OFERTA DHE PËRCAKTIMI I ÇMIMEVE NË KONKURRENCË TË PLOTË

As. Mic Ukaj

I. Tiparet e tregut konkurencial dhe kurba e kërkesës e firmës ► Konkurrenca ka një kuptim të gjerë. ► Ndërkaq, shprehja

konkurrencë plotë

një kuptim tepër të veqantë. ka ► Konkurrenca e plotë karakterizohet nga një sërë veçorish:

►

Ekzistenca një numri të madh firmash në treg

. ► Të gjitha firmat e një dege shesin produkte me karakteristika të njëjta,

produkte homogjene

shembull grurë, duhan, etj.

, për ► Blerësit dhe shitësit janë të

mirinformaur,

të plota për çmimet dhe produktet në treg.

kanë njohuri ► Ekzistenca e

lehtësisë së hyrjes dhe daljes së firmave nga dega

. Firmat i lëvizin burimet nga një degë në tjetrën pa pengesa ligjore, si patentat, liçencat, etj.

► Tipari më i rëndësishëm i konkurrencë së plotë, që buron nga veçoritë e mësipërme, është se firmat janë

çmimpranuese

nuk kanë asnjë ndikim mbi çmimin e produkteve që ofrojnë në treg.

,

ato

Kurba e kërkesës në konkurrencë të plotë

P a) Kërkesa e blerësve individualë P 5 euro d Blerësi A

Q

Blerësi B d Q b) Kërkesa dhe oferta e tregut P D S b) Kërkesa që ndeshin firmat individuale në treg P P d Firma A 5 euro Q Firma B Q

► Firma mund të marrë vendime vetëm lidhur me sasinë . Me çmimin që përcakton tregu, firma mund të shesë çfarëdo sasie që dëshiron ► Mundësia që ka firma individuale për të shitur çfarëdo sasie me çmimin e tregut, mund të krijojë përshtypjen sikur në konkurrencën e plotë nuk ka konkurrencë.

II. Vendimet dhe oferta e firmës në një periudhë afatshkurtër ► Në kushtet kur çmimi përcaktohet nga tregu dhe firma mund të shesë çdo lloj sasie me këtë çmim,

lind pyetja

: cili është niveli i prodhimit që zgjedhë firma? Për të kuptuar më mirë përgjiegjiën e kësaj pyetje rikujtojmë se: ► Synimi themelorë i çdo firme është

maksimizimi i fitimit .

► Fitimi përfaqëson

diferencën midis të ardhurave totale (TR) me koston totale (TC).

► Për ekonomistët kostoja totale është

kostoja (oportune),

nënkuptuar.

ekonomike

pra përfshinë koston e shprehur dhe atë të

7 8 5 6 9 10 2 3 4

1

0 1 Sasia e prodh imit Q 16 21 27 34 42 51 7 9 12

2

4 6 Kosto totale TC 8 1 6 7 4 5 1 2 3

3

2 Kosto marx hinale MC Kosto totale mesat are ATC=TC/ Q

4

6 3.5

3 3 3.2

3.5

3.87

4.25

4.55

5.1

Të ardhu rat totale TR=QxP E ardhura marxh inale MR

5

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 5 5 5 5 5 5 5 5 5

6

5 Çmimi P 5 5 5 5 5 5 5 5 5

7

5 5 Fitimose humb je π=TR-TC 8 6 9 9 3 -1 3 6 8

8

-4 -1

Mënyrat e llogaritjes së maksimizimit të fitimit ► ► Mënyra TR – TC Mënyra MR =MC ► Dihet barazimi d = p = MR ► Kurba e kërkesës përfaqëson edhe kurbën e të ardhurës mesatare, sepse e ardhura mesatare del nga raporti . ►

AR



PxQ Q AR

 5

xQ Q

 5 Në shembullin tonë, çmimi është konstant, i barabartë me 5 njësi. Atëherë mund të shkruajmë se d=p=MR=AR . ►

P ATC 5

Mënyra MR = MC

MC ATC A E d=P=MR=AR 6 Q

Maksimizimi i fitimit për firmen e cila merr vetem fitim normal

P ATC E MC ATC d=P=MR=AR 3 4 Q Çka bënë firma në këtë rast

Minimizimi i humbjes për firmën me humbje

P ATC MC ATC AVC 3.5

2 1.5

F

E d=P=MR=AR 6

Q

Çka bën firma në këtë rast (sqarimet përmes formulave)

Kurba e ofertës së firmës

P ATC P 4 P 3 P 2 P 1 b d MC c E a q 1 q 2 q 3 q 4 ATC AVC d 4 Q d 3 d 2 d 1

Kurba e ofertës së degës

Firma A Firma B Firma C P P 2 P 1 S A P 2 P P 1 10 20 Q S B P 2 P P 1 10 20 Q Sc Q P P 2 P 1 5 20 Dega S tregut 25 60 Q

III.Sjellja e firmës dhe e degës në periudha afatgjata ► Për të analizuar dhe kuptuar më mirë sjelljen e firmës dhe të degës, është e nevojshme të dallojmë tri periudha kohore të mundshme të ekuilibrit të tregut: ► ► ► Ekuilibri momental , ku oferta është fikse.

Ekuilibri afatshkurtër , ku firmat mund të rrisin prodhimin, megjithëse kapitali mbetet i pandryshuar.

Ekuilibri afatgjatë , ndryshojnë.

ku të gjith faktorë e prodhimit mund të ► Paraqitjet grafike

P Ekuilibri momental S P 1 P 0 D 1 D 2 Q P 1 P 0 Ekuilibri afatshkurter S D 1 D 2 Q

Ekuilibri afatgjatë P P 1 P 0 S D 1 D 2 Q

Ekuilibri afatgjatë për një firmë konkurruese

P SRMC LRMC SRAC LRAC E d=P=MR=AR P 1 q 1 Q

Po kurba e ofertës së degës si do të paraqitej në periudha afatgjata? Dallojmë tre raste ► Oferta e degës me kosto konstante.

► Oferta e degës me kosto rritëse ► Oferta e degës me kosto zbritëse.

Oferta e degës me kosto konstante.

P P 2 P 3 P 1 MC 6 10 Q P P 2 P 3 P 1 D 1 D 2 E 2 S(800) S(1000) S(1200) E 3 E 1 E 4 4800 6400 7200 Q SL

Oferta e degës me kosto rritëse

P P 2 P 1 SRMC 2 SRAC 2 E 1 SRMC 1 SRAC 1 a) Q P P 2 P 1 S(200) S(900) SL E 1 E 2 D 1 D 2 b) Q

IV. Konkurrenca e plotë dhe efiçenca ekonomike

► Efiçenca ekonomike, sipas përcaktimit të ekonomistit të mirënjohur italian

Vilfredo Pareto

, përfaqëson atë situatë ku prodhimi i një malli të dhënë nuk mundet të rritet pa ulur prodhimin e një malli tjetër dhe ► kur konsumi i një konsumatori nuk mund të rritet pa pakësuar konsumin e një tjetri.

Rritja e efiçiencës ekonomike realizohet kur plotësohen tre konditat e paretos Një analizë të shkurtër të tre konditave, do ta bëjmë duke marrë një model të thjeshtë, të bazuar në supozimet e mëposhtme: ►

Ekziston një ekonomi e thjeshtë, pa tregti të jashtme, ku këmbimi bëhet mall me mall.

►

Ekzistojnë vetëm dy produkte,veshje dhe ushqim.

►

Ekzistojnë vetëm dy faktorë prodhimi, kapitali dhe puna.

►

Ekzistojnë vetëm dy individë, që përfaqësojnë gjithë shoqerinë.

Harta e izokuanteve të ushqimit dhe veshjeve

K Kapitali L Punë V 4 V 3 V 2 V 1 K L U 1 U 2 U 3 U 4 Kapital

Kuadrati i prodhimit dhe kurba kontraktuese

K K 1 L V 5 V 4 V 3 V 2 L 2 P V 1 U 5 U 4 U 1 U 2 U 3 Ou

L 1

Kapital

Ov

K 2 K

Efiçienca në prodhim

► Efiçenca në prodhim arrihet atëherë kur

MRTS e çdo faktori me çdo faktor tjetër është e barabartë për të gjitha mallrat

► Si përfundim efiçenca në prodhim realizohet kur (MRTS KL ) ushqimit=(MRTS KL ) veshjeve

Efiçenca alokative.

► Duke përgjithësuar për shumë individë dhe mallra, themi që efiçenca alokative

arrihet kur MRS e çdo malli me me çdo mall tjetër duhet të jetë e barabartë për gjithë individët.

► (MRS UV )A = (MRS UV )B.

0

Harta e indiferencës për individët A dhe B

Ushqim veshje I B 4 I B 3 I B 2 I B 1 0 I A 4 I A 1 I A 2 I A 3 veshje

ushqim

Kuadrati i këmbimit

Ushqim U 1 I B 5 I B 4 I I B 6 A B 7 I A 1 B O A I B 3 I C A 2 V 2 D V I 1 E A 3 F I A 4 I B 2 I A 5 I B 1 G

I A 6

H I A 7 O B U 2 Veshje

Efiçienca në shpërndarje

► Plotësimi i dy kushteve të mësipërme do të thotë që ekonomia prodhon në një nivel që ndodhet në kurbën e mundësive të prodhimit dhe që kemi alokim efiçent të mallrave midis dy individëve ► Pra, kushti është: MRS UV = MRT UV

Kondita e parë.

► Siq theksuam më sipër, firma që maksimizon fitimin zgjedh pikën kur vija e izokostos është tangente me një izokuant o është pika ku prodhimi sigurohet me kosto minimale.

► MRTS U = PK/PL dhe MRTS V = PK/PL

L

Minimizimi i kostos

Pjerrësia = P K /P L Kombinacioni i kostos minimale izokostot K

Kondita e dytë

► Siç kemi theksuar më parë, konsumatori që dëshiron të maksimizojë dobishmërinë zgjedh atë kombinim të mallrave, që përcaktohet nga pika ku vija e buxhetit është tangenteme një kurbë indiferencë që është kurba e indiferencës më e lartë që mund të arrihet

MRS A



P V P U MRS A



MRS B MRS B P V Pu

Ekuilibri i konsumatorit

Ushqim Pjerrësia = P V /P U Ekuilibri i konsumatorit Kurba e indiferencës Veshje

Kondita e tretë.

► Siç theksuam më lartë

MRS A



MRS B



P V Pu

ushqim Δ B Δ u Δ v A Kurba e mundësisë së prodhimit

MRT



MC V MCu

Veshje