Transcript Slide 1
به نام خداوند مهرآفرين تحقق پذيري معماري ايراني -اسالمي با تأکيد بر ايجاد هويت در شهرهاي جديد مديران طرح: مهندس عبدالحميد نقره کار دکـتر مـهران علي الـحسابي نمودار شماره -1تعریف اجمالی و کلی از معماری مهندس ی ساختمان از طریق علوم تجربی(حواس +آزمایش های تکراری +استقراء عقل) معماری -از طریق علوم انسانی و وابسته به مکتب فکری و اعتقادی هنر ساختمان (از لطیف ترین و عمیق ترین علوم انسانی است) با ایده ها و ایده آل های هنرمندان و مخاطبان سر و کاردارد. -2موضوع شناس ي طولي در مباحث هنر و معماري -3تعریف هویت معماری و شهرسازی: ب ــازآفری ی و س ــاماندنی حکیمان ــه و عادتن ــه ف ــای ز س ــت انسـ ـانها ،با عناصر طبیعی و مصنوعی. متناسـب بـا نیازهــای مـادی انســان هـا و بسترســازی نیازهـای رو ـی وسعادت آنها. -4اصول تحقق پذيري هويت اسالمي در شهرهاي قديم و جديد -1کالبد معماري و شهرسازي بايد مبت ي بر حکمت نظري اسالم يع ي (حق مداري و واقعيت شناس ي) و حکمت عملي آن يع ي (عدالت مداري و مناسب سازي) ،توسط افراد ذيصالح و مجتهد در رشته خود ،يع ي عالم به ابعاد فوق و با استعداد و تجربه تزم ساخته شود. تحققپذيري هويت اسالمي در شهرهاي قديم و جديد -2کليه قوانين و ضوابط حاکم بر جامعه ،در کليه سطوح و از جمله معماري و شهرسازي بايد مبت ي بر فرهنگ اسالمي باشد. -3بهره برداران و شهروندان نيز بايد به صورت نسبي آشنا و هماهنگ با فرهنگ اسالمي و مؤدب به آداب و سلوک و انساني آن باشند. -4براي تفسير جامع و مانع از فرهنگ اسالمي و رفع اختالف مفسران و براي تشخيص و اجتهاد ،شرايط اضطراري و مصلحتي (احکام ثانويه) ،تبعيت همگاني از ولي فقيه در سطوح کلي و تبعيت از اجتهاد خبرگان در هر رشته تخصص ي اجتناب ناپذير است. -5ارکان هویت اسالمی یک شهر: -1قوانين حاکم بر شهر باید اسالمی باشد. -2مدیران باید متعهد به اسالم ،متخصص در مسئولیت های خود و وتیتمدار باشند. -3روابط اجتماعی مسلمانان باهم و با غير مسلمانان باید مبت ی بر قوانين اسالمی باشد. -4معمـ ــاری و شهرسـ ــازی در مجمـ ــوع ،بایـ ــد تـ ــأمين کننـ ــده نسـ ــبی نیازهـ ــای مـ ــادی و بسترسـ ــاز نیازهای معنوی شهروندان باشد -6رابطه نیازهای مادی و رو ی انسان ها در شهر اسالمی رابطه دنیا و آخرت است .برپایه حدیث « الدنیا مزرعه اتخره» ً -1تأمين نیازهای مادی انسان ها به عنوان وسیله ادامه حیات ،کامال ضروری است و از طریق عقل تجربی ،به صورت نسبی قابل تأمين است. -2بسترسازی نیازهای رو ی انسان ها به عنوان هدف حیات است و به صورت اختیاری از طریق کالم الهی و علماء وتیت مدار قابل تحقق است. -7ارکان هویت اسالمی شهروندان(در شهرها و محالت) -1علم محوری :کسب درجات ایمانی ،مبت ی بر معرفت های عقالنی و یقی ی). -2عالم محوری:کسب معرفت های حقیقی از عاملان وتیتمدار و ره یافته -3متعهد به خودسازی (اهل عمل صالح و سير و سلوک الی هللا) -4مسئول جامعه سازی (اهل تبری و تولی و امر به معروف و نهی ازمنکر و ). . . -8راهکار تحقق پذیری هویت اسالمی در محالت: -8/1محله محوری با مرکزیت مسجد -1دانا ی محوری با مرکزیت مسجد ،در کنار کانون های آموزش ی و پرورش ی وابسته ،مبت ی برکالم الهی و معصومين(س) ،از طریق درس ،بحث ،سخنرانی و موعظه و غيره ،عالی ترین امکان عملی را در معرفت افزا ی و ایمان آفری ی می تواند ایجاد نماید. -2عالم محوری از طریق امام جماعت مسجد ،که منتخب ولی فقیه زمان است و منتخبان ً او ،عمال شهروندان را در معرض سلسله مراتب وتیت مداری قرار می دهند. -3بهترین و مناسب ترین جایگاه خودسازی شهروندان که مبت ی بر علم حقیقی و عالم ره ً یافته است ،عمال در مسجد و عناصر وابسته به آن و مراسم و مناسک پیش بی ی شده در آن فراهم میشود -4بهترین و مناسبترین جایگاه جامعه سازی و انجام مسئولیت و رسالتهای اجتماعی ً شهروندان ،عمال در مسجد و برگزاری نماز جماعت که برای همسایگان مساجد ،مستحب مؤکد است و سایر عناصر وابسته به آن ،فراهم می باشد -8/2مهمترین مزیت های مسجد محوری (از بعد ارکان چهارگانه هویت اسالمی شهروندان) -1مسجد مرکزی است که اساس آن بر مبنای هدایت، معنویت و تقوای الهی پایه گذاری شده و مناسب ترین ف ا برای ارتقاء معنویت و روحانیت است. -1از بعد دانش محوری (معناگرا ی جامع و مانع -2معرفت حقیقی و جامع و مانع ،فقط در کالم الهی و معصومين(س) قابل وصول است؛ و مسجد کانونی است که هویت خود را از کالم الهی و معصومين (س)که خطاناپذیزند کسب می نماید. -3مسجد قابل وصول ترین و در دسترس ترین مکان برای دستیابی به معرفت و ایمان حقیقی از طریق علماء وتیتمدار و راه یافته است. -8/2مهمترین مزیت های مسجد محوری (از بعد ارکان چهارگانه هویت اسالمی شهروندان) -1انتخاب امام جماعت از طریق ولی فقیه ،ضامن انتخاب اصلح و قابل دسترس عالم ره یافته و متقی می باشد. -2از بعد وتیتمداری (عالم محوری) -2انتخاب سایر مدرسين و سخنرانان و موعظه گران توسط امام جماعت منتخب ،ضامن انتخاب اصلح و قابل دسترس آنان می باشد. - 3ح ور چندبار در هر روز امام جماعت در مسجد (و توصیه به نزدیکی خانه امام جماعت به مسجد و محله) ،بهترین شرایط دسترس ی شهروندان را به عالم ره یافته را فراهم خواهد آورد. -8/2مهمترین مزیت های مسجد محوری (از بعد ارکان چهارگانه هویت اسالمی شهروندان) -3از بعد خودسازی (با محوریت مسجد) -1از بعد اعتقادات و معرفت ایمانی ،مسجد بهترین کانونی است که می توان معارف الهی و معصومين(س) را مبت ی بر کالم الهی و معصومين و عاملان ره یافته و وتیتمدار آموزش دید. -2از بعد عملی و سير و سلوک اخالقی ،مسجد بهترین کانونی است که مکمل خانواده بوده و مراسم و مناسک عملی و اجتماعی انسان را زمینه سازی ،انگيزه آفری ی و میسر می نماید. -3از آنجا که خودسازی بدون جامعه سازی و فرائض اجتماعی انسان میسر نمی شود ،مسجد مناسب ترین مرکزی است که انجام وظایف و تعهدات اجتماعی انسان را میسر می نماید. -8/2مهمترین مزیت های مسجد محوری (از بعد ارکان چهارگانه هویت اسالمی شهروندان) -1بهره مندی حداکثری از اقشار اجتماعی :استحباب نماز جماعت در مسجد برای همه اقشار ،اعم از زن و مرد و پير و جوان ،گسترده ترین امکان تعامل اجتماعی را برای همه اقشار یک محله فراهم می آورد -4از بعد جامعه سازی (جمع گرا ی حداکثری) -2بهره مندی حداکثری از زمان در تعامالت اجتماعی :استحباب مؤکد برگزاری نمازهای پنج گانه در مسجد ،بیشترین امکان تعامالت اجتماعی را در روز فراهم می نماید. -3از بعد فاصله مکانی در تعامالت اجتماعی :از آنجا که تا چهل خانه، همسایه مسجد تلقی شده (حدود 450متر) و برگزاری نماز جماعت برای آنها در مسجد ،مستحب مؤکد است ،بنابراین همه اهالی یک محله در هر روز می توانند با هم تعامل اجتماعی داشته باشند. -9بررس ی تطبیقی محله محوری با انواع مرکزیت ها: رديف نوع مرکزيت نوع تعامل اجتماعی مدت زمان تعامل اجتماعی محدوديت های مکانی رابطه فرد با مسئولين 1 محله محوری با مرکزیت دبستان آموزش برای قشری محدود از کودکان برای کودکان 7تا 12ساله برای سایراقشار حداکثر دو تا سه بار در سال پیش بی ی برایفاصله های 500 متر پیاده برای سایر مکانهابه صورت استثنا ی رابطه شاگرد و معلم تابع بدون اختیار برنامه ها ودستورالعمل های مدرسه آموزش مطالبی محدود پرورش آدابی خاص و محدود محــور تعــامالت دانــش افزا ــی اس ــت وتوجه به ابعاد مادی و کمی انسان 2 محله محوری با مرکزیت کلیسا مراسم معنوی برای یک روز در هفته برای کلیه اقشارفقط یک روزدر هفته و در مراسمغسل تعمید و ازدواج دو بار در طول عمر عدم پیش بی یفاصله مکانی رابطه انسان نامقدس باانسانهای مقدس رابطه شنونده با گوینده رابطه هنرپیشه و تماشاچی رابطه توبه کننده و کشیشتوبه پذیر به جای خدا شرکت در یک مراسم هفتگی معنویآشنا ی با متن کتاب انجیل تعام ـ ـ ـ ــل انس ـ ـ ـ ــانهای ن ـ ـ ـ ــا مق ـ ـ ـ ــدس ب ـ ـ ـ ــاانسانهای مقدس. تعامل اعتراف کننـده بـا کشـیش (توبـهپذیر) تش ـ ــویق ب ـ ــه مه ـ ــرورزی ب ـ ــه هم ـ ــه حت ـ ــیجنایتکاران آموزش و مناسک معنوی و سایر -برای کلیه اقشار رابطه متقابل همه انسانها باهم -رابطه دانشجو و دانشمند گستره تعامالت اجتماعی ش ـ ــرکت در مناس ـ ــک معن ـ ــوی در هم ـ ــهروزها -آش ـ ـ ـ ـ ــنا ی و مطالع ـ ـ ـ ـ ــه ک ـ ـ ـ ـ ــالم اله ـ ـ ـ ـ ــی و -10نمودار تحقق معماري و شهرسازي ايراني -اسالمي در سطح شهر ،منطقه و محله مبت ي بر مسجد محوري (پيشنهاد اوليه) و نظريه (رد و تکميل) در تعيين هويت مکان شهريP Aشهر D D D D D D / O D : Aشهر : Bمسجد جامع يا مصلي : Cمسجد منطقه : Dمسجد محله محورهــاي O O/و =P P/محوره ــاي پي ــاده درون ش ــهري و دسترس ي به خدمات عمومي با محوريت مسجد. دايره O O/و =P P/کمربندي سواره شهري. ساير دواير داخلي= امکان دسترس ي سواره در سطح منطقه و محله و واحدهاي ساختماني. C B D D D D D D D D D // P O -11نمودار قواعد دهگانة اجتهاد از ديدگاه تشيع (در جهت تجلي مفاهيم ثابتنظري ،براي اتخاذ روشهاي مناسب طرا يوخلق آثار جديد و اصيل) -1قاعدة مالزمه عقل و شرع ابزار اجتهاد ،عقل است و احكام عقلي همان احكام شرعي است. -2قاعدة بقاي اصول اصول نظري و عملي بيان شده توسط سنت نبوي برخاسته از فطرت ،و بي زمان هستند. -3قاعده تفريع فروع(روشها،صورتها ،مواد) و جزئيات ،در پرتو اصول ثابت ،با تفريع عقلي قابل استنتاج هستند. -4قاعده نسبيت فروع(روشها،صورتها ،مواد) براساس مقتضيات زمان و مكان ،كامالً نسبي هستند. -5قاعده جامعيت و وسطيت (عدالت) فروع(روشها،صورتها ،مواد) بايد همه جوانب و ساحات مختلف انساني را درنظر بگيرند. -6قاعده اولويت فروع(روشها،صورتها ،مواد) بايد با توجه كامل به اولويتها و مصلحتها شكل بگيرند. -7قاعده هماهنگي با قوانين حاكمه فروع(روشها،صورتها ،مواد) نبايد معارض با قوانين حاكمه و اصولي كه حق وتو دارند باشند. -8قاعده حوزههاي آزاد فروع(روشها،صورتها ،مواد) نبايد حوزه هايي را كه خداوند انسان را آزاد گذاشته محدود كنند. -9قاعده احكام خمسه تكليفيه فروع(روشها،صورتها ،مواد) بايد براي اجراء ،بر اساس احكام خمسه ،تعيين اولويت و ضرورت کنند(.حالل و مستحب و مباح و مکروه و حرام) -10قاعده احكام ثانويه و حكومتي فروع(روشها،صورتها ،مواد) و حتي اصول ميتوانند با نظر و اختيار ولي فقيه به طور موقت تغيير نمايد. -12راهکارهايي جهت زمينه سازي و ارتقاء هويت ايراني -اسالمي الف -در مقياس کالن (کل شهر) -1توصيههايي براي ساختار و استخوانبندي هموار ،دور از مزاحمت ،خطر و آرامشبخش ارتباطات پياده. -2توصيههايي براي مرکزيت کالبدي مسجد و مصلي در شهر ،براي فعاليتهاي دي ي،اجتماعي ،فرهنگي. -3توصيههايي براي يکپارچگي ساختار كلي شهر. -4توصيههايي براي مكان يابي و جانمايي مراکز خدمات عمومي شهري در جهت دسترس يهاي متناسب و مطلوب. -5توصيه هايي براي رعايت مقياس انساني. -6توصيههايي براي بهرهگيري از هندسههاي سيال و مواج با انحناهاي مناسب در ً طرا ي خيابانها و مسيرهاي عبوري؛ و متقابال هندسههاي مرکزدار،و محور دار براي عملکردهاي عبادي و آموزش ي. -13راهکارهايي جهت زمينه سازي و ارتقاء هويت ايراني -اسالمي -1توصيههايي براي ارتباط ساختار کالبدي محله با ساختار کالبدي شهر .توجه به ف اهاي پياده مدار براي شکل دادن به بستري جهت اجتماعات و مراسم مذهبي ،فرهنگي و اجتماعي در سطح محالت. ب -در مقياس مياني (محله) -2توصيههايي براي جايابي خدمات عمومي محله نظير خرده فروش يها ،مدرسه ابتدايي ،ورزشگاه و پارک- هاي محله . -3توصيههايي براي ف اي باز و عمومي محله ها که ضمن امکان نظارت عمومي بر آنها ،در کنار ف اهاي اصلي و عملکردي ،ميتوانند باشند؛ به عنوان ابزاري جهت ايجاد هويت و تمايز محله .اين ف اهاي باز محله اي ميتوانند محيط مناسبي را براي ح ور افراد از سنين و طبقات مختلف حاضر در محله فراهمآورند. -4توصيههايي براي هندسه ف اهاي عبوري در مقياس محله ،و سيال و متنوع بودن آنها و پرهيز از طرا ي هندسههاي خطي و مستقيم؛ تا ضمن دلپذير بودن و تنوع ،ف اهاي باز از نظر شكل و مقياس نيز داراي تشخص و هويت خاص باشند. -14راهکارهايي جهت زمينه سازي و ارتقاء هويت ايراني -اسالمي -1دو مقياس پيشين ،تاثير خود را بر شکل گيري بستر مناسب تقويت هويت شهر و مکان مي گذارند، -2استفاده از مصاديق هنرهاي عمومي در ف اي باز شهري ميتواند تاثير زيادي بر شکل دادن به هويت شهري داشته باشد. -3شکل دادن به فعاليتهاي اجتماعي-فرهنگي در ف اهاي باز شهري تاثير زيادي بر ايجاد خاطرات جمعي و هويت دادن به مکان دارد. -4خانهها ،تجلي شخصيت صاحب خانهها است .بنابراين بايد ضمن استقالل از هر نوع خود نمايي ،و تفاخر و تكبر به دور بوده و متين و موقر و در مجموع هماهنگ و همنوا با ساير ساختمانهاي مسكوني باشند. پ -مقياس خرد (ف اي شهري) -5طرا ي دروني خانهها بايد ضمن حفظ ف اي مستقل هر فرد و تفکيک ف اهاي خدماتي ،نشيمن ،داراي ف اي مهمانپذير مناسب باشد. -6وجود ف اي باز مناسب و مستقل براي هر خانواده تزم و ضروري است. -7خانهها بايد از ايجاد هر نوع مزاحمت همجواري نسبت به يكديگر نظير :اشراف ديداري ،صوتي ،بويايي و جلوگيري از نور آفتاب و باد مطلوب ،منظر مناسب و غيره به دور باشند. -8امنيت ،آرامش و استقالل خانوادهها در ساختمانهاي مشاع از مهمترين عوامل تاثيرگذار در طرا ي آنها ميباشد. -9بهرهبرداري از کهن الگوها و نمادهاي خاطره انگيز به خصوص در ساختمانهاي مذهبي توصيه ميشود. -10بهرهبرداري از آرايههاي مجرد و انتزاعي نظير کالم و نقوش هندس ي سنتي شايسته و قابل بهرهبرداري است.