دریافت

Download Report

Transcript دریافت

‫پژوهشگاه استاندارد‬
‫پژوهشکده شیمی و پتروشیمی‬
‫مریم سمسارها‬
‫مهر ماه ‪1393‬‬
‫بنام خدا‬
‫کارگاه استاندارد سازی‬
‫بخش اول‬
‫مفاهیم پایه‬
‫تعریف استاندارد‬
‫استاندارد مدرکی است در برگیرنده قواعد‪ ،‬راهنمایی ها یا ویژگیهایی برای فعالیت ها یا نتایج آنها‬
‫به منظور استفاده عمومی و مکرر که از طریق همرایی فراهم و به وسیله سازمان شناخته شده ای‬
‫تصویب شده باشد و هدف از آن دست یابی به میزان مطلوبی از نظم در یک زمینه خاص است‪.‬‬
‫یادآوری – استاندارد باید مبتنی بر نتایج استوار علوم‪ ،‬فنون‪ ،‬تجربیات و در راه ارتقاء منافع‬
‫مطلوب جامعه باشد‪.‬‬
‫تجربه ‪ +‬فن ‪ +‬علم = استاندارد‬
‫تاریخچه استاندارد‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫حدود ‪ 4700‬سال پیش نیاز به داشتن سنجش یکنواخت‪ ،‬ساکنین ایندوس را به توسعه خط کش دهدهی و‬
‫وزنه های استاندارد‪ ،‬ترغیب نمود‪.‬‬
‫سومریان در حدود ‪ 4500‬سال پیش خط میخی استاندارد را برای ثبت معامالت نقدی خود در معابد‬
‫گوناگون‪ ،‬ابداع نمودند‪.‬‬
‫در دوران داریوش هخامنش ی‪ ،‬وزنه ای به جرم ‪ 83.3‬گرم به عنوان کرشه ساخته شده و به عنوان مقیاس‬
‫استاندارد به کار می رفت‪.‬‬
‫در سال ‪ 46‬قبل از میالد‪ ،‬ژولیوس سزار روزهای ماه را به شکل کنونی استاندارد کرد و تقویم غربی را به‬
‫وجود آورد (سیستم پیشین به سیاستمداران اجازه می داد تقویم را دست کاری کنند)‬
‫در ‪ 1215‬میالدی‪ ،‬اوزان و مقیاسهای انگلستان با دستور پادشاه وقت‪ ،‬استاندارد شد تا از معامالت‬
‫ناعادالنه جلوگیری شود‪.‬‬
‫در ‪ ، 1798‬الی ویتنی با تولید قطعات استاندارد و قابل تعویض برای تفنگهای مونتاژی‪ ،‬تحولی در صنعت‬
‫تفنگ سازی ایجاد نمود‪( .‬وی به نام پدر تولید انبوه مشهور است)‬
‫• استحصال بخار به عنوان منبع انرژی نتیجه انقالب صنعتی بود‪ .‬بخار تحت فشار در دیگهای بخار‬
‫صدمات جدی ایمنی به وجود می آورد‪ .‬از این زمان مشخصات مکتوب رسمی یعنی استانداردهای‬
‫نوین به وجود آمدند‪.‬‬
‫• در ‪ 1886‬شرکتهای راه آهن آمریکای شمالی‪ ،‬اندازه ی واحدی را برای ابعاد ریل های راه آهن‬
‫برگزیدند تا راه آهن از یک شهر به شهر دیگر متفاوت نباشد‪( .‬پیش از آن ریل ها در محل تالقی با هم‬
‫جور در نمی آمدند‪).‬‬
‫• همچنین با توسعه لوازم الکتریکی نیاز های جدیدی به وجود آمد مانند جنبه های ایمنی‪ ،‬نگهداری‬
‫آسان‪ ،‬قابلیت تعویض و‪...‬‬
‫استانداردسازی یکاها‬
‫استانداردسازی محصوالت‬
‫(‪ 4700‬تا ‪ 300‬سال پیش)‬
‫(پس از انقالب صنعتی)‬
‫استانداردسازی فرآیندها‬
‫تعريف استانداردسازي‬
‫• فعاليتي است براي ايجاد شرايطی‪ ،‬جهت استفاده معمول و مكرر با در نظر‬
‫گرفتن مشكالت بالفعل و بالقوه با هدف دستيابي به درجه بهينه اي از نظم‪.‬‬
‫• شامل فرآيندهاي‪:‬‬
‫تدوين استاندارد‬
‫نشر استاندارد‬
‫اجراي استاندارد‬
‫اصول استاندارد‬
‫اصل اول‪ -‬استاندارد سازي عمل ساده سازي مبتني بر كاهش مقوله هاي متفاوت است‪.‬‬
‫اصل دوم‪ -‬عملي اجتماعي و مشاركتي براساس توافق عمومي است‪.‬‬
‫اصل سوم‪ -‬اهميت استانداردسازي در اجراي آن است كه اين امرمستلزم برنامه ريزي و الزام‬
‫رعايت استاندارد ها است‪.‬‬
‫اصل چهارم‪ -‬استاندارد سازي شامل انتخاب‪،‬تدوين‪،‬تصويب و رعايت الزامات آن است‪.‬‬
‫اصل پنجم‪ -‬استانداردها بايددرفواصل معین مورد بازنگري و يا تجديد نظرقرار گیرند‪.‬‬
‫اصل ششم‪ -‬همگام با تعريف يك سري ويژگي در استانداردها بايد روش هاي آزمون يا ارزيابي‬
‫ويژگیهاي اشاره شده نیز تعريف گردد‪.‬‬
‫اصل هفتم‪ -‬لزوم اجراي اجباري استانداردها بايد به دقت مطالعه گردد‪.‬‬
‫• چرا استانداردها؟‬
‫استاندارد در هر کشوری یک نیاز پایه است‬
‫‪ -1‬برای ورود در عرصه نوآوری استاندارد نیاز است‪.‬‬
‫ نوآوری و فرآورده های دانش بنیان‬‫‪ -2‬برای کنترل بازار و رویکرد صحیح با محصوالت جدید استاندارد الزم است‪.‬‬
‫• مثال‪ :‬به عنوان مثال بر اساس برآورد اتحادیه اروپا‪ ،‬تا سال ‪ 2020‬تولید محصوالت بیولوژیکی در اروپا سه‬
‫برابر خواهد شد و به تبع آن تعداد زیادی شغل ایجاد خواهد شد (حدود ‪ .)380000‬بدیهی است که اروپا این‬
‫محصوالت را صادر خواهد نمود اما شرکتهای اروپایی که این محصول را تولید می کنند مرجعی برای تطبیق‬
‫فرآورده خود ندارند و از طرفی مصرف کنندگان (از جمله کشورهایی که این فرآورده ها را وارد می کنند)‪ ،‬نمی‬
‫توانند این فرآورده را از فرآورده های عادی تشخیص دهند‪.‬‬
‫استاندارد در هر کشوری یک نیاز پایه است‬
‫‪ -3‬بقا در بازار جهانی‬
‫در صورتیکه مهندسین آینده بتوانند با خالقیت و نوآوری محصوالت جدیدی را تولید کنند‪ ،‬اما نتوانند کیفیت‬
‫آن را به مصرف کننده نشان دهند‪ ،‬آن محصول از بازار حذف خواهد شد‪.‬‬
‫‪-4‬افزایش سهم تجارت در بازار‬
‫توجه به این قبیل موضوعات سبب شده در کشورهای توسعه یافته حرکت جامعی به سمت ورود استاندارد‬
‫سازی به آموزشهای رسمی کشورها صورت پذیرد‪.‬‬
‫فوائد استاندارد سازي‬
‫از نگاه تولید کننده‪:‬‬
‫• كنترل بهتر فرآيندها‪ ،‬مواد و نیروي كار‬
‫• جلوگیري از تلفات مواد و انرژي‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫افزايش سرعت توليد‬
‫بكارگیري قواعد اصولي در فرآيندهاي ساخت‬
‫موفقيت در امر فروش و سود دهي‬
‫سهولت برقراري ارتباط (عقد قرارداد‪ ،‬سفارش‪ ،‬شكايات)‬
‫ازنگاه مصرف كننده‪:‬‬
‫• اطمينان از كيفيت محصول(عدم اتالف سرمايه و زمان )‬
‫• قابليت تعويض پذيري‬
‫• سهولت برقراري ارتباط (عقد قرارداد ‪ ،‬سفارش ‪،‬شكايات و تهيه ماخذ و مراجع )‬
‫ازنگاه متخصصين‪:‬‬
‫• سهولت انتخاب (مواد‪/‬روش)‪،‬طراحي‪.....‬‬
‫• بهبود و توسعه محصوالت و فرآيندها‬
‫• مشاركت درتدوين و ارتقاء استانداردها (ملي‪/‬بین املللي)‬
‫• سهولت توسعه و تحقيق‬
‫ازنگاه تجارت‪:‬‬
‫• سهولت ارتباط (سفارش‪،‬عقد قرارداد‪ ).....‬و به حداقل رساندن تاخیر ‪ ،‬مكاتبات و مذاكرات‬
‫ناش ي از تعيین مشخصات سفارشات ناقص يا غیر دقيق‬
‫• سهولت ارزيابي كاال بويژه در تبادالت بین املللي)وجود اصول علمي و كاربردي جهت پذيرش‬
‫يا مرجوع نمودن كاال(‬
‫اقتصاد جامع (صرفه جوئي)‬
‫حمايت ازمصرف كننده‬
‫اهداف استاندارد‬
‫ايمني وبهداشت‬
‫ارتباط بهتر‬
‫بخش دوم‬
‫سیستم استاندارد سازي‬
‫سطح‬
‫بين المللي‬
‫منطقه اي‬
‫ملي‬
‫شركتي(انجمني‪/‬جامعه اي)‬
‫كارخانه اي‬
‫مكانيك‬
‫عمران‬
‫شيمي‬
‫اصطالحات‬
‫مبنا‬
‫ويژگي‬
‫آزمون‬
‫نساجي‬
‫مواد‬
‫مديريت‬
‫بازرگاني‬
‫رشته‬
‫آئين كار‬
‫فضاي استاندارد‬
‫بازرسي‬
‫ايمني‬
‫جنبه‬
‫سطوح مختلف استاندارد سازي‬
‫• استانداردهاي كارخانه اي‬
‫• استانداردهاي ملي‬
‫• استانداردهاي منطقه اي‬
‫• استانداردهاي بین املللي‬
‫استانداردهای کارخانه ای‬
‫• در کلیه زمینه ها مانند طراحی‪ ،‬تولید و خدمات قابل تدوین هستند‪.‬‬
‫• تنها شرایط داخل کارخانه کافی نیست و باید عوامل خارجی‪ ،‬مواد اولیه‪ ،‬نیاز‬
‫مشتری‪ ،‬تجهیزات و ‪ ...‬نیز مورد توجه قرار گیرند‪.‬‬
‫• چند کارخانه یا شرکت با زمینه فعالیت یکسان می توانند اقدام به تدوین‬
‫استانداردها نمایند‪.‬‬
‫ انجمن گاز امریکا‬‫جامعه جوشکاری آمریکا‬‫‪ -‬انجمن دنده سازان آمریکا‬
‫استانداردهای ملی‬
‫این گونه استانداردها توسط موسسات یا سازمان های استاندارد در یک کشور که به عنوان‬
‫مقام ذیصالح شناخته شده است‪ ،‬تهیه می شود‪.‬استاندارد ملی تأمین کننده حداقل نیازمندی‬
‫های یک فرآورده یا خدمت می باشد‪.‬‬
‫نمونه هایی از موسسات یا سازمان های استاندارد‬
‫• سازمان ملی استاندارد ایران )‪(INSO‬‬
‫• موسسه استاندارد انگلستان )‪(BSI‬‬
‫• موسسه استاندارد آملان )‪(DIN‬‬
‫• موسسه استاندارد ملی آمریکا )‪(ANSI‬‬
‫روش هاي تدوین استاندارد ملی‬
‫• بر اساس استانداردهاي بين المللی‬
‫• بر اساس استانداردهاي ملي كشورهاي ديگر يا ساير‬
‫استانداردهای معتبر‬
‫• براساس تحقيقات و تجربيات‬
‫تجدید نظر استانداردها‬
‫•‬
‫‬‫‬‫‬‫‪-‬‬
‫نتایج بازنگری‪:‬‬
‫استاندارد نیازی به تغییر ندارد‬
‫تغییرات جزیی (از طریق تهیه ضمیمه‪ -‬اصالحیه)‬
‫تجدید نظر کلی (شماره تغییر نمی کند اما چاپ های قبلی منسوخ می شود)‬
‫استاندارد باطل اعالم می شود و به جای آن استاندارد دیگری با شماره جدید جایگزین می‬
‫گردد‪.‬‬
‫اجرای استانداردها‬
‫• استانداردها از نظر اجرا به دو دسته استاندارد اجباری و تشویقی تقسیم می شوند‪.‬‬
‫• استانداردهای اجباری استانداردهایی هستند که در رابطه مستقیم با ایمنی و بهداشت‪،‬‬
‫محیط زیست و یا تجارت خارجی (صادرات و واردات) بوده و قانونا از نظر اجرا اجباری‬
‫اعالم می شوند‪.‬‬
‫• استانداردهای تشویقی استانداردهایی هستند که تولید کننده با توجه به توان باالی‬
‫تولیدی وعالقمندی خود داوطلبانه تمایل به اجرای آن دارد‪.‬‬
‫آمریکا‬
‫انگلستان‬
‫آلمان‬
‫روسیه‬
‫ژاپن‬
‫استرالیا‬
‫کانادا‬
‫ایران‬
‫هلند‬
‫پاکستان‬
‫ترکیه‬
‫نیجریه‬
‫مصر‬
‫اتیوپی‬
‫استاندارد اجباری‬
‫(سال ‪)2008‬‬
‫(درصد)‬
‫استاندارد تشویقی‬
‫(سال ‪)2008‬‬
‫(درصد)‬
‫‬‫‬‫‬‫‪40‬‬
‫‬‫‪33‬‬
‫‬‫‪7‬‬
‫‪1/0‬‬
‫‪3/1‬‬
‫‪9/2‬‬
‫‪100‬‬
‫‪8‬‬
‫‪6‬‬
‫‪100‬‬
‫‪100‬‬
‫‪100‬‬
‫‪60‬‬
‫‪100‬‬
‫‪67‬‬
‫‪100‬‬
‫‪93‬‬
‫‪9/99‬‬
‫‪7/98‬‬
‫‪1/97‬‬
‫‬‫‪92‬‬
‫‪94‬‬
‫استانداردهای ملی ایران‬
‫• تدوین استاندردهای ملی در حوزه های مختلف توسط کمیسیون های فنی مرکب از‬
‫کارشناسان سازمان‪ ،‬صاحب نظران مراکز و موسسات علمی و پژوهش ی‪ ،‬تولیدی و‬
‫اقتصادی آگاه و مرتبط با موضوع صورت می گیرد‪.‬‬
‫• سازمان ملی استاندارد ایران حدود ‪ 23000‬عنوان استاندارد ملی تاکنون تدوین کرده است‪.‬‬
‫که بیشترین آن مربوط به استانداردهای خوراک و فرآورده های کشاورزی با ‪ 3127‬عنوان‬
‫‪ ،‬صنایع شیمیایی و پلیمر با ‪ 2890‬موضوع‪ ،‬مکانیک و فلز شناس ی با ‪ 2791‬موضوع و‬
‫خودرو محرکه با ‪ 2505‬موضوع می باشد‪ .‬همچنین در زمینه مدیریت کیفیت ‪ 111‬عنوان و‬
‫در حوزه خدمات ‪ 694‬استاندارد تدوین شده است‪.‬‬
‫استاندارد ملی ایران‬
‫‪www.isiri.org.ir‬‬
‫استانداردهای منطقه ای‬
‫• عواملی نظیر موقعیت جغرافیایی‪ ،‬فرهنگ‪ ،‬سیاست‪ ،‬شکل تولید و مصرف و امثال آن برخی‬
‫از کشورها را بر آن داشته تا مشترکا مبادرت به تدوین استانداردهای منطقه ای نمایند‪.‬‬
‫• مثال هایی ازاستانداردهای منطقه ای‪:‬‬
‫‪• ARSO (African Regional Organization for‬‬
‫)‪Standardosation‬‬
‫‪• ASMO (Arab Organization for Standardosation and‬‬
‫)‪Metrology‬‬
‫)‪• CEN (European Committee for Standardisation‬‬
‫استانداردهای بین المللی‬
‫•‬
‫•‬
‫‬‫‪-‬‬
‫‬‫‪-‬‬
‫مبادالت تجاری کشورها سبب ایجاد استانداردهای بین املللی شده است‪.‬‬
‫اهداف‪:‬‬
‫ارتقاء و نگهداری شرایط و روشهای فنی در یک سطح معین در تمام دنیا‬
‫حفظ و اشاعه تجربیات بین املللی در استانداردهای ملی جهت ارتقاء سطح استانداردهای‬
‫ملی‬
‫تالش و صرفه جویی در منابع ملی به واسطه پذیرش مستقیم استانداردهای‬
‫بین املللی‬
‫انتشار اطالعات درباره تجربیات و پیشرفتهای بین املللی در زمینه استاندارد کردن‪ ،‬کنترل‬
‫کیفیت‪ ،‬صدور گواهی‪ ،‬آزمایشگاههای آزمون و ‪...‬‬
‫استانداردهاي بین المللي‬
‫•‬
‫نتيجه توافق اعضاي ايزو هستند كه مي توانند كاربران اين استانداردها هم باشند‪.‬‬
‫• كشورهاي عضو مي توانند استانداردهاي ملي كشور متبوع خويش را براساس اين‬
‫استانداردها تدوين كنند يا اين استانداردها را به عنوان استاندارد ملي پذيرفته و اجرا‬
‫كنند‪.‬‬
‫نقش استانداردهاي بین المللي‬
‫• روند رشد صنعت و تجارت‪ ،‬همچنین تحوالت علمي و اجتماعي كشورها را بيش از پيش به‬
‫هم وابسته كرده است و در راستاي اين رشد‪ ،‬مشكالت فني بي شماري نیز مطرح مي شود‪.‬‬
‫• استانداردهاي بین املللي جهت سهولت ارتباط و رفع مشكالت فني نقش بسيار با اهميتي را‬
‫ايفا ميكنند‪.‬‬
‫• استانداردهاي بین املللي زبان مشترك توليدكنندگان‪ ،‬مصرف كنندگان‪ ،‬بازرگانان و‪ .....‬در‬
‫سرتاسر جهان هستند‪.‬‬
‫سازمان بین المللي استاندارد ‪ISO‬‬
‫‪International Orgazination for Standardization‬‬
‫‪ ISO‬عالمت اختصاري براي “سازمان بین املللي استاندارد سازي” در‬
‫خصوص تدوین ‪ ،‬در كليه زمينه ها به غیر از برق و الكترونيك ومخابرات‬
‫وصنایع غذایی است‪.‬‬
‫معرفي ایزو‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫در اكتبر ‪ 1946‬تاسيس شده است‪.‬‬
‫از فوريه ‪ 1947‬فعاليت خود را آغاز كرده است‪.‬‬
‫بيش از ‪ 150‬نفر به طور تمام وقت در دبیرخانه مركزي آن در ژنو مشغول به كار هستند‪.‬‬
‫•تاكنون بيش از ‪ 20000‬استاندارد تدوين كرده است‬
www.iso.org
‫اعضاي ایزو‬
‫• سازمان هاي ملي استاندارد كشورها ‪ 164‬كشور عضو اين سازمان هستند‪.‬‬
‫• هر كشور در هر سطح از رشد اقتصادي صنعتي مي تواند با اين سازمان همكاري داشته‬
‫باشد‪.‬‬
‫• سه نوع عضويت در ايزو وجود دارد‪.‬‬
‫انواع عضویت در ایزو‬
‫(عضو اصلي) ‪Member body‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫عضو ملي كه مي تواند در كشور خود تدوين استاندارد يا پذيرش استانداردهاي‬
‫بین املللي داشته باشد‪.‬‬
‫مي تواند در كميته هاي فني و سياست گذاري عضو فعال باشد‪.‬‬
‫در سازمان ايزو حق راي دارد‪.‬‬
‫در حال حاضر ‪ 111‬كشور عضو اصلي ايزو هستند‪.‬‬
‫ايران در سال ‪ 1960‬عضو اصلي ايزو شد‪.‬‬
‫انواع عضویت در ایزو‬
‫(عضو متناظر) ‪Correspondent body‬‬
‫• عضو ملی که در کشور خود نمی تواند تدوین داشته باشد‪.‬‬
‫• در سازمان ایزو در کمیته های فنی و سیاست گذاری به عنوان ناظر حضور دارند‪.‬‬
‫• حق رای ندارند‪.‬‬
‫انواع عضویت در ایزو (ادامه)‬
‫(عضو مشترك شده) ‪Subscriber body‬‬
‫• مخصوص اعضا با اقتصاد كوچك است‪.‬‬
‫• نمي تواند در كشور خود تدوين استاندارد يا پذيرش استانداردهاي بین املللي داشته باشد‪.‬‬
‫• در مجمع عمومي به عنوان عضو ناظر حضور دارند‪.‬‬
‫• در حال حاضر ‪ 4‬كشور اين نوع عضويت را دارند‪.‬‬
‫تدوین استانداردهاي بین المللي‬
‫• سازمان ايزو تدوين استانداردها را در پاسخ به اعالم نياز بخش هاي مختلف و ذينفعان در‬
‫دستور كار قرار مي دهد‪.‬‬
‫• استانداردها توسط متخصصین از سراسر جهان در قالب كميته ها (‪ ، )TC‬کمیته های‬
‫فرعی (‪ )SC‬و گروه هاي کاری (‪ )WG‬تحت نظر هيئت مديره فني تدوين‬
‫مي شوند‪.‬‬
‫كمیته هاي فني ایزو (‪)TC‬‬
‫• متشكل از كليه ذينفعان از جمله صاحبان صنايع ‪ ،‬مشتريان و كاربران‪ ،‬دانشگاهيان‬
‫‪،‬ارگانها و مراكز دولتي و تشكلهاي مردمي است‪.‬‬
‫• ‪ 274‬كميته فني در سازمان بین املللي ايزو در حال فعاليت هستند‪.‬‬
‫• ايران در بيشتر كميته هاي فني‪/‬فرعي عضو فعال است‪.‬‬
‫• سازمان بین املللی استاندارد (‪ )ISO‬مسئولیت دبیرخانه های مرکزی فنی کمیته های بین‬
‫املللی زیر را به سازمان ملی استاندارد ایران واگذار کرده است‪:‬‬
‫‪ -1‬کمیته فنی ‪ ISO/TC 91‬مواد فعال در سطح (شوینده ها)‬
‫‪ -2‬کمیته فنی ‪ ISO/TC 134‬کودها و بهسازهای خاک‬
‫‪ -3‬کمیته فنی ‪ ISO/TC 217‬فرآورده های بهداشتی و آرایش ی‬
‫‪ -4‬کمیته فنی ‪ ISO/ TC 122‬بسته بندی‬
‫‪ -5‬کمیته فنی ‪ISO/TC 34/SC10‬خوراک دام‬
‫عضویت در كمیته هاي فني‬
‫عضو فعال )‪Participant (P‬‬
‫• درکلیه مراحل نظرخواهی برای تدوین مشارکت دارند‪.‬‬
‫• حق راي دارند‪.‬‬
‫عضویت در كمیته هاي فني (ادامه)‬
‫عضو ناظر )‪Observer (O‬‬
‫•‬
‫درمراحل مختلف تدوين مدارك را دريافت مي كنند و مي توانند درموردآنها اظهار نظر‬
‫كنند ‪.‬‬
‫• حق راي ندارند‪.‬‬
‫عضویت در كمیته هاي فني (ادامه)‬
‫عضو همكار )‪• Liaison member(L‬‬
‫• كميته هاي فني ايزو‬
‫•‬
‫سازمانها‪ ،‬انجمنها‪،‬تشكل ها مانند‪:‬‬
‫‪OIML,IUPAC,EPA,WHO,FAO‬‬
‫• كليه استانداردهاي بین املللي حداقل هر ‪ 5‬سال يكبار مورد بازنگري قرار مي گیرند‪.‬‬
‫• اعضاي فعال كميته فني‪/‬فرعي مربوط در مورد تاييد‪ ،‬تجديدنظر يا ابطال استاندارد مورد‬
‫بررس ي تصميم گیري مي كنند‪.‬‬
‫سایر انتشارات ایزو‬
‫ ويژگیهاي قابل دسترس براي عموم ‪ISO/PAS‬‬‫ ويژگیهاي فني ‪ISO/TS‬‬‫ گزارشهاي فني ‪ISO/TR‬‬‫ موافقت نامه هاي كارگاه هاي بین املللي ‪IWA‬‬‫‪ -‬راهنماهاي ايزو‬
‫‪ISO Guides‬‬
‫استانداردهای کدکس‬
‫• ‪Codex Alimentarius Commission‬‬
‫• كمیته های كدكس به ‪ 4‬دسته یعنی كمیته موضوعات عمومی ‪ ،‬كمیته كاالها و فرآورده‬
‫های غذایی ‪ ،‬كمیته های كاری بین الدول و كمیته های هماهنگ كننده طبقه بندی می‬
‫شود‪.‬‬
‫• در حال حاضر حدود ‪ 183‬کشور عضو کمیته کدکس می باشند‪.‬‬
‫• این كمیسیون استانداردهای بین املللی بسیاری از محصوالت غذائی و موارد ویژه ای‬
‫همچون باقیمانده آفت كشها ‪ ،‬افزودنیهای غذایی ‪ ،‬باقیمانده داروهای دامی ‪ ،‬بهداشت ‪،‬‬
‫آلوده كننده های غذایی ‪ ،‬نشانه گذاری و ‪ ....‬را تدوین كرده است ‪ .‬دولتها برای تعیین و‬
‫ارتقاء سیاست گذاریهای مرتبط با سیستم كنترل غذایی ملی ‪ ،‬پیشنهادات كدكس را مورد‬
‫استفاده قرار میدهند‪.‬‬
‫استانداردهای ‪IEC‬‬
‫‪International Electrotecnical Commission‬‬
‫• این کمیسیون وظیفه تدوین استانداردهای الکتروتکنیک را بر عهده دارد‪.‬‬
‫انواع استاندارد‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫ويژگي ها‪/‬الزامات‪/‬مشخصات‬
‫روش هاي آزمون‬
‫نمونه برداري‬
‫آئین كار‬
‫سيستم مديريت‬
‫مقررات‬
‫• واژه نامه‬
‫بخش سوم‬
‫ارزیابی انطباق‬
‫ارزیابي انطباق‬
‫)‪)Conformity Assessment‬‬
‫ارزيابي انطباق فرآيندي است كه در آن يك محصول‪/‬خدمت يا سيستم مورد ارزيابي و تائيد‬
‫قرار مي گیرد‪ .‬اين فرآيند مي تواند شامل عمليات متفاوتي ازقبيل‬
‫آزمون‪،‬بازرس ي‪،‬كاليبراسيون‪ ،‬گواهي محصول و ارزيابي و گواهي سيستم مديريت كيفيت‬
‫باشد‪.‬‬
‫ابزارهاي متداول ارزیابي انطباق‬
‫‬‫‬‫‬‫‪-‬‬
‫كاليبراسيون تجهیزات اندازه گیري‬
‫آزمون‬
‫بازرس ي و نمونه برداري‬
‫ارزيابي سيستم كنترل كيفيت‬
‫ارزیابي كننده ها‪:‬‬
‫ شخص اول (خود شخص)‬‫ شخص دوم‬‫‪ -‬شخص سوم‬
‫روش هاي نمایش انطباق‬
‫ برچسب‬‫ كد گذاري‬‫ گواهي مكتوب‬‫‪ -‬عالمت گواهي (انطباق)‬
‫)‪CASCO(ISO‬‬
‫‪Committee on Conformity Assessment‬‬
‫اهداف و وظايف‪:‬‬
‫ مطالعه روش هاي ارزيابي انطباق ‪ ،‬استانداردها و مشخصات فني مربوطه‬‫ تهيه راهنماها و استانداردهاي بین املللي مرتبط با عملياتي نظیر‬‫کاليبراسيون‪،‬آزمون‪،‬بازرس ي‪،‬گواهي محصول‪ .....،‬بويژه درمورد آزمايشگاهها‪،‬سازمانهاي‬
‫بازرس ي‪،‬سازمانهاي گواهي دهنده ‪،‬مراجع تائيد صالحيت‪ISO/IEC17000(..‬؛‬
‫‪ISO/IEC GUIDE 60‬؛‪)....ISO/IEC GUIDE 65‬‬
‫تائید صالحیت‬
‫‪ACCREDITATION‬‬
‫• تائيد صالحيت در واقع فرآيندي است كه در آن يك سازمان مجاز و ذي صالح‬
‫اعتبارورسميت سازمانها و يا اشخاص را براي انجام عمليات ويا وظايف بخصوص ي تائيد و‬
‫صحه گذاري مي كند‪.‬‬
‫• تائيد صالحيت طيف متفاوتي ازفعاليت ها و سازمانها را ازقبيل آزمايشگاهها‪ ،‬موسسات‬
‫بازرس ي كننده‪،‬صادركنندگان گواهي محصول‪/‬سيستم مي تواند دربرگیرد‪.‬‬
‫• از جمله مستندات مربوطه‪:‬‬
‫‪ISO/IEC 17025‬‬‫الزامات عمومي براي تائيد صالحيت آزمايشگاههاي آزمون و كاليبراسيون‬
‫ ‪ISO/IEC TR 17010‬‬‫الزامات عمومي براي تائيد صالحيت شركتهاي بازرس ي كننده‬
‫•‬
‫مجمع ذيربط‪:‬‬
‫‪ILAC‬‬
‫)‪(International Laboratory Accreditation Cooperation‬‬
‫• استانداردهای مرتبط با کیفیت‬
‫مدیریت کیفیت‬
ISO 9000
Quality management and assurance standardsGuidelines for selection and use
ISO 9001
Quality Systems- Requirements
ISO 9002
Quality SystemsModel for quality assurance in production and installation
ISO 9003
Quality SystemsModel for quality assurance in final inspection and test
ISO 9004
Quality management and quality system elementsGuidelines
‫مدیریت کیفیت‬
‫اصول هشتگانه مدیریت کیفیت در ‪ISO 9000‬‬
‫مدیریت کیفیت‬
‫اصول هشتگانه مدیریت کیفیت در ‪ISO 9000‬‬
‫آشنایی با سازمان ملی استاندارد ایران‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫تشکیالت سازمان ملی استاندارد ایران در سال ‪ 1304‬همزمان با تصویب قانون اوزان و‬
‫مقیاس ها و به نام اداره ”اوزان و مقادیر“شکل گرفت‪ .‬بعدها نام آن به اداره ” اوزان و‬
‫مقیاس ها“ تغییر یافت‪.‬‬
‫در سال ‪ 1339‬با تصویب قانون استاندارد موسسه استاندارد ایران تاسیس شد و در همان‬
‫سال به عضویت سازمان بین املللی استاندارد (‪ )ISO‬در آمد‪.‬‬
‫در سال ‪ 1344‬آزمایشگاه های واقع در شهر صنعتی کرج به موسسه ملحق ‪ .‬نام آن به‬
‫”موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران“ تغییر یافت‪.‬‬
‫از سال ‪ 1353‬تا ‪ 1371‬موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران در زیر مجموعه وزارت‬
‫صنایع قرار داشت‪ .‬در سال ‪ 1371‬موسسه استاندارد دارای شخصیت حقوقی مستقل شد‪.‬‬
‫در سال ‪ 1390‬موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران به ”سازمان ملی استاندارد‬
‫ایران“تغییر نام داد و زیر نظر مستقیم ریاست جمهوری قرار گرفت‪.‬‬
‫وظایف و مسئولیت های سازمان ملی استاندارد ملی ایران‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫تعیین‪ ،‬تدوین و انتشار استانداردهای ملی (به استثنای مواد دارویی)‬
‫تعیین ویژگی های کاال و مقایسه آن با استانداردهای مربوطه (به استثنای مواد دارویی)‬
‫اجرای سیستم بین املللی یکاها و کالیبره کردن وسایل سنجش‬
‫انگ گذاری و تعیین عیار فلزات گرانبها‬
‫تایید صالحیت شرکت ها و موسسات بازرس ی کننده داخلی و خارجی‪ ،‬آزمایشگاه ها‪،‬‬
‫کارشناسان استاندارد و گواهی دهندگان نظام های سیستم های مدیریت کیفیت و مدیریت‬
‫زیست محیطی‬
‫به طور کلی وظایف فعالیت های سازمان در پنج حوزه استاندارد سازی‪،‬ارزیابی انطباق‪ ،‬تأیید‬
‫صالحیت‪ ،‬اندازه شناس ی و فعالیت های پژوهش ی استاندارد تعریف می شود‪.‬‬
‫آشنایی با پژوهشگاه استاندارد‬
‫• پژوهشگاه استاندار در سال ‪ 1378‬تأسیس شد و در حال حاضر وابسته به سازمان ملی‬
‫استاندارد ایران است‪.‬‬
‫• در سال ‪ 1385‬پژوهشگاه استانداربه موجب تغییرات سازمانی به عنوان یکی از معاونت های‬
‫سازمان با چهار پژوهشکده تشکیل شد‪.‬‬
‫• پژوهشگاه استاندار از سال ‪ 1390‬دارای شخصیت حقوقی مستقل شد و از استقالل مالی و‬
‫اداری برخوردار گشت‪.‬‬
‫اهم وظایف پژوهشگاه استاندارد‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫اداره آزمایشگاه های مرجع جهت آزمون و تطبیق نمونه کاال با استانداردهای مربوط مطابق‬
‫با سیاست های سازمان ملی استاندارد ایران‪.‬‬
‫انجام طرح های پژوهش ی کاربردی و توسعه ای‪.‬‬
‫انجام خدمات مشاوره ای علمی و فنی در ارتباز با برنامه های پژوهش ی سایر سازمان ها‬
‫بررس ی و شناسایی و رفع نیازهای پژوهش ی بخش های تولیدی‪ ،‬خدماتی و اجرایی‬
‫برگزاری دوره های کوتاه مدت ‪ ،‬سمینار و کارگاههای تخصص ی طبق ضوابط و مقررات‬
‫مربوط‬
‫پژوهشکده های پژوهشگاه استاندارد‬
‫پژوهشکده شیمی و پتروشیمی‬
‫• این پژوهشکده شامل گروه های پژوهش ی زیر است‪:‬‬
‫‪ -1‬گروه پژوهش ی سلولزی و بسته بندی‬
‫‪ -2‬گروه پژوهش ی پتروشیمی‬
‫‪ -3‬گروه پژوهش ی شیمی و پلیمر‬
‫‪ -4‬گروه پژوهش ی نساجی و چرم‬
‫پژوهشکده های پژوهشگاه استاندارد‬
‫پژوهشکده صنایع غذایی و کشاورزی‬
‫• این پژوهشکده شامل گروه های پژوهش ی زیر است‪:‬‬
‫‪ -1‬گروه پژوهش ی مواد غذایی‬
‫‪ -2‬گروه پژوهش ی میکروبیولوژی‬
‫‪ -3‬گروه پژوهش ی بیولوژی‬
‫پژوهشکده های پژوهشگاه استاندارد‬
‫پژوهشکده برق‪ ،‬مکانیک و ساختمان‬
‫• این پژوهشکده شامل گروه های پژوهش ی زیر است‪:‬‬
‫‪ -1‬گروه پژوهش ی برق و الکترونیک‬
‫‪ -2‬گروه پژوهش ی خودرو و نیرو محرکه‬
‫‪ -3‬گروه پژوهش ی ساختمانی و معدنی‬
‫‪ -4‬گروه پژوهش ی مکانیک و فلز شناس ی‬
‫‪ -5‬گروه پژوهش ی مهندس ی پزشکی‬
‫پژوهشکده های پژوهشگاه استاندارد‬
‫پژوهشکده سیستم های مدیریت کیفیت و بازرسی‬
‫• این پژوهشکده شامل گروه های پژوهش ی زیر است‪:‬‬
‫‪ -1‬گروه پژوهش ی سیستم های مدیریت‬
‫‪ -2‬گروه پژوهش ی اندازه شناس ی و اوزان‬
‫‪ -3‬گروه پژوهش ی بازرس ی و ارزیابی انطباق‬
‫با تشکر و سپاس از توجه شما‬