Transcript Objektivat e projektimit të procesit

Universiteti i Prishtinës
Fakulteti Ekonomik
PROJEKTIMI I PROCESIT TË PRODHIMIT
DHE SHËRBIMIT
Mentori:
Prof.Dr. Sejdi Rexhepi
Punuan:
Armanda Jahja
Ganimete Canaj
Filloretë Gashi
Abetare Prebreza
Hyrje
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Objektivat e projektimit të procesit
Tipet e procesit
Llojet e proceseve
Lidhja e projektimit të produktit me zgjedhjen e procesit
Matrica proces
Planifikimi i procesit
Projektimi i procesit të shërbimit
Proceset …
- . . . përbëjnë thelbin e menaxhimit të operacioneve.
Kur kërkohet të merret vendimi për zgjedhjen e procesit do
të duhet të përcaktohen:
 Intensiteti i kapitalit: raporti ndërmjet kapitalit dhe fuqisë
punëtore
 Fleksibiliteti i procesit: aftësia për t’iu përshtatur
ndryshimeve të mjedisit dhe ndryshimeve të tjera.
 Integrimi vertikal: deri në çfarë mase firma do të prodhojë
inputet dhe do të kontrollojë outputet.
 Përfshirja e klientëve: roli i klientit në proces.
Objektivat e projektimit të procesit
→ Problem në projektimin e procesit është garantimi se
performanca e procesit do të jetë e përshtatshme për të
arritur atë se çfarë kërkohet.
→ Vendimet për proceset duhet të përputhen me prioritetet
konkurruese dhe me aftësinë e organizatës për të siguruar
burime të nevojshme dhe për t’i mbështetur ato.
Objektivat e
performancës së
operacioneve
Objektivat e projetimit
të procesit
Përfitimet nga projektimi
i mirë i procesit
Cilësia
• Sigurimi i burimeve të duhura
• Proces përpunimi pa gabime
• Produkte të prodhuara sipas
specifikimeve
• Më pak kohë e hargjuar kotë
Shpejtësia
• Kohë minimum përpunimi
• Sasi outpute e përshtatshme
për kërkesën
• Kohë e shkurtës pritjeje
• Rezervë e ulët e prodhimit
• Sigurimi i burimeve të sigurtë
• Sigurimi i outputit në kohë dhe
volum
• Shpërndarje në kohë
• Më pak ndërprerje dhe konfuzion
• Sigurimi i burimeve të duhura
• Ndryshimi lehtësisht i situatave
të përpunimit
•Aftësi për të përpunuar varietete
të gjëra P/SH
• Kosto e ulët/ndryshim i shpejtë
• Kosto e ulët/ndryshim i shpejtë i
volumit dhe kohës
• Kapaciteti i duhur
• Eliminimi i hargjimeve të kota
• Kosto e ulët për punë
• Vonesa të pakëta
Siguria
Fleksibiliteti
Kosto
Kur merren vendimet për projektimin e procesit?
Vendimet për projetimin e procesit merren kur :
 Ekziston një boshllëk në mes prioriteteve konkurruese
dhe aftësive konkurruese
 Një produkt/shërbim i ri apo tërësisht i modifikuar do
të ofrohet
 Cilësia duhet të përmirësohet
 Prioritetet konkurruese kanë ndryshuar
 Kërkesa për produktin është në ndryshim
 Performanca aktuale është e pa pranueshme
 Kostoja e produkteve ka ndryshuar
 Konkurrentët janë duke fituar nga përdorimi i procesit
të ri
 Teknologji të reja janë në dispozicion
Performanca e rrjedhës së procesit mund të
përshkruhet me:
 Ritmin e përpunimit- është numri i njësive që kalojnë nëpër
proces për njësinë e kohës.
 Kohën e përpunimit- është koha mesatare totale për
shëndrrimin e inputeve në outpute.
 Prodhim në proces- përfaqëson një mesatare gjatë një
periudhe kohe.
 Shkallën e përdorimit të burimeve- koha në dispozicion që
burimet brenda procesit të kryejnë punë të dobishme.
Tipet e procesit
Të gjitha proceset mund të grupohen në dy kategori:
1. Në operacione të ndërprera
2. Në operacione që përsëriten
Operacionet e ndërprera
 Përdoren për të prodhuar një varietet produktesh me
kërkesa të ndryshme përpunimi në volume të ulëta.
 Për të qenë në gjendje për të prodhuar produkte me
kërkesa të ndryshme përpunimi, operacionet e ndërprera
tentojnë të jenë me më shumë hargjim intensiv të punës së
gjallë sesa me hargjim intensiv kapitali.
Operacionet që përsëriten
 Përdoren për të prodhuar një ose pak produkte
standarte me volume të larta.
 Për të prodhuar në mënyrë efiçiente një volum të madh
të një lloj produkti këto operacione tentojnë që të jenë me
hargjim intensiv kapitali dhe jo me hargjim të punës së
gjallë.
Vendimi
Operacione të
ndërprera
Operacione që
përsëriten
Varieteti i produktit
I madh
I vogël
Shkalla e standardizimit
E ulët
E lartë
Grupim sipas funksionit
Në rrjedhë lineare për t’iu
përshtatur nevojave
Model që varionë në varësi
nga nevojat e produktit
Rrjedhe lineare
Organizimi i burimeve
Rruga që ndjek produkti
Faktori që drejton prodhimin Porosit e klientit
Parashikimi i kërkesës së
ardhshme
Burimet kritike
Hargjim intenziv i punës së
gjatë
Hargjim intenziv kapitali
Lloji i pajisjes
Të qëllimit të përgjithshëm
Të specializuara
E ulët
E lartë
Koha e përpunimit
Më e gjatë
Më e shkurtër
Rezerva e prodhimit në
proces
Më e madhe
Më pak
Shkalla e automatizimit
Diagonalja e tipeve të procesit
OPERACIONET
E NDËRPRERA
Procese projekt
Procese Job
Procese me parti
OPERACIONET
QË PËRSËRITEN
Procese lineare
Procese të
vazhdueshme
Proceset projekt
 Janë procese që lidhen zakonisht me produkte në
një shkallë të lartë të përshtatjes më specifikimet e
klientit.
 Thelbi i tyre qëndron në atë se çdo punë ka fillim dhe
përfundim të përcaktuar mirë.
 Janë tepër komplekse me shumë aktivitete që kryhen
në të njëjtën kohë me një afat kohor relativisht të gjatë.
Volumi i ulët dhe varieteti i lartë janë karakteristikat e
procesit projekt.
Proceset Job
 Janë procese të lidhura me një varietet shumë të
lartë dhe volume të ulëta.
 Tek proceset Job çdo produkt duhet të ndajë burimet
e operacioneve me shumë të tjerë.
 Për shkak se produktet janë të ndryshme ato nuk
ndjekin të njëjtën rrugë
gjatë prodhimit të tyre.
Proceset me parti
 Kur sasitë nuk janë të mjaftueshme për të mbështetur
pajisjet e prodhimit të dedikuara, përdoren parti që
përdorin të njejtën pajisje.
 Këto produkte janë të ngjashme me projekt me kërkesa
përpunimi të ngjashme.
Disavantazhet:
1. Koha e ndryshimit - jo produktive dhe
2. Rezervë ekstra – për të kënaqur kërkesën për produktet
që nuk prodhohen.
Proceset linearë dhe të vazhdueshëm
 Përdoren për të siguruar volume të larta të produktit,
prodhim masiv me pjesë të zëvendësueshme.
 Procesi është i njëjtë për çdo njësi dhe produkti ndjekë
një rrjedhë lineare - d.m.th. ka variacion të paktë të
produktit.
Kanë kosto fikse relativisht të lartë dhe kosto variabile
relativisht të ulët .
Lidhja e projektimit të produktit
me zgjedhjen e procesit
 Vendimet për projektimin e produktit dhe zgjedhjen
e procesit janë të lidhura drejtëpërsëdrejti.
• Lloji i produktit përcakton edhe llojin e operacionit që
nevojitet për të prodhuar një kompani.
 Vendimet për operacionet e ndërprera dhe për ato që
përsëriten mund t’i përmbledhim në:
-- Projektimi i produktit,
-- Propritet konkuruese,
-- Sistemi i makinerive,
-- Strategjia e produktit dhe
-- Integrimi vertikal.
Vendimi
Operacionet
e ndërprera
Projektimi i produktit Në fazën e hershme të
CJP-së
Operacionet
që përsëriten
Në fazën e vonshme të
CJP-së
Prioritet konkurruese Shpërndarja, fleksibiliteti Kosto dhe cilësia
dhe cilësia
Sistemimi i
makinerive
Strategjia e
produktit
Integrimi vertikal
Burimet grupohen sipas
funksionit
Burimet vendosen në
mënyrë lineare
Prodhim me porosi
Montim me porosi
Prodhim me rezervë
Prodhim për rezervë
I ulët
I lartë
Vendimet e projektimit të
produktit
 Operacionet e ndërprera dhe ato që përsëriten
fokusohen në prodhimin e produkteve që janë në faza të
ndryshme të ciklit të jetës së produktit.
Karakteristika e këtij vendimi qëndron në atë se në
fazën e hershme të CJP-së volumet e kërkesës janë të
pasigurta ndërsa në fazat e mëvonshme si produkti ashtu
dhe volumi i kërkesës janë
të parashikueshme.
Prioritetet konkurruese

Prioritetet ndikohen nga lloji i operacionit që
kompania zbaton, është e rëndësishme që kompanitë të
dijnë cilat prioritet i përshtaten më mirë tipit të procesit
që ato përdorin.
 Operacionet e ndërprera janë më pak konkurruese në
lidhje me koston në krahasim me operacionet që
përsëriten.
 Arsyeja është se operacionet që përsëriten prodhojnë
volum të madh të një produkti.
Sistemimi i makinerive dhe
pajisjeve
 Ky sistem ka të bëjë me rregullimin fizik të makinerive
dhe pajisjeve.
Si psh. operacionet e ndërprera janë më pak efiçiente
dhe kanë kohë më të gjatë prodhimi për shkak të natyrës
së sistemit të makinerive dhe pajisjeve.
Në anën tjetër operacionet qe përsëriten kanë burime
që vendosen sipas një renditje
për të lejuar prodhimin efiçient
të produktit të standardizuar.
Strategjia e produkt/shërbimit
Sikurse kemi folur më parë, kjo strategji mund të
klasifikohet në:
1. Prodhim për rezervë - strategji që prodhon produkte
përfundime për shitje të menjëhershme.
2. Montim me porosi - prodhon komponentë standart që
mund të kombinohen.
3. Prodhim me porosi - prodhon produkte sipas
specifikimeve të klientëve.
Shkalla e integrimit vertikal
 Integrimi vertikal është vendim strategjik që duhet
të mbështesë rritjen në të ardhmen e kompanisë, është
opcion i mirë strategjik për volumet e larta të një
varieteti të vogël.
Integrimi vertiakal është zakonisht një vendim më i
mirë strategjik për opercionet që përsëriten, ndërsa
për operacionet e ndërprera është një zgjedhje
jo e mirë strategjike.
MATRICA PROCES-PRODUKT
OPERACIONET
Karakteristikat e procesit
•
•
•
•
I një lloj
I përmasavee të mëdha
Kompleks
Ndryshim i madh i detyrave
•
•
•
•
Kohë e lartë përgatitjeje
Shumë rrugë procesesh
Produkte të ndryshme
Nivel i lartë kualifikimi
POZICIONI B
Projekt
Job
Linear
• Kohë e ultë përgatitjeje
• Produkte të ngjashme
• Aftësi e specializuar
POZICIONI A
• Investime të larta në makineri e pajisje
• Nuk përbëhet nga pjesë të ndara
• Volum i kërkesës
• Shkalla e përshtatjes me
specifikim
• Numri, llojet e produktit
• Tipi i produktit
Vazh
due
shëm
Ulët
Lartë
I mesëm
E mesme
I lartë
Ulët
Ulët
Prodhim –
me - porosi
Shumë
Montim me – porosi
Disa
Prodhim për – rezervë
KARAKTERISTIKAT E PRODUKTIT
Planifikimi i procesit
 Planifikimi i procesit përcakton se si do të prodhohet
një produkt apo si do të jepet një shërbim.
Përcakton se cilët komponentë do të prodhohen brenda
për brenda dhe cilët do të blihen nga furnitorët, zgjedh
proceset dhe pajisjet specifike.
Vendimi të prodhosh - të blesh
Marrja e vendimit të prodhosh apo të blesh lidhet
me disa faktorë:
1. Koston – kostoja e blerjes së një artikulli është
tregues i drejtë ndërsa kosto e prodhimit të artikullit
përfshin alokimin e shpenzimeve.
2. Kapaciteti – kompanitë që operojnë nën nivelin e
kapacitetit të plotë zakonisht prodhojnë komponentë se
sa që i blejnë ato.
3. Cilësia – është faktor i rëndësishëm në marrjen e
vendimit për të prodhuar apo për të blerë
ngase më lehtë kontrollohet cilësia e artikujve të
prodhuar brenda organizatës.

4. Shpejtësia – shpesh komponentët blihen për shkak se
5.
6.

furnitori mund t’i sigurojë më shpejt se sa prodhuesi.
Siguria – furnitorët duhet të jenë të besueshem si në
lidhje me cilësinë ashtu edhe me kohën e furnizimit
ngase vonesat mund të shkaktojnë probleme në
sistemin e prodhimit.
Ekspertiza – kompanitë që janë veçanërisht të mira
në prodhimin apo prodhimin e artikujve të caktuar
mund të duan qe të ruajnë kontrollim mbi prodhimin e
tyre
Kompanitë që kontrollojnë prodhimin e gjithë
pjesëve të tyre përfshirë edhe lëndën e parë
janë të integruara vertikalosht. Kjo është një
strategji mjaft e përhapur.
Zgjedhja e pajisjes specifike
― Pasi është vendosur pjesa që do të prodhohet brenda
për brenda apo shërbimi që do të jepet, do të duhet të
merret vendimi në lidhje me pajisjen specifike.
― Alternativat përfshjnë përdorimin, zëvendësimin apo
modernizimin e pajisjes ekzistuese. Çdo alternativë përbën
një investim kapital i cili përfshin angazhimin e fondeve
duke pasur parasysh një normë
të parashikuar fitimi.
Faktorët që ndikojnë në zgjedhjen e
pajisjes?
1.
Kosto e blerjes – investimi fillestar për pajisjen
është shumë më tepër se çmimi bazë i blerjes.
2. Kosto e operimit – kosto vjetore e operimit përfshin
punën e gjallë direkte, punën indirekte, energjinë
elektrike, furnizimet, taksat etj.
3. Kursimet vjetore – shumica e pajisjeve të
reja arsyetihen duke u bazuar në punën e
gjallë direkte që kursehet.
4.
5.
6.
Rritje e të ardhurave – rritja e të ardhurave për
shkak të modernizimit të pajisjes apo blerjes
të një pajisje të re shpesh injorohet në analizën
financiare për shkak se ato janë të vështira për tu
parashikuar.
Analiza e zëvendësimit – marrja e vendimit për të
zëvendësuar pajisjen e vjetër me një të re varet
nga mjedisi konkrues
Risku dhe pasiguria – investimet për pajisje të reja
sidomos për një teknologji të patestuar mund të
jetë me rrezik.
Planet e procesit
. . . përfshijnë :
 Vizatimet e detajuara të projektit të produktit
 Listën e materialeve dhe pjesevë që përfshihen në
produkt
 Diagramin e montimit
 Skemën e montimit
 Grafikun e operacioneve
 Skemën e rrugëve
Projektimi i procesit të shërbimit
Operacionet e shërbimit mund të bëhen rritje e
volumit pa ndonjë ndryshim të procesit të shërbimit gjë
që ndodh si tek prodhimi.

Llojet kryesore të shërbimeve:
 Shërbimet profesionale
• Dallohen për kontaktin e lartë ku klientët shpenzojnë një
kohë të konsiderueshme për procesin e shërbimit.
• Këto tentojnë që të jenë më tepër të bazuara tek njerëzit
se sa tek produkti. Përfshijnë: konsulentët e menaxhimit,
arkitektët, doktorët, audituesit etj.

Repartet e shërbimit
•
Karakterizohen nga përshtatja me specifikime e
klientit, nga numër i konsiderueshën klientësh dhe liri të
stafit.
• Shërbimet jepen nëpërmjet aktiviteve mikse të
përballjes ose jo me klientët. Repartet përfshijnë: bankat,
shkollat, hotelet etj.

Shërbimet masive
•
Kanë shumë transaksione me klientin duke përfshirë
një kohë të limituar kontakti dhe shkallë përshatje të vogël
me klientin. Këtu bëjnë pjesë: shërbimet e transportit
masiv, supermarketet, shërbimi policor etj.
Ndërveprimi me klientin dhe projektimi
i procesit
Përshtatja me specifikimet e klientit
ULËT
LARTË
LARTË
Shërbim
masiv
Shërbim
profesional
ULËT
Fabrikë
shërbimi
Repart
shërbimi
Treguesit që përdoren për matjen e
përformancës së procesit
Për t’u siguruar që procesi është duke funksionuar siç
është planifikuar duhet bërë matja e performancës së tij.

 Treguesi bazë i performancës së procesit është koha e
përpunimit që përfaqëson shumën mesatare të kohës që
kërkohet prej produktit për të kaluar nëpër këtë sistem.
 Produktiviteti është një tregues i rëndësishëm që
tregon raportin ndërmjet outputeve dhe inputeve.
 Shkalla e përdorimit tregon raportin e kohës që
burimi aktualisht është përdorur kundrejt kohës në
dispozicion për përdorim.
 Efiçienca është tregues që mat outputin aktual
kundrejt standartit të outputit.
Treguesit e performancës së procesit
Treguesi
Përcaktimi
1. Koha e përpunimit
Shuma mesatare e kohës që një
produkt kërkon për të kaluar ne gjithë
sistemin
2. Shpejtësia e procesit = Koha e
pëpunimit / Koha e vlerës së shtuar
Vlerëson kohën e hargjuar kot në
sistem
3. Produktiviteti = Output/ Input
Vlerëson se si kompania i përdor
burimet e saj
4. Shkalla e përdorimit = koha që
burimi përdoret / koha në dispozicion
Raporti i kohës që burimi përdoret
aktualisht
5. Efiçienca = outputi aktual / outputi
standart
Vlerëson performancën në krahasim me
standartin
Teknikat për përmirësimin e produktivitetit të shërbimit
Strategjia
Teknikat
Shembuj
Ndarja
Strukturim i shërbimit, klientët
shkojnë atje ku shërbimi ofrohet
Hapja e llogarive të reja,
marrje e kredive
Vetë-shërbim
Vetëshërbim qe klientët të
ekzaminojnë, krahasojnë dhe të
vlerësojnë hapat e tyre
Supermarketet, porosia në
internet
Shtyrje
Përshtatje me kërkesat e klientëve në
shpërndarje
Mjete transporti për t’iu
përshtatur kërkesave të
ndryshme të shpërndarjes
Fokusim
Kufizimi i ofrimeve
Restaurant me meny të
kufizuar
Automatizim
Ndarja e shërbimeve që mund të qojë
në ndonjë lloj automatizimi
Makina automatike në bankë
Skedulim
Skedulimi i saktë i personelit
Shoqëritë ajrore
Trajnim
Sqarimi i varianteve të shërbimit,
spjegimi se si të shmangen problemet
Këshillim pas shitjes
Shembull
Një pikë pastrimi veshjesh ka grumbulluar këto të
dhëna:
a. Mesatarisht kërkohen 3 orë e gjysmë për të pastruar
dhe hekurosur një fustan me një kohë të vlerësuar për
vlerën e shtuar me 110 min. per fustan.
b.
Punëtorët paguhen për 7 orë në ditë pune dhe punojnë
5 orë e gjysmë në ditë, duke pasur parasysh
ndërprejrjet dhe kohën e pushimit, shkalla e
përdorimit të fuqisë punëtore është 75%.
c.
Kjo pikë pastrimi përfundon rreth 25 fustane në ditë
kundrejt një standarti, 28 fustane në ditë të një
njësi tjetër të krahasueshëm.
Përcaktoni:
a) Shpejtësinë e procesit,
b) Shkallën e përdorimit të fuqisë punëtore dhe
c) Efiçiencën e kompanisë.
Zgjidhje:
a) Shpejtësia e procesit = 210 min. për fustan / 110 për
fustan = 1.90
b) Shkalla e përdorimit të fuqisë punëtore =
= 5.5 orë në ditë / 7 orë në ditë = 0.786 ose 78.6%
c) Efiçienca = 25 fustane në ditë / 28 fustane në ditë =
= 0.89 ose 89%
PYETJE ? ? ?
JU FALEMNDERIT ! ! !