Transcript فایل - پژوهشکده مطالعات فناوری

‫روش تحقیق مطالعه موردی‬
‫پژوهشکده مطالعه فناوری‬
‫عیس ی پریزادی‬
‫مقدمه‬
‫• دو دیدگاه کامال متعارض‪:‬‬
‫– بهترین روش بررس ی علمی و نظریه پردازی‬
‫– تنها به درد مطالعات اکتشافی و مقدماتی می خوره‬
‫• سواالت‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫مطالعه موردی چیست؟‬
‫چه موقع استفاده می شود؟‬
‫تفاوت با سایر روش ها؟‬
‫انواع طرح های مطالعه موردی؟‬
‫مراحل انجام مطالعه موردی؟‬
‫روایی و پایایی نتایج به دست آمده؟‬
‫چند نکته و مالحظه‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫پارادایم های تحقیق‬
‫رویکرد های تحقیق‬
‫اهداف تحقیق‬
‫استراتژی های تحقیق‬
‫طرح های تحقیق‬
‫سواالت تحقیق‬
‫ارتباط بین عناصر‬
‫اهداف تحقیق‬
‫پارادایم های تحقیق‬
‫• مبتنی بر پاسخ به سه دسته پیش فرض‪:‬‬
‫– پیش فرض هستی شناختی‬
‫– پیش فرض معرفت شناختی‬
‫– پیش فرض روش شناختی‬
‫• سنخ شناس ی پارادایم ها‬
‫– دسته بندی نیومن‬
‫– دسته بندی بورل و مورگان‬
‫– دسته بندی دنزن و لینکلن‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪Positivism‬‬
‫‪Post positivism‬‬
‫‪Critical theory‬‬
‫‪Constructivism‬‬
‫رویکردهای تحقیق‬
‫‪ ‬گوبا و لینکلن(‪:)1994‬‬
‫‪ ‬تحقیق کیفی‬
‫‪ ‬تحقیق کمی‬
‫‪ ‬موضوع‪ :‬بیماری اسکیزوفرنی به عنوان یک پدیده مورد بررس ی‬
‫‪ ‬کمی‪:‬‬
‫‪ o‬ارتباط بین فراوانی این بیماری و طبقات پائین اجتماعی؟( تقلیل پدیده مورد مطالعه‬
‫به دو متغیر کمی)‬
‫‪ ‬کیفی‪:‬‬
‫‪o‬‬
‫‪o‬‬
‫‪o‬‬
‫‪o‬‬
‫معنای ذهنی وابستگان بیمار از این بیماری؟‬
‫چگونگی کنار آمدن افراد درگیر در زندگی روزمره؟‬
‫چرا این بیماری ظهور کرده؟‬
‫چگونگی تاثیر درمان های ارائه شده برای این بیماری بر زندگی افراد درگیر‬
‫چه موقع باید رویکرد کیفی انتخاب شود؟(اوه‬
‫فلیک‪)2009،‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫اگر شناسایی و ایزوله کردن متغیرها ممکن نباشد‪.‬‬
‫اگر فاصله گرفتن از پدیده مورد بررس ی و زمینه آن امکان پذیر‬
‫نباشد‪.‬‬
‫اگر نتوان حجم نمونه مناسب گیر آورد‪.‬‬
‫اگر پشتیبان تئوریک اندکی وجود داشته باشد در مورد پدیده مورد‬
‫بررس ی‪ .‬چرا که امکان توسعه سوال و فرضیه و تعاریف عملیاتی‬
‫وجود ندارد‪.‬‬
‫ویژگی های پژوهش کیفی‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫محیط طبیعی(میدان محور)‪ ،‬ماخذ داده ای که مستلزم تعامل نزدیک‬
‫است‬
‫نقش مهم پژوهشگر به عنوان ابزار گردآوری داده‬
‫تحلیل های استقرایی‪ ،‬رفت و برگشتی و تعاملی داده ها‬
‫تمرکز بر نگاه ها‪ ،‬معانی و دیدگاه های ذهنی‬
‫چارچوب بندی رفتار و باور انسان درون بستر اجتماعی‪ ،‬سیاس ی‪ ،‬تاریخی و‬
‫فرهنگی‬
‫طرح رویش ی به جای طراحی از پیش تعیین شده‬
‫پویش اساسا تفسیری‬
‫دیدگاه کل گرا نسبت به پدیده های اجتماعی‬
‫پیوند میان تحقیق کیفی و کمی‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫کیفی‪ ،‬کمی را تائید می کند و برعکس‬
‫تلفیق هر دو به منظور به دست آوردن تصویر جامع تری از موضوع‬
‫مورد مطالعه‬
‫ویژگی های ساختاری پدیده با روش کمی و ویژگی های فرایندی با روش‬
‫کیفی‬
‫روش کمی بر دیدگاه محقق متکی اما روش کیفی بر دیدگاه مورد مطالعه‬
‫مشکل تعمیم کیفی را با کمی حل‬
‫مشکل تفسیر کمی را با کیفی حل‬
‫کیفی برای فرضیه سازی و کمی برای آزمون فرضیه‬
‫استراتژی های تحقیق(ین‪)2003،‬‬
‫• ‪ 5‬استراتژی تحقیق بر مبنای سه معیار‬
‫نکته مهم‬
‫• دیدگاه سنتی در مورد استراتژی های تحقیق‬
‫– مطالعه موردی مناسب برای اهداف اکتشافی‬
‫– پیمایش و مطالعات تاریخی برای اهداف توصیفی‬
‫– آزمایش برای اهداف تبیینی و بررس ی های علی‬
‫• دیدگاه جدید‬
‫– هر استراتژی می تواند به صورت جداگانه برای هر سه مقصد مورد استفاده قرار گیرد‪.‬‬
‫• نکته مهم(کرسول‪ :)2006،‬شیوه گردآوری داده ها و فنون سنجش داده ها تعیین کننده استراتژی‬
‫پژوهش نیست و استراتژی های پژوهش از این حیث تفاوتی با هم ندارند‪ .‬برای هر پنج استراتژی‬
‫پژوهش می توان داده های کمی وکیفی جمع آوری و سنجش نمود‪.‬‬
‫استراتژی های انجام تحقیق کیفی‬
‫دسته بندی کرسول(‪:)2006‬‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫مطالعه موردی‬
‫روایت پژوهی‬
‫پدیدارشناس ی‬
‫نظریه داده بنیاد‬
‫قوم نگاری‬
‫•‬
‫نکته ‪ :1‬دسته بندی های متفاوتی وجود دارد و در این دسته بندی همه روش های کیفی نیامده‬
‫•‬
‫•‬
‫نکته‪ :2‬یک موقعیت پژوهش کیفی واحد را می توان با هر کدام از این استراتژی ها مورد بررس ی قرار داد‪.‬‬
‫نکته ‪ :3‬هر کدام از این استراتژی ها خود دارای چندین رویکرد می باشد و اینگونه نیست که اجماعی شکل‬
‫گرفته باشد‪:‬‬
‫– برای نمونه دسته بندی ‪ 9‬گانه دنزن و لینکلن(‪)1994‬‬
‫– در دسته بندی کرسول به طور مشخص دو روش کیفی اقدام پژوهی و تحلیل گفتمان یا محاوره ای نیامده‬
‫– مثال پدیدارشناس ی هرمنوتیکی در برابر پدیدارشناس ی استعالیی‬
‫– یا نظریه داده بنیاد با رویکرد اشتراوس و با رویکرد چارمز‬
‫– یا مطالعه موردی با رویکرد ین(‪ )2003‬و با رویکرد استیک(‪)1995‬‬
‫استراتژی تحقیق مطالعه موردی‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫تعریف‪ :‬نوعی پژوهش تجربی است که یک پدیده معاصر را در بستر یا‬
‫فضای واقعی اش‪ ،‬خصوصا زمانی که مرزهای بین آبژه(پدیده مورد‬
‫بررس ی) و بستر به صورت واضح مشخص نیست‪ ،‬مطالعه می کند‪.‬‬
‫این کار از طریق گردآوری داده های تفصیلی وعمیق از مآخذ اطالعاتی‬
‫چندگانه و ارائه توصیفی از مورد و مضمون های بحث برانگیز مبتنی بر‬
‫مورد انجام می گیرد‪.‬‬
‫پژوهش مطالعه موردی اساسا نوعی پژوهش در خصوص فقط یک‬
‫مصداق یا تعداد محدودی مصداق است‪.‬‬
‫در مطالعه موردی دستکاری صورت نمی گیرد‪.‬‬
‫مزیت های مطالعه موردی‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫در نظر گرفتن زمینه و بستر‬
‫اجازه دستیابی به درجه باالیی از اعتبار مفهومی‬
‫توسعه فرضیه های جدید و شناسایی متغیرهای جدید‬
‫جستجوی مکانیسم های علی(متغیرهای مداخله گر و مشاهده جنبه‬
‫های غیر قابل انتظار و متغیرهای زمینه ای)‬
‫مدلسازی و ارزیابی روابط علی پیچیده( روابط هم پایانی‪ ،‬روابط‬
‫تعاملی پیچیده‪ ،‬روابط غیر خطی‪ ،‬وابستگی به مسیر)‬
‫انتقادات وارده به مطالعه موردی‬
‫• فقدان تعمیم پذیری‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫تعمیم پذیری آماری در برابر تعمیم پذیری تحلیلی‬
‫تعیمیم پذیری آماری مختص پیمایش‬
‫چرا نمیشه تعمیم پذیری آماری؟ چون واحد تحلیل در اینجا واحد نمونه گیری‬
‫نیست و برای این هدف انتخاب نشده اند‪.‬‬
‫تعمیم پذیری تحلیلی یا نظری‪ :‬مخصوص استراتژی آزمایش و مطالعه موردی‬
‫تعمیم پذیری نظری‪ :‬استفاده از تئوری های سابق به عنوان الگو و مقایسه یافته‬
‫های تحقیق مطالعه موردی با آن‬
‫• عدم توانایی در تخمین اندازه اثر علی‬
‫• درجه آزای صفر یا منفی‬
‫– اشتباه رایج در تحقیقات کمی در زمینه تراکمی سازی متغیرها به منظور باالنگه‬
‫داشتن درجه آزادی‬
‫طرح تحقیق مطالعه موردی(ین‪)2003،‬‬
‫سواالت تحقیق‬
‫‪.1‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪.3‬‬
‫از جنس چرایی و چگونگی‬
‫برای بهتر طراحی کردن سواالت باید مرور ادبیات داشت‪.‬‬
‫موضوع‪ :‬روابط بین سازمانی‬
‫سواالت‪ :‬چرا سازمان ها با یکدیگر همکاری می کنند؟ سازمان ها چگونه با یکدیگر همکاری می کنند؟‬
‫قضایای تحقیق(گزاره های تحقیق)‬
‫بیان کننده چارچوب های نظری پذیرفته شده برای انجام تحقیق‬
‫نکته‪ :‬اگر مطالعه موردی اکتشافی باشد می توانیم قضیه نداشته باشیم‪ .‬هر چند که مطالعه‬
‫اکتشافی هم باز باید طرح تحقیق داشته باشد و جهت گیری ها مشخص شده باشد(کریستف کلمب)‬
‫واحد تحلیل‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫یک فرد(یک مجرم؟ یک فاحشه؟ یک نوجوان؟ یک رهبر؟)؟ یک برنامه؟ یک رویداد؟ یک سازمان؟‬
‫یک کشور؟ یک نوآوری تکنولوژیک؟‬
‫یک واحد تحلیل یا چندین واحد تحلیل؟‬
‫طرح تحقیق مطالعه موردی(ین‪)2003،‬‬
‫‪ .4‬منطق اتصال داده ها به قضایا‬
‫‪‬‬
‫انتخاب شیوه تجزیه وتحلیل داده ها‬
‫‪ .5‬معیارهای تفسیر نتایج ویافته ها‬
‫‪ ‬در تحقیقات کمی کلی معیار داریم که معناداری آماری را می سنجد ولی‬
‫در کیفی باید تبیین های به دست آمده با تبیین های رقیب مقایسه‬
‫شود‪.‬‬
‫انواع طرح های تحقیق مطالعه موردی‬
‫منطق تکرار در برابر منطق نمونه گیری‬
‫رویه انجام مطالعه موردی استیک‬
‫• تعیین مناسب بودن رویکرد مطالعه موردی برای مسئله پژوهش ی‬
‫• انتخاب مورد یا موردها‬
‫– بهترین روش نمونه گیری هدفمند‬
‫– اگر نشد نمونه گیری در دسترس‬
‫• گردآوری داده ها از مآخذ چندگانه‬
‫• تحلیل داده ها‬
‫– ابتدا تحلیل و توصیف تفصیلی‬
‫– سپس تحلیل مضمونی‬
‫روش های اطمینان از روایی و پایایی در پژوهش‬
‫مطالعه موردی‬
‫مآخذ چندگانه جمع آوری داده‬
‫• منابع ‪ 6‬گانه‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫اسناد‬
‫اطالعات آرشیوی‬
‫مصاحبه ها‬
‫مشاهده مستقیم‬
‫مشاهده مشارکتی‬
‫مصنوعات فیزیکی و فرهنگی‬
‫• سه اصل جمع آوری داده‪:‬‬
‫– استفاده از منابع شواهد چندگانه به منظور کثرت گرایی‬
‫– ایجاد یک پایگاه داده مطالعه موردی‬
‫– نگهداری زنجیره ای از شواهد‬
‫تجزیه وتحلیل داده ها‬
‫• مراحل‪ :‬آماده سازی و سامان دهی داده ها‪ ،‬تقلیل داده ها در قالب مضامین و از طریق‬
‫فرایند کد گذاری و تلخیص‪ ،‬ارائه داده ها به شکل نگاره ها و جداول‪ ،‬تفسیر و ارائه‬
‫• روش های خاص تر‪ :‬استعاره سازی‪ ،‬حاشیه نویس ی در یادداشت های میدانی‪ ،‬استخراج‬
‫مضامین و الگوها‬
‫• ‪ 5‬تکنیک‪:‬‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫‪Pattern matching‬‬
‫‪Explanation Building‬‬
‫‪Time-series analysis‬‬
‫‪Logic models‬‬
‫‪Cross- case synthesis‬‬
‫• تحلیل های کمی؟‬
‫– برای سواالت بازوسواالت بله و خیر‪ ،‬آمار توصیفی ولی برای سواالت طیف لیکرتی میشه از‬
‫آماره ها ی آمار ناپارامتریک هم استفاده کرد‬
‫یک مثال‪ :‬مقاله آیزنهارت در مورد تصمیم گیری‬
‫استراتژیک سریع‬
‫• سواالت تحقیق‪:‬‬
‫– مدیران چگونه تصمیمات استراتژیک سریع اتخاذ می کنند؟‬
‫– چگونه این تصمیم گیری های سریع منجر به عملکرد باالتر می شود؟‬
‫• مطالعه ادبیات‪:‬‬
‫– رویکرد جامع نگری موجب کندی پس تعداد گزینه ها را کم و اطالعات از منابع‬
‫محدود جمع آوری و تحلیل های اندک‪ ،‬تمرکز تصمیم گیری و حذف تعارضات‬
‫– مشکل؟ همه این حرف ها درست‪ ،‬سرعت افزایش ولی کیفیت تصمیم گیری هم‬
‫کاهش‬
‫• روش‪ :‬مطالعه موردی چندگانه از نوع ‪Embedded‬‬
‫• انتخاب مورد‪ 8 :‬شرکت در صنعت کامپیوتر به دلیل متالطم بودن محیط و الزم‬
‫بودن تصمیم گیری سریع‬
‫یک مثال‪ :‬مقاله آیزنهارت در مورد تصمیم گیری‬
‫استراتژیک سریع‬
‫• منابع داده‪:‬‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫مصاحبه با مدیرعامل و مدیران ارشد‬
‫پرسشنامه‬
‫منابع اطالعاتی ثانویه مثل گزارشات صنعت و مکتوبات غیر رسمی‬
‫مشاهده غیر مستقیم‬
‫• سواالت مصاحبه‪:‬‬
‫– سواالت کلی در مورد استراتژی رقابتی و شایستگی های محوری و رقبای اصلی و عملکرد شرکت‬
‫– چند تا از تصمیمات استراتژیک اخیر یا در حال حاضر را ذکر کنید‬
‫– هر یک از این تصمیمات آنگاه به صورت عمیق بررس ی و مورد پرسش تفصیلی‬
‫• اصول رعایت شده در مصاحبه‪:‬‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫‪24 hour rule‬‬
‫‪Court room style questioning‬‬
‫‪Tandem interviewing‬‬
‫‪Multiple informants‬‬
‫یک مثال‪ :‬مقاله آیزنهارت در مورد تصمیم گیری‬
‫استراتژیک سریع‬
‫• تحلیل ها‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫پروفایل ویژگی های جو تصمیم گیری استخراج‪ .‬مثال سه مدیر زیردست میگن مدیرعامل صبر‬
‫نداره و ناشکیباس‬
‫داستان هر تصمیم نوشته میشه و داستان هر مدیر با این خط تطبیق‪ .‬چگونه تصمیم گیری‬
‫شروع شد‪ ،‬چگونه اتخاذ شد‪ ،‬کی اتخاذ شد‬
‫توسعه گزاره های اولیه بر مبنای مقایسه شباهت ها و تفاوت ها و تحلیل های بین موردی و‬
‫استخراج مقوله ها و دسته بندی ها‪ .‬مثال می بینیم هر جا مشاوره بوده تصمیم گیری سریع‬
‫اتفاق افتاده‬
‫بازنگری هر مورد مطالعه بر مبنای گزاره های به دست آمده به منظور تائید گزاره ها‬
‫فاز تکرار میان داده ها و گزاره ها‬
‫استفاده از ادبیات موجود به منظور تفسیر و تبیین بینش ها و یافته های حاصله‬
‫• مثال‪ :‬گزاره اول‪:‬هر چقدر استفاده از اطالعات زمان واقعی بیشتر سرعت تصمیم گیری‬
‫استراتژیک بیشتر‬
‫استخراج مدل نهایی‬