Transcript بسم اهلل الرحمن الرحیم مدیریت بحران چیست؟ سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان تعار يف مديريت چيست ؟ و امكانات فیزیكي) از طریق اعمال اصول یا مدیریت نظام ( برنامه ریزي –

‫بسم اهلل‬
‫الرحمن‬
‫الرحیم‬
‫مدیریت بحران‬
‫چیست؟‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫تعار‬
‫يف‬
‫مديريت‬
‫چيست ؟‬
‫و امكانات فیزیكي) از طریق اعمال اصول یا‬
‫مدیریت‬
‫نظام‬
‫( برنامه ریزي – سازماندهي – هدایت و رهبري‬
‫– نظارت و كنترل و هماهنگي ) براي رسیدن به‬
‫هدفي خاص‪.‬یك مدیریت خوب مدیریتي است كه اوال‬
‫در مجموعه خود از تمام نیروها‪،‬افكار مثبت‬
‫وسازنده‬
‫استفاده‬
‫وداراي‬
‫كند‬
‫پتانسیل‬
‫ثانیا‬
‫نسبت‬
‫هاي‬
‫به‬
‫گوناگون‬
‫توانایي‬
‫ها‬
‫وكارایي هاي مجموعه خود آشنایي وتسلط كافي‬
‫داشته باشد ثالثا با توجه به مقتضیات زماني‬
‫و حساسیتهاي مقتضي بتواند بنا به آن نیازها‬
‫نیروهاي الزم را سازماندهي و هدایت كند‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫بحران‬
‫چيست؟‬
‫بحران‬
‫در‬
‫اجتماعي‬
‫شكسته‬
‫بزرگ‬
‫شدن‬
‫واكنشهاي‬
‫حقیقت‬
‫و‬
‫فشار‬
‫یك‬
‫ویژه‬
‫انگاره‬
‫اجتماعي‬
‫است‬
‫هاي‬
‫زایي‬
‫كه‬
‫متعارف‬
‫رواني‬
‫باعث‬
‫ومالي‪،‬تهدیدها‪،‬خطرهاونیازهاي‬
‫درهم‬
‫زندگي‬
‫میشودوباآسیبهاي‬
‫تازه‬
‫–‬
‫و‬
‫جاني‬
‫اي‬
‫كه‬
‫به وجودمیآوردباعث کند یا راکد شدن برخی‬
‫از انگاره ها یا تغییر هنجارهای اجتماعی‬
‫میگردد‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫در نتیجه مي توان بحران را‬
‫اینگونه تعریف كرد ‪:‬‬
‫حادثه ای كه به طور طبیعي و یا توسط بشر‬
‫به طور ناگهاني(مصنوعی) و یا تدریجی ویا‬
‫به صورت فزآینده (اثر تشدید کننده یکی بر‬
‫دیگری) به وجود مي آید و سختي ومشقتي به‬
‫جامعه انساني به گونه اي تحمیل نماید كه‬
‫جهت بر طرف كردن آن نیاز به اقدامات اساسي‬
‫و فوق العاده(در کمترین زمان ممکن) باشد‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫مدیریت جامع بحران ‪:‬‬
‫فرایند برنامه ریزي‪،‬عملكرد و اقدامات‬
‫اجرایي است كه توسط دستگاههاي دولتي ‪،‬‬
‫غیر دولتي و عمومي پیرامون شناخت و‬
‫كاهش‬
‫سطح‬
‫مخاطرات‬
‫و‬
‫بازسازي‬
‫مقابله‬
‫و‬
‫و‬
‫مدیریت‬
‫بازتواني‬
‫عملیات‬
‫منطقه‬
‫آسیب دیده صورت مي پذیرد‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫آثار و خصوصيات بحران‬
‫به طور كلي اثرات و خصوصيات بحران را مي توان در چهار بخش زير طبقه بندي نمود‪:‬‬
‫الف) سطح جهاني‬
‫ب ) سطح ملي‬
‫ج ) منطقه ای‬
‫د) سازمانی‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫انواع‬
‫بحران‬
‫برای اینکه بتوان بحرانها را شناسایی و تفکیک‬
‫کرد‬
‫است‬
‫بهتر‬
‫آنها‬
‫که‬
‫را‬
‫دستهبندی‬
‫کرده‬
‫و‬
‫مبناهایی را برای تفکیک آنها در نظر گر فت‪.‬‬
‫الف ـ طبقهبندی بحرانها از لحاظ ناگهانی بودن یا‬
‫تدریجی بودن آنها‪:‬‬
‫بعضی‬
‫از‬
‫بهوجود‬
‫بحرانها‬
‫میآیند‬
‫میگذارند‪.‬‬
‫به‬
‫به‬
‫و‬
‫صورت‬
‫ناگهانی‬
‫اثرات‬
‫این‬
‫و‬
‫ناگهانی‬
‫بحرانها‪،‬‬
‫بحرانهای‬
‫یک‬
‫بر‬
‫دفعه‬
‫محیط‬
‫ناگهانی‬
‫(‪ )ABRUPT CRISES‬میگویند‪.‬‬
‫در‬
‫مقابل‬
‫(‪CRISES‬‬
‫این‬
‫بحرانها‪،‬‬
‫‪)CUMULATIVE‬‬
‫وجود‬
‫بحرانهای‬
‫دارند‬
‫که‬
‫تدریجی‬
‫از‬
‫یکسری‬
‫مسائل بحرانخیز شروع میشوند و در طول زمان تقویت‬
‫شده و تا یک سطح آستانه ادامه و سپس بروز پیدا‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫بحران های‬
‫ناگهانی‬
‫برای مقایسه بحرانهای ناگهانی و تدریجی‬
‫میتوان از ‪ 6‬ویژگی کلیدی استفاده کرد‪:‬‬
‫ باسرعت بهوجود میآیند ‪،‬‬‫ قابلیت پیش بینی کمی دارند ‪،‬‬‫ صراحت و روشنی آنها متمرکز است‪ ،‬آشکارند‪،‬‬‫ از یک رویداد مشخص یکدفعهای شروع می‬‫شوند‪،‬‬
‫ در یک زمان ثابت به وقوع می پیوندند‪،‬‬‫ از عدم انطباق سازمان با یک جنبه یا‬‫تعداد کمی از جنبه های محیطی حاصل می شوند‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫بحران های‬
‫تدریجی‬
‫ به صورت تدریجی و تجمعی به وجود می آیند‪،‬‬‫‪ -‬قابلیت پیش بینی زیادی دارند‪،‬‬
‫ واضح و روشن نیستند‪،‬‬‫ نقطه شروع آنها از یک سطح آستانه است‪،‬‬‫‪ -‬با گذشت زمان احتمال وقوع آنها بیشتر می‬
‫شود‬
‫ از عدم انطباق سازمان با چندین جنبه از‬‫محیط به وجود می آیند‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫تقسیم بندی‬
‫براساس‬
‫المللی‬
‫سازمانهای بین‬
‫حوادث و سوانح‪ ،‬به دو دسته اصلی زیر طبقه‬
‫بندی شده اند‪:‬‬
‫الف)‬
‫ب )‬
‫حوادث و سوانح طبیعی )‪)Natural Disaster‬‬
‫حوادث و سوانح انسان ساخت ‪Man Made‬‬
‫)‪)Disaster‬‬
‫شایان ذکر است که حوادث و سوانح طبیعی‪،‬‬
‫ریشه در پدیده های طبیعی داشته و‬
‫طبیعت‬
‫نیرومند‬
‫به‬
‫از‬
‫شمار‬
‫می‬
‫رفتار‬
‫آیند‬
‫سرشتی‬
‫که‬
‫خود‬
‫بخشی از‬
‫منع‬
‫طبیعت‬
‫امکان‬
‫پذیر‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫حوادث و سوانح از نظر رخداد به دسته هاي زیر‬
‫تقسیم مي شوند‪:‬‬
‫حوادث‬
‫الف)‬
‫طبیعي‪:‬‬
‫(عوامل‬
‫طبیعی)‬
‫‪Natural‬‬
‫‪Disasters‬‬
‫ب) درون زمیني ناشی از تکان زمین‪:‬‬
‫زلزله ‪ -‬آتشفشان‬
‫ج) بیرون زمیني با عوامل جوی‪:‬‬
‫صاعـقه ‪ -‬طوفــان‪ -‬گردباد‪ -‬کوالک ‪ -‬برف سنگین‪-‬‬
‫گرمای سخت ‪ -‬موج سرما ‪ -‬باران اسیدی ‪ -‬کاهش‬
‫الیه ازن‬
‫د)‬
‫بیرون زمیني ناشی از تغییرات سطح زمین‪:‬‬
‫سـیــل ‪ -‬بهمن ‪ -‬ریزش کوه ‪ -‬تسونامي‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫همچنين حوادث طبيعی را ميتوان‬
‫به صورت زير بيان کرد‪:‬‬
‫انواع حوادث و سوانح طبیعی ناگهانی‬
‫شامل ‪:‬‬
‫زلزله‬
‫سیل‬
‫گرد باد‬
‫بهمن‬
‫طوفان‬
‫تگرگ‬
‫ریزش کوه‬
‫حرکت زمین‬
‫آتش فشان‬
‫هجوم حشرات و حیوانات‬
‫امواج عظیم دریا‬
‫سوانح طبیعی دراز مدت شامل‪:‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫حوادث غير طبيعي‪:‬‬
‫وحشت و ارعاب در مردم‬
‫(ساخته دست بشر)‪،‬‬
‫(سوانح خاص ‪ -‬بالیای‬
‫پيچيده)‬
‫مصایب اجتماعي –‬
‫‪)11‬‬
‫اقتصادي‬
‫انفجارات عمدي‪:‬‬
‫‪)1‬‬
‫بمبارانها و بمب گذاري ها‬
‫در جنگ‬
‫انفجارات غير عمدي‪:‬‬
‫‪)2‬‬
‫صنعتي‬
‫آتش سوزي (با عوامل‬
‫‪)3‬‬
‫غير طبيعي)‬
‫‪)4‬‬
‫ریزش بناها‬
‫تصادفات با وسایل‬
‫‪)5‬‬
‫نقليه ‪ -‬برخورد قطار‬
‫غرق کشتی ‪ -‬سقوط‬
‫‪)6‬‬
‫هواپيما‬
‫فرو ریختن مسير‬
‫‪)7‬‬
‫عابرین پياده‬
‫‪)8‬‬
‫آزاد شدن مواد‬
‫‪)12‬‬
‫ریزش ساختمان‬
‫‪)13‬‬
‫انفجارات شيميایی‬
‫‪)14‬‬
‫ریزش یا نشت معدن‬
‫‪)15‬‬
‫آلودگی جو‬
‫‪)16‬‬
‫سوانح هوایی‬
‫‪)17‬‬
‫سوانح دریایی‬
‫‪)18‬‬
‫سوانح زمينی‬
‫‪)19‬‬
‫سوانح خانگی‬
‫‪)20‬‬
‫آتش سوزی‬
‫‪)21‬‬
‫انفجارات اتمی‬
‫‪)22‬‬
‫پناهندگی‬
‫‪)23‬‬
‫جنگ‬
‫‪)24‬‬
‫آلودگی نفتی‬
‫در گيری ها و‬
‫‪)25‬‬
‫مناقشات داخلی‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫انواع بحرانها و حوادث غیر مترقبه‬
‫باران شدید‬
‫سیل‬
‫جانوران مهاجم‬
‫بادهای مخرب‬
‫خشکسالی‬
‫آتش سوزی علفزارها‬
‫تگرگ‬
‫زلزله‬
‫حوادث حمل ونقل‬
‫آذرخش‬
‫جابجایی توده ای‬
‫(رانش)‬
‫آتش سوزی وانفجارهای‬
‫صنعتی‬
‫یخبندان‬
‫اپیدمیهای سخت‬
‫درمیان انسان‬
‫انتشارگازهای سمی‬
‫مه گرفتگی‬
‫اپیدمیهای سخت در‬
‫گیاهان‬
‫اختالل در كار تاسیسات‬
‫اتمي‬
‫طوفان‬
‫جنگ های اتمی‪،‬میکروبی‬
‫اپیدمیهای سخت در‬
‫وشیمیایی‬
‫حیوانات اهلی و وحشی‬
‫عملیات های‬
‫تروریستی‬
‫تظاهرات‪،‬اعتصابات و‬
‫ناآرامی ها‬
‫اختالالت در‬
‫تاسیسات شهری‬
‫تنشها و درگیریهای‬
‫شهری‬
‫آلودگی شدید هوا‬
‫ومنابع زیستی‬
‫انواع بحرانهای محتمل شهری – حوادث غیر مترقبه‬
‫ردیف‬
‫بحران‬
‫محتمل‬
‫ردي‬
‫ف‬
‫بحران‬
‫محتمل‬
‫ردي‬
‫ف‬
‫‪1‬‬
‫خشکسالي‬
‫‪7‬‬
‫سرما و‬
‫یخبندان‬
‫‪13‬‬
‫‪2‬‬
‫سیل‬
‫‪8‬‬
‫‪3‬‬
‫زلزله‬
‫‪9‬‬
‫‪4‬‬
‫‪5‬‬
‫‪6‬‬
‫رانش‬
‫زمین‬
‫نشست‬
‫زمین‬
‫نشت نفت‬
‫و گاز‬
‫آتش سوزي‬
‫جنگل ها و‬
‫مراتع‬
‫انواع‬
‫حوادث‬
‫ترابری‬
‫بحران محتمل‬
‫ردي‬
‫ف‬
‫وارونگي‬
‫دما‬
‫‪19‬‬
‫‪14‬‬
‫سرمازدگي‬
‫کشاورزي‬
‫‪20‬‬
‫‪15‬‬
‫بیماري هاي‬
‫اپیدمي‬
‫‪21‬‬
‫‪10‬‬
‫بیابانزائي‬
‫‪16‬‬
‫‪11‬‬
‫آلودگي‬
‫منابع آب‬
‫‪17‬‬
‫‪12‬‬
‫آلودگي هوا‬
‫‪18‬‬
‫حوادث شهري‬
‫آتش سوزي‬
‫هجوم آفات‬
‫نباتي‬
‫حوادث‬
‫شیمیائي و‬
‫هستهاي‬
‫‪22‬‬
‫‪23‬‬
‫‪24‬‬
‫بحران‬
‫محتمل‬
‫بارش شدید‬
‫تگرگ‬
‫صاعقه‪-‬‬
‫طوفان‬
‫شکستگي‬
‫خطوط لوله‬
‫اصلي آب‬
‫قطع برق‬
‫گسترده‬
‫قطع شبکه‬
‫فیبر نوري‬
‫مه گرفتگي‬
‫اتفاق‬
‫‪Happening‬‬
‫به هر رویداد غیر منتظره وغیر ارادی كه در‬
‫یک محدوده‬
‫از‬
‫ناگوار‬
‫كوچك روي دهد گفته‬
‫مي شود‪ .‬اعم‬
‫انگیز‬
‫خالف‬
‫یا‬
‫مخاطره‬
‫که‬
‫بر‬
‫برنامه های برنامه ریزی شده فرد‪،‬گروه یا‬
‫جامعه باشد‪.‬‬
‫اتفاق هامعموال در سطح كوچك رخ داده وتنها‬
‫زندگي‬
‫دستخوش‬
‫فردي‬
‫را‬
‫تغییرات‬
‫كه‬
‫دچار‬
‫آن‬
‫میكنندوبا‬
‫گردییده‬
‫است‬
‫به‬
‫آن‬
‫توجه‬
‫وتغییر در وضعیت موجود وبرنامه ریزي هاي‬
‫فردي‪،‬برنامه‬
‫ها‬
‫وسایر‬
‫اهداف‬
‫فرد‬
‫دستخوش‬
‫تغیرات میگرداند وبا توجه به عدم حضور فرد‬
‫وتغییر برنامه هاي فرد سایر نزدیكان شخص‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫حادثه‪،‬سانحه‬
‫‪:accident‬‬
‫حادثه عبارتست از یك واقعه غیر منتظره و‬
‫غیر ارادي كه توسط عامل خارجي بوجود آمده‬
‫و سبب عارضه و خسارات جانی و مالی بر روی‬
‫افرادی که در معرض عامل خارجی قرار گرفته‬
‫اند مي شود‪.‬‬
‫سازمان جهاني بهداشت حادثه را به عنوان‬
‫(رویدادي كه موجب آسیب قابل تشخیص مي شود)‬
‫تعریف مي كند‪.‬‬
‫مصیبت‪ ،‬بالي ناگهاني‪ ،‬فاجعه ‪:Catastroph‬‬
‫عبارتست از یك واقعه غیر منتظره و غیر‬
‫ارادي كه باعث درگیري شدید اجتماع با یك‬
‫بحران مي شود‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫بال‪،‬حادثه بد ‪disaster :‬‬
‫معني لغوي = بي ستاره یا بي اقبال‬
‫معني عام = بال ‪ /‬مصیبت بزرگ یا فاجعه‬
‫رویداد فاجعه آمیز ناگهاني كه آسیبهاي‬
‫بزرگ ‪ ,‬ضایعات و ویراني را به دنبال دارد‪.‬‬
‫{یك بال عبارت از درهم ریختگي شدید زیست‬
‫محیطي و رواني اجتماعي است كه بسیار فراتر‬
‫از ظرفیت انطباقي جامعه مبتال است}‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫مشابهت ها‬
‫ به سرعت روی می دهند‪.‬‬‫‪ -‬همگي بحرانها ومسائل اجتماعي كه گریبانگیر‬
‫مردم هستند را چه در سطح بسیاركوچك چه در سطح‬
‫وسیع وبزرگ در بر میگیرند‪.‬‬
‫ بعد از رویداد تا حدی غیر قابل كنترل‪.‬‬‫ برخی از آنها غیرقابل پیش بینی‪.‬‬‫ محتاج سرعت عمل باال در کمک رسانی‪.‬‬‫ آثار وپي آمدهایي كه بوجود میاورند داراي‬‫شكل ونظم خاصي نمیباشد‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫ویژگي هاي حادثه‬
‫در یك فضاي جغرافیایي كوچك‬
‫واقعه محلي آشفتگي كم‬
‫خانواده درگیر كوچك‬
‫میزان خسارت به دارایي ها كم‬
‫ویژگي هاي سانحه(بالیا)‬
‫‪-‬‬
‫محدوده وسیع تر از‪ ،‬محدوده یك حادثه‬
‫‪-‬‬
‫درمجموعه کل اجتماع آشفتگي یا تخریب‬
‫اساسي پیش نمي آید‬
‫ تعداد افراد درگیر زیاد‬‫‬‫تر‬
‫فعالیت هاي سازماني پاسخگویي پیچیده‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫ویژگي هاي فاجعه‬
‫‪‬موجب آشفتگي در مجموعه فرآیندهاي اجتماعي‬
‫‪‬درگیري بخش عظیمي از اجتماع‬
‫‪‬آسیب دیدگان و خانواده هاي وابسته زیاد‬
‫‪ ‬مواجهه زیربناهاي اجتماعي با مشكالت جدي‬
‫‪‬آشفتگي در كاركرد سازمان هاي اجتماعي‬
‫حادثه‬
‫تعداد‬
‫تلفات‬
‫نیروهای درگیر‬
‫اثرات سیاسی فرهنگی ‪،‬‬
‫اقتصادی و اجتماعی‬
‫انگشت‬
‫شمار‬
‫مطرح نمی باشد‬
‫قابل ذکر نیست‬
‫قابل توجه در حد‬
‫نیروهای استانی‬
‫تاثیر زیادی دارد‬
‫فراتر از تصور در‬
‫حد ملی و فرا ملی‬
‫برای مدتهای طوالنی وجود‬
‫خواهد داشت‬
‫سانحه قابل توجه‬
‫فاجعه‪ /‬غیر قابل‬
‫شمارش‬
‫بال‬
‫سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫ویژگي هاي بحران‬
‫‪ -1‬بحران عموماغیر قابل پیش بیني است ( یعني‬
‫نمي توان پیش بیني كرد كه كي و در كجا اتفاق‬
‫مي افتد)‪.‬‬
‫‪ -2‬بحران ها آثار مخربي دارند و مردمي كه تا‬
‫قبل از بحران نیازمند كمك نبودند به محض وقوع‬
‫بحران نیازمند كمك مي شوند ‪.‬‬
‫‪-3‬‬
‫ماهیت‬
‫و‬
‫طوالني‬
‫آثاري‬
‫استهالكي‬
‫و‬
‫دارند(طوالنی بودن مربوط به بعد از وقوع بحران‬
‫وشرایط‬
‫دامنگیر‬
‫میباشد‬
‫وگرنه‬
‫خود‬
‫بحران‬
‫میتواند سریع و آنی رخ دهد مثل زلزله اما‬
‫عواقب‬
‫پس‬
‫از‬
‫آن‬
‫در‬
‫مرحله‬
‫بعد‬
‫از‬
‫وقوع‬
‫وبازسازی طوالنی است)‬
‫معموال تصمیم گیري تحت‬
‫ا‬
‫‪ -4‬در وضعیت بحراني‬
‫شرایط وخیم و در زمان محدود و اطالعات مورد‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫‪-5‬‬
‫زمان‬
‫موجود‬
‫براي‬
‫دهي‬
‫پاسخ‬
‫پیش‬
‫از‬
‫انتقال تصمیم را محدود كرده و اعضاي واحد‬
‫تصمیم گیري را به تعجب و حیرت وا مي دارد‬
‫‪.‬‬
‫‪-6‬محدودیت‬
‫و‬
‫فشردگي‬
‫‪،‬‬
‫زمان‬
‫غافلگیري‬
‫‪،‬‬
‫استرس و مخدوش شدن اطالعات ‪.‬‬
‫مرحله قبل از وقوع بحران(جمع آوری اطالعات‬
‫وآمارگیری‬
‫‪/‬تدوین‬
‫اطالعاتی‪/‬تشکیل‬
‫بانک‬
‫مدیریت بحران و گروههای تخصصی‪ /‬پیشگیری‪/‬‬
‫آموزش‪/‬اطالع‬
‫رسانی‪/‬آمادگی‬
‫و‬
‫مقابله‬
‫)(این‬
‫مرحله مهمترین و حیاطی ترین مرحله مدیریت‬
‫بحران است)‬
‫مرحله شروع بحران (هشدار ‪ /‬مصونیت‪/‬ارزیابی‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫تعاریف بحران از نگاه تصمیم گیري و‬
‫نگاه سیستمي‬
‫رویکردهاي تعریف‬
‫بحران‬
‫وضعیت بحراني‬
‫از منظر تصمیم‬
‫گیري‬
‫وضعیت بحراني‬
‫از منظر سیستمي‬
‫مثال‬
‫اگر این‬
‫‪ 3‬عامل‬
‫اتفاق‬
‫تهدید ارزش‬
‫ها‬
‫بیفتد‬
‫تصمیم‬
‫غافلگیري‬
‫گیري‬
‫بسیار‬
‫مشکل مي‬
‫شود‬
‫به عنوان‬
‫فرصت کم‬
‫عدم تعـادل‬
‫بین عرضه و‬
‫تقاضــــــا‬
‫بحــــــران‬
‫سیســتمي را‬
‫به وجود مي‬
‫آورد‬
‫زلـزله مي‬
‫تواند در‬
‫این رویکرد‬
‫قرار گیرد‬
‫چرا که‬
‫عرضه را کم‬
‫عرض‬
‫ه‬
‫تقاضا‬
‫و تقاضا را‬
‫زیاد مي‬
‫اثرات بحران‬
‫برای پیشگیری از بحران و یا به حداقل‬
‫رساندن اثرات آن به هنگام وقوع برای‬
‫انجام این فرایند باید بدترین وضعیتها را‬
‫برنامهریزی و سپس روشهایی را برای اداره‬
‫و حل آن جستجو کرد‬
‫اگر مدیریت بحران را برنامهریزی برای‬
‫کنترل بحران تعریف کنیم در آن صورت چهار‬
‫مرحله را برای برنامهریزی برای کنترل‬
‫بحران باید به انجام رساند‪.‬‬
‫نخست باید پدیدههای ناگوار پیشبینی شوند‪،‬‬
‫سپس باید برنامههای اقتضایی تنظیم گردند‪،‬‬
‫پس از آن باید تیمهای مدیریت بحران تشکیل‬
‫و آموزش داده شوند و سازماندهی گردند و‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫الف‬
‫ـ‬
‫بحران‬
‫پیشبینی‬
‫بررسی‬
‫و‬
‫نقاط‬
‫بحرانخیز و آسیبپذیر‪:‬‬
‫در‬
‫ممیزی‬
‫بحران‬
‫از‬
‫روشهای‬
‫منظمی‬
‫برای‬
‫یافتن نقاط بحرانخیز و آسیبپذیر استفاده‬
‫میشود‪.‬‬
‫هنگامی‬
‫که‬
‫مدیران‬
‫یک‬
‫سلسله‬
‫از‬
‫پرسشهایی نظیر‬
‫«چه خواهد شد‪ ،‬اگر چنان شود؟»‬
‫«اگر چنین شود‪ ،‬چه پیش خواهد آمد؟»‬
‫را مطرح میکنند‪ ،‬سناریوهای «حوادث ناگوار»‬
‫موضوع بحث قرار میگیرند‪ .‬در این مرحله‪،‬‬
‫ممکن است استفاده از «طبقهبندی بحرانها»‬
‫مفید و مثمر ثمر باشد‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫وقوع برخی از بحرانها نظیـر مـرگ ناگهـانی‬
‫یکی از مدیران کلیدی‪ ،‬برای همـ‬
‫سـازمانها‬
‫محتمل است؛ از این رو به راحتی قابل تصـور‬
‫است؛ ولی باید توجه داشت که هر سازمان‪ ،‬با‬
‫توجه به ویژگیهای خاص خـود‪ ،‬ضـربهپذیریهای‬
‫خاص خود را دارد و باید بـرای مقابلـه بـا‬
‫آنها برنامهریزی کند‪.‬‬
‫علت ضروری این امر این میباشـد کـه کلیـه‬
‫دســت انــدرکاران مــدیریت بحــران اعــم از‬
‫سازمانها‪،‬ســتادهاو‪ ...‬دارای یــک مــدیریت‬
‫بحران متشـکل از یـک نفـر رئـیس یـا رهبـر‬
‫نباشــند واز تــک محــوره بــودن بشــدت دوری‬
‫نمایند تا اگر درزمان بروز بحرانها اتفاقی‬
‫برای سرپرست و افراد کلیدی مـدیریت افتـاد‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫ب‬
‫ـ‬
‫برنامه‬
‫تهیه‬
‫برای‬
‫اقتضایی‬
‫مواجهه‬
‫با‬
‫بحران‪:‬‬
‫برنامههای اقتضایی برای مواجهه با بحرانهای‬
‫پشتیبانی‬
‫احتمالی‪ ،‬در قالب یک مجموعه برنام‬
‫تنظیم میگردند تا در صورت بروز مشکل‪ ،‬مورد‬
‫استفاده قرار گیرند‪ .‬برنامههای اقتضایی باید‬
‫به گونهای تنظیم شوند تا حتیالمقدور؛ کلیه‬
‫عالیم‬
‫هشدار‬
‫دهندة‬
‫حوادث‬
‫و‬
‫سوانح‬
‫را‬
‫مشخص‬
‫کنند‪ ،‬اقداماتی برای خنثیسازی یا تعدیل وضعیت‬
‫بحرانی طراحی‪ ،‬و نتایج مورد انتظار از هر‬
‫اقدام را پیشبینی کنند‪.‬‬
‫در‬
‫تنظیم‬
‫برنامههای‬
‫اقتضایی‬
‫باید‬
‫کامال‬
‫ا‬
‫به‬
‫جزئیات امور توجه شود؛ به طوری که حتی گاهی‬
‫باید‬
‫پیشبینی‬
‫کرد‬
‫که‬
‫در‬
‫هنگام‬
‫مواجهه‬
‫با‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫دقیقـا در چـه‬
‫ا‬
‫همچنین باید مشـخص شـود کـه‬
‫شرایطی چه اقداماتی باید صورت پـذیرد و در‬
‫صــورت عملــی نشــدن اقــدامات اولیــه‪ ،‬چــه‬
‫اقداماتی باید جایگزین آنها گردنـد‪،‬همچنین‬
‫گاهی فهرستی از اسامی افراد و مدیرانی کـه‬
‫باید در جریان وضعیتهای بحرانی و اضـطراری‬
‫قرار گیرند تهیه میشود و در اختیار عوامـل‬
‫ذیربط قرار میگیرد‪.‬‬
‫حــداقل ســالی چنــد بــار بایــد برنامــههای‬
‫اقتضایی مواجهه با بحران را بـا توجـه بـه‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫ج ـ تشکیل تیم مدیریت بحران و آموزش نیروی‬
‫انسانی‪:‬‬
‫تیمهای مدیریت بحران در سازمانها با گروههای‬
‫ضربت‬
‫در‬
‫نیروی‬
‫انتظامی‬
‫که‬
‫برای‬
‫برخورد‬
‫با‬
‫وضعیتهای فوقالعاده (مانند گروگانگیری) تشکیل‬
‫میشوند‪ ،‬شباهت دارند‪ .‬این گروهها برحسب نوع‬
‫بحرانهایی که احتمال وقوع دارند‪ ،‬از تخصصهای‬
‫متنوعی‬
‫متعدد‬
‫و‬
‫ارائه‬
‫واکنش‬
‫سریع‬
‫برخوردار‬
‫میگردند‪.‬‬
‫قابلیت‬
‫آگاه‬
‫به‬
‫و‬
‫و‬
‫کردن‬
‫موقع‬
‫اثربخش مردم‪،‬وانجام عملیات سریع ودقیق ونتیجتا‬
‫امار‬
‫مرگ‬
‫ومیر‬
‫كمتر‬
‫وزمان‬
‫كمتر‬
‫اتمام‬
‫عملیاتهاي بیشتر از ویژگیهای اصلی و ضروری هر‬
‫تیم مدیریت بحران است‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫د ـ تکمیل برنامهها از طریق اجرای آزمایشی‪:‬‬
‫گروههای‬
‫کنترل‬
‫کننده‬
‫بحران‬
‫را‬
‫میتوان‬
‫مانند‬
‫گروههای ورزشی و یا تیمهای اطفای حریق آموزش داد‬
‫و برای افزایش «تجربه کار گروهی»‪« ،‬اثربخشی»‪ ،‬و‬
‫«سرعت در واکنش» تحت تمرین و آزمایش قرار داد‪.‬‬
‫در‬
‫این‬
‫مرحله‪،‬‬
‫استفاده‬
‫از‬
‫«فنون‬
‫شبیهسازی»‪،‬‬
‫«تمرین عملی»‪ ،‬و «تقلید کردن» بسیار سودمند است‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫مدیریت‬
‫بحران‬
‫ فرآیند پیش بیني و پیشگیري از وقوع بحران‬‫برخورد و مداخله در بحران و سالم سازي بعد از‬
‫وقوع بحران را مدیریت بحران گویند ‪.‬‬
‫‪-‬‬
‫علمي‬
‫كاربردي‬
‫است‬
‫كه‬
‫به‬
‫وسیله‬
‫مشاهده‬
‫سیستماتیك بحرانها و تجزیه و تحلیل آنها در‬
‫جستجوي یافتن ابزاري است(اعم از علم روز بصورت‬
‫آمار وارقام یا به كار گیري دانش و فن روز كه‬
‫تمام آنها نتیجتا به یك هدف خاص جهت كاهش بحران‬
‫واثرات بحران میشوند) كه بوسیله آنها بتوان از‬
‫بروز بحران ها ‪ ،‬پیشگیري نمود و یا در صورت‬
‫بروز آن در خصوص كاهش اثرات آن آمادگي الزم‬
‫امداد رساني سریع و بهبودي اوضاع اقدام نمود ‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫ودر تفسیر دیگر‪:‬‬
‫مدیریـت‬
‫عملکرد‬
‫جامع‬
‫و‬
‫دستگاههاي‬
‫بحران‪:‬‬
‫اقدامات‬
‫دولتي‪،‬‬
‫فرآیند‬
‫اجرائي‬
‫غیردولتي‬
‫برنامهریزي‪،‬‬
‫است‬
‫و‬
‫که‬
‫عمومي‬
‫توسط‬
‫پیرامون‬
‫شناخت و کاهش سطح مخاطرات (مدیریت خطرپذیري) و‬
‫مدیریت عملیات مقابله و بازسازي و بازتواني‬
‫منطقه آسیبدیده (مدیریت بحران) صورت ميپذیرد‪.‬‬
‫در این فرآیند با مشاهده پیش نشانگرها و تجزیه‬
‫و تحلیل آنها و منابع اطالعاتي در دسترس تالش‬
‫ميشود‬
‫به‬
‫صورت‬
‫یکپارچه‪،‬‬
‫جامع‬
‫و‬
‫هماهنگ‬
‫با‬
‫استفاده از ابزارهاي موجود از بحرانها پیشگیري‬
‫نموده یا در صورت بروز آنها با آمادگي الزم در‬
‫جهت کاهش خسارات جاني و مالي به مقابـله سریع‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫امروزه عمده ترین نقاط ضعف مدیریت بحران‬
‫عدم تنفیذ ضوابط ومحدوده کاری و آزادی عمل‬
‫هر‬
‫سازمان‬
‫ارگان‬
‫یا‬
‫مربوط‪،‬‬
‫ارتباط‬
‫عدم‬
‫هماهنگي و همكاري سازمانها بصورت کار گروه‬
‫وتعامل‬
‫مستقیم‬
‫و‬
‫بدون‬
‫قید‬
‫وشرط‪،‬‬
‫كمبود‬
‫ضوابط و مقررات جامع‪ ،‬پراكندگي و ناكافي‬
‫بودن قوانین و مقررات موجودجهت تعین وظایف‬
‫وحیطه‬
‫کاری‪،‬‬
‫نبود‬
‫اطالعات‬
‫وآمار‬
‫کافی‬
‫‪،‬‬
‫محدودیت منابع مالي‪ ،‬کند بودن روند های‬
‫سازمانی ونامه نگاری های داخلی است‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫چرخه مدیریت بحران‪ ،‬عناصر اساسي سیاست گذاري و‬
‫برنامه ریزي مدیریت بحران را تشكیل میدهد که‬
‫مدیریت‬
‫بحران‬
‫را‬
‫باتوجه‬
‫به‬
‫نیازها‬
‫‪،‬شرایط‬
‫و‬
‫گامهای یک بحران به چهار مرحله تقسیم میکنند که‬
‫شامل موارد زیر است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫پیشگیري‬
‫‪‬‬
‫آمادگي‬
‫‪‬‬
‫مقابله‬
‫‪‬‬
‫و بازسازي وبازتوانی‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫پیشگیري‬
‫مجموعه اقداماتی است که با هدف جلوگیری از‬
‫وقوع حوادث و یا کاهش آثار زیانبار آن‪،‬‬
‫سطح خطرپذیری جامعه را ارزیابی نموده و با‬
‫مطالعات و اقدامات الزم سطح آن را تا حد‬
‫قابل قبول کاهش میدهد‪.‬‬
‫پیشگیری‬
‫میتواند‬
‫سازمانی‬
‫چارت‬
‫و‬
‫شامل‬
‫بندی‬
‫مجموعه‬
‫شده‬
‫ای‬
‫مراحل‬
‫باشد‬
‫که‬
‫بتواند قبل از وقوع حادثه و سوانح نیازهای‬
‫زمانی ما را قبل از رخداد هر حادثه ای بر‬
‫طرف نماید ودر زمان حادثه سطح خسارات جانی‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫بنابراین این مرحله میتواند یکی‬
‫از مهمترین مراحل موجود در چهار مرحله‬
‫فوق‬
‫در‬
‫وکاهش‬
‫چرخه‬
‫مدیریت‬
‫آسیبهای‬
‫ناشی‬
‫بحران‬
‫از‬
‫‪،‬پیشگیری‬
‫سوانح‬
‫طبیعی‬
‫وحوادث غیر مترقبه باشدوتاثیر وکنترل‬
‫بسزایی در کاهش بحرانها وحوادث جانی‬
‫ومالی ناشی از آن را در پی داشته باشد‬
‫که با توجه به برنامه های تدوین شده‬
‫در این مرحله‪،‬این مرحله‬
‫میتواندبصورت‬
‫قوی یا ضعیف عمل کند که به نوبه خود‬
‫حائز تامل وتفکر باشد‪.‬‬
‫اساس وبنیان این مرحله مطالعات‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫سطوح پیشگیری‬
‫پیشگیری دارای سه سطح میباشد‪:‬‬
‫سطح اول ‪ /‬سطح دوم ‪ /‬سطح سوم‬
‫سطح اول جلوگیری وپیشگیری از پیدایش و‬
‫بکار افتادن عوامل خطر زا که خود مختار‬
‫یا وابسته به یک منشاء خطر زای دیگر‬
‫باشند‬
‫میباشد‪.‬این‬
‫برنامه‬
‫ومقدمات‬
‫مرحله‬
‫برنامه‬
‫واقع‬
‫در‬
‫ریزی‬
‫شده‬
‫طرح‬
‫در‬
‫مرحله پیشگیری میباشد که طرحها وبرنامه‬
‫ها را بس از بررسی و جمع آوری آمار‬
‫واطالعات‬
‫وسایر‬
‫خواسته‬
‫های‬
‫مسئله‬
‫جهت‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫سطح‬
‫دوم‬
‫به‬
‫قبل‬
‫مرحله‬
‫از‬
‫بروزعالئم‬
‫مربوط است این مرحله مکمل وتکمیل کننده‬
‫طرحها وبرنامه های انجام شده در مرحله‬
‫قبل‬
‫میباشد‬
‫که‬
‫برای‬
‫افزایش‬
‫راندمان‬
‫و‬
‫کارایی مدیریت بحران بکار میروند در این‬
‫مرحله با توجه وبررسی سایر عوامل خارجی‬
‫ودارای پتانسیل خطر ساز‬
‫حوادث‬
‫وسوانح‬
‫برنامه‬
‫ریزی‬
‫واثر گذار بر‬
‫راهکارهای‬
‫میگردندتا‬
‫الزم‬
‫تدوین‬
‫بتوانند‬
‫قبل‬
‫و‬
‫از‬
‫بروز هرگونه سوانح و حوادث نسبت به کاهش‬
‫خسارات آن اقدام نمایند‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫این مرحله را میتوان به مرحله شناخت‬
‫مثال‬
‫عواملي‬
‫زد‬
‫که‬
‫ناقل‬
‫وعامل‬
‫بیماری هستند وقبل از هر نوع بیماری‬
‫خود‬
‫فرد‬
‫نسبت‬
‫به‬
‫نوع‬
‫بیماری‬
‫خود‬
‫یااز طریق علم قبلی یا با مراجعه به‬
‫پزشک و آزمایش قابل تشخیص تسلط پیدا‬
‫میکند ونسبت به رفع و کاهش خطرات آن‬
‫اقامات الزم را انجام میدهد مثل حالت‬
‫بیماري‬
‫که فرد با توجه به احساس‬
‫بروز بیماري وعالئم بیشتر اقدام به‬
‫شناسایي نوع بیماري‪،‬عالئم ونشانه ها‪،‬‬
‫موارد‬
‫وداروهاي‬
‫مورد‬
‫نیاز‪،‬اقدامات‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫پیشگیری نوع سوم به مرحله جلوگیری‬
‫از‬
‫پیشرفتن‬
‫و‬
‫بیشتر‬
‫بروز‬
‫خسارات‬
‫و‬
‫افزایش ناتوانی ها میپردازد و کوشش آن‬
‫در‬
‫مورد‬
‫تقلیل‬
‫میزان‬
‫آنها‬
‫است‪.‬‬
‫این‬
‫مرحله مرحله اجرایی و عملیاتی طرحها‪،‬‬
‫برنامه‬
‫ها‬
‫و‬
‫کلیه‬
‫اقدامات‬
‫آمادگی‬
‫پیشگیری در دو مرحله قبل میباشد‪.‬‬
‫در‬
‫این‬
‫مرحله‬
‫فرض‬
‫کامل‬
‫ومنطقی‬
‫مدیریت بحران بر این است که کلیه برنامه‬
‫های دو مرحله های پیش کامل‪ ،‬دقیق و جامع‬
‫میباشند چون دیگر در این مرحله زمانی‬
‫برای طی مراحل قبلی نیست ودر این زمان‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫پیشگیری بعد از بروز سوانح طبیعی‬
‫وحوادث غیر مترقبه‬
‫سطح اول پیشگیری‬
‫با‬
‫توجه به‬
‫نوع‬
‫سانحه‬
‫کارشناسان‬
‫در‬
‫سوانح بایستی پیش بینی نماید که بعد از‬
‫بروز سانحه چه عاملی می تواند سوانح‪،‬‬
‫حوادث ومشکالت بعدی را بوجود آورد و جهت‬
‫مسلما عوامل‬
‫ا‬
‫رفع آن برنامه ریزی نماید‪.‬‬
‫خطر زای گوناگون به نوع سانحه یا سوانح‬
‫بستگی دارند‪.‬در واقع این مرحله باید از‬
‫قبل تدوین وبرنامه ریزی شده باشد‪.‬‬
‫فرد كارشناسي كه در محل حادثه حضور‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫بعد از بروز سوانح دیگر زمانی برای‬
‫اندیشیدن به راهکارهای اساسی و‬
‫ضروری وضرب االجل وجود ندارد‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫بدیهی‬
‫است‬
‫هر‬
‫گونه‬
‫تحقیقات‪،‬اقدامات‪،‬‬
‫آمارگیری ها‪ ،‬جمع آوری اطلالعات‪ ،‬استفاده از‬
‫دانش‬
‫وفن روز‪ ،‬افراد باتجربه و کارآشنا‪ ،‬مهیا‬
‫بودن تجهیزات ووسایل ومواد مورد نیاز در حین‬
‫بروز بحران‪ ،‬هماهنگ بودن با سایر سازمانها و‬
‫کشورهای منطقه و فرا منطقه ای وسایر موارد‬
‫دیگر مورد نیاز در حل مسئله وموضوع یک بحران‬
‫میتواند از بروز هرگونه اختالل‪،‬ناهماهنگی‪،‬بروز‬
‫یک فاجعه انسانی و مهمتر از همه ایجاد یک بلوا‬
‫وناهماهنگی که ناشی از یک دستگاه ناکارامد در‬
‫مدیریت پیشگیری بحران بوده است ومنجر به فلج‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫سطح دوم پیشگیری‬
‫اولین اقدمات در سطح دوم پیشگیری صورت میگیرد که شامل به اجرا‬
‫گذاشتن تمام مراحل تدوین شده در مرحله قبل میباشد الزم به ذکر است این‬
‫مرحله را به مرحله اقدام سریع یا ضربتی نیز نامید چون بیشتر تلفات و‬
‫عواقب ناشی از سوانح وحوادث اکثرا در همان ساعتهای اوله رخ میدهند و‬
‫طرح ومدیریت بحرانی موفق است که در همان دقیقه های اول بحران نسبت‬
‫به جبران وکاهش صدمات و خسارات انسانی اقدام نماید‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫سطح سوم پیشگیری در سوانح‬
‫این اقدامات در سوانح به اقدامات توانبخشی گفته می شود ‪ .‬جلوگیری از محدودیت ناشی از‬
‫بیماری ‪ ،‬حداقل رساندن سوانح وحوادث و آسیب ناشی از آنها‪ ،‬در این مرحله اقدامات ضربتی‬
‫صورت گرفته اما طرح ها و کاهش خسارات و لطمات ناشی از بحران همچنان ادامه دارد پس با‬
‫این مرحله طرحهای این مرحله تکمیل و اقدامات الزم وضروری جهت کنترل و در حالت ایده ال‬
‫توقف کامل تمام پی امدهای بحران میباشد‪،‬‬
‫در این مرحله برخی برنامه های از قبل برنامه ریزی شده برای این مرحله میتوانند با توجه‬
‫به مقتضیات زمانی و مکانی سریعا تغییر پیدا کنند لذا الزمه این مرحله و تمام مراحلی که در قبل‬
‫ذکر گردیدند وبعد از این ذکر خواهند گردید حضور یک تیم متخصص‪،‬کارآزموده وعلمی میباشد‬
‫که در هر مرحله از بحران در دسترس باشند و بتوانند تصمیمات الزم را اتخاذ و گروههای‬
‫اجرایی وکاهش سوانح وحوادث غیر مترقبه را رهبری نمایند‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫آمادگی‬
‫مجموعه اقداماتی است که توانایی یک جامعه شامل دولت‪،‬شهروندان‪،‬‬
‫مدیریتهای شهری(سازمانها وارگانها) و مردم و‪) ...‬را در انجام‬
‫مراحل مختلف مدیریت بحران افزایش می دهد‪ .‬آمادگی شامل‪:‬‬
‫مطالعه‪،‬‬
‫تحقیق‪،‬‬
‫جمع آوری اطالعات‪،‬‬
‫برنامه ریزی‪،‬‬
‫سازماندهی‪،‬‬
‫طراحی‪،‬‬
‫تامین منابع و امکانات ‪،‬‬
‫آموزش‪ ،‬تمرین و مانور است‪.‬‬
‫ایجاد ساختارهای آموزشی‬
‫تامین منابع وامکانات‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫مقابله‪ ،‬پا سخگوئی‬
‫انجام اقدامات و ارائه خدمات اضطراری به دنبال وقوع بحران است‬
‫که با هدف نجات و حفظ جان و مال انسانها و اموال عمومی و دولتی‬
‫‪،‬تامین رفاه نسبی و جلوگیری از گسترش خسارات انجام می گیردمقابله‬
‫شامل ‪:‬‬
‫اطالع رسانی‬
‫هشدار‬
‫جست وجو‪،‬نجات وامداد‬
‫بهداشت‪،‬درمان‬
‫تامین امنیت‬
‫فوریتهای پزشکی‬
‫ترابری وارتباطات‬
‫تدفین اجساد‬
‫دفع پسماندها‬
‫اطفاءحریق‬
‫کنترل مواد خطرناک‬
‫سوخت رسانی‬
‫برقراری شریانهای حیاتی‬
‫کنترل منابع آب‪ ،‬برق‪ ،‬گاز‪ ،‬مواد سوختی‪ ،‬انفجاری‪ ،‬شیمیایی‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫بازسازی و بازتواني‬
‫بازسازي شامل کلیه اقدامات الزم و ضروري پس از وقوع بحران است‬
‫که براي بازگرداندن وضعیت عادي به مناطق آسیبدیده با در نظر‬
‫گرفتن ویژگیهاي توسعه پایدار‪ ،‬ضوابط ایمني‪ ،‬مشارکتهاي مردمي و‬
‫مسائل فرهنگي‪ ،‬تاریخي‪ ،‬اجتماعي منطقه آسیبدیده انجام ميگیرد‪.‬‬
‫بازتواني نیز شامل مجموعه اقداماتي است که جهت بازگرداندن شرایط‬
‫جسمي‪ ،‬روحي و رواني و اجتماعي آسیبدیدگان به حالت طبیعي به‬
‫انجام ميرسد‪(.‬بازگرداندن توان یک جامعه به زمان قبل از بحران)‬
‫بازسازي قسمتي از بازتواني مي باشد كه ان را به عنوان جایگزیني‬
‫ساختمانها‪ ،‬ماشین آالت‪ ،‬تجهیزات و مواد تخریب شده و یا آسیب دیده در‬
‫یك سانحه تعریف مي نمایند‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫وضعیت‬
‫جامعه‬
‫وقوع‬
‫بحران‬
‫وضعیت عادي‬
‫جامعه‬
‫زمان‬
‫‪ - .- .‬در صورت عدم اعمال به موقع مدیریت بحران و عدم وجود‬‫طرح یا برنامه اي مدون از قبل‬
‫‪ ..........‬در صورت اعمال به موقع مدیریت بحران و عدم وجود‬
‫طرح یا برنامه اي مدون از قبل‬
‫تهديدها‬
‫تهدیدها عبارتند از ‪ :‬كلیه عوامل خارجي كه موجب كاهش‬
‫انگیزه‪،‬روحیه و عالقه نیروهاي سهیم در امر مدیریت بحران اعم‬
‫از نیروهاي ارگانها وسازمانهاي دولتي‪،‬موسسات ونهادهاي‬
‫خصوصي وهمچنین نیروهاي داوطلب میشودكه موجب كاهش‬
‫سطح همكاري الزم در زمان وقوع بالیاي طبیعي وحوادث‬
‫ناگوارمیشوند‪.‬‬
‫معموال تهدیدها بر اثر تجربیات عملي خود فرد یا دیگران‪،‬مشاهدات‬
‫صحنه هاي واقعي در طبیعت یا در فیلمهاي ساختگي وساخته هاي‬
‫پیش فرض ذهني در افراد ساخته میشوندكه معموال داراي اثرات‬
‫منفي وبازدارنده از انجام كاریا عملي را در فرد دارند‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫تهدیدها معموال در اكثر مواقع داراي پیش زمینه ذهني در افراد میباشند‬
‫وخط قرمزي براي ادامه واتمام كار یا عملي توسط فرد میگردند وبراي انكه‬
‫فرد بتواند بر آنها غلبه نماید یا باید داراي دانش وبینش وتجربه كافي باشد یا‬
‫با توجه به آنچه كه خطر تهدید كننده مینامد شروع به كار یا عملي بنماید وبر‬
‫حسب مقتضیات زماني ومكاني ان تهدید قبل یا حین وقوع ان با عكس العمل‬
‫هاي سریع نسبت به بر طرف كردن انها اقدام نماید‪.‬‬
‫شایان ذكر است سایر بحرانها تهدید كننده هاي واقعي منابع ملي‬
‫وانساني میباشند وبراي مقابله با انها باید پیش از هرگونه عمل یا اقدامي ان‬
‫تهدیدات را شناخته وبنا بر اموزشها‪،‬علم وتجربیات قبلي با انها مقابله كرد‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫فرصت ها‬
‫فرصت ها عبارتند از ‪ :‬روند رو به توسعه اطالعات رساني و فن‬
‫آوري ارتباطات مانند اینترنت و سیستمهاي ماهواره اي‪ ،‬تكنولوژي‬
‫جهاني در حیطه تجهیزات ‪ ،‬افزایش باور عمومي در خصوص آسیب‬
‫پذیري و حادثه خیزي كشور و جریان جهاني موجود كه مایه افزایش‬
‫توجه مردم میگردد ‪ .‬در حقیقت مدیر بحران یك هماهنگ كننده بین‬
‫ارگانهاي سرویس دهنده و تعیین كننده خط مشي فعالیت ها است و‬
‫باید حداقل در سازمان خود آمادگي الزم را بوجود بیاورد ‪ ،‬سیستمهاي‬
‫اداري را بهبود بخشد و با تاكتیك مدیریتي ‪ ،‬كارآیي و اثر بخشي افراد‬
‫را بیشتر و به عوامل اجتماعي ‪ ،‬سیاسي و فرهنگي وتغییر هنجارهای‬
‫یک جامعه دربحران توجه كند ‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫مدیر بحران باید تفویض اختیارات را در نظر بگیرد یعني سطح‬
‫اختیار هر شخصي را با توجه به نیازهایش مشخص كندکه منوط به‬
‫داشتن اطالعات کافی وشناخت همه جانبه و پرهیز از هر گونه سطحی‬
‫و یک بعدی نگری میباشدتا از تداخل اختیارات جلوگیري كند‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫در مدیریت بحران معموالا چندین سازمان مختلف درگیر انجام وظایفي‬
‫مي شوند كه باید با هماهنگي كامل نسبت به پیشگیري از بحران كاهش اثرات‬
‫آن و آمادگي الزم اقدام نمایند و همچنین سازمانهاي مربوط باید بنحو مطلوبي‬
‫نسبت به انجام تمهیدات الزم و ضروري و همچنین بهبود امور و اوضاع بعد‬
‫از بروز بحران اقدام بعمل آورندومراتب را جهت ارتقاءسطح کیفی وعملی‬
‫‪،‬رفع نیازمندیها ومشکالت موجود وایجاد آمادگی الزم وافزایش پتانسیل داخلی‬
‫گروه مکررا به ستاد یا سازمان هماهنگ کننده مدیریت بحران اطالع دهند‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫از زبان دیگر فرصت ها را اینگونه نیز میتوان بیان كرد‪ :‬فرصت‬
‫عبارت است از كلیه بازه هاي زماني موجود قبل از بروز یك بحران (كلیه‬
‫برنامه هاي وابسته به زمان) اعم از سوانح طبیعي وحوادث غیر مترقبه كه‬
‫قبل از وقوع یك بحران بعنوان برگ برنده وموثر در امر مدیریت بحران در‬
‫دست سازمان مدیریت بحران میباشد وبا گذشت زمان ونزدیك تر شدن به‬
‫زمان بحران آن فرصت ها رفته رفته پتانسیل وكارایي خود را از دست داده‬
‫ونكته حائز اهمیت ان است كه نقش اثر سازومثبت انها در زمان قبل از‬
‫بحران به نقش اثر ساز ومنفي در زمان بحران منجر میگردند‪.‬فرصتها شامل‬
‫تمام كارها برنامه ها تدوین ها واقداماتي است كه قبل از یك بحران انجام‬
‫میگیرند وهر كار وعملي را قبل از بحران میتوان یك فرصت نامید واز ان به‬
‫نحو مطلوب استفاده كرد‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫مدير بحران‬
‫كيست ؟‬
‫مدیر بحران كسي كه تهدید كننده ها را بشناسد و از فرصتها خوب‬
‫استفاده كند که شامل شناخت تهدیدها‪،‬آشنایی با نوع عملکرد وضربه‬
‫تهدید کنندها‪،‬نقاط ضعف‪،‬تدبیر وتدوین راهکارها وسرانجام کاهش و‬
‫حل تهدید هاوتهدید کننده ها‪.‬‬
‫در فرهنگ ما ضرب المثلي است كه مي گوید « عالج واقعه قبل از‬
‫وقوع باید كرد » متاسفانه در كشور ما زنگ خطرها نادیده و نا‬
‫شنیده گرفته میشوندوبعدازوقوع بحران تازه به فكرمیافتیم و راه حلي‬
‫جستجو مي نمائیم که دیگر هیچ سودی ندارد ‪ .‬متاسفانه مدیر بحران‬
‫یا عالئم را نمي شناسد و یا به اهمیت این عالئم واقف نیست که‬
‫بزرگترین معظل در امر مدیریت بحران میباشد ‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫مدیر بحران باید به دنبال راه كارهایي جهت كاستن ابعاد بحران باشد ‪.‬‬
‫به عبارت دیگر آثار هر عامل را با پارامترهاي دیگر سنجید و پس از‬
‫تحلیل نسبت به رفع آن بكوشد مدیر بحران باید تفكر استراتژیك را یاد‬
‫بگیرد یعني بتواند به آشفتگي ذهني خویش در كوتاهترین زمان‬
‫ممکن نظم بخشد این امر امكان ندارد مگر با حضور مداوم در بحران‬
‫ها‪،‬مدیر بحران باید کلیه نیروها‪،‬ارگانها‪،‬سازمانهای زیر ربط خود را‬
‫کامل بشناسد وتواناییها ‪ ،‬پتانسل‪ ،‬کارایی‪ ،‬مشکالت‪ ،‬نقاط ضعف وکل‬
‫زوایای مربوطه را خوب بداند تا بتواند یک مدیر بحران خوب باشد‬
‫وبتواند سازماندهی مطلوب را انجام دهدکه این امر مرهون تالش‪،‬آمار‬
‫واطالعات کامل وتجربه فراوان در امر مدیریت بحران میباشد‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫خصوصيات فرآيند تصميم گیري را به شرح زير مي توان بيان كرد ‪:‬‬
‫‪ -1‬پرهیز از جزئي نگري‪.‬‬
‫‪ -2‬انجام به موقع و درست كار‪.‬‬
‫‪ -3‬نظر خواهي براي انتخاب راه حل‪.‬‬
‫‪ -4‬انتخاب بهترین راه حل و تصویب و اجراي به موقع آن‪.‬‬
‫‪ -5‬اتخاذ تصمیمات مؤثر بر اساس اطالعات صحیح در جهت كاهش خسارات‬
‫و كنترل سریع بحران‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫مدیریت خوب یك بحران نشان دهنده وجودیك مدیر خوب در‬
‫راس تمام امور میباشد كه با رهبري وهدایت خوب وبموقع خود‬
‫توانسته است توسط شناختي كه از پتانسل كلیه دستگاههاي زیر‬
‫مجموعه خود دارد قبل از وقوع بحران كلیه نقاط ضعف را شناخته‬
‫انها را بررسي ورفع نماید و با كمك نیزوهاي متخصص خود نسبت‬
‫به رفع تهدیدها وچالش ها یا کم رنگ كردن انها اقدام نماید ونقاط‬
‫قوت سازمان را تقویت وكلیه پیش بیني هاي الزم را براي زمان‬
‫وقوع بحران در نظر گرفته تا در ان زمان خسارات جاني ومالي به‬
‫حداقل خود برسد‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫وظايف و‬
‫ويژگيهاي مدير‬
‫بحران‬
‫‪ -1‬آمادگي كامل براي هر گونه پیشامد ‪.‬‬
‫‪ -2‬پي ریزي دفاتر مطالعاتي ملي‪ ،‬منطقه اي و هماهنگ سازي آنها به‬
‫نحوي كه از دوباره كاري پرهیز شود‪.‬‬
‫‪ -3‬تهیه بانك اطالعاتي روز آمد براي استفاده هر چه بهتر آن(اطالعات‬
‫وآمار مهمترین مواد خام مورد نیاز یک مدیریت بحران میباشد) ‪.‬‬
‫‪ -4‬استفاده از سیستم هشدار دهنده خطر گرچه هزینه باالیي را مي‬
‫طلبد(نمونه ای از سیستم در بحث زلزله وسونامي در ژاپن در ادامه آورده‬
‫شده است)‪.‬‬
‫‪ -5‬تفكیك وظایف واحدها و انجام مانورها ورزمایش هاي عملیاتي ساالنه‬
‫یا دوره ای در زمانهایی که لزوم اجرای آنها جهت تجربه‪،‬آموزش‬
‫وآمادگی افراد یا واحدهای درون سازمانی یا برون سازمانی دیده میشود‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫‪ -6‬ایمن سازي شبكه ها و شریانهاي حیاتي وتهیه نقشه پهنه بندی‬
‫تاسیسات زیرساختی كه شامل آب ‪ ،‬برق‪ ،‬سوخت ‪ ،‬ارتباطات جاده‬
‫اي مخابراتي برج كنترل فرودگاهها و سدها و… میباشد‪ .‬به دلیل‬
‫اینكه شرایط منطقه پس از بحران نابسامان است در كوتاهترین زمان‬
‫نمي توان به ترمیم این شبكه پرداخت ‪ .‬زیرا این كار خود خسارات‬
‫وتمهیدات زیادي را به دنبال دارد وازسرعت عمل میكاهد‪.‬‬
‫‪ -7‬تقویت بیمه در مناطق حادثه خیز حتي به صورت اجباري مي‬
‫تواند ابعاد بحران را كاهش دهد ‪ ،‬چرا كه با توجه به ابعاد حادثه ‪،‬‬
‫پرداخت خسارت خود عامل بزرگي در رفع بحران است ‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫‪ -8‬آگاهي افكار عمومي یكي دیگر از وظایف مدیر بحران است تا وقتي مردم‬
‫قدم در این راه نگذارند تالش دولتها بي فایده است ‪.‬‬
‫‪ -9‬شناسایي انواع بحرانها ‪،‬ارزیابي ریسك و الویت بندي آنها ‪.‬‬
‫‪ -10‬تعیین ارتباطات بحراني ‪.‬‬
‫‪ -11‬تعیین راهبردهاي برخورد با رسانه ها ‪.‬‬
‫‪ -12‬برنامه ریزي ‪ ،‬سازماندهي و كوشش در جهت استفاده بهینه از منابع ‪.‬‬
‫‪-13‬تدوین اصول الزم وضروري براي كنترل صحیح مجموعه هاي مختلف‬
‫ومشترك در مدیریت بحران‪.‬‬
‫‪-14‬تدوین طرح جامع مدیریت بحران بصورتي كامال مصوب وجامع مبني بر‬
‫آمار واطالعات دقیق‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫‪.15‬تدوین اصول هشداري واگاهي دهنده با محوریت عموم مردم جهت‬
‫شناساندن واگاهي عموم مردم از انوتع بحرانه‪،‬ونحوه مقابله ونجات جاني‬
‫انها در اولویت ونجات سرمایه اي عمومي وملي در اولویت بهد‪.‬‬
‫‪.16‬شناسایي كلیه دستگاههاي دولتي وخصوصي وسایر شركتها‪،‬‬
‫موسسات‪ ،‬نهادهاي دولتي ومردمي‪،‬وسایر گروههاي داراي پتانسیل كمك‬
‫محور وهمكاري كننده با سازمان مدیریت بحران وتدوین وبرنامه ریزي‬
‫براي سامان دهي وبرنامه ریزي وظایف هر واحد در مدیریت بحران‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫‪.17‬یك مدیر بحران بجز گروههاي تخصصي ذیر ربط خود در زمینهاي‬
‫تخصصي مختلف خود نیز باید نسبت به منطقه وحوضه استحفاظي‬
‫ومسولیتي خود تسلط كامل داشته باشد تا در مواقع ضرورت نسبت به‬
‫تغییر سیاستهاي قبل از بحران بنا به مقتضیات زماني ومكاني اقدام نماید‪.‬‬
‫‪.18‬شناسایي افراد داراي علم‪،‬تجربه واگاهي روز در تمامي زمینه هاي‬
‫علمي مرتبط با جامعه ومدیریت بحران ودعوت به همكاري وتشكیل‬
‫گروههاي تخصصي در تمام زمینه ها‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫‪.19‬استفاده از توانمندیها و سایر امكانات موجود براي برطرف كردن حد اكثر نیازها در‬
‫زمان مدیریت بحران بر اساس ادوات ووسایل موجود وساختمانهاوسایر امكاناتي كه به‬
‫نحوي محتاطانه در چشم انداز مدیریت بحران گنجانده شده اند‪.‬‬
‫‪.20‬بنا به مصوبات كشوري وقانون مدیریت بحران واهمیت خاص این موضوع عالوه بر‬
‫تمام زمینه ها برگزاري كالسهاي اموزشي وترویجي ویژه سازمانهاي دولتي وخصوصي‬
‫جهت شناخت واشنایي كامل آن با انواع بحران ودر نتیجه كاهش عواقب وپیامدهاي بعد از‬
‫بحران وبهتر از ان شناخت سایر دستگاههاي زیر مجموعه مدیریت بحران براي ایفاي‬
‫وظایف وانجام بهتر ان وتوین راهكارهایي كه در اینده در ان توانایي ایفاي نقش فراتر از‬
‫دید سازمان مدیریت بحران را دارند‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫سازمان‬
‫مديريت بحران‬
‫سازمان مدیریت بحران کشور که در این قانون به اختصار سازمان نامیده ميشود‬
‫به منظور ایجاد مدیریت یکپارچه در امر سیاستگذاري‪ ،‬برنامهریزي‪ ،‬ایجاد‬
‫هماهنگي و انسجام در زمینههاي اجرائي و پژوهشي‪ ،‬اطالعرساني متمرکز و‬
‫نظارت بر مراحل مختلف مدیریت بحران و ساماندهي و بازسازي مناطق آسیبدیده‬
‫و استفاده از همه امکانات و لوازم مورد نیاز وزارتخانهها‪ ،‬مؤسسات و شرکتهاي‬
‫دولتي و عمومي‪ ،‬بانکها و بیمههاي دولتي‪ ،‬نیروهاي نظامي و انتظامي‪ ،‬مؤسسات‬
‫عمومي غیردولتي‪ ،‬شوراهاي اسالمي‪ ،‬شهرداریها‪ ،‬تشکلهاي مردمي‪ ،‬مؤسساتي که‬
‫شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است‪ ،‬دستگاههاي تحت امر مقام معظم رهبري‬
‫و نیروهاي مسلح در صورت تفویض اختیار معظمله‪ ،‬جهت بهرهمندي بهینه از‬
‫توانمندیهاي ملي منطقهاي و محلي در مواجهه با حوادث طبیعي و سوانح پیشبیني‬
‫نشده تشکیل ميگردد‪.‬‬
‫سازمان مدیریت بحران وابسته به وزارت کشور بوده و رئیس آن به پیشنهاد وزیر‬
‫کشور و تأیید شورايعالي و حکم وزیر کشور منصوب ميگردد‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫ساختار مديريت بحران‬
‫كشور‬
‫شوراي عالي مدیریت بحران كشور‬
‫رییس ‪ :‬ریاست جمهوري‬
‫جانشین‪ :‬وزیر كشور‬
‫اعضاء در سطح وزیران و معاونین سایر قوا‬
‫سازمان مدیریت بحران‬
‫شوراي هماهنگي مدیریت‬
‫بحران كشور‬
‫رییس‪ :‬ریاست سازمان‬
‫اعضا در سطح معاونین وزرا‬
‫شوراي هماهنگي مدیریت بحران‬
‫استان‬
‫ریاست استاندار‬
‫اعضا در سطح مدیران كل استان‬
‫امور تخصصي مدیریت بحران‬
‫وظايف سازمان به شرح زير است‪:‬‬
‫‪1‬ـ تهیه خطمشيها و سیاستهاي اجرائي مربوط به مراحل چهارگانه‬
‫مدیریت بحران و برنامهریزي جهت ایجاد و امکان استفاده از کلیه‬
‫امکانات و توانمندیهاي مورد نیاز اعم از دولتي‪ ،‬غیردولتي و نیروهاي‬
‫مسلح در طول زمان عملیات آمادگي و مقابله با حادثه و ارائه آن جهت‬
‫تصویب هیأتوزیران‪.‬‬
‫‪2‬ـ ایجاد هماهنگي و انسجام میان دستگاههاي مختلف کشور درخصوص‬
‫مراحل چهارگانه مدیریت بحران‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫‪3‬ـ بررسي‪ ،‬تدوین و پیشنهاد سیاستها و برنامههاي جامع فرهنگي‪،‬‬
‫پژوهشي‪ ،‬آموزشي‪ ،‬تبلیغاتي‪ ،‬اطالعرساني و تمریني در مراحل‬
‫چهارگانه مدیریت بحران به شورايعالي‪.‬‬
‫‪4‬ـ تقویت زمینه همکاریهاي منطقهاي و بینالمللي‪ ،‬تبادل نظر و استفاده‬
‫از تجربیات و دانش فني کشورها و مؤسسات خارجي و بینالمللي‬
‫مربوط به مراحل چهارگانه مدیریت بحران و نمایندگي کشور در مجامع‬
‫بینالمللي با هماهنگي و همکاري دستگاههاي ذیربط‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫‪ 5‬ـ مستندسازي حوادث‪ ،‬اقدامات و تجزیه و تحلیل آنها‪.‬‬
‫‪6‬ـ برنامهریزي و هماهنگي جهت سازماندهي و آموزش کلیه‬
‫تشکلهاي مردمي‪ ،‬نهادهاي غیردولتي و نیروهاي بسیجي و‬
‫داوطلب مردمي در مراحل چهارگانه مدیریت بحران‪.‬‬
‫‪7‬ـ پیگیري اجراء مصوبات و تصمیمات شورايعالي‪.‬‬
‫‪ 8‬ـ هماهنگي و نظارت در زمینه ایجاد و گسترش سیستمهاي‬
‫مؤثر پیشگیري‪ ،‬مقاومسازي و بهسازي لرزهاي ساختمانها‪،‬‬
‫زیرساختها و ابنیه و شریانهاي حیاتي و مهم و بازسازي و‬
‫بهسازي بافتهاي فرسوده‪ ،‬روشهاي اتکائي و جبراني خسارت‬
‫نظیر انواع بیمهها‪ ،‬حمایتهاي مالي و سازوکارهاي تشویقي‪،‬‬
‫تسهیالت ویژه و صندوقهاي حمایتي با همکاري دستگاههاي‬
‫ذيربط‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫‪9‬ـ کمک به توسعه و گسترش مؤسسات علمي و مشاورهاي فعال‬
‫و استفاده از همکاریهاي آنها به منظور استانداردسازي و بهبود‬
‫کیفیت ارتقاء و کنترل ایمني کاالها و خدمات‪ ،‬ساختمانها و‬
‫تأسیسات زیربنایي کشور و نظارت بر رعایت استانداردهاي‬
‫مصوب‪.‬‬
‫‪10‬ـ تدوین نظام تقسیم کار ملي براي ارتقاء فرهنگ ایمني براي‬
‫آحاد جامعه با همکاري وزارتخانهها‪ ،‬سازمانها‪ ،‬نهادها و‬
‫مؤسسات مرتبط با امر مدیریت بحران و ارائه آن به هیأتوزیران‬
‫جهت تصویب‪.‬‬
‫‪11‬ـ تدوین ضوابط مربوط به تعیین سطوح‪ ،‬حالت اضطرار و‬
‫شیوه اعالم بحرانهاي ناشي از حوادث غیرمترقبه‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫‪12‬ـ ابالغ دستورالعملهاي نحوه انجام اقدامات اضطراري و احتیاطي‬
‫در هنگام وقوع و یا احتمال وقوع حوادث غیرمترقبه به دستگاههاي‬
‫ذيربط جهت اجراء‪.‬‬
‫‪13‬ـ انجام هماهنگيهاي الزم جهت دراختیار گرفتن کلیه امکانات و‬
‫توانمندیهاي مورد نیاز مدیریت بحران کشور اعم از دولتي و نهادهاي‬
‫عمومي غیردولتي و نیروهاي مسلح در طول زمان مقابله با بحران‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫‪14‬ـ تدوین مقررات و ضوابط مربوط به رسیدگي به تخلفات و تخطي‬
‫و اهمال مقامات دولتي در کلیه دستگاههاي ذيربط و مؤسسات‬
‫عمومي غیردولتي‪ ،‬نیروهاي نظامي و انتظامي و کلیه نهادها و‬
‫دستگاههاي تحت نظر مقام معظم رهبري در اجراء دستورات و‬
‫مصوبات شورايعالي و سازمان در مواقع بروز بحران با همکاري‬
‫قوه قضائیه و ستاد کل نیروهاي مسلح و ارائه آن به هیأتوزیران‬
‫جهت تصویب و پیگیري اجراء آنها‪.‬‬
‫‪15‬ـ تدوین پیشنهاد ضوابط و مقررات مربوط به اقدامات پیشگیرانه‬
‫و برخورد با سوءاستفادهکنندگان‪ ،‬آشوبگران و غارتگران در زمان‬
‫بروز حوادث با همکاري قوه قضائیه و ستاد کل نیروهاي مسلح و‬
‫ارائه آن به هیأتوزیران جهت تصویب‪ ،‬پیگیري و نظارت بر اجراء‬
‫آنها‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫‪16‬ـ تدوین دستورالعملها و آئیننامههاي مربوط به چگونگي جذب‪،‬‬
‫توزیع و استفاده از کمکهاي مردمي‪ ،‬خارجي و بینالمللي با همکاري‬
‫دستگاههاي ذيربط و ارائه آن به هیأتوزیران جهت تصویب و‬
‫پیگیري آنها‪.‬‬
‫‪17‬ـ ایجاد نظام مدیریت جامع اطالعات به کمک شبکههاي اطالعاتي‬
‫مراکز علمي ـ تحقیقاتي ذيربط و سازمانهاي اجرائي مسؤول و‬
‫تشکیل مرکز مدیریت اطالعات حوادث وابسته به سازمان به منظور‬
‫هشدار به موقع قبل از وقوع حادثه احتمالي و اطالعرساني دقیق و‬
‫به هنگام در زمان وقوع حادثه به مسؤوالن و مردم‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫فصل اول ‪:‬‬
‫تعاريف‬
‫ماده‪1‬ـ اصالحات مندرج در این قانون در معاني مشروح زیر به کار ميرود‪:‬‬
‫الف ـ بحران‪ :‬شرایطي است که در اثر حوادث‪ ،‬رخدادها و عملکردهاي طبیعي و‬
‫انساني (به جز موارد موضوعه در حوزههاي امنیتي و اجتماعي) به طور‬
‫ناگهاني یا غیرقابل کنترل به وجود ميآید و موجب ایجاد مشقت و سختي به یک‬
‫مجموعه یا جامعه انساني ميگردد و بر طرف کردن آن نیاز به اقدامات‬
‫اضطراري‪ ،‬فوري و فوقالعاده دارد‪.‬‬
‫ب ـ مدیریـت جامع بحران‪ :‬فرآیند برنامهریزي‪ ،‬عملکرد و اقدامات اجرائي است‬
‫که توسط دستگاههاي دولتي‪ ،‬غیردولتي و عمومي پیرامون شناخت و کاهش‬
‫سطح مخاطرات (مدیریت خطرپذیري) و مدیریت عملیات مقابله و بازسازي و‬
‫بازتواني منطقه آسیبدیده (مدیریت بحران) صورت ميپذیرد‪ .‬در این فرآیند با‬
‫مشاهده پیش نشانگرها و تجزیه و تحلیل آنها و منابع اطالعاتي در دسترس‬
‫تالش ميشود به صورت یکپارچه‪ ،‬جامع و هماهنگ با استفاده از ابزارهاي‬
‫موجود از بحرانها پیشگیري نموده یا در صورت بروز آنها با آمادگي الزم در‬
‫جهت کاهش خسارات جاني و مالي به مقابـله سریع پرداخته تا شرایط به‬
‫وضعیت عادي بازگردد‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫ماده‪2‬ـ مدیریت بحران شامل چهارمرحله به شرح زیر است‪:‬‬
‫الف ـ پیشگیري‪ :‬مجموعه اقداماتي است که با هدف جلوگیري از وقوع‬
‫حوادث و یا کاهش آثار زیانبار آن‪ ،‬سطح خطرپذیري جامعه را ارزیابي‬
‫نموده و با مطالعات و اقدامات الزم سطح آن را تا حد قابل قبول کاهش‬
‫ميدهد‪.‬‬
‫ب ـ آمادگي‪ :‬مجموعه اقداماتي است که توانایي جامعه را در انجام مراحل‬
‫مختلف مدیریت بحران افزایش ميدهد که شامل جمعآوري اطالعات‪،‬‬
‫برنامهریزي‪ ،‬سازماندهي‪ ،‬ایجاد ساختارهاي مدیریتي‪ ،‬آموزش‪ ،‬تأمین‬
‫منابع و امکانات‪ ،‬تمرین و مانور است‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫ج ـ مقابله‪ :‬انجام اقدامات و ارائه خدمات اضطراري به دنبال وقوع‬
‫بحران است که با هدف نجات جان و مال انسانها‪ ،‬تأمین رفاه نسبي‬
‫براي آنها و جلوگیري از گسترش خسارات انجام ميشود‪ .‬عملیات‬
‫مقابله شامل اطالعرساني‪ ،‬هشدار‪ ،‬جست و جو‪ ،‬نجات و امداد‬
‫بهداشت‪ ،‬درمان‪ ،‬تأمین امنیت‪ ،‬ترابري‪ ،‬ارتباطات‪ ،‬فوریتهاي پزشکي‪،‬‬
‫تدفین‪ ،‬دفع پسماندها‪ ،‬مهارآتش‪ ،‬کنترل مواد خطرناک‪ ،‬سوخترساني‪،‬‬
‫برقراري شریانهاي حیاتي و سایر خدمات اضطراري ذيربط است‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫د ـ بازسازي و بازتواني‪ :‬بازسازي شامل کلیه اقدامات الزم و ضروري‬
‫پس از وقوع بحران است که براي بازگرداندن وضعیت عادي به‬
‫مناطق آسیبدیده با در نظر گرفتن ویژگیهاي توسعه پایدار‪ ،‬ضوابط‬
‫ایمني‪ ،‬مشارکتهاي مردمي و مسائل فرهنگي‪ ،‬تاریخي‪ ،‬اجتماعي منطقه‬
‫آسیبدیده انجام ميگیرد‪ .‬بازتواني نیز شامل مجموعه اقداماتي است که‬
‫جهت بازگرداندن شرایط جسمي‪ ،‬روحي و رواني و اجتماعي‬
‫آسیبدیدگان به حالت طبیعي به انجام ميرسد‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫فصل دوم ‪:‬‬
‫شوراي عالي مديريت‬
‫بحران کشور‬
‫ماده‪3‬ـ به منظور هماهنگي فعالیتهاي دستگاهها و نهادهاي وابسته به قواي‬
‫سهگانه‪ ،‬نیروهاي مسلح و کلیه نهادها و دستگاههاي تحت نظر مقام‬
‫معظمرهبري (با عنایت به تفویض اختیار معظمله) و تصویب مقررات و‬
‫ضوابط حاکم بر مدیریت بحران در مراحـل چهارگانـه آن شوراي عالي‬
‫مدیریت بحران کشور که از این پس در ایـن قانـون به اختصار شوراي عالي‬
‫نامیده ميشود‪ ،‬تشکیل ميگردد‪.‬‬
‫ماده‪4‬ـ وظایف شوراي عالي به شرح زیر است‪:‬‬
‫‪1‬ـ تدوین سیاستها و برنامههاي ملي مرتبط با مدیریت جامع بحران کشور و‬
‫اقدام قانوني الزم جهت تصویب‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫‪2‬ـ تنظیم بودجه تفصیلي نظام مدیریت جامع بحران کشور و پیشنهاد براي‬
‫درج در الیحه بودجه ساالنه کشور جهت تصویب‪.‬‬
‫‪3‬ـ اقدام قانوني الزم جهت تصویب وظایف دقیق و نقش وزارتخانهها و‬
‫سازمانهاي دولتي‪ ،‬نهادهاي عمومي غیردولتي‪ ،‬شوراهاي اسالمي‪،‬‬
‫شهرداریها‪ ،‬سازمانها و شرکتهایي که شمول قانون برآنها مستلزم ذکر نام‬
‫است‪ ،‬نیروهاي نظامي و انتظامي و کلیه نهادها و دستگاههاي تحت نظر‬
‫مقام معظم رهبري‪ ،‬سازمان صدا و سیماي جمهوري اسالمي ایران و‬
‫رسانههاي گروهي‪ ،‬تشکلهاي مدني و مردمي مرتبط با مدیریت بحران در‬
‫مجلس شوراي اسالمي‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫‪4‬ـ اتخاذ تدابیر راهبردي‪ ،‬هماهنگي‪ ،‬هدایت و تشویق فعالیتهاي پژوهشي و‬
‫اجرائي در راستاي کاهش خطرپذیري ناشي از زلزله‪ ،‬مخاطرات آب و هوایي‬
‫و موادشیمیایي خطرناک‪.‬‬
‫‪ 5‬ـ اقدام قانوني الزم جهت تصویب سامانه مدیریت بحران کشور و تعیین‬
‫فرماندهي عملیات مقابله با بحران متناسب با شرایط بحران در مجلس‬
‫شوراي اسالمي‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫‪ 6‬ـ اقدام قانوني الزم جهت تصویب سیاستهاي آموزشي‪ ،‬تبلیغاتي و‬
‫اطالعرساني از طریق سازمان صدا و سیماي جمهوري اسالمي ایران و‬
‫سایر رسانههاي گروهي در مجلس شوراي اسالمي‪.‬‬
‫‪7‬ـ اقدام قانوني الزم جهت تصویب ضوابط و دستورالعملهاي الزم درباره‬
‫اقدامات احتیاطي پس از دریافت اطالعات مبني بر احتمال وقوع حوادث‬
‫پیشبیني نشده در کشور‪.‬‬
‫‪ 8‬ـ اقدام قانوني الزم جهت تصویب ساختار‪ ،‬تشکیالت تفصیلي سازمان و‬
‫ردههاي سازماني متناسب در استانها و شهرستانها به پیشنهاد سازمان‪.‬‬
‫‪9‬ـ اقدام قانوني الزم جهت تصویب ضوابط‪ ،‬مقررات و دستورالعملهاي‬
‫مرتبط با این قانون‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫ماده‪ 5‬ـ شورايعالي به ریاست رئیس جمهور و با عضویت وزراي‬
‫اطالعات‪ ،‬کشور‪ ،‬اموراقتصادي و دارایي‪ ،‬مسکن و شهرسازي‪ ،‬دفاع‬
‫و پشتیباني نیروهاي مسلح‪ ،‬رفاه و تأمین اجتماعي‪ ،‬راه و ترابري‪،‬‬
‫بهداشت‪ ،‬درمان و آموزش پزشکي‪ ،‬نیرو‪ ،‬جهادکشاورزي‪ ،‬ارتباطات و‬
‫فناوري اطالعات‪ ،‬علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوري‪ ،‬آموزش و پرورش‪،‬‬
‫شهردار تهران‪ ،‬رئیس ستاد کل نیروهاي مسلح‪ ،‬فرمانده نیروي‬
‫انتظامي جمهوري اسالمي ایران‪ ،‬فرمانده کل سپاه پاسداران‪ ،‬فرمانده‬
‫کل ارتش‪ ،‬فرمانده نیروي مقاومت بسیج‪ ،‬یکي از نواب رئیس مجلس‬
‫شوراي اسالمي‪ ،‬معاون اول قوه قضائیه‪ ،‬رؤساي سازمانهاي مدیریت‬
‫و برنامهریزي کشور و صدا و سیماي جمهوري اسالمي ایران‪ ،‬رئیس‬
‫جمعیت هاللاحمر جمهوري اسالمي ایران‪ ،‬سرپرست کمیته امداد امام‬
‫خمیني (ره)‪ ،‬ریاست سازمان هواشناسي کشور‪ ،‬رئیس بنیاد مسکن‬
‫انقالب اسالمي ایران و رئیس سازمان تشکیل ميگردد‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫تبصره‪1‬ـ جلسات شورايعالي در غیاب رئیس جمهور به ریاست وزیر‬
‫کشور (به عنوان قائممقام) تشکیل ميگردد و مصوبات این شورا پس‬
‫از تأیید رئیس جمهور الزماالجراء است‪.‬‬
‫تبصره‪2‬ـ نحوه اداره‪ ،‬اتخاذ تصمیمات و ابالغ مصوبات شورايعالي‬
‫برابر آئیننامهاي خواهد بود که به تصویب هیأتوزیران ميرسد‪.‬‬
‫تبصره‪3‬ـ دبیرخانه شورايعالي در سازمان مستقر بوده و دبیر آن‬
‫مطابق تبصره (‪ )2‬این ماده انتخاب خواهد شد‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫فصل سوم ‪:‬‬
‫سازمان مديريت‬
‫بحران کشور‬
‫ماده‪ 6‬ـ سازمان مدیریت بحران کشور که در این قانون به اختصار‬
‫سازمان نامیده ميشود به منظور ایجاد مدیریت یکپارچه در امر‬
‫سیاستگذاري‪ ،‬برنامهریزي‪ ،‬ایجاد هماهنگي و انسجام در زمینههاي‬
‫اجرائي و پژوهشي‪ ،‬اطالعرساني متمرکز و نظارت بر مراحل مختلف‬
‫مدیریت بحران و ساماندهي و بازسازي مناطق آسیبدیده و استفاده از‬
‫همه امکانات و لوازم مورد نیاز وزارتخانهها‪ ،‬مؤسسات و شرکتهاي‬
‫دولتي و عمومي‪ ،‬بانکها و بیمههاي دولتي‪ ،‬نیروهاي نظامي و انتظامي‪،‬‬
‫مؤسسات عمومي غیردولتي‪ ،‬شوراهاي اسالمي‪ ،‬شهرداریها‪ ،‬تشکلهاي‬
‫مردمي‪ ،‬مؤسساتي که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است‪،‬‬
‫دستگاههاي تحت امر مقام معظم رهبري و نیروهاي مسلح در صورت‬
‫تفویض اختیار معظمله‪ ،‬جهت بهرهمندي بهینه از توانمندیهاي ملي‬
‫منطقهاي و محلي در مواجهه با حوادث طبیعي و سوانح پیشبیني نشده‬
‫تشکیل ميگردد‪.‬‬
‫ماده‪7‬ـ سازمان‪ ،‬وابسته به وزارت کشور بوده و رئیس آن به پیشنهاد‬
‫وزیر کشور و تأیید شورايعالي و حکم وزیر کشور منصوب ميگردد‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫ماده‪ 8‬ـ وظایف سازمان به شرح زیر است‪:‬‬
‫‪1‬ـ تهیه خطمشيها و سیاستهاي اجرائي مربوط به مراحل چهارگانه‬
‫مدیریت بحران و برنامهریزي جهت ایجاد و امکان استفاده از کلیه‬
‫امکانات و توانمندیهاي مورد نیاز اعم از دولتي‪ ،‬غیردولتي و نیروهاي‬
‫مسلح در طول زمان عملیات آمادگي و مقابله با حادثه و ارائه آن جهت‬
‫تصویب هیأتوزیران‪.‬‬
‫‪2‬ـ ایجاد هماهنگي و انسجام میان دستگاههاي مختلف کشور درخصوص‬
‫مراحل چهارگانه مدیریت بحران‪.‬‬
‫‪3‬ـ بررسي‪ ،‬تدوین و پیشنهاد سیاستها و برنامههاي جامع فرهنگي‪،‬‬
‫پژوهشي‪ ،‬آموزشي‪ ،‬تبلیغاتي‪ ،‬اطالعرساني و تمریني در مراحل چهارگانه‬
‫مدیریت بحران به شورايعالي‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫‪4‬ـ تقویت زمینه همکاریهاي منطقهاي و بینالمللي‪ ،‬تبادل نظر و استفاده‬
‫از تجربیات و دانش فني کشورها و مؤسسات خارجي و بینالمللي مربوط‬
‫به مراحل چهارگانه مدیریت بحران و نمایندگي کشور در مجامع بینالمللي‬
‫با هماهنگي و همکاري دستگاههاي ذيربط‪.‬‬
‫‪ 5‬ـ مستندسازي حوادث‪ ،‬اقدامات و تجزیه و تحلیل آنها‪.‬‬
‫‪ 6‬ـ برنامهریزي و هماهنگي جهت سازماندهي و آموزش کلیه تشکلهاي‬
‫مردمي‪ ،‬نهادهاي غیردولتي و نیروهاي بسیجي و داوطلب مردمي در‬
‫مراحل چهارگانه مدیریت بحران‪.‬‬
‫‪7‬ـ پیگیري اجراء مصوبات و تصمیمات شورايعالي‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫‪ 8‬ـ هماهنگي و نظارت در زمینه ایجاد و گسترش سیستمهاي مؤثر‬
‫پیشگیري‪ ،‬مقاومسازي و بهسازي لرزهاي ساختمانها‪ ،‬زیرساختها و ابنیه‬
‫و شریانهاي حیاتي و مهم و بازسازي و بهسازي بافتهاي فرسوده‪،‬‬
‫روشهاي اتکائي و جبراني خسارت نظیر انواع بیمهها‪ ،‬حمایتهاي مالي و‬
‫سازوکارهاي تشویقي‪ ،‬تسهیالت ویژه و صندوقهاي حمایتي با همکاري‬
‫دستگاههاي ذيربط‪.‬‬
‫‪9‬ـ کمک به توسعه و گسترش مؤسسات علمي و مشاورهاي فعال و‬
‫استفاده از همکاریهاي آنها به منظور استانداردسازي و بهبود کیفیت‬
‫ارتقاء و کنترل ایمني کاالها و خدمات‪ ،‬ساختمانها و تأسیسات زیربنایي‬
‫کشور و نظارت بر رعایت استانداردهاي مصوب‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫‪10‬ـ تدوین نظام تقسیم کار ملي براي ارتقاء فرهنگ ایمني براي آحاد‬
‫جامعه با همکاري وزارتخانهها‪ ،‬سازمانها‪ ،‬نهادها و مؤسسات مرتبط با‬
‫امر مدیریت بحران و ارائه آن به هیأتوزیران جهت تصویب‪.‬‬
‫‪11‬ـ تدوین ضوابط مربوط به تعیین سطوح‪ ،‬حالت اضطرار و شیوه اعالم‬
‫بحرانهاي ناشي از حوادث غیرمترقبه‪.‬‬
‫‪12‬ـ ابالغ دستورالعملهاي نحوه انجام اقدامات اضطراري و احتیاطي در‬
‫هنگام وقوع و یا احتمال وقوع حوادث غیرمترقبه به دستگاههاي ذيربط‬
‫جهت اجراء‪.‬‬
‫‪13‬ـ انجام هماهنگيهاي الزم جهت دراختیار گرفتن کلیه امکانات و‬
‫توانمندیهاي مورد نیاز مدیریت بحران کشور اعم از دولتي و نهادهاي‬
‫عمومي غیردولتي و نیروهاي مسلح در طول زمان مقابله با بحران‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫‪14‬ـ تدوین مقررات و ضوابط مربوط به رسیدگي به تخلفات و تخطي و‬
‫اهمال مقامات دولتي در کلیه دستگاههاي ذيربط و مؤسسات عمومي‬
‫غیردولتي‪ ،‬نیروهاي نظامي و انتظامي و کلیه نهادها و دستگاههاي تحت‬
‫نظر مقام معظم رهبري در اجراء دستورات و مصوبات شورايعالي و‬
‫سازمان در مواقع بروز بحران با همکاري قوه قضائیه و ستاد کل‬
‫نیروهاي مسلح و ارائه آن به هیأتوزیران جهت تصویب و پیگیري اجراء‬
‫آنها‪.‬‬
‫‪15‬ـ تدوین پیشنهاد ضوابط و مقررات مربوط به اقدامات پیشگیرانه و‬
‫برخورد با سوءاستفادهکنندگان‪ ،‬آشوبگران و غارتگران در زمان بروز‬
‫حوادث با همکاري قوه قضائیه و ستاد کل نیروهاي مسلح و ارائه آن به‬
‫هیأتوزیران جهت تصویب‪ ،‬پیگیري و نظارت بر اجراء آنها‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫‪16‬ـ تدوین دستورالعملها و آئیننامههاي مربوط به چگونگي جذب‪،‬‬
‫توزیع و استفاده از کمکهاي مردمي‪ ،‬خارجي و بینالمللي با همکاري‬
‫دستگاههاي ذيربط و ارائه آن به هیأتوزیران جهت تصویب و‬
‫پیگیري آنها‪.‬‬
‫‪17‬ـ ایجاد نظام مدیریت جامع اطالعات به کمک شبکههاي اطالعاتي‬
‫مراکز علمي ـ تحقیقاتي ذيربط و سازمانهاي اجرائي مسؤول و‬
‫تشکیل مرکز مدیریت اطالعات حوادث وابسته به سازمان به منظور‬
‫هشدار به موقع قبل از وقوع حادثه احتمالي و اطالعرساني دقیق و به‬
‫هنگام در زمان وقوع حادثه به مسؤوالن و مردم‪.‬‬
‫‪18‬ـ نظارت عالیه و ارزیابي اقدامات دستگاههاي اجرائي ذيربط‬
‫درخصوص مراحل چهارگانه مدیریت بحران (به ویژه آمادگي و‬
‫مقابله) و ارائه گزارش به شوراي عالي‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫فصل چهارم ‪:‬‬
‫ساير‬
‫مقررات‬
‫ماده‪10‬ـ کلیه دستگاههاي موضوع ماده (‪ )160‬قانون برنامه چهارم‬
‫توسعه‪ ،‬اقتصادي‪ ،‬اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسالمي ایران‬
‫مصوب ‪ 1383‬و مؤسسات عمومي غیردولتي از جمله دستگاههاي‬
‫تحت نظر مقام معظم رهبري و نیروهاي مسلح (با اذن فرماندهي‬
‫معظم کل قوا)‪ ،‬شهرداریها و واحدهاي سازماني زیر نظر شهرداریها‬
‫و نیز سازمانها‪ ،‬تشکلها و بنگاههاي فعال در بخشهاي خصوصي و‬
‫تعاوني‪ ،‬در مراحل مدیریت جامع بحران (به ویژه در مرحله آمادگي)‬
‫موظفند در چهارچوب وظایف و ضوابط محوله عمل نموده‪ ،‬گزارش‬
‫عملکرد خود را از طریق مراجع دولتي ذيربط در مقاطع زماني که‬
‫تعیین خواهد شد به سازمان ارائه دهند‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫تبصره‪1‬ـ در هنگام بروز بحران‪ ،‬تمامي دستگاههاي مذکور در این‬
‫ماده موظفند بنا به اعالم ریاست شوراي عالي طبق برنامههاي از‬
‫پیش تعیین شده در عملیات مقابله با بحران شرکت نمایند و گزارش‬
‫اقدامات خود را از طرق معمول به اطالع سازمان برسانند‪ .‬توقف و‬
‫خاتمه عملیات مقابله‪ ،‬با اعالم ریاست شوراي عالي صورت‬
‫ميگیرد‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫تبصره‪2‬ـ در مواردي که بخش خصوصي یا بخش تعاوني براساس‬
‫تکالیف تعیین شده از سوي مراجع قانوني خدماتي را ارائه مينماید‪،‬‬
‫هزینه خدمات ارائه شده آنان براساس دستورالعملي که از سوي سازمان‬
‫ابالغ ميگردد پس از انجام مأموریت پرداخت خواهد شد‪.‬‬
‫ماده‪11‬ـ با توجه به اهمیت مطالعات‪ ،‬تمهیدات و اقدامات مؤثر‬
‫پیشگیرانه و افزایش آمادگي و ارتقاء توان مقابله با حوادث به سازمان‬
‫اجازه داده ميشود هر ساله درصدي از اعتبارات موضوع ماده(‪)10‬‬
‫قانون تنظیم بخشي از مقررات مالي دولت مصوب ‪ 1380‬را در این‬
‫خصوص هزینه نماید‪.‬‬
‫تبصره ـ درصد مذکور در ماده (‪ )11‬هر سال برحسب نیاز و برآورد‬
‫انجام شده در سازمان به تصویب هیأت وزیران خواهدرسید‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫ماده‪12‬ـ به دولت اجازه داده ميشود در صورت وقوع حوادث طبیعي و‬
‫سوانح پیشبیني نشده معادل یک و دو دهم درصد (‪ )%2/1‬از بودجه‬
‫عمومي هر سال را از محل افزایش تنخواهگردان خزانه تأمین کند تا به‬
‫صورت اعتبارات خارج از شمول با پیشنهاد شوراي عالي و تأیید رئیس‬
‫جمهور هزینه گردد‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫ماده‪13‬ـ دولت (بانک مرکزي جمهوري اسالمي ایران) موظف است به‬
‫منظور بازسازي و جبران خسارات ناشي از حوادث طبیعي و سوانح‬
‫پیشبیني نشده مناطق آسیبدیده از محل منابع قرضالحسنه و سایر‬
‫منابع بانکي‪ ،‬تسهیالت موردنیاز آسیبدیدگان (به ویژه اقشار محروم) را‬
‫با نرخهاي ترجیحي مصوب از طریق سیستم بانکي در اختیار آنان قرار‬
‫دهد و مابهالتفاوت نرخهاي ترجیحي را جهت بازپرداخت به بانکها در‬
‫لوایح ساالنه بودجه کل کشور لحاظ نماید‪.‬‬
‫تبصره‪1‬ـ دولت موظف است طبق آئیننامه پیشنهادي شوراي عالي که‬
‫به تصویب هیأت وزیران ميرسد‪ ،‬تسهیالت بانکي موردنیاز مقاومسازي‬
‫ساختمانهاي مسکوني شهري و روستایي را از طریق بانک مرکزي‬
‫جمهوري اسالمي ایران و سیستم بانکي با شرایط مناسب در اختیار‬
‫متقاضیان قرار دهد‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫تبصره‪2‬ـ نظارت عالیه بر روند عملیات مقاومسازي و ُحسن انجام امور‬
‫به عهده معاونین هماهنگي امور عمراني استانداریها ميباشد و گزارش‬
‫عملکرد باید به صورت فصلي به سازمان ارسال گردد‪.‬‬
‫ماده‪14‬ـ این قانون از زمان تصویب الزماالجراء ميباشد و قوانین و‬
‫مقررات مغایر این قانون ملغياالثر است‪.‬‬
‫ماده‪15‬ـ آئیننامه اجرائي این قانون حداکثر ظرف سه ماه با پیشنهاد‬
‫وزارت کشور به تصویب هیأت وزیران ميرسد‪.‬‬
‫قانون فوق مشتمل بر پانزده ماده و ده تبصره در جلسه مورخ‬
‫‪ 31/2/1387‬کمیسیون اجتماعي مجلس شوراي اسالمي طبق اصل‬
‫هشتاد و پنجم(‪ )85‬قانون اساسي تصویب گردید و پس از موافقت‬
‫مجلس با اجراء آزمایشي آن به مدت پنج سال‪ ،‬در تاریخ‪20/3/1387‬‬
‫به تأیید شوراي نگهبان رسید‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫‪ .1‬افزایش و گسترش آموزش و آگاهی و فرهنگ ایمنی و آماده سازی‬
‫مسئوالن و مردم برای رویارویی با عوارض ناشی از سوانح طبیعی و حوادث‬
‫غیرمترقبه بویژه خطر زلزله و پدیده های جوی و اقلیمی‪.‬‬
‫‪.2‬گسترش و تقویت مطالعات علمی و پژوهشی و حمایت از مراکز موجود‪ ،‬به‬
‫منظور شناسایی و کاستن از خطرات اینگونه حوادث با اولویت خطر زلزله‪.‬‬
‫‪ .3‬ایجاد مدیریت واحد با تعیین رئیس جمهور برای آمادگی دائمی و اقدام مؤثر‬
‫و فرماندهی در دوره بحران‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫‪ 1.3‬ایجاد نظام مدیریت جامع اطالعات به کمک شبکه های اطالعاتی مراکز‬
‫علمی‪ -‬پژوهشی و سازمان های اجرایی مسئول‪ ،‬به منظور هشدار به موقع و‬
‫اطالع رسانی دقیق و بهنگام در زمان وقوع حادثه‪.‬‬
‫‪ .2.3‬تقویت آمادگی ها و امکانات الزم برای اجرای سریع و مؤثر عملیات‬
‫جستجو و نجات در ساعات اولیه‪ ،‬امداد و اسکان موقت آسیب دیدگان‪ ،‬تنظیم‬
‫سیاست های تبلیغاتی و اطالع رسانی و سازماندهی کمک های داخلی و‬
‫خارجی در زمینه های فوق‪.‬‬
‫‪ .3.3‬در اختیار گرفتن کلیه امکانات و توانمندی های مورد نیاز اعم از دولتی‬
‫و نهادهای عمومی غیردولتی و نیروهای مسلح در طول زمان بحران‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫‪ .4‬تدوین برنامه های جامع علمی به منظور بازتوانی روانی و اجتماعی‬
‫آسیب دیدگان و بازسازی اصولی و فنی مناطق آسیب دیده‪.‬‬
‫‪.5‬گسترش نظامات مؤثر جبران خسارات نظیر انواع بیمه ها‪ ،‬حمایت های‬
‫مالی و تشویقی‪ ،‬تسهیالت ویژه و صندوق های حمایتی‪.‬‬
‫‪ .6‬پیشگیری و کاهش خطرپذیری ناشی از زلزله در شهرها و روستاها و‬
‫افزایش ضریب ایمنی در ساخت و سازهای جدید‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫‪ .1.6‬مکان یابی و مناسب سازی کاربری ها در مراکز جمعیتی شهری و‬
‫روستایی و تأسیسات حساس و مهم متناسب با پهنه بندی خطر نسبی زلزله‬
‫در کشور‪.‬‬
‫‪ .2.6‬بهبود مدیریت و نظارت بر ساخت و ساز با بکارگیری نیروهای‬
‫متخصص و تربیت نیروی کار ماهر در کلیه سطوح و تقویت نظام مهندسی‬
‫و تشکلهای فنی و حرفه ای و استفاده از تجربه های مؤفق کشورهای‬
‫پیشرفته زلزله خیز‪.‬‬
‫‪ .3.6‬ممنوعیت و جلوگیری از ساخت و سازهای غیرفنی و ناامن در برابر‬
‫زلزله و الزامی کردن بیمه و استفاده از کلیه استانداردها و مقررات مربوط‬
‫به طرح و اجرا‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫‪ .4.6‬استاندارد سازی مصالح پایه و اصلی سازه ای و الزامی کردن‬
‫استفاده از مصالح استاندارد‪ ،‬با کیفیت و مقاوم و ترویج و تشویق فناوری‬
‫های نوین و پایدار و ساخت سازه های سبک‪.‬‬
‫‪.5.6‬تهیه و تصویب قوانین و مقررات الزم برای جرم و تخلف شناختن‬
‫ساخت و سازهای غیرفنی‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫‪ .4.6‬استاندارد سازی مصالح پایه و اصلی سازه ای و الزامی کردن‬
‫استفاده از مصالح استاندارد‪ ،‬با کیفیت و مقاوم و ترویج و تشویق فناوری‬
‫های نوین و پایدار و ساخت سازه های سبک‪.‬‬
‫‪.5.6‬تهیه و تصویب قوانین و مقررات الزم برای جرم و تخلف شناختن‬
‫ساخت و سازهای غیرفنی‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫‪ .7‬کاهش آسیب پذیری وضعیت موجود کشور در برابر زلزله با محوریت‬
‫حفظ جان انسان ها از طریق‪:‬‬
‫‪ .1.7‬تدوین و اصالح طرح های توسعه و عمران شهری و روستایی متناسب‬
‫با پهنه بندی خطر نسبی زلزله در مناطق مختلف کشور‪.‬‬
‫‪ .2.7‬ایمن سازی و بهسازی لرزه ای ساختمان های دولتی‪ ،‬عمومی و مهم‪،‬‬
‫شریان های حیاتی و تأسیسات زیربنایی و بازسازی و بهسازی بافت های‬
‫فرسوده حداکثر تا مدت ‪ 10‬سال‪.‬‬
‫‪ .3.7‬ارائه تسهیالت ویژه و حمایت های تشویقی‪( .‬بیمه و نظایر آن) به‬
‫منظور ایمن سازی و بهسازی لرزه ای ساختمان های مسکونی‪ ،‬خدماتی و‬
‫تولیدی غیر دولتی‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫‪ .8‬شناسایی پدیده های جوی و اقلیمی و نحوه پدیدار شدن خطرات و ارزیابی‬
‫تأثیر و میزان آسیب آنها از طریق تهیه اطلس ملی پدیده های طبیعی‪ ،‬ایجاد‬
‫نظم بهم پیوسته ملی پاالیش و بهبود نظام های هشدار سریع و پیش آگاهی‬
‫بلندمدت با استفاده از فناوری های پیشرفته‪.‬‬
‫‪ .9‬تنظیم برنامه ها ی توسعه ملی به گونه ای که در همه فعالیت های آن در‬
‫همه سطوح‪ ،‬رویکرد و سازگاری با اقلیم ها مالحظه و نهادینه شود‪ .‬بنابراین‬
‫اقدامات ذیل باید انجام گیرد‪:‬‬
‫‪ .1.9‬شناسایی شرایط اقلیمی و لحاظ نمودن آن به عنوان یکی از محورهای‬
‫اساسی آمایش سرزمین‪.‬‬
‫‪ .2.9‬تهیه‪ ،‬تدوین و ساماندهی نظام های جامع مدیریت بالیای جوی و‬
‫اقلیمی‪.‬‬
‫‪ .3.9‬شناسایی تغییر اقلیم و آثار پیامدهای آن در پهنه سرزمین و اتخاذ‬
‫راهکارهای مناسب‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫جمع بندی و‬
‫نتيجه گيری‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫با توجه به موارد ذکر شده در این مجموعه وبراي ذكر مراحل بعدي‪ ،‬مراحل‬
‫مدیریت بحران را در این مجموعه براي سوانح طبیعی و حوادث غیر مترقبه به‬
‫سه دسته تقسیم نمایم‪:‬‬
‫در هر مرحله با توجه به خصوصیات و موارد خاص آن مرحله‬
‫به تفکیک نوع سوانح وحوادث بطور کامل بیان میشوند‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫با توجه به نکات و موارد ذکر شده سوانح طبیعی و حوادث غیر مترقبه‬
‫در سه مرحله تقسیم بندی و در فصول بعدی به ذکر نکات و موارد آن‬
‫خواهیم پرداخت‪:‬‬
‫‪ .1‬موارد و نکاتی که باید قبل از وقوع حادثه انجام شوند وبیشتر بصورت‬
‫آماری‪ ،‬اجرایی‪ ،‬مقرراتی‪ ،‬نظارتی‪ ،‬قراردادی و‪ ...‬میباشند بیان خواهند‬
‫شد(این مرحله مهمترین مرحله در مراحل سه گانه میباشد)‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫‪ .2‬موارد و نکاتی که بایددر حین وقوع حوادث و سوانح انجام گیرندکه‬
‫بیشتر شامل نکات ایمنی وحفظ و نجات جان ومال و‪...‬میباشد‪.‬‬
‫‪.3‬موارد ونکاتی که بایدبعد از وقوع حادثه انجام گردند که بیشتر شامل‬
‫موارد آگاهی دهند‪،‬هشداری ‪،‬ایمنی ونجات و حفاظت از جان و همچنین‬
‫شروع به بازسازی وبازتواني و جلوگیری از حوادث ناشی از حادثه و‪...‬‬
‫میباشد‪.‬‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان‬
‫سازمان آتش نشانی‬
‫و خدمات ايمنی‬
‫شهرداری اصفهان‬
‫از توجه شما سپاسگزاریم‬
‫برگرفته از کتاب مدیریت بحران‬
‫دردست انتشار توسط سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری‬
‫اصفهان‬