Transcript برای دانلود پاور پوینت و اسلاید کنفرانس روش تحقیق

‫انتخاب نمونه‬
‫روشهای تحقیق کمی و کیفی‬
‫روانشناس ی تربیتی‬
‫کارشناس ی ارشد‬
‫دانشگاه آزاد اسالمی – علوم تحقیقات تهران‬
‫درس‪ :‬روش تحقیق‬
‫استاد‪ :‬دکتر کیامنش‬
‫دانشجو‪ :‬فاطمه خاندانی‬
‫بهار ‪1393‬‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫به نام خدا‬
http://www.FKhandani.ir
‫سال نو مبارک‬
3
http://www.FKhandani.ir
‫روشهای تحقیق کمی و کیفی‬
‫روشهاي تحقيق كمي و كيفي‬
‫در علوم تربيتي و روان‌ شناس ي‬
‫( جلد اول )‬
‫‪Educational Research‬‬
‫‪An Introduction‬‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪4‬‬
‫روشهای تحقیق کمی و کیفی‬
‫نويسنده ‪ :‬مرديت گال ‪ ،‬والتر بورگ ‪ ،‬جويس گال‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪5‬‬
‫فصل ششم ‪ :‬انتخاب نمونه‬
‫فهرست‬
‫‪ ‬نگاه اجمالی‬
‫‪ ‬اهداف‬
‫‪ ‬مقدمه‬
‫‪ ‬منطق نمونه گیری‬
‫‪‬اعتبار جامعه‬
‫‪‬نمونه گیری هدفمند‬
‫‪‬منطق تکرار‬
‫‪ ‬فنون نمونه گیری در تحقیقات کمی‬
‫‪ ‬تعریف جامعه‬
‫‪ ‬نمونه گیری تصادفی ساده‬
‫‪ ‬نمونه گیری نظامدار‬
‫‪ ‬نمونه گیری طبقه ای‬
‫‪ ‬نمونه گیری خوشه ای‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪‬نمونه گیری سهل الوصول یا آسان‬
‫‪‬برآورد حجم نمونه مورد نظر‬
‫‪ ‬فنون نمونه گیری در تحقیق کیفی‬
‫‪ ‬انواع نمونه گیری هدفمند‬
‫‪ ‬نمونه گیری بنا به فرصت پیش آمده‬
‫‪ ‬برآورد تعداد حجم نمونه برای پژوهش کیفی‬
‫‪ ‬داوطلبان در نمونه گیری‬
‫‪ ‬ویژه گیهای داوطلبان تحقیق‬
‫‪ ‬افزایش شرکت افراد داوطلب‬
‫‪ ‬اشتباهات پژوهشگر در‬
‫نمونه گیری‬
‫‪ ‬منابع‬
‫‪ ‬خودآزمایی ‪ ،‬یادداشتها‬
‫‪6‬‬
‫نگاه اجمالی‬
‫پژوهشگران علوم تربیتی بندرت می توانند تمام افراد جامعه مورد نظر را بررس ی نمایند‬
‫درعوض‪ ،‬باید یک نمونه از افراد را برای مطالعه انتخاب کنند‪.‬‬
‫در این فصل تفاوت منطق انتخاب نمومه در تحقیقات کمی وکیفی ‪،‬فنون عمده به کار گرفته‬
‫شده و عواملی که باید در تعیین حجم نمونه بهینه‬
‫مورد توجه قرار گیرد‪،‬توضیح داده می شود‪.‬‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪7‬‬
‫نگاه اجمالی‬
‫جامعه (‪ :)population‬به مجموعه ای از افراد یا واحدهایی که دارای‬
‫حداقل یک ویژگی مشترک باشند‪ .‬که به آن جامعه هدف‪ ،‬مجموعه مرجع یا‬
‫چهارچوب نمونه گیری نیز میگویند‪.‬‬
‫نمونه ‪ :‬زیر مجموعه ای از جامعه که برای مشاهده ‪ ،‬تجزیه و تحلیل انتخاب‬
‫میشود‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪8‬‬
‫مقدمه‬
‫در تحقیقات کمی‪:‬‬
‫معموال به افراد نمونه‪ ،‬آزمودنی (‪ )subject‬گفته میشود‪.‬‬
‫درکتاب راهنمای نشر انجمن روانشناس ی آمریکا – ‪ APA‬توصیه شده است ‪:‬‬
‫بگونه ای شرکت کنندگان در تحقیق را معرفی کنید که از حضور آنان قدرشناس ی شود‪.‬‬
‫مثال شرکت کنندگان‪ ،‬افراد‪ ،‬دانشجویان دانشکده و‪..‬‬
‫استثناء‪ :‬زمانی که بحث آماری مطرح است‪ ،‬استفاده از واژه‬
‫آزمودنی مناسب است‬
‫در تحقیقات کیفی معموال از واژه موردیا شرکت کننده استفاده میشود‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪9‬‬
‫منطق نمونه گیری‬
‫در تحقیق کمی نمونه مورد مطالعه با این قصد که معرف‬
‫جامعه بزرگتر باشد انتخاب میشود‬
‫ولی در تحقیق کیفی ‪ ،‬پژوهشگر صرفا به نمونه خود که‬
‫شامل یک مورد خاص است عالقه دارد‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪10‬‬
‫منطق نمونه گیری‬
‫اعتبار جامعه‬
‫با توجه به نظر ‪ ، Gene Glass ،Glenn bracht‬یکی از مالکهای قضاوت در مورد‬
‫یک آزمایش‪ ،‬اعتبار جامعه تحقیق است‪.‬‬
‫اعتبار جامعه بیانگر میزان تعمیم پذیری نتایج یک آزمایش از نمونه مورد پژوهش به گروه‬
‫بزرگتر خاص ی می باشد‪.‬‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪11‬‬
‫منطق نمونه گیری‬
‫اعتبار جامعه‬
‫برای رسیدن به اعتبار جامعه ‪،‬پژوهشگران کمی باید موارد زیر را در نظر بگیرند‪:‬‬
‫‪ -1‬انتخاب نمونه تصادفی از جامعه تعریف شده ای که قصد تعمیم یافته ها را به آن‬
‫دارند‪.‬‬
‫‪ -2‬نمونه انتخاب شده باید از حجم مناسبی برخوردار باشد تا‬
‫احتمال اینکه نمونه خصوصیات متفاوتی را با جامعه اصلی داشته باشد‬
‫تقلیل دهد‪.‬‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪12‬‬
‫منطق نمونه گیری‬
‫نمونه گیری هدفمند‬
‫حجم نمونه در مطالعات کیفی کوچک است (حتی یک مورد)‬
‫هدف انتخاب یک مورد یا موردها ‪ >--‬فهم عمیق تر پدیده های مورد بررس ی و در اغلب موارد‪،‬‬
‫کشف یا آزمون نظریه ها‬
‫مایکل پاتون انتخاب نمونه ای که برای رسیدن به اهداف پژوهش مناسبند را نمونه گیری‬
‫هدفمند نامیده است‪.‬‬
‫نمونه گیری هدفمند برای رسیدن به اعتبار جامعه تعیین نمیشوند و‬
‫هدف‪ ،‬انتخاب نمونه ای که معرف جامعه تعریف شده باشد نیست‪،‬‬
‫بلکه قصد آن است که از طریق افراد انتخاب شده درک عمیقی از‬
‫موضوع مورد مطالعه حاصل گردد‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪13‬‬
‫منطق نمونه گیری‬
‫منطق تکرار‬
‫رابرت یین ‪ Robert Yin‬یک منطق نمونه گیری برای تحقیق کیفی تدوین نموده که با‬
‫منطق نمونه گیری هدفمند پاتون مشابه است‬
‫یین به فرآیند تعمیم یافته ها از یک مطالعه موردی به مطالعه دیگر منطق تکرار پذیری‬
‫میگوید‬
‫منطق تکرار‪ ،‬شیوه ای است که از نظریه برای مشخص کردن موردهای دیگری که یافته های‬
‫یک مورد را میتوان به آنها تعمیم داد‬
‫استفاده میکند‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪14‬‬
‫منطق نمونه گیری‬
‫منطق تکرار‬
‫رابرت یین ‪ Robert Yin‬به دو نوع تکرار متفاوت اشاره میکند‪:‬‬
‫‪ -1‬تکرار مو به مو‬
‫نتیجه حاصل از مطالعه مورد بعدی‪ ،‬با موارد مشابه قبلی که توسط پژوهشگر یا‬
‫پژوهشگران دیگر مورد بررس ی قرار گرفته اند مشابه خواهد بود‬
‫‪ -2‬تکرار نظری‬
‫پیش بینی میشود که از مطالعه مورد بعدی نتایجی‬
‫حاصل خواهد شد که با یافته های حاصل از مطالعه موردهای‬
‫قبال مطالعه شده تفاوت خواهد داشت‪،‬البته به گونه ای که‬
‫با نظریه زیربنایی تحقیق همخوان میباشد‪.‬‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪15‬‬
‫فنون نمونه گیری در تحقیقات کمی‬
‫تعریف جامعه‪:‬‬
‫پژوهشگرانی که از روش تحقیقات کمی استفاده مینمایند‪ ،‬تالش میکنند از طریق مطالعه‬
‫گروهی بسیار کوچک (نمونه) ‪ ،‬درمورد یک گروه بزرگ از افراد (جامعه) اطالعات بدست‬
‫آورند‪.‬‬
‫در تحقیقات کمی به فرآیند انتخاب یک نمونه از جامعه تعریف شده‬
‫با این هدف که نمونه دقیقا معرف جامعه مورد نظر باشد‪ ،‬نمونه‬
‫گیری گفته میشود‪.‬‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪16‬‬
‫فنون نمونه گیری در تحقیقات کمی‬
‫دو نوع جامعه با فرآیند نمونه گیری ارتباط دارند‪:‬‬
‫‪ -1‬نوع اول‪ :‬جامعه مورد نظر‪ ،‬که تمام اعضاء یک مجموعه واقعی یا فرض ی از افراد‪،‬‬
‫وقایع را در بر میگیرند و پژوهشگران انتظار دارند یافته های پژوهش ی خود را به آن تعمیم‬
‫دهند‬
‫‪ -2‬نوع دوم‪ :‬جامعه در دسترس‪ ،‬یعنی تمام افرادی که واقعا میتوانند در نمونه قرار بگیرند‬
‫صرفه جویی در وقت و هزینه‪ ،‬دلیل انتخاب یک نمونه کوچک از‬
‫جامعه مورد نظر میباشد‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪17‬‬
‫فنون نمونه گیری در تحقیقات کمی‬
‫تعریف جامعه‬
‫گرچه بیشتر نمونه ها از جامعه در دسترس انتخاب میشوند ولی پژوهشگران معموال در‬
‫جستجوی میزان تعمیم یافته ها به جامعه مورد نظر میباشند‬
‫در گام اول‪ ،‬پژوهشگران باید نتایج حاصل از نمونه را به جامعه در دسترس که نمونه از آن‬
‫انتخاب شده است تعمیم دهند(در صورت انتخاب تصادفی نمونه)‬
‫در گام دوم‪ ،‬آنها باید جامعه در دسترس را به جامعه مورد نظر‬
‫تعمیم دهند (جمع آوری اطالعاتی که میزان مشابهت دو‬
‫جامعه را نشان می دهند)‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪18‬‬
‫فنون نمونه گیری در تحقیقات کمی‬
‫تعریف جامعه‬
‫چنانچه جامعه در دسترس نسبتا بزرگ باشد‪ ،‬برای مشخص کردن تمام اعضاء به فهرست‬
‫منتشر شده که به آن چهارچوب نمونه گیری جامعه مورد نظر گفته میشود رجوع میکنند‬
‫استیون پرموت ‪ ،Steven Permut‬آلن مایکل ‪ ،Allen Michel‬مونیکا ژوزف‬
‫‪ Monica Joseph‬از چهار مالک برای نمونه گیری استفاده کرده اند‬
‫‪ -1‬توصیف روشنی از جامعه ای که نتایج به آن تعمیم داده‬
‫میشود ارائه گردد‬
‫‪ -2‬بیان کامل شیوه نمونه گیری‪:‬‬
‫الف‪ -‬نوع نمونه گیری ب‪ -‬حجم نمونه ج‪ -‬منطقه جغرافیایی‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪19‬‬
‫فنون نمونه گیری در تحقیقات کمی‬
‫تعریف جامعه‬
‫‪ -3‬چهارچوب نمونه گیری یعنی فهرست ها‪ ،‬شاخصها یا مدارک ثبت شده دیگری که نمونه از‬
‫آن انتخاب شده‪ ،‬باید مشخص گردد‬
‫‪ -4‬نرخ تکمیل‪ :‬نسبت شرکت کننده به تعدادی که قصد بوده در پژوهش شرکت کنند‬
‫نمونه گیری تصادفی یا آرایش تصادفی‪:‬‬
‫بکارگیری یک شیوه خاص نمونه گیری که به هر یک از افراد یک جامعه مشخص‪ ،‬شانس‬
‫برابری برای انتخاب شدن داده شود که نباید‬
‫با جایگزینی یا تخصیص تصادفی اشتباه گرفته شود‪ ،‬بدین‬
‫معناست که به هر واحد نمونه گیری(مثال دانش آموز‪ ،‬کالس)‬
‫شانس برابر برای قرار گرفتن در هر یک از عملهای آزمایش ی‬
‫پژوهش داده شود‪.‬‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪20‬‬
‫فنون نمونه گیری در تحقیقات کمی‬
‫نمونه گیری تصادفی ساده‬
‫تمام افراد جامعه برای انتخاب شدن در نمونه شانس مساوی و مستقل داشته باشند‬
‫مستقل‪ :‬انتخاب یک فرد در انتخاب افراد دیگر هیچ تاثیری نداشته باشد‬
‫روشهای انتخاب نمونه‪:‬‬
‫‪ -1‬قرعه کش ی‬
‫‪ -2‬جدول اعداد تصادفی‬
‫ تهیه فهرست جامعه و شماره گذاری اعضا از ‪ 1‬تا ‪N‬‬‫ انتخاب تصادفی یک ستون بعنوان نقطه شروع‬‫‪ -‬انتخاب تمام اعدادی که زیر آن ستون هستند‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪21‬‬
‫فنون نمونه گیری در تحقیقات کمی‬
‫نمونه گیری تصادفی ساده‬
‫‪ -2‬جدول اعداد تصادفی‬
‫مثال‪:‬‬
‫‪N=927‬‬
‫‪n=100‬‬
‫چون جدول اعداد تصادفی پنج رقمی است و جامعه ‪ 927‬نفری‪ ،‬سه رقمی است به سه رقم‬
‫آخر اعداد پنج رقمی ستون انتخاب شده نیاز است‬
‫اعداد =<‪927‬‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪22‬‬
‫جدول اعداد تصادفی‬
23
http://www.FKhandani.ir
‫فنون نمونه گیری در تحقیقات کمی‬
‫نمونه گیری نظامدار‬
‫اگر نمونه ای که باید انتخاب شود‪ ،‬خیلی بزرگ باشد و فهرست جامعه در دسترس یا جامعه‬
‫مورد نظر نیز موجود باشد‪ ،‬نمونه گیری نظامدار ساده تر از نمونه گیری ساده میباشد‬
‫حجم جامعه =‪N‬‬
‫حجم نمونه =‪n‬‬
‫‪I=N/n‬‬
‫فاصله نمونه گیری = )‪I(Interval‬‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪24‬‬
‫فنون نمونه گیری در تحقیقات کمی‬
‫نمونه گیری نظامدار‬
‫مثال ‪:‬‬
‫‪N= 100000‬‬
‫‪n= 1000‬‬
‫‪I=100000/1000 = 100‬‬
‫بصورت تصادفی‪ ،‬عددی کوچکتر از عدد بدست آمده از تقسیم را انتخاب کنید‪ ،‬مثال ‪36‬‬
‫اعداد بعدی بترتیب‪ 236 ،136 ،36 ،‬و‪..‬‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪25‬‬
‫فنون نمونه گیری در تحقیقات کمی‬
‫مقایسه نمونه گیری تصادفی ساده و نظامدار‬
‫مزایای نمونه گیری نظامدار نسبت به نمونه گیری تصادفی ساده‬
‫‪ -1‬عدم نیاز به مشخص کردن هر فرد‪،‬‬
‫صرفه جویی در وقت‬
‫عضو جامعه در فهرست با یک عدد خاص‬
‫‪ -2‬عدم نیاز به جدول اعداد تصادفی‬
‫تفاوت نمونه گیری نظامدار و نمونه گیری تصادفی ساده‬
‫انتخاب هر نمونه در نمونه گیری نظامدار مستقل از انتخاب‬
‫سایر اعضای جامعه نیست‪ ،‬زیرا وقتی که اولین عضو نمونه‬
‫انتخاب شد‪ ،‬بقیه اعضای نمونه مورد نظر بصورت خودکار و‬
‫با نظم معین تعیین میشوند‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪26‬‬
‫فنون نمونه گیری در تحقیقات کمی‬
‫نمونه گیری طبقه ای‬
‫نمونه بگونه ای انتخاب میشود که زیرگروه های خاص جامعه بصورت کافی در نمونه حضور‬
‫داشته باشند‪.‬‬
‫نمونه گیری طبقه ای‪:‬‬
‫‪ -1‬طبقه ای نسبتی‪:‬‬
‫نسبت هر زیر گروه در نمونه با نسبت آن در جامعه یکسان است‬
‫‪ -2‬طبقه ای غیر نسبتی‪:‬‬
‫بدون توجه به نسبت افراد هر گروه در جامعه‪ ،‬از هر گروه مثال‬
‫‪ 20‬نفر انتخاب کنید‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪27‬‬
‫فنون نمونه گیری در تحقیقات کمی‬
‫نمونه گیری طبقه ای‬
‫نمونه گیری طبقه ای‪:‬‬
‫‪ -1‬طبقه ای نسبتی‪:‬‬
‫مثال‪:‬‬
‫مولف یک کتاب روش تحقیق در دانشکده ای قصد دارد نظر دانشجویان را نسبت به کتاب‬
‫بداند‪.‬‬
‫از آنجاییکه او معتقد است جنسیت عامل مهمی در این مطالعه است‪ ،‬تصمیم میگیرد نسبت‬
‫دانشجویان مذکر و مونث را بهمان نسبتی که در جامعه وجود دارد را تعیین کند‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪28‬‬
‫فنون نمونه گیری در تحقیقات کمی‬
‫نمونه گیری طبقه ای‬
‫‪N=1000‬‬
‫‪n1=700‬مونث‬
‫‪n2=300‬مذکر‬
‫نسبت طبقه مونث به جامعه‬
‫نسبت طبقه مذکر به جامعه‬
‫‪P1=700/1000=0.7‬‬
‫‪P3=300/1000=0.3‬‬
‫در نمونه ‪ 200‬نفری ‪:‬‬
‫نسبت نمونه مونث به جامعه ‪nk1=200x0.7=140‬‬
‫‪nk3=200x0.3=60‬‬
‫نسبت نمونه مذکر به جامعه‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪29‬‬
‫فنون نمونه گیری در تحقیقات کمی‬
‫نمونه گیری خوشه ای‬
‫واحد نمونه گیری‪ ،‬یک گروه از افراد است‪.‬‬
‫هنگامیکه انتخاب گروههایی از افراد عملی تر از انتخاب تک تک افراد جامعه تعریف شده‬
‫باشد از این نمونه گیری استفاده میشود‪.‬‬
‫‪-1‬تک مرحله ای‬
‫‪-2‬چند مرحله ای‬
‫مثال (تک مرحله ای)‪:‬‬
‫قصد دارید یک پرسشنامه را در میان یک نمونه تصادفی ‪ 300‬نفری در پایه پنجم اجرا‬
‫کنید‪:‬‬
‫تعداد کالس‪x‬تعداد دانش آموزان هر کالس =‪N=1500 = 30x50‬‬
‫انتخاب تصادفی کالس ‪x‬تعداد دانش آموزان هرکالس =‪n=300 = 30x10‬‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪30‬‬
‫فنون نمونه گیری در تحقیقات کمی‬
‫نمونه گیری خوشه ای‬
‫مثال (چند مرحله ای)‪:‬‬
‫در مثال قبل‪ ،‬اگر بخواهیم عالوه بر پرسشنامه‪ ،‬مصاحبه نیز انجام شود‪:‬‬
‫چون مصاحبه برای ‪ 300‬نفر وقت گیر است‪ ،‬میتوانیم مرحله دوم نمونه گیری خوشه ای چند‬
‫مرحله ای را بکار ببریم و بصورت تصادفی ‪ 5‬دانش آموز را از هر کالس درس برای مصاحبه‬
‫انتخاب کنیم‪:‬‬
‫تعداد افرادی که با آنها مصاحبه میشود ‪5x10=50‬‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪31‬‬
‫فنون نمونه گیری در تحقیقات کمی‬
‫نمونه گیری سهل الوصول یا آسان‬
‫پژوهشگران بجای استفاده از روشهای مورد بحث‪ ،‬یک نمونه را که با هدفهای پژوهش تناسب‬
‫داشته باشد‪ ،‬به این دلیل انتخاب میکنند که بسهولت در دسترس است‬
‫یک نمونه میتواند بدالیل مختلف مناسب و یا در دسترس باشد‬
‫برای مثال‪ ،‬نمونه نزدیک محلی قرار دارد که پژوهشگر کار میکند‪.‬‬
‫نکته‪:‬‬
‫انجام تحقیق با نمونه سهل الوصول بهتر از عدم انجام تحقیق‬
‫میباشد‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪32‬‬
‫برآورد حجم نمونه مورد نظر‬
‫استفاده از بزرگترین نمونه‪ ،‬یک قاعده کلی در تحقیق کمی بشمار می آید‪.‬‬
‫هر چه حجم نمونه بزرگتر باشد‪ ،‬احتمال آنکه نمره های افراد در متغییر اندازه‬
‫گیری شده معرف نمره های جامعه باشد‪ ،‬بیشتر خواهد بود‪.‬‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪33‬‬
‫رابطه بین حجم نمونه و خطای نمونه گیری‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪34‬‬
‫برآورد حجم نمونه مورد نظر‬
‫محدودیتهای زمانی و مالی تعداد آزمودنی های یک نمونه را محدودمیسازد‬
‫‪.‬بهمین دلیل‪ ،‬پژوهشگران بمنظور تعیین حداقل حجم نمونه مورد نیاز برای‬
‫روشهای مختلف تحقیقی قاعده ای را پیش نهاد کرده اند‪:‬‬
‫در تحقیقات آزمایش ی و علی مقایسه ای‪ >--‬حداقل حجم هر گروه ‪ 15‬نفر‬
‫در تحقیق همبستگی‪ >--‬حداقل ‪ 30‬نفر‬
‫در پیمایش ی‪ 100 >--‬نفر و‬
‫برای هر زیر گروه فرعی ‪ 20‬تا ‪ 50‬نفر‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪35‬‬
‫برآورد حجم نمونه مورد نظر‬
‫تعیین حجم نمونه با توجه به عوامل زیر‪:‬‬
‫‪ -1‬سطح معنادار بودن آماری (آلفا که برای رد فرضیه صفر انتخاب میشود)‬
‫‪ -2‬جهت دار یا غیر جهت دار بودن فرضیه صفر‬
‫‪ -3‬میزان تاثیری که انتظار دارید بدست آورید‬
‫‪ -4‬توان آماری مطلوب‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪36‬‬
‫برآورد حجم نمونه مورد نظر‬
‫‪ 5‬عامل تاثیرگذار دیگر بر حجم نمونه‪:‬‬
‫‪ -1‬تحلیل زیر گروه ‪ :‬تقسیم گروه به چند زیر گروه بمنظور تحلیل بیشتر داده است‪.‬‬
‫‪ -2‬افت‪ :‬در تحقیقاتی که زمان اجرا طوالنی است‪ ،‬افت گاهی یک مساله است‪.‬‬
‫‪ -3‬پایایی ابزارها‪ :‬ابزارهایی که پایایی پایین دارند توان آزمونهای معنادار آماری و برآورد پارامترهای جامعه را‬
‫کاهش میدهند‪ ،‬برای جبران حجم نمونه را افزایش دهید‬
‫‪ -4‬تحلیل هزینه‪-‬فایده‪ :‬انتخاب حجم نمونه مستلزم توجه به هزینه‪-‬فایده است‪.‬‬
‫‪ -5‬همتا بودن نمونه‪ :‬تحقیق در مورد بهره هوش ی دوقلوهای یکسان مثال‬
‫خوبی در این مورد است‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪37‬‬
‫فنون نمونه گیری در تحقیق کیفی‬
‫از نظر فنون نمونه گیری‪ ،‬تحقیق کیفی در مقایسه با تحقیق کمی انعطاف پذیرتر است که‬
‫ناش ی از ماهیت غیر قابل پیشبینی طرح در تحقیق کیفی است‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪38‬‬
‫انواع نمونه گیری هدفمند‬
‫پاتون اصطالح نمونه گیری هدفمند یا از روی قصد را برای توصیف نوعی از نمونه گیری بکار‬
‫میبرد که در آن مواردی که از لحاظ هدفهای تحقیق کیفی اطالعات غنی در بر دارند‪،‬‬
‫انتخاب میشوند‪.‬‬
‫پاتون ‪ 15‬روش نمونه گیری را مشخص نموده است‪:‬‬
‫‪ -1‬نمونه گیری مورد استثنایی یا کرانه ای‪:‬‬
‫به موارد غیر معمول یا خاص توجه دارد‬
‫‪-2‬نمونه گیری موارد مطلوب‪:‬‬
‫از طریق انتخاب مواردی که پدیده مورد عالقه را بمیزان‬
‫فراوان ولی نه به گونه ای استثنایی نشان میدهد‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪39‬‬
‫انواع نمونه گیری هدفمند‬
‫‪ -3‬نمونه گیری موارد عادی‪:‬‬
‫شامل انتخاب موارد عادی و معمولی است‪ ،‬این شیوه میتواند بطور ویژه در آزمونهای‬
‫مقدماتی برنامه های جدید سودمند باشد‪.‬‬
‫نکته‪ :‬سه راهبرد نمونه گیری بیان شده مکمل یکدیگرند‪ ،‬هریک بمنظور دستیابی به اهدافی‬
‫مهم اما متفاوت بکار میروند‬
‫‪ -4‬نمونه گیری تغییرات بیشینه‪:‬‬
‫مستلزم انتخاب مواردی است که دامنه تغییرات پدیده مورد‬
‫تحقیق را نشان میدهند‪.‬‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪40‬‬
‫انواع نمونه گیری هدفمند‬
‫‪ -5‬نمونه گیری هدفمند طبقه ای‪:‬‬
‫اندکی با نمونه گیری تغییرات بیشینه تفاوت دارد‪.‬‬
‫چندین مورد از هر یک از انواع تغییرات مشخص شده را (مثال متوسط‪ ،‬باالتر و یا پایین تر‬
‫از متوسط) با توجه به پدیده تحت بررس ی در برمیگیرد‪.‬‬
‫‪ -6‬نمونه گیری متجانس‪:‬‬
‫مقابل نمونه گیری تغییرات بیشینه است‪ ،‬هدف این راهبرد‪ ،‬انتخاب یک نمونه از موارد‬
‫مشابه است تا از این طریق گروهی که نمونه‬
‫معرف آن میباشد بصورت عمیق مورد تحقیق قرار گیرد‪.‬‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪41‬‬
‫انواع نمونه گیری هدفمند‬
‫‪ -7‬نمونه گیری موارد بحرانی‪:‬‬
‫مستلزم انتخاب یک مورد واحد است‪ ،‬این انتخاب زمینه آزمون قطعی یک نظریه‪ ،‬برنامه و‬
‫یا پدیده های دیگر را فراهم میسازد‪.‬‬
‫گیری زنجیره ای(شبکه ای‪-‬گلوله برفی)‪:‬‬
‫‪ -8‬نمونه‬
‫مستلزم مشورت با افراد مطلع است تا آنها موارد مناسب تحقیق را معرفی نمایند‪.‬‬
‫‪ -9‬نمونه گیری مالک محور‪:‬‬
‫مستلزم انتخاب مواردی است که مالک مهمی را برآورده‬
‫میسازند‪ ،‬و در تحقیق در برنامه های آموزش ی مفید میباشد‪.‬‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪42‬‬
‫انواع نمونه گیری هدفمند‬
‫‪ -10‬نمونه گیری نظریه مدار‪ ،‬یا سازه عملیاتی‪:‬‬
‫زمانی بکار برده میشود که هدف تحقیق‪ ،‬کسب آگاهی در زمینه تجلیات واقعی سازه های‬
‫نظری میباشد مانند نظریه رشد هوش پیاژه‬
‫‪ -11‬نمونه گیری موارد رد و تایید‪:‬‬
‫با هدف پی بردن به اعتبار تحقیقات انجام شده قبلی انجام میگیرد‪.‬‬
‫‪ -12‬نمونه گیری تصادفی هدفمند‪:‬‬
‫مستلزم انتخاب یک نمونه تصادفی با استفاده از روشهای تحقیق‬
‫کمی میباشد‪.‬‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪43‬‬
‫انواع نمونه گیری هدفمند‬
‫‪ -13‬نمونه گیری موارد مهم سیاس ی‪:‬‬
‫راهبردی است که میتواند برای پژوهشگران یا سازمانهای تامین کننده اعتبار پژوهش مهم‬
‫باشند‬
‫‪ -14‬نمونه گیری سهل الوصول‪:‬‬
‫مستلزم انتخاب مواردی است که صرفا در دسترس هستند و تحقیق آنها راحت است‪.‬‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪44‬‬
‫نمونه گیری بنا به فرصت پیش آمده‬
‫نمونه گیری بنا به فرصت پیش آمده‪:‬‬
‫پاتون از این نمونه گیری بعنوان پانزدهمین شیوه نمونه گیری نام برده است‪.‬‬
‫مستلزم استفاده ازیافته های یک تحقیق موردی انجام شده‪ ،‬جهت آگاهی دادن به‬
‫پژوهشگر در انتخاب مورد بعدی برای پژوهش است‬
‫این نمونه گیری یکی از مهمترین راهبردها در انتخاب نمونه های تحقیق کیفی بشمار می آید‪.‬‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪45‬‬
‫برآورد تعداد حجم نمونه برای پژوهش کیفی‬
‫در تحقیق کیفی‪،‬مشخص نمودن حجم نمونه رابطه مستقیم با تصمیم گیری و‬
‫قضاوت محقق دارد و قواعد از قبل تدوین شده ای وجود ندارد‪.‬‬
‫پاتون معتقد است که انتخاب حجم نمونه‪،‬مستلزم معامله ای پایاپای بین‬
‫گستردگی تحقیق و عمق آن است‪.‬‬
‫همچنین معتقد است که تا رسیدن به مورد زائد(موردی‬
‫که پس از آن اطالعات جدیدی به دست نمی آید)‬
‫به انتخاب موارد ادامه دهیم‪.‬‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪46‬‬
‫داوطلبان در نمونه گیری‬
‫در طرح ریزی یک آزمایش پژوهشگری‪ ،‬ممکن است یک نمونه تصادفی از معلمان‬
‫را انتخاب کند‪ ،‬ولی برخی از معلمان منتخب ممکن است به دالیلی از شرکت‬
‫در آزمایش امتناع ورزند‪.‬‬
‫آزمودنیهای باقیمانده را دیگر نمیتوان تصادفی قلمداد کرد‪.‬‬
‫در تحقیق کیفی نیز ممکن است با چنین مشکلی مواجه شویم‪.‬‬
‫چنانچه از افراد انتخاب شده برای شرکت در یک تحقیق‬
‫کاسته شود‪،‬افراد باقیمانده در نمونه را باید آزمودنیهای‬
‫داوطلب قلمداد نمود‪.‬‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪47‬‬
‫ویژه گیهای داوطلبان تحقیق‬
‫• عکس‪401‬‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪48‬‬
‫ویژه گیهای داوطلبان تحقیق‬
‫• عکس‪401‬‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪49‬‬
‫افزایش شرکت افراد داوطلب‬
‫برای به کارگماری آزمودنیها در تحقیق دو حالت معمول است‪:‬‬
‫‪-1‬ابتدا نمونه ای را انتخاب کرده‪،‬سپس افراد انتخاب شده برای شرکت در‬
‫تحقیق را دعوت می کنید‪.‬‬
‫‪-2‬ابتدا تحقیق را توصیف می کنید‪،‬آنگاه این توصیف را به‬
‫صورتی آگهی کرده ویا آن را از طریق پست بین افراد‬
‫توزیع میکنید‪.‬‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪50‬‬
‫افزایش شرکت افراد داوطلب‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪51‬‬
‫افزایش شرکت افراد داوطلب‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪52‬‬
‫اشتباهات پژوهشگر در نمونه گیری‬
‫‪ -1‬افرادی را برای شرکت در تحقیق انتخاب می کند که در دسترس او هستند‪.‬‬
‫‪ -2‬از شیوه هایی که باعث می شود میزان معرف بودن نمونه انتخاب شده‪،‬از‬
‫جامعه ای که یافته ها به آن تعمیم داده خواهند شد‪،‬استفاده نمی کند‪.‬‬
‫‪ -3‬زمانی که نمونه گیری طبقه ای یا خوشه ای با توجه‬
‫به اهداف تحقیق مناسبتر است‪ ،‬از نمونه گیری تصادفی‬
‫ساده استفاده می کند‪.‬‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪53‬‬
‫اشتباهات پژوهشگر در نمونه گیری‬
‫‪-4‬ویژگیهای نمونه سهل الوصول را با جزییات کافی که به دیگران اجازه دهد‬
‫تاجامعه ای را که نمونه معرف آن است استنباط نمایند‪،‬توصیف نمی کند‪.‬‬
‫‪-5‬در تحقیق کمی‪،‬به جای اینکه از حجم نمونه ای استفاده کندکه احتمال رد‬
‫فرضیه صفر را در سطح قابل قبول توان‬
‫آماری به حداکثر برساند‪،‬از یک حجم نمونه‬
‫اختیاری استفاده می کند‪.‬‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪54‬‬
‫اشتباهات پژوهشگر درنمونه گیری‬
‫‪ -6‬قبل از انتخاب یک یا چند مورد برای تحقیق کیفی‪،‬تمام انواع نمونه گیردهای‬
‫موجود را با دقت مورد توجه قرار نمی دهد‪.‬‬
‫‪ -7‬تفاوت میان آزمودنیهایی را که برای شرکت در تحقیق داوطلب شده اند و‬
‫کسانی که از شرکت امتناع‬
‫ورزیده اند‪،‬مشخص نمیکند‪.‬بعالوه‪،‬قادر به تشخیص‬
‫میزان تاثیر این تفاوتها بر یافته های پژوهش نیست‪.‬‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪55‬‬
‫آزمون‬
56
http://www.FKhandani.ir
1
57
‫آزمون‬
http://www.FKhandani.ir
2
58
‫آزمون‬
http://www.FKhandani.ir
3
59
‫آزمون‬
http://www.FKhandani.ir
4
60
‫آزمون‬
http://www.FKhandani.ir
5
61
‫آزمون‬
http://www.FKhandani.ir
6
62
‫آزمون‬
http://www.FKhandani.ir
7
63
‫آزمون‬
http://www.FKhandani.ir
8
64
‫آزمون‬
http://www.FKhandani.ir
9
65
‫آزمون‬
http://www.FKhandani.ir
10
66
‫آزمون‬
http://www.FKhandani.ir
11
67
‫آزمون‬
http://www.FKhandani.ir
12
68
‫آزمون‬
http://www.FKhandani.ir
13
69
‫آزمون‬
http://www.FKhandani.ir
‫آزمون‬
70
http://www.FKhandani.ir
‫منابع‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫روشهای تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روانشناس ی (جلد اول)‬
‫روشهای تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روانشناس ی (جلد دوم)‬
‫روشهای تحقیق در علوم رفتاری ‪ ،‬دکتر رمضان حسن زاده‬
‫روش تحقیق در روانشناس ی و علوم تربیتی‪ ،‬تالیف دکتر علی دالور‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪71‬‬
‫قدردانی‬
‫با تشکر از استاد‪ ،‬آقای دکتر کیامنش و دانشجویان محترم‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪72‬‬
‫با آرزوی موفقیت‬
‫فایل این پاورپوینت را میتوانید از سایت زیر دانلود کنید‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪http://www.FKhandani.ir‬‬
‫‪73‬‬