Transcript HTN2015

‫اهداف‪:‬پس ازمطالعه این فصل انتظارمی رود بتوانید ‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ (1‬فشارخون را تعریف کرده وتقسیم بندي آن را شرح دهید‪.‬‬
‫‪ (2‬عوامل خطر زمینه ساز فشارخون باال را نام برده و شرح دهید‪.‬‬
‫‪ (3‬عالئم بیماري فشارخون باال را شرح دهید‪.‬‬
‫‪ (4‬عوارض بیماري فشارخون باال را شرح دهید‪.‬‬
‫‪ (5‬راههاي پیشگیري از بروز بیماري فشارخون باال را شرح دهید‪.‬‬
‫‪ (6‬نکات مورد توجه در هنگام اندازهگیري فشارخون را شرح دهید‪.‬‬
‫‪ (7‬فشارخون بیماران را بطور عملی اندازه گیري نمائید‪.‬‬
‫‪ (8‬پیگیري ‪ ،‬مراقبت وآموزش بیماران فشارخونی را شرح دهید‪.‬‬
‫‪ (9‬غربالگري بیماران فشارخونی را شرح دهید‪.‬‬
‫‪ (10‬توصیه هاي الزم به بیماران مبتال به فشارخون باال را شرح دهید‪.‬‬
‫‪Mojtaba Sehat‬‬
‫‪3‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫خون بعلت داشتن نیرو ( فشار ) در شریانهاي اعضاء بدن جاري‬
‫میشود و مواد غذایی و اکسیژن را به قسمتهاي مختلف بدن میرساند و‬
‫همچنین مواد زاید را از بافتها دور میکند ‪ .‬این نیرو که توسط‬
‫ضربان قلب ودر اثر برخورد خون به جدارشریان بوجود میآید فشار‬
‫خون نامیده میشود‬
‫فشار خون در دو سطح اندازه گیري میشود ‪:‬‬
‫‪ ‬فشارخون سیستول یا ماکزیمم‪ :‬زمانی که قلب منقبض میشود و خون وارد‬
‫سرخرگها میشودو در این حالت فشار خون به حداکثر مقدارخود میرسد‬
‫‪ ‬فشارخون دیاستول یا مینیمم‪ :‬زمانی که قلب در حالت استراحت است و در‬
‫اینحالت فشار خون به حداقل مقدارخود میرسد‪.‬‬
‫‪ ‬این دو فشارخون را به صورت کسری نمایش می دهند‪120/80 :‬‬
‫فشار خون باال‬
‫‪ ‬نرمال‪ :‬کمتر از ‪ 120/80‬میلی متر جیوه‬
‫‪ ‬مرحله قبل از فشار خون باال‪ 120-80/139-89 :‬میلی متر جیوه‬
‫‪ ‬فشار خون باال‪≥140/90‬‬
‫‪ ‬اگر فردی دچار بیماری دیابت باشد تعریف فشار خون فرقی می کند؟‬
‫فشار خون وی باید کمتر از ‪ 130/85‬میلی متر جیوه باشد ‪.‬‬
‫در مواردی که فشارخون ماکزیمم در یک گروه و فشارخون می نیمم در گروه دیگر قرار میگیرد‪ ،‬فشارخون را در گروه باالتر‬
‫دسته بندي میکنیم‪.‬به عنوان مثال اگر فشارخون ماکزیمم ‪ 145‬میلیمتر جیوه و مینیمم ‪ 86‬میلیمتر جیوه باشد‪ ،‬فشارخون رادر‬
‫گروه فشارخون باال قرار می دهیم‪.‬‬
‫جدول ‪ -1‬تقسیم بندی هیپرتانسیون براساس ‪JNC7‬‬
‫در افراد باالی ‪ 18‬سال‬
‫فشار خون سیستولیک‬
‫فشار خون دیاستولیک‬
‫نرمال‬
‫‪< 120‬‬
‫‪< 80‬‬
‫پره هیپرتانسیو ( باالي نرمال)‬
‫‪120-139‬‬
‫‪80-89‬‬
‫مرحله اول هیپرتانسیون‬
‫‪140-159‬‬
‫‪90-99‬‬
‫مرحله دوم هیپرتانسیون‬
‫‪160-180‬‬
‫‪≤ 100‬‬
‫‪< 180‬‬
‫‪≤ 100‬‬
‫فشارخون شدید‬
‫‪6‬‬
‫‪‬‬
‫فشار خون تحت تاثیر عوامل زیر تغییر می کند‪:‬‬
‫‪ ‬وضعیت بدن‬
‫‪ ‬فعالیت مغز‬
‫‪ ‬فعالیت گوارشی‬
‫‪ ‬فعالیت عضالنی‬
‫‪ ‬تحریکات عصبی‬
‫‪ ‬تحریکات دردناک‬
‫‪ ‬مثانه پر‬
‫‪ ‬عوامل محیطی مانند دمای هوا‪ ،‬میزان صدا‬
‫‪ ‬مصرف دخانیات‪ ،‬الکل‪ ،‬قهوه‪ ،‬دارو‬
‫‪Mojtaba Sehat‬‬
‫فشار خون‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫حتی فشار خون سیستولیک ‪ 130‬تا ‪ 139‬یا دیاستولیک ‪ 89-85‬شانس‬
‫بیماری عروق کرونر را دو برابر می کند‬
‫هر ‪ 20‬میلیمتر فشار سیستولیک و هر ‪ 10‬میلیمتر فشار دیاستولیک شانس‬
‫مرگ ناشی از ‪ CADs‬را دو برابر می کند‬
‫تاثیر کدامیک بر مرگ ناشی از ‪ CADs‬بیشتر است؟‬
‫عدم درمان بیمار فشار خونی‪ %50 :‬با بیماری قلبی ‪ %33 ،‬سکته مغزی‬
‫و ‪ %15-10‬بعلت نارسایی کلیوی فوت می کنند‬
‫شیوع باالتر ‪ MI‬بی عالمت‬
‫افزایش هیپرتروفی بطنی و افزایش اترواسکلروز و آریتمی و نارسایی قلبی‬
‫كلیات‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪ .‬فشار خون باال گاهی «کشنده بیسر و صدا» ‪ Silent Killer‬نامیده‬
‫میشود زیرا تا مراحل انتهایی اکثرا ً هیچ عالمتی ندارد‪.‬‬
‫فشار خون بطور طبیعی در اثر استرس و فعالیت بدنی باال میرود‬
‫اما فردی که دچار بیماری فشار خون باال است‪ ،‬به هنگام استراحت نیز‬
‫فشار خونش باالتر از حد طبیعی است‪.‬‬
‫عالئم فشار خون‬
‫‪9‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫افرادیکه مبتال به فشارخون باالي اولیه هستند‪ ،‬ممکن است سالها‬
‫بدون عالمت باشند و از بیماري خود اطالعی نداشته باشند و‬
‫زمانی دچار عالئمی مثل سردرد ‪ ،‬تاري و اختالل دید ‪ ،‬درد‬
‫قفسه سینه ‪ ،‬سرگیجه و تنگی نفس به هنگام فعالیت میشوند که‬
‫دچار عوارض فشارخون باال شده اند‪.‬‬
‫در واقع این عالئم ‪،‬عوارض فشارخون باالست‪.‬لذا تنها راهی که‬
‫میتوان به آن پی برد ‪ ،‬اندازه گیري فشار خون بوسیله دستگاه‬
‫فشارسنج است‬
‫‪Mojtaba Sehat‬‬
‫عوارض بیماري فشار خون باال‪:‬‬
‫‪10‬‬
‫‪(1‬‬
‫سکته قلبی‪ :‬اگر فشار خون به مدت زیادي باال رود و به طور مناسب درمان نشود‪ ،‬به رگهاي بدن آسیب‬
‫می رساند وگاهی باعث پارگی این رگها میشود‪ .‬از جمله زیانهاي فشارخون باال در دراز مدت تصلب‬
‫شرائین است که موجب سختی شریانها و انسداد آنها می شود و نهایتا موجب کاهش جریان خون به عضله‬
‫قلب و سکته قلبی میگردد‪.‬‬
‫‪(2‬‬
‫سکته مغزی‪ :‬اگر مغز گرفتار شود سکته مغزي اتفاق میافتد و اگر ناگهان فشارخون افزایش یابد ممکن‬
‫است عروق مغز پاره شود و خونریزي هاي مغزي اتفاق افتد‪.‬‬
‫‪(3‬‬
‫اختالالت چشمی‪ :‬عروق چشم نیز در بیماري فشارخون باال گرفتار میشود و موجب اختالل بینایی به‬
‫شکلهاي مختلف میگردد‪.‬‬
‫‪(4‬‬
‫اسیب عروق محیطی‪ :‬اگر رگهاي اندام تحتانی دچار تصلب شرائین شوند درد عضالت به هنگام راه‬
‫رفتن ایجاد میکند‪.‬‬
‫‪(5‬‬
‫ناتوانی جنسی نیز از عوارض گرفتاري عروق پا ناشی از فشارخون باالست‪.‬‬
‫‪(6‬‬
‫اسیب کلیه ها‪ :‬در فشارخون باال کلیه ها بیمار می شوند و ممکن است به نارسایی کلیه منجر گردد‪.‬‬
‫‪(7‬‬
‫نارسایی قلبی‪ :‬عالوه بر گرفتاري عروق قلب عضله قلب ضخیم میشود و در صورت عدم درمان به موقع‬
‫بیمار مبتال به نارسایی قلب میگردد‪.‬‬
‫‪Mojtaba Sehat‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫اهمیت گروه پره هیپرتانسیو ( ‪BP‬باالی نرمال) ‪ %15 :‬مرگهای‬
‫منتسب به هیپرتانسیون دربیماران مبتال به ایسکمی قلبی در این‬
‫گروه اتفاق می افتد‪ .‬خطر استروک و بیماري قلبی در این گروه‬
‫باالتر از افراد با فشار خون کامالً طبیعی است ‪.‬‬
‫هركدام از فشار سیستول یا دیاستول باال باشد‪،‬هیپرتانسیون محسوب‬
‫میشود‪.‬‬
‫فشارخون سیستول و فشار نبض عوامل پیشگویی کننده در رخ داد‬
‫پیامدهای قلبی(به ویژه در افراد مسن) هستند‬
‫کنترل فشارخون می تواند تا ‪ %40‬خطر سکته مغزی و تا ‪%15‬‬
‫خطر سکته قلبی را کاهش دهد‪.‬‬
‫شیوع در جهان ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫به طور كلي شیوع هیپرتانسیون در افرادباالي ‪20‬سال‪%26،‬است‪.‬‬
‫در برخی کشورها مانند هندوستان حداقل ‪ %3.4 :‬مردان و ‪%6.8‬‬
‫زنان‬
‫در لهستان باالترین شیوع ‪ % 69 :‬مردان و ‪ %73‬زنان‬
‫در خاور میانه در بالغین در زنان ‪ %24‬و مردان‪%22‬‬
‫با افزایش سن ‪،‬شیوع بیماري افزایش مي یابد‪،‬بطوریكه ‪%50‬افراد‬
‫باالي‪60‬سال هیپرتانسیون دارند‪.‬‬
‫با افزایش شهر نشینی و افزایش سن جمعیت و چاقی موارد فشار‬
‫خون افزایش می یابد‪.‬‬
‫اپیدمیولوژی فشار خون درایران‬
‫‪13‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫در بالغین شیوع فشار خون مردان ‪ %25‬زنان ‪%29‬‬
‫در بالغین شیوع پیش فشارخون مردان‪ %60‬زنان ‪%45‬‬
‫با افزایش سن شیوع فشارخون در هردو جنس افزایش می یابد (بازای هر سال‬
‫‪0.45‬درصد) اما زنان بیشتر از مردان افزایش می یابد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫در سنین ‪ 15‬تا ‪ 34‬سال فشارخون مردان دوبرابر زنان‬
‫سنین ‪ 45‬تا ‪ 54‬سال زنان ‪ 1.5‬برابر مردان است‪.‬‬
‫بیشترین شیوع در آذربایجان شرقی ‪ %24.1‬و کمترین سیستان و بلوچستان ‪%8.8‬‬
‫مهمترین عوامل مرتبط با فشارخون در کشور‪:‬چاقی‪ ،‬چربی و قند خون و قوم کرد‬
‫فشارخون خطر بیماری قلبی‪ ،‬سکته مغزی و بیماری مزمن کلیه را ‪ 2-4‬برابر می کند!! و با کنترل‬
‫ان بروز بیماریهای قلبی عروق در مردان یک پنجم و در زنان ¼ کاهش می یابد(باالترین‬
‫میزان‪) PAR‬‬
‫در افراد میانسال فشارخون باالی نرمال خطر بیماریهای قلبی عروقی را ‪ %60‬افزایش می دهد اما‬
‫در افراد مسن چنین تاثیری را نشان داده است‪.‬‬
‫‪Mojtaba Sehat‬‬
‫اپیدمیولوژی فشار خون درایران‬
‫‪14‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫تنها ‪ %34‬از فشارخون خود اگاهی دارند(‪ %23‬مردان و ‪%45‬زنان)‬
‫‪ %25‬درمان می شوند(‪ %16‬مردان و ‪%33‬زنان)‬
‫‪ %6‬فشارخون کنترل شده دارند(‪ %4‬مردان و ‪ %8‬زنان)‬
‫‪ ‬تنها یک چهارم افراد تحت درمان فشارخون کنترل شده دارند!)‬
‫‪‬‬
‫علل عدم کنترل فشارخون در کشور‪:‬‬
‫‪ ‬عدم مقبولیت‪،‬‬
‫‪ ‬دانش ناکافی‪،‬‬
‫‪ ‬عدم ارتباط موثربرای مراقبت‪،‬‬
‫‪ ‬مشارکت ضعیف‬
‫‪Mojtaba Sehat‬‬
‫علل اصلی گسترش فشارخون باال و عوارض ان درجهان‬
‫‪15‬‬
‫‪Mojtaba Sehat‬‬
‫هیپرتانسیون در افراد ‪ 30-50‬سال‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫اغلب فشار دیاستولیك باال و فشار سیستولیك نرمال است‪.‬‬
‫ممكنست هم فشار سیستولیك و هم دیاستولیك باال باشد‪.‬‬
‫در مردها شایعتر است‪.‬‬
‫شایعترین علت آن ‪ :‬اولیه است‪.‬‬
‫مكانیسم ایجاد آن ‪ :‬افزایش مقاومت عروق محیطي است‪.‬‬
‫هیپرتانسیون ایزوله سیستولي‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫در افراد باالي ‪ 60‬سال ‪ ،‬فشار خون سیستولي باالتر از ‪mmhg‬‬
‫‪ 140‬و فشار خون دیاستولیك كمتر از ‪ 90 mmhg‬است‪.‬‬
‫مكانیسم ایجاد آن ‪ ،‬افزایش سفتي جدار رگ (‪ stifness‬شریاني )‬
‫است ‪.‬‬
‫معموالً در این گروه سني فشار سیستولي باالتر از ‪160 mmhg‬‬
‫درمان مي شود‪.‬‬
‫تفاوتهاي هیپرتانسیون در افراد جوان و مسن‬
‫‪140‬‬
‫‪ 160‬‬
‫جوان (كمتراز‪ 60‬سال)‬
‫‪ 60‬سال)‬
‫مسن ( بيش از‪90‬‬
‫افزايش فشارخون‬
‫افزايش فشارخون سيستولي و دياستولي ( هر‬
‫دو)‬
‫فشارخون سيستولي‬
‫مكانيسم ايجاد‬
‫افزايش مقاومت عروق محيطي‬
‫افزايش ضخامت جدارشريان‬
‫آپنه حين خواب‬
‫دارند‬
‫ندارند‬
‫آستانه شروع درمان‬
‫‪SBP‬‬
‫‪White Coat HTN‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫حدود یك سوم افرادي كه در مطب فشار خون باال دارند ‪ ،‬فشار‬
‫خون آنها در منزل نرمال است‪.‬‬
‫اگر فشاردر خارج مطب یا خانه کنترل شده باشد و فردصدمه به‬
‫ارگانهاي هدف نداشته باشد‪،‬هیپرتانسیون روپوش سفید مطرح مي‬
‫شود (‪)office – only HTN / white coat HTN‬‬
‫مكانیسم ایجاد ‪ :‬افزایش گذراي آدرنژریك ها در مطب‬
‫علل فشار خون‬
‫‪20‬‬
‫‪‬‬
‫اولیه‬
‫‪ ‬بیش از ‪ %95‬موارد فشار خون‬
‫‪ ‬علت نامشخص‪ ،‬عوامل زمینه ساز مختلف در بروز آن دخالت دارند‬
‫‪‬‬
‫ثانویه‬
‫‪ ‬معموال زیر ‪ 40‬ساله ها‬
‫‪ ‬علل ان ‪ :‬تغییر در ترشح هورمون ها یا کارکرد کلیه‬
‫‪ ‬با رفع علل زمینه ای به حالت نرمال برمی گردد‪.‬‬
‫‪Mojtaba Sehat‬‬
‫علل هیپرتانسیون ثانویه‬
‫علل ثانویه هیپرتانسیون ‪:‬‬
‫‪ ‬بیماری پارانشیم کلیه‪ :‬گلومرولونفریت حاد و مزمن ‪ ،‬پیلونفریت مزمن ‪ ،‬كلیه پلي‬
‫كیستیك ‪ ،‬نفروپاتي دیابتي ‪ ،‬هیدرونفروز‬
‫‪ ‬بیماري عروق كلیه ‪:‬تنگی شریان کلیه ‪ ،‬واسكولیت داخل كلیوي‬
‫‪ ‬اختالالت آندوكرین ‪ :‬سندرم كوشینگ ‪ ،‬آلدوسترونیسم اولیه ‪ ،‬فئوكروموسیتوم ‪،‬‬
‫آكرومگالي ‪ ،‬بیماریهاي تیروئید‬
‫‪ ‬کوارکتاسیون آئورت‬
‫‪ ‬داروها‪ :‬گلوكوكورتیكوئیدها ‪ ،‬مینرالوكورتیكوئیدها ‪ ،‬سمپاتومیمتیك ها ‪ ،‬استروژن ‪،‬‬
‫قرص هاي ضد بارداري ‪ ،‬سیكلوسپرین ‪ ،‬داروهاي ضد التهاب غیر استروئیدي (‬
‫‪ ، )NSAIDS‬مصرف زیاد الكل ‪ ،‬سوء مصرف مواد ( آمفتامین ‪ ،‬كوكائین )‬
‫‪ ‬آپنه حین خواب‬
‫‪ ‬افزایش فشار داخل مغزي ‪ :‬تومورهاي مغزي ‪ ،‬انسفالیت‬
‫‪ ‬هیپرتانسیون ایجاد شده در حاملگي‬
‫عوامل خطرزمینه ساز(مستعد کننده) فشار خون باال‪:‬‬
‫‪22‬‬
‫‪(1‬‬
‫ارث ‪ :‬در برخی خانوادهها استعداد ابتالء به بیماري فشارخون باال وجود دارد‪ .‬یعنی اگر والدین ‪،‬‬
‫خواهر و یا برادر مبتالبه فشار خون باال باشند‪ ،‬احتمال ابتالء به فشار خون باال در فرد زیاد است ‪.‬‬
‫‪(2‬‬
‫جنس ‪ :‬شیوع فشار خون باال در مردان جوان و میانسال بیشتر از زنان جوان و میانسال (تا ‪ 50‬سال‬
‫)است اما در سنین باالتر این اختالف کم میشود ‪.‬‬
‫‪(3‬‬
‫سن ‪ :‬با افزایش سن شیوع فشار خون باال نیز افزایش مییابد ‪( .‬بازای هر سال ‪0.45‬درصد)‬
‫‪(4‬‬
‫افزایش چربی خون‬
‫‪(5‬‬
‫مصرف سیگار و سایر دخانیات‬
‫چربی خون باال و مصرف دخانیات اگر چه بطور مستقیم موجب افزایش فشار خون نمیشوند اما در دراز‬
‫مدت بعلت ایجاد بیماري تصلب شرائین (سختی جدار رگها) باعث تشدید فشارخون باال میگردند ‪.‬‬
‫‪(6‬‬
‫چاقی ‪ :‬احتمال ابتال به بیماري فشارخون باال در افرادیکه چاق هستند بیشتر است‪.‬‬
‫‪(7‬‬
‫بیماري قند ( دیابت ) ‪ :‬از عوارض مهم آن بیماري قلبی ‪ -‬عروقی‪ ،‬فشار خون باال ‪ ،‬اختالل بینایی و‬
‫آسیب کلیه میباشد‪.‬‬
‫‪Mojtaba Sehat‬‬
‫‪23‬‬
‫‪(8‬‬
‫کم تحرکی و نداشتن فعالیت جسمانی‪ :‬کم تحرکی از راههاي مختلف می تواند زمینه ساز فشار خون‬
‫باال باشد ‪ ،‬ازجمله کم تحرکی میتواند منجر به چاقی شده و چاقی یک عامل خطر زمینه ساز‬
‫فشارخون باال است ‪.‬‬
‫‪(9‬‬
‫حساسیت به نمک ‪:‬دربعضی ازافراد مصرف زیاد نمک (کلرورسدیم) همراه با افزایش فشارخون‬
‫خواهد بود و کاهش مصرف نمک رژیم غذایی در تنظیم فشار خون تائیر زیادي دارد‪.‬‬
‫‪ (10‬فشارهاي روحی و عصبی‪ :‬اگرچه تحقیقاتی وجود دارد که تاثیر فشارهاي روحی و عصبی در‬
‫افزایش فشارخون را نشان میدهد‪ ،‬اما شواهد مذکور براي تایید قطعی این رابطه کافی نیست‪.‬‬
‫توجه‪:‬افرادي که یکی از شرایط باال را داشته باشند ‪ ،‬جزء افراد در معرض خطر ابتالء به فشارخون‬
‫باال محسوب میشوند‪.‬‬
‫‪Mojtaba Sehat‬‬
‫نحوه برخورد با بیمار هیپرتانسیو‪:‬‬
‫سه هدف اصلی از ارزیابی اولیه بیمار با فشار خون باال ‪:‬‬
‫‪ -1 ‬بررسی صدمه به ارگانهای هدف (قلب‪ ،‬مغز‪ ،‬کلیه و چشم)‬
‫‪ -2 ‬بررسی ریسک فاکتورهای قلبی و بیماریهای همراه دیگر‬
‫‪ -3 ‬بررسی علل ثانویه احتمالی‬
‫این سه هدف با گرفتن شرح حال دقیق‪ ،‬معاینات فیزیکی و‬
‫آزمایشات اولیه پاراکلینیک به راحتی قابل انجام است‪.‬‬
‫نکات مهم در شرح حال بیماران‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫سن شروع هیپرتانسیون‪ ،‬طول مدت بیماری ‪ ،‬داروهای مصرفی قبلی‬
‫عالیم بیماری‬
‫مصرف داروهای دیگری که ممکن است هیپرتانسیون را ایجاد یا تشدید کنند ‪ ،‬باالخص‬
‫مصرف قرص ضدبارداري‪ ،‬داروهای گیاهی‬
‫سابقه فردی از نظر مصرف سیگار‪ ،‬الکل‪ ،‬نمک‪ ،‬چربی ‪ ،‬میزان فعالیت فیزیکی ‪ ،‬وزن فرد‬
‫سایر فاکتورهای خطر بیماریهای قلبی عروقی شامل دیابت ‪ ،‬دیس لیپیدمی ‪ ،‬بیماري عروق‬
‫محیطي ‪ ،‬سكته مغزي قبلي‬
‫وجود سابقه بیماری کلیوی در خانواده‬
‫سابقه هیپرتانسیون در خانواده‬
‫سابقه حمالت طپش قلب‪ ،‬سردرد و تعریق( فئوکروموسیتوم)‬
‫سابقه کرامپهای عضالنی ناگهانی در هیپرالدوسترونیسم‬
‫بیماریهاي همراه مانند آسم ‪ ،‬برونشیت مزمن ‪ ،‬نارسایي قلبي ‪ ،‬انفاركتوس قلبي ‪ ،‬هیپرتروفي‬
‫پروستات و ‪...‬‬
‫شرح حال وضعیت محیطی‪ ،‬اجتماعی و روانی ( موقعیت خانوادگی‪ ،‬شغل‪ ،‬تحصیالت‪)...‬‬
‫نکات مهم در معاینات فیزیکی بیمار‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫اندازه گیری فشارخون دوبار به فاصله دودقیقه در حالت خوابیده یا نشسته و‬
‫ایستاده از هردو دست و مبنا قرار دادن فشارباالتر‬
‫اندازه گیری ‪ BMI‬و نسبت دورکمر به دور باسن‬
‫سمع دقیق قلب ‪ :‬از نظر سوفلهای قلبی (نارسایی آئورت‪ ،‬سوفل کوارکتاسیون‬
‫آئورت)‬
‫سمع ریه ‪ :‬از نظر وجود رال یا ویزینگ ریوی‬
‫معاینه شکمی ‪ :‬سمع دور ناف از نظر برویی ابدومینال (تنگی شریان کلیه)‬
‫بررسی اندام ها از نظر ادم‬
‫مقایسه نبض رادیال و فمورال ‪ :‬از نظر کوارکتاسیون آئورت‪ ،‬بیماری آئورت‬
‫شکمی‬
‫توجه به وضعیت بالیني بیمار از نظر هیپرتیروئیدی‪ ،‬هیپوتیروئیدی‪ ،‬کوشینگ‬
‫معاینه چشم و بررسی رتینوپاتی فشارخون‬
‫معاینه ورید ژوگوالر‪ :‬اتساع و نبضهای غیرطبیعی‬
‫معاینه اندام تحتانی و ادم‬
‫‪‬‬
‫فشار سنج‪:‬‬
‫‪ ‬فشار سنج جیوه اي از بادي بهتر است‪.‬‬
‫‪ ‬سایز فشارسنج باید مناسب باشد ‪ :‬عرض كاف حداقل یك سوم طول بازو باشد و‬
‫طول آن ‪ 1.5‬برابر دور بازو باشد‪.‬‬
‫‪ ‬اگر فشارسنج كوچكتر از جثه فرد باشد ‪ ،‬بطور كاذب فشار خون را باالتر نشان‬
‫خواهد داد‪.‬‬
‫‪ ‬اگر فشارسنج بزرگتر از جثه فرد باشد ‪ ،‬بطور كاذب فشار خون را پایین تر نشان‬
‫خواهد داد‪.‬‬
‫‪ ‬محل بستن فشارسنج ‪ 1-2 :‬سانتي متر باالتر از حفره آرنج باشد‪.‬دقت كنید كه‬
‫‪bladder‬فشارسنج روي شریان قرار داشته باشد ( قسمت قدامي بازو)‬
‫‪‬‬
‫اگر یك نوبت فشار خون باالتر از طبیعي بود ‪ ،‬مجددا ً ‪ 5-2‬دقیقه بعد‬
‫تكرار شود و میانگین آن دو به عنوان فشار خون فرد در نظر گرفته‬
‫شود‬
‫نكات مهم در گرفتن فشار خون‬
‫‪‬‬
‫وضعیت بیمار‪ :‬در حالت نشسته روي صندلي ‪ ،‬دست راست روي تكیه گاهي و در سطح قرار داشته‬
‫باشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫از ‪30‬دقیقه قبل سیگار و كافئین استفاده نكرده باشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫مثانه خالی باشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫حداقل بیمار ‪ 5‬دقیقه قبل از گرفتن فشار خون استراحت كرده باشد ‪.‬‬
‫‪‬‬
‫نشسته یا خوابیده بر تخت‪ .‬استین دست راست باالزده شود و یا روی لباس به شرط نازک بودن‪.‬‬
‫‪‬‬
‫دست اویزان نباشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫فشار سنج نزدیک بازو باشد و با فاصله کمتر یک متر‪.‬‬
‫‪‬‬
‫کاف دو تا سه انگشت باالر ارنج‪ .‬وسط کیسه بر روی سرخرگ بازویی‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫هوا تخلیه شود‪.‬سپس هوا انقدر وارد می شود که نبض قطع شود‪ 30 .‬میلیمترجیوه اضافه تر باد‬
‫اضافه می کنیم‪.‬‬
‫باارامی هوا را خارج کنید و همزمان نبض را هم حس کنید اولین پالس نبض فشار سیستولی است با‬
‫گوشی زمانی که صدایی نشنیدید فشار دیاستولی است‪.‬‬
‫‪31‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫در افراد سالم تفاوت عمدها ي بین فشار خون در حالت خوابیده ( طاق باز ) ‪،‬‬
‫نشسته و ایستاده وجود ندارد ‪ ،‬ولی در افرادي که داروي پایین آورنده فشار خون‬
‫مصرف میکنند چون اختالف قابل توجهی در فشارخون خوابیده‪،‬نشسته و ایستاده‬
‫ایجاد میشود‪ ،‬لذامی بایست فشارخون را در حالت خوابیده و یا ایستاده اندازه گیري‬
‫کرد‪.‬‬
‫بطور طبیعی بین فشارخون دست راست و چپ ‪ 10‬تا ‪ 20‬میلی متر جیوه اختالف‬
‫وجود دارد (معموال دست راست فشارخون باالتري دارد) اما اختالف بیشتر از این‬
‫مقدار‪ ،‬غیر طبیعی است‪.‬‬
‫‪Mojtaba Sehat‬‬
‫آزمایشات پاراکلینیک که الزم است در هر فرد‬
‫هیپرتانسیو انجام شود ‪:‬‬
‫‪ ‬قند خون ناشتا‬
‫‪ ‬چربی (کلسترول‪ ،‬تری گلیسرید‪ )LDL ،HDL ،‬ناشتا‬
‫‪ ‬اوره وکراتی نین‬
‫‪ ‬هماتوکریت‬
‫‪ ‬سدیم و پتاسیم‬
‫‪ ‬کامل ادرار‬
‫‪ ‬اسیداوریک‬
‫‪ ‬الکتروکاردیوگرافی ( بررسی هیپرتروفی بطن چپ‪ ،‬نارسایی‬
‫قلبی‪،‬سکته قلبی‪)....،‬‬
‫آزمایشات دیگر در صورت ضرورت و بسته به ظن بالیني انجام مي‬
‫شود‬
‫مواردی که مطرح کننده علل ثانویه هیپرتانسیون است‬
‫‪ -1‬سن شروع بیماری ‪ :‬کمتر از ‪ 30‬سال و بیشتر از ‪ 55‬سالگی‬
‫‪ -2‬صدمه به ارگانهای هدف (کاردیومگالی‪ ،‬کراتی نین باال‪ ،‬رتینوپاتی درجه‬
‫‪ 2‬و باالتر‪ ،‬هیپرتروفی بطن چپ در ‪ECG‬‬
‫‪ -3‬فشار خون خیلی باال ‪≥180/110‬‬
‫‪ -4‬ادم ریوی مکرر‬
‫‪ -5‬موارد خاص ‪ :‬سابقه بیماری کلیوی در خانواده‪ ،‬شنیدن بروئی دور ناف‪،‬‬
‫وجود حمالت طپش و سردرد و تعریق‪ ،‬پتاسیم کمتر از ‪،3mEq/lit‬‬
‫نبض فمورال از رادیال ضعیف تر‬
‫‪ -6‬عدم پاسخ به درمانهای معمول‬
‫درمان ‪: HTN‬‬
‫فشارخون باالي اولیه درمان قطعی نداردواحتمال بهبودي کامل بسیار‬
‫نادراست‪ ،‬امااگر فشارخون باالبه موقع تشخیص داده و درمان شود و بیمار‬
‫بطور مرتب تحت مراقبت باشد‪ ،‬قابل کنترل است و می توان از عوارض‬
‫آن پیشگیري نمود‬
‫درفشارخون باالي ثانویه اگر علت و بیماریاي که سبب ایجاد فشارخون باال‬
‫شده است درمان شود‪،‬در اکثر موارد فشارخون به وضع طبیعی برمیگرددو‬
‫بیمار بهبود مییابد‪.‬‬
‫انواع درمان‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫درمان غیر دارویي ‪)Life Style modification ( :‬‬
‫درمان دارویي‬
‫نحوه كنترل فشار خون در بالغین بر اساس سطح فشار خون‬
‫زمان كنترل‬
‫تغيير درشيوه زندگي‬
‫دارو‬
‫هر‪ 2‬سال يكبار‬
‫‪-‬‬
‫‪-‬‬
‫به شرعدم وجود دیابت یا بیماری قلبی هر يكسال يكبار‬
‫بلي‬
‫‪-‬‬
‫‪Stage 1‬‬
‫درعرض ‪ 3‬ماه كنترل شود‬
‫بلي‬
‫ديورتيك تيازيدي دراغلب‬
‫كافي است يا سايرداروها‬
‫‪stage2‬‬
‫درعرض يكماه كنترل شود‬
‫بلي‬
‫تيازيد ‪ +‬يك داروي ديگر‬
‫‪stage3‬‬
‫ممكن است الزم باشد به اورژانس ارجاع داده شود‪.‬‬
‫بلي‬
‫نوع دارو بسته به شرايط‬
‫بيمار‪ .‬تركيب دو دارو‬
‫ضروري است‪.‬‬
‫‪normal‬‬
‫‪12‬‬
‫‪80‬‬
‫‪‬‬
‫‪prehypertension‬‬
‫درمان غیر دارویي‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫كاهش وزن‪ BMI :‬بین ‪ 18.5 – 24.9‬نگهداري شود‪.‬‬
‫اصالح چاقي شكمي‪( :‬دورشكم كمتر از‪95‬سانتیمتر در مردها و كمتر‬
‫از‪85‬سانتیمتر در زنها)‬
‫میزان نمك مصرفي كم شود ‪ :‬غذا كم نمك طبخ شود ‪ ،‬مواد غذایي شور‬
‫مصرف نشود‪ .‬نمك سر سفره حذف شود‪.‬‬
‫فعالیت فیزیكي مناسب ‪ :‬حداقل ‪ 30‬دقیقه در روز ‪ ،‬حداقل ‪ 5‬روز هفته‬
‫‪ .‬فعالیتهاي مناسب شامل پیاده روي تند ‪ ،‬دو ‪ ،‬شنا ‪ ،‬دوچرخه سواري ‪،‬‬
‫ورزش آیروبیك و سایر ورزش هاي ایزوتونیك است‪.‬‬
‫قطع الكل و سیگار‬
‫استفاده از رژیم غذایي ‪DASH (Dietary Approaches to stop‬‬
‫)‪ :hypertension‬رژیم سرشار از میوه ‪ ،‬سبزي ‪ ،‬لبنیات كم چرب ‪،‬‬
‫محدود كردن چربي اشباع‬
‫نكات مهم در درمان دارویي‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫قبل از شروع درمان ‪ ،‬بیمار را از فواید درمان و عوارض عدم كنترل‬
‫فشار خون آگاه كنید‪.‬‬
‫جهت جلوگیري از افت ناگهاني فشار خون( ایجاد سرگیجه ‪ ،‬ایسكمي‬
‫مغزي یا قلبي ‪ ،‬عدم همكاري بیمار)دارو را با حداقل دوز شروع كنید ‪:‬‬
‫مثالً آتنولول از ‪ 12.5-25‬شروع كنید‪ .‬هدف از كاهش فشار خون ‪،‬‬
‫كاهش ‪ 5-10 mmhg‬در هر مرحله است‪.‬‬
‫بهتر است از داروهاي طوالني اثرتر استفاده شود‪ ).‬آتنولول به جاي‬
‫پروپرانولول)‬
‫الزم است رژیم یك دارویي ‪ ،‬صبح موقع بیدار شدن از خواب مصرف‬
‫شود‪.‬‬
‫در اغلب افراد ‪ ،‬براي انتخاب اول دیورتیك تیازیدي مناسب است‪.‬‬
‫داروي انتخابي براي شروع درمان‪) ( first line‬‬
‫مي تواند هر كدام از ‪ 4‬دسته دارویي زیر باشد ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫دیورتیكهاي تیازیدي‬
‫كلسیم بلوكر دي هیدروپیریدین(نیفدیپین‪،‬آملودیپین(‪،‬‬
‫بتابلوكرها‬
‫مهاركننده آنزیم آنژیوتانسین‪ ) ( ACE – I‬بلوك كننده‬
‫رسپتورآنژیوتانسین ‪(ARB‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫اگر شخص ‪ ،‬بیماري دیگري داشته باشد ‪ ،‬داروي خاص خودش‬
‫را شروع كنید ( جدول شماره ‪) 6‬‬
‫تا كنترل فشار خون ‪ ،‬الزم است بیمار حداقل ماهیانه ویزیت‬
‫شود‪.‬‬
‫بعد از كنترل فشار خون ‪ :‬بیمار هر سه ماه ویزیت شود و‬
‫توصیه به كنترل ‪ BP‬در منزل شود‪.‬‬
‫حداقل سالي دو بار ‪ :‬اوره ‪ ،‬كراتي نین بیمار كنترل شود‪.‬‬
‫سایر آزمایشات بیمار سالي یكبار انجام شود‬
‫بیماریهاي همراه و داروي انتخابي آن‬
‫نارسايي قلبي‬
‫ديورتيك تيازيدي ‪ARB / ACE I ،‬‬
‫بعد از ‪MI‬‬
‫بتابلوكر ‪ARB / ACE I ،‬‬
‫ديابت‬
‫نفروپاتي‬
‫‪ –ARB / ACE I‬كلسيم بلوكر‬
‫سابقه استروك‬
‫‪ARB / ACE I‬‬
‫ديورتيك ‪ACE I ،‬‬
‫ديس ليپدمي‬
‫كلسيم بلوكر ‪ 1 ، ARB / ACE I ،‬بلوكر‬
‫ديورتيك ‪ ،‬كلسيم بلوكر‬
‫آسم و ‪COPD‬‬
‫كلسيم بلوكر ‪ACE I / ARB ،‬‬
‫حاملگي‬
‫متيل دوپا ‪ ،‬هيدراالزين ‪ ،‬بتا بلوكر ( با احتياط)‬
‫سن باال‬
‫درمان(ادامه)‬
‫‪41‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫در بعضی از بیماران با وجود رعایت درمان غیر دارویی فشار خون تا حد‬
‫مطلوب کاهش نمی یابد و الزم است براي تنظیم فشار خون باال از دارو نیز‬
‫استفاده شود‪.‬دارو توسط پزشک تجویز می شود ‪.‬‬
‫داروها ممکن است عوارضی مثل سرگیجه ‪ ،‬خواب آلودگی ‪ ،‬تنگی نفس شدید‬
‫‪ ،‬طپش قلب ‪ ،‬تهوع ‪ ،‬استفراغ و حساسیت ایجاد کنند که باید در سیر درمان‬
‫بیمار به آنها توجه داشت و در صورت مشاهده عوارض نامبرده ‪ ،‬بیمار‬
‫ویزیت شود تا مقدار دارو را کاهش داده و یا در صورت لزوم مصرف‬
‫داروي مورد نظر را قطع و داروي جدیدي تجویز شود ‪.‬‬
‫توجه داشته باشید که ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫عوارض جانبی داروها به معنی عوارضی است که فقط ناشی از مصرف داروست و باید اوال فرد‬
‫قبال این عالئم را نداشته باشد و ثانیا عوارض آن بیش از یکبار ظاهر شود ‪.‬‬
‫‪Mojtaba Sehat‬‬
‫درمان های غیر دارویی برای بیماران با فشارخون باال‪:‬‬
‫‪42‬‬
‫‪(1‬‬
‫تغییر رژیم غذایی ‪،‬‬
‫شامل مصرف میوه‪ ،‬سبزي وکاهش مصرف غذاهاي‬
‫پرچرب است‪.‬‬
‫‪(2‬‬
‫‪(3‬‬
‫‪(4‬‬
‫کاهش وزن‪ ،‬بدن افرادي که چربی در قسمت باالتنه مثل شکم دارند مستعد‬
‫ابتال به فشارخون باال وهیپرلیپیدمی (افزایش چربی خون )‪،‬دیابت و بیماري‬
‫عروقی هستند‪.‬‬
‫محدودیت مصرف نمک ‪ ،‬فشارخون را تا حدودي پائین میآورد ‪ ،‬بنا براین‬
‫باید از خوردن غذاهاي شور پرهیز نمود کاهش مصرف نمک از طریق کاهش‬
‫دفع کلسیم از راه ادرار از پوکی استخوان و سنگ کلیه نیزجلوگیري می کند‪.‬‬
‫ترك سیگار‪،‬به هر شکل آن (سیگار ‪ ،‬چپق‪ ،‬قلیان) از عوامل مهم ایجاد بیمارقلبی‪،‬عروقی‬
‫است‪ .‬در فرد مبتال به فشارخون باال بسیار ضروري است که بیمار از مصرف دخانیات اجتناب‬
‫کند‪.‬‬
‫‪43‬‬
‫‪(5‬‬
‫‪(6‬‬
‫‪(7‬‬
‫‪(8‬‬
‫ورزش منظم روزانه پیاده روي به مدت ‪ 30‬تا ‪ 45‬دقیقه (طی سه روز در هفته) می تواند‬
‫فشارخون باال را کاهش دهد‪.‬‬
‫افزایش مصرف پتاسیم‪.‬کاهش نمک همراه با مصرف پتاسیم خوراکی از پیشرفت‬
‫افزایش فشار خون جلوگیري میکند و تنظیم فشارخون را آسانتر مینماید کاهش پتاسیم خون منجر‬
‫به افزایش فشارخون می گردد ‪ .‬مصرف پتاسیم در کسانی که نارسایی کلیه دارند باید با احتیاط‬
‫صورت گیرد‪(.‬سبزیجات و میوه های تازه و حتی یخ زده)‬
‫کنترل چربی خون‪ .‬چربی خون باال یک عامل خطر مهم دیگر براي افزایش فشارخون‬
‫باالست ‪.‬پس الزم است که این اختالل نیز با رژیم غذایی و یا درمان برطرف شود‪.‬‬
‫کاهش میزان الکل مصرفی ( اگر مصرف می کند)‬
‫‪Mojtaba Sehat‬‬
‫وظایف پرسنل بهداشتی در برنامه پیشگیري و کنترل فشارخون باال‪:‬‬
‫‪44‬‬
‫‪-1‬غربالگري ‪ -2‬ارجاع ‪ -3‬پیگیري و مراقبت ‪ -4‬آموزش ‪ -5‬ثبت اطالعات‬
‫غربالگری‪:‬‬
‫‪ (1‬کلیه افراد ‪ 30‬ساله و باالتر(این گروه سنی بیشتر در معرض ابتال به‬
‫فشارخون باال هستند )‬
‫‪ (2‬آموزش‪ :‬قبل از اجراي برنامه غربالگري و همچنین درحین برنامه بایستی برنامه آموزش‬
‫همگانی در خصوص بیماري فشارخون باال ‪ ،‬اهمیت این بیماري و عوارض ناشی از‬
‫آن‪،‬تشخیص و درمان بموقع و مراقبت از بیماري‪ ،‬عوامل و رفتارهاي خطرزا اجراء کنند‪.‬‬
‫افرادي که پس از تکمیل فرم غربالگري فشار خون باال ‪ ،‬بعنوان فرد سالم شناخته شده اند ‪،‬‬
‫می بایست هر سه سال یکبار به همراه سایرافرادي که به سن ‪ 30‬سالگی می رسند‪ ،‬طبق‬
‫دستورالعمل مجددا در غربالگري بعدي شرکت داده شوند و فرم غربالگري فشارخون باال‬
‫براي آنها تکمیل شود ‪.‬‬
‫‪(3‬‬
‫ارجاع به پزشک ‪:‬‬
‫‪(4‬‬
‫‪(1‬‬
‫بعد ازتکمیل فرم غربالگري براي هر فرد ‪ ،‬اگر فرد داراي میانگین فشارخون ماکزیمم ‪ 140‬میلمتر‬
‫جیوه و بیشتر و یا فشارخون می نیمم ‪ 90‬میلی متر جیوه و بیشتر باشد‪،‬او را بمنظور تایید بیماري‬
‫فشارخون باال به پزشک ارجاع غیرفوري داده شوند‪.‬‬
‫ارجاع‬
‫‪45‬‬
‫‪(1‬‬
‫در زمان غربالگري و یادر هر مراجعه به خانه بهداشت‪ ،‬اگر میانگین فشارخون ماکزیمم ‪ 170‬میلی‬
‫متر جیوه یا بیشترباشد‪ ،‬فرد را ارجاع فوري دهید‪.‬‬
‫‪(2‬‬
‫اگر فردي با یکی از عالئم سردرد شدید‪ ،‬سرگیجه ‪،‬گیجی ‪،‬خواب آلودگی ‪ ،‬تاري و یا اختالل دید‪،‬‬
‫تنگی نفس ناگهانی ودرد قفسه سینه مراجعه کند‪ ،‬فشارخون او را اندازه بگیرید‪،‬اگر فشارخون ماکزیمم‬
‫‪ 140‬میلی متر جیوه یا بیشتر و یا فشارخون مینیمم ‪ 90‬میلیمتر جیوه و بیشتر بود او را به پزشک‬
‫ارجاع فوري دهید‪.‬‬
‫‪(3‬‬
‫بیماران مبتالبه فشار خون باال باید طبق نظر پزشک مراقبت شوند و اگر پزشک دستور خاصی براي‬
‫پیگیري نداشته باشد‪ ،‬هر سه ماه یکبار بیمار رابراي مراقبت ارجاع غیر فوري دهید ‪.‬‬
‫‪(4‬‬
‫فشارخون بیماران تحت درمان باید کنترل شده باشد( فشارخون هدف‪ ،‬فشارخون کمتر از ‪ 140‬بر‬
‫روي ‪ 90‬میلیمترجیوه است‪ ،‬مگر در موارد خاص که ممکن است طبق دستور پزشک فشارخون‬
‫هدف براي بیمار کمتر از مقدار تعیین شده باشد)‪.‬اگر در زمان مراقبت بیماران فشارخون ماکزیمم‬
‫‪ 140‬میلیمتر جیوه و بیشتر و یا فشارخون می نیمم ‪ 90‬میلیمترجیوه و بیشتر باشد ‪ ،‬بیمار را به‬
‫پزشک ارجاع غیر فوري دهید ‪ .‬در بیماران یک بار اندازه گیري فشار خون براي ارجاع به پزشک‬
‫کافی است ‪.‬‬
‫مراقبت و پیگیری‬
‫‪46‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫افراد بیمار بطور معمول باید حداقل ماهی یکبار توسط بهورز و‬
‫سه ماه یکبار توسط پزشک پیگیري و مراقبت شوند‬
‫در شرایط خاص ممکن است طبق دستور پزشک زمان پیگیري‬
‫و مراقبت کوتاهتر شود‬
‫براي هر بیمار یک دفترچه مراقبت بیماران مبتال به فشارخون‬
‫باال را با کمک کاردان و پزشک مرکز تنظیم و تکمیل شود و به‬
‫بیمار تحویل شود تا در هر بار مراجعه به پزشک به همراه خود‬
‫داشته باشد‪.‬‬
‫‪Mojtaba Sehat‬‬
‫آموزش‪:‬‬
‫‪47‬‬
‫‪(1‬‬
‫‪(2‬‬
‫‪(3‬‬
‫‪(4‬‬
‫‪(5‬‬
‫از مصرف نمک زیاد پرهیز شود ‪.‬‬
‫از پرخوري و مصرف غذاهاي پرچربی خودداري و در نتیجه از‬
‫چاقی پیشگیري شود‪.‬‬
‫از مصرف دخانیات پرهیز شود و در صورت مصرف دخانیات‬
‫هرچه سریعتر براي ترك برنامه ریزي گردد ‪.‬‬
‫فعالیت بدنی و ورزش مداوم و منظم افزایش یابد ‪.‬‬
‫افراد سالم حداکثر هر سه سال یکبارحتما فشار خونشان را اندازه‬
‫گیري نمایند ‪.‬‬
‫‪Mojtaba Sehat‬‬
‫آموزش وتوصیه هاي الزم به بیمار جهت اصالح شیوه زندگی ( مصرف‬
‫دخانیات ‪ ،‬کم تحرکی ‪ ،‬تغذیه نامناسب )‬
‫‪48‬‬
‫راهنماي تغذیه‬
‫‪ ‬خوردن سه وعده غذا به مقدار متعادل بهتر از خوردن یک وعده غذا اما به مقدار‬
‫زیاد است ‪ .‬ولی باید به یاد داشته باشید که نوع غذا خیلی مهمتر از مقدار آن است و‬
‫بطور کلی غذاهاي مصرفی باید متنوع وشامل انواع گوناگون مواد غذائی باشند‪.‬‬
‫‪ ‬از مصرف زیاد نمک خوداري کرده و از گذاشتن نمکدان سر سفره پرهیز کنید ‪.‬‬
‫‪ ‬غذاهاي کم چربی را انتخاب کنید و غذا را بیشتر به صورت آب پز ‪ ،‬بخار پز یا‬
‫کبابی تهیه کنید وحتی المقدور از خوردن غذاهاي سرخ کرده خودداري کنید ‪.‬‬
‫‪ ‬سعی کنید لبنیات کم چربی(کمتر‪ ، )%1.5‬گوشت کم چربی و مرغ بدون پوست‬
‫مصرف کنید ‪.‬‬
‫‪ ‬از سبزیجات ‪ ،‬ساالد و میوه جات به مقدار زیاد مصرف کنید ‪.‬‬
‫‪ ‬الگوی غذای ایران هرچند سطح چربی را باالمی برد اما با بیماری قلبی عروق‬
‫ارتباط ندارد اما الگوی غربی فشارخون را افزایش میدهد‬
‫‪ -1‬راهنماي تغذیه‬
‫ادامه‬
‫‪49‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫غذاهاي نشاسته اي مثل نان ‪ ،‬ماکارونی ‪ ،‬دانه هاي غالت با پوست و سیب‬
‫زمینی به مقدار متعادل مصرف کنید ‪.‬‬
‫از مصرف نوشابه هاي گازدار شیرین اجتناب کنید ‪.‬‬
‫مصرف شکر ‪ ،‬شیرینی ‪ ،‬شکالت ‪ ،‬کیک و بیسکویت را شدیدا کاهش دهید ‪.‬‬
‫بجاي کره ‪ ،‬روغنهاي جامد و یا دنبه از روغنهاي مایع استفاده کنید ‪.‬‬
‫گوشت‪ ،‬امعاء و احشاء ( جگر ‪ ،‬مغز ‪ ،‬دل ‪ ،‬قلوه )و کله و پاچه را کمتر‬
‫مصرف کنید ‪.‬‬
‫مصرف زرده تخم مرغ را محدود کنید ( حداکثر ‪ 3‬عدد در هفته )‪.‬‬
‫حبوبات مثل عدس ‪ ،‬لپه و لوبیا را بیشتر مصرف کنید ‪.‬‬
‫حتی االمکان نان تهیه شده از آرد سبوس دار مصرف کنید ‪.‬‬
‫استفاده از رژیم غذایي )‪ : DASH (Dietary Approaches to stop hypertension‬رژیم سرشار از میوه ‪،‬‬
‫اشباع‬
‫چربي‬
‫سبزي ‪ ،‬لبنیات كم چرب ‪ ،‬محدود كردن‬
‫‪Mojtaba‬‬
‫‪Sehat‬‬
‫‪ -2‬راهنماي ترك سیگار‬
‫‪50‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫براي کمک به فرد سیگاري به او بگوئید ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫ترك ‪ ،‬کار دشواري نیست ‪ .‬عالئم ترک یک یا دوهفته باقی میماند که ممکن است آزار دهنده باشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫اکثر افرادیکه مصرف سیگار را ترك کرده اند در همان هفته اول و ما بقی در طول سه ماهه اول به مصرف‬
‫مجدد سیگاررو می آورند که ممکن است به دلیل شرایط پیش بینی نشده یا فشارهاي روانی شدید باشد ‪.‬‬
‫‪‬‬
‫بخاطر داشته باشید سیگار کشیدن یک عادت است ‪ ،‬عادتی که میتوان آن را کنار گذاشت ‪.‬‬
‫‪‬‬
‫به یاد داشته باشید اکثر افراد سیگاري پس از چندین بار تالش ‪ ،‬موفق به ترك می شوند‪.‬‬
‫ترك سیگار داراي مراحل زیر است ‪:‬‬
‫‪(1‬‬
‫براي ترك تصمیم بگیرید‪.‬‬
‫‪(2‬‬
‫هر شب قبل از خواب به یکی ازدالیل ترك خود فکر کنید (مثال براي بهبود سالمتی ‪ ،‬براي بهتر شدن ظاهر‬
‫و…)‪.‬‬
‫‪(3‬‬
‫یک برنامه نرمشی – ورزشی را آغاز کنید ‪ ،‬مایعات بیشتري مصرف کنید ‪ ،‬استراحت کنید ‪ ،‬از خستگی‬
‫بپرهیزید‪.‬‬
‫‪(4‬‬
‫هیچوقت به این فکر نکنید که هرگز سیگار مصرف نخواهید کرد ‪ .‬فقط به فکر تعیین یک روز براي ترك‬
‫کردن باشید‪.‬‬
‫مراحل ترک‬
‫سیگارادامه‬
‫‪51‬‬
‫‪ (5‬از یکی از دوستانتان که او هم سیگار مصرف می کند بخواهید که با هم براي ترك مصرف‬
‫سیگار برنامه ریزي کنید و پول سیگار روزانهتان را پسانداز کنید‪.‬‬
‫‪ (6‬یک تاریخی براي ترك انتخاب کنید و روز ترك را به کلیه افراد خانواده ‪ ،‬دوستان و اطرافیان‬
‫اطالع دهید‬
‫‪ (7‬در روز ترك به خودتان بگوئید امروز سیگار مصرف نمی کنم و اینکار را انجام دهید‪.‬‬
‫‪ (8‬لباسهاي خود را تمیز کنید تا از بوي بد سیگار خالص شوید ‪.‬‬
‫‪ (9‬عادت تغذیهاي خود را تغییر دهید تا به کاهش تعداد مصرف سیگار کمک کند‪،‬براي مثال شیر‬
‫بنوشید‪.‬‬
‫‪ (10‬در موقع میل به مصرف سیگار بجاي آن یک لیوان آب بنوشید یا میوه میل کنید‪.‬‬
‫‪ (11‬در طول روز خود را مشغول کنید ‪.‬‬
‫‪ (12‬از افراد خانواده کمک بخواهید‪.‬‬
‫‪Mojtaba Sehat‬‬
‫‪ -3‬راهنماي ورزش‬
‫‪52‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫تمام ورزشها براي بدن مفید هستند ولی بهترین ورزش براي قلب ‪ ،‬ورزشی است که استقامت‬
‫بدن را افزایش دهد ‪.‬‬
‫ورزشهایی استقامت بدن را زیاد می کنند که در آنهاحرکات بدنی بطور پیاپی براي مدتی ادامه‬
‫داشته باشند مثل راه رفتن سریع ‪ ،‬دویدن ‪ ،‬شنا ‪ ،‬دوچرخه سواري و طناب زدن ‪.‬‬
‫حرکات موزون و مالیم بهترین نوع ورزش هستند‪ ،‬مانند دوچرخه سواري ‪ ،‬شنا ‪ ،‬راهپیمایی و‬
‫طناب زدن‬
‫باید به خاطر داشت که ورزش نکردن و فعالیت بدنی کم یکی از عوامل موثر در ابتالء به‬
‫بیماري قلبی است‬
‫‪‬‬
‫سعی کنید فعالیت بدنی جزئی از زندگی روزانه باشد ‪.‬‬
‫‪‬‬
‫باید به یاد داشت که ورزش به آرامی شروع شود و بتدریج افزایش یابد ‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫به اندازه اي ورزش کنید که احساس خستگی مطبوعی در شما بوجود آید ‪ ،‬نه به اندازهاي که‬
‫از پا بیافتید ‪ .‬سطح مطلوب ورزش یعنی اینکه درحین ورزش ضمن نفس نفس زدن بتوان‬
‫صحبت کرد ‪.‬‬
‫همیشه قبل از شروع ورزش ‪ ،‬خود را با حرکات ورزشی مالیم و نرمش گرم کنید‪.‬‬
‫‪Mojtaba Sehat‬‬
‫راهنماي ورزش‬
‫‪53‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫براي خاتمه ورزش ‪ ،‬بطور ناگهانی ورزش را تمام نکنید ‪ .‬سعی کنید براي‬
‫چند دقیقه با حرکات مالیمتر به ورزش ادامه دهید ‪.‬‬
‫تا یک ساعت بعد از صرف غذا ورزش را شروع نکنید ‪.‬‬
‫درد عضالت در حین ورزش را نادیده نگیرید ‪ .‬در واقع " بدن " می گوید "‬
‫ورزش کافی است !"‬
‫بهتر است حداقل هفته اي ‪ 3‬روز و روزانه ‪ 30‬دقیقه فعالیت بدنی انجام‬
‫شود‪.‬در صورتیکه نتوانید یکجا ‪ 30‬دقیقه فعالیت کنید میتوان فعالیت بدنی را‬
‫در طول روز به ‪ 3‬نوبت ‪ 10‬دقیقه اي تقسیم کرد‪.‬‬
‫‪Mojtaba Sehat‬‬
54
Mojtaba Sehat
55
Mojtaba Sehat
56
Mojtaba Sehat
‫‪57‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫اسامی افرادي که بعد از پایان غربالگري و در معاینات بهداشتی و درمانی‪،‬‬
‫بیمار مبتال به فشارخون باال تشخیص داده شوند‪ ،‬بایستی در فرم پیگیري‬
‫بیماران ثبت شود و تحت مراقبت قرار گیرند‪.‬‬
‫در صورت مراقبت بیمار بیش از یکبار در ماه‪ ،‬می توان این ستون را به‬
‫قسمتهاي افقی تقسیم نمود و تاریخ هر مراقبت را در قسمت مربوطه یادداشت‬
‫کرد ‪.‬‬
‫حداقل مراقبت بهورز ماهانه و حداقل مراقبت پزشک سه ماه یکبار است ‪.‬‬
‫مگر در مواردي که با نظر پزشک ‪ ،‬مراقبت با فاصله کمتر ضرورت داشته‬
‫باشد ‪.‬‬
‫‪Mojtaba Sehat‬‬
‫كریز هیپرتانسیون‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫تعریف ‪ :‬فشار خون دیاستولیك بیش از ‪ 140‬یا فشار كه همراه با حادثه حاد‬
‫عروقي باشد را كریز هیپرتانسیون گویند‪.‬‬
‫كریز هیپرتانسیون به دو گروه تقسیم مي شود‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪:Emergency :‬مواردي كه در عرض یك ساعت الزم است فشار خون بیمار كنترل‬
‫شود‬
‫‪‬‬
‫‪:Urgency HTN‬‬
‫‪‬‬
‫كریز فشار خون كه همراه با موارد فوق نباشد ‪ :‬در اینصورت فشار خون را آهسته تر و معموالً‬
‫در عرض ‪ 24‬ساعت كنترل مي كنند‪.‬‬
‫‪Emergency HTN‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫هیپرتانسیون بدخیم همراه با ادم پاپي‬
‫حادثه حاد عروقي مغزي ‪ :‬انسفالوپاتي ‪ CVA ،‬ایسكمیك یا هموراژیك ‪ ،‬هموراژي ساب آراكنوئید‬
‫حادثه حاد قلبي ‪ :‬دیسكسیون آئورت ‪ ،‬ادم حاد ریه ‪ ،‬انفاركتوس حاد قلبي ‪ ،‬آنژین ناپایدار ‪ ،‬بعد از‬
‫‪CABG‬‬
‫حادثه حاد كلیوي ‪ :‬گلومرول نفریت حاد ‪ ،‬هیپرتانسیون شدید بعد از پیوند كلیه‬
‫افزایش بیش از حد كاتكول آمین هاي سرم ‪ ،‬گریز هیپرتانسیون در فئوكروموسیتومار ‪ ،‬مصرف‬
‫كوكائین ‪ ،‬هیپرتانسیون ریباند بعد از قطع ناگهاني داروهاي آنتي هیپرتانسیون‬
‫اكالمپسي‪:‬‬
‫جراحي ‪ :‬هیپرتانسیون شدید در بیماري كه نیاز به عمل جراحي اورژانس دارد – هیپرتانسیون شدید‬
‫بعد از عمل جراحي كه همراه با خونریزي از محل ستورهاي عمل باشد‪.‬‬
‫سوختگي شدید یدن‬
‫اپیستاكسي شدید‬
‫در شرایط فوق باید در عرض یك ساعت فشار خون را كنترل كرد یعني فشار خون متوسط ( ‪ )MAP‬را‬
‫حدود ‪ %25‬نسبت به فشار اولیه كاهش داد و یا فشار خون دیاستولیك را به حدود ‪ 100 mmhg‬رساند‪.‬‬
‫‪MAP=(SBP+2DBP)/3‬‬
‫‪Urgency HTN‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫كریز فشار خون كه همراه با موارد فوق نباشد ‪ :‬در اینصورت‬
‫فشار خون)‪ (MAP‬را آهسته تر و معموالً در عرض ‪ 24‬ساعت‬
‫به میزان ‪ 20‬تا ‪ %25‬کاهش داد‪.‬‬
‫در اورژانس از قرص کاپتوپریل خوراکی یا زیرزبانی استفاده‬
‫می شود‪.‬‬
‫داروهاي تزریقي مصرفي براي كریز هیپرنانسیون‬
‫نوع دارو‬
‫دوز‬
‫شروع اثر‬
‫‪Furosemide‬‬
‫آمپول ‪20 mg‬و‪10‬‬
‫‪20 – 40 mg‬‬
‫هر‪ 1-2‬دقيقه تا كنترل‬
‫فشارخون‬
‫‪ 5-15‬دقيقه‬
‫هيپوكالمي‬
‫كاهش حجم‬
‫‪Nitroprusside‬‬
‫آمپول ‪50 mg‬‬
‫انفوزيون وريدي‬
‫فوري‬
‫تهوع ‪ ،‬استفراغ ‪ ،‬تعريق‬
‫مسموميت با‬
‫تيوسيانات‬
‫‪Nitroglycerin‬‬
‫‪5 Mg/cc‬‬
‫‪5 – 100 g‬‬
‫‪ 2-5‬دقيقه بعد‬
‫سردرد ‪ ،‬تهوع‬
‫‪Hydralazine‬‬
‫آمپول ‪20 mg‬‬
‫‪ 5- 10 mg‬هر‪ 4-6‬ساعت‬
‫وريدي‬
‫‪ 10‬دقيقه بعد‬
‫تاكيكاردي ‪ ،‬هيپوتانسيون‬
‫‪25/0-10 g / kg / min‬‬
‫عوارض‬
‫هیپرتانسیون مقاوم ‪( Resistant HTN‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫تعریف‪ :‬علیرغم مصرف ‪ 3‬دارو با دوز كامل كه حداقل یكي از آنها‬
‫دیورتیك باشد ‪ ،‬باز هم فشار خون به حد مورد نظر نرسد‬
‫علل‪:‬‬
‫بیشترین علت عدم همكاري بیمار ( عدم مصرف دارو ‪ ،‬مصرف نامنظم‬
‫دارو ‪ ،‬مصرف همزمان باالبرنده فشار خون ‪ ،‬عدم رعایت رژیم غذایي ‪،‬‬
‫استرس روحي و جسمي )‬
‫داروي نامناسب و یا دوز كم د ارو‬
‫وجود علت ثانویه كه عامل هیپرتانسیون است ‪.‬‬
‫ایجاد عارضه به دنبال هیپرتانسیون طول كشیده مثالٌ ًً نارسایي كلیه‬
‫قطع ناگهاني بعضي از داروهاي آنتي هاپپرتنسیو مانند بتابلوكر ها ‪ ،‬متیل‬
‫دوپا‬