مقاله: زنان و مدیریت
Download
Report
Transcript مقاله: زنان و مدیریت
زنان و مدیریت
جناب دکتر شکیب
مدیریت منابع انسانی
ملیحه کریمی افشار
مقدمه
•
•
قدرت گرفتن زنان در کشورهای مختلف جهان ،این روزها رشد
چشمگیری یافته است .به طوریکه در بسیاری از جوامع زنان در
پستهای کالن کشور عهده دار وظیفه هستند .در آلمان ،شیلی ،
فیلیپین ،بنگالدش ،لیبریا و ....شاهد هستیم که زنان رهبری و
هدایت کشورشان را بر عهده دارند.
در سال 2006میالدی ،شاید بیش از هر زمان دیگری ،زنان به
ریاست جمهوری رسیدند یا شخص اول کشورهایشان شدند .اولین
رئیس جمهور شیلی ،اولین رئیس جمهور زن برگزیده آفریقا ،
اولین صدر اعظم آلمان و . ....و در حال حاضر هم اولین نخست
وزیر زن در هندوستان.
مقدمه
• به طور مشخص ،تعداد بسیار کمی از زنان ،پستهای
مدیریتی را بعهده دارند ،به عبارتی 3مدیر مرد در
برابر 1مدیر زن.
• حال باید بدانیم که :
چرا زنان را در مقامهای باال و مدیریت
می بینیم؟
کمتر
سقف شیشهاي
مطالعات انجام شده نشان ميدهد «سقف شیشهاي»()GLASS CEILING
بسیاري از زنان را از باالرفتن بسوي پستهاي مدیریت و رهبري بازميدارد.
«سقف شیشهاي» نگرشها و تعصبهاي منفي است كه مانع از آن
ميشود زنان و گروههاي اقلیت وراي یك سطح خاص در سلسله
مراتب سازماني بروند.
یك سوم زنان شاغل در پستهاي منشیگري یك چهارم دیگر در حوزههاي مراقبتهاي
بهداشتي ،آموزشي و تولیدات موادغذایي هستند .حتي در این شغلها نیز زنان پستهاي
كلیدي را در ارتباط با شغلشان ندارند .براي مثال ،در مدارس زنان تدریس ميكنند
ولي مردان سازماندهي ،طرحریزي ،هدایت و كنترل را انجام ميدهند.
یك مانع عمده براي زناني كه مایلند به پستهاي مدیریتي برسند ،وجود محدودیتهایي
است كه از سوي جامعه ،خانواده و خود زنان بر آنها تحمیل ميشود.
موانع مشاركت زنان در پستهای مدیریتی از دیدگاه مختلف :
-1حاكمیت و غالب بودن تفكر مردانه در انتخاب مدیران و
برنامهریزان در سطح كالن (عامل فرهنگي).
-2عدم باور جامعه به توانایي زنان در اداره امور در صحنههاي
مدیریتي ،سیاستگذاري و برنامهریزي در سطح كالن
(عامل فرهنگي).
-3نبود امكان استفاده از فرصتهاي شغلي برابر در مقایسه با مردان
در تصدي پستها و مشاغل رده باالي سازماني (عامل اجتماعي).
-4ساختار مردانه عرصههاي مدیریتي و سیاستگذاري و
برنامهریزي و نبود انعطاف آن با نقشهاي مختلف زنان
(عامل اجتماعي).
موانع مشاركت زنان در پستهای مدیریتی از دیدگاه مختلف :
-5حاكمیت تفكر سنتي مرد ساالري در جامعه (عامل
فرهنگي).
- 6ضروري ندیدن استفاده از زنان در مشاغل باالي مدیریتي
(عامل فرهنگي).
-7تجربه کمتر زنان نسبت به مردان در این عرصه
-8عدم تمکین کارکنان از مافوق خانم
-9اعتماد پایین تر زنان نسبت به مردان در این عرصه
-10مسئولیت ها و محدودیت های خانوادگی
مدیریت زنان
كریستوفر كالرك مدیر یك شركت بزرگ كه در زمینه یافتن افراد
متخصص و داراي مهارتهاي الزم به منظور اشتغال شایسته و
جذب آنها در شركتها فعالیت دارد اعالم ميكند به عقیده او:
و
زنان در مقایسه با مردان مدیران بهتر
الیقتري هستند!
این در حالیست كه وي این عقیده خود را در اجالسهایي
استرالیا ،سنگاپور ،آمریكاي جنوبي ،آمریكا و كشور خود
در
انگلیس
با ارایه دالیلي ،به بحث گذاشته است .
مدیریت زنان
• كالرك با اشاره به پژوهشهاي صورت گرفته بيان ميكند:
“مدارك فراواني وجود دارد كه نشان ميدهد زنان مدير ،بهتر
ميتوانند افراد را مورد ارزيابي قرارداده ،احساسات و خشم خود را
نسبت به ديگران كنترل كنند و خويشتندار باشند .اين در حاليست
كه تمام اين ويژگيها درست همان خصوصيتهايي است كه براي
اداره شركتها در دنياي مدرن الزم است“ . ...
•
مطالعات نشان می دهد ،روش راهبری و مديريت زنان و مردان ،هر دو
در جای خود می تواند بسيار کارا و موثر باشد ،اما هنگامی که در کنار
هم مقايسه شوند" ،زنان باالتر از مردان قرار می گيرند .
دالیل برتری مدیریت زنان از دیدگاه زیست شناسي
•
•
تفاوتهای جنسیتی به طور یکسان هم از طبیعت زنان و هم از
چگونگی تربیت و پرورش یافتن آنها ریشه می گیرد.
به طور مثال در سیستم عصبي خانم ها و آقایان ،مغز آقایان %10
بزرگ تر از مغز خانم هاست اما زنان داراي سلول هاي عصبي
فعال بیشتري در بخش هاي خاص مغز مي باشند .زنان معموال
داراي بخش کورپوس کولوسوم ( )corpus collusumبزرگ
تري هستند( .کورپوس کولوسوم به گروهي از سلول هاي عصبي
گفته مي شود که ارتباط میان دو نیم کره مغز را یعني نیم کره چپ
و راست شکل مي دهد ) ،این باعث مي شود که زنان در انتقال
اطالعات از یک نیم کره به نیم کره دیگر سریع تر باشند .یعني مي
توانند از نیم کره چپ مغز که بیشتر فعالیت هاي محاسباتي و
حرکتي را انجام مي دهند به همان اندازه استفاده نمایند که از بخش
احساسي و بصري نیم کره راست استفاده مي کنند اما آقایان معموالً
به نیمکره چپ ،بیشتر گرایش دارند و به عبارتی نیمکره چپ آنها
فعالتر است .
دالیل برتری مدیریت زنان از دیدگاههای مختلف
• جنسیت
جنسیت به طور واضح و مشخص ،رفتار ،ادراک و احساسات را تحت
الشعاع قرار می دهد.
هنگام مقایسه مدیران مرد و زن ،روش کنترل و فرمان دادن مردان در
مدیریت در برابر نگرش زنان یعني گروهی کار کردن و احترام به نظر
اکثریت قرار مي گیرد .طبق گفته دبورا بورل ،مدیر آموزش منطقه ای
انستیو مارس – ونوس در نیویورک" ،مدیران زن بیشتر تمایل دارند تا
امور را بخوبی پیش ببرند و سازنده باشند تا اینکه بخواهند پیروز و
برنده باشند ".
مدیران زن تمایل بیشتری دارند تا نظرات افراد دیگر را نیز جویا شوند
و حد وسط را نگه دارند و با دیگران به توافق برسند ،اما مردان این
طور فکر می کنند که اگر نظرات و توصیه های دیگران را جویا شوند،
ممکن است به عنوان یک مدیر نامطمئن و مدیری که برای سواالت خود
جوابی ندارد ،جلوه كنند .
از دیگر تواناییهای مدیریتی زنان می توان به امور ذیل اشاره کرد :
.1
.2
.3
.4
.5
زنان در تنظیم امور گروهی و کارکنان ،از مردان بهتر هستند.
رفتار زنان به نوعي است که صداقت بیشتري را در کار حکم فرما
نموده و درعین حال بیشتر از مردان در ارتباط با کارکنان مي
باشند.
رهبران زن در واکنش نشان دادن به درخواست هاي کمک بهتر و
سریع تر عمل مي نمایند.
زنان معموال داراي تحمل بیشتري از این دیدگاه مي باشند که جامعه
تشکیل شده از افراد متفاوت است و زنان قدرت بیشتري از مردان
در پذیرش این تفاوت ها دارند.
زنان در تشخیص مشکالت بسیار سریع تر و صحیح تر از آقایان
عمل مي نمایند.
از دیگر تواناییهای مدیریتی زنان می توان به امور ذیل اشاره کرد:
.6زنان در مشخص کردن انتظارات شغلي و تهیه بازخوردهاي باارزش و
تشویق کننده بسیار بهتر از آقایان مي باشند.
.7زنان در برابر تغییرات ،بیشتر تحمل دارند ،ازاین رو در مدیریت تغییرات
و تحوالت ،مهارت بیشتري دارند .
البته مردان در مقایسه با زنان بسیار سریعتر تصمیم می گیرند .همچنین
مدیران مرد در " ارتباطات جهت دار و هدفمند " یا تنظیم امور گروهی به
طورموقتی برای رسیدن به اهداف کوتاه مدت ،ماهرتر هستند.
. 8زنان در ارتباطات کاری بهتر عمل می کنند.
زنان در ارتباطات و مهارتهای شخصی نسبت به مردان ،برتری دارند.
”در حقیقت به نفع شركتهاست كه زنان بیشتري را در هیأت مدیره خود استخدام كنند ،زیرا
تنوع بیشتر به مفهوم وجود دیدگاهها و نگرشهاي وسیعتر و تصمیمگیريهاي بهتر
است“ . ...
زنان و مدیریت
•
•
به طور کلي زنان در انتخاب افراد آماده تر ظاهر مي شوند و قدرداني
ایشان نسبت به کار باارزش افراد بیشتر و بهتر است .با این وجود
نتیجه مي گیریم که زنان معموال مي توانند بهتر از مردان باعث شوند
که کارکنان احساس ارزش و قدرداني نمایند و این یکي از راه هاي
بسیار باارزش ارضاي کارکنان با کم ترین هزینه مي باشد و باعث مي
شود که کارکنان با ثبات و صداقت بیشتري در کنار شرکت به انجام
وظیفه بپردازند.
به قول Terri Levineزنان سؤال مي کنند و مردان همیشه عادت به
پاسخ گویي دارند و این تفاوت عمده زنان و مردان در هدایت و
راهبري تیم ها مي باشد .مردان معموال به فكر خود هستند; در حالي كه
خصوصیات زنان ،جامعه گرایي ،احساسي بودن ،مثبت گرایي و
توجه به دیگران است .زنان بیشتر بر مشتریان و كاربران تاكید دارند
و محیط كاري را كه روابط كار باز و غیررسمي باشد ترجیح مي دهند;
زنان بیشتر به حل مشكالت توجه دارندو در زمینه مدیریت گرایش به
برنامه ریزي دارند.
حال چگونه "زنان"درامور تجارت ،مدیریت بهتری از خود نشان
می دهند؟
• به گفته ، Jeffrey Christianاز مدیران کارخانجات معتبر"،
مسئله ،تولید نیست؛ بلکه مسئله اصلی ،داشتن استعدادوهوش
الزم در مدیریت است ،هر کسی که بهترین گروه را مدیریت
کند ،برنده است ".
پول دلیل عمده ماندن در یک پست مهم یا پیشرفت در یک شغل
برای افراد با استعداد و با هوش نیست ،آنها ترجیح می دهند در
کار خودپرقدرت وبا نفوذ باشند".زنان این مطلب رابدرستی
درمیابند ".
زنان در مدیریت از طریق برقراری ارتباط بهتر با كاركنان و
بیان تشکر و قدردانی خود از زحمات آنها ،سبب می شوند که
کارکنان احساس کنند برای کار آنها ارزش قائل شده اند و از
این رو با تالش و جدیت بهتری کار می کنند.
توانایی زنان در کسب مهارتهای سنگین
• توانایی زنان در کسب مهارتهای سنگین یا کارهای فنی
عالوه بر داشتن ارتباطات بهتر و مهارتهای روابط عمومی
بهتر ،زنان اخیراً به سطوح باالیی از فعالیت در کارهای
"مردانه " یا " سخت " دست یافته اند .
بسیاری از کارگران زن این مهارتها را دارند اما
کارفرمایان مرد ،آنها را نادیده می گیرند .
ضرورت مدیریت زنان
•
•
امروزه توانمند سازی زنان و مشارکت کامل آنان بر پایه برابری ،در
همه زمینه ها از جمله فرآیند تصمیم گیری و مدیریت جامعه یکی از
پیش نیازهای توسعه پایدار می باشد که کشور ما بدان نیازمند است.
تداوم و شتاب توسعه هنگامی رخ خواهد داد که زن و مرد دوشادوش
یکدیگر مسئولیت توسعه را بر عهده گیرند.
از سوی دیگر کسب مشاغل مدیریتی توسط زنان عالوه بر آن که زنان
را در مقابله با تبغیضاتی چون معیارهای استخدامی نابرابر ،
دستمزدهای نابرابر ،فرصتهای آموزشی حرفه ای نابرابر ،دسترسی
نابرابر به منابع تولیدی و امکانات نابرابر در ارتقای شغلی تواناتر می
کند ،سبب باال رفتن اعتماد به نفس ،کسب یک هویت مستقل و بهبود
وضعیت و رشد اجتماعی آنان می شود که کل جامعه از آن منتفع خواهد
شد.
راهکارهایی برای ارائه مدیریت اثر بخش زنان
.1
.2
.3
معرفی زنان برتر و مقایسه عملکرد آنان با مردان هم
پایه آنان
عمل مسئوالن نظام از رئیس جمهور تا نمایندگان
مجلس به شعارهای انتخاباتیشان در مورد زنان
انجام پژوهشهای علمی در باب مسائل زنان به ویژه
در مباحث اشتغال ،مدیریت و نقش آنان در توسعه
کشور
راهکارهایی برای ارائه مدیریت اثر بخش زنان
.4
ایجاد فرصت های الزم برای تاسیس انجمن ها ،موسسات و
مراکز تجمع زنانه.
.5
برگزاری دوره های آموزش برای زنان و آشنایی با حقوق خود
و آگاه کردن آنها از قابلیت ها و توانایی های فردی شان .
.6
برگزاری سمینارها و تشکیل کارگاه های آموزشی برای آشنا
شدن مدیران ،سیاستگذاران و تصمیم گیران با مقوله جنسیتی و
فواید حضور موثر زنان در رده های باالی تصمیم گیری.
.7تشویق و ترغیب مدیرانی که از زنان در سطوح باالی سازمانی
استفاده می کنند و امکان به ثبوت رسانیدن لیاقت آنان را با دادن
فرصت های الزم فراهم می آورند.
توصیههاي فردي براي بهبود وضع شغلي زنان
توصیههاي فردي به زنان :
.1آموزش خوب ببینید ،مدعي باشید و بدترین دشمن خودتان نشوید؛
.2از قابلیت و توانایي خود مطمئن باشید و هرگز تهاجمي یا تدافعي
عمل نكنید؛
.3در پستهاي پائین سازماني اگر هستید كارها را منظم و در محدوده
زماني مقرر انجام دهید زیرا نردبان ترقي را پلهپله باید طي كرد .از
تغییر سازمان درصورت بروز موانع نهراسید؛
.4پس از انتخاب هدف ،به دیگران مخصوصا ً مردان اجازه ندهید شما
را بترسانند .هنگامي كه یك زن داراي پیشنهادات سازنده است ،وي باید
با تالش ثابت كند همانند یك مرد درست ميگوید؛
توصیههاي فردي براي بهبود وضع شغلي زنان
.5حمایت خانواده را كسب كنید؛
.6زنان گاهي اوقات ميتوانند بدترین دشمن خود باشند .زیرا بسیاري از
مسئولیتهایي كه هماهنگ با شغل آنهاست ،آنها از قبول مسئولیت شانه
خالي ميكنند؛
.7زنان با اندكي كار سخت ،كار منظم ،پایداري ،رفتار روشنفكرانه
ميتوانند وارد صحنه مدیریت مردساالرانه شوند.
بهطوركلي زنان باید از قبول مسئولیت ،انجام خالقیت ،نوآوري ،رویارویي
با مشكالت شغلي و كاري ،ارتباطات قوي سازماني ،تحصیل در
رشتههاي مدیریتي ،تصمیمگیریهاي همراه با ریسك و ...نهراسند.
توصیههاي سازماني براي بهبود وضع شغلي زنان
• توصیههاي سازماني :به دلیل تعداد روبه رشد زنان در نیروي كار ،سازمانها
مجبورند با مشكالت كاري برخورد مناسب كنند .براي سازمانها مهم است که
رفتارها و نگرشها را تغییر دهند .براي انجام این كار ،باید خطمشيها و برنامه
هایي را در سطح سازمان اجرا كرد.
اولین نوع برنامهها ،برنامههاي تغییرات براساس زمان است .این برنامهها شامل
پیادهسازي برنامههاي كاري منعطف )FLEXIBLE WORK SCHEDUALES
(كارمندان زمانهاي روزانه شروع /خاتمه كار را حول یك «ساعت اصلي» از زمان
انتخاب ميكنند) ،شغل مشاركتي( JOB-SHARINGسازماندهي مجدد یك پست
سازماني تمام وقت بهطوري كه توسط دو كارمند پارهوقت انجام شود) ،كار پارهوقت
و روزهاي كوتاهتر یا تغییریافته كاري و . ...
• این برنامهها به كارمندان زن اجازه ميدهد تا مشكالت خانه و كار را حل
كنند.
چند نکته برای کار کردن با خانمها:
• اگر رئیس جدیدتان یک زن است ،یا اگر به قسمتی از اداره مـنـتـقل شـده اید
کـــه مجبورید با همکاران خانم کار کنید ،زمـانـش رسیـده است که مهارت
هایی را برای کار کردن با آنها یاد بگیرید.
.1برای صحبت کردن با آنها وقت بگذارید:
مردها برای تبادل اطالعات صحبت و مذاکره می کنند ،البته زن ها هم همینطور
هستند .اما آنها از این گفتگو ها به عنوان یک رابطه متقابل برای برقراری ارتباط
استفاده می کنند .اگر رئیس خانم شما گفتگوی کوتاهی را آغاز می کند ،با او
صحبت کنید هر چند که خیلی مشغول باشید .ممکن است فکر کنید که وقت خود را
تلف خواهید کرد اما نتایج آن ارزشش را خواهد داشت.
.2یاد بگیرید که به حرفهایشان گوش دهید:
سوال کنید تا مطمئن شوید همه مطالبی که رد و بدل می شود را کامال فهمیده اید.
خیلی کم پیش می آید که خانمی فراموش کند که همکارش صحبت هایش را گوش
نداده است یا اظهار نظری در موردشان نکرده باشد.
چند نکته اساسی در روابط کاری با خانم ها :
.4با دقت انتقاد کنید:
قبل از عصبانیت خوب فکر کنید .در مورد کار نظر دهید نه انجام دهنده
آن .خانم ها معموالً انتقاد ها را خیلی شخصی برداشت می کنند ،پس
شما سعی کنید که بهانه ای دستشان ندهید .این به این معنی نیست که
خانم ها را جدی نگیرید ،فقط مشکالت را با دیدی مثبت و سازنده
بررسی کنید.
.5به جزئیات دقت کنید:
اگر چه کنجکاوی کردن در مورد زندگی خصوصی کسی صحیح نیست،
اما اگر رئیس یا همکار خانم شما گاها ً در مورد فرزندانش با شما
صحبت می کند ،شما نیز هر از چند گاهی حال آنها را جویا شوید.
عالقه شما به این مسئله نشان می دهد که شما برای این ارتباط ارزش
قائل هستید .اگر چه این راه درستی است ،اما دقت داشته باشید که بین
مسائل خصوصی و کاری تعادل برقرار کنید.
چند نکته اساسی در روابط کاری با خانم ها :
.6در تصمیم گیری عجله نکنید:
خانم ها سعی می کنند که مشکالت را با بحث کردن حل کنند .برای درست کردن مسائل
هیچگاه عجله نکنید .رئیس جدید شما ،اگر چه تصمیم خود را گرفته باشد ،به دیگران
هم اجازه خواهد داد تا نظراتشان را ابراز کنند و پیشنهاد ارائه دهند .اگر با تعداد
بسیاری خانم کار می کنید ،از این تاکتیک استفاده کنید.
.7همکاری کنید:
با هم کار کنید و در کارها با هم مشورت کنید .اگر می خواهید مدیرتان را تحت تاثیر
قرار دهید ،دیگران را در کارهایشان یاری دهید .خانم ها معموالً در ایجاد رابطه با
مشتریان بسیار مهارت دارند.
.8صادق باشید:
هر زمان که ممکن بود ،اطالعاتتان را با آنها در میان بگذارید .خانم ها احساس فوق
العاده ای دارند ،و نادرستی و دغل بازی را به خوبی تشخیص می دهند .صداقت و
رو راستی از نظر خانم ها بسیار ارزشمند است.
چند نکته اساسی در روابط کاری با خانم ها :
• زنده باد اختالف عقیده
از تصورات غلط دوری کنید .به تفاوت های بین خانم ها
و آقایان توجه داشته باشید .به اینکه چطور عمل کرده و
عکس العمل نشان می دهند دقت کنید .خوب گوش کنید
و قبل از صحبت کردن در مورد آن خوب فکر کنید.
کار گروهی را رواج دهید .مطمئن باشید که استعداد ها
و مهارت های یک فرد مهم و قابل بررسی است .به
احساسات انسان ها توجه کنید.
منابع و ماخذ :
- 1دكتر نسرین جزني ،بررسي مشاركت زنان در عرصههاي مختلف اقتصادي« :سقف شیشهاي :مانع رشد
زنان» ،سازمان مدیریت صنعتي ،مجله تدبیر ،شماره ،95شهریور ،1378ص .70
SUZANNE M.CRAMPTON AND JITENDRA M.MISHRA, WOMEN IN - 2
PUBLIC PERSONNEL 8 NO.1 SPRING2MANAGEMENT, ,MANAGEMENT
VOLUME .99987, P.1
BARBARA, BURRELL, THE POLITICAL LEADERSHIP OF WOMEN AND - 3
POLICY STUDIES .5565, NO.4, 7991, ,PUBLIC POLICYMAKING
.P.2JOURNAL, VOL
- 4باربارادال ،هال بوم ،زنان مدیر ،مترجم :زهره قاییني ،نشر بانو ،1377 ،ص .11
- 5ایسنا – خبرگزاری آفتاب سایت www.aftabnews.ir
http://www.imi.ir/tadbir - 6
-7تعدادی از مقاالت اینترنتی :
مقاله رضا دالوری بیستم مهر 1387ساعت 14:4
مقاله دکترحسن گیوریان :عضو هیئت علمي دانشگاه آزاد اسالمي واحد تهران مركز و دانشجوي دوره دكتري
مدیریت دولتي گرایش خطمشيگذاري دولتي
مقاله زینب حیدری قره بالغ سال 1386