Transcript Sharif Dadegan Seminar

‫بسم رب الشهداء و الصدیقین‬
‫محمدصادق رسولی‬
‫‪rasooli.ms{@AT@}gmail.com‬‬
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬
‫‪1‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫امروزه در عمدۀ روشهای هوشمند پردازش زبانی از دادگان و‬
‫پیکرههای متنی برچسبدار استفاده میشود‪.‬‬
‫با وجود هزینۀ زیاد برای آمادهسازی پیکرهها‪ ،‬پروژههای بسیاری در‬
‫زبانهای مختلف تعریف شده است‪.‬‬
‫در رویکردهای مبتنی بر پیکرهها نتایج پردازش ی بهتری نسبت به‬
‫رویکردهای مبتنی بر قاعده به دست آمده است‪.‬‬
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬
‫‪2‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫در پروژههای اخیر پژوهشهای دفاعی ایاالت متحده‪ ،‬یکی از‬
‫دغدغههای اصلی در پردازش هوشمند متون‪ ،‬فرایند تهیۀ دادگان‬
‫زبانی اعالم شده است‪.‬‬
‫انتخاب نظریۀ زبانی مناسب برای تهیۀ پیکرههای زبانی از اهمیت‬
‫بسیار زیادی برخوردار است‬
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬
‫‪3‬‬
‫‪‬‬
‫ً‬
‫معموال تهیۀ پیکرۀ زبانی هزینههای بسیار زیادی را از نظر زمانی و‬
‫نیروی انسانی در بر میگیرد‪.‬‬
‫‪ ‬به عنوان مثال دو مرحله از تهیۀ پیکرۀ درختی چینی در مجموع ‪ 5‬سال به‬
‫طول انجامید‪.‬‬
‫‪‬‬
‫برای این که پیکرۀ متنی نمایندگی کافی برای دادگان زبانی داشته‬
‫باشد‪ ،‬باید اطالعات اولیۀ مناسبی در مورد ویژگیهای زبانی کسب‬
‫کرد که این خود فرایندی زمانبر است‪.‬‬
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬
‫‪4‬‬
‫‪‬‬
‫با توجه به دغدغههای موجود در زبان فارس ی‪ ،‬پروژههایی با حمایت‬
‫دبیرخانۀ شورای عالی اطالعرسانی شکل گرفت‪.‬‬
‫‪‬‬
‫پروژۀ ویراستیار اولین گام جدی در کاربردی کردن مسائل علمی‬
‫دنیای پردازش متن در نرمافزارهای زبان فارس ی بوده است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫پس از اتمام نسخۀ ‪ 1‬ویراستیار دغدغههای پردازش ی برای تحلیل‬
‫نحو و معنا در زبان فارس ی به وجود آمد‪.‬‬
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬
‫‪5‬‬
‫‪‬‬
‫برای پردازش نحو در زبان فارس ی نیاز به دو مسألۀ اساس ی است‪:‬‬
‫‪ ‬انتخاب یک نمایش زبانی مناسب و اصولی با توجه به خاصیتهای زبان‬
‫فارس ی‬
‫‪ ‬نیاز جدی به یک پیکرۀ برچسبخوردۀ نحو در زبان فارس ی‬
‫▪ در ‪ 28‬زبان زندۀ دنیا چنین پیکرهای وجود داشته است‪.‬‬
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬
‫‪6‬‬
‫‪‬‬
‫تا آن زمان تنها پیکرۀ برچسبخوردۀ مناسب برای فهم زبان فارس ی‪،‬‬
‫پیکرۀ متنی بیجنخان بوده است‪.‬‬
‫‪ ‬تنها در آن اطالعات ساختواژی زبان برچسب خورده است و اطالعاتی در‬
‫مورد ساختار نحوی و معنایی جمالت وجود ندارد‪.‬‬
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬
‫‪7‬‬
‫‪‬‬
‫هماکنون دو نوع بازنمایی مرسوم در پیکرههای نحوی و معنایی زبانی‬
‫در دنیا وجود دارد‪:‬‬
‫‪ .1‬دستور زایش ی‪ :‬مانند پیکرۀ درختی پن‪ ،‬در این نوع از نمایش‪ ،‬جمله به‬
‫عبارتهایی و عبارات به زیرعبارات و زیرعبارتها به واژهها تقسیمبندی‬
‫میشوند‪.‬‬
‫‪ .2‬دستور وابستگی‪ :‬مانند پیکرۀ وابستگی پراگ که در این نوع از نمایش‪،‬‬
‫ارتباطهای وابستگی بین واژهها مشخص میشود‪.‬‬
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬
‫‪8‬‬
9
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫در هر دو نوع از بازنمایی میتوان سطح نحو و معنا را پوشش داد‪.‬‬
‫در بازنمایی وابستگی امکان نشان دادن جمالت با بیترتیبی زبانی‬
‫نسبت به بازنمایی زایش ی بیشتر و مناسبتر است‪.‬‬
‫‪ ‬به همین دلیل در زبانهای بیترتیب مانند چکی‪ ،‬ترکی و عربی پیکرههای‬
‫وابستگی ترجیح داده شدهاند‪.‬‬
‫‪‬در زبان فارس ی نیز بیترتیبی وجود دارد‪.‬‬
‫‪ ‬پیکرههای با بازنمایی دستور وابستگی قابل تبدیل به پیکرۀ زایش ی‬
‫هستند ولی عکس این مسأله به صورت صد در صد امکانپذیر نیست‪.‬‬
‫‪ ‬دستور وابستگی به نمایش انسانی نزدیکتر است‪.‬‬
‫‪ ‬در دستور وابستگی بسیاری از اطالعات واژگانی (مانند ظرفیت نحوی و‬
‫معنایی) را میتوان به طور صریح در کمانهای وابستگی نشان داد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫با وجود این مسائل به این نتیجه رسیدهایم که دستور وابستگی را به‬
‫عنوان بازنمایی نحوی پیکرۀ زبان فارس ی برگزینیم‪.‬‬
‫‪‬‬
‫این اصطالح در کتاب «‪ »Dependency Parsing‬دیده شد و‬
‫با توجه به غریب بودن این مطلب تحقیقات در جهت شناخت این‬
‫مسأله به وجود آمد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫در نهایت کتاب «ظرفیت فعل در زبان فارس ی» به عنوان تنها کتاب‬
‫مربوط به زبان فارس ی پیدا شد‪.‬‬
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬
‫‪12‬‬
‫‪‬‬
‫واژهها نیز مانند عناصر دارای ظرفیت هستند‪.‬‬
‫‪ ‬هر واژهای دارای ظرفیت ترکیب نحوی‪/‬معنایی خاص ی است‪.‬‬
‫‪13‬‬
‫پرسیدن‬
‫چیزی را‪...‬‬
‫از‬
‫َ‬
‫کس ی‪..‬‬
‫‪14‬‬
‫‪‬‬
‫با دانستن ظرفیت واژهها میتوان تولید زبان انجام داد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ترجمۀ خودکار (‪)Machine Translation‬‬
‫تحلیل نحوی (‪)Syntactic Analysis‬‬
‫تولید زبان (‪)Language Generation‬‬
‫‪...‬‬
‫امید طبیبزاده‪« ،‬ظرفیت فعل در زبان فارس ی»‪ ،‬نشر مرکز‪.1385 ،‬‬
‫‪15‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫در دستور وابستگی مبنا روابط نحوی‪/‬معنایی بین واژههای درون‬
‫جمله است‪.‬‬
‫در این دستور مفهوم گروه معنا ندارد‪.‬‬
‫واژهها بر اساس ظرفیتشان و نوع قرار گرفتن در جمله وابستههایی‬
‫میگیرند‪.‬‬
‫‪16‬‬
‫وابستۀ پیشین‬
‫مفعول‬
‫فعل مرکزی‬
‫حرف اضافۀ اسم‬
‫صحبت‬
‫با‬
‫وابستۀ پسین‬
‫او‬
‫فعلیار‬
‫را‬
‫دوست‬
‫دارم‬
‫”‪Richard Hudson, “An introduction to word grammar,‬‬
‫‪Cambridge University Press, 2010.‬‬
‫‪17‬‬
‫‪‬‬
‫در دستور زایش ی (‪ ،)Generative‬با گروهها سر و کار داریم‪.‬‬
‫‪ ‬دستور مستقل از متن (‪)CFG‬‬
‫‪ ‬دستور مبتنی بر عبارات‬
‫‪ ‬امکان وجود بیترتیبی در جمالت وجود ندارد‬
‫‪‬‬
‫در دستور وابستگی با واژهها سر و کار داریم‪.‬‬
‫‪ ‬امکان بیترتیبی در جمالت وجود دارد‪.‬‬
‫‪18‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫فرضهای زبانی متفاوتی در مورد درختهای وابستگی میشود‪.‬‬
‫فرضهای ما‬
‫‪ ‬درخت وابستگی بدون دور است‪.‬‬
‫‪ ‬هر جمله دارای یک واژۀ فرض ی به عنوان ریشۀ جمله است‪.‬‬
‫‪ ‬هر واژه (غیر از ریشۀ جمله) تنها یک هسته دارد‪.‬‬
‫‪19‬‬
‫‪‬‬
‫درختهای وابستگی دو نوع هستند‬
‫‪ ‬افکنش ی (‪)Projective‬‬
‫▪ هیچ کمانی دیگری را در صورت رسم کمانها از یک سمت بر روی کاغذ قطع‬
‫نمیکند‪.‬‬
‫‪ ‬غیرافکنش ی (‪)Non-projective‬‬
‫▪ ممکن است کمانی باشد که برخی دیگر از کمانها را قطع کرده باشد‪.‬‬
‫▪ در جمالت بیترتیب زبانی دیده میشود‪.‬‬
‫‪20‬‬
‫ریشه‬
‫ریشه‬
‫از‬
‫آگاه‬
‫آگاه‬
‫هستم‬
‫آمدنت‬
‫که‬
‫هستم‬
‫میآیی‬
‫افکنش ی‬
‫غیرافکنش ی‬
‫‪21‬‬
‫‪‬‬
‫روشهای تجزیۀ وابستگی‬
‫‪ ‬مبتنی بر داده‬
‫▪ باناظر (‪)Supervised‬‬
‫▪ مبتنی بر گراف (‪)Graph based‬‬
‫▪ مبتنی بر گذار (‪)Transition based‬‬
‫▪ بیناظر (‪)Unsupervised‬‬
‫▪ نیمهناظر (‪)Semi-supervised‬‬
‫‪ ‬مبتنی بر دستور زبان‬
‫‪22‬‬
)Arc-Standard( ‫معیار‬-‫به عنوان نمونه الگوریتم تجزیۀ یال‬
.‫روشهای مختلفی برای تجزیۀ مبتنی بر گذار وجود دارد‬
‫) برای درختهای افکنش ی‬arc-standard( ‫معیار‬-‫تجزیۀ یال‬
.‫است‬

23



Joakim Nivre. 2004. Incrementality in deterministic dependency parsing. In Workshop
on Incremental Parsing: Bringing Engineering and Cognition Together, pages 50–57.
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬

S: Stack of processed words

I: Buffer of unprocessed words

A: Set of arcs created until now

𝛟 : An empty arcset
24
Stack
Buffer
You
are
very
good
Arc-sets
You are very good
25
Fast Unsupervised Dependency Parsing with Arc-Standard Transitions
Stack
Buffer
You
are
very
good
Arc-sets
Action
Shift
You are very good
26
Fast Unsupervised Dependency Parsing with Arc-Standard Transitions
Stack
Buffer
You
are
very
good
Arc-sets
Action
Shift
You are very good
27
Fast Unsupervised Dependency Parsing with Arc-Standard Transitions
Stack
You
Buffer
are
very
good
Arc-sets
Action
Left-Reduce
Rel(are, You)
You are very good
28
Fast Unsupervised Dependency Parsing with Arc-Standard Transitions
Stack
Buffer
are
very
good
Arc-sets
Action
Shift
Rel(are, You)
You are very good
29
Fast Unsupervised Dependency Parsing with Arc-Standard Transitions
Stack
are
Buffer
very
good
Arc-sets
Action
Shift
Rel(are, You)
You are very good
30
Fast Unsupervised Dependency Parsing with Arc-Standard Transitions
Stack
are
very
Buffer
good
Arc-sets
Left-Reduce
Action
Rel(are, You)
`
Rel(good, very)
You are very good
31
Fast Unsupervised Dependency Parsing with Arc-Standard Transitions
Stack
are
Buffer
good
Arc-sets
Action
Right-Reduce
Rel(are, You)
Rel(are, good)
32
`
Rel(good, very)
You are very good
Fast Unsupervised Dependency Parsing with Arc-Standard Transitions
Stack
Buffer
are
Arc-sets
Action
Right-Reduce
Rel(are, You)
Rel(are, good)
Rel(root, are)
33
`
Rel(good, very)
You are very good
Fast Unsupervised Dependency Parsing with Arc-Standard Transitions
‫‪‬‬
‫در آغاز برای دادگان نحوی زبان پیشنهاد پروژه شد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫خاصیتهای دستور وابستگی‬
‫‪ ‬قدرت باال برای کارهای پردازش ی‬
‫‪ ‬امکان تبدیل آن به ساختار زایش ی (ساختار مبتنی بر گروهها)‬
‫‪ ‬مناسب برای زبان فارس ی‬
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬
‫‪34‬‬
‫ابزار‬
‫برچسبزنی‬
‫استخراج‬
‫دادگان فعلی‬
‫پژوهشهای کاربردی‬
‫در مورد دستور‬
‫وابستگی به هدف‬
‫برچسبزنی‬
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬
‫‪35‬‬
‫تعریف اولیۀ‬
‫پروژه‬
‫پیکرۀ‬
‫وابستگی‬
‫پژوهشهای‬
‫زبانی کاربردی‬
‫برچسبزنی‬
‫دادگان‬
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬
‫تهیۀ ابزار‬
‫برچسبزنی‬
‫تهیۀ دادهای‬
‫خام اولیه‬
‫فرهنگ‬
‫ظرفیت‬
‫تهیۀ ابزار‬
‫برچسبزنی‬
‫تهیۀ ابزار‬
‫فعلیاب و‬
‫تحلیل فعل‬
‫تهیۀ‬
‫دادههای‬
‫خام اولیه‬
‫برچسبزنی‬
‫دادگان‬
‫‪36‬‬
‫ بررس یهای‬،‫با توجه به دغدغههای موجود در شناخت فعل مرکب‬
‫رایانهای متفاوتی بر روی فعل مرکب انجام شد که در مقالۀ ذیل‬
.‫این روند گزارش شده است‬

37

Mohammad Sadegh Rasooli, Heshaam Faili, and Behrouz Minaei-Bidgoli,
"Unsupervised Identification of Persian Compound Verbs", Advances in
Artificial Intelligence, Pages 394-406, 2011.
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬
‫‪‬‬
‫این ابزار در پایان پاییز ‪ 1389‬به پایان رسید‪.‬‬
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬
‫‪38‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫پروژۀ دادگان زبانی از اواسط دیماه شروع شد‪.‬‬
‫در این حین تیم برنامهنویس ی به آمادهسازی ابزار برچسبزنی‬
‫پرداخت‪.‬‬
‫‪‬‬
‫برای تحقیق بیشتر و اطمینان از روند طیشده‪ ،‬یک سخنرانی علمی‬
‫با حضور دکتر طبیبزاده در دانشگاه تهران ترتیب دادیم‪.‬‬
‫‪ ‬این سخنرانی علمی با عنوان «دستور وابستگی‪ ،‬نظریۀ گروههای‬
‫خودگردان» در دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی با حضور اساتیدی از‬
‫جمله «دکتر بیجنخان» و «دکتر غالمحسین کریمی دوستان» برگزار شد‪.‬‬
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬
‫‪39‬‬
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬
‫‪40‬‬
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬
‫‪41‬‬
‫‪‬‬
‫در این گردهمآیی مسائل پیشینی و آتی پروژه مورد بررس ی و مرور‬
‫قرار گرفت‪.‬‬
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬
‫‪42‬‬
‫‪‬‬
‫همزمان با اتمام این پروژۀ در خرداد ‪ ،1390‬وبگاه دادگان نیز فعال‬
‫شد‪.‬‬
‫این فرهنگ بارها مورد بازبینی جدی قرار گرفته است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫هماکنون نسخۀ ‪ 2.2.2‬از این فرهنگ بر روی وبگاه دادگان وجود‬
‫دارد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬
‫‪43‬‬
:‫گزارش کار این فرهنگ در مقالۀ زیر نوشته شده است‬

44

Mohammad Sadegh Rasooli, Amirsaeid Moloodi, Manouchehr Kouhestani,
and Behrouz Minaei-Bidgoli, "A Syntactic Valency Lexicon for Persian
Verbs: The First Steps towards Persian Dependency Treebank", in 5th
Language & Technology Conference (LTC): Human Language Technologies
as a Challenge for Computer Science and Linguistics, Poznań, Poland, pp.
227-231, 2011.
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬
‫‪45‬‬
‫‪‬‬
‫زمان‪ :‬تیر و مرداد ‪1390‬‬
‫‪‬‬
‫برای این هدف‪ ،‬از افراد زبانشناس دعوت عمومی به عمل آمد و‬
‫در یک کالس آموزش ی و با تهیۀ جزوات مفصل‪ ،‬به افراد‬
‫آموزشهای الزم داده شد‪.‬‬
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬
‫‪46‬‬
‫‪ ‬باخبر شدیم که در دانشگاه اوپساال یک پروژۀ تجاری در حال انجام‬
‫است که این پروژه بر عهدۀ یک دانشجوی دکترای ایرانی است‪.‬‬
‫‪ ‬این تیم تحقیقاتی در یک مقالۀ علمی پژوهش ی ادعا کردند که‬
‫میخواهند اولین پیکرۀ وابستگی زبان فارس ی را بسازند‪.‬‬
‫‪ ‬هنوز این پیکره در آن دانشگاه ساخته نشده است ولی دو مقالۀ علمی از آن‬
‫استخراج کردهاند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫بر اساس اولویتهای کار در آغاز بهمن ‪ 1390‬نسخۀ پیشینی از پیکره را بر‬
‫روی وبگاه دادگان همراه با راهنمای ‪ 26‬صفحهای قرار دادیم‪.‬‬
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬
‫‪47‬‬
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬
‫‪48‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫هماکنون حدود ‪ 25,500‬جمله برچسب نحوی و صرفی کامل‬
‫خوردهاند‪.‬‬
‫به امید خدا‪ ،‬این پیکره با حدود ‪ 30,000‬جمله در پایان بهار ‪1391‬‬
‫با برچسبزنی اولیه آماده میشود‪.‬‬
‫در تابستان‪ ،‬اشکالگیریهای نهایی و مستندسازی نهایی انجام‬
‫خواهد شد‪.‬‬
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬
‫‪49‬‬
‫‪‬‬
‫فعلیاب سریع و هوشمند‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫تجزیهگر مبتنی بر گراف‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫در ‪https://github.com/rasoolims/PersianVerbAnalyzer/‬‬
‫در ‪https://github.com/rasoolims/MSTParserCSharp/‬‬
‫تجزیهگر مبتنی بر گذار‬
‫برنامۀ ترسیم درخت نحوی‬
‫خطایاب نحوی مبتنی بر ظرفیت فعلها در زبان فارس ی‬
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬
‫‪50‬‬
‫‪‬‬
‫این وبگاه دارای مقاالت علمی و منابع قابل دریافت و اطالعات و‬
‫اخبار مرتبط است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫این وبگاه به دو زبان فارس ی و انگلیس ی به صورت عمومی وجود‬
‫دارد‪.‬‬
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬
‫‪51‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫امکان آموزش زبان فارس ی به صورت برخط‬
‫امکان آمارگیری از ساختهای زبانی‬
‫امکان تجزیۀ هوشمند جمالت زبان‬
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬
‫‪52‬‬
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬
‫‪53‬‬
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬
‫‪54‬‬
‫‪ ‬اکرم شفیعی‬
‫‪ ‬پژوهش زبانی‬
‫‪ ‬سعیده قدردوست نخچی‬
‫‪ ‬منوچهر کوهستانی‬
‫‪ ‬جمله‌یابی‬
‫‪ ‬مصطفی مهدوی‬
‫‪ ‬امیرسعید مولودی‬
‫‪ ‬فائزه عباس ی ابیانه‬
‫‪ ‬آزاده میرزایی‬
‫‪ ‬شیما زمانیپور‬
‫‪ ‬برچسب‌زنی‬
‫‪ ‬حورا نوری‬
‫‪ ‬دکتر مریم فعال همدانچی ‪ ‬فرهنگ ظرفیت تحت‬
‫‪ ‬نرمین قادری‬
‫وب‬
‫‪ ‬سحر اولیپور‬
‫‪ ‬سیده مانلی هاشمیان‬
‫‪ ‬یاسر سوری‬
‫‪ ‬فرزانه بختیاری‬
‫‪ ‬علیرضا نوریان‬
‫‪ ‬ندا پورمرتض ی خامنه‬
‫‪ ‬پریناز دادرس‬
‫‪ ‬ابزار برچسبزنی‬
‫‪ ‬سوده رسالتپو‬
‫‪ ‬سید مهدی حسینی‬
‫‪ ‬مرتض ی رضایی‬
‫‪ ‬سلیمه زمانی‬
‫‪ ‬وبگاه دادگان‬
‫‪ ‬محسن حسینعلیزاده‬
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬
‫‪55‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫در صورت تعریف جامع از دادگان معنایی وابستگی‪ ،‬این پروژه به‬
‫صورت کامل ادامه خواهد داشت‪.‬‬
‫پروژههای معنا بر اساس دستور وابستگی در زبانهای بسیاری مانند‬
‫چکی انجام شده است‪.‬‬
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬
‫‪56‬‬
‫هر کس در هر مقامی که هست و هر‬
‫مسئولیتی که دارد همان مقام و همان‬
‫مسئولیت امتحان اوست‪ ...‬و اهل ادارات‬
‫در همان ادارات خودشان مرکز امتحان‬
‫آنهاست‪.‬‬
‫امام خمینی‪ 11 ،‬بهمن ‪1362‬‬
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬
‫‪57‬‬
‫با تشکر از توجه شما‬
‫پروژۀ دادگان وابستگی زبان فارس ی‬
‫‪58‬‬