Transcript Survey Research Methods

‫به انم همرآفرین همرگسرت‬
‫سایت مدیریت دانائی حمور‬
‫‪www.danaeemehvar.com‬‬
‫مقدمه‬
‫یکی از روشهای اصلی پژوهش در علوم اجتماعی و شاخه های مختلف دانش ‪ ،‬روش تحقیق‬
‫پیمایشی میباشد‪.‬‬
‫روش پیمایشی روشی است برای گرد آوری دادهها که در آن از گروههای معینی از افراد خواسته‬
‫میشود به تعدادی از پرسشهای مشخص جواب دهند ‪ .‬این روش یکی از رایج ترین روشها در‬
‫تحقیقات اجتماعی است ( بیکر ‪.)15 : 1385 ،‬‬
‫هدف پیمایش ‪ ،‬فراهم آوردن دادهها و اطالعاتی در باره برخی جنبه ها از طریق پرسیدن‬
‫سئواالت است ‪ .‬در این روش اطالعات فقط در باره تعدادی از جمعیت که بعنوان نمونه انتخاب‬
‫شده اند ‪ ،‬به دست می آید‪ .‬ابزار اصلی جمع آوری اطالعات در این روش استفاده از پرسشنامه‬
‫است ‪)18 : 2001 ،floyd & fowler (.‬‬
‫در تحقـیـقات و بررسیـهای اقـتصادی اجتـماعی ‪ ،‬بررسـی تمامی افراد یا‬
‫موضوعات مورد مطالعه امکان پذیر نیست ‪ .‬تحقیق از طریق بررسی با‬
‫نمـونه گـیـری صـورت مـیگـیرد ‪ .‬بدین معـنا که تعـدادی از کل جمعـیـت‬
‫برگزیده میشود و حاصل مطالعه بر آن تعمیم میگردد‪( .‬بیرو ‪)413 : 1380 ،‬‬
‫بنابراین‬
‫روش حتقیق پامییشی از روشهای مکی است نه کیفی‬
‫در فرانسه از مصدر ( ‪ )sinder‬در معنای بررسی عمیق و ماهیت یک شی ناپیدا و یا دوردست ‪،‬‬
‫با استفاده از سوند ( یعنی کاوشگر ) گرفته شده است ‪.‬‬
‫(بیرو‪)410 : 1380،‬‬
‫« تحقیق پیمایشی ‪ ،‬عبارت است مجموعه ای از روشها ی منظم و استاندارد است‬
‫که برای جمع آوری اطالعات در باره افراد ‪ ،‬خانواده ها و یا مجموعه های بزرگتر‬
‫مورد استفاده قرار میگیرد ‪» .‬‬
‫مشخصه پیمایش ‪ ،‬مجمـوعه سـاخت مند یا‬
‫منـظـمی از داده هـاسـت کـه آن را ماتـریس‬
‫متغیر بر حسب داده های موردی می نامیم ‪.‬‬
‫(دواس‪13 : 1991،‬و‪)14‬‬
‫تارخیچه روش پیمایش ‪:‬‬
‫پیشینه روش پیمایش بر میگردد به زمانی که حکام مصر برای کمک به اداره‬
‫قلمرو خود به سرشـماری می پرداختند ‪.‬‬
‫پیـمایش های سازمانی اولین بار در سال های آغازین پس از جنگ جهانی دوم و‬
‫به عنوان ابزاری برای سنجش روحیه کارکنان انجام شدند و از آن بیشتر‬
‫سازمانها حداقل یک بار سنجی یا پیمایش سازمانی را انجام داده اند ‪.‬‬
‫با تحقق توسعه در کشورها و پیچیده شدن روابط اجتماعی و ورود وسایل ارتباط‬
‫جمعی به زندگی مردم ‪ ،‬محققان جامعه شناسی ناگزیر شدند روشهایی را برای‬
‫سنجش و اندازه گیری ابداع کنند که روش پیمایش ‪ Survey‬معرفی شد ‪ .‬این‬
‫روش با مجموعه ای از اطالعات سازمان یافته و منظم بنام ماتریکس داده ها‬
‫‪ Varible case matrix‬یا جدول مادر مشخص میشود ‪(.‬ببی ‪)557 : 1386 ،‬‬
‫‪www.danaeemehvar.com‬‬
‫ویژگیهای روش پیمایش‬
‫الف ) انعطاف پذیری و چند منظورگی‬
‫پیمایش را می توان برای اندازه گیری اموری به سادگی و ویژگی های طبیعی یا جمعیتی‬
‫پاسخ دهندگان یا به پیـچیدگی ها نگرش ها سلیـقه ها یا الگوهای شیوه زندگی آنان طراحی کرد ‪.‬‬
‫پیمایشها ممکن است فقط یک جنبه یا جنبه های کوچکی‬
‫از طرز فکر یا موقعیت پاسخ دهندگان را شامل شود ‪.‬‬
‫‪www.danaeemehvar.com‬‬
‫ب ) تخصص و کارایی‬
‫در بررسی یک پیمایش سه پاسخ پیش می آید ‪:‬‬
‫پیمایش چقدر خرج بر میدارد ؟‬
‫این کار چقدر طول میکشد ؟‬
‫چقدر اطالعات کسب خواهد شد ؟‬
‫منظور این است که روش پیمایشی را معموالً میتوان به دلیل متناسب بودن نیازها و نیز بودجه های‬
‫کسانی که خواهان اطالعات هستند ‪ ،‬طبق سفارش مشتری انجام داد ‪.‬‬
‫از آنجائیکه پژوهش پیمایشی از نمونه گیری استفاده میکند اطالعات مربوط به جمعیت بسیار زیاد را‬
‫میتوان از نمونه ای نسبتا ً کوچکی از مردم بدست آورد ( الرک وستل ‪43 : 1991 ،‬و‪)44‬‬
‫انواع روش حتقیق پیمایشی ‪:‬‬
‫تحقیق پیمایشی را به سه دسته تقسیم می کنند‪:‬‬
‫‪ - 1‬روش مقطعی (‪ : )Cross sectional‬به منظور گرداوری داده ها‬
‫درباره یک یا چند صفت در یک مقطع از زمان (یک روز ‪،‬یک هفته‬
‫‪،‬یک ماه )از طریق نمونه گیری از جامعه انجام می شود ‪.‬این گونه‬
‫پژوهش به توصیف جامعه بر اساس یک یا چند متغیر می پردازد‪(.‬داده ها‬
‫از یک نمونه معرف جامعه ‪ ،‬در یک از برهه از زمان جمع آوری می‬
‫شود)‬
‫برای مثال به منظور میزان عالقه دانش آموزان سال آخر راهنمایی به ادامه‬
‫تحصیل را می توان از روش تحقیق پیمایشی به شیوه مقطعی استفاده کرد‬
‫‪ -2‬روش طولی‪ :‬داده ها در طول زمان یا در زمانهای مختلف گردآوری می‬
‫شود تا تغییرات بر حسب زمان بررسی شده و به رابطه این متغیرها از‬
‫نظر تغییرات در طول زمان پی برده شود ‪(.‬جمع آوری داده ها در چند‬
‫برهه از زمان صورت می گیرد)روش طولی سه نوع است‪:‬‬
‫الف‪-‬مطالعه روند‪:‬‬
‫در مطالعه روند نمونه هایی از گروه های مختلف جمعیت یکسانی‪ ،‬در زمان های مختلف مورد بررسی قرار می گیرند‪ .‬از این‬
‫روش بیشتر در زمان انتخابات استفاده می شود‬
‫‪.‬ب‪ -‬بررسی یک گروه ویژه ( یک گروه سنی یا گروه هم دوره )‬
‫برای رومی ها (کوارت ) یکی از ده تقسیم بندی نیرو های نظامی بود‪ .‬برای محققان کوارت یک گروه از افراد است که به‬
‫طریقی با هم رابطه دارند یا گروهی که یک رویداد مهم زندگی را در یک دوره خاص تجربه کرده اند‪ .‬از جمله ازدواج(برای‬
‫مثال آنهایی که بین سال های ‪ 1375‬تا ‪ )1380‬ازدواج کرده اند ‪.‬‬
‫ج‪ -‬بررسی گروه منتخب ‪:‬‬
‫در مطالعات پانل نمونه یکسانی از پاسخگویان در زمانهای مختلف مورد آزمون قرار می گیرد‪ .‬بر خالف مطالعات روند ‪ ،‬با‬
‫مطالعات پانل می توان اطالعاتی را مورد تغییر خالص و ناخالص در متغیر وابسته بدست اورد‪ .‬برای مثال ‪ ،‬مطالعه انگیزه‬
‫های رای دهی می تواند آشکار سازد که بین زمان ‪ 1‬و ‪ 20 ، 2‬درصد پاسخگویان از نامزد الف به نامزد ب و ‪ 20‬درصد‬
‫از نامزد ب به نامزد الف تغییر نظر داده اند در حالی که در مطالعه روند می تواند یک تغییر خالص از صفر را نشان دهد‪،‬‬
‫چرا که تغییرات ناخالص اثرات یکدیگر را خنثی می کنند ‪.‬مطالعه پانل ‪ ،‬درجه باالی بی ثباتی را در انگیزه رای دهی نشان‬
‫می دهد‪.‬‬
‫‪ - 3‬روش دلفی ‪ :‬زمانی که بخواهیم درباره اتفاق نظر یک جمع صاحب‬
‫نظر درباره یک موضوع خاص به بررسی بپردازیم از روش دلفی‬
‫استفاده می کنیم ‪ .‬برای مثال در بررسی هیئت علمی دانشکده های روان‬
‫شناسی و علوم تربیتی کشور درباره مسائل و مشکالت رشته های روان‬
‫شناسی و علوم تربیتی در دانشگاهها می توان از این روش استفاده کرد‪.‬‬
‫برای این منظور ‪ ،‬اولین قدم آن است که مجموعه ای سوال ها گویه هایی درباره مسائل تهیه کرد و آن را‬
‫برای تمام اعضای هیئت علمی ارسال داشت و از آن ها خواست که در درجه اهمیت آن ها را مشخص‬
‫کنند ‪.‬‬
‫پس از گردآوری داده ها در دوره اول ‪ ،‬رتبه بندی های بدست آمده درباره مسائل مشخص شده و در دوره‬
‫بعدی پرسش نامه ای تنظیم می شود که حاوی رتبه بندی حاصل لز نظر خواهی در دوره اول است‪.‬‬
‫از پاسخ دهندگان در دوره دوم خواسته می شود در صورتی که نظرشان ‪،‬با رتبه بندی بدست آمده مطابقت‬
‫ندارد نسبت به توجیه تفاوت نظر خود با نتایج دوره اول یا تعدیل آن اقدام کنند‪( .‬وبالک پیمان غیرتمند)‬
‫مراحل اجنام حتقیق پیمایشی‬
‫این مراحل شامل طرح و اجرا هر دو است‪:‬‬
‫‪.1‬‬
‫انتخاب موضوع تحقیق‬
‫موضوع‪ ،‬شناسنامه پژوهش است و در واقــع موضوع‪ ،‬محـل تجلي مــختصــات « مفهومي» ‪« ،‬‬
‫زماني » و « مكاني » پروژه است‪.‬‬
‫اولین مرحله تحقیق احساس وجود یك مشكـل (عنوان ویا همان متغیر وابسته )است‪ ،‬به این معني‬
‫كــه پژوهشـگر‪ ،‬در كــار خویش با « مانع » یا « مشكلي » ‪ ،‬رو به رو گردیده است كه در حل آن‬
‫ابهام یا تردید دارد » ‪.‬‬
‫(سایت رسمی استاد مروت آزاد بخت )‬
‫‪.2‬‬
‫تعیین سئوال تحقیق‬
‫‪ ‬پرسشهای روزمره ‪:‬‬
‫گفتگو های روزمره بین افراد جامعه به نوعی ‪ ،‬پرسش – پاسخ متقابل است ‪.‬‬
‫‪ ‬پرسشهای علمی ‪:‬‬
‫‪ -1‬نظام دار بودن پرسش‬
‫‪ -2‬هدفمند بودن پرسش‬
‫‪ -3‬کنترل کل روند پرسش‬
‫(ساعی ارسی‪ 1388‬ص‪30‬و‪)31‬‬
‫طراحی پرسشنامه ‪ -‬انواع اطالعات ‪ -‬پرسشهای باز و بسته ‪-‬‬
‫‪www.danaeemehvar.com‬‬
‫‪.3‬‬
‫تعیین نوع تحقیق‬
‫‪ ‬تحقیق توصیفی ‪:‬‬
‫مثال میتوانیم با یک موضوع کلی مثل ”طالق“ کاررا شروع کنیم ‪ .‬سئواالت زیر‬
‫میتواند در روشن شدن مسئله کمک کند ‪:‬‬
‫کدام دوره زمانی؟ در چه منطقه جغرافیایی؟ توصیف کلی مد نظراست یا مقایسه‬
‫از لحاظ سن ‪ ،‬اشتغال ‪ ،‬تحصیالت و ‪...‬‬
‫تحقیقات توصیفی دامنه گسترده ای دارند ‪ .‬سرشماریها ‪ ،‬پیمایش میزان بیکاری و‬
‫پیمایش هزینه خانوار نمونه هایی از این دست تحقیقات توصیفی اند‪.‬‬
‫‪ ‬تحقیق تبیینی ‪:‬‬
‫قدم اول مشخص کنیم در پی علل هستیم یا نتیجه ‪ .‬قدم دوم تعیین چیزی که درپی‬
‫علل با نتایج آن هستیم ‪ .‬و قدم بعدی تهیه فهرستی از علل یا نتایج احتمالی و‬
‫سپس گرداوری داده های مربوط است ‪( .‬دواس ‪37 :1392 ،‬و‪)38‬‬
‫‪.4‬‬
‫تعیین نظریه(چارچوب نظری – تبیینی ) جهت آزمایش‬
‫نظریه محور کار تحقیق است و تالشی است آزمایشی برای یافتن تبیین قابل تاملی‬
‫در باره مجموعه ای از واقعیتها ‪.‬‬
‫نظریه باید دقیقا ً مورد آزمون قرار گیرد و در معرض جرح و تعدیل و تجدید نظر‬
‫باشد ‪.‬‬
‫هدف ما نباید طراحی تحقیق به گونه ای باشد که ما را قادر به کسب نتایج مطلوب‬
‫برای تائید نظریه بکند ‪( .‬دواس ‪34 : 1392 ،‬و‪)35‬‬
‫‪ .5‬ایراد فرضیه‬
‫اگرچه لزوم فرضیه تنها در تحقیقات تبیینی است‪ ،‬اما در تحقیقات توصیفی‬
‫نیز ممنوع نیست‪.‬‬
‫فرضیه تحقیق را یک حدس علمي یا پیش داوري دانست که بوسیله ي جمع‬
‫آوري حقایقي که منجر به قبولي یا رد آن فرضیه شده‪ ،‬مورد ازمایش نیز‬
‫قرار مي گیرد‪.‬‬
‫فرضیه راه حل پیشنهادي محقق براي حل مسئله تحقیق و یا نتیجه تحقیق‬
‫است‪.‬‬
‫‪ .6‬تعیین متغیرهای تحقیق‬
‫متغیر ویژگی و خصیصه ای است که بیش از یک طبقه یا مقدار دارد مثل سن ‪ ،‬جنس‬
‫خصیصه ای که افراد را از یکدیگر جــدا میکند و به سه دسـته مستقل ‪ ،‬وابسته ورابط‬
‫تقسیم میشود ‪( .‬دواس ‪)37 : 1392 ،‬‬
‫متغیر مشخصه یک عنصر پدیده موجود زنده و یا هر چیزی است که قابلیت تغییر‬
‫داشته و می تواند مقادیر مختلفی را بپذیرد و قابل اندازه گیری باشد ‪.‬‬
‫(سایت ‪)mkamali.com‬‬
‫درآمد‬
‫شغل‬
‫تحصیالت‬
‫‪Y‬‬
‫‪Z‬‬
‫‪X‬‬
‫‪ .7‬تعریف مفاهیم و تهیه شاخص ها ‪ ،‬معرف‬
‫ها‬
‫منظور از مفهوم آن عنصري از تحقیق است که‬
‫محقق قصد اندازه گـیري آن را ندارد لیـکن باید براي‬
‫سایرین به طور مشخص آنرا تـعریف نماید تا دیگران‬
‫منظور و مقصود محقق را از آن واژه یا مفهوم درک‬
‫نمایند ‪.‬‬
‫فرایند رسیدن از مفاهیم انتـزاعی به نـقطه ای را که‬
‫بتوان پرسشهای پرسشنامه را به گونه ای تدوین کرد که‬
‫ترجمـان و برگردان مـفاهـیم باشند ‪ ،‬را پایین آمدن از‬
‫نردبان انتزاع میخوانند ‪.‬‬
‫(دواس ‪)58 :1392 ،‬‬
‫مفهوم‬
‫ابعاد‬
‫خرده ابعاد‬
‫تعاریف‬
‫عملیاتی‬
‫معرف‬
‫گویا‬
‫‪ .8‬واحد تحلیل‬
‫واحد تحلیل‪ ،‬یعنی واحدی که اطالعات درباره آن جمعآوری میشود‪.‬‬
‫واحدی که خصوصیات آن را توصیف میکنیم ‪ .‬اگر در یک تحقیق از چند‬
‫واحد تحلیل بتوان سود جست نتیجه با اطمینان بیشتری همراه خواهد بود‬
‫مثال در مطالعه اثر اوضاع اقتصادی بر اعتصابات بهتراست هم سال و هم‬
‫کشور را بعنوان واحد تحلیل برگزینیم ‪.‬‬
‫(دواس ‪41 : 1392،‬و‪)42‬‬
‫‪ .9‬تعیین روش نمونه گیری‬
‫اساس تحقیق پیمایشی مبتنی بر تعمیم اطالعات حاصل از بخش کوچکی از جامعه‬
‫تحت عنوان نمونه به کل جامعه آماری میباشد‪ ،‬به عبارت دیگر تکنیکها و‬
‫فنون نمونهگیری در تحقیقات پیمایشی رشد قابل توجهی نموده است و این جنبه‪،‬‬
‫مهمترین وجه تمایز تحقیق پیمایشی نسبت به سایر روشهای تحقیق میباشد‪ .‬در‬
‫این پژوهشها به جز مواردی که جمعیت مورد نظر بسیار کوچک است‪،‬‬
‫پژوهشگران معموالً تصمیم به استفاده از نمونه یا زیرگروهی از جمعیت کل‬
‫میگیرند و در انتخاب نمونهها از فنون نمونهگیری بهره میجویند‪.‬‬
‫اگر نمونه به دقت انتخاب شود‪ ،‬حتی اگر کوچک هم باشد‪ ،‬هنوز شبیه به جامعه‬
‫میباشد‪ .‬این واقعیت صرفا ً در نمونههای احتمالی مشاهده میشود که در آن‬
‫احتمال گزینش هر عضو جامعه‪ ،‬معین میباشد و در نتیجه میزان خطای‬
‫نمونهگیری نیز مشخص است ‪( .‬ازکیا ‪)333 : 1382 ،‬‬
‫بنابراین در پیمایش که یک روش "کمّی" است‪ ،‬از نمونهگیری کمّی استفاده میشود‪.‬‬
‫اما از غیراحتمالی هم میشود استفاده کرد در مواردی که نمونهگیری احتمالی‪،‬‬
‫غیرضروری یا غیرممکن است‪( .‬دواس ‪)84 :1392 ،‬‬
‫‪ . 10‬گرداوری داده ها‬
‫دادهها در تحقیق پیمایشی از طریق چند تکنیک زیر به دست میآیند‪:‬‬
‫‪ -1‬پرسشنامه‬
‫‪ -2‬مصاحبه ساختمند‬
‫‪ -3‬مصاحبه عمیق‬
‫‪ -4‬مشاهده‬
‫‪ -5‬تحلیل محتوا‬
‫اما پرکاربردترین تکنیک‪ ،‬همان پرسشنامه است‪ (.‬علی ساعی ‪)134 :1387 ،‬‬
‫پرسشنامه‬
Questionnaire
www.danaeemehvar.com
‫پرسشنامه تکنیک بسیار ساختمندی برای گردآوری داده هاست که در آن‬
‫ازهر پاسخگویی مجموعه ی یکسانی از پرسش ها پرسیده میشود ‪ .‬به این‬
‫دلیل پرسشنامه شیوه ی بس کارآمدی برای تشکیل ماتریس متغیر بر‬
‫حسب مورد برای نمونه هایبزرگ فراهم می آورد ‪ .‬پرسشنامه را خود‬
‫پاسخگویان پر میکنند و یا مصاحبه گران آن را پر می کنند‪.‬‬
‫تعریف پرسش ‪:‬‬
‫پرسش بمعنای برقراری ارتباط بین دو یا چند نفر از طریق محرکهای‬
‫کالمی (پرسش ها) است که واکنش های کالمی (پاسخ)ایجاد میشود ‪.‬‬
‫(ساعی ارسی ‪)30 : 1388 ،‬‬
‫‪www.danaeemehvar.com‬‬
‫غیر حضوري‬
‫حضوری‬
‫پستی‬
‫انواع‬
‫پرسشنامه‬
‫تلفنی‬
‫الکترونيکي‬
‫‪www.danaeemehvar.com‬‬
‫(دکترساعی ‪42 :1388،‬و‪)43‬‬
‫انواع پیمایش پرسشنامه ای‬
‫میزان‬
‫پاسخ دهی‬
‫انواع پیمایش‬
‫پرسشنامه ای‬
‫تکمیل پرسشنامه بدست‬
‫خود یا مصاحبه گر‬
‫هزینه‬
‫اندازه‬
‫پرسشنامه‬
‫خانگی‬
‫هردو‬
‫گران‬
‫طوالنی‬
‫زیاد‬
‫خیابانی‬
‫مصاحبه گر‬
‫متوسط‬
‫کوتاه‬
‫متوسط‬
‫تلفنی‬
‫مصاحبه گر‬
‫ارزان‬
‫کوتاه‬
‫زیاد‬
‫پستی‬
‫پاسخ دهنده‬
‫متوسط‬
‫متفاوت‬
‫اندک‬
‫مصرف کننده‬
‫هردو‬
‫ارزان‬
‫متوسط‬
‫زیاد‬
‫وابسته‬
‫پاسخ دهنده‬
‫نسبتا ارزان‬
‫متوسط‬
‫زیاد‬
‫سازمانی‬
‫هردو‬
‫_‬
‫متفاوت‬
‫زیاد‬
‫(احمدی ‪) 280 : 1390‬‬
‫‪ .11‬کد گذاری‬
‫در پژوهشهایی مثل پیمایش اجتماعی پس از تكمیل و جمعآوری پرسشنامهها و كنترل پاسخها‬
‫مرحله كدگذاری )‪ ) Coding‬آغاز میشود‪ .‬كدگذاری روشی است كه بهوسیله آن پاسخهای‬
‫سواالت ابزار جمعآوری اطالعات‪ ،‬مثل پرسشنامه‪ ،‬به صورت عدد درمیآیند‪.‬‬
‫( علی ساعی ‪)109 :1387 ،‬‬
‫‪ .12‬تحلیل دادها‬
‫دادههای پیمایشی با تحلیل كمّی ( ‪ ) Quantitative Analysis‬سازگارند و هم به صورت‬
‫تحلیل توصیفی و هم تبیینی انجام میگیرند‪.‬‬
‫‪ .13‬اظهارنظر و پیشنهاد‬
‫‪ .14‬نوشتن گزارش تحقیق‬
‫امروزه استفاده از شبکه اینترنت سهم بسزایی در تحقیقات علوم مختلف پیدا کرده است‪.‬‬
‫امکانات پست الکترونیک یکی از خدمات معروف شبکه اینترنت است ‪.‬‬
‫‪‬ویژگی و مزایای تحقیقات پیمایشی الکترونیک‬
‫‪ -1‬سرعت‬
‫‪-2‬ارزانی‬
‫‪-3‬راحتی کار‬
‫‪ -4‬امکان پردازشهای لحظه ای‬
‫‪ -5‬گستره وسیع جغرافیایی در انتخاب جامعه تحقیق‬
‫‪‬محدودیتهای تحقیقات پیمایشی الکترونیک‬
‫‪ -1‬محدودیت در انتخاب جامعه‬
‫‪ -2‬نیاز به سطح مناسبی از دانش کامپیوتر در پاسخ دهندگان (سرمد ‪)147 : 1380 ،‬‬
‫‪ .1‬ناتوانی در تبیین مناسب روابط علّی بین پدیدهها؛ چنین انتقادی بهخصوص از سوی طرفداران‬
‫تحقیقات آزمایشی مطرح میشود‪ .‬به نظر آنها محقق پیمایشی به تفاوتهای موجود در میان مردم اتکا‬
‫کرده و آن را بررسی میکند تا ببیند با متغیرهای دیگر رابطه دارند یا نه‪ .‬مشکل اینجاست که افرادی که‬
‫در یک خصیصه باهم فرق میکنند ممکن است در خصایص دیگر نیز متفاوت باشند به گونهای که هرگز‬
‫نمیتوان پیبرد که همبستگی در متغیر واقعا ً ناشی از چیست‪.‬‬
‫‪ .2‬ناتوانی در درک ابعاد معنادار کنش اجتماعی انسان؛ از آنجا که تحقیقات اجتماعی به‬
‫پدیدههای اجتماعی و رفتار انساها میپردازد و انسان فاعل و مفعول محسوب میشود بنابراین دارای‬
‫ابعاد‪ ،‬ارزشها‪ ،‬اهداف‪ ،‬آروزها‪ ،‬انگیزه و ‪ ...‬در انجام کارهایش میباشد؛ پس در هنگام بررسی علل‬
‫رفتار و اندیشه انسانها باید به این موارد توجه داشت‪ ،‬در صورتی که تحقیقات پیمایشی کمتر به این‬
‫موارد توجه دارند‪.‬‬
‫‪ .3‬نکاویدن عمق مسائل مورد بررسی؛ به عنوان مثال افرادی که به طور مرتب در کلیسا‬
‫شرکت میکنند‪ ،‬ممکن است به این دلیل باشد که افراد بسیار مذهبی هستند‪ ،‬اما ممکن است به این دلیل هم‬
‫باشد که در پی یافتن ایمان مذهبیاند یا تحت فشار اجتماعی به کلیسا میروند و یا اینکه کلیسا مکانی‬
‫برای تجمع یک گروه از دوستان باشد‪.‬‬
‫‪ 4‬عدم خالقیت؛ تحقیق پیمایشی از مدلهای علمی خشک و بیروح بهره میبرد که بر آزمون‬
‫فرضیه و آزمونهای معناداری متمرکز است و دارای هیچگونه تخیل و تفکر خالقی نیست‪.‬‬
‫‪ .5‬افراط در بیان آماری؛ پیمایش‪ ،‬بیش از حد متکی بر آمار است و پرسشهای بسیار‬
‫جالب را به اعداد غیرقابل فهم تقلیل میدهد‪ .‬در نتیجه بخش عمدهای از محتوای اطالعات‬
‫کسبشده‪ ،‬از تفسیر و تبیین نظری تهی شده و از دست میرود‪( .‬دواس‪1392‬ص‪17‬و‪)18‬‬
‫‪ .6‬خطای نمونهگیری؛ هر تحقیق که از نمونهگیری استفاده میکند به طور طبیعی‪ ،‬با‬
‫خطای نمونهگیری مواجه میشود‪ ،‬هرچند میزان خطا را کاهش دهد اما حذف آن غیرممکن است‪.‬‬
‫‪ .7‬دانش و مهارت فنی مورد نیاز؛ تحقیق پیمایشی مستلزم برخورداری از دانش و‬
‫مهارت کافی در امر تحقیق است‪ .‬محقق ورزیده باید از نمونهگیری‪ ،‬تدوین پرسشها و برنامههای‬
‫مصاحبه‪ ،‬تجزیه و تحلیل دادهها و دیگر جنبههای فنی پژوهش آگاهی کافی داشته باشد‪ .‬اینگونه‬
‫آگاهیها به سختی ممکن است در یک فرد جمع شوند‪.‬‬
‫‪ .8‬فنون گردآوری دادهها؛ فنون گردآوری اطالعات و دادهها دیگر تحقیق پیمایشی‪ ،‬بسیار‬
‫تصنعی است هیچگونه تضمینی برای درست بودن آن چیزی که مردم اعالم میکنند‪ ،‬وجود ندارد‪.‬‬
‫پاسخگویان یا عمداً دروغ میگویند و یا اینکه واقعا ً به چیزی اعتقاد ندارند (ازکیا ‪339 :1382 ،‬و‪)340‬‬
‫نتیجه گریی‬
‫با توجه به اینکه برخی معتقدند اطالعات در یک تحقیق پیمایشی بسیار تصنعی‬
‫است و هیچ تضمینی برای صحت اظهارات مردم وجود ندارد‪ ،‬بنابراین پیمایش‬
‫اجتماعی نیازمند جامعه دموکراتیک و باز است که در آن افراد احساس امنیت‬
‫کنند‪ .‬پنهانکاری و نفاق اجتماعی‪ ،‬عقالنیت ابزاری افراطی و بیاعتمادی از‬
‫جمله صفات تعمیمیافته جامعهای هستند که در آن نظم ابزاری برقرار باشد‪ .‬این‬
‫نوع رفتارها اعتبار درونی تحقیق را تهدید میکنند‪.‬‬
‫تحقیق پیمایشی دشوارترین تحقیق است؛ چون بیرون کشیدن واقعیت از افراد‬
‫دشوار است‪ .‬مخصوصا در برخی کشورها با توجه به اقتضائات آن کشور‬
‫پاسخها عمداً هنجاری است‪ .‬افراد بهشدت تحت تأثیر وجدان جمعی قرار دارند‪.‬‬
‫افراد در ارائه پاسخ‪ ،‬سود و زیان خود را محاسبه میکنند‪ .‬در این روش‬
‫پاسخگو فعال است و طوری جواب میدهد که پرسشگر میخواهد‪ .‬درنتیجه باید‬
‫برای دریافت واقعیت با دقت رفتار شود‪.‬‬
‫‪www.danaeemehvar.com‬‬
‫‪‬‬
‫احمدی سید علی اکبر ‪ ،‬علی صالحی ‪ ،‬محمدرضا فریدی ‪ : )1390( ،‬روش تحقیق در مدیریت ‪ ،‬چاپ پنجم ‪ ،‬تهران ‪ ،‬انتشارات دانشگاه پیام نور‬
‫‪‬‬
‫ازکیا ‪ ،‬مصطفی و علیرضا دریان آستانه (‪ : )1382‬روشهای کاربردی تحقیق ‪ ،‬تهران ‪ ،‬کیهان ‪.‬‬
‫‪‬‬
‫بیکر‪،‬ترز‪.‬ال ( ‪ : )1385‬نحوه انجام تحقیقات اجتماعی‪ .‬ترجمه هوشنگ نائبی‪ .‬تهران ‪ ،‬نشر نی ‪.‬‬
‫‪‬‬
‫ببی‪.‬ارل (‪ : )1386‬روشهای تحقیق در علوم اجتماعی ‪ ،‬جلد اول ‪ ،‬ترجمه رضا فاضل ‪ ،‬تهران ‪ ،‬سمت ‪.‬‬
‫‪‬‬
‫ساعی ارسی ‪ ،‬ایرج ‪ ، 1388،‬روشهای پژوهش در علوم اجتماعی ‪(،‬ابزارها و فنون کمی پژوهش )‪ ،‬تهران ‪ ،‬انتشارات بهمن برنا‬
‫‪‬‬
‫ساعی ‪ ،‬علی (‪ )1387‬روشهای تحقیق در علوم اجتماعی ‪،‬چاب دوم ‪ ،‬تهران‬
‫‪‬‬
‫سرمد‪،‬زهره ؛ بازرگانهرندي‪،‬عباس ؛ حجازي‪،‬الهه ( ‪ : )1380‬روشهای تحقیق در علوم رفتاری ‪ ،‬چاپ بنجم ‪ ،‬تهران ‪ ،‬موسسه انتشارات آگاه ‪.‬‬
‫‪‬‬
‫دواس ‪ ،‬دی‪.‬ای‪ : )1392( .‬پیمایش در تحقیقات اجتماعی ‪ ،‬ترجمه هوشنگ نایبی ‪ ،‬چاپ پانزدهم ‪ ،‬تهران ‪ ،‬نشر نی ‪.‬‬
‫‪Fowler ,f.j. (2001) survey research methods rev . End beverly hills : sage .‬‬
‫‪‬‬
‫‪http://www.mkamali.com‬‬
‫‪‬‬
‫‪http://www.azadbakht.com‬‬
‫‪‬‬
‫‪http://payman-ghiratmand.blogfa.com‬‬
‫‪‬‬
‫اللهم صلی علی محمد و آل‬
‫محمد‬
‫‪www.danaeemehvar.com‬‬