Transcript File

ÇESHTJET E LEKSIONIT
II. Faktoret qe percaktojne strukturen organizative

Kultura kombetare
III. Lidhjet midis aktiviteteve te organizates

Departamentizimi

Efekti “Domino” i vendimeve;

Strategji parandaluese;
IV. Sjellja e rolit (bazuar ne pozite)

Personaliteti krahasuar me sjelljen e rolit;
V. Menaxhimi i Cilesise

Rrethet e cilesise

Menaxhimi total i cilesise
VI. Zhvillime te pergjithshme sektor privat dhe publik

Sektori privat;

Sektori publik

Krahasimi publik – privat
Faktoret qe percaktojne strukturen organizative
Kultura kombetare
Menaxheret duhet te jene te afte te pershtasin strukturen, politikat dhe procedurat e nje organizate
me kushtet e vendit – shume e rendesishme ne epoken e globalizimit.
Disa nga faktoret qe ndikojne ne kerkesen per pershtatje:

Gjeografia, klima dhe faktore te mjedisit;

Niveli i arsimimit dhe teknologjia;

Infrastruktura ekonomike;

Struktura sociale dhe politike;

Praktikat vendase te biznesit;

Feja;

Kuadri ligjor;

Gjuha

historia
Faktoret qe percaktojne strukturen organizative…vazhd
Kultura / Cili eshte efekti i globalizimit mbi menaxheret?
Sfidë specifike është pranimi i ndryshimeve që ekzistojnëne kulturat kombetare dhe
gjetja e mënyrave që ndërveprimet të jenë efektive.

Perceptimi për të “huajt”.

Provincializmi - është një fokus i ngushtë ku menaxherët i shohin gjërat vetëm përmes
syve të tyre dhe sipas këndvështrimit të tyre. Ata nuk pranojne se persona nga vende të
tjera kishin mënyra të tjera për t’i bërë gjërat dhe se jetonin ndryshe nga ata.

Suksesi i organizatës mund të vijë prej një shumëllojshmërie praktikash menaxheriale,
secila prej të cilave buron nga mjedise biznesi të ndryshme.
“Statusi perceptohet ndryshe në vende të ndryshme. Në Francë, statusi shpesh është rezultat i
faktorëve të tillë të rëndësishëm për organizatën si vjetërsia, arsimimi e të tjera si këto. Ky
quhet status i atribuar. Në Shtetet e Bashkuara statusi është më shumë një funksion i asaj se
çfarë kanë arritur personat (status i fituar)”
Faktoret qe percaktojne strukturen organizative…vazhd
Kultura / Cili eshte efekti i globalizimit mbi menaxheret? …vazhd

Studimi Hofstede (30 vjet me pare) mbi dimensionet kulturore të mjedisit në një vend të
caktuar.
• Ai vëzhgoi më shumë se 116.000 punonjës të IBM-së në 40 vende duke u përqendruar
në ato vlera të tyre që lidheshin me punën.
• Ai zbuloi se menaxherët dhe punonjësit ndryshonin sipas pesë dimensioneve të vlerave
të kulturave kombëtare të tyre.
Faktoret qe percaktojne strukturen organizative…vazhd
Kultura / Cili eshte efekti i globalizimit mbi menaxheret? …vazhd
1.
Distanca nga pushteti. Shkalla në të cilën njerëzit e një vendi e pranojnë autoritetin në
institucione dhe organizata është e shpërndarë në mënyrë të pabarabartë. Ajo luhatet
nga relativisht e barabartë (distancë e ulët nga pushteti) në tejet e pabarabartë (distancë
e lartë nga pushteti).
2.
Individualizmi kundrejt kolektivizmit. Individualizmi është shkalla në të cilën njerëzit e një
vendi preferojnë të veprojnë si individë më shumë sesa si anëtarë të një grupi.
Kolektivizmi është ekuivalenti i një individualizmi të ulët.
3.
Sasia e jetës kundrejt cilësisë së saj. Sasia e jetës është shkalla në të cilën te një person
mbizotërojnë vlera të tilla si siguria, paraja dhe të mirat materiale, ose konkurrenca.
Cilësia e jetës është shkalla me të cilën personat vlerësojnë marrëdhëniet dhe tregojnë
ndjeshmëri dhe interes për mirëqenien e të tjerëve.
Faktoret qe percaktojne strukturen organizative…vazhd
Kultura / Cili eshte efekti i globalizimit mbi menaxheret? …vazhd
4.
Shmangia e pasigurisë. Shkalla në të cilën njerëzit në një vend preferojnë situatat e
strukturuara ndaj atyre të pastrukturuarave. Në vendet me një shkallë të lartë të
shmangies së pasigurive, njerëzit kanë nivel të lartë ankthi i cili shfaqet me më shumë
nervozizëm, stres dhe agresivitet.
5.
Orientim afatgjatë kundrejt orientim afatshkurtër. Personat në kulturat me orientim
afatgjatë shohin drejt të ardhmes dhe vlerësojnë këmbënguljen dhe kursimet. Një orientim
afatshkurtër vlerëson të kaluarën dhe të tashmen dhe thekson respektin për traditën dhe
përmbushjen e detyrimeve shoqërore.
Faktoret qe percaktojne strukturen organizative…vazhd
Kultura / Cili eshte efekti i globalizimit mbi menaxheret? …vazhd
Programi Globe - Lidershipi global dhe efekti i sjelljes organizative

Program kerkimor qe ne 1993 nisi nje hetim te vazhdueshem nderkulturor te lidershipit
dhe kultures kombetare ne 825 organizata -62 vende

9 Dimensionet sipas Globe ne te cilat ndryshojne kulturat kombetare
Faktoret qe percaktojne strukturen organizative…vazhd
Kultura / Cili eshte efekti i globalizimit mbi menaxheret? …vazhd
1.
Rreptësia. Niveli në të cilin një shoqëri i inkurajon anëtarët e saj të jenë të rreptë, ballafaques,
kategorikë dhe konkurrues kundrejt të qenit modest dhe të butë.
2.
Orientimi drejt së ardhmes. Niveli në të cilin një shoqëri inkurajon dhe shpërblen sjelljet me
përqendrim drejt së ardhmes si planifikimin, investimin për të ardhmen dhe pritjen për të
përmbushur kënaqësitë.
3.
Ndryshimi gjinor. Niveli në të cilin një shoqëri maksimizon ndryshimet në rolet gjinore.
4.
Shmangia e pasigurisë. Perkufizohet si mbështetjen që një shoqëri ka per normat dhe
procedurat shoqërore me qëllim lehtësimin e efekteve të paparashikueshmërisë së ngjarjeve të
ardhshme.
5.
Distanca nga pushteti. Perkufizohet si shkalla në të cilën anëtarët e një shoqërie presin që
pushteti të ndahet në mënyrë të pabarabartë.
6.
Individualizmi/kolektivizmi. Perkufizohet si shkalla në të cilën institucionet shoqërore i
inkurajojnë individët të integrohen në grupe brenda organizatave dhe shoqatave.
Faktoret qe percaktojne strukturen organizative
…vazhd
Kultura / Cili eshte efekti i globalizimit mbi menaxheret? …vazhd
7.
Kolektivizmi në grup. Përfshin shkallën në të cilën individët e një shoqërie krenohen me
anëtarësinë që kanë në grupe të vogla si familjet, rrethet e miqve të ngushtë ose
organizatat ku janë punësuar.
8.
Orientimi ndaj performancës. Ky dimension i referohet shkallës në të cilën një shoqëri
inkurajon
dhe shpërblen anëtarët e grupit për përmirësimin dhe përsosjen e
performancës.
9.
Orientimi ndaj humanizimit. Ky aspekt kulturor paraqet shkallën në të cilën një shoqëri
inkurajon dhe shpërblen individët kur ata tregohen të drejtë, bujarë, të kujdesshëm dhe të
dashur me të tjerët.
Faktoret qe percaktojne strukturen organizative vazhd
…
Lidhjet midis aktiviteteve te organizates
Departamentizimi

Pengesat qe ekzistojne gjate nderveprimit te departamenteve:

Rivalitet;

Konfliktet e roleve;

Ndryshimi i vlerave dhe i natyres se ekspertizes;

Punonjesit preferojne sigurine qe jep komunikimi brenda departamentit, per pasoje
asimetri ne trajtimin e problemeve te organizates , stil i mbyllur menaxherial;

Problemet e brendshme te komunikimit shtohen ne funksion te varesise funksionale te
departamenteve nga njeri – tjetri, duke inkurajuar marredhenie konkurruese dhe jo
bashkevepruese ne organizate;
Lidhjet midis aktiviteteve te organizates…vazhd
Departamentizimi…vazhd

Menaxheret duhet te njohin aktivitetin e te gjithe organizates, pas kesaj ata mund te
gjykojne pse nje departament i caktuar nuk arrin standartet e performances.
Arsyet per nje performace te ulet mund te jene:

Legjislacion i papershtatshem;

Kushtet e tregtise nderkombetare e kombetare;

Politikat qeveritare

Konkurrence e pandershme;

Deshtimet e funitoreve;

Forca madhore,

Fati i keq;

Perkeqesimi i standarteve te shoqerise;

Natyra e vertete e problemeve shpesh mund te identifikohet vetem nga nje grup
nderdepartamental me aftesi dhe ekspertize te ngjashme.
Lidhjet midis aktiviteteve te organizates…vazhd
Efekti “Domino”
Menaxheret duhet te shohin ndikimin e vendimeve te tyre ne departamentet e tjera
Menaxheret duhet ta shohin eksperiencen e tyre:

Si dicka qe duhet ta ndajne me te tjeret,

Si nje mundesi per identifikimin dhe zgjidhjen e problemeve te organizates si nje e tere;

Jo si nje mjet per te justifikuar aktivitetin e departamentit te tyre;
Lidhjet midis aktiviteteve te organizates…vazhd
Strategjite parandaluese

Pershtatja e drejte midis struktures se organizates dhe qellimit te saj

MTC dhe teknologjia e informacionit, ndihmojne bashkepunimin nderdepartamental;

Krijimi i grupeve nderdepartamentale → con ne krijimin e grupeve informale, te cilat
shpesh bashkojne organizaten dhe lehtesojne kryerjen e aktiviteve ne kohen dhe
menyren e duhur;
Sjellja e rolit (bazuar ne pozite)
Personaliteti krahasuar me sjelljen e rolit

Sa jemi ne gjendje te diferencojme sjelljen e menaxherit (drejtuesit) ne se vjen nga roli
(detyra) qe kryen po nga personaliteti????

Gjate nje konflikti eshte shume e veshtire te kuptohet ne se nuk ka asgje personale midis
personave.

Informacione qe vijne ne rruge informale shpesh behen burim konflikti , pavaresisht se
rolet formale te tyre nuk jane ne konflikt.
Sjellja e rolit (bazuar ne pozite)…Vazhd
Zbutja e konfliktit

Percaktimi i ”diagnozes” se duhur per zgjidhjen e konfliktit – ne te gjitha rastet kur
konflikti vjen per shkak te rolit, zgjidhja nuk mund te gjendet duke levizur njerezit nga
vendi i tyre i punes;

Individeve duhet t’u jepen role te pershtatshme.

Raport i drejte ndeshkim – shperblim per punonjesit;
Menaxhimi i cilesise
Rrethet e cilesise

Rrethet e cilesise –perfaqesojne nje zhvillim organizativ qe lidhet me sistemet oganike,
projektet dhe strukturat matricore
…..nje grup i vogel me 3 – 12 persona qe bejne nje pune te vogel ose te ngjashme, takohen
rregullisht ne menyre vullnetare per rreth nje ore ne jave, zakonisht nen drejtimin e supervizorit te
tyre dhe jane trajnuar per te identifikuar, analizuar dhe zgjidhur disa nga problemet e punes. Ata i
prezantojne zgjidhje menaxhimit dhe kur eshte e mundshme i implemetojne vete zgjidhjet.

Perfitimet: permiresimi i cilesise, ulja e kostos, permiresimi i moralit per shkak te
pjesemarrjes se punonjesve;

Suksesi i rretheve te cilesise – varet nga kultura e grupit (kultura kombetare) dhe nga situata
ne te cilen perdoret.
Menaxhimi i cilesise…vazhd
Rrethet e cilesise …vazhd
Faktoret kritike ne lidhje me grupet:
1.
Angazhim i niveleve te larta te menaxhimit;
2.
Perfshirja e niveleve te mesme dhe supervizoreve;
3.
Mbeshtetja e sindikatave;
4.
Delegim i vendimarrjes;
5.
Trajnim i perditshem;
6.
Perdorim i studimeve pilot;
7.
Monitorimi
Menaxhimi i cilesise…vazhd
Menaxhimi Total i Cilesise (MTC)
MTC kerkon te arrije angazhimin e te gjitheve, ne funksion te kenaqjes se kerkesave te konsumatorit.

Qellimi - perfshirja e cilesise qe ne proceset e para nga dizajni i produktit/sherbimit ne vend
qe te mbeshtetemi ne inspektimet, kontrollin e cilesise dhe perpjekjet per te korrigjuar gabimet
pasi ato kane ndodhur.

Filozofia eshte parandalimi i gabimit nepermjet punes te kujdesshme per plotesimin e
kerkesave te klienteve, si dhe nepermjet koordinimit te njohurive dhe ideve te punonjesve te
perfshire ne kete proces, duke punuar si skuader dhe duke pranuar pergjegjesine per arritjen
e nje rezultati cilesor.

Cilesia nuk nenkupton shkallen maksimale te perfeksionit- Cili eshte suksesi qe duhet arritur?

Devijimet midis standarteve cilesore dhe arritjeve aktuale duhet te identifikohen. Aktivitetet e
organizates duhet te orientohen drejt eleminimit te ketyre devijimeve.
Menaxhimi i cilesise…vazhd
Menaxhimi Total i Cilesise (MTC)…vazhd

Marredheniet afatgjata me furnitoret;

Metoda e prodhimit “just in time”

Marredhenia me klientin;

Marredhenia me punonjesit

Aplikimi MTC ndryshon kulturen e organizates, stilin e vendimarrjes; strukturen e organizimit

Perfitimi : ulja e kostove
Menaxhimi i cilesise…vazhd
Menaxhimi Total i Cilesise (MTC)…vazhd
Kushtet qe duhet te plotesohen per arritjen e suksesit:

Perkushtim i vazhdueshem nga niveli i larte i menaxhimit, vecanrisht ne se
aplikimi i MTC po humbet influence;

Vendosja e theksit tek komunikimi me punonjesit;

Perpjekje serioze per permiresimin e komunikimit midis departamenteve dhe
strukturave;

Gjetja e mekanizmave qe bejne te mundur perfshirjen e punonjesve ne zgjidhjen
e problemeve nepermjet punes ne skuader
Menaxhimi i cilesise…vazhd
Menaxhimi i Pergjithshem i Cilesise (MTC)…vazhd
Elemente te rendesishem te MTC

Zhvillimi i punonjesve qe jane ne kontakt direkt me klientet;

Zhvillimi i standarteve te cilesise (shkuarja drejt certifikimit);
▪ Çertifikimi nuk perfshin ndonje gjykim per nivelin e cilesise, por tregon qe organizata
ka procedura te detajuara dhe te dokumentuara, qe vertetojne se ajo arrin ne menyre
te vazhdueshme standartet qe i ka vene vetes;
▪ Çertifikimi perben shpesh nje avantazh konkurues,

MTC nuk perben nje zgjidhje te shpejte, pasi kerkon te ndryshoje kultura e
organizates, shpesh lidershipi ben qe te deshtojne (ndryshimi duhet te nxitet, por jo te
imponohet);
Menaxhimi i cilesise…vazhd
Menaxhimi i Pergjithshem i Cilesise (MTC)…vazhd
Disa probleme te MTC:
1.
Ne sektorin publik MTC mund te permiresoje procesin, por nuk arrin te mbuloje kostot;
2.
MTC jep rezultat kur ndryshimi nxitet, por nuk imponohet
3.
Iniciativa qe paga bazohet ne performance, nuk perputhet me MTC qe thekson
kontributin e skuadres
Zhvillime te pergjithshme ne sektorin publik dhe privat
Sektori Privat

Koncepti “i vogel dhe efektiv” shpesh aplikohet deri ne “anoreksi”;

Tendenca drejt njesive te biznesit gjysem – autonome me objektiva financiare individuale;

Fleksibiliteti funksional, punetoret e njohurive kane cuar drejt “learning organization”;

Kerkimi i tregjeve me kosto me te ulet te punonjesve.
Zhvillime te pergjithshme ne sektorin publik dhe privat
…vazhd
Sektori publik

Riformulimi i kufijve midis sektorit publik dhe privat, ne menyre qe nje pjese e aktiviteteve
qe i perkasin sektorit publik te kryhen ne ate privat;

Regani ne Sh.B.A. dhe Theceri ne Angli ishin iniciatoret e ndryshimit te pronesise dhe
rregullave shteterore;

Kultura e “sipermarrjes” duhet te zevendesoje ate te varesise dhe ne sektorin publik
(privatizimet)
Zhvillime te pergjithshme ne sektorin publik dhe privat
…vazhd
Krahasimet publik – privat

Sektori publik shpesh operon ne mjedise te ndjeshme politikisht;

Shpesh qellimet ne sektorin publik nuk mund te identifikohen dhe maten te maten me lehtesi;

Zakonisht organizatat publike jane shume te medha, privatet te vogla;

Administrimi (organizatat publike) e vendos theksin tek procedurat, pergjegjesia dhe evitimi i
riskut, menaxhimi e vendos theksin tek rezultatet dhe marrja parasysh e riskut;

Menaxheret duhet te perdorin me efektivitet nje nivel te caktuar fondesh, per kete vendosin
prioritete, organizatat qe financohen nga shteti orientohen me shume drejt perputhjes
kerkeses me oferten se sa drejt ruajtjes se aseteve te tyre; zakonisht atyre u kerkohet qe te
garantojne standartet e sherbimeve per publikun;

Vendosja ndaj bizneseve qe konkurrojne per fonde publike e kushteve qe lidhen me
pergjegjesi sociale
Zhvillime te pergjithshme ne sektorin publik dhe privat
…vazhd
Pergjegjesia sociale
Përgjegjësia sociale nënkupton disa aktivitete te cilat shkojne përtej thjesht realizimit të fitimit,
aktivitetet vullnetare, interesimi për sistemin e gjerë shoqëror dhe reagimi social
Pikëpamja klasike – ose e pastër ekonomike –përgjegjësia e vetme sociale e menaxherëve është
të maksimizojnë fitimet
Pikëpamja social-ekonomike, e cila deklaron se përgjegjësia e menaxherëve e kapërcen realizimin e
fitimit duke përfshirë edhe mbrojtjen dhe përmirësimin e mirëqenies shoqërore.
Përgjegjësia sociale - Detyrimi i një firme, përtej asaj çka i kërkon ligji dhe ekonomiksi, që të jepet
pas qëllimeve afatgjata që janë me përfitim për shoqërinë. Përgjegjësia sociale shton edhe një
domosdoshmëri etike për t’i bërë ato gjëra që e bëjnë shoqërinë më të mirë dhe për të mos bërë ato
gjëra që do ta bënin shoqërinë më keq
Detyrimi social - Detyrimi i një biznesi për të plotësuar vetëm përgjegjësitë e tij ekonomike dhe ligjore.
Reagimi social i referohet kapacitetit të një firme për t’iu përshtatur kushteve të ndryshueshme
shoqërore.
Zhvillime te pergjithshme ne sektorin publik dhe privat…vazhd
Argumentet kryesore pro përgjegjësisë sociale nga ana e biznesit janë:

Pritjet e publikut. Opinioni publik i cili aktualisht e shikon biznesin jo vetëm si ndjekës të qëllimeve
ekonomike por edhe të atyre shoqërore, tashmë është bërë solid.

Fitimet afatgjata. Bizneset me përgjegjësi sociale tentojnë të arrijnë fitime afatgjata më të sigurta.
Ky është rezultat normal i marrëdhënieve më të mira me komunitetin dhe i përmirësimit të imazhit të
biznesit që vjen si pasojë e sjelljeve në mënyrë të përgjegjshme.

Detyrimet etike. Një firmë biznesi mund dhe duhet të ketë një ndërgjegje. Bizneset duhet të kenë
përgjegjësi sociale pasi veprimet e përgjegjshme janë të drejta për vetë organizatat.

Imazhi publik. Firmat përpiqen të përmirësojnë imazhin publik të tyre për të tërhequr më shumë klientë,
punonjës më të mirë, akses në tregjet e parave dhe përfitime të tjera që vijnë nga një imazh i mirë.
Meqë për publikun qëllimet sociale janë të rëndësishme, biznesi mund të krijojë një imazh publik të
favorshëm duke ndjekur këto qëllime.
Zhvillime te pergjithshme ne sektorin publik dhe privat…vazhd
Argumentet kryesore pro përgjegjësisë sociale nga ana e biznesit janë…vazhd:

Mjedis më i mirë. Përfshirja e biznesit mund të zgjidhë probleme të vështira sociale, duke krijuar kështu një
cilësi më të mirë jetese dhe një komunitet më të dëshirueshëm në të cilin të tërheqin dhe të mbajnë
punonjës të zotë.

Pakësim i rregullave qeveritare. Rregullat e qeverisë shtojnë kostot ekonomike dhe kufizojnë fleksibilitetin
e vendimeve menaxheriale. Duke marrë përsipër përgjegjësi sociale, bizneset mund të presin më pak
rregulla nga ana e qeverisë.

Ekuilibër i përgjegjësisë dhe i pushtetit. Biznesi ka shumë pushtet në shoqëri. Për ta balancuar atë duhet
një sasi po kaq e madhe përgjegjshmërie. Kur pushteti është shumë më i madh se përgjegjësia, kjo
mungesë ekuilibri inkurajon sjellje të papërgjegjshme që veprojnë kundër së mirës publike.
Zhvillime te pergjithshme ne sektorin publik dhe privat…
vazhd
Argumentet kryesore pro përgjegjësisë sociale nga ana e biznesit janë…vazhd:

Interesat e aksionerëve. Përgjegjësia sociale në afatgjatë do të përmirësojë çmimet e aksioneve të një
firme. Tregu i aksioneve do ta shohë kompaninë që angazhohet në praktika të përgjegjësisë sociale si më
pak riskoze dhe më pak të ekspozuar ndaj sulmeve të publikut. Prandaj, do t’i caktojë aksioneve të kësaj
kompanie një raport më të lartë çmim/fitim.

Zotërimi i burimeve. Biznesi ka burimet financiare, ekspertizën teknike dhe talentin menaxherial për t’i
siguruar mbështetje projekteve publike të bamirësisë që kanë nevojë për asistencë.

Epërsia e parandalimit kundrejt kurës. Herët ose vonë problemet sociale duhen trajtuar Bizneset duhet të
merren me to para se ato të bëhen serioze dhe të kushtueshme për t’u korrigjuar dhe të marrin kohën e
menaxherëve nga arritja e qëllimit përfundimtar të prodhimit të të mirave dhe shërbimeve.
Zhvillime te pergjithshme ne sektorin publik dhe privat
…vazhd
Argumentet kryesore kunder përgjegjësisë sociale nga ana e biznesit janë:

Shkelja e parimit të maksimizimit të fitimit. Biznesi është më përgjegjës në shoqëri atëherë kur i
përmbahet në mënyrë strikte interesave ekonomike të tij dhe aktivitetet e tjera ia lë institucioneve
përkatëse.

Zbehja e qëllimit. Ndjekja e qëllimeve sociale dobëson qëllimin kryesor të biznesit: produktivitetin
ekonomik. Shoqëria mund të vuajë nëse as qëllimet ekonomike e as ato sociale nuk arrihen.

Kostot. Shumë aktivitete të përgjegjësisë sociale nuk i justifikojnë kostot e tyre. Dikush duhet t’i paguajë
këto kosto. Ato ose do të përthithen nga biznesi ose ky do t’ia përçojë klientëve në formën e
çmimeve më të larta.

Pushtet i tepërt. Bizneset janë tashmë ndër institucionet më të fuqishme të shoqërisë sonë. Nëse ato do
të jepeshin pas qëllimeve sociale, do të kishin edhe më shumë pushtet. Shoqëria i ka dhënë bizneseve
mjaft pushtet deri më tani.

Mungesa e aftësive. Botëkuptimi dhe aftësitë e udhëheqësve të bizneseve janë të orientuara kryesisht
drejt ekonomisë. Njerëzit e biznesit janë të pakualifikuar për të përballuar çështjet sociale.
Zhvillime te pergjithshme ne sektorin publik dhe privat
…vazhd
Argumentet kryesore kunder përgjegjësisë sociale nga ana e biznesit janë…vazhd:

Mungesa e përgjegjshmërisë. Përfaqësuesit politikë jepen pas qëllimeve sociale dhe mbajnë përgjegjësi
për veprimet e tyre. Por nuk ndodh kështu me udhëheqësit e bizneseve. Nuk ka linja të drejtpërdrejta të
përgjegjësisë sociale nga sektori i biznesit drejt publikut.

Mungesa e mbështetjes së gjerë publike. Biznesit nuk i është dhënë një mandat i plotë nga shoqëria për
t’u përfshirë në çështjet sociale. Publiku nuk është i një mendjeje mbi këtë çështje. Në fakt kjo përbën një
pikë të nxehtë debati. Veprimet që kryhen pa një mbështetje të plotë ka të ngjarë të dështojnë.
Zhvillime te pergjithshme ne sektorin publik dhe privat
…vazhd
Etika zakonisht i referohet një tërësie rregullash ose parimesh që përcaktojnë sjelljen e drejtë ose të
gabuar. Shumica pranojnë se çdo gjë ilegale është gjithashtu joetike.
Tri këndvështrimet e etikës.
1.
Këndvështrimi utilitarist i etikës. Kjo i referohet një situate në të cilën vendimet merren vetëm
në bazë të rezultateve ose të pasojave të tyre. Qëllimi i utilitarizmit është të sigurojë sa më shumë të
mira për sa më shumë persona. Nga njëra anë, utilitarizmi inkurajon eficencën dhe produktivitetin
dhe është konsistent me qëllimin e maksimizimit të fitimit. Megjithatë, nga ana tjetër ai mund të
rezultojë në një shpërndarje të deformuar të burimeve, veçanërisht kur disa nga të prekurit nuk kanë
zë ose përfaqësim.
Zhvillime te pergjithshme ne sektorin publik dhe privat
…vazhd
Tri këndvështrimet e etikës…vazhd
2. Këndvështrimi i të drejtave. I referohet një situate në të cilën individi interesohet për respektimin
dhe mbrojtjen e lirive dhe të privilegjeve individuale, përfshi të drejtat për fshehtësi, lirinë e
ndërgjegjes, fjalën e lirë dhe procesin e duhur. Ana pozitive e perspektivës së të drejtave është se
ajo mbron lirinë dhe fshehtësinë e individit. Por ajo ka edhe një ndikim negativ mbi organizatat:
mund të sjellë pengesa ndaj produktivitetit dhe eficencës së lartë duke krijuar një mjedis pune tejet
ligjor.
3. Këndvështrimi i teorisë së drejtësisë. I referohet një situate në të cilën një individ imponon
rregulla të drejta dhe të paanshme. Një menaxher do të përdorte perspektivën e teorisë së
drejtësisë në vendimin për t’i paguar një punonjësi të sapomarrë në punë 1.5$ mbi pagën orare
minimale pasi ai beson se paga minimale është e pamjaftueshme të plotësojë nevojat
financiare të punonjësit. Vendosja e standardeve të drejtësisë gjithashtu ka avantazhet dhe
dizavantazhet e veta.
Zhvillime te pergjithshme ne sektorin publik dhe privat
…vazhd
Sjellja etike ose joetike e nje menaxheri varet nga disa faktore:

morali i individit,

vlerat, personaliteti;

përvoja e tij,

kultura dhe etika e organizatës.
Kodi etikes - është një dokument zyrtar që shpall vlerat dhe rregullat etike kryesore të një
organizate, të cilat duhet të ndiqen nga menaxherët dhe punonjësit operativë të saj.

Në trajtën më ideale të tyre këto kode duhet të jenë kaq të detajuara sa të mund të
udhëheqin personelin e organizatës në veprimet që ata duhet të kryejnë dhe gjithashtu të
jenë edhe të çlirëta që të lejojnë hapësirë për lirinë e gjykimit personal.

Efektiviteti i kodeve të etikës varet shumë nga fakti nëse menaxherët i mbështesin dhe i
integrojnë ato në kulturën e organizatës si edhe nga fakti sesi trajtohen individët të cilët i
shkelin ato
Zhvillime te pergjithshme ne sektorin publik dhe privat…vazhd
Hapat në praktikimin e aftësisë së sjelljes etike



Njihuni me politikën e organizatës mbi etikën. Nëse ekzistojnë, politikat e
kompanive mbi etikën përshkruajnë se çfarë percepton organizata juaj si sjellje
etike dhe çfarë ajo pret nga sjellja juaj. Kjo politikë do t’ju ndihmojë të sqaroheni
mbi çfarë lejohet dhe mbi maturinë menaxheriale që duhet të ushtroni. Ajo bëhet
kodi juaj i etikës!
Kuptoni politikat e etikës. Thjesht ekzistenca e politikave nuk garanton që do të
arrihen çfarë ato synojnë të arrijnë. Juve ju duhet t’i kuptoni ato në thellësi. Sjellja
etike nuk është një proces i paracaktuar, por politikat mund të luajnë rolin e
udhëzuesve dhe të sigurojnë një themel mbi të cilin ju mund të bazoni veprimet
tuaja në organizatë. Edhe nëse një politikë e caktuar nuk ekziston ende, mund të
ndërmerren disa hapa para zgjidhjes së situatës së vështirë.
Mendoni para se të veproni. Pyeteni veten: “Pse do ta bëj këtë gjë? Çfarë e solli
këtë problem? Cili është qëllimi im i vërtetë që fshihet pas këtij veprimi? A janë të
vlefshme arsyet e mia? Apo ka motive më të thella pas kësaj si, për shembull, të
qenit besnik ndaj organizatës? A do të lëndojnë ndokënd veprimet e mia? A do t’ia
tregoja shefit apo familjes sime se çfarë po bëj”? Kujtoni se është sjellja juaj dhe
veprimet tuaja. Duhet të siguroheni se nuk po bëni diçka e cila mund të rrezikojë
rolin tuaj si menaxher, organizatën ose reputacionin tuaj.
Zhvillime te pergjithshme ne sektorin publik dhe privat…vazhd
Hapat në praktikimin e aftësisë së sjelljes etike…vazhd

Bëjini vetes pyetje “çfarë-nëse”. Nëse po mendoni pse duhet të bëni diçka,
duhet gjithashtu t’i bëni vetes pyetje çfarë-nëse. Për shembull, pyetjet e
mëposhtme mund t’i japin formë veprimeve tuaja: “çfarë ndodh nëse marr
vendimin e gabuar? Çfarë do të ndodhte me mua? Po me punën time? Po sikur
veprimet e mia të tregoheshin me detaje në televizion apo në gazetë? A do të
më vinte kjo në vështirësi mua apo të tjerët që janë rreth meje? Po sikur të më
kapnin duke bërë diçka joetike? A jam i gatshëm të përballem me pasojat?”

Kërko mendimin e të tjerëve. Nëse ajo që do bëni është diçka e madhe dhe nuk
jeni i sigurt rreth saj, kërkoni këshilla nga menaxherët e tjerë. Ndoshta më
parë ata kanë qenë në një situatë të ngjashme dhe ju mund të përfitoni nga
përvoja e tyre. Ose ata ndoshta vetëm do t’ju dëgjojnë dhe do të jenë një
bankëprovë për ju.

Bëni atë që vërtet besoni se është e drejtë. Ju keni ndërgjegje dhe jeni
përgjegjës për sjelljen tuaj. Çfarëdo që të bëni, nëse vërtet mendoni se ishte më
e duhura për t’u bërë, atëherë nuk ka rëndësi se çfarë thonë të tjerët. Ju duhet
t’i qëndroni besnik standardeve tuaja të brendshme etike. Pyeteni veten tuaj: A
mund të jetoj duke e ditur çfarë kam bërë?