو عاملی را که موجب اهمیت نظریات فایول شده است را نام ببرید‪.‬‬
‫‪ -9‬ویژگیهای سازمان بوروکراتیک را از نظر ماکس وبر‬
‫بنویسید‪.‬‬
‫‪ -10‬انتقادات وارده بر نظریه های کالسیک بنویسید‪.‬‬
‫اصول مدیریت علمی‬
‫اصول مدیریت علمی از نظر تیلور پدر مدیریت علمی عبارتند از ‪:‬‬
‫‪ -1‬تفکیک اجزای مختلف یک کار و تعیین بهترین و کوتاه ترین روش‬
‫انجام دادن هر یک از اجزای کار به طریق علمی‪.‬‬
‫‪ -2‬انتخاب دقیق کارکنان و آموزش صحیح آنان‬
‫‪ -3‬ایجاد محیط مناسب به منظور جلب همکاری کارکنان‬
‫‪ -4‬تقسیم مساوی و هماهنگ کار و مسئولیت بین کارکنان و مدیریت‬
‫عوامل و عناصر پنج گانه مدیریت صحیح‬
‫از نظر تیلور‬
‫‪ -1‬تحقیق و تجزیه و تحلیل مداوم و ارایه راه حلهای صحیح و منطقی‬
‫برای مسایل و مشکالت‬
‫‪ -2‬ایجاد استانداردها ‪ ،‬ضابطه ها و معیارهای علمی و منطقی برای‬
‫اجرا کردن کار‬
‫‪ -3‬ایجاد سیستم منظم طرح ریزی برای پیش بینی عملیات و فراهم‬
‫کردن وسایل اجرای آنها‬
‫‪ -4‬ایجاد ضابطه هایی برای کنترل کارهای انجام شده‬
‫‪ -5‬ایجاد محیط مناسب کار برای جلب همکاری کارکنان سازمان‬
‫مدیریت‬
‫وظایف شش گانه سازمان از نظر هنری فایل‬
‫‪ -1‬وظیفه فنی(تولید)‬
‫‪ -2‬وظیفه تجاری(خرید و فروش)‬
‫‪ -3‬وظیفه مالی(تامین و بکارگیری سرمایه)‬
‫‪ -4‬وظیفه امنیتی(محافظت از دارایی و افراد)‬
‫‪ -5‬وظیفه حسابداری(آمار و نگهداری حساب ها)‬
‫‪ -6‬وظیفه مدیریت (برنامه ریزی ‪ ،‬سازماندهی ‪،‬رهبری ‪ ،‬هماهنگی و‬
‫کنترل)‬
‫اصول مدیریت از نظر هنری فایول‬
‫‪ -1‬تقسیم کار یا تخصص گرایی‬
‫‪ -2‬اختیار و مسئولیت‬
‫‪ -3‬انضباط‬
‫‪ -4‬وحدت فرماندهی‬
‫‪ -5‬وحدت هدف یا جهت‬
‫‪ -6‬تقدم منافع سازمان بر منافع فردی‬
‫‪ -7‬حقوق و مزایای کارکنان‬
‫‪ -8‬تمرکز‬
‫‪ -9‬سلسله مراتب(ارشدیت)‬
‫‪ -10‬استقرار مناسب‬
‫‪ -11‬عدالت و مساوات‬
‫‪ -12‬امنیت شغلی کارکنان‬
‫‪ -13‬ترغیب و جلب مشارکت‬
‫‪ -14‬روح اتحاد و فضای کار‬
‫گروهی‬
‫علل اهمیت نظرات فایول‬
‫‪ -1‬فرایند های اساس ی مدیریت را مشخص کرد‪.‬‬
‫‪ -2‬ثابت کرد که مدیریت قابل آموزش است‪.‬‬
‫ویژگیهای سازمان بوروکراتیک از نظر ماکس وبر‬
‫‪ -1‬وظایف غیر شخص ی‬
‫‪ -2‬سلسله مراتب مشخص سازمانی‬
‫‪ -3‬تعیین واضح و روشن وظایف ادارات‬
‫‪ -4‬انتخاب ماموران برای کار اداری بر اساس شرایط‬
‫حرفه ای‬
‫‪ -5‬بکارگیری کارکنان اداری بر اساس قرارداد‬
‫‪ -6‬پرداخت حقوق به کارکنان بر اساس مقام‬
‫‪ -7‬شغل مامور اداری حرفه اصلی یا تنها کار او باشد‬
‫ویژگیهای سازمان بوروکراتیک از نظر ماکس وبر‬
‫‪ -8‬ترکیب مشاغل دائمی و ترفیع بر اساس شایستگی و قضاوت مافوق‬
‫‪ -9‬استفاده غیر شخص ی از شغل یا اموال مربوط به آن شغل‬
‫‪ -10‬وجود سیستم کنترل و انضباطی متحدالشکل‬
‫انتقادات وارده بر نظریه کالسیک‬
‫‪ -1‬نادیده گرفتن روابط غیر رسمی‬
‫‪ -2‬توجه نکردن به سازمان به عنوان یک کل متشکل از اجزاء‬
‫‪ -3‬بی توجهی به عوامل محیطی‬
‫‪ -4‬قدرت تنها ناش ی از مقام می دانستند‪.‬‬
‫‪ -5‬ناهماهنگی بعض ی از اصول با یکدیگر‬
‫فصل سوم ‪:‬‬
‫نظریه های نئوکالسیک‬
‫(روابط انسانی)‬
‫اهداف رفتاری فصل سوم‬
‫‪ -1‬علل پیدایش نظریه های نئوکالسیک (روابط انسانی ) را بنویسید‪.‬‬
‫‪ -2‬نتیجه حاصل از آزمایش نور و روشنایی چه بود ؟‬
‫‪ -3‬اصل اساس ی روابط انسانی از نظر التون مایو را شرح دهید‪.‬‬
‫‪ -4‬اهمیت مکتب روابط انسانی را بیان کنید‪.‬‬
‫‪ -5‬مهمترین وظیفه اجرایی از نظر چستر بارنارد چیست ؟‬
‫‪ -6‬نظر سایمون در باره کانونهای تصمیم گیری را شرح دهید‪.‬‬
‫اهداف رفتاری فصل سوم‬
‫‪ -7‬سلسله مراتب نیازها را از نظر مازلو شرح دهید‪.‬‬
‫‪ - 8‬انگیزش و چگونگی ارتباط آن را با کار مدیران شرح دهید‪.‬‬
‫‪ -9‬چگونگی استفاده مدیران را از سلسله مراتب نیازها برای انگیزش‬
‫کارکنان دولت شرح دهید‪.‬‬
‫‪ -10‬چگونگی ارتباط سلسله مراتب نیازها را با عامل مدیریت در‬
‫سازمان شرح دهید‪.‬‬
‫‪ -11‬کریس آرجریس بر چه عاملی تاکید در سازمان داشت؟‬
‫اهداف رفتاری فصل سوم‬
‫‪ -12‬چهار عامل دفاعی فرد در سازمان را نام ببرید‪.‬‬
‫‪ -13‬فرضیه های نظریات‪x‬و ‪ y‬را بنویسید‪.‬‬
‫‪ -14‬منبع اصلی انگیزش انگیزش در سازمان از نظر هرزبرگ چیست؟‬
‫‪ -15‬عوامل بقای کارکنان در سازمان از نظر هرزبرگ کدامند‪.‬‬
‫‪ -16‬عوامل ایجاد انگیزش از نظر هرزبرگ کدامند‪.‬‬
‫‪ -17‬نظریات دیوید مک کلی لند درباره سازمان و مدیریت را توضیح دهید‪.‬‬
‫علل پیدایش نظریه های نئوکالسیک‬
‫(روابط انسانی)‬
‫‪ -1‬تضاد نظریات کالسیک با روح روان انسان‬
‫‪ -2‬نتیجه مطالعات هاثورن و مشخص شدن نقش عوامل اجتماعی و‬
‫گروهای غیر رسمی در افزایش کارآیی و بازده‬
‫اصول روابط انسانی از نظر التون مایو‬
‫‪ -1‬معیار های اجتماعی‬
‫‪ -2‬گروه‬
‫‪ -3‬جایزه ها و جریمه ها‬
‫‪ -4‬سرپرستی موثر‬
‫‪ -5‬مدیریت آزادمنشانه(دمکراتیک)‬
‫اهمیت مکتب روابط انسانی‬
‫‪ -1‬توجه به عامل انسانی در مطالعات علمی‬
‫‪ -2‬توجه به احساسات و عواطف انسانی در سازمان‬
‫‪ -3‬توجه به نقش ارزشها و هنجارهای گروهی و جمعی در رفتار کارکنان‬
‫‪ -4‬توجه به نفوذ روابط غیر رسمی در رفتار سازمانی‬
‫‪ -5‬توجه به شیوه های مدیریت و سر پرستی در تقویت روحیه کارکنان و‬
‫افزایش بهره وری‬
‫نظر چستر بارنارد‬
‫بارنارد معتقد بود که هماهنگی مهمترین وظیفه اجرایی است و‬
‫این هماهنگی از طریق آمیختن هدف سازمانی با نیازهای شخص ی‬
‫کارکنان ایجاد می شود‪.‬او معتقد بود که کارکنان می توانند با عدم‬
‫پذیرش دستورات مقامات باالتر اختیار را خنثی کنند‪.‬‬
‫نظر سایمون در باره کانونهای تصمیم گیری‬
‫او اعتقاد داشت بهترین طریقه برای تجزیه و تحلیل سازمان‬
‫شناختن کانونهای تصمیم گیری و اشخاص ی است که تصمیمات مهم‬
‫را اتخاذ می کنند و بعض ی مواقع نفوذ واقعی افراد با اختیارات‬
‫قانونی آنان برابر نیست‪.‬‬
‫انگیزش و چگونگی ارتباط آن را با کار مدیران‬
‫آگاهی مدیران از چگونگی انگیزش کارکنان ‪ ،‬که در واقع پی جویی‬
‫علت سبب حرکات و رفتارهای افراد سازمان است ‪ ،‬برای نیل به‬
‫اهداف سازمانی ضروری است‪.‬‬
‫سلسله مراتب نیازها را از نظر مازلو‬
‫‪ -1‬نیازهای فیزیولوژیکی یا جسمانی مانند خوراک ‪ ،‬پوشاک و مسکن‬
‫‪ -2‬نیاز به امنیت‬
‫‪ -3‬نیازهای گروهی و اجتماعی و نیاز به عشق محبت و تعلق‬
‫‪ -4‬نیاز به حرمت و مقام و موقعیت‬
‫‪ -5‬نیاز به خود یابی و خویشتن شناس ی‬
‫استفاده مدیران را از سلسله مراتب نیازها برای انگیزش‬
‫کارکنان‬
‫در این رابطه آنچه برای مدیران مهم و آموزنده است‪ ،‬تنها‬
‫فهرست نیازهای انسانی نیست ‪ ،‬تشخیص ناتوانی نیازهای ارضاء‬
‫شده برای انگیزش رفتاری است‪ .‬لذا ‪ ،‬ضروری است امکان بر‬
‫آورده شدن نیازهای ارضاء نشده را فراهم کنند‪.‬‬
‫کریس آرجریس بر چه عاملی تاکید در سازمان داشت؟‬
‫آرجریس بر روی ناسازگاری فرد و سازمان که ناش ی از عوامل‬
‫روانی است ‪ ،‬داشت و به اهمیت رشد شخصیت اشاره می کند‪.‬‬
‫عوامل دفاعی فرد در سازمان‬
‫‪ -1‬خونسردی و بی عالقه گی‬
‫‪ -2‬نشان دادن جاه طلبی های خود با باالرفتن افراط آمیز از نردبان‬
‫سازمان‬
‫‪ -3‬تشکیل حاالت دفاعی خاص ی که ناش ی از رویاهای آنان در باره شغل‬
‫شان است‪.‬‬
‫‪ -4‬ترک سازمان‬
‫نظر داگالس مک گریگور‬
‫در این نظریه دو دسته فرضیه کامال متضاد در باره طبیعت انسان‬
‫و نحوه نظارت و سرپرستی او تحت عنوان تئوری ‪ x‬و تئوری ‪ y‬ارایه‬
‫شده است‪.‬‬
‫فرضیه های تئوری ‪x‬‬
‫‪ -1‬بشر ذاتا از کار بیزار است‪.‬‬
‫‪ -2‬باید افراد از طریق نظارت مستقیم ‪ ،‬جبر و تهدید در جهت اهداف‬
‫سازمان هدایت شوند‪.‬‬
‫‪ -3‬انسان بیشتر خواهان هدایت شدن ‪ ،‬تامین و احساس غرور است‪.‬‬
‫فرضیه های تئوری ‪y‬‬
‫‪ -1‬تالش جسمی و فکری در کار امری طبیعی است‪.‬‬
‫‪ -2‬نظارت و تهدید تنها وسیله هدایت فرد به سوی اهداف سازمان نیست‪.‬‬
‫‪ -3‬تالش انسان در جهت نیل به اهداف سازمان تابع پاداش ی است(نه فقط مادی)‬
‫که در مقابل خدمت انتظار دارد‪.‬‬
‫‪ -4‬انسان تحت شرایط مناسب در جستجوی قبول مسئولیت است‪.‬‬
‫‪ -5‬قدرت بکاربردن تخیل ‪ ،‬نبوغ و سازندگی در حل مشکالت سازمانی در انحصار‬
‫افراد معدود نیست بلکه عده کثیری از افراد بالقوه از توانایی های مزبور بر‬
‫خور دارند‪.‬‬
‫‪ -6‬در شرایط جدید زندگی صنعتی ‪ ،‬تنها جزئی از استعداد افراد در سازمان ها‬
‫مورد استفاده قرار می گیرد‪.‬‬
‫نظر هرزبرگ در باره انگیزش کارکنان‬
‫هرزبرگ عقیده داشت منبع اولیه انگیزش در سازمان کار است‪.‬‬
‫دالیل ارایه شده برای رضایت و عدم رضایت در افراد یکسان نیست‬
‫و با هم تفاوت داشته است ‪ .‬او دو دسته عوامل کامال مجزا از‬
‫یکدیگر تحت عنوان ‪:‬‬
‫‪ -1‬عوامل بهداشتی یا حافظ وضع موجود‬
‫‪ -2‬عوامل محرک(ایجاد انگیزه)‬
‫عوامل بقای کارکنان در سازمان از نظر هرزبرگ‬
‫این عوامل بیشتر در سازمان ناش ی از طرز تلقی و برداشت کارکنان در باره‬
‫موارد زی است‪:‬‬
‫‪ -1‬اداره امور و خط مش ی های سازمان‬
‫‪ -2‬ماهیت و میزان سرپرستی تخصص ی‬
‫‪ -3‬استمرار روابط متقابل با سرپرستان‪ ،‬همکاران و مرئوسان‬
‫‪ -4‬سطح حقوق و دستمزد‬
‫‪ -5‬امنیت کاری‬
‫‪ -6‬زندگی شخص ی کارکنان‬
‫‪ -7‬شرایط کاری‬
‫‪ -8‬مقام و منزلت‬
‫عوامل ایجاد انگیزش(محرک) از نظر هرزبرگ‬
‫‪ -1‬موفقیت کاری‬
‫‪ -2‬شناخت افراد و قدردانی از کار آنان‬
‫‪ -3‬پیشرفت و توسعه شغلی‬
‫‪ -4‬ماهیت کار و وظایف محوله‬
‫‪ -5‬رشد فردی‬
‫‪ -6‬ماهیت مسئولیتهای محوله‬
‫نظریات دیوید مک کلی لند درباره سازمان و مدیریت‬
‫او تالش کرد تا انگیزه ها ئی را که سبب می شود فردی از فرد‬
‫دیگر بیشتر تالش کند و جویای توفیق باشد‪ ،‬را شناسایی کند‪.‬‬
‫فصل چهارم‪:‬‬
‫نظریه های سیستمی و اقتضا ئی‬
‫اهداف رفتاری فصل چهارم‬
‫‪ -1‬سیستم را تعریف کرده و چگونگی قرار گرفتن سازمان در قالب‬
‫سیستم را بیان کنید‪.‬‬
‫‪ -2‬سیستم و اجزای آن را ترسیم کنید و آن را با یک مثال توضیح‬
‫دهید‪.‬‬
‫‪ -3‬علت پیدایش نگرش اقتضائی را شرح دهید‪.‬‬
‫‪ -4‬نظریه فرد فیدلر را در ارتباط با نگرش اقتضائی را شرح دهید‪.‬‬
‫تعریف سیستم‬
‫سیستم عبارت است از ‪:‬مجموعهای از اجزاء که با ارتباط و‬
‫پیوند متقابل یک کل واحد را تشکیل می دهند و نقش مهمی را ایفا‬
‫می کنند‪.‬‬
‫اجزاء سیستم‬
‫هر سیستم از اجزای مختلفی به شرح زیر تشکیل می شود‪:‬‬
‫‪ -1‬داده ها‬
‫‪ -2‬فرآیند عملیات‬
‫‪ -3‬بازده‬
‫‪ -4‬بازخورد‬
‫‪ -5‬محیط سیستم‬
‫سازمان به عنوان یک سیستم‬
‫وقتی سازمان به عنوان یک سیستم مطرح می شود ‪ ،‬هدف این‬
‫است که ‪:‬‬
‫‪ -1‬تاکید بر روابط سازمان با محیط‬
‫‪ -2‬سازمان به عنوان یک کل متشکل از مجموعه ای از بخش های جدا‬
‫از هم از قبیل امور مالی ‪ ،‬تولید و غیره در نظر گرفته می شود‪.‬‬
‫‪ -3‬بر نقش حساس و اساس ی جریان اطالعاتی که نشان عصر کامپیوتر‬
‫است ‪ ،‬تاکید دارد‪.‬‬
‫مفهوم نگرش اقتضایی‬
‫نگرش اقتضایی ناش ی از نظریه سیستم ها است‪ .‬این نگرش به‬
‫طور خالصه به این معنی است که محیطهای گوناگون ‪ ،‬نیازمند‬
‫روابط سازمانی متفاوتی است تا از این طریق ‪ ،‬بیشترین کارآیی‬
‫حاصل شود‪.‬‬
‫نظریه فرد فیدلر در ارتباط با نگرش اقتضائی‬
‫فرد فیدلر نشان داد که الگوی رهبری موثر ‪ ،‬به اثرات متقابل متغیر ها یی‬
‫مانند شرایط پذیرش از سوی زیر دستان و قدرت رهبری بستگی دارد‪.‬‬
‫بخش سوم‬
‫تاریخچه اداره امور عمومی در ایران تا پیروزی‬
‫انقالب اسالمی‬
‫هدف کلی بخش سوم‬
‫آشنایی دانشجویان با تاریخچه اداره امور عمومی در ایران تا‬
‫پیروزی انقالب اسالمی ‪.‬‬
‫فصل سوم‪:‬‬
‫اداره امور عمومی از آغاز مشروطیت تا پیروز ی انقالب‬
‫اسالمی‬
‫هدف کلی فصل سوم‬
‫آشنایی با اداره امور عمومی حکومت قاجاریه از پیروزی انقالب‬
‫مشروطه تا پایان این دوره و حکومت پهلوی تا پیروزی انقالب‬
‫اسالمی‬
‫گفتار اول ‪:‬‬
‫دوره قاجار بعد از پیروزی مشروطیت‬
‫اهداف رفتاری گفتار اول‬
‫‪ -1‬عواملی را که موجب انقالب مشروطه در ایران شد‪ ،‬بنویسید‪.‬‬
‫‪ -2‬چگونگی اداره امور عمومی را در انقالب مشروطه را شرح دهید‪.‬‬
‫‪ -3‬نظام حکومتی ایران را در دوره مشروطه شرح دهید‪.‬‬
‫‪ -4‬قوا یی که اداره امور عمومی را در دوره مشروطه بر عهده داشتند ‪ ،‬نام ببرید‪.‬‬
‫‪ -5‬شش مورد از نتایج حاصله ناش ی از تغییر نظام حکومتی در دوره قاجاریه را‬
‫شرح دهید‪.‬‬
‫‪ -6‬وضعیت حکومت محمد علی شاه را در انقالب مشروطه توضیح دهید‪.‬‬
‫‪ -7‬چگونگی اداره حکومت را توسط احمد شاه شرح دهید‪.‬‬
‫عوامل ایجاد انقالب‬
‫مشروطه در ایران موجب‬
‫‪ -1‬ظلم سالطین مستبد و ا یادی آنان‬
‫‪ -2‬واگذاری منابع عمده درآمد مملکت به خارجیان طبق قرارداد بلند مدت‬
‫‪ -3‬واگذاری منصب به اشخاص بی خبر از اصول عدالت و انصاف‬
‫‪ -4‬برخورد روس و انگلیس در ایران و رقابت آنها برای کسب امتیاز بیشتر‬
‫‪ -5‬قدرت مطلق و نامحدود پادشاه‬
‫‪ -6‬دخالت مستشا را ن خارجی در اداره امور سازمان های مختلف‬
‫چگونگی اداره امور عمومی در انقالب مشروطه‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫استقرار نظام مشروطه پارملانی‬
‫وجود قوای سه گانه مجریه ‪ ،‬قضاییه و مقننه منفصل و متمایز از‬
‫یکدیگر‬
‫اداره امور عمومی مملکت به عهده قوه مجریه و وظایف قوه مجریه‬
‫به وزراء تحت ریاست نخست وزیر محول گردید‪.‬در عین حال‬
‫ریاست فائقه پادشاه بر قوه مجریه ونیز نظارت بر آن بر عهده او‬
‫بود‪.‬‬
‫وضع تمامی قوانین و مقررات مربوط به اداره امور عمومی در حوزه‬
‫اختیارات قوه مقننه قرار داشت‪.‬‬
‫نتایج حاصله ناش ی از تغییر نظام حکومتی در دوره‬
‫مشروطیه‬
‫‪ -1‬برای اداره کشور قانون اساس ی وضع شد ‪ .‬حکومت مشروطه پارملانی‬
‫اعالم وانفصال قوا در آن رعایت شد‪.‬‬
‫‪ -2‬حکومت و اداره امور عمومی و رفتار کلیه مامورین بر طبق قانون‬
‫اساس ی استوار شد‪.‬‬
‫‪ -3‬بر طبق قانون اساس ی اداره امور عمومی محلی بر اساس قاعده‬
‫عدم تمرکز بود‪.‬‬
‫نتایج حاصله ناش ی از تغییر نظام حکومتی در دوره‬
‫مشروطیه‬
‫‪ -4‬تقسیم بین حکومت شرعی و عرفی از بین رفت‪.‬‬
‫‪ -5‬برای بسیاری از امور دولتی ‪،‬مانند سازمان داد گاه ها ‪ ،‬اصول‬
‫دادرس ی ‪ ،‬امور مالی و تقسیمات کشوری ‪ ،‬وظایف حکام و ماموران‬
‫دولت و حدود صالحیت آنان ‪ ،‬قوانین مفصلی به تصویب رسید و‬
‫وزارتخانه ها و موسسات دولتی دارای مقررات و سازمان قانونی‬
‫شدند‪.‬‬
‫‪ -6‬تغییر معنی مفهوم حکومت از فردی استبدادی به ملی و مشروطه‬
‫بود‪.‬‬
‫وضعیت حکومت محمد علی شاه را در انقالب مشروطه‬
‫• او مخالف قانون اساس ی بود‪ .‬ولی به ناچار آن را پذیرفت و متمم‬
‫قانون اساس ی را نیز امضاء کرد‪ .‬وی بنا را بر مخالفت و ضدیت قرار‬
‫داد و به کمک روسها مجلس شورای ملی را به توب بست و جمعی‬
‫از آزادی خواهان را کشت‪ .‬مشروطه خواهان نیز او را از تخت‬
‫سلطنت به زیر کشیدند‪.‬‬
‫چگونگی اداره حکومت توسط احمد شاه‬
‫‪‬دوران آشفتگی مالی کشور بود‪.‬‬
‫‪‬به علت همزمانی با جنگ جهانی اول و دخالت روزافزون خارجیان‬
‫در امور داخلی کشور در اوضاع سیاس ی ‪،‬اجتماعی و اقتصادی‬
‫کشور هیچ اصالحی به عمل نیامد‪.‬‬
‫گفتار دوم ‪:‬‬
‫دوره پهلوی‬
‫اهداف رفتاری گفتار دوم‬
‫‪ -1‬مشخصات نظام اداری و مدیریتی دوران پهلوی را بیان کنید‪.‬‬
‫‪ -2‬علت اینکه دوره رضا شاه را به عنوان یکی از دوره های مهم قانون گذاری و‬
‫تکوین حقوق ایران شناخته اند ‪ ،‬شرح دهید‪.‬‬
‫‪ -3‬مسائل سازمان های اداری دوره پهلوی را در زمینه تشکیالت و نیروی انسانی‬
‫بیان کنید‪.‬‬
‫‪ -4‬دستاوردهای مشروطیت در دوران رضاشاه دستخوش چه تغییراتی شد؟ شرح‬
‫دهید‪.‬‬
‫‪ -5‬اهدافی را که کلیه سازمان ها ‪ ،‬اعم از دولتی و یا خصوص ی ‪ ،‬در دوره پهلوی‬
‫باید دنبال می کردند ‪ ،‬نام ببرید‪.‬‬
‫مشخصات نظام اداری و مدیریتی دوران پهلوی‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫ایجاد اصالحات عمیق در اداره امور عمومی کشور به علت ثبات نسبی‬
‫سیاس ی‬
‫تحکیم حکومت مرکزی و ایجاد نظم و قانون توسط رضا شاه‬
‫تغییرات عمده در تشکیالت مالیاتی و عواید دولت‬
‫با تصویب قانون تقسیمات کشوری و ایالتی کشور منحل و ایران به ده‬
‫استان و‪ 42‬شهرستان تقسیم شد‪.‬‬
‫اغلب قوانین بزرگ مانند قانون مدنی و جزا ‪ ،‬بازرگانی ‪ ،‬آین دادرس ی ‪ ،‬قوانین‬
‫ثبت اسناد و امالک و احوال و قوانین مختلف اداری تصویب شد‪.‬‬
‫مشخصات نظام اداری و مدیریتی دوران پهلوی‬
‫• علی رغم پیشرفتهای اداری ‪ ،‬دستاوردهای مشروطه مورد تهدید قرار‬
‫گرفت ‪.‬‬
‫• ارتشاء و اختالس بین مقامات باالی اداری وجود داشت‪.‬‬
‫• کنترل بر روشهای جاری ادارات اعمال نمی شد‪.‬‬
‫مسائل و مشکالت سازمان های اداری دوره پهلوی در‬
‫زمینه تشکیالت و نیروی انسانی‬
‫‪ -1‬تمرکز اختیارات در سازمان مرکزی‬
‫‪ -2‬وجود سازمان های متداخل و مضاعف‬
‫‪ -3‬عدم ارتباط وظایف در یک سازمان‬
‫‪ -4‬تغییر مکرر تشکیالت سازمان ها‬
‫‪ -5‬عدم ثبات مقامهای سازمانی‬
‫مسائل و مشکالت سازمان های اداری دوره پهلوی در‬
‫زمینه تشکیالت و نیروی انسانی‬
‫‪ -6‬شیوه نادرست تقسیم کار‬
‫‪ -7‬روشهای غیر عملی اجرای امور‬
‫‪ -8‬توزیع جغرافیایی نادرست و غیر عادالنه خدمات‬
‫‪ -9‬عدم برنامه ریزی صحیح برای آموزش نیروی انسانی مورد نیاز‬
‫‪ -10‬مقررات پیچیده استخدامی برای امور استخدامی بخش عمومی‬
‫دستاوردهای مشروطیت در دوران رضاشاه دستخوش‬
‫چه تغییراتی شد؟‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫شیوه حکومت رضا شاه تفاوت چندانی با سلطنت استبدادی‬
‫دوره پیش از مشروطه نداشت‪.‬‬
‫وزراء تنها مجری اوامر شاه بودند ‪.‬‬
‫هیات وزیران تنها مکانی برای ابالغ دستورات و نظرات‬
‫پادشاه به شمار می رفت‪.‬‬
‫مجلس هم از نمایندگان فرمایشی تشکیل می شد‪.‬‬
‫اهدافی را که کلیه سازمان ها ‪ ،‬اعم از دولتی و یا‬
‫خصوص ی ‪ ،‬در دوره پهلوی باید دنبال می کردند‪:‬‬
‫الف‪ -‬در جهت تعمیم خواسته های حکومت و ابقای آن عمل می‬
‫کردند‪.‬‬
‫ب‪ -‬منافع مادی و معنوی هیات حاکمه را همواره رعایت کنند‪.‬‬
‫ج‪ -‬منحصرا ارزشهای مادی تعیین کننده ارجحیت ها در انتخاب پرو ژه‬
‫ها باشد‪.‬‬
‫د‪ -‬دنبال کردن اهداف کوتاه مدت جوابگوی برنامه های تبلیغاتی هیات‬
‫حاکمه در داخل و خارج از کشور‬
‫بخش چهارم‪:‬‬
‫قوه مجریه و دستگاه اداری مرکزی جمهوری اسالمی‬
‫ایران‬
‫هدف کلی بخش چهارم‬
‫آشنایی با دستگاه اداری مرکزی و ساختار و تشکیالت دولت‬
‫جمهوری اسالمی ایران ‪.‬‬
‫فصل اول‪:‬‬
‫قوه مجریه در قانون اساس ی جمهوری اسالمی‬
‫ایران‬
‫اهداف رفتاری فصل اول‬
‫‪ -1‬نقش قوه مجریه در قانون اساس ی جمهوری اسالمی ایران را بیان‬
‫کنید‪.‬‬
‫‪ -2‬وظایف و اختیارات رئیس جمهور را بنویسید‪.‬‬
‫‪ -3‬ارکان قوه مجریه و مسئولیتهای آن را بنویسید‪.‬‬
‫‪ -4‬تغییراتی که در ارکان و وظایف قوه مجریه در قانون اساس ی‬
‫جمهوری اسالمی ایران نسبت به قوه مز بور در قانون اساس ی و‬
‫متمم قانون اساس ی در نظام سابق انجام گرفته است ‪ ،‬را شرح‬
‫دهید‪.‬‬
‫نقش قوه مجریه در قانون اساس ی جمهوری اسالمی‬
‫ایران‬
‫• بر اساس اصل ‪ 57‬قانون اساس ی ‪ ،‬قوه مجریه یکی از سه قوه حاکم‬
‫در نظام جمهوری اسالمی ایران است که زیر نظر رهبری بر اساس‬
‫اصول قانون اساس ی ‪ ،‬و مستقل از سایر قوای اداری انجام وظیفه‬
‫می کند‪.‬‬
‫وظایف و اختیارات رئیس جمهور‬
‫‪ -1‬امضای مصوبات مجلس و یا نتیجه همه پرس ی و ابالغ آن به مسئوالن برای‬
‫اجرا‪.‬‬
‫‪ -2‬امضای عهدنامه ها ‪ ،‬مقابله نامه ها ‪ ،‬موافقت نامه ها قرارداد های دولت‬
‫ایران با سایر دولتها ‪ ،‬امضای پیمان های مربوط به اتحادیه های بین املللی‬
‫پس از تصویب مجلس شورای اسالمی‪.‬‬
‫‪ -3‬اداره مستقیم امور برنامه بودجه و امور اداری و استخدامی کشور‬
‫‪ -4‬تعیین سفیران به پیشنهاد وزیر امور خارجه ‪ ،‬امضای استوارنامه های آنان و‬
‫پذیرفتن استوار نامه های سفیران کشورهای خارجی‪.‬‬
‫وظایف و اختیارات رئیس جمهور‬
‫‪ -5‬اعطای نشان های دولتی‪.‬‬
‫‪ -6‬تعیین معاونین رئیس جمهور‬
‫‪ -7‬تعیین وزیران و معرفی آنان به مجلس شورای اسالمی برای گرفتن‬
‫رای اعتماد‪.‬‬
‫‪ -8‬عهده دار بودن ریاست هیات وزیران و نظارت بر کار آنان جهت‬
‫هماهنگ ساختن تصمیمات آنان ‪ ،‬وتعیین برنامه و خط مش ی دولت‬
‫و اجرای قوانین‪.‬‬
‫وظایف و اختیارات رئیس جمهور‬
‫‪ -9‬عزل وزیران‪.‬‬
‫‪ -10‬ریاست شورای عالی امنیت ملی‪.‬‬
‫‪ -11‬پیشنهاد تاخیر انتخابات در زمان جنگ و اشغال نظامی کشور‪.‬‬
‫‪ -12‬شرکت در جلسات علنی مجلس شورای اسالمی به اتفاق معاونین و‬
‫وزرا‪.‬‬
‫ارکان قوه مجریه و مسئولیتهای آن‬
‫ارکان قوه مجریه را رئیس جمهور و وزیران تشکیل می دهند‪.‬ریاست‬
‫هیات وزیران با رئیس جمهور است و وی در برابر مجلس مسئول‬
‫اقدامات هیات وزیران می باشد‪ .‬رئیس جمهور برای اجرای وظایف‬
‫قانونی خود می تواند معاونانی داشته باشد‪.‬هر یک از وزیران دو‬
‫نوع وظیفه بر عهده دارند ‪:‬‬
‫‪ -1‬وظیفه اداری از نظر اداره وزارتخانه خود ‪.‬‬
‫‪ -2‬وظیفه سیاس ی از نظر عضویت در هیات حاکمه کشور‪.‬‬
‫ارکان قوه مجریه و مسئولیتهای آن‬
‫• هریک از وزیران عالوه بر اینکه در برابر رئیس جمهور و نمایندگان‬
‫مجلس شورای اسالمی مسئول وظایف خاص وزارتخانه خود است‬
‫‪ ،‬در اموری که به تصویب هیات وزیران می رسد ‪ ،‬مسئولیت اعمال‬
‫دیگران را نیز بر عهده دارد‪.‬‬
‫فصل دوم‪:‬‬
‫اداره امور عمومی ایران از زمان پیروزی انقالب‬
‫اسالمی ایران تا کنون‬
‫اهداف رفتاری فصل دوم‬
‫‪ -1‬تغییرات اساس ی در اداره امور عمومی کشور را بعد از استقرار نظام‬
‫جمهوری اسالمی ایران شرح دهید‪.‬‬
‫‪ -2‬تغییراتی را که در تشکیالت ریاست جمهوری اسالمی ایران به وجود‬
‫آمده است ‪ ،‬شرح دهید‪.‬‬
‫‪ -3‬تغییراتی را که در نیروی انسانی دولت جمهوری اسالمی ایران ایجاد‬
‫شدهاست‪ ،‬بیان کنید‪.‬‬
‫‪ -4‬تفاوت عمده نظام جمهوری اسالمی ایران را با نظام های حکومتی‬
‫قبل ‪ ،‬بیان کنید‪.‬‬
‫اهداف رفتاری فصل دوم‬
‫‪ -5‬مشخصه مهم تشکیالت دولت جمهوری اسالمی ایران را بیان کنید‪.‬‬
‫‪ -6‬نارسایی های نظام اداری جمهوری اسالمی ایران را شرح دهید‪.‬‬
‫‪ -7‬سیاستهای دولت را برای رفع نارسایی های نظام اداری و مدیریت‬
‫کشور ‪ ،‬شرح دهید‪.‬‬
‫تغییرات اساس ی در اداره امور عمومی کشور بعد از‬
‫استقرار نظام جمهوری اسالمی ایران‬
‫الف ‪ -‬تغییر در ساختار حکومت‬
‫ب‪ -‬تغییر در تشکیالت دولت‬
‫ج‪ -‬تغییرات نیروی انسانی‬
‫الف ‪ -‬تغییر در ساختار حکومت‬
‫• بر اساس قانون اساس ی حکومت ایران جمهوری اسالمی اعالم شد‪.‬‬
‫در راس کلیه امور والیت فقیه قرار گرفت و اداره امور بر عهده قوای‬
‫سه گانه گذارده شد‪.‬‬
‫• دستگاههای نظارتی(شامل سازمان بازرس ی کل کشور‪ ،‬دیوان عدالت‬
‫اداری ‪ ،‬دیوان محاسبات کشور و کمیسیون اصل نود مجلس‬
‫شورای اسالمی ) بر کار وزارتخانه ها و سازمانهای دولتی مطابق‬
‫قانون اساس ی خارج از حوزه قوه مجریه قرار گرفتند‪.‬‬
‫الف ‪ -‬تغییر در ساختار حکومت‬
‫• خارج شدن قوه قضائیه از حوزه نفوذ قوه مجریه‪.‬‬
‫ب‪ -‬تغییر در تشکیالت دولت‬
‫‪ -1‬ایجاد نهاد های انقالبی( شامل سپاه پاسداران‪ ،‬بنیاد شهید‪ ،‬کمیته‬
‫امداد و غیره )‬
‫‪ -2‬ایجاد وزارتخانه های جدید‬
‫‪ -3‬حذف وزارت دربار ‪ ،‬ساواک و سایر تشکیالت وابسته به پهلوی‬
‫‪ -4‬اداره امور بانکها توسط دولت‬
‫‪ -5‬تغییر در تشکیالت داخلی سازمانها و موسسات وابسته به وزارتخانه‬
‫ها بر حسب ضرورت‪.‬‬
‫ج‪ -‬تغییرات نیروی انسانی‬
‫‪ -1‬اکثر مدیران دستگاههای دولتی رژیم سابق بر کنار شدند‪.‬‬
‫‪ -2‬هسته های گزینش برای انتخاب و گزینش مستخدمین دولت‬
‫تشکیل شد ‪،‬تا شایستگی و صالحیت آنان را برای امور سازمان های‬
‫دولتی بررس ی و تائید کنند‪.‬‬
‫مشکالت و نارسایی های نظام اداری جمهوری‬
‫اسالمی ایران‬
‫الف‪ -‬مشکالت و عوامل اجتماعی موثر در نظام اداری نظیر‪ :‬بی سوادی‬
‫و کم سوادی مراجعان به ادارات ‪ ،‬مشکالت سیاس ی ‪ ،‬اقتصادی و‬
‫غیره‬
‫ب‪ -‬مشکالت و نارسایی های اختصاص ی نظام اداری و مدیریت کشور‬
‫نظیر‪ :‬عدم برنامه ریزی ‪ ،‬عدم صراحت اهداف ‪ ،‬عدم سازماندهی‬
‫صحیح ‪ ،‬عدم هماهنگی و نظارت مدیریتی ‪ ،‬عدم تامین و تجهیز‬
‫نیروی انسانی و غیره‬
‫سیاستهای دولت برای رفع نارسایی های نظام اداری و‬
‫مدیریت کشور‬
‫‪ -1‬انتقال واحد های سازمانی از تهران به سایر نقاط کشور‬
‫‪ -2‬تدوین نظام استخدامی و پرداخت واحد برای کلیه دستگاههای‬
‫دولتی در سطح کشور‬
‫‪ -3‬استفاده از تکنولوژی پیشرفته اداری‬
‫‪ -4‬ایجاد تعادل بین حقوق و مزایای کارکنان دولت با توجه به تورم‬
‫‪ -5‬ایجاد زمینه مشارکت مناسب همه مردم‬
‫‪ -6‬و غیره‬
‫بخش پنجم‪:‬‬
‫اداره امور استخدامی عمومی‬
‫هدف کلی بخش پنجم‬
‫• آشنایی دانشجویان با وظایف اداره امور استخدامی عمومی‬
‫فصل اول ‪:‬‬
‫تعریف ‪ ،‬هدف و وظایف اداره امور استخدامی‬
‫اهداف رفتاری فصل اول‬
‫‪ -1‬اداره امور استخدامی را تعریف کنید‪.‬‬
‫‪ -2‬اهداف اساس ی اداره امور استخدامی را در کلیه سازمان ها‬
‫بنویسید‪.‬‬
‫‪ -3‬وظایف اداره امور استخدامی را به ترتیب بنویسید‪.‬‬
‫تعریف اداره امور استخدامی‬
‫• اداره امور استخدامی عبارت است از ‪:‬‬
‫تهیه و تامین ‪ ،‬استفاده ‪ ،‬پرورش ‪ ،‬حفظ و صیانت نیروی انسانی‬
‫‪ ،‬به طریقی که مستخدمین با شایستگی و میل و رغبت و فداکاری به‬
‫اجرای وظایف و تکالیف محوله بپردازند و دستیابی مقرون به صرفه‬
‫هدفهای اصلی سازمان را تحقق بخشند‪.‬‬
‫اهداف اساس ی اداره امور استخدامی‬
‫‪ -1‬تامین نیروی انسانی الزم با حداقل هزینه‬
‫‪ -2‬تامین هدفهای کارکنان و رفع احتیاجات مادی و معنوی و جلب‬
‫رضایت آنان ‪.‬‬
‫‪ -3‬تامین هدفهای اجتماعی با توجه به مسائل و رویدادهای محیط‬
‫اجتماعی سازمان ‪ ،‬پاسخگویی به موقع به این مشکالت و مسائل‬
‫مربوط به آن‪.‬‬
‫وظایف اساس ی اداره امور استخدامی‬
‫• وظایف اساس ی اداره امور استخدامی به ترتیب عبارتند از ‪:‬‬
‫‪ -1‬عملیات استخدامی‬
‫‪ -2‬عملیات آموزش ی و بهسازی‬
‫‪ -3‬عملیات نگهداری نیروی انسانی‬
‫‪ -4‬کاربرد نیروی انسانی‬
‫فصل دوم ‪:‬‬
‫مراحل امور استخدامی‬
‫اهداف رفتاری فصل دوم‬
‫‪ -1‬شرایط تحقق پذیری مراحل امور استخدامی را شرح دهید‪.‬‬
‫‪ -2‬عملیات استخدامی را به ترتیب نام ببرید و نکات مهم هر یک از این‬
‫عملیات را بیان کنید‪.‬‬
‫‪ -3‬اقداماتی را که در مرحله کار شکافی انجام می گیرد ‪ ،‬شرح دهید‪.‬‬
‫‪ -4‬اساس ی ترین نیاز استخدامی در عملیات استخدامی را نام ببرید‪.‬‬
‫اهداف رفتاری فصل دوم‬
‫‪ -5‬طبقه بندی مشاغل و عوامل سه گانه آن را شرح دهید‪.‬‬
‫‪ -6‬عامل موثر در تعیین نرخ دستمزد و حقوق را در نظریه عرضه و‬
‫تقاضا ‪ ،‬قدرت پرداخت و هزینه زندگی بنویسید‪.‬‬
‫‪ -7‬عامل موثر در تعیین نرخ دستمزد و حقوق را از نظر خودتان‬
‫بنویسید‪.‬‬
‫شرایط تحقق پذیری مراحل امور استخدامی‬
‫• مشخص کردن کلیه مشاغل الزم برای اجرای فعالیتها در جهت‬
‫حصول اهداف سازمان‪.‬‬
‫• تعیین شرایط احراز هر شغل‪.‬‬
‫عملیات استخدامی‬
‫• عملیات استخدامی را به ترتیب عبارتند از‪:‬‬
‫کارمند یابی ‪ ،‬انتخاب و انتصاب‪.‬‬
‫تعریف کار شکافی‬
‫کار شکافی عبارت است از ‪:‬‬
‫عمل کشف ‪ ،‬مطالعه و ثبت جنبه های مشخص و اساس ی هر‬
‫یک از مشاغل در سازمان‪.‬‬
‫در این عمل باید ‪ ،‬ماهیت کار ‪ ،‬ابزار کار ‪ ،‬هدف اجرای کار ‪،‬‬
‫اختیار و مسئولیت ‪ ،‬شرایط احراز و تخصص مورد نیاز برای اجرای‬
‫کار مشخص گردد‪.‬‬
‫اساس ی ترین نیاز استخدامی در عملیات استخدامی‬
‫چیست؟‬
‫• بعد از تنظیم شرح شغل ‪ ،‬تعیین شرایط و خصوصیات الزم برای‬
‫شاغل هر شغل از اساس ی ترین نیازهای استخدامی است‪ .‬این‬
‫خصوصیات عبارتند از ‪:‬‬
‫شرایط جسمانی ‪ ،‬توانایی های فکری ‪ ،‬خصوصیات اجتماعی و روحی‬
‫‪ ،‬روحیه مسئولیت پذیری ‪ ،‬تخصص و مهارت و غیره‪.‬‬
‫تعریف طبقه بندی مشاغل‬
‫• طبقه بندی مشاغل عبارت است از ‪:‬‬
‫دسته بندی یا تنظیم مشاغل در گروههای مختلف بر مبنای‬
‫تشابه وظایف و مسئولیتها به طوری که رابطه صحیح و معقولی‬
‫عوامل سه گانه زیر بر قرار گردد‪:‬‬
‫الف‪ -‬وظایف‪ ،‬اختیارات و مسئولیتهای مشاغل‬
‫ب‪ -‬شرایط احراز مشاغل‬
‫ج‪ -‬حقوق و دستمزد و مزایای قابل پرداخت به هر طبقه و گروه شغلی‬
‫نظریه های تعیین و تشخیص عادالنه‬
‫حقوق و دستمزد‬
‫‪ -1‬نظریه عرضه و تقاضا‬
‫‪ -2‬نظریه قدرت پرداخت‬
‫‪ -3‬نظریه هزینه زندگی‬
‫‪ -4‬نظریه کارآیی‬
‫‪ -1‬نظریه عرضه و تقاضا‬
‫• در این نظریه برای کار افراد مانند کاالها و خدمات می توان قیمت‬
‫تعیین کرد ‪ ،‬به شرط آنکه سایر عوامل به جز عرضه و تقاضا ثابت‬
‫فرض شوند ‪.‬‬
‫‪ -2‬نظریه قدرت پرداخت‬
‫• مطابق این نظریه ‪ ،‬قدرت پرداخت و وضع مالی موسسه عامل موثر‬
‫در تعیین نرخ حقوق و دستمزد است‪.‬‬
‫‪ -3‬نظریه هزینه زندگی‬
‫• مطابق این نظریه ‪ ،‬هزینه زندگی از عوامل مهم تعیین میزان حقوق و‬
‫دستمزد است‪.‬هر قدر هزینه زندگی باال رود به همان نسبت از ارزش‬
‫حقیقی دستمزد ها کاسته می شود‪.‬‬
‫‪ -4‬نظریه کارآیی‬
‫• مطابق این نظریه ‪ ،‬سطح دستمزد های یک موسسه به نسبت‬
‫کارآیی و بازدهی کارکنان باید تغییر کند‪.‬‬
‫فصل سوم‪:‬‬
‫برآورد نیروی انسانی مورد نیاز‬
‫اهداف رفتاری فصل سوم‬
‫‪ -1‬علل برآورد نیروی انسانی مورد نیاز در هر سازمان را بنویسید‪.‬‬
‫‪ -2‬راههای تامین نیروی انسانی مورد نیاز موسسات را شرح دهید‪.‬‬
‫‪ -3‬مهمترین منابع خارجی کارمند یابی کدامند؟‬
‫‪ -4‬مراحل انتخاب داوطلبان کار در اغلب سازمانها را بنویسید‪.‬‬
‫‪ -5‬آزمون های استخدامی و مصاحبه استخدامی را شرح دهید‪.‬‬
‫اهداف رفتاری فصل سوم‬
‫‪ -6‬تفاوت بین انتصاب موقت را با انتصاب دایم شرح دهید‪.‬‬
‫‪ -7‬هدفهای ارزشیابی شایستگی کارکنان در سازمان های مختلف را‬
‫شرح دهید‪.‬‬
‫‪ -8‬چگونگی اجرای آموزش توجیهی و کار آموزی را ‪ ،‬مه از برنامه های‬
‫آموزش ی برای کارکنان است ‪ ،‬شرح دهید‪.‬‬
‫‪ -9‬انواع برنامه های آموزش ی مدیران و سرپرستان را شرح دهید‪.‬‬
‫راههای تامین نیروی انسانی‬
‫مورد نیاز موسسات‬
‫‪ -1‬منابع داخلی ‪ :‬از کارکنان شایسته همان سازمان استفاده می‬
‫شود‪.‬این شیوه موجب ترقی و پیشرفت و تقویت روحیه کارکنان می‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ -2‬منابع خارجی ‪ :‬در هر جامعه ای منابع گوناگونی وجود دارد‪.‬مهمترین‬
‫منابع خارجی برای کارمند یابی عبارتند از‪:‬‬
‫الف‪ -‬متقاضیان ناخوانده‬
‫ب‪ -‬موسسات کارمند یابی‬
‫ج‪ -‬آگهی های استخدامی در مطبوعات و رسانه های گروهی و غیره‬
‫مهمترین منابع خارجی‬
‫کارمند یابی‬
‫مهمترین منابع خارجی برای کارمند یابی عبارتند از‪:‬‬
‫الف‪ -‬متقاضیان ناخوانده‬
‫ب‪ -‬موسسات کارمند یابی‬
‫ج‪ -‬آگهی های استخدامی در مطبوعات و رسانه های گروهی و غیره‪.‬‬
‫د‪ -‬موسسات آموزش ی‬
‫ه‪ -‬توصیه و معرفی کارکنان سازمان‬
‫و‪ -‬اتحادیه ها و سازمان های کارگری و حرفه ای‬
‫ز‪ -‬سازمان های دولتی و موسسات غیر دولتی‬
‫مراحل انتخاب داوطلبان کار‬
‫• مراحل انتخاب داوطلبان کار در اغلب سازمانها به شرح زیر است‪:‬‬
‫الف‪ -‬پذیرفتن متقاض ی‬
‫ب‪ -‬مصاحبه مقدماتی‬
‫ج‪ -‬تنظیم فرم درخواست شغل‬
‫د‪ -‬آزمون های استخدامی‬
‫ه‪ -‬مصاحبه استخدامی‬
‫و‪ -‬تحقیقات محلی‬
‫ز‪ -‬آزمایش های بهداشتی‬
‫تعریف انتصاب‬
‫• انتصاب عبارت است از‪:‬‬
‫به کار گماردن داوطلب در شغلی که بر مبنای اطالعات بدست‬
‫آمده متناسب با آن شغل است‪.‬‬
‫تفاوت انتصاب موقت با‬
‫انتصاب دائم‬
‫• تا زمانی که نسبت به نتیجه آزمون ها و تطبیق توانایی های‬
‫فرد با نیازهای سازمان اطمینان کاملی وجود نداشته باشد ‪،‬‬
‫انتصاب موقت ضروری است‪ .‬ولی زمانی که اداره امور‬
‫پرسنلی از شایستگی داوطلب اطمینان کامل حاصل کند‬
‫حکم انتصاب دائم صادر می شود‪.‬‬
‫هدفهای ارزشیابی شایستگی‬
‫کارکنان‬
‫مهمترین هدفهای ارزشیابی شایستگی کارکنان عبارتند از‪:‬‬
‫‪ -1‬ایجاد موازین برای اجرای کار رضایت بخش‬
‫‪ -2‬بهبود کارآیی مستخدم‬
‫‪ -3‬تعیین اعتبار عملیات استخدامی و اصالح آنها‬
‫‪ -4‬عینیت بخشیدن به کاربرد خط مش ی های استخدامی ‪ ،‬در‬
‫انتخاب ‪،‬به کارگماری ‪ ،‬ترفیع ‪،‬اخراج و در شناخت‬
‫میزان مطلوبیت کار کارکنان‬
‫انواع برنامه های آموزش ی مدیران‬
‫و سرپرستان‬
‫‪ -1‬آموزش ضمن خدمت‬
‫‪ -2‬گردش در مشاغل مختلف‬
‫‪ -3‬ایفای نقش‬
‫‪ -4‬روش تصمیم گیری‬
‫‪ -5‬آموزش گروهی‬
‫‪ -6‬آموزش های دانشگاهی مدیریت‬
‫فصل چهارم‪:‬‬
‫عملیات نگهداری منابع انسانی‬
‫اهداف رفتاری فصل چهارم‬
‫‪ -1‬عملیات نگهداری منابع انسانی که اجرای آنها برای صیانت‬
‫جسم و روح کارکنان سازمان ها ضروری است ‪ ،‬بنویسید‪.‬‬
‫‪ -2‬اقدام اساس ی بهداشتی را که برای حفظ و صیانت در کارکنان‬
‫سازمان ها انجام می شود ‪ ،‬توضیح دهید‪.‬‬
‫‪ -3‬هدف برنامه های بیمه بازنشستگی ‪ ،‬و انواع هر یک را بنویسید‪.‬‬
‫‪ -4‬انواع مرخص ی را شرح دهید‪.‬‬
‫عملیات نگهداری منابع‬
‫انسانی‬
‫‪ -1‬بهداشت و ایمنی‬
‫‪ -2‬بیمه بازنشستگی‬
‫‪ -3‬مرخص ی ها‬
‫‪ -4‬خدمات پرسنلی‬
‫‪ -1‬بهداشت و ایمنی‬
‫• برای صیانت جسم و روح کارکنان سازمان ها دو اقدام اساس ی‬
‫ضروری است ‪:‬‬
‫‪ -1‬پیشگیری‪ ،‬شامل رعایت اصول بهداشتی ‪ ،‬اجرای معاینات در بدو‬
‫خدمت و در فواصل معین‬
‫‪ -2‬خدمات درمانی معموال به صورت ایجاد واحدهای خدمات درمانی در‬
‫جوار ‪ ،‬کار عقد قرارداد با شرکتهای بیمه و ترکیبی از حالتهای باال‬
‫‪ -2‬بیمه بازنشستگی‬
‫• برنامه های بیمه بازنشستگی به منظور ایجاد امنیت اقتصادی و‬
‫تامین معاش و زندگی مستخدم و خانواده او در زمان بیکاری‪ ،‬بیماری‬
‫‪ ،‬پیری و از کار افتادگی و باالخره تهیه و اجرا می شود‪.‬‬
‫انواع طرحهای بازنشستگی‬
‫‪ -1‬طرح بیمه بازنشستگی ‪:‬طبق قراردادی با پرداخت بیمه ‪ ،‬شرکت‬
‫بیمه مسئول تامین مستخدم در زمان پیری و از کار افتادگی است‪.‬‬
‫‪ -2‬طرح صندوق بازنشستگی‪:‬در این طرح وجوهی شامل سهم کارکنان و‬
‫سهم سازمان در صندوق بازنشستگی نگهداری در موقع مقرر به باز‬
‫نشستگان و یا خانواده آنان مستمری پرداخت می شود‪.‬‬
‫‪ -3‬مرخص ی ها‬
‫• مرخص ی ها شامل‪:‬‬
‫‪ -1‬مرخص ی استحقاقی ‪ :‬اگر چه استفاده از مرخص ی حق کارمند است‬
‫ولی باید با نظر مدیریت سازمان تعیین شود‪.‬‬
‫‪ -2‬مرخص ی استعالجی‪:‬برای استفاده کارمند در هنگام بیماری پیش بینی‬
‫می شود‪.‬‬
‫‪ -3‬مرخص ی بدون حقوق‪ :‬در صورت نیاز کارمند طبق ضابطه از آن‬
‫استفاده می کند‪.‬‬
‫‪ -4‬خدمات پرسنلی‬
‫• خدمات پرسنلی و اقدامات رفاهی شامل ‪:‬‬
‫‪ -1‬تامین وسایل رفت آمد کارکنان‬
‫‪ -2‬ایجاد غذاخوری‬
‫‪ -3‬تامین مسکن‬
‫‪ -4‬ایجاد شرکتهای تعاونی‬
‫‪ -5‬و غیره‬
‫فصل پنجم‪:‬‬
‫کاربرد نیروی انسانی‬
‫اهداف رفتاری فصل پنجم‬
‫‪ -1‬انتقال و ماموریت را با هم مقایسه کنید ‪.‬‬
‫‪ -2‬تنزل مقام و ترفیع را در سازمان ها شرح دهید‪.‬‬
‫‪ -3‬برکنار از کار را شرح دهید‪.‬‬
‫‪ -4‬انضباط را تعریف کرده و موارد مختلف مجازات در قانون استخدام‬
‫کشوری را بنویسید‪.‬‬
‫‪ -5‬تکالیف عمومی مستخدمین دولت رادر قانون استخدام کشوری را‬
‫بنویسید‪.‬‬
‫اهداف رفتاری فصل پنجم‬
‫‪ -6‬نقش سازمان مرکزی مدیریت نیروی انسانی را در سازمان بیان کنید‪.‬‬
‫‪ -7‬علت ایجاد سازمانی مرکزی مدیریت نیروی انسانی را شرح دهید‪.‬‬
‫‪ -8‬چگونگی وضعیت سازمان مرکزی مدیریت نیروی انسانی را در ایران‬
‫شرح دهید‪.‬‬
‫‪ -9‬ارکان سازمان امور اداری و استخدامی کشور را بنویسید‪.‬‬
‫انتقال و ماموریت‬
‫• انتقال‪ :‬حرکتی افقی است و مستخدم به واحد سازمانی دیگر که در‬
‫طبقه شغلی هم تراز با مقام قبلی وی قرار دارد منتقل و به شغل‬
‫مشابه منصوب می شود‪.‬‬
‫• ماموریت ‪ :‬نوعی تغییر کار مستخدم در یک واحد سازمانی است که‬
‫متضمن افزایش مسئولیت نمی باشد و معموال با محدودیت زمانی‬
‫همراه است‪.‬‬
‫تنزل مقام و ترفیع‬
‫• تنزل مقام عبارت است از ‪:‬قراردادن مستخدم در شغل یا درجه ای‬
‫پایین تر از شغل و درجه و یا موقعیت قبلی که نیاز به مهارت و‬
‫مسئولیت کمتری دارد و از حقوق و مزایای کمتری برخوردار است‪.‬‬
‫• ترفیع حرکتی عمودی است در سلسله مراتب سازمان و عبارت است‬
‫از ‪:‬ارتقاء به شغل یا پست باالتر و بر خورداری از مزایا و اختیارات‬
‫بیشتر در مقابل قبول مسئولیت سنگین تر ‪.‬‬
‫تعریف انضباط‬
‫• انضباط عبارت است ازاعمال ترتیبی که باعث ایجاد نظم در کار و‬
‫حسن اجرای وظیفه طبق موازین تعیین شده در افراد گردد و تخطی‬
‫از موازین الزاما کارکنان را با نوعی تنبیه روبرو می سازد‪.‬‬
‫موارد مختلف مجازات در قانون استخدام کشوری‬
‫الف‪ -‬اخطار کتبی بدون درج در پرونده استخدامی‪.‬‬
‫ب‪ -‬توبیخ کتبی با درج در پرونده استخدامی‪.‬‬
‫ج‪ -‬کسر حقوق و مزایا حداکثر یک سوم از یک ماه تا یک سال‪.‬‬
‫د‪ -‬انفصال موقت از یک ماه تا یک سال‪.‬‬
‫ه‪ -‬باز خرید خدمت برای کسانیکه کمتر از ‪ 20‬سال سابقه داشته باشند‪.‬‬
‫و‪ -‬بازنشستگی در صورت داشتن ‪ 20‬سال سابقه خدمت‪.‬‬
‫ز‪ -‬اخراج از محل خدمت‪.‬‬
‫چ‪ -‬انفصال دایم از خدمات دولتی‪.‬‬
‫تکالیف عمومی مستخدمین دولت در قانون استخدام‬
‫کشوری‬
‫‪ -1‬اطاعت از احکام و اوامر رؤسای مافوق بر اساس قوانین و مقررات‪.‬‬
‫‪ -2‬ممنوع بودن از هر نوع عملی که موجب وقفه در امور اداری کشور‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ -3‬قبول القاب و نشانه های دول بیگانه موکول به اجازه دولت است‪.‬‬
‫نقش سازمان مرکزی مدیریت‬
‫نیروی انسانی‬
‫• این سازمان به عنوان وسیله ای برای هماهنگی ‪ ،‬هدایت و رهبری و‬
‫پیشبرد روشهایی در زمینه مدیریت نیروی انسانی است‪ .‬این سازمان‬
‫یکی از ابزارهای مهم کنترل مدیریتی به شمار می رود که باید در‬
‫باالترین سطح قدرت اجرایی قرار داشته باشد‪.‬‬
‫ارکان سازمان امور اداری و‬
‫استخدامی کشور‬
‫• براساس ماده ‪105‬قانون استخدام کشوری‪ ،‬سازمان امور اداری و‬
‫استخدامی کشور دارای ارکان زیر است‪:‬‬
‫الف ‪ -‬شورای امور اداری و استخدامی کشور‬
‫ب ‪ -‬دبیرکل‬
‫بخش ششم‪:‬‬
‫مالیه عمومی و بودجه دولتی‬
‫اهداف بخش ششم‬
‫‪ -1‬آشنایی اجمالی دانشجویان با مفاهیم مالیه عمومی‪ ،‬سیاست مالی‪ ،‬و‬
‫بودجه دولتی‪.‬‬
‫‪ -2‬آشنایی اجمالی دانشجویان با اصول و مراحل و طبقه بندی بودجه‬
‫فصل اول‪:‬‬
‫مالیه عمومی و سیاستهای پولی و مالی‬
‫اهداف رفتاری فصل اول‬
‫‪ -1‬مالیه عمومی را تعریف کنید‪.‬‬
‫‪ -2‬موضوع مالیه عمومی را شرح دهید‪.‬‬
‫‪ -3‬سیاستهای پولی و مالی دولت را توضیح دهید‪.‬‬
‫‪ -4‬ابزار بودجه ای را شرح دهید‪.‬‬
‫تعریف مالیه عمومی‬
‫• مالیه عمومی عبارت است از بررس ی عملیات و فعالیتهای مربوط به‬
‫چگونگی هزینه های دولت(هزینه های عمومی) ‪ ،‬روشهای دولت در‬
‫کسب وجوه مورد نیاز (درآمدهای عمومی ) ‪ ،‬و چگونگی نحوه اداره‬
‫وجوه و منابع مالی دولت‬
‫موضوع مالیه عمومی‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫موضوع مالیه عمومی عبارت است از بررس ی مسائل مربوط به ‪:‬‬
‫درآمد های دولت‬
‫هزینه های دولت‬
‫نتایج حاصل از هر یک از آنها‬
‫سیاستهای مالی و پولی‬
‫دولت‬
‫• سیاستهای مالی آن گروه از سیاست های اقتصادی دولت‬
‫است ‪،‬که تحقق هدفهای اقتصادی را از طریق هزینه ها و در‬
‫آمد های دولت امکانپذیر می سازد‪.‬‬
‫• سیاستهای پولی آن گروه از تدابیر و برنامه های دولت است‬
‫که از طریق سیستم پولی کشور ‪ ،‬رسیدن به هدفهای‬
‫اقتصادی را تضمین می کند‪.‬‬
‫ابزار بودجه ای‬
‫• چون کلیه هزینه ها و منابع مالی دولت در چارچوب بودجه متمرکز‬
‫است حربه ها و ابزار مربوط به مالیه عمومی حربه ها و ابزار بودجه‬
‫ای نیز نامیده می شوند‪.‬‬
‫فصل دوم‪:‬‬
‫بودجه چیست؟‬
‫اهداف رفتاری فصل دوم‬
‫‪ -1‬بودجه را تعریف کنید‪.‬‬
‫‪ -2‬مزایای بودجه را بنویسید‪.‬‬
‫‪ -3‬اصول بودجه را نام ببرید‪.‬‬
‫تعریف بودجه‬
‫• طبق قانون محاسبات عمومی بودجه کل کشور عبارت است از برنامه مالی‬
‫دولت که برای یک سال مالی تهیه و حاوی پیش بینی درآمد ها و سایر منابع‬
‫تامین اعتبار و بر آورد هزینه ها برای انجام عملیاتی که منجر به نیل به‬
‫سیاست ها و هدفهای قانونی می شود‪ .‬و از سه قسمت تشکیل می شود‪:‬‬
‫‪ -1‬بودجه عمومی دولت(دریافت ها و پرداخت های دولت)‬
‫‪ -2‬بودجه شرکتهای دولتی و بانکها‬
‫‪-3‬بودجه موسساتی که تحت عنوانی غیر از عناوین فوق در بودجه کل کشور‬
‫منظور می شود‪.‬‬
‫مزایای بودجه‬
‫‪ -1‬بودجه ابزار برنامه ریزی و نظارت دائمی است‪.‬‬
‫‪ -2‬بودجه راهنمای مدیران و کارگزاران سازمان است‪.‬‬
‫‪ -3‬بودجه وسیله ارتباط بین مدیران و کارکنان و قسمتهای مختلف‬
‫سازمان است‪.‬‬
‫‪ -4‬بودجه نقاط ضعف دستگاه و مدیریت های واحدها را به خوبی‬
‫نمایان می سازد‪.‬‬
‫‪ -5‬و غیره ‪.‬‬
‫اصول بودجه‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫اصل ساالنه بودن بودجه‬
‫اصل تعادل‬
‫اصل وحدت‬
‫اصل شاملیت یا تفصیل‬
‫اصل جامعیت‬
‫اصل تخصیص و انعطاف پذیری‬
‫فصل سوم ‪:‬‬
‫مراحل بودجه‬
‫اهداف رفتاری فصل سوم‬
‫‪ -1‬مراحل بودجه را شرح دهید‪.‬‬
‫‪ -2‬بخش های تشکیل دهنده الیحه بودجه را بنویسید‪.‬‬
‫‪ -3‬مراحل تصویب بودجه را بنویسید‪.‬‬
‫‪ -4‬روشهای انعطاف پذیری اجرای بودجه را شرح دهید‪.‬‬
‫‪ -5‬اصالح و متمم بودجه را شرح دهید‪.‬‬
‫‪ -6‬مراحل تفصیلی اجرای بودجه را نام ببرید‪.‬‬
‫‪ -7‬راههای کنترل بودجه را بنویسید‪.‬‬
‫مراحل بودجه‬
‫‪ -1‬تهیه تنظیم و پیشنهاد بودجه‬
‫‪ -2‬تصویب بودجه‬
‫‪ -3‬اجرای بودجه‬
‫‪ -4‬نظارت و کنترل بودجه‬
‫بخش های تشکیل دهنده‬
‫الیحه بودجه‬
‫‪ -1‬پیام بودجه ‪:‬به طور شفاهی توسط رئیس جمهور به اطالع‬
‫نمایندگان مجلس می رسد‪.‬‬
‫‪ -2‬متن الیحه بودجه‬
‫‪ -3‬پیوست های بودجه‬
‫مراحل تصویب بودجه‬
‫‪ -1‬ارجاع الیحه بودجه کل کشور به کمیسیون برنامه بودجه مجلس‬
‫‪ -2‬بررس ی الیحه بودجه کل کشور در کمیسیون برنامه بودجه مجلس‬
‫‪ -3‬ارایه گزارش الزم توسط کمیسیون برنامه بودجه مجلس به مجلس‬
‫‪ -4‬طرح الیحه بودجه کل کشور در جلسه علنی مجلس‬
‫‪ -5‬تائید شورای نگهبان ‪6‬‬
‫‪ -6‬ابالغ بودجه توسط رئیس جمهور‬
‫مراحل مقدماتی اجرای‬
‫بودجه‬
‫‪ -1‬ابالغ بودجه‬
‫‪ -2‬مبادله موافقت نامه‬
‫‪ -3‬تخصیص اعتبار‬
‫مراحل تفصیلی اجرای‬
‫بودجه‬
‫‪ -1‬تشخیص‬
‫‪ -2‬تامین اعتبار‬
‫‪ -3‬تعهد‬
‫‪ -4‬تسجیل‬
‫‪ -5‬حواله‬
‫‪ -6‬پرداخت‬
‫‪ -7‬هزینه‬
‫روشهای انعطاف پذیری‬
‫اجرای بودجه‬
‫‪ -1‬اصالح و متمم بودجه‬
‫‪ -2‬اعتبار هزینه های پیش بینی نشده‬
‫‪ -3‬تبصره های بودجه‬
‫اصالح و متمم بودجه‬
‫• در صورتی که تغییر در ارقام بودجه محدود به نقل انتقال اعتبار در‬
‫داخل جمع اعتبارات بودجه باشد‪ ،‬الیحه اصالح بودجه تنظیم می‬
‫شود‪.‬‬
‫• اما ‪ ،‬در صورتی که تغییر در ارقام بودجه متضمن افزایش اعتبار یا‬
‫تحصیل اعتبار جدید باشد ‪ ،‬الیحه متمم بودجه تقدیم مجلس‬
‫خواهد شد‪.‬‬
‫نظارت و کنترل کنترل‬
‫بودجه‬
‫• انواع نظارت و کنترل بودجه ‪:‬‬
‫‪ -1‬نظارت و کنترل درونی (نظارت قوه مجریه )‬
‫‪ -2‬نظارت و کنترل بیرونی (نظارت قوه مقننه)‬
‫نظارت و کنترل درونی‬
‫(نظارت قوه مجریه )‬
‫• نظارت و کنترل درونی (نظارت قوه مجریه ) به دو نوع تقسیم می‬
‫شو‪:‬‬
‫الف‪ -‬نظارت مالی‪:‬قبل از خرج و به منظور عدم تجاوز هزینه های دولت‬
‫از اعتبارات مصوب صورت می گیرد‪.‬‬
‫ب‪ -‬نظارت عملیاتی‪:‬بودجه به عنوان وسیله ای برای نیل به هدفهای‬
‫مطلوب بکار می رود‪.‬‬
‫راههای نظارت مالی‬
‫‪ -1‬ذیحساب‪:‬اختیار و مسئولیت تامین اعتبار و تطبیق پرداخت با قوانین‬
‫مقررات به عهده ذیحساب می باشد‪.‬‬
‫‪ -2‬خزانه ‪:‬صحت صدور درخواست وجه و مطابقت آن با اعتبارات‬
‫مصوب و مقررات قانونی توسط خزانه مورد بررس ی قرار می گیرد‪.‬‬
‫راههای نظارت عملیاتی‬
‫‪ -1‬گزارش توجیهی‬
‫‪ -2‬تخصیص اعتبار‬
‫نظارت و کنترل بیرونی‬
‫(نظارت قوه مقننه)‬
‫نظارت و کنترل بیرونی(نظارت قوه مقننه) ‪:‬‬
‫از نوع نظارت مالی است و به دو نوع تقسیم می شود‪:‬‬
‫‪ -1‬نظارت قضایی‪:‬این نوع نظارت بر عهده دیوان محاسبات کشور است‬
‫که مستقیما زیر نظر مجلس قرار دارد‪.‬‬
‫‪ -2‬نظارت پارملانی‪:‬رسیدگی و تصویب گزارش تفریغ بودجه از سوی‬
‫مجلس‪ ،‬نظارت پارملانی نامیده می شود‪.‬‬
‫فصل چهارم‪:‬‬
‫طبقه بندی بودجه‬
‫اهداف رفتاری فصل چهارم‬
‫‪ -1‬تقسیمات منابع مالی دولت را بنویسید‪.‬‬
‫‪ -2‬انواع درآمدهای مالیاتی را بنویسید‪.‬‬
‫‪ -3‬انواع درآمدهای غیر مالیاتی را بنویسید‪.‬‬
‫‪ -4‬انواع قرضه را نام ببرید‪.‬‬
‫‪ -5‬انواع هزینه ها را شرح دهید‪.‬‬
‫‪ -6‬انواع طبقه بندی بودجه ای را شرح دهید‪.‬‬
‫‪ -7‬تقسیمات بودجه از نظر چگونگی برآورد هزینه ها را بنویسید‪.‬‬
‫انواع طبقه بندی بودجه ای‬
‫‪ -1‬طبقه بندی درآمدها‬
‫‪ -2‬طبقه بندی هزینه ها‬
‫‪ -3‬طبقه بندی سازمانی‬
‫‪ -4‬طبقه بندی عملیات‬
‫‪ -5‬طبقه بندی اقتصادی‬
‫طبقه بندی درآمدها‬
‫• منابع مالی دولتها به دو دسته تقسیم می شود‪:‬‬
‫‪ -1‬منابع تحصیل درآمد‪ :‬شامل درآمدهای مالیاتی مانند مالیات های مستقیم و‬
‫غیر مستقیم ‪ ،‬و درآمدهای غیر مالیاتی مانند منابع طبیعی ملی ‪ ،‬درآمد‬
‫انحصارات ‪ ،‬خدمات و فروش کاال ‪ ،‬حق بیمه ها و اصل و بهره وام های دولت‬
‫در خارج از کشور‪.‬‬
‫‪ -2‬قرضه ‪ :‬به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم می شود‪ .‬قرضه داخلی مانند‬
‫انتشار اسکناس ‪ ،‬انتشار اوراق قرضه ملی ‪ ،‬انتشار اوراق قرضه دولتی و وام‬
‫مستقیم ‪ ،‬قرضه خارجی مانند وام مستقیم و انتشار اوراق قرضه‬
‫طبقه بندی هزینه ها‬
‫• هزینه ها را معموال به ترتیب زیر طبقه بندی می کنند‪:‬‬
‫‪ -1‬هزینه های جاری‬
‫‪ -2‬هزینه های سرمایه ای‬
‫‪ -3‬هزینه های انتقالی‪ ،‬شامل هزینه های انتقالی اجتماعی ‪ ،‬مانند‬
‫حقوق بازنشستگان ‪ ،‬بیمه بیکاری و غیره ‪ ،‬هزینه های انتقالی مالی ‪،‬‬
‫مانند بهره پرداختی به قرضه های ملی ‪ ،‬هزینه های انتقالی‬
‫اقتصادی ‪ ،‬مانند هزینه های پرداختی دولت به منظور تثبیت قیمت‬
‫ها‬
‫تقسیمات بودجه از نظر چگونگی‬
‫برآورد هزینه ها‬
‫‪ -1‬بودجه متداول‬
‫‪ -2‬بودجه برنامه ای‬
‫‪ -3‬بودجه عملیاتی‬
‫فصل پنجم‪:‬‬
‫اداره امور بودجه دولتی‬
‫اهداف رفتاری فصل پنجم‬
‫‪ -1‬خصوصیات اداره امور بودجه را بنویسید‪.‬‬
‫‪ -2‬اصول مربوط به استقالل واحد مرکزی بودجه را شرح‬
‫دهید‪.‬‬
‫‪ -3‬اهداف و وظایف را واحد مرکزی بودجه بیان کنید‪.‬‬
‫خصوصیات اداره امور بودجه‬
‫• اداره امور بودجه به تشکیالتی منظم و سازمان یافته ‪ ،‬و‬
‫کارشناسانی متخصص و مجرب و کاردان نیاز دارد‪.‬چنین‬
‫تشکیالتی ‪ ،‬باید توانایی اعمال نظارت گسترده و عمیق بر‬
‫اوضاع کلی کشور ‪ ،‬هماهنگی برنامه های مدیریت عمومی‬
‫کشور و وضعیت دستگاههای دولتی را داشته باشد‪.‬‬
‫اصول مربوط به استقالل واحد‬
‫مرکزی بودجه‬
‫‪ -1‬واحد مرکزی بودجه باید مقتدر‪ ،‬متمرکز ‪ ،‬و از حمایت‬
‫قانونی و سیاس ی بر خور دار باشد‪.‬‬
‫‪ -2‬دستگاههای اجرایی کلیه اطالعات الزم را در اختیار واحد‬
‫مرکزی بودجه قرار دهند ‪ ،‬و روابط مداوم با آن داشته‬
‫باشند‪.‬‬
‫اهداف یا وظایف را واحد‬
‫مرکزی بودجه‬
‫‪ -1‬ایجاد حداکثر صرفه جوئی و کارآیی ; هم از نظر منابع مالی و هم از‬
‫نظر مدیریت نیروی انسانی‬
‫‪ -2‬تهیه و کنترل برنامه های دولتی‬
‫پایان‬
‫محمد موسوی عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور گناباد‬