Transcript Comparative
سایت مدیریت دانائی محور www.danaeemehvar.com چکیده روش تحقیق فرآیندی است که از طریق آن شواهد الزم ،گردآوری و تبدیل به یافته می شود .بنابراین چگونکی گردآوری و تغییر داده ها به نحوی که ابهام حاصل از آن ها به حداقل ممکن کاهش یابد ، به روش شناسی تحقیق مربوط است . طرح های تحقیقی را به صورت کلی به دو دسته کمی و کیفی تقسیم می شوند . مهم ترین طرح های تحقیقی کمی ،تحقیق توصیفی – تحقیق رابطه ای ( همبستگی و علی مقایسه ای ) و تحقیق آزمایشی می باشد . مقدمه روش علی _مقایسه ای یا روش پس رویدادی معموالً به تحقیقاتی اطالق می شود که در آنها پژوهش گر با توجه به متغیر وابسته به بررسی علل احتمالی وقوع آن می پردازد .بعبارت دیگر تحقیق علی _ مقایسه ای ،گذشته نگر بوده و سعی بر آن دارد که از معلول به علت احتمالی پی برد ( سرمد ، 1380 ،ص.)9 یا بعبارتی تحقیقی است که متغیر یا متغیر های مستقل در قبل به وقوع پیوسته اند و محقق مشاهدات خود را بر روی متغیر وابسته آغاز کرده است و مطالعه معطوف به گذشته است و ارتباط احتمالی بین متغییرها را مشخص می سازد ( دالور ، 1385 ،ص.)52 روشهای مقایسه ای روشهای خاص مبتنی بر مقایسه دو یا چند گروه ،دو یا چند جامعه و حتی دو یا چند فرد است که موضوع مقایسه اند .عالوه بر این ،مقایسه میتواند بین ویژگیهای خاص گروه یا جامعه یا فرد ،در زمانهای مختلف صورت گیرد .این مفهوم در زبان فارسی ،روش تطبیقی نیز خوانده شده است (.ساروخانی 1385،ص)40 هدف از روشهای تحقیق علی -مقایسه ای یافتن علت احتمالی یک الگوی رفتاری است .بدین منظورآزمونهایی که دارای رفتار مورد مطالعه هستند با آزمونهایی که این رفتار در آن ها مشاهده نمی شود مقایسه می شوند . این روش را غالبا ً پژوهش «پس رویدادی» می نامند .زیرا اشاره به مواردی دارد که در آن ها علت از پیش رخ داده و مطالعه آن در حال حاضر ،از طریق اثری که بر متغییر دیگر گذارده ،امکان دارد (دالور ،1388 ،ص)70 بعبارت دیگر در این تحقیقات علت و معلول (متغییر مستقل و وابسته )پس از وقوع ، مورد بررسی قرار میگیرد .روش تحقیق علی -مقایسه ای بیشتر اوقات به منظور آزمون فرضیه روابط علت و معلولی ،بجای روش تحقیق آزمایش بکار می رود . در علوم رفتاری به این دلیل از این روش ،به جای روش آزمایش استفاده می شود که محقق بسیاری از روابطی را که عالقمند به مطالعه آن هاست ،نمیتواند کنترل و دستکاری کند . دانشهای انسانی ،روشهای مقایسه ای را جایگزین شیوه های ازمایشگاهی دانشهای طبیعی میکند و در دو جهت از آن بهره میگیرد . -1دستاوردهای تاریخی -2دستاوردهای مردم شناسی www.danaeemehvar.com سابقه تاریخی: هرچند دانشمندان مغرب زمین در کاربرد روشهای مقایسه ای و تمهید زیر بنای نظری و نیز ابعاد آماری و ریاضی این روشها بسیار کوشیدند ،لیکن نیابد آثار برجسته اندیشمندان شرق مخصوصا ً اسالمی را در این زمینه به فراموشی سپرد . دانشمندانی همچون ابوریحان بیرونی ،غزالی بدین روش تمسک جستند .برای مثال ابوریحان بیرونی در زمینه های گوناگون به کاربرد روش مقایسه ای دست زد . او از یک دیدگاه ،دست یه شناخت مقایسه ای ادیان زد و از تمامی امکانات موجود زمان خویش در این راه سود جست . او مسلمان متمایل به مذهب تشیع بود ولی از از همه امکانات زمان خویش به منظور شناخت دیگرادیان و مقایسه آنهابااسالم سودبرگرفت. در مقوله ای دیگرپس از فراگیری زبان فارسی،سپس عربی وتسلط کامل برهریک دست زد. از سوی دیگر در غرب،گرچه روشهای مقایسه ای در یونان باستان با آثار ارسطو و مقایسه نظام سیاسی آن زمان معمول گشت ،لیکن توجه به این روش از قرن 18در زبان شناسی صورت یافت ( .ساروخانی 1377ص)188 مقایسه روش علی -مقایسه ای با روش پژوهش آزمایشی : -1تحقیقات علی مقایسهای فاقد یكی از مشخصههای مهم پژوهشهای آزمایشی ،یعنی كنترل، می باشد . -2در پژوهشهای علی مقایسهای ،كه محقق از مشاهده معلول كار را آغاز میكند ،اسناد وقوع واقعهای به واقعه با وقایع دیگر آسان نیست. -3در طرحهای تحقیقاتی علی مقایسهای ،با وجودی كه میتوان از روش تقسیم تصادفی در گزینش افراد گروههای مورد مقایسه استفاده نمود ،یك نقص عمده وجود دارد و آن این است كه اعمال این روش به طور كامل ممكن نیست. www.danaeemehvar.com بنا بر آنچه كه گفته شد پژوهشهای علی مقایسهای به دلیل عدم امكان اعمال كنترل مستقیم ،عدم امكان استفاده از روش تقسیم تصادفی در تشكیل گروههای مورد مطالعه ،و عدم امكان ایجاد تغییر به حصول نتایج قطعی در زمینه یافتن روابط علت و معلولی منجر نمیگردد.بنابراین به نتایجی كه از راه اعمال این روش بدست میآید همواره باید با دیده تردید نگریست و از صدور احكام قطعی اجتناب كرد و در كاربرد آنها در عمل ،جانب حد اعالی احتیاط را نگهداشت. طرح اصلی پژوهشهای علی مقایسهای طرح اصلی و زیربنائی تحقیقات علی مقایسهای نیز همان صورت طرحهای آزمایشی را دارد.در این طرح نیز حداقل دو گروه مورد مقایسه قرار میگیرند و تعیین تاثیر متغیر مستقل بر متغیر وابسته مورد نظر است.بنابراین در این طرح نیز وجود و فقدان متغیر مستقل از یكسو و ارزیابی متغیر وابسته در گروهها از سوی دیگراساس كار پژوهش را تشكیل میدهد. در تحقیقات علی مقایسهای همیشه گروهبندی افراد بر اساس متغیر مستقل صورت نمیگیرد.در موارد بسیاری تقسیمبندی افراد در گروههای مورد مقایسه بر مبنای متغیر وابسته است و گروهها در زمینه متغیر مستقل با هم مقایسه میشوند. www.danaeemehvar.com بیان مسئله تحقیقي همانند روشهاي دیگر ،در روش علّي ـ مقایسه اي مي توان مسئله تحقیقي را به صورت یك هدف یا یك فرضیه بیان كرد .مسئله تحقیقي معموالً زماني به صورت یك هدف بیان مي شود كه محقق قبل از اجراي تحقیق ،قادر به پیش بیني اختالف بین متغیرهاي مورد اندازه گیري در گروه هاي مورد مقایسه نباشد چنانچه امكان داشته باشد ،محقق باید سعي كند درباره تفاوتهاي مشاهده شده فرض خالف را هم بیان و آزمون كند . هر گاه هدف از تحقیق علّي ـ مقایسه اي ،یافتن علتهاي گذشته براي الگوهاي رفتار كنوني ( بررسي یا یافتن علت از طریق مشاهده معلول ) باشد ،داده هاي مربوط به بیوگرافي جمع آوري مي شوند .شناخت روابط خانوادگي و اجتماعي فرد ،رفتار او در جامعه ،و تجربه هایي كه در مدت شكل دهي به رفتار كنوني خود كسب كرده است ،بیش از یافته هاي مربوط به شخصیت كنوني وي گرایش رفتاري او ،آگاهي بخش هستند .بیشتر اوقات مطالعه ،میزان تأكید الزم بر نوع داده ها را تعیین مي كند . در مورد انواع وسایل اندازه گیري مورد كاربرد در روش علّي ـ مقایسه اي ،هیچ گونه محدویتي وجود ندارد .آزمونهاي میزان شده ،پرسشنامه ،مصاحبه و مشاهده ي هاي طبیعي ،همگي براي جمع آوري داده هاي مورد نیاز در روش علّي ـ مقایسه اي مفید به نظر مي رسند . نتیجه گیری مقایسه داده های تحقیق اساس هر پژوهش است تا آنجا که می توان گفت ، هیچ دستاوردی بدون مقایسه معنی ندارد . دالور ،علی ( : )1380روش تحقیق در روان شناسی و علوم تربیتی ،ویرایش سوم ،چاب نهم ،تهران ،موسسه نشر ویرایش . ساروخانی باقر : )1377(،روشهای تحقیق در علوم اجتماعی ،جلد اول ،چاپ دوم ،تهران ،پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی . ساروخانی باقر : )1381(،روشهای تحقیق در علوم اجتماعی ،جلد دوم ،چاپ سوم ،تهران ،پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی . ساروخانی باقر : )1385(،روشهای تحقیق در علوم اجتماعی ،جلد سوم ،چاپ ششم ،تهران ،پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی . سرمد،زهره ؛ بازرگانهرندي،عباس ؛ حجازي،الهه ( : )1380روشهای تحقیق در علوم رفتاری ،چاپ بنجم ،تهران ،موسسه انتشارات آگاه . [email protected] http://daneshnameh.roshd.ir/mavara http://nasrphd.blogfa.com www.danaeemehvar.com