درس پنجم : صبر
Download
Report
Transcript درس پنجم : صبر
1
موسسه مصباح اندیشه
برگزار می کند :
دوره آموزش ی
جهاد اندیشه
2
3
در تهاجم فرهنگی ،دشمن می گردد ،آن نقطه
یی ازفرهنگ خود را به این ملت می دهد و وارد
این ملت
می کند که خودش می خواهد .
معلوم است که دشمن چه می خواهد .
4
فهرست
5
درس پنجم :صبر
تعریف صبر
انواع صبر
صبردر روایات
درجات صبر
اجر هر درجه
صبر جمیل
درمان جزع و فزع
آثار و فواید صبر
راه های تحصیل صبر
الگوهای صبر و مقاومت در قرآن
اخالق
تعریف صبر
اخالق
صبر عبارت است از اثبات انگیزه ی دین در مقابل
انگیزه ی شهوت.
6
درس پنجم :صبر
همیشه در وجود انسان بین انگیزه ی دین و هوس
آتش جنگ برافروخته است و میدان این معرکه قلب
انسان مومن است .
انواع صبر
اخالق
صبر
صبر بدنی یا با عمل محقق می شود مثل قیام به
عبادات مشکل و یا با تحمل ،مثل صبر بر امراض بزرگ و
جراحات هولناک.
صبر نفس ی خودداری در برآوردن خواهش های نفسانی
و درخواست های هوا و هوس .
7
درس پنجم :صبر
صبر بدنی
صبر نفس ی
( صلی هللا علیه و آله )
قال رسول هللا
( صلی هللا علیه و آله )
اخالق
[ مستدرک الوسائل ،ج ، 2ص،425باب استحباب الصبر علی البالء ]
:
الصبر کنز من کنوز الجنه.
صبر گنجی از گنج های بهشت است.
:
قال ابی الحسن
ّ
اصبروا علی الحق و ان کان ُم ّرّا.
[ بحاراالنوار ،ج ، 75باب فصل تعزی و الصبر]
(علیه السالم )
]
[ فقه الرضا ،باب صبر و الکتمان و النصیحه
بر سر حق استقامت و پایداری کنید هرچند تلخ و ناخوش
8
باشد.
درس پنجم :صبر
صبر در روایات
:
قال رسول هللا
الصبر نصف االیمان.
صبر نصف ایمان است.
صبر در روایات
:
امام صادق
الصبر رأس االیمان .
صبر سر ایمان است.
:
امام علی
من لم ینجه الصبر اهلکه الجزع.
کس ی که صبر وی او را نجات ندهد ،جزع و بی تابی او را از پا در
می آورد.
معصوم (علیه السالم) :
ال یعدم الصبور الظفر و ان طال به الزمان .
(علیه السالم )
اخالق
[ وسائل الشیعه ،ج ، 3باب استجاب الصبر علی البالء ]
[ وسائل الشیعه ،ج ، 15باب استحباب الصبر فی جمیع االمور ]
[ بحاراالنوار ،ج ، 68باب الصبر و الیسر بعد العسر
]
شخص صبور پیروزی را از دست نخواهد داد ،هرچند طول
9بکشد.
درس پنجم :صبر
(علیه السالم )
درجات صبر
صبر دارای 3درجه است:
اخالق
[ اصول کافی ،ج ، 2باب الصبر ]
1صبر بر مصیبت :پایداری در برابر حوادث تلخ و ناگوار و ترک جزع و
فزع و سخنان کفرآمیز.
2صبر بر طاعت :شکیبایی در برابر مشکالتی که در راه اطاعت
خداوند وجود دارد.
3صبر بر معصیت :ایستادگی در برابر انگیزه های نیرومند و محرک
گناه.
10
درس پنجم :صبر
قال رسول هللا
الصبر ثالثه ،صبر عند املصیبه و صبر علی الطاعه و صبر علی معصیته .
( صلی هللا علیه و آله ) :
اجر درجات صابرین
پیامبر اکرم صلی هللا علیه و آله :
کس ی که بر طاعت صبر کند ،ششصد درجه دارد که فاصله ی هر
درجه تا درجه ی دیگر فاصله ی قعر زمین تا عرش است.
کس ی که بر معصیت صبر کند ،نهصد درجه دارد که فاصله ی هر درجه
تا درجه ی دیگر همچون فاصله ی منتهای زمین تا منتهای عرش است.
[ کافی ،ج ، 2باب صبر]
پس صبر بر معصیت افضل است از سایر مراتب صبر.
11
درس پنجم :صبر
کس ی که بر مصیبت صبر کند خداوند سیصد درجه برای او قرار دهد به
طوری که فاصله هر درجه تا درجه دیگر همچون فاصله ی مابین زمین و
آسمان است.
اخالق
درجات صبر اهل معرفت
اخالق
صبر فی هللا
صبر عن هللا
صبر باهلل
12
درس پنجم :صبر
صبر مع هللا
درجات صبر اهل معرفت
این درجات صبر مخصوص اهل سلوک و اولیاء خداست.
صبر مع هللا
این مرتبه برای اهل شهود است زمانی که روح از بدن جدا شده و
قادر به مشاهده ی خداوند می شود و در این مرتبه نفس از
همنشینی افعال و صفات دور می شود و قلب به تجلیات اسماء و
صفات متجلی می گردد که در این مسیر صبر مع هللا الزم است.
13
درس پنجم :صبر
صبرفی هللا
مقصود در این مرحله ،ثبا ت در مجاهده است و ترک خواسته های
نفس خویش در راه خداوند.
درجات صبر اهل معرفت
(علیه السالم )
14
درس پنجم :صبر
صبر عن هللا
این مرتبه از صبر مخصوص عاشقان است که تحمل
دوری از معشوق را ندارند و سالک هنگامی که می خواهد
رجوع به عالم کثرت کند صبرعن هللا برایش الزم است
در دعای شریف کمیل
چنانچه امیراملومنین علی
می فرمایند :
وهبنی صبرت علی عذابک ،فکیف اصبر علی فراقک .
ببخش بر من صبر بر عذابت را ،پس چگونه
صبر کنم بر فراق و جدایی تو.
اخالق
درجات صبر اهل معرفت
نکته :
در چهل حدیث امام خمینی( ره ) آمده است که :باالترین مراتب صبر و
مشکل ترین مقامات ،صبر عن هللا است و صبرباهلل را مخصوص
کامل ترین اولیاء هللا می داند .
15
درس پنجم :صبر
صبر باهلل
این مرتبه از صبر برای اهل تمکین و استقامت است یعنی سالکی که
مراتب سلوک را به پایان رسانیده و به بقاء هللا رسیده است و اکنون
متخلق به اخالق هللا است .
اخالق
صبر جمیل
اخالق
:
قیل له
ما الصبر الجمیل .قال ذلک صبر لیس فیه شکوی الی
الناس.
( علیه السالم)
عرض شد صبرجمیل چیست ؟ فرمودند
به امام باقر
:صبری که با آن شکایت به مردم نباشد.
(علیه السالم )
16
درس پنجم :صبر
[ وسائل الشیعه ،ج ، 2باب استحباب کتم املرض و ترک الشکر ]
مقابل صبر
اخالق
17
درس پنجم :صبر
جزع و فزع مقابل صبراست .و آن حالت بی
قراری و ناشکیبایی در برابر حوادث و مشکالت
است به گونه ای که انسان در برابر آن ها
زانو زده و مایوس شود و باالخره بی تابی کرده
و از تالش و کوشش برای رسیدن به مقصد
چشم می پوشد.
درمان بی تابی و جزع
تشخیص درد و تجویز بهترین راه درمان
مطالعه ی احوال انبیاء و اولیاء و بزرگان دین
تلقین و اعتماد به نفس در تحمل سختی ها
مطالعه آیات و روایاتی که پیرامون اجر و پاداش صابران وارد
شده است.
18
درس پنجم :صبر
یادآوری پیامدهای شوم جزع و بی تابی
اخالق
تفاوت جزع و عواطف معتدل
اخالق
19
درس پنجم :صبر
قلب انسان کانون عواطف است و هرگاه عزیزی را از دست
دهد بی اختیار اشک هایش جاری می شود و این بی تابی
تفاوت دارد .اگر چه از دست دادن عزیزان امری طبیعی
است ،ولی مهم این است که انسان در مصیبت وارده ،
سخنی که حاکی از ناشکری و کفر و شکایت باشد ،
بر زبان نراند و یاخودزنی نکند.
آثار و فوائد صبر
درس پنجم :صبر
توجه و اتکاء بیشتر به خداوند
تربیت نفس
سهولت تحمل مشقات بر نفس
بروز خصلت های نیک و نهان
قوی نمودن عزم و اراده در انسان
پیدایش روح شکست ناپذیری
آرامش روانی و فردی
نجات دهنده در عالم قبر
صبر در معاص ی موجب تقوی نفس
صبر در طاعت موجب انس حق
صبردر مصائب موجب رضا به قضای الهی می شود.
صبر موجب استقالل روح می شود و بازدارنده ی باطن از بی تابی ،زبان
20از شکایت و اعضاء از کارهای خالف عادت است.
اخالق
نکته :
هرگاه انسان ظاهرش را به صفتی بیاراید ،در باطنش نفوذ خواهد کرد.
21
اخالق
درس پنجم :صبر
راه های تحصیل صبر
توجه و تفکر در احادیث و ایات
ناچیز شمردن سختی ها و مشکالت
توجه به زشتی و ضرر جزع و بی تابی
توجه به حوادث و پاداش صابران
تقویت پایه های ایمان و یقین
افزایش ظرفیت وجودی انسان در برابر نامالیمات
دستیابی به صبر مانند کسب هر فضیلت دیگر
توجه به این که دنیا دار مشکالت و حوادث است.
همشکل ساختن خود با صابران
نعمت پروردگار بر صابران
صابران مورد :
درود خداوند
رحمت خداوند
هدایت الهی
داخل شدن در بهشت
امام صادق ( علیه السالم ) :
[ اصول کافی ،ج ، 2ص ، 82باب الصبر ]
فمن صبر علی املکاره فی دنیا دخل الجنه.
هر کس که بر نامالیمات در دنیا صبر نماید ،داخل بهشت می شود.
22
اخالق
درس پنجم :صبر
ََ
ُ َ ََ
ّ َ َ َ ٌ َ ُ َ ُ ُ ُ َ ُ نَ
ٌ
رب ِهم و رحمة و اول ِئک هم املهتدو ﴿ .بقره ﴾157 :
اول ِئک عل ِیهم صلوات ِمن َ ِ
صابران مورد عنایت خداوند هستندو خداوند در بن بست ها به فریاد انسان
صابر می رسدو نمی گذارد بلغزد.
الگوهای قرآنی
سوره ی مبارکه ی ﴿ انبیاء ﴾ به صبر اسماعیل در قربانگاه اشاره دارد.
سوره ی مبارکه ی ﴿ بقره ﴾ بر صبرو شکیبایی افراد طالوت در برابر
لشکر عظیم جالوت اشاره دارد.
سوره ی مبارکه ی ﴿احقاف﴾ اشاره به صبوری پیامبران الوالعزم دارد.
سوره ی مبارکه ی ﴿معارج ﴾ خطاب بر پیامبر است که می فرماید :
َ
َ
َ
اصبر صبرا ج ِمیال.
ف ِ
یعنی در مقابل قریش صبر جمیل پیشه کن.
23
درس پنجم :صبر
سوره ی مبارکه ی ﴿ ص ﴾ اشاره به صبر ایوب نبی ( صلی هللا علیه و آله ) دارد در
هنگامی که فرزندانش را از دست داد ،مزارع و دام هایش از بین رفت و
بیماری در قومش فراگیر شد.
سوره ی مبارکه ی ﴿یوسف ﴾ به صبرحضرت یعقوب در فراق فرزند
اشاره دارد .
اخالق
فهرست منابع
اخالق
24
درس پنجم :صبر
قرآن کریم
.1این موس ی الرضا ،علی :فقه الرضا ،مشهد کنگره امام رضا . 1406 ،
.2پیشوایی ،ابراهیم :واژه های اخالقی از اصول کافی ،قم ،یاسر .1361 ،
.3خامنه ای ،سید علی :گفتاری در باب صبر ،تهران ،موسسه خدمات فرهنگی 22بهمن.
.4خمینی ،روح هللا :اربعین ،تهران ،موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره ) .1380 ،
.5شبر ،عبدهللا :اخالق ،مترجم :محمدرضا جباران ،قم ،هجرت .1379 ،
.6عاملی ،حر :وسائل الشیعه ( 29جلدی ) ،قم ،آل البیت الحیاء التراث . 1409 ،
.7کلینی ،یعقوب :اصول کافی ( 8جلدی ) ،ج ، 2تهران ،دارالکتب االسالمیه . 1365 ،
.8مجلس ی ،محمد باقر :بحاراالنوار ( 110جلدی ) ،ج ،68لبنان ،موسسه الوفاء بیروت . 1404 ،
.9محدث نوری :مستدرک الوسائل ( 18جلدی ) ،ج ، 2قم ،موسسه آل البیت الحیاء التراث 1408 ،ه .ق
.10مظاهری ،حسین :جهاد با نفس ،قم ،انجمن اسالمی معلمان .1363 ،
.11مکارم شیرازی ،ناصر :پیام قرآن ،ج ، 2قم ،مدرسه االمام علی بن ابیطالب 1378. ،
تو را غایب نامیده اند ،چون « ظاهر » نیستی ،نه اینکه « حاضر » نباش ی .
ند
« غیبت » به معنای « حاضر نبودن » ،تهمت ناروایی است که به تو زده اند و آنان که بر این پندار
اخالق
،فرق میان «ظهور» و «حضور» را نمی دانند ،آمدنت که در انتظار آنیم به معنای «ظهور» است ،نه
درس پنجم :صبر
«حضور» و دلشدگانت که هر صبح و شام تو را می خوانند ،ظهورت را از خدا می طلبند نه حضورت
را ،
وقتی ظاهر می شوی ،همه انگشت حیرت به دندان می گزند با تعجب می گویند که تو را پیش از این
هم دیده اند .و راست می گویند ،چرا که تو در میان مائی ،زیرا امام مائی ،
جمعه که از راه می رسد ،صاحبدالن «دل» از دست می دهند و قرار از کف می نهند و قافله دل های
بی قرار روی به قبله می کنند و آمدنت را به انتظار می نشینند ...
و اینک ای قبله هر قافله و ای « شبروان را مشعله » در آستانه آدینه ای دیگر که فضا از عطردل
25
انگیزت آکنده است ،با دلدادگان دیگری از خیل منتظرانت سرود انتظار را زمزمه می کنیم .
فهرست منابع
صبر
26