Transcript دردهای کمر و تمرینات مربوط به آن

‫مقدمه‬
‫احساس درد و ناراحتی در ناحیه کمر ‪ ،‬عالمت شایع بسیاری از بیماریهای اسکلتی و غیر اسکلتی است‪ .‬و در جامعه‬
‫شیوع باالیی دارد و گاه تا ‪ %80‬از جمعیت را در بر میگیرد‪ .‬اغلب بیماران با درد حاد کمر یک اختالل عضالنی‬
‫اسکلتی دارند که طی ‪ 1-4‬هفته خودبخود بهبود مییابد و نیاز به درمان خاصی ندارد‪ .‬ولی ارزیابی پزشکی برای یافتن‬
‫مواردی که حائز اهمیت بوده یا نیاز به اقدام فوری پزشکی دارند‪ ،‬باید انجام شود‪ .‬اهمیت کمر درد از چند جهت مورد‬
‫توجه است ‪.‬‬
‫هزینه اجتماعی ساالنه باال‬‫عالیم مربوط به کمر شایعترین علت ناتوانی در بیماران کمتر از ‪ 45‬سال میباشند ‪.‬‬‫‪- 50%‬از کارگران بالغ هر سال دچار آسیب کمر میشوند ‪.‬‬
‫و تقریبا ‪ %1‬از جمعیت به علت درد پشت دچار ناتوانی مزمن هستند ‪.‬‬‫آناتومی ستون فقرات‬
‫قسمت جلویی ستون فقرات ‪ ،‬شامل اجسام مهرهای استوانهای شکلی است که توسط دیسکهای بین مهرهای از هم جدا‬
‫میشوند و توسط رباطهای طولی از جلو و عقب در کنار هم بطور ثابت قرار میگیرند‪ .‬دیسکهای بین مهرهای ‪،‬‬
‫متشکل از یک هسته ژالتینی مرکزی هستند که توسط حلقه غضروفی سفتی احاطه میشود‪ .‬دیبسکهای بین مهرهای کال‬
‫‪ 4/1‬طول ستون فقرات را تشکیل میدهند دیسکها در ناحیه گردن و کمر که حرکت بیشتری دارند‪ ،‬بزرگتر هستند‪.‬‬
‫دیسکها االستیک هستند و حرکت آسان مهرههای استخوانی را بر روی یکدیگر امکان پذیر میکنند با افزایش سن‬
‫خاصیت االستیک دیسک کاهش مییابد‬
‫قسمت عقب ستون فقرات ‪ ،‬شامل قوسهای مهرهای و هفت زائده است‪ .‬و از داخل این قوس ‪ ،‬نخاع عبور‬
‫میکند‪ .‬عمل قسمت عقب ستون فقرات ‪ ،‬حفاظت از طناب نخاعی و اعصاب موجود در مجرای نخاعی و‬
‫تثبیت ستون فقرات بوسیله اتصاالت عضالت و رباطهاست‪ .‬رشتههای عصبی از بین مهره خارج شده و به‬
‫مناطق مربوطه خود عصب دهی میکنند ‪.‬‬
‫علل کمر درد‬
‫ضربه ‪:‬ضربه به کمر میتواند به صورت رگ به رگ شدن و یا شکستگی مهره میباشد‪ ،‬رگ به رگ شدن‬
‫کمر ناشی از بلند کردن جسم سنگین ‪ ،‬افتادن به زمین یا کشیدگی ناگهانی عضالت کمر (مثال در تصادفات)‬
‫باشد که در اینجا درد محدود به کمر میباشد‪ .‬شکستگی مهرهها در بیماریهای پوکی استخوان شدید ‪،‬‬
‫سرطانهای متاستاتیک ‪ ،‬مصرف کورتونها و پرکاری تیروئید و پرکاری پاراتیروئید با ضربههای خفیف و یا‬
‫حتی بدون ضربه هم ممکن است رخ دهد ‪.‬‬
‫دیسک کمری ‪:‬معموال با درد کمر که به پا انتشار پیدا میکنند‪ ،‬مشخص میشود ‪.‬‬
‫آرتروز ستون فقرات ‪:‬بیماران غالبا دردی دارند که با حرکت افزایش مییابد و با سفتی و محدودیت حرکتی‬
‫همراه است ‪.‬‬
‫اسپوندیلیت آنکیلوزان ‪:‬بیماران غالبا مردان زیر ‪ 40‬سال هستند‪ .‬کمر دردی که با استراحت بدتر میشود و‬
‫با فعالیت تسکین مییابد مشخصه این بیماران است ‪.‬‬
‫تنگی مجرای نخاعی ‪:‬کمردردی که بالنگش کاذب همراه هست‪ ،‬اغلب حاکی از تنگی کانال نخاعی است ‪.‬‬
‫بیماریهای تخریبی مهرهها ‪:‬از قبیل تومورها (اولیه یا متاستاتیک )‪ ،‬عفونت (عفونتهایی مثل ماالریا‪ ،‬سل و‬
‫‪ )...‬و پوکی استخوان میتوانند مهرهها را درگیر کنند ‪.‬‬
‫درد ارجاعی از بیماریهای احشایی ‪:‬بیماریهای معده و روده و دستگاه تناسلی بعضی اوقات میتوانند باعث‬
‫کمر درد شوند ‪.‬‬
‫بیماریهای روانی ‪:‬بسیاری از بیماران مبتال به کمر درد مزمن (بیشتر از ‪ 3‬ماه) ‪ ،‬ممکن است دچار‬
‫افسردگی ‪ ،‬اختالل اضطراب و ناخوشی روانی باشند‪ .‬ضربههای روحی کودکی از جمله سوء استفاده فیزیکی‬
‫و جنسی میتواند باعث کمر درد مزمن شود ‪.‬‬
‫درد وضعیتی کمر ‪:‬در بسیاری از بیماران مبتال به درد مزمن کمر ‪ ،‬درد آنها مربوط به وضعیتهای نامناسب‬
‫نشستن ‪ ،‬ایستادن و کار کردن میباشد‪ .‬که دردشان با استراحت برطرف میشود‪ .‬در اینها ورزشهای تقویت‬
‫کننده عضالت کمر و شکم موثر میباشد ‪.‬‬
‫عالئم خطر همراه کمر درد‬
‫در هنگام بروز کمر درد باید علل جدی درد ستون فقرات که نیاز فوری به دخالت پزشک دارند‪ ،‬بررسی‬
‫شوند که از جمله آنها ‪ ،‬عفونت ‪ ،‬سرطان و ضربات شدید ستون فقرات و ‪ ...‬است‪ .‬عوامل خطر برای علل‬
‫زمینهای جدی کمر درد عبارتند از ‪:‬‬
‫سن باالی ‪ 50‬سال‬‫وجود سرطان یا سایر ناخوشیهای جدی در جای دیگر بدن‬‫عدم وجود کمر درد شبانه یا عدم بهبود درد با استراحت‬‫درد به مدت بیش از یک ماه‬‫بیاختیاری روده یا مثانه یا ناتوانی جنسی ناشی از فشار روی ریشههای عصبی‬‫تب بدون علت‬‫ضعف یا کرختی قسمتی از پا‬‫کمر درد با انتشار درد به پاها‬‫کمر دردی که با ایستادن افزایش مییابد و با نشستن برطرف میشود‬‫روشهای تشخیص علت کمردرد‬
‫تستهای آزمایشگاهی و عکس جهت ارزیابی اولیه کمر درد حاد (کمتر از ‪ 3‬ماه) و بدون عالیم جدی‬
‫ندرتا الزم میشود‪ .‬اگر فاکتورهای خطر بیماری جدی زمینهای وجود داشته باشند‪ ،‬آزمایشات پاراکلینیکی‬
‫بر اساس عالیم همراه دیگر ‪ ،‬الزم میشود ‪.‬‬
‫آزمایش خون و ادرار در موارد مشکوک به بدخیمی یا عفونت انجام میشود ‪.‬‬
‫عکس ساده (رادیوگرافی )عکسبرداری( ‪MRI‬‬
‫سی تی اسکن ‪ -‬میلوگرافی‬
‫الکترومیوگرافی ‪ (NCV ,( EMG‬برای بررسی سیستم عصبی محیطی انجام میگیرد ‪.‬‬
‫درمان‬
‫در کمر درد حاد (دردی که کمتر از ‪ 3‬ماه طول کشیده است) بهبود کامل در ‪ %85‬موارد که همراه درد‬
‫ساق پا نیست‪ ،‬دیده میشود‪ .‬اکثرا این بیماران دارای عالیم مکانیکی هستند یعنی دردی که با حرکت تشدید‬
‫میشود و با استراحت برطرف میشود ‪.‬در صورت وجود علت زمینهای کمر درد ‪ ،‬درمان بر اساس آن‬
‫انجام میگیرد‪ .‬در غیر اینصورت درمان تسکینی انجام میشود‪ .‬اصول کلیدی درمانهای تسکینی کمر درد‬
‫مسکنها و آموزش بیمار میباشد‪ .‬داروهایی که در درمان کمردرد حاد استفاده میشود‪ ،‬مسکنها‬
‫(داروهای )‪ ، NSAID‬استامینوفن ‪ ،‬شل کنندههای عضالنی و داروهای مخدر میباشند ‪.‬استراحت بیش‬
‫از ‪2‬روز نیاز نمیباشد و از سرگیری زودرس فعالیتهای فیزیکی سبک ‪ ،‬اقدامی مفید است ‪.‬‬
‫روشهای محافظت از کمر‬
‫اشیا سنگین بلند نکنید ‪.‬‬
‫هنگام بلند کردن اشیا از ساق پاها استفاده نمایید تا از کمر‬
‫جهت استراحت از صندلی دستهدار استفاده نمایید ‪.‬‬
‫به هنگام برخاستن از بستر ابتدا به یک سمت غلت بخورید و سپس با استفاده از بازوان و ستون قرار دادن‬
‫آنها برخیزید‬
‫درباره كمر درد و راههاي پیشگیري از آن‬
‫همة ما حداقل يك بار درد كمر را در طول زندگي تجربه كرده ايم كه عامل بالقو ِه وجود اين شرايط به طور‬
‫عمده مكان هـــاي كاري مي باشد‪ .‬عوارض استخواني ومفصلي ناشي از كار و تغيير شكل وضعيت طبيعي بدن‬
‫از زمان هـــاي قديم شناخته شده اند ‪.‬‬
‫شغل و كار ضمن اين كه زندگي كارگر را تأمين مي كند براي سالمت او نيز خطراتي را به بار مي آورد‪.‬‬
‫تكرار مداوم حركات يكنواخت باعث مي شود كه بدن حالتي را كه در موقع انجام دادن اين حركات به خود مي‬
‫گيرد حفظ نمايد ‪ ،‬در نتيجه از حالت طبيعي خود خارج شده و وضع غيرعادي به خود بگيرد كه ممكن است‬
‫باعث درد عضالت مربوط شود‪.‬‬
‫زیر طبقه بندي كرده اند‪:‬‬
‫) ‪1‬سن ‪ :‬شایع ترین سن ابتالي به كمردرد ‪ ،‬سنین میانسالي است‬
‫‪.‬‬
‫) ‪2‬بیماري ها ‪:‬از جمله پوكي استخوان ‪ ،‬اسكولیوز (خمیدگي بیش از حد ستون فقرات(‪ ،‬تنگي كانال نخاع و‬
‫آنفلوانزا را مي توان نام برد‪.‬‬
‫) ‪3‬ضربه ‪:‬ضربــه یـــا سقـوط به پشت مي تواند باعث كشیدگي یا پارگي بافت هاي اطراف ستون فقرات یا حتي‬
‫منجر به شكستگي استخوان شود‪.‬‬
‫) ‪4‬استرس یا عصبانیت ‪:‬هیجانات شدید مي تواند باعث انقباض عضالت پشت شود و عضالت منقبض شده مي‬
‫توانند درد ایجاد كنند‪ .‬همچنین عضالت منقبض شده‪ ،‬مستعد كشیده شدن هستند ‪.‬‬
‫) ‪5‬نحوة حركت ‪ :‬حركات ناشیانة پیچ خوردگي یـــا تقالي بیش از حــد مي تواند باعث كشش یا پارگي تاندونها‪،‬‬
‫لیگامانها (رباطها (و عضالت موجود در ناحیه كمر شود‪.‬‬
‫) ‪6‬ورزش نكردن ‪ :‬ستون فقرات انسان باید توسط عضالت قوي هم در ناحیه جلو و هم عقب حمایت شوند ‪ ،‬اگر‬
‫به اندازه كافي ورزش نكنیم این عضالت ضعیف گشته و ستون فقرات بدن را مستعـــــد آسیب مي كند‪.‬‬
‫) ‪7‬ورزش هاي غلط ‪ :‬در صورتي كه به طور مكرر مبتال به كمـــردرد مي شوید باید در ورزش مورد عالقه‬
‫تان كه باعث پیچش یا خم شدن ستون فقراتتان مي شود‪ ،‬تجدید نظر كنید ‪.‬‬
‫) ‪8‬عادت خوابیدن ‪ :‬طرز خوابیدن مي تواند منجر به كمردرد شود؛ در صورتي كه به شكم خوابیده شود یا تشك‬
‫خیلي نرم باشد یا بالش خیلي بزرگ باشـــد ستون فقرات بـدن ممكن است بیش از حد خـم و به كمر درد منجـر شود ؛‬
‫از طرفي در صورتي كه تشك خیلي سفت باشد ستون فقرات بدن ممكن است بیش از حد صاف قرار گیرد و احساس‬
‫ناراحتي شود‪.‬‬
‫)‪9‬گرم كردن ‪:‬فردي كه بدون گرم كردن بدن ورزش مي كند ممكن است دچار كمردرد شود ؛ علت این امر آن‬
‫است كه وقتي عضالت سرد و سفت هستند بیشتر مستعد كشیدگــــي مي باشند‪.‬‬
‫)‪10‬اضافه وزن ‪:‬اضافه وزن احتمال كمردرد را در بدن افزایش مي دهد‪ .‬وزن اضافي باعث مي شود كه بار‬
‫بیشتري بر كمر تحمیل شود‪.‬‬
‫) ‪11‬وضعیت هاي قرارگیري نامطلوب ‪ :‬در صورتي كه ساعت ها با پشت قوز كرده یا شانه هاي افتاده‬
‫بنشینیم یا بایستیم یا در حالت قوز كرده راه برویم احتمال ابتال به كمردرد افزایش مي یابد؛ به خصوص خانم هایي‬
‫كه كفش هاي پاشنه بلند مي پوشند باید مراقب باشند و علت آن این است كه ستون فقرات در حالت طبیعي به شكل‬
‫حرف ‪ S‬مي باشد و ناحیه كمر قوسي به سمت داخل دارد‪ .‬استفاده از كفش هاي پاشنه بلند باعث مي شود كه این‬
‫قوس افزایش یافته و كشش بیشتري بر روي عضالت و دیسك اعمال گردد ‪.‬‬
‫)‪12‬روش غلط برداشتن اشياي سنگين ‪:‬براي انجام كارهاي خيلي سنگين و سخت و يا كارهايي كه به‬
‫نيروي خيلي زياد نياز دارند سطح كار بايد از حد معمول پايين تر باشد ‪ .‬از حمل و جابجا كردن وسايل‬
‫سنگين با يك دست دوري نماييم‪ .‬اگر برداشتن بار بايستي به طور دايم انجام گيرد وزن بار بايد هر دفعه‬
‫نسبت به قبل سبكتر شده تا فرد زود خسته و آسيبي به كمر وي وارد نشود؛ همچنين بايد سعي كنيم تا آنجا‬
‫كه امكان دارد بار را به بدن خود نزديك كنيم و هنگام حمل پشت خود را خم نكنيم و از ليز نخوردن پا و‬
‫عدم وجود موانع در سر راه مطمئن شويم‪.‬‬
‫هميشه موقع كاركردن دو قانون اصلي ارگونومي را به خاطر داشته باشيم‪:‬‬
‫‪1‬ـ وضعيت بدن هنگام كار نبايد براي تمام زمان انجام كار ثابت باشد‪.‬‬
‫‪2‬ـ ابعاد و اندازة بدن افراد با يكديگر يكسان نيست پس وسايل كار و محل كار بايد درست طراحي شده و‬
‫قابل تنظيم و تطبيق با انسان باشد‪.‬‬
‫تمرينات براي كاهش كمردرد‪:‬‬
‫وضعيت مناسب نشستن‪:‬‬
‫از آنجائيكه ستون فقرات‪ ،‬تحمل قرار گرفتن در يك وضعيت ثابت و طوالني را ندارد‪ ،‬يكي از عوامل كمردرد‪ ،‬بخصوص در‬
‫ادارات و محيطهاي كار‪ ،‬نشستن بمدت طوالني‪ ،‬در وضعيت نامناسب است ‪.‬‬
‫در موقع نشستن به نكات زير خصوصا ً نوع صندلي توجه كنيد ‪.‬‬
‫هرگز در يك وضعيت ثابت بمدت طوالني ننشينيد‪ .‬بهتر است هر ‪ 20‬دقيقه يكبار بلند شده قدمي بزنيد و مجدداً بنشينيد ‪.‬‬
‫وضعیت مناسب ایستادن‪:‬‬
‫یچگاه براي مدت طوالني در یك وضعیت ثابت نایستید‪ ،‬هر چند دقیقه یكبار وزن خود را از یك پا به پاي‬
‫دیگر منتقل كنید ‪.‬‬
‫زمانیكه مجبور هستید‪ ،‬كار را سرپایي انجام دهید و یا در یك مكان بمدت طوالني بایستید‪ ،‬مثل ایستادن در‬
‫صف‪ ،‬آشپزخانه‪ ،‬ضمن اطوكردن و …پاي خود را روي یك پله و یا چهارپایة كوتاهي با ارتفاع حدود‬
‫‪ cm20-15‬قرار دهید به طوریكه یك زانو خم شده‪ ،‬روي چهارپایه قرار گیرد و پس از ده دقیقه پاي‬
‫دیگر را بر روي چهارپایه قرار دهید‬
‫هنگامیكه مجبورید بایستید ولي كاري انجام ندهید مانند سربازان در صبحگاه‪ ،‬ابتدا روي یك پا بایستید‬
‫(وزن خود را روي یك پا بیاندازید) و پاي مقابل را‪ ،‬پاي حمایتكننده قرار دهید و پس از چند دقیقه پا را‬
‫عوض كنید ‪.‬‬
‫در موقع خم شدن براي شستن دست و‬
‫صورت در دستشویي یك پا را روي پله یا‬
‫چهارپایة كوتاه بگذارید‬
‫در موقع ایستادن از گذاشتن دستها به كمر‬
‫و تكیه كردن به عقب خودداري كنید‪ .‬بهتر‬
‫است دستها در جلوي بدن قرار گرفته و‬
‫تنه مختصري به جلو خم شده‪ ،‬پاها كمي‬
‫از هم باز بوده و یك پا كمي جلوتر از پاي‬
‫دیگر قرار گیرد ‪.‬‬
‫وضعيت مناسب خوابيدن و خارجشدن از تختخواب‪:‬‬
‫سعي كنيد هرگز روي شكم نخوابيد‪ ،‬اگر بدليل كمردرد حاد ناگزير از اين كار هستيد حتما ً يك بالش‬
‫كوچك زير شكم يا تنه قرار داده و يك پا را كمي خم كنيد و بالش زير سر نگذاريد ‪.‬‬
‫راحتترين شكل خوابيدن به صورت طاق باز يا به پهلو ميباشد‪ .‬اگر طاق باز ميخوابيد و هيچگونه درد و‬
‫ناراحتي در زانو نداريد‪ ،‬از يك بالش كوتاه زير زانوها استفاده نمائيد‪ .‬هنگام به پهلوخوابيدن‪ ،‬زانوها خم باشد‬
‫به طوريكه كف دست به آنها برسد‪ .‬در هنگام درد حاد كمر ميتوان از يك بالش كوچك بين دو زانو استفاده‬
‫كرد ‪.‬‬
‫صحيح‬
‫تشتك باید صاف و محكم باشد‪ .‬از تشكهاي خیلي سخت و یا فلزي و شل استفاده نكنید ‪.‬‬
‫اندازه بالش بهتر است كوتاه (ارتفاع حدود ‪ 5-10‬سانتيمتر) باشد‪ .‬در این شرایط زاویة سر در حدود ‪15-30‬‬
‫درجه قرار ميگیرد و بهترین وضعیت جهت كاهش فشار روي عضالت گردن و در نتیجه ریشههاي عصبي‬
‫ميباشد ‪.‬‬
‫هیچگاه به طور ناگهاني از تختخواب خارج نشوید‪ ،‬بلكه ابتدا به طرف كنار تخت بچرخید و زمانیكه پاها از لبة‬
‫تخت آویزان شد با كمك دستها مدتي بنشینید و سپس برخیزید‪ .‬رعایت این وضعیت بخصوص در مواقع‬
‫كمردرد حاد ضروري است ‪.‬‬
‫وضعیت مناسب راهرفتن‪:‬‬
‫راهرفتن صحیح همیشه مورد توجه اكثر افراد جامعه بوده است چرا كه رعایت اصول راهرفتن و‬
‫پیادهروي نه تنها در پیشگیري و درمان كمردرد مؤثر است‪ ،‬بلكه معرف شخصیت و روحیات افراد نیز‬
‫ميباشد‪ .‬افراد منظم و دقیق با گامهاي استوار و به حالت كشیده راه ميروند‪ .‬افراد عجول گامهاي بلند و‬
‫سریع برميدارند ‪.‬افراد آرام و شاد با سرعت متوسط راه ميروند و اكثراً داراي یك وضعیت صحیح در‬
‫راهرفتن هستند‪ ،‬به شما توصیه ميكنیم كه با اصالح راهرفتن خود‪ ،‬شادابي و نشاط را به خود برگردانید‬
‫و اثرات مثبت روحي و رواني آن را در زندگي روزمره مشاهده كنید‬
‫·هنگام راهرفتن باید پیش از هر چیز به وضعیت لگن توجه شود به طوریكه چرخش لگن رو به عقب‬
‫باشد تا گودي كمر صاف شده و برجستگي باسن كم شود‪ .‬در این حالت شكم سفت شده و گوشها در امتداد‬
‫شانه قرار ميگیرند ‪.‬‬
‫·انتخاب كفش مناسب در پیادهروي نكته بسیار مهمي است‪ .‬كفش باید كامالً قالب پا باشد‪ .‬نرم بوده و‬
‫پشت آن بریده باشد ‪.‬پاشنة كفش بهتر است ‪ 3‬سانتيمتر ارتفاع داشته باشد و براي خانمها در صورت‬
‫تمایل حداكثر ‪ 5‬سانتيمتر باشد‪ .‬هرگز از كفش پاشنه بلند استفاده نكنید‪ .‬در سطوح ناهموار و سرباالیي و‬
‫سرپائیني پیادهروي نكنید ‪.‬‬
‫هنگام راهرفتن بهتر است جهت حفظ بهتر تعادل بدن‪ ،‬حركات پاندولي دستها رعایت شود به طوریكه دست‬
‫راست با پاي چپ و دست چپ با پاي راست حركت كند‬
‫·در موقع راهرفتن هنگامي كه ميخواهید تغییر مسیر دهید و به راست یا چپ بچرخید‪ ،‬ابتدا پاها را به‬
‫طرف راست پا چپ حركت داده و سپس تنه را به آن طرف بچرخانید‪ .‬نظیر آنچه در حركات سربازي انجام‬
‫ميدهند ‪.‬‬
‫·هنگام عبور از درها‪ ،‬آنها را كامالً باز كنید تا به راحتي از آن عبور كنید ‪.‬‬
‫اطالعات اولیه‬
‫استخوانها و مفاصل ‪ ،‬روی هم اسکلت بدن را تشکیل داده و با کمک عضالت ‪ ،‬باعث ایجاد حرکت میشوند‪.‬‬
‫استخوانها نوعی بافت همبند متراکم میباشند که سلولها و رشتههای آن در ماده زمینهای کلسیفیه شدهای بهنام‬
‫ماتریکس محصور شدهاند ‪.‬استخوان از مواد آلی و مواد معدنی تشکیل شده است‪ .‬مواد آلی تقریبا ‪ 3/1‬وزن‬
‫استخوان را تشکیل داده و شبکهای با خاصیت ارتجاعی در درون استخوان تشکیل میدهند‪ 3/2 .‬باقیمانده ‪ ،‬از‬
‫مواد معدنی از قبیل کلسیم و فسفر تشکیل یافته و سختی استخوان را باعث میشوند‪ .‬استخوانها در بدن وظایف‬
‫متعددی را بر عهده دارند‪.‬‬
‫ستون فقرات تکیه گاه محکم بدن است و بار سنگین سر ‪ ،‬دستها و تنه را که تقریبا ‪ 3/2‬وزن تمام بدن است‬
‫تحمل میکند ‪.‬نخاع و ریشههایی که از آن جدا میشوند طوری در داخل مهرهها قرار گرفتهاند که هنگام‬
‫حرکات طبیعی ستون فقرات هیچگونه آسیبی نمیبینند‪ .‬به ناحیه پشتی ستون فقرات ‪ 12‬دنده متصل میگردد که‬
‫مانند دو چنگک از راست و چپ تا دور قلب ‪ ،‬ریهها و قسمتی از اعضای درون شکم را فرا گرفته و آنها را‬
‫حفاظت میکند ‪.‬‬
‫فیزیولوژی ستون فقرات‬
‫ستون مهرهها از ‪ 26‬مهره استخوانی تشکیل شده است ‪.‬این مهرهها طوری به هم وصل شدهاند که یک ستون‬
‫استخوانی را درست کرده اند‪ .‬در داخل هر کدام از مهرهها سوراخ بزرگی وجود دارد‪ .‬این سوراخها در طول‬
‫ستون مهرهها مجرایی را تشکیل میدهند که نخاع ‪ ،‬یعنی طنابی که از مغز جدا میشود در داخل آن قرار گرفته‬
‫است‪ .‬اتصال مهرهها به یکدیگر بسیار دقیق است و آن چنان استحکامی به ستون مهرهها میدهد که وزن بدن را‬
‫به راحتی تحمل میکند و به چپ و راست؛ جلو و عقب نیز خم میشود‪ ،‬و در همین حال نخاع را که ساختمان‬
‫عصبی بسیار ظریف و مهمی است‪ ،‬در داخل خود محافظت میکند‪.‬‬
‫وقتی به ستون مهرهها از روبرو و یا از پشت نگاه میکنیم کامال مستقیم است‪ ،‬یعنی هیچ انحرافی به اطراف‬
‫ندارد؛ ولی وقتی از پهلو به آن نگاه میکنیم در آن پیچ و خم دیده میشود‪ ،‬یعنی در قسمت گردن و کمر به طرف‬
‫داخل بدن فرو رفته و در ناحیه پشت و لگن برجسته است‪ .‬این وضعیت باعث میشود که ستون مهرهها وزن بدن‬
‫را خیلی بهتر تحمل کند و در عین حال‪ ،‬در موقع ایستادن انسان بتواند کنترل بدن خود را حفظ کند‪ .‬ستون مهرهها‬
‫در ناحیه گردن از ‪ 7‬مهره ‪ ،‬در سینه از ‪12‬مهره در قسمت کمر از ‪5‬مهره و در ناحیه لگن از ‪2‬مهره ‪،‬‬
‫یعنی مهرههای خاجی و دنبالنچه ‪ ،‬درست شده است ‪.‬‬
‫ساختمان ستون فقرات‬
‫ستون فقرات یا ستون مهرهای یا "تیره پشت" یکی از مشخصات همه جانوران مهرهدار است‪ .‬ستون‬
‫فقرات در انسان از ‪ 33 - 34‬مهره استخوانی تشکیل یافته است که ‪ 24‬عدد آنها آزاد و نسبت به‬
‫یکدیگر متحرک هستند‪ 5 .‬عدد آنها به هم متصل شده و استخوان خاجی را تشکیل میدهند‪ .‬و ‪- 5‬‬
‫‪ 4‬عدد از مهرهها نیز به یک قطعه استخوان به نام دنبالچه تبدیل شدهاند‪ .‬بنابراین تعداد مهرهها در‬
‫افراد بالغ به ‪ 26‬قطعه تبدیل میگردد‪.‬‬
‫شمارش مهرهها نیز از باال به پایین صورت گرفته و از ‪ 5‬قسمت تشکیل شده است‪ :‬گردنی‬
‫)‪(Cervical‬هفت مهره ‪ -‬پشتی یا سینهای )‪ (Thoracic‬دوازده مهره ‪ -‬کمری )‪ (Lumbar‬پنج مهره ‪-‬‬
‫استخوان خاجی )‪ (Sacrum‬یک مهره و استخوان دنبالچهای )‪ (Coccygeal‬یک مهره ‪ .‬طول ستون‬
‫مهرهها در مردان ‪ 70‬سانتیمتر و در زنان ‪ 60‬سانتیمتر است و ‪ 4/1‬طول یک ستون مهرهای‬
‫رادیسکهای بین مهرهای تشکیل میدهند ‪.‬‬
‫ساختمان یک مهره معمولی‬
‫هر مهره از یک بخش قدامی (تنه) و یک بخش خلفی (قوس مهرهای) ساخته شده و سوراخ مهرهای در بین‬
‫این دو بخش قرار دارد در مجموع هر مهره از قسمتهای زیر تشکیل شده است‪:‬‬
‫تنه مهره ‪:‬دارای ‪ 5‬سطح فوقانی ‪ ،‬تحتانی ‪ ،‬خلفی و طرفی است‪ .‬سطح خلفی ‪ ،‬حد قدامی کانال نخاعی را‬
‫میسازد و سطح فوقانی و تحتانی محل قرارگیری دیسک بین مهرههاست‪ .‬تنه مهره در تحمل وزن بدن‬
‫شرکت مینماید‪.‬‬
‫قوس مهرهای که از نخاع محافظت میکند و از قسمتهای زیر تشکیل شده است‪.‬‬
‫یک جفت پایه )‪ (Pedicle‬که قسمتهای قدامی طرفی قوس مهرهای را تشکیل میدهد‪.‬‬
‫یک جفت تیغه )‪ (Laminae‬که قسمتهای خلفی قوس مهرهای را بوجود میآورند‪.‬‬
‫هفت زایده که شامل ‪ 4‬زایده مفصلی (‪ 2‬تا فوقانی و ‪ 2‬تا تحتانی) ‪ ،‬دو زایده عرضی و یک زایده شوکی‬
‫میباشد ‪.‬‬
‫مهرههای آزاد‬
‫مهرههای آزاد شامل مهرههای گردن ‪ ،‬مهرههای پشت و مهرههای کمری هستند‪ .‬مهرههای آزاد به استثنای‬
‫مهره اول و دوم گردن ‪ ،‬دارای ساختمان مشابهی هستند‪ .‬دو مهره اول گردن (مهره اطلس و مهره محوری) ‪،‬‬
‫ساختمان خاص دارند‪ .‬زیرا این دو باید ستون فقرات را با کاسه سر متصل سازند‪ .‬مهره اول گردن به نام‬
‫اطلس ‪ ،‬تنه ندارد و به جای آن یک قوس قدامی دیده میشود‪ .‬در باالی این قوس از هر طرف یک حفره‬
‫مفصلی برای دو برآمدگی استخوانی پس سری و در زیر آن دو زایده مفصلی برای اتصال به مهره دوم گردن‬
‫(مهره محوری) وجود دارد‪ .‬از تنه مهره دوم گردنی ‪ ،‬یک برآمدگی استخوانی به شکل دندان (زایده دندانی)‬
‫به سمت باال جدا میشود که با سطح درونی قوس قدامی اطلس دارای اتصالی مفصلی است ‪.‬‬
‫استخوان خاجی )‪(Sacrum‬‬
‫استخوان خاجی از ‪ 5‬مهره که با یکدیگر جوش خوردهاند‪ ،‬ساخته شده است‪ .‬این استخوان جدار خلفی حفره لگن‬
‫را تشکیل میدهد‪ .‬شکل آن سه گوش و سطح قدامی آن قدری گود و سطح خلفی آن قدری برجسته است و از دو‬
‫طرف به استخوان خاصره متصل میشود‪ .‬اتصال استخوان خاجی با آخرین مهره کمر بوسیله دو زایده مفصلی‬
‫فوقانی مهرهها صورت میگیرد ‪.‬‬
‫استخوان دنبالچه )‪(Coccygeal‬‬
‫این استخوان از ‪ 4 - 5‬مهره کوچک به هم چسبیده تشکیل شده است که شکل مثلثی دارد و با رباطهای مفصلی‬
‫به انتهای استخوان خاجی متصل است‪ .‬دنبالچه در انسان ‪ ،‬منطبق با دم حیوانات پستاندار است که کوچک و‬
‫بدون رشد مانده است ‪.‬‬
‫مفاصل ستون فقرات‬
‫مفصل بین استخوان پس سری و اولین مهره گردن ‪ ،‬حرکات سر را به پایین و باال و راست و چپ ‪ ،‬ممکن‬
‫میسازد‪ .‬زایده دندانی مهره دوم گردن بوسیله یک رباط عرضی به سطح درونی قوس قدامی مهره اطلس متصل‬
‫است که موجب حرکت و گردش سر میشود‪ .‬در رفتگی این مفصل و پارگی رباط عرضی ‪ ،‬خطر فرو رفتن‬
‫مهره دوم گردن به داخل نخاع و مرگ فوری را در بردارد ‪.‬‬
‫قرصهای غضروفی‬
‫اتصال مهرهها به یکدیگر بوسیله "قرصهای غضروفی" بین مهرهای و دو زایده مفصلی است‪ .‬رباطهای‬
‫سرتاسری و مشترک خلفی و قدامی باعث تحکیم آنها میگردد‪ .‬تعداد قرصهای غضروفی بین مهرهای ‪ 23‬عدد‬
‫است‪ .‬در ساختمان قسمت مرکزی این قرصهای غضروفی ‪ ،‬ماده ژالتینی آبدار بکار رفته است‪ .‬در نتیجه فشار‬
‫و سنگینی وزن بدن روی قرصها ‪ ،‬آب ماده ژالتینی آن به خارج فشرده شده‪ ،‬از ضخامت قرصها کاسته میشود‪.‬‬
‫به این جهت است که شبها قد انسان پس از کار سنگین روزانه ‪ 2‬سانتیمتر کوتاهتر میشود‪ .‬قد انسان هنگام صبح‬
‫‪ ،‬پس از برخاستن از خواب ‪ ،‬بلندتر از دیگر مواقع روز است ‪.‬‬
‫بیماریهای ستون فقرات‬
‫شکستگی ستون مهرهای‪:‬‬
‫شکستگی جسم مهره یا قوس خلفی آن اغلب با خونریزی و تغییر مکان قطعات شکسته همراه است‬
‫و در نتیجه ممکن است نخاع فشرده و له شود و یا قطع گردد که ضایعات عصبی حسی و یا حرکتی‬
‫بسیار مهمی را ایجاد میکند‪ .‬اگر ضایعه له شدن و یا قطع نخاع در ارتفاع پشتی و یا کمری باشد‪ ،‬هر‬
‫دو پا از حرکت میافتد‪ ،‬رفلکسها از بین میرود و فلج شل عارض میگردد‪ ،‬کار مثانه و مقعد مختل‬
‫شده و ادرار خود به خود و قطره قطره از مثانه خارج میشود‪.‬‬
‫پس از مدتی ‪ ،‬تونوس از دست رفته عضالت (قدرت انقباض عضالت) مجددا برمیگردد و حتی از میزان‬
‫طبیعی بیشتر میشود و اندام مربوطه به حال انقباض دائم درمیآید‪ .‬خالصه فلج شل و به فلج سخت‬
‫تبدیل میشود‪ .‬اگر ضایعه در ستون مهرهای گردن باشد عالوه بر عوارض نامبرده در باال ‪ ،‬هر دو اندام‬
‫فوقانی نیز کم و بیش دچار اختالالت حسی و حرکتی خواهد شد ‪.‬شکستگی و یا دررفتگی مهره اول‬
‫خطرناک است‪ ،‬زیرا ممکن است به مرکز تنفس صدمه رسانده ‪ ،‬موجب مرگ فوری مصدوم گردد ‪.‬‬
‫عوامل بروز آرتروز‬
‫میزان بروز آرتروز با مسائل ژنتیکی و نژادی ارتباط دارد‪ .‬بررسیها نشان میدهد که احتمال ابتال به این بیماری در‬
‫خانمها بیشتر است‬
‫‪.‬‬
‫سن باال ‪:‬بزرگترین عامل خطرساز برای استئوآرتریت سن میباشد‪ .‬بطوریکه در زنان با سن کمتر از ‪ 45‬سال فقط‬
‫‪ %2‬و در سنین بین ‪ 45-64‬سال میزان شیوع ‪ %30‬بوده است‪ .‬و باالی ‪ 65‬سال این میزان ‪ %68‬بوده است ‪.‬‬
‫ضربه ‪:‬ضربههای شدید و استفاده مکرر ازمفصل نیز از عوامل خطر ساز مهم جهت آرتروز هستند بیکفایتی رباط‬
‫متقاطع قدامی و آسیب منیسک منجر به استئوآرتریت زانو میشود‪ .‬اگرچه آسیب غضروف مفصل ممکن است در‬
‫هر زمان طی آسیب یا بعد از آن بوجود آید‪ ،‬در صورت استفاده از مفصل مبتال( مثال از قبل شکسته) حتی‬
‫غضروف طبیعی نیز در صورت ناپایدار بودن مفصل از بین میرود ‪.‬‬
‫چاقی ‪:‬چاقی از عوامل خطر آرتروز در زانو و دست است‪ .‬تحقیقات نشان داده که کاهش وزن به میزان ‪ 5‬کیلوگرم‬
‫احتمال بوجود آمدن آرتروز عالمتدار زانو را ‪ %50‬کاهش میدهد ‪.‬‬
‫علت آرتروز‬
‫ویژگی اصلی پاتولوژی آرتروز از بین رفتن پیشرونده غضروف مفصلی است‪ .‬با وجود این آرتروز تنها بیماری‬
‫بافت غضروفی نیست بلکه بیماری یک عضو (مفصل )است که درآن همه بافتها شامل استخوان زیر غضروف ‪،‬‬
‫منیسک ‪ ،‬رباطها و قسمت عصبی ‪-‬عضالنی و غضروف گرفتار میشوند ‪.‬‬
‫عالیم آرتروز‬
‫استئوآرتریت غالبا به صورت دردی عمقی در مفصل مبتال توصیف میشود که این درد با کارکرد مفصل‬
‫تشدید مییابد و با استراحت برطرف میشود‪ ،‬اما با پیشرفت بیماری ممکن است درد دائمی باشد‪ .‬سفتی و‬
‫خشکی مفصل مبتال در هنگام بیدار شدن از خواب یا بعد از مدتی دوره بیفعالیتی و بیتحرکی ممکن‬
‫است بارز باشد‪ .‬اما پس از تقریبا ‪ 30‬دقیقه تسکین پیدا میکند‪ .‬بیمار ممکن است برای حرکت مفاصل‬
‫خود با مشکل مواجه شود و قادر نباشد آنها را خم و راست کند‪.‬‬
‫آرتروز در مفاصل غیر معمول‬
‫الگوی گرفتاری مفاصل دیگر که به ندرت دچار آرتروز میشوند‪ ،‬تحت تاثیر پرکاری شغلی یا غیر شغلی قبلی قرار‬
‫دارد‪ .‬بنابراین ‪ ،‬آرتروز مچ پا در رقاصان باله ‪ ،‬آرتروز آرنج در پرتاپ کنندگان بیسبال و مفصل انگشتان دست در‬
‫مشتزنان شایع است‪ .‬با اینکه آرتروز در هریک از این مفاصل ‪ ،‬در میان جمعیت عمومی چندان شایع نیست‪ .‬ولی با‬
‫این حال ثابت نشده است که دویدن یا پیادهروی با مسافت طوالنی ‪ ،‬سبب آرتروز شود‪ .‬ولی در مقابل ‪ ،‬افراد شاغل‬
‫در برخی از فعالیتهای شغلی مانند افراد به کار برنده مته دستی ‪ ،‬کارگران نخ ریسی و کشتی سازی و ‪ ...‬ممکن است‬
‫دچار آرتروز در مفاصلی شوند که مورد استفاده مکر شغلی قرار میگیرند‬
‫‪.‬‬
‫تشخیص‬
‫تشخیص آرتروز معموال بر اساس ویژگیهای بالینی (عالیم) و رادیوگرافی( عکس) صورت میگیرد در مراحل اولیه‬
‫‪ ،‬رادیوگرافی ممکن است طبیعی باشد‪ ،‬اما با از بین رفتن غضروف مفصل ‪ ،‬تنگ شدگی فضای مفصل و سایر‬
‫تغییرات آشکار میگردد ‪.‬‬
‫از خوردن غذاهای چرب پرهیز کنید و به جای آن مصرف فراوان میوه و سبزی را در برنامه غذایی خود بگنجانید ‪.‬‬
‫از اضطراب و استرس دوری کنید ‪.‬‬
‫پیشگیری‬
‫هنگام کار با کامپیوتر سعی کنید گردن خود را راست نگهداشته و شانه را عقب بدهید‪ .‬قوز کردن هنگام کار طوالنی با‬
‫کامپیوتر سبب دردهای گردن و شانه ها می شود ‪.‬کامال پشت خود را به صندلی بچسبانید‪ .‬همچنین ارتفاع صندلی خود‬
‫را طوری تنظیم کنید که کف پاها روی زمین قرار داشته و زانوی شما در زاویه ‪ ۹۰‬درجه قرار داشته باشد ‪.‬‬
‫‪Keyb‬آرتروز ‪rd‬و ‪ Mouse‬باید پایینتر از آرنج و نزدیک دستان شما قرار داشته باشد ‪.‬‬
‫درمان‬
‫درمان آرتروز در جهت کاهش درد ‪ ،‬حفظ تحرک و به حداقل رساندن ناتوانی بیمار صورت میگیرد‬
‫‪.‬‬
‫اقدامات غیر دارویی‬
‫کاهش بار مفصل ‪:‬آرتروز ممکن است به علت وضعیت نادرست بدن بوجود آمده یا تشدید یابد‪ .‬اصالح‬
‫وضعیت غلط بدن و تصحیح انحنای بیش از حد کمر (لوردوز) ‪ ،‬ممکن است مفید باشد‪ .‬باید از تحمیل بار‬
‫اضافی به مفصل مبتال ‪ ،‬خودداری شود‪ .‬بیماران مبتال به آرتروز زانو یا مفصل ران ‪ ،‬باید از ایستادن‬
‫طوالنی ‪ ،‬زانو زدن و چمباتمه زدن خودداری کنند‪ .‬بیماران چاق باید وزن خود را کاهش دهند‪ .‬استفاده از کف گوهای‬
‫در بعضی انواع آرتروز زانو ممکن است درد را کاهش دهد‪ .‬رعایت دورههایی از استراحت در طول روز ممکن‬
‫است مفید باشد‪ .‬اما بیحرکت کردن کامل مفصل دردناک الزم نیست‪ .‬در بیماران مبتال به آرتروز یک طرفه مفصل‬
‫ران یا زانو گرفتن عصا در دست طرف مقابل و در بیماری دو طرفه استفاده از چوب زیر بغل (یا )‪ Walker‬کمک‬
‫کننده است‪.‬‬
‫‪‬فیزیوتراپی و ورزش ‪:‬‬
‫‪‬گرم کردن مفصل ممکن است درد و سفتی را کاهش دهد‪ .‬در بیماران باید برنامه ورزشی در‬
‫جهت حفظ دامنه حرکت مفصل ‪ ،‬تقویت عضالت دور مفصل و بهبود وضعیت فیزیکی باید طراحی‬
‫گردد‪ .‬استفاده نادرست از مفصل مبتال به علت ترس از ایجاد درد منجر به آتروفی (از بین رفتن و‬
‫تحلیل) عضله میشود‪ .‬چون عضالت اطراف مفصل نقش مهمی در حفاظت از غضروف مفصلی‬
‫در برابر استرس فیزیکی دارند‪ ،‬تقویت آنها حائز اهمیت است ‪.‬‬
‫در افراد مبتال به آرتروز زانو ‪ ،‬تقویت عضالت دور مفصل در عرض چند هفته ‪ ،‬ممکن است به اندازه‬
‫داروهای مسکن منجر به کاهش درد شود‪ .‬ناتوانی در افراد مبتال به آرتروز زانو با ضعف عضله‬
‫چهار سر ران ارتباط خیلی زیادی دارد و افراد فعال درد خیلی کمتری نسبت به افراد بازنشسته‬
‫دارند ‪.‬‬
‫بطور خالصه اقدامات غیر دارویی که زیر بنای درمان آرتروز هستند عبارتند از‪ :‬آموزش اصول مراقبت از مفصل ‪،‬‬
‫روشهای حرارتی ‪ ،‬تمرینهایی برای تقویت عضالت اطراف مفصل ‪ ،‬کاهش وزن در افراد چاق ‪ ،‬پرهیز از اعمال بار‬
‫اضافی به مفصل ران یا زانو با استفاده از کفهایی که بالشتک دارند و نیز با کمک عصا یا‪Walker.‬‬
‫همچنینی عوامل روانی‪ -‬اجتماعی به عنوان تعیین کنندههای درد از اهمیت زیادی برخوردار هستند‪ .‬بطوری‬
‫که در افراد مبتال که حمایت اجتماعی اندکی دارند‪ ،‬مشاوره دورهای توسط مصاحبهگران ماهر به اندازه‬
‫داروهای مسکن ضد التهابی در کاهش درد مفصل موثر است ‪.‬‬
‫درمان دارویی‬
‫امروزه درمان آرتروز جنبه تسکینی دارد و داروها سبب پیشگیری یا به تاخیر افتادن تخریب غضروف و ‪...‬‬
‫نمیشود‪ .‬برای درمان درد آرتروز ‪ ،‬عوامل دارویی باید به عنوان روشی کمکی برای اقدامات غیر دارویی‬
‫مورد استفاده قرار گیرند ‪.‬‬
‫داروهایی مانند استامینوفن ‪ ،‬ایبوپروفن و ناپروکسن و سایر ‪NSAID‬ها برای کاهش التهاب و کاهش درد‬
‫استفاده میشوند‪ .‬البته داروهای مسکن به علت خطر خونریزی معده باید با احتیاط مصرف شوند ‪.‬استفاده از‬
‫این داروها همراه یک ماده محافظ معده مانند امپرازول و همچنین مصرف وسط غذا میتواند خطر این‬
‫عوارض را کم کند ‪.‬‬
‫تزریق کورتون داخل مفصلی میتواند سبب تسکین درد به مدت چند هفته شود (در موارد درد حاد شدید)‪.‬‬
‫ولی نباید در فواصل کمتر از ‪ 4-6‬ماه یک بار تکرار شود ‪.‬‬
‫جراحی ارتوپدی‬
‫جراحی جایگزین مفصل در آن دسته از بیماران که مبتال به آرتروز پیشرفته هستند و درمان دارویی فراگیر‬
‫با شکست مواجه شده است‪ ،‬انجام می شود ‪.‬همچنین جراحیهای سادهتر در بعضی بیماران میتواند سبب‬
‫تسکین درد شود‬
‫درمان کمر درد چيست ؟‬
‫تمامی انسانها در زندگیشان حداقل برای یکبار به کمردرد مبتال شدهاند و حتی بسیاری از این بیماران‬
‫معتقدند که به فیبروزیت ‪ ،‬روماتیسم و یا انواع دیگر بیماریها مبتال هستند‪ .‬ولی این عوارض از نظر‬
‫پزشک متخصص این رشته نیز قابل تفکیک از یکدیگر نیستند‪.‬‬
‫در اغلب موارد تورمی خفیف در مفاصل که اغلب مردم در سنین ‪ ۴۰‬سالگی دچار آن میشوند باعث‬
‫ایجاد کمردرد شدید میشود‪.‬صرفنظر از ضربهها و نیز التهاب و تورم مفصلی ‪ ،‬کمردرد علل مختلفی‬
‫میتواند داشته باشد‪.‬‬
‫عوارض مادرزادی از جمله عواملی هستند که نزد کودکان و یا اشخاص جوان تولید کمردرد میکند‪.‬‬
‫کارهای عضالنی شدید هم گاهی اوقات تولید شکستگی خفیف در ستون فقرات مینماید‪.‬‬
‫برآمدگی غضروفهای میان مهرهای ممکن است باعث ایجاد درد کشنده گردد که از کمر تا ساق پا تیر‬
‫میکشد‪ .‬باالخره کمر درد ممکن است ناشی از انواع بیماریهای ستون فقرات باشد‪.‬‬
‫عوامل بوجود آورنده صدمات ستون فقرات‬
‫عوامل زیادى باعث این عارضه مىشوند؛ از جمله کشیده شدن ماهیچههاى پشت ‪ ،‬اسپاسم و پیچ‬
‫خوردگى رباطها که استخوانها را به یکدیگر متصل مىکنند‪ .‬از موارد دیگر مشکالت مفصلها و‬
‫دیسک هستند‪.‬‬
‫این مشکل اغلب زمانى اتفاق مىافتد که شما ماهیچههایى را که براى مدتى بىحرکت ماندهاند به‬
‫ناگهان و شدیداً به حرکت در مىآورید‪ .‬به عنوان مثال ناگهان مبل سنگینى را جابجا مىکنید و یا‬
‫کارهاى سنگین منزل را انجام مىدهید‪.‬‬
‫درد دیسک زمانى اتفاق مىافتاد که دیسک بین دو استخوان ورم مىکند و به اعصاب فشار مىآورد و‬
‫یا در موقع بلند کردن جسم سنگین دیسک رگ به رگ مىشود‪.‬‬
‫شایعترین عالئم درد در ستون فقرات‬
‫احساس درد زیر زانوها احساس کرختى و بى حسى در ران ‪ ،‬پاها و کشاله ران تب ‪ ،‬تهوع ‪ ،‬استفراغ ‪ ،‬دل درد ‪،‬‬
‫ضعف و عرق احساس ضعف و ناتوانی در سرپا ایستادن اختالل در راه رفتن درمان درد مهرههاى پایین ستون فقرات‬
‫براى تسکین درد بهتر است به پشت خوابیده ‪ ،‬در حالى که پتویى را در زیر زانوهایتان قرار دادهاید‪ ،‬زانوها و باسنتان‬
‫را خم کنید و یا زانوهایتان را بطور خمیده روى صندلى قرار دهید‪ .‬قرار گرفتن در این حالت از فشار ‪ ،‬خستگى و‬
‫سنگینى بدنتان مىکاهد‪.‬‬
‫اگر درد شما همچنان ادامه داشت بهتر است استراحت در این وضعیت را یک تا دو روز ادامه دهید ولى‬
‫بیش از این مدت باعث ضعف ماهیچهها مىشود و روند بهبودى شما را کاهش مىدهد‪ .‬بهتر است در چنین‬
‫مواقعى حتى اگر احساس درد مىکنید‪ ،‬هر ساعت براى چند دقیقه قدم بزنید‪ .‬پیشگیری از بیماریهای ستون‬
‫فقرات و تسکین درد آنها کمپرس گرم ‪ ،‬درد و اسپاسم ماهیچهها را کاهش مىدهد‪ .‬پس براى ‪ ۲۰‬تا ‪۳۰‬‬
‫دقیقه از کمپرس گرم سود ببرید‪ .‬همچنین کمپرس یخ و ماساژ نیز ممکن است درد را کاهش دهد‪ .‬براى‬
‫تسکین ورم و درد مىتوان داروهایى بدون نسخه پزشک از داروخانه تهیه کرد مثل آسپرین ‪ ،‬استامینوفن ‪،‬‬
‫نپروکسن ‪ ،‬کتوپروفن و ایبوپروفن‪ .‬راههای جلوگیرى از پیشرفت دردهاى ستون فقرات درمان دردهاى‬
‫پیش رونده پشت باید بر اساس عوامل بوجود آورنده آنها مورد توجه قرار گیرند‪ .‬ممکن است کاستن از‬
‫وزن به درمان درد کمک کند‪ ،‬زیرا اضافه وزن دردهاى پشت را شدیدتر مىکند‪.‬‬
‫تقویت ماهیچهها و اصالح وضعیت نشستن ‪ ،‬ایستادن و خوابیدن به درمان دردهاى پشت کمک فراوانى‬
‫مىکند‪ .‬تقریبا ً همه افراد ‪ ،‬کم و بیش در نقاطی از کمر خود احساس درد دارند‪ .‬اغلب ما هنگام انجام‬
‫فعالیتهایی نظیر نصب دستگاه تهویه ‪ ،‬جابجا کردن جعبههای بزرگ و بلند کردن کودکان ‪ ،‬کمردرد خود را‬
‫جدی نمیگیریم‪.‬‬
‫ما به این مسئله توجه نداریم که کمردردها در نتیجه صدماتی است که با رفتارهای روزانه ما تشدید‬
‫میشود‪ .‬اکثر ما هنگام ایستادن ‪ ،‬نشستن و خم شدن ‪ ،‬وضعیتهای نامناسبی در بدن خود ایجاد میکنیم‬
‫ما هنگام بلند کردن اشیاء به جای خم کردن زانو ‪ ،‬کمر خود را خم میکنیم‪ .‬انجام کارهایی که برای سالمتی ما‬
‫مضر است و پدر و مادر ما را از آن منع میکردند‪ ،‬بعد از سالها موجب میشود کمردرد ما شروع شود‪ .‬وارد‬
‫آمدن فشار زیاد به عضالت کمر و به اصطالح رگ به رگ شدن رباطهای کمری که نگه دارنده مهرهها هستند‬
‫باعث کمردرد میشود‪.‬‬
‫عضالت کمر برای مقابله با این فشار دچار گرفتگی و انقباض میشوند تا بتوانند کمر را از صدمه بیشتر‬
‫محافظت کنند و این حالت ‪ ،‬خود باعث تشدید درد کمر است‪ .‬در واقع این سیکل درد ‪ ،‬سفتی و انقباض عضالنی‬
‫درمان نمیشود مگر این که شما فعالیت خود را کم کنید‪ ،‬به کمر خود استراحت دهید و به تدریج از عضالت خود‬
‫استفاده نمایید‪ .‬در گذشته ‪ ،‬پزشکان استراحت طوالنی مدت در بستر را توصیه میکردند اما اکنون به این نتیجه‬
‫رسیدهاند که استراحت بیش از حد باعث طوالنی شدن درمان کمردرد است‪ .‬این مسئله در مورد رگ به رگ شدن‬
‫عضالت هم صدق میکند‪.‬‬
‫به همین دلیل امروزه شما کمتر مشاهده میکنید که از گردن بندهای مخصوص درد گردن استفاده شود‪ .‬در حال‬
‫حاضر کمردردهای شدید ‪ ،‬حداکثر با چند روز استراحت و پس از آن با شروع فعالیتهای سبک و کشش آرام‬
‫عضالت درمان میشوند‪ ،‬این طریقه درمان باعث افزایش قدرت خم شدن بدن و توان حرکت خواهد شد‪ .‬سایر‬
‫علل کمردرد در بروز آرتروز و فتق دیسک کمر (غضروف بین مهرهها) مشاهده میشود‪ .‬فتق دیسک در بین‬
‫عوامل کمردرد شیوع کمتری دارد ولی بهتر شناخته شده است‪ .‬دیسک بین مهرهها ‪ ،‬فضای نرمی را بین مهرهها‬
‫ایجاد میکند‪ ،‬گاه این دیسک متورم شده و به اعصاب ناحیه فشار وارد میآورد‪ .‬اغلب اعصابی که از ران و‬
‫بازو میگذرند تحت فشار قرار گرفته و گاه بیحسی ‪ ،‬ضعف و مشکالتی در کنترل ادرار ایجاد میکنند‪.‬‬
‫فتق دیسک مانند سایر علل کمردرد ‪ ،‬خود به خود بر طرف میشود و اغلب نیازی به عمل جراحی نیست‪ .‬در‬
‫حقیقت سی درصد مردم مبتال به فتق دیسک هستند و هرگز برایشان مشکل جدی ایجاد نمیشود‬
‫درمان کمردرد‬
‫برای برطرف کردن کمردرد ‪ ،‬به پشت بخوابید‪ ،‬یک بالش زیر زانوهایتان قرار دهید‪( .‬در حالی که‬
‫زانوهایتان را جمع کردهاید)‪ .‬این طریقه خوابیدن فشار را از کمر شما بر میدارد‪ .‬درمان اصلی همه‬
‫کمردردها کم کردن فعالیت است‪ .‬البته این کاهش فعالیت فقط برای چند روز پیشنهاد میشود و پس از آن‬
‫با نرمشهای مخصوص پایین کمر و «عضله چهار سر ران» میتوان کمردرد را درمان کرد‪.‬‬
‫در اولین روزها برای کاهش التهاب میتوان از یخ در موضع درد استفاده کرد و بعد از چند روز‬
‫میتوانید از گرمای موضعی کمک بگیرید تا انقباض مقاوم عضالت را برطرف کنید‪ .‬همچنین داروهای‬
‫ضد التهاب مثل ایبوبروفن ‪ ،‬کتوبروفن و ناپروکسن در بر طرف کردن درد و التهاب مؤثر هستند‪.‬‬
‫اگر یک دارو اثر نکرد‪ ،‬نوع دیگری از دارو را مصرف کنید؛ زیرا افراد مختلف نسبت به داروها عکس‬
‫العمل متفاوتی دارند‪ .‬به خاطر داشته باشید که داروهای ضد التهاب را حتما ً همراه غذا میل کنید تا باعث‬
‫ایجاد زخم معده شما نشوند‪ .‬داروهای جدید و گران قیمت «ویوکس» و «سلیرکس» بهتر از داروهای‬
‫قدیمی عمل نمیکنند ولی تحریکات معده در آنها کمتر است و بطور کلی برای درمان دردهای طوالنی‬
‫مدت و در افرادی با سابقه زخم معده مصرف میشوند‪ .‬استامینوفن نمیتواند کمک به رفع التهاب کند‪.‬‬
‫ولی میتواند درد را بر طرف سازد‪ .‬همچنین بر روی معده نیز اثری ندارد‪ .‬استامینوفن بیخطرترین دارو‬
‫در درمانهای طوالنی مدت است ولی نباید بیش از ‪ ۲‬تا ‪ ۳‬هزار میلی گرم در روز مصرف شود؛ زیرا‬
‫مصرف زیاد دارو ‪ ،‬کبد را تحت تأثیر قرار میدهد‪ .‬داروهای شل کننده عضالت توصیه نمیشوند؛ زیرا‬
‫بر کاهش درد کمر تأثیری ندارند‪.‬‬
‫چه زمانی نیاز به گرفتن عکس هست؟‬
‫اکثر مردم سؤال میکنند آیا عکسبرداری معمولی یا «ام‪ .‬آر‪.‬آی» لزومی دارد؟ باید گفت همه کمردردها نیاز به‬
‫عکسبرداری ندارند‪.‬‬
‫در مواردی که مشکوک به صدمات استخوانی مثل صدمه به مهرهها در اثر ضربه ‪ ،‬پوکی استخوان یا سرطان‬
‫هستید عکسبرداری میتواند مفید باشد‪ .‬ولی عکسها بافتهای نرم عضله و رباطها و دیسکها را نشان میدهند‪.‬‬
‫زمانی که تصمیم به جراحی داریم و یا در تشخیص علت دردهای بهبود ناپذیر ‪ ،‬انجام «ام‪.‬آر‪.‬آی» توصیه‬
‫میشود‪ .‬انجام ام‪.‬آر‪.‬آی برای فتقهای دیسک ضروری نیست؛ زیرا درمان را تغییر خواهد داد‪.‬‬
‫درمان در زمانی که کمردرد بهبود نمییابد‪.‬‬
‫جابجا کردن ستون فقرات ‪ ،‬طب سوزنی ‪ ،‬یوگا ‪ ،‬ماساژ درمانی و تزریق استروئید اپیدورال (کمری) بستگی به‬
‫نوع درد کمر دارد‪ .‬ماساژ درمانی در مواردی که علت کمردرد ناشناخته است‪ ،‬مؤثر میباشد‪.‬‬
‫بعضی از پزشکان با برگرداندن مهرهها و جابجا کردن آن موافق نیستند؛ زیرا معتقدند استخوانهای کمر توسط‬
‫عضالت حمایت میشوند و اگر درمانی صورت میگیرد باید روی عضالت انجام شود‪ .‬اگر کمردردی دارید‬
‫که بعد از هفتهها درمان نشده است به پزشک خود مراجعه کنید‪ .‬اگر ضعف یا سستی در بازو یا ران خود‬
‫احساس میکنید آن را جدی بگیرید‪.‬‬
‫یوگا تمرین کنید‪.‬‬
‫بعضی از پزشکان معتقدند یوگا بهترین درمان دردهای مزمن کمر است؛ زیرا حالت مناسب را در بدن ایجاد‬
‫می کند و با تنفس مناسب ‪ ،‬کشش و فشار روی عضله را کم میکند‪ .‬خیلی از بیمارانی که از درمانهای دیگر‬
‫نتیجه نگرفتهاند میگویند یوگا در درمان آنها مؤثر بوده است‪.‬‬
‫بعد از بهبود کمردرد ‪ ،‬تمرینات نرمشی را ادامه دهید‪ ،‬وزن خود را کم کنید و به اصالح حالت و کشش‬
‫عضالت اهمیت دهید‪ .‬نرمش عضالت مربوط به شکم را انجام دهید تا از کمردردهای آینده پیشگیری‬
‫شود‪ .‬اگر در قسمت باالی کمر خود احساس ناراحتی میکنید‪ ،‬تمرینات خم شدن به سمت پایین و تمرینات‬
‫نرمشی شانهها را انجام دهید (شانهها را به طرف یکدیگر کشیده و چند ثانیه نگه دارید سپس برعکس‬
‫عمل کنید)‪ .‬بهترین تمرین برای اصالح حالت کمر این است که با فاصله ‪ ۳۰‬سانتیمتر از دیوار و در‬
‫مقابل آن تکیه دهید شکم خود را به داخل بکشید‪ ،‬سینه را بیرون دهید بعد از چسباندن کمر به دیوار ‪ ،‬سر‬
‫‪ ،‬شانهها و پشت و لگن همه در یک ردیف قرار میگیرند و به این طریق گودی کمر از بین میرود‪.‬‬
‫این حالت شبیه حالت ایستادن سربازان است‪ .‬صدها سال قبل این طور گفته میشد که سربازان میتوانند‬
‫ساعتها بدون احساس کمردرد روی پا بایستند مشروط به اینکه حالت ایستادن آنها درست باشد‬
‫چند تمرين مفید براي درد کمر و پشت‬
‫تمرینات باید هر روزبه آهستگی و با تامل انجام بشود؛ اگر هنگام انجام هرکدام از این تمرینات احساس‬
‫درد کردید‪ ،‬حرکت آن تمرین خاص را محدود کنید تا احساس راحتی کنید‪.‬‬
‫اگر هنگام آغاز هر کدام از حرکتها احساس درد کردید‪ ،‬نباید آن حرکت را انجام بدهید‪.‬‬
‫وضعیت اولیه‬
‫وضعیت صفر و اولیه در تمام این تمرینات بر روی چهار دست و پا است‪.‬‬
‫دستها باید همراستا با عرض شانه ها قرار بگیرد‪ ،‬بازوها و ران عمودی‪.‬‬
‫اگر تشک تمرین دارید از آن استفاده کنید‪.‬‬
‫تمرین اول ‪ :‬پشت خود را قوس بدهید و در همان حال به زمین نگاه کنید‪ .‬سپس شکم خود را به سمت زمین‬
‫پایین بیاورید‪ ،‬پشت خود را گود کنید و در همان حال به سقف نگاه کنید‪.‬‬
‫اگر حامله هستید نباید قسمت دوم این تمرین را انجام بدهید و پشت خود را گود کنید‪ ،‬بلکه به جای آن پشت‬
‫خود را صاف نگاه دارید‪.‬‬
‫این تمرین را ‪ 10‬بار انجام بدهید‪.‬‬
‫تمرین ‪ :2‬به آرامی دستهای خود را به سمت راست حرکت بدهید و به موقعیت اولیه برگردید‪ ،‬سپس دست های‬
‫خود را به سمت چپ ببرید‬
‫‪.‬‬
‫این تمرین را ‪ 5‬تا ‪ 10‬بار انجام بدهید‪.‬‬
‫تمرین ‪ :3‬یک دست خود را در زیر بدن خود تا جایی که می توانید بکشید‪ .‬در برگشت بازوی خود را تا جایی‬
‫که می توانید به سمت دیگر بچرخانید‪ ،‬سپس به موقعیت اولیه بازگردید‪.‬‬
‫دست متحرک را باچشمان خود دنبال کنید‪ .‬سپس با بازوی دیگر این کار را تکرار کنید‪.‬‬
‫این تمرین را ‪ 5‬تا ‪10‬بار تکرارکنید‪.‬‬
‫تمرین ‪ 4‬و ‪ :5‬زانوها را به صورت متناوب به سمت آرنج مخالف بکشید‪ .‬این کاررا ‪ 10‬بار تکرار کنید‪.‬‬
‫یک بازو را به سمت جلو بکشید و همزمان پای مخالف را به سمت عقب بکشید‪ .‬این تمرین را نیز ‪ 10‬بار تکرار‬
‫کنید‪.‬‬
‫تمرین ‪ :6‬نشیمنگاه خود را به شکلی کنترل شده از سمتی به سمت دیگر بچرخانید‪ .‬این تمرین را ‪ 10‬بار‬
‫تکرار کنید‪.‬‬
‫تمرین ‪ : 7‬به راحتی روی رانهای خود بنشینید‪ .‬جلوی بدن خود را به سمت پایین بیاورید و طوری بنشینید که‬
‫بینی شما به راحتی نزدیک زمین قرار بگیرد‪ .‬خود را جلو بکشید و بینی خود را به موازات زمین تا جایی که‬
‫می توانید جلو بکشید‪ ،‬قبل از آنکه بدن شما راست بشود‪.‬‬
‫این تمرین را ‪ 10‬بار تکرار کنید‪.‬‬