اسيد هاي چرب غير اشباع امگا 6
Download
Report
Transcript اسيد هاي چرب غير اشباع امگا 6
مقدمه
میزان مرگ ومیر ناشی از بیماری های قلبی عروقی یکی از علت
های اصلی مرگ و میر در هر سال میباشد .نیمی از مرگ و
میرهای قلبی از بیماریهای کرونر قلب منشا می گیرد .میزان مرگ
و میر ناشی ار CVDبه یک معضل اصلی سالمت عمومی تبدیل
شده است به گونه ای که ساالنه میلیاردها دالر صرف درمان اینگونه
بیماری ها میشود
اگر چه اغلب مرگ های ناشی از CHDدر افراد باالتر از 65
سال اتفاق می افتد ولی با این حال تعداد زیاد مرگ های زودرس و
ناگهانی CHDباعث شده تا پژوهش های جامع و وسیعی در زمینه
جلوگیری از ابتال به ایمن بیماری ها انجام شود
مطالعات تجربی و اپیدمیولوژی عوامل خطر مرتبط با
افزایش CHDرا شناسایی کرده است و پیشگیری از این
عوامل یکی از اجزای اصلی کاهش دهنده مرگ و میر
ناشی از این بیماری میباشد
بیشتر از 58میلیون آمریکایی به یکی از انواع بیماری های
قلبی عروقی از جمله بیماری کرونر قلب ،سکته ،فشار
خون باال یا روماتیسم های قلبی مبتال میباشند 11 .میلیون
نفر نیز نشانه هایی از بیماری CHDرا بروز مید هند .
طبق آمار از هر 9زن واز هر 6مرد 45تا 64ساله
یک نفر گرفتار بیماری های قلبی میباشد
در افراد سیاهپوست میزان مرگ های زودرس در سنین 45تا 65
سالگی تقریبا 7/1مرتبه بیشتر از افراد سفید پوست است .آمارها
نشان میدهند که مرگ و میر افراد بالغ آسیایی و کشورهای
اسانیایی و زنان آمریکای جنوبی 60 -30درصد کمتر از سفید
پوستان است .در افراد باالی 65سال نژاد سیاه نسبت به نژاد
سفید در حدود 5در صد بیشتر به مرگ و میر ناشی از CHD
گرفتار میشوند .همچنین آسیایی ها در مقایسه با سایر گروه ها ،
کمترین مرگ ومیر ناشی از بیناری های قلبی را نشان میدهند .
در میان افرادی که از کشورهای با نرخ پایین مرگ و میر ناشی
از CHDبه کشورهای با نرخ باال مهاجرت مکنند میزان مرگ
ومیر آنها بسیار مشابه کشوری است که در آن جا ساکن شده اند
وضعيت تاسف بار ايران
ایران كشوري است با حدود 70میلیون نفر جمعیت است كه براساس
تحقیقات آماري حدود 15میلیون نفر از این تعداد به بیماريهاي
قلبي – عروقي مبتال هستند .با توجه به اشغال تختهاي بخش
CCUبه وسیله این بیماران ،ترافیك بیماران نیز در این بخشها
وجود دارد.آمار تاسفبار دیگر در همین زمینه میزان باالي مرگ
و میر بر اثر بروز بیماريهاي قلبي در كشور است.
این گزارشها در حالي ارایه ميشود كه هر لحظه از میانگین سني
افراد مبتال به بیماريهاي قلبي كاسته ميشود و شاید بتوان گفت
ابتال به این نوع بیماريها در آینده نزدیك بزرگترین و جديترین
چالش حوزه سالمت كشور ما خواهد بود كه اگر از نگاه مسووالن
نظام بهداشتي كشور مغفول واقع شود ،ميتواند آثار بسیار
ناگواري را به دنبال داشته باشد.
دسته بندی عوامل خطر برای بيماری های قلب
و عروق
دسته: 1
کشیدنسیگار
کلسترولLDL
باالبودنفشارخون
هایپرتروفیبطنچپ
عواملایجادکنندهترومبوز
دسته2
دیابت
عدمفعالیتبدنی
پایینبودنHDL
چاقی
وضعیتیائسگی
دسته3
عواملروانی
تریگلیسیریدها
لیپوپروتئین
هموسیستئین
استرساكسیداتیو
مصرفالكل
دسته4
سن
جنسیت
سابقهخانوادگي
عوامل تغذيه اي
مطالعات اپیئدمیولوژیك و آزمایش هاي بالیني بیش از 40
سال ،تاثیر زیاد عوامل خطر تغذیه اي بر روي لیپید هاي
سرم .،ایجاد اتروم و CHDرا نشان داده است .در مورد
كیفیت و كمیت چربي و كلسترول و دیگر موارد بیشمار
تغذیه اي و پي بردن به چگونگي تاثیر آنها بر لیپید ها
تحقیقاتي صورت گرفته است وقتي كه مطالعه اثرات اسید
هاي چرب بر روي لیپید ها ي سرم انجام شد 2 ،نكته
از این مقایسه به دست آمد .اول ،چگونخه اسید هاي چرب
با جانشین كربوهیدرات مقایسه شود .دوم وقتي آنهاجایگزین
اسید هاي چرب اشبا ع میشوند چگونه مقایسه مي شوند
بيماري كرونر قلب CHD
بیماري كرونر قلب در اثر جریان خون ناكافي عروق كرونر
ایجاد میشود .آترواسكلروز علت اصلي كاهش جریان خون
كرونر است.در تشكیل پالكهاي آرترواسكلروزي انواع
مختلفي از سلول ها و لیپید ها شامل لیپوپروتئین ها ،
كلسترول ،تري گلیسرید ،پالكت ها ،منوسیت ها ،
سلولهاي آندوتلیال ،فیبرو بالستها و سلولهاي عضالت
صاف دخالت دارند
هدف از مداخالت تغذيه اي و رژيم درماني
.1
.2
.3
.4
.5
به دست آوردن و حفظ وزن ایده آل
تعدیل سطح لیپیدهاي سرم بویژه كلسترول و تري گلیسرید
كاهش میزان كلسترول ،LDLو افزایش كلسترول
HDL
تعدیل و اصالح مقادیر باالي هموسیستئن سرم
تامین وخفظ تغذیه مناسب
شيلوميكرون ها
شیلومیكرون ها بزرگترین اجسامي هستند كه چربي و
كلسترول رژیم غذایي را از روده كوچك به غشاي پایه
سلول روده اي جمل میكنند
باقیمانده شیلومیكرون ها بوسیله كبد هیدرولیز میشوند ولي
برخي از شیلومیكرون ها بدون متابولیزه شدن در خون رها
و به دیواره سرخرگ ها میروند و در آنجا تشكیل آتروم
میدهند .مصرف وعده هاي غذایي پرچرب باعث تشكیل
مقدار زیادي شیلومیكرون و مواد باقي مانده میگردد
كلسترول تام
اندازه گیري كلسترول تام شامل همه بخش هاي لیپوپروتئین
میشود 60-70.درصد كلسترول تام به LDLو 20-30درصد
به HDLو 10-15درصد به VLDLمربوط میشود .افرادي
كه در رژیم غذایي خود از مقادیر زیاد اسیدهاي چرب اشباع
استفاده میكنند نسبت به افراد دیگر داراي سطح كلسترول باال بودده
و امكان ابتالي آنها به CHDنیز افزایش مي یابد در این افراد
كلسترول خون عامل پیش بیني كننده قوي براي مرگ و میر ناشي
از CHDاست
سطح كلسترول خون كمتر از 200mg/dlمطلوب به نظر میرسد
200-239mg/dlحد مرز و 240mg/dlسطح باالي كلسترول
خون میباشد
تري گليسيريد تام
لیپوپروتئین هاي غني از تري گلیسیرید شامل شیلومیكرون ها ،
VLDLو مواد باقیمانده و یا هر فراورده واسطه اي كه در
كاتابوایسم تشكیل میشود میباشد.از بین لیپوپروتدین هاي غني از
تري گلیسیرید ،شیلومیكرون ها LDL ،و بقایاي VLDLبه
عنوان عوامل موثر در آترواسكلروز شناخته شده اند.
طبقه بندي سطوح تري گلیسیرید عبارتست از
حد طبیعي كمتر از 150mg/dl
باالترین حد مرز 150-199mg/dl
مقادیر باال 200-499mg/dl
مقادیر بسیار باال بیشتر از 500mg/dl
لبپوپروتئين با دانسيته پايين()LDL
این نوع لیپوپروتئین با دانسیته پایین ( )LDLحمل كننده
اصلي كلسترول در خون مي باشند .سطوح كلسترول تام و
سطوح این نوع لیپوپروتئین ها با دانسیته پایین ارتباط
نسبتا زیادي باهم دارند
60درصد این نوع لیپوپروتئین توسط گیرنده هاي كبدي ،
غدد فوق كلیوي و دیگر بافت ها جذب میشوند
این نوع لیپوپروتئین ها با دانسیته پایین از عوامل ایجاد كننده
آتروم میباشند
لبپوپروتئين با دانسيته باال()HDL
لبپوپروتئین با دانسیته باال نسبت به لیپوپروتئین هاي
دیگر جاوي پروتئین بیشتري هستند كه در برداشت
كلسترول از بافت نقش دارد
سطوح باالي لیپوپروتئین ها با دانسیته باال ( )HDLبا
سطوح پایین شیلومیكرون ها و بقایاي VLDLو
LDLمرتبط است
طبقه بندي براي پیشگیري اولیه بر پایه سطح كلسترول تام و
HDLقرار دارد
سطح مورد انتظار لیپید مقداري كمتر از 200mg/dlبراي
كلسترول تام و كمتر از 130mg/dlبراي LDLو
بیشتر از 40mg/dlبراي كلسترول HDLاست
به افرادي كه داراي این پارامتر ها هستند مي باید اطالعات
تغذیه اي و توصیه هاي الزم در مورد نگهداري این مقادیر
در همان سطح و بررسي مجدد آنها در هر 5سال داده
شود .بقیه افراد میباید تحت آنالیز لیپوپروتئین ناشتا قرار
بگیرد
به طور كلي اسید هاي چرب اشباع SFAوقتي جانشین
كربوهیدرات ها یا اسید هاي چري دیگر مي شونئ باعث
باال رفتن كلسترول خون در تمام انواع لیپو پروتئین ها
میشوند .
توصیه میشود اسید هاي چرب اشباع به میزان 12در صد
كل كالري در رژیم غذایي مصرف شوند .مطالعات نشان
داده یه ازاي % 1افزایش انرژي كل از اسید هاي چرب
اشباع 2/7میلي گرم در كلسترول پالسما افزایش دیده
میشود .اسید هاي چرب اشباع منجر به افزایش LDLاز
طریق كاهش سنتز و فعالیت گیرنده هاي LDLمیشوند
اسيد هاي چرب غير اشباع امگا 6
افزایش 1درصديدرامگا 6كلسترولتامراحدود
14 mg /dlكاهشخواهدداد
امگا 6بهصورتگستردهايدرغذاهاوجوددارداما
منبعاصليآنروغنهايگیاهياست
اسيد هاي چرب غير اشباع با چند پيوند دو
گانه امگا 3
اسید هاي چرب امگا 3در روغن هاي ماهي به مقدار
زیادي وجود دارند
اسید هاي چرب امگا 3باعث كاهش تري گلیسرید ها به
میزان % 25-30میشوند
اثرات اسید هاي چرب امگا 3بر سطو ح تري گلیسرید ها به
مقدار آنها بستگي دارد به همین دلیل مقادیر باالتر اثرات
بیشتربي مي گذارند .بیشترین سودمندي بالیني آنها براي
هیپر لیپو پروتئینمي ها میباشد
اكنون ادعا میشود كه مصرف ماهي و روغن
هاي ماهي غني از EPAو DHAسطح
كلسترول و تري گلیسرید را خواهد كاست و
متعاقبا از میزان مرگ و میر نا گهاني قلبي
را مي كاهد
اسيد هاي چرب غير اشباع با يك پيوند 2
گانه سيس MUFA
با جانشین كردن MUFAبه جاي SFA
سطوح كلسترول سرم و LDLو تري
گلیسرید به همان میزان مصرف PUFA
كاهش میابد
اسيد هاي چرب غير اشباع با يك پيوند
دوگانه ترانس
استر و ایزومرهاي ترانس طبیعي اسید لینولئیك در مرحله
هیدروژنه شدن تولید میشوند و به صورت گسترده اي در
صنعت عذا ،براي سفت كردن روغن هاي غیر اشباع
استفاده مي شوند .چربي هاي سخت تر مانند مارگارین
سفت در مقایسه با مارگارین نرم حاوي اسید هاي چرب
ترانس بیشتري میباشند.اسید هاي چرب ترانس در گوشت
گاو و كره و چربي هاي شیر نیز وجود دارند % 50.
دریافت اسید هاي چرب ترانس از غذاهاي حیواني و 50
%دیگر روغن هاي گیاهي هیدروژنه میباشند
دریافت هاي زیا اسید هاي چرب ترانس نیز HDL
را كاهش میدهد .میانگین دریافت اسیدهاي چرب
ترانس در حدود %8دریافت چربي كل تخمین زده
میشود .مصرف مناسب دسرهاي كم چرب خانگي ،
فراورده هاي لبي كم چرب و گوشت هاي كم چرب ،
دریافت اسید هاي چرب ترانس را كاهش مي دهد
.كاهش دریافت چربي كل و SFAنیز اسید هاي
چرب ترانس را كاهش میدهد
كلسترول رژيم غذاي
كلسترول رژیم غذایي كلسترول تام و كلسترول LDLرا باال
میبرد ..پاسخ به كلسترول در میان افراد به طور وسیعي
متفاوت است برخي ار مردم نسبت به كلسترول عكس
العمل پاییني دارند در حالیكه برخي دیگر نسبت به
كلسترول عكس العمل باالیي دارند .پیشنهاد شده است كه
افرادي كه به كلسترول عكس العمل باالیي دارنئ ممكن
است میزان كمي از كلسترول را به اسید هاي صفراوي
تبدیل كنند و این موصوع باعث افزایش كلسترول LDL
میشود
عالوه بر این مورد اثرات كلسترول رژیم غذایي به تنهایي
بر لیپید سرم ،كلسترول و اسید هاي چرب اشباع رژیم ،
LDLدارند .آنها با
اثر تشدید كننده اي بر سطح
همكاري یكدیگر باعث كاهش سنتز و فعالیت گیرنده
،LDLافزایش ، VLDLافزایش مجموع لیپو پروتئین
ها و كاهش انئازه شیلومیكرون میشوند .به طور كلي
دریافت كلسترول بعد از مطابقت با دیگر عوامل خطر
همانند سن و فشار خون و سطخ كلسترول سرم و كشیدن
سیگار ارتباط مثبتي با خطر CHDداشته است
سطوح كلسترول LDLدر افراد مصرف كننده رژیم هاي
كم چربي پایین است
رژیم هاي غذایي كم چرب كه داراي مقدار زیادي SFA
هستند در مقایسه با رژیم هاي غذایي كه چربي بیشتري
دارند كلسترول LDLرا كمتر نخواهند كرد .بنابراین
رژیمهاي كم چرب تنها زماني سطوح LDLرا پایین مي
آورند كه با كاهش SFAهمراه میباشند .
فيبر
فیبر هاي محلول مثل پكتین ها ،صمغ ها ،لعا بها ،پلي
ساكارید هاي جلبك هاي دریایي و برخي از همي
سلولوزها ،موجود در حبوبات ،جودوسر ،میوه ها
،پیسیلیوم ،كلسترول سرم و LDLرا كاهش میدهند
مقدار فیبر مورد نیاز براي ایجاد اثرات كاهش دهنده
لیپید توسط منابع غذایي متفاوت است .ببراي بهره
گیري از این اثر به حبوبات بیشتري نسبت به پكتین
یا صمغ ها نیاز است .وقتي كه فیبر هاي محلول به
رژیم غذایي كم چرب افزوده میشوند میانگین كاهش
براي
LDLحدود % 14
كلسترول
هیپركلسترولمي و % 10براي كلسترول طبیعي
خون خواهد بود .در مورد فیبر محلول مكانیسم هاي
پیشنهاد شده جهت كاهش كلسترول خون شامل موارد
زیر میباشد :
فیبر محلول به اسید هاي صفراوي مي پیوند كه این عمل از
مقدار كلسترول سرم براي باز گست به كیسه صفرا میكاهد
براي جلوگیري از سنتز كلسترول باكتري ها فیبر را براي
تركیب با استات ،پر.پیونات و بوتیرات تخمیر میكنند
فیبر هاي نامحلول مانند سلولز و لیگینین تاثیري بر روي
سطوح كلسترول سرم را ندارند .از دریافت كل فیبر
توصیه شده كه روزانه 25تا 30گرم میباشئ ،باید در
حدود 6-10گرم آن فیبر محلول باشد .این مقدار براي
بدست آوردن مقدار توصیه سده 5سروینگ یا بیشتر از
میوه هاو سبزي ها در روز و 6سروینگ یا بیشتر از
غالت یا دانه هاي كامل است
الكل
الكل هم بر روي تري گلیسرید كل و هم بر روي سطح
HDLكل اثر دارد.
قهوه
مصرف بیش از حد قهوه معمولي به میزان كمي كلسترول
تام ،كلسترول LDLرا افزایش میدهد .مطالعات جمعیت
زیادي از افراد ،از یافتن رابطه بین مصرف قهوه و بروز
CHDو مرگ و میر ناشي از آن ناتوان بوده اند .كساني
كه قهوه مینوشند به نظر میرسد چربي اشباع ،كلسترول و
سیگار بیشتري نسبت به دیگر افراد مصرف مي كنند و
احتماال از افرادي كه قهوه مصرف نمیكنند كمتر ورزش
میكنند
كلسيم
مكمل كلسیم باعث كاهش LDLبه مقدار كم میشود
.تجویز 1200میلیگرم كربنات كلسیم منجر به
كاهش LDLو افزایش HDLدر مردان كه تحت
رژیم مرحله 1قرار داشتند شد.كلسیم عالوه بر اینكه
در پیشگیري از استوپروز دخالت دارد ،.اثر
كاهندگي چربي هاي خون را نیز دارد
پروتيئن سويا
مطالعات نشان داده اند كه مصرف پروتئین سویا
منجر به كاهش كلسترول تام به میزان %9و
كلسترول %13 HDLو تري گلیسیرید
%11میشود و بر روي HDLتاثیري ندارد
رژيم غذايي گام 1و2
رژیم غذایي گام 1و 2بر دانه هاي كامل ،
غالت ،حبوبات ،سبزیجات ،میوه ها ،
گوشت هاي بدون چربي ،ماكیان ،ماهي و
محصوالت لبني بدون چربي تاكید میكند
.برخي تدابیر مختلف براي كاهش چربي و
اسید هاي چرب اشباع شامل :
اجتناب از مصرف چربي ها مثل مالیدن چربي بر روي غذا
اجتناب از مصرف گوشت قرمز یا كاهش آن
مصرف غذاهاي كم چرب مخصوصا انواع صنعتي آنها مثال سس
ساالد بدون چربي
اصالح رایج غذاها براي كم كردن چربي مثال گرفتن پوست مرغ
جایگزین كردن غذاهاي كم چرب به جاي غذاهاي پرجرب مثال
شیر بدون چربي به جاي شیر كامل
در این رژیم غذایي گوشت به 5تا 6اونس در هر روز و تخم
مرغ به 3عدد در هفته محدود میشود جربي اشباع و كلسترول
موجود در گوشت و ماهي و ماكیان نیز باید كنترل شود
مقدار پروتئین و روي و آهن در گوشت هاي بدون چربي باال
است .بنابراین اگر بیمار بخواهد گوشت مصرف كند
مقداري در حدود 6انس یا كمتر در روز مجاز است .در
حالتي مشابه براي محصوالت لبني انواع بدون چربي
توصیه میشود هیچ یك از گروه هاي غذایي حذف نمي شود
براي كم كردن چربي رژیم غذایي ،انواع گوشت بیشتر
محدود میشود .بعضي از بیماران مخصوصا آن هایي كه
نیازمند كاهش وزن هستند .عال قه دارند كه از سیستم
جانشیني براي رژیم هاي مرحله 1و 2استفاده كنند اگر چه
برخي از بیماران به روش جانشیني روي مي آورند ولي
برخي دیگر به محاسبه گرم روي میآورند
رژیم هاي مرحله 1شامل چربي كمتر از % 30كل انرژي
توصیه شده میباشد كه از این مقدار 8-10درصد از اسیدهاي
چرب اشباع میباشد .دریافت كلسترول به كمتر از 300میلیگرم
در روز محدود میشود .
رژیم مرحله 2شامل همان درصد هاست فقط با این تفاوت كه اسید
هاي چرب اشباع به كمتر از % 7كل انرژي و كلسترول به
كمتر از 200میلیگرم در روز كاهش مي یابد
در زمان كاهش چربي به كمتر از % 30كل انرژي،توصیه شده
غذاهاي پر كربوهیدرات میتواند جایگزین چربي شود .همچنین
تاكید بر مصرف نان هاي تهیه شده از دانه غالت كامل ،سبزي ها
،و میوه ها به عنوان جتنشین كردن كربوهیدرات باعث افزایش
فیبر رژیم غذایي میشود
در رژیم مرحله اول كلسترول سرم 3-14درصد كاهش مي یابد و
پیشنهاد میشود در زمان گرفتن رژیم ابتدا بعد از 6هفته و بعد از
3ماه كلسترول خون اندازه گیري شود .كفایت رژیم غذایي در
طول این مده باید مورد بررسي قرار گیرد
اگر بیمار پس از رعایت رژیم مرحله 1به مدت 3ماه به اهداف
تعیین شده در مورد لیپید هاي خون دست نیافت به او رژیم مرحله
2داده میشود .رژیم مرحله 2ممكن است كلسترول سرم را 3-7
درصد دیگر كاهش میدهد رژیم درماني باید pداقل 6ماه قبل از
شروع درمان داروئي مورد سنجش قرار گیرد
همراه با رژیم هاي غذایي مرحله 1و 2افزایش مصرف فیبر هاي
محلول را باید تشویق كرد فیبر هاي مpلول را میتوان با مصرف
مكرر حبوبات و غالت ودانه هاي كامل ،میوه ،سبزي هاي
فیبردار به دست آورد
غذاهاي غير مجاز
مغز ،جگر ،كله پاچه ،قسمت هاي چرب انواع گوشت
قرمز ،گوشت دنده ،گوشت چرخ كرده پرچرب ،سوسیس
،كالباس ،ماهي كنسرو شده در روغن ،گوشت غاز و
مرغابي ،خاویار ،شیر یا ماست پرچرب ،پنیر محلي ،
پنیر خامه اي ،بستني ،زرده تخم مرغ ،سس هاي حاوي
زرده تخم مررغ و كرمدار ،روغن هاي حاوي چربي
اشباع ،كره ،دنبه ،روغن حیواني ،روغن نارگیل ،
مارگارین ،شیریني جات خامه دار ،كیك ،شكالت ،
چیپس و غذاهاي سرخ كرده
پرفشاري و نقش تغذيه
پرفشاري خون به علت شیوع باال و عوارض وخیم و یدون عالمت
بودن یكي از مسائل سالمتي و درماني انسان میباشد و پرفشاري
خون به نام كشنده بیصدا معروف است و خطر بیماري هاي قلب و
عروق هم در افراد مبتال به پرفشاري خون ( فشار سیستولي باالي
140و یا دیاستولي باالي 90میلیمتر جیوه ) و هم در كساني كه
فشار خون آنها در محدوده طبیعي میباشد با افزایش فشارخون
افزایش مي یابد.افزایش 20میلیلیتر جیوه در فشار سیستولي
منجر به افزایش %60مرگ و میر حاصل از CHD ،CVD
میشود شیوع پرفشاري خون به سن ،جنس ،نژاد بستگي دارد .
آخرین بررسي سالمت ملي آمریكا حاكي از این است كه
%52مردان و %21زنان قشار خون 140/90 mmHgیا
باالتر دارند
در آخرین بررسي شهر تهران در طرح سالمت شیوع پرفشاري
خون دیاستولي در محدوده سني 25تا 65سال %23و سیستولي
تنها % 10بوده است
% 50افراد مبتال به پرفشاري خون از بیماریهاي قلب و عروقي
یا بیماریهاي احتقاني قلب و %33سكته قلبي و % 10-15در
اثر بیماري هاي كلیوي میمیرند
لذا با توجه به اهمیت موضوع و شیوع باالي پرفشاري خون
اهمیت رژیم هاي DASHو محدود از سدیم و نقش تغذیه در
پیشگیري و كاهش پرفشاري خون مشخص میشود
رژيم DASH
رژیم DASHیك برنامه غذایي است سرشار
از سبزیجات ،میوه ها و لبنیات كم چرب كه
از نظر چربیهاي اشباع ،كلسترول و چربي
كل محدود شده است این برنامه همچنین
شامل غالت كامل ،ماهي ،ماكیان و مغز
دانه هاست .این رژیم غني از منیزیم ،
پتاسیم ،كلسیم و پروتئین و فیبر است
موارد استفاده از رژيم DASH
(a
(b
پیشگیري و كنترل فشار خون باال به تنهایي یا به
همراه داروهاي كاهنده فشارخون
كاهش ابتال و مرگو میرهاي بیماري هاي مرتبط با
پرفشاري خون ،سكته ها ،بیماري هاي قلبي و
عروقي و بیماري هاي كلیوي
نا رسائي احتقاني قلب
نا رسائي احتقاني قلب ، )congestive heart failure(CHF
مجموعه اي از عالئم بالیني است كه به دلیل اختالل در عملكرد
دهلیز چپ در خون رساني به سایر اعضاي بدن ایجاد میشود و
این عالئم شامل خستگي ،تنگي نفس و احتقان است .علت اصلي
CHFایسكمي پیش رونده در عروق كرونر است CHFسمت
راست منجر به ادم در دست ها و پاها و خستگي میشود ,CHF
سمت چپ بر ریه ها تاثیر گذاشته و باعث ادم ریوي و مشكالت
تنفسي میشود
با وجود اینكه CHFدر افراد بسیار چاق اتفاق مي افتد ،میتواند
باعث كاشكسي قلبي شود ( كاهش شدید استها ،تحلیل بافت
چربي و عضالني و وجود ادم)
هدف از رژيم در ماني و مداخالت تغذيه اي
(1
(2
(3
(4
(5
حفظ و نگهداري وزن ایده ال
پیشگیري از كاشكسي قلبي
بهبود كمبودهاي تغذیه اي
پیشگیري از مصرف محركهاي قلبي
از بین بردن یا كاهش ادم
مشخصات رژيم
به منظور جلوگیري از بروز ادم و كاهش
فشار خون در بیماران مبتال به CHFرژیم
هاي محدود از سدیم توصیه میشود
رژیم محدود از سدیم در موارد زیر توصیه میشود
c
فشار خون باال
بیماري هاي حاد و مزمن كلیه
بیماري كبد
درجه محدودیت سدیم به شدت بیماري ،وجود و میزان ادم و
درمان داروئئ وابسته است.متخصصین محدودیتي در حد
3000 mg/dayرا به منظور افزایش مقبولست و پذیرش
رژیمي توصیه مكنند
مشخصات رژیم هاي محدود از سدیم
4000گرم
حذف غداهاي غني از سدیم
نمك حداكثر نصف قاشق مرباخوري در
روز
( 1ق.م نمك طعام حاوي 2300میلي
گرم سدیم است )
راهنماي كلي براي انتخاب غذا در 3000میلیگرم
سدیم
غذاهاي با سدیم باال ،نوشیدني هایي مثل نوشابه و
غذاهاي پر ادویه مثل fast foodها،سس ساالد،
گوشت هاي نمك سود ،غذاهاي كنسرو شده ،ترشي
سبزیجات ،میان وعده هاي شور ؛گوشت قرمز
وسس سویا
نمك یه میزان 1/4قاشق مربا خوري در هنگام پخت
غذا یا روي میز استفاده شود
راهنماي كلي براي انتخاب غذا در 2000میلیگرم سدیم
غذاهاي آماده و فرایند شده و نوشابه هاي با سدیم باال خذف
شود
تمام نمك در طول پخت و روي میز حذف شود
شیر و محصوالت لبني را تا 480mlدر روز محدودشود
بر چسب مواد غذایي كنسرو شده و غذاهاي فوري از
نظر محتوي سدیم كنترل و با نوع كم سدیم در صورت
دسترسي جایگزین شود
راهنماي كلي براي انتخاب غذا در 1000میلیگرم سدیم
غذاهاي آماده و فرایند شده و نوشابه هاي با سدیم باال
خذف شود
غذاهاي كنسرو شده و آماده شده با نمك ،پنیر ،مارگارین
و سس ساالد حذف شود
نان هاي معولي به میزان 2سروینگ در روز محدود
شود
شیر و محصوالت لبني تا 480میلي لیتر محدود شود
تمام نمك یا محصوالت داراي سدیم باال در طول پخت و
روي میز حذف شود
راهنماي كلي براي انتخاب غذا در 500میلیگرم سدیم
این برنامه براي مدت كوتاهي در بیماران بستري استفاده میشود زیرا
رژیم غذایي حاوي كمتر از 1000mgسدیم ممكن است به دلیل
محدود كردن شیر و محصوالت لبني از نظر كلسیم ناكافي باشد
غذاهاي فرایند شده و كنسرو شده حاوي سدیم را حذف شود
هیچ محصول حاوي سدیم و یا نمك در حین پخت غذا و یا روي
میز استفاده نشود
سبزیجات محتوي مقادیر باالي سدیم طبیعي حذف شود
شیر و محصوالت لبني تا 240mlدر روز محدود شود
نان كم سدیم به جاي نان معمولي استفاده شود
از آب مقطر براي پخت و پز و نوشیدن استفاده شود
مواد غذايي غير مجاز
نمك طعام ،ادویه هاي نمك دار ،سس هاي حاوي نمك ،انواع
سس هاي آماده ،رب گوجه فرنگي شور ،سس سویا ،
خیارشور ،انواع شور ،خردل ،زیتون پرورده ،گوشت
هاي كنسرو شده و نمك سود ،سوسیس كالباس ،عصاره
آماده گوشت ،سس هاي تهیه شده با آبگوشت ،ماهي دودي
،ساردین ،ماهي كنسرو شده ،چیپس ذرت یا سیب زمیني
،ذرت بو داده كه در تهیه آن نمك استفاده شود ،پنیر (
بجز پنیر هاي كم نمك ) و انواع كنسرو
نوصيه هاي كلي تغذيه اي براي بيماران
فلبي عروقي
پرهیز از مغز ،جگر ،كله پاچه ،قسمت هاي چرب
انواع گوشت قرمز ،گوشت دنده ،گوشت چرخ كرده
پرچرب ،سوسیس ،كالباس ،ماهي كنسرو شده در
روغن ،گوشت غاز و مرغابي ،خاویار ،شیر یا ماست
پرچرب ،پنیر محلي ،پنیر خامه اي ،بستني ،زرده
تخم مرغ ،سس هاي حاوي زرده تخم مررغ و كرمدار
،روغن هاي حاوي چربي اشباع ،كره ،دنبه ،روغن
حیواني ،روغن نارگیل ،مارگارین ،شیریني جات
خامه دار ،كیك ،شكالت ،چیپس و غذاهاي سرخ كرده
محدودیت مصرف كافئین
افزایش مصرف فیبر غذایي همراه با مایعات كافي
بخصوص فیبرهاي محلول در آب نظیر پكتین ،موسیالژ ،
صمغ ها كه باعیث كاهش ، LDLكلسترول مسیشوند كه
منابع غني فیبر هاي محلول عبارند از میوه ها ،سبزي
ها ،جودوسر ،سبوس جو ،حبوبات)
افزایش مصرف آب انگور ،گریپ فروت ،چاي ،پیاز ،
و سیب كه حاوي فالونوئید هاست توصیه میشوند
مصرف ویتامین Eبه دلیل خاصیت آنتي اكسیداني آن به
مقدار 100-200 IUمیتواند مفید باشد
باال بودن سطح هموسیستئن خون عامل خطر مستقیم در بیماري
كرونر قلبي است در صورتي كه میزان همو سیستئین باال باشد
غذاهاي غني از فوالت و ویتامین هاي , B12 B2 , B6باید
بیشتر مصرف شوند یا اینكه به صورت مكمل دریافت شوند
افزایش مصرف ویتامین هاي فوق باعث كاهش سطح هموسیستئن
خون میسود
چاقي همراه با باال بودن نسبت دور كمر به دور باسن ()WHR
در هر دو جنس باید اصالح شود .در زنان WHRبیشتر یا
مساوي 0/8و در مردان بیشتر یا مساوي 1به معناي چاقي
شكمي است كه خود عامل خطر در بیماري هاي قلبي عروقي است
توصیه میشود كه بیمار در روز 5تا 6وعده كوچك دا شته باشد
و مایعات بیشتري مصرف كند
بیمار ممكن است به رژیم كاهش وزن اختیاج داشته باشد
رژیم نرمال با توجه به میزاان نمك مصرفي و غذاهاي سدیم دار
،حاوي 4-10 gسدیم است .براي پیشگیري از فشار خون باال
مصرف نمك باید در حد 6گرم در روز باشد
میزان سدیم به طور طبیعي در منابع حیواني ( شیر ،پنیر ،تخم
مرغ ،گوشت قرمز ،ماكیان باالست )
سبزي هایي نظیر كرفس ،اسفناج ،شلغم سفید ،چغندر ،برگ
سبز چغندر ،ساقه هاي كنگر غني از سدیم هستند ( 50-80
میلیگرم در هر واحد )+
میزان سدیم در رژیم هاي كاهش كلسترول مرحله اول و دوم
نباید بیشتر از 2400 mg/dayباشد
براي كاهش اسید اوریك منابع پورین مانند گوشت قرمز ،پنیر
كهنه ،ماء الشعیر ف،ماهي سالمون و آزاد ،عدس محدود شود
آب انار ،گریپ فروت و میوه هاي ترش فشار
خون را پایین مي آورند
چاي ترش هم فشار خون را پایین مي آورد
تره تیزك یا شاهي در كاهش فشار خون موثر
است
دارچین ،زنجبیل و فلفل فشار خون را پایین مي
آورند