Transcript โครงการตำบลนมแม่ เพื่อสายใยรักแห่งครอบครัว

กรมอนาม ัย กระทรวงสาธารณสุข
1
การสารวจสุขภาพประชากรไทย
ครั้งที่ 4 พ.ศ. 2551-2 (NHES 4)
• Stratified four-stage random
sampling โดยสุ่มเลือกบุคคลตัวอย่าง
ตามกลุ่มอายุและเพศ
• ภาคละ 5 จังหวัดและกทมฯ
รวม 21 จังหวัด
• จานวนตัวอย่าง: 1-5 ปี 3,029 คน
6-14 ปี 5,999 คน
แนวโน ้มภาวะโภชนาการของเด็กปฐมวัยไทย
ล ัดดา เหมาะสุวรรณ
แนวโน ้มภาวะโภชนาการของเด็กวัยเรียนไทย
ล ัดดา เหมาะสุวรรณ
เชาวน์ปัญญาเด็กวัยเรียนไทย
•
•
•
•
•
•
•
>130
120-129
110-119
90-109
80-89
70-79
< 70
1.6%
3.1%
6.3%
39.3%
44.8%
10.1%
5.1%
ล ัดดา เหมาะสุวรรณ
IQ (intelligence quotients)
IQ
อาการ
90-110
ปกติ
80-90
ปั ญญาทึบ
70-80
คาบเส้ นปั ญญาอ่ อน
<70
ปั ญญาอ่ อน
้ กว่าเกณฑ์และสติปญ
ภาวะเตีย
ั ญา
่ นสูงตาม
สว
อายุ
ดีควิ /ไอคิวเฉลีย
่
้ กว่าเกณฑ์
เตีย
88.5
้
ค่อนข้างเตีย
88.9
สว่ นสูงตามเกณฑ์
91.6
ค่อนข ้างสูง
92.8
สูงกว่าเกณฑ์
93.2
ล ัดดา เหมาะสุวรรณ
สรุปเด็กไทยว ันนี้
1. นา้ หน ักแรกเกิดน้อย ต ัวเล็ก
่ี ง
2. เสย
้ื เอชไอวี
● ติดเชอ
● โรคพ ันธุกรรมธาล ัสซเี มีย
● พิการแต่กาเนิด
3. กินนมแม่ไม่ครบ 6 เดือน
4. ฉลาดน้อย พ ัฒนาการไม่สมว ัย
้
5. เด็กในเมืองอ้วน เตีย
เด็กชนบทผอม
(ศ.พญ.ศิรก
ิ ล
ุ อิศรานุรก
ั ษ์.2553)
เด็กไทยทีต
่ อ
้ งการ
เด็กมีพ ัฒนาการแบบองค์รวม
แข็งแรง
เก่ง
ดี
มีความสุข
้ งดูเด็กปฐมว ัยของครอบคร ัวไทย
การเลีย
่ ยเหลือ
จึงเป็นเรือ
่ งทีค
่ วรหาคาตอบและชว
เด็ก ไม่ ใช่ ผ้ ูใหญ่ ตัวเล็กๆ
ทำไม ?
WHY ?
NATURE & NURTURE
พื้นฐานทางชีววิทยา
มีปัจจัยหลัก 2 ประการ
1. กรรมพันธุ์
2. สิ่งแวดล้อม
ก่อนคลอด : โภชนาการของแม่
ขณะตั้งครรภ์ : โรคประจาตัว เบาหวาน /โรคติดเชือ
้
: ได้รับสารเคมี สารเสพติด ยา
: รังสี การกระทบกระเทือน
: อารมณ์เครียด
ขณะคลอด : คลอดติดขัด / ขาดออกซิเจน
หลังคลอด
: น้าหนักตัวน้อย / ตัวเหลือง/ป่วยบ่อย
: ขาดสารอาหาร/นมแม่
: การเลีย
้ งดูทต
ี่ อบสนองความต้องการตามวัย
(ศันสนีย์ ตันติวท
ิ .2552 ;80-95)
สมองพ ัฒนาตงแต่
ั้
ในครรภ์
เหตุใดต้องให้ความ
สาค ัญ
่ เสริม
เรือ
่ งการสง
พ ัฒนาการเด็ก
ตงแต่
ั้
แรกเกิด
เพราะสมองมนุษย์
เจริญเติบโตเร็วมาก
่ งนี้
ในชว
หนึง่ แสนล้านเซลล์ เมือ
่ แรกเกิด
Synapse
At Birth6 Years Old 14
Years Old
่ งนี้
สมองมนุษย์เจริญเติบโตเร็วมากในชว
้ ประสาท
สร้างฉนวนหุม
้ เสน
้ ใยเชอ
ื่ มโยงของ
สร้างเสน
เซลล์ประสาท
่ งทีเ่ กิดมากทีส
ชว
่ ด
ุ
่ นการมองเห็น
สร้างสมองสว
และการฟัง
่ นการร ับภาษา
สร้างสมองสว
และการพูด
่ นความคิดและ
สร้างสมองสว
เชาวน์ปญ
ั ญา
่ งอายุ
ชว
อายุครรภ์ 8 เดือน ถึง 10 ปี
อายุครรภ์ 7 เดือน ถึง 18 ปี
2 ปี แรก
อายุครรภ์ 8 เดือนถึง 6 ปี
อายุครรภ์ 7 เดือนถึง 6 ปี
อายุครรภ์ 9 เดือนถึง 16 ปี
เซลล์สมองมีจานวนเกือบครบแล้วตงแต่
ั้
อายุครรภ์ 6 เดือน
สมองของมนุษย์ พัฒนาไปแล้ วมากกว่ าร้ อยละ 70 เมื่ออายุ 2 ขวบ
2 เดือน 5 เดือน แรกเกิด
ในครรภ์ ในครรภ์
2 ปี
6 ปี
12 ปี
25 ปี
• Macronutrients
– Carbohydrate
– Fat
– Protein
ENERGY
• Micronutrients
– Vitamins
• Fat soluble (A, D, E, K)
• Water soluble (B1, B2, B6, B12, Niacin, Folate,
Pantothenic acid, Biotin, C)
– Minerals
• Macroelement (Na, K, Cl, Ca, Mg, P)
• Trace element (Fe, I, Zn, Cu, Cr, Co, Mn, Mo, F,
Se)
CIRCUMFER
ENCE, cm
เส้ นรอบวงศีรษะเด็กปกติและเด็กขาดอาหาร
AGE
(mont
Winick M, et al. J Pediatr 1969;74:774.
Weight
(gm)
นา้ หนักสมองเด็กชาวชิลีท่ ปี กติและขาดอาหาร
WEEKS
PRENATAL
MONTHS POSTNATAL
Winick M, et al. J Pediatr 1969; 74:774.
การรั กษาพยาบาลเมื่อเจ็บป่ วย
การศึกษาขัน้ พืน้ ฐานเพื่อเตรี ยมความพร้ อม
การติดตามการเติบโตและพัฒนาการ
การให้ ภูมคิ ้ ุมกันโรค (วัคซีน)
การดูแลสุขภาพ อนามัย การตรวจคัดกรองโรค
การเลีย้ งดูเพื่อพัฒนาด้ านสติปัญญา จิตใจ อารมณ์ สังคม
อาหารและโภชนาการ การเล่ น การออกกาลัง และการพักผ่ อน
อาหารทารก
ความต้องการอาหาร (%)
100
80
ระยะหย่ านม
อาหารตามวัย
นา้ นมแม่
60
อาหารหลัก
40
20
0
0
0.5
1
อายุ (ปี )
1.5
2
โอกาสของการพัฒนาสมอง?
• 6 เดือนแรก โอกาสทองคาขาว Platinum
• 6 ปี แรก
โอกาสทองคา Gold
• 12 ปี แรก โอกาสเงิน Silver
ประเสริฐ บุญเกิด และคณะ. เล่ นตำมรอยพระยุคลบำท 2551
โรคขาดโปรตีนและพลังงานอย่ างรุ นแรง (Kwashiorkor)
ทฤษฎี
Psychosocial developmental stage
แอริค แอริคสัน ( Erik Erikson.1902 )
แนวคิด : ลักษณะสัมพันธภาพทีบ
่ ุคคล มีกับกลุม
่
ต่างๆ เช่นพ่อ แม่ เพื่อน สามี ภรรยา และข้อขัดแย้ง
ทางสังคมจิตวิทยา( Psychosocial crises) ที่เกิดจาก
ความสัมพันธ์นน
ั้ ๆ เป็นจุดกระตุน
้ หล่อหลอมให้บุคคล
มีพฤติกรรมและพัฒนาบุคลิกภาพ ในรูปแบบต่างๆ
ตามลาดับวัยตัง้ แต่เกิดจนวัยสูงอายุอย่างเป็นขัน
้ ตอน
แผนภูมคิ วามขัดแย้ งทางสั งคม-จิตใจทีม่ ีผลต่ อการพัฒนาบุคลิกภาพ
ทีเ่ ข้ มแข็งหรืออ่อนแอหรือพัฒนาการที่พงึ ประสงค์ -ไม่ พงึ ประสงค์
ตามแนวคิดของแอริคสัน
สัมพันธภาพกับกลุ่มบุคคลที่
เป็ นศูนย์ กลางความผูกพัน
อารมณ์ และจิตใจ
ความขัดแย้ งทางสังคมและจิตใจ
(psychosocial crises)
แก้ไขภาวะขัดแย้ งไม่ ได้ ในแต่ ละขัน้ ตอน
(unresolved crises)
แก้ไขภาวะขัดแย้ งได้ ในแต่ ละขัน้ ตอน
(resolved conflicts)
บุคลิกภาพที่ไม่ มั่นคงตามวัย
หรือลักษณะพัฒนาการที่ไม่ พงึ ประสงค์
บุคลิกภาพที่มั่งคงตามวัยหรือ
ลักษณะพัฒนาการที่พงึ ประสงค์
อีโก้ที่ไม่ เข้ มแข็ง
(weak ego)
อีโก้ที่เข้ มแข็ง
(strong ego)
ศรีเรือน แก้วกังวำน. (2545 )จิตวิทยำพัฒนำกำรชี วติ ทุกช่ วงวัย.พิมพ์ครั้ง
ที่ 8 กรุ งเทพฯ: สำนักพิมพ์มหำวิทยำลัยธรรมศำสตร์ ; 35 - 41
ตารางสรุปทฤษฎี Psychosocial developmental stage ของ แอริคสัน
(เก็บความจาก Erikson 1950; Hoffman et al. 1988 ; Lefrancois 1993)
ลำดับ อำยุโดย กลุ่มบุคคล ลักษณะควำม
ลักษณะ
ลักษณะ
ขัน้
ประ
ที่เป็ น ขัดแย้งทำงจิต พัฒนำกำร
พัฒนำกำร
ตอน มำณ ศูนย์กลำง
สังคม
บุคลิกภำพที่ บุคลิกภำพที่ไม่
ควำม (Psychosoci พึงประสงค์
พึงประสงค์
al crisis)
(strong ego)
(weak ego)
ผูกพัน
1.
0 - 18 - พอแม
่
่
เดือน
หรือ
ผูรั
้ บ
หน้าที่
แทน
2.
18
เดือน
ถึง 3
ปี
พอแม
่
่
หรือ
ผูรั
้ บ
หน้าที่
แทน
สิ่งที่มี
ลักษณะเด่นของ
อิทธิพล
พัฒนำกำร
ต่อกำร
ประจำขัน้
พัฒนำกำร
ทำงบวก
หรือ/และลบ
- ขีส
้ งสั ย
ความไววางใจ
- มีพละกาลัง
้
และมี
- หนีสังคม
ขัดแยงกั
้ บ
ความหวัง -ไมไว
ความสงสั ย
่ ใจใคร
้
รู
จั
ก
อดทนเมื
อ
่
เลย
น้าใจผูอื
น
่
้
้
ตองรอคอย
(trust vs
้
mistrust)
- เป็ นฝ่ายตอนรั
บ
-แม่ ความ
้
รัก ความ - รูจั
้ กให้ตอบแทน
อบอุน
- พัฒนาการ
่
มิตรไมตรี
ไววางใจกั
บโลก
้
รอบๆ ตัวเขา
- สารวจโลก
ความเป็ นอิสระดัง - รูจักควบคุม
- ยา้ คิดยา้ ทา
้
ใจแยงกั
้ บความ
ตนเองและ - ลึกลับ
ละอายใจและไม่
- ตอต
งคม
่ านสั
้
แน่ใจ(autonomy มี
ความตัง้ ใจ
vs shame and
มัน
่
doubt)
- พอแม
ที
่
่ ่
สนับสนุ น
ลูก
- การ
เลียนแบบ
-ดือ
้ ดึงหรือยอมให้
เป็ นไป
- พัฒนาความรูสึ้ กวา่
ตนสามารถควบคุม
พฤติกรรม
-พัฒนาความรูสึ้ กวา่
ถาตนมี
ความตัง้ ใจ
้
จะทาอะไรก็
จะแสดงออกตาม
เจตนา
ตารางสรุปทฤษฎี Psychosocial developmental stage ของ แอริคสัน
(เก็บความจาก Erikson 1950; Hoffman et al. 1988 ; Lefrancois 1993)
ลำดับ
ขัน้ ตอน
อำยุโดย
ประมำณ
3.
3 - 6 ปี
กลุ่มบุคคลที่เป็ น
ศูนย์กลำงควำม
ผูกพัน
-สมำชิ กใน
ครอบครัว
ลักษณะควำมขัดแย้ง
ลักษณะพัฒนำกำร
ลักษณะพัฒนำกำร
สิ่ งที่มีอิทธิ พลต่อกำร
ทำงจิ ตสังคม
บุคลิ กภำพที่พึงประสงค์ บุคลิ กภำพที่ไม่พึงประสงค์ พัฒนำกำรทำงบวก
(Psychosocial crisis)
(strong ego)
(weak ego)
หรือ/และลบ
ควำมคิ ดริ เริ่ มแย้งกับ - ทำอะไรๆ
ควำมรู้สึกผิ ด
อย่ำง
(initiative vs guilt)
มีจดุ มุ่งหมำย
มุ่ควำมสำเร็จ
-มีแนวทำงที่
จะทำ
ลักษณะเด่นของ
พัฒนำกำรประจำขัน้
- ระมัดระวังตัว
- พ่อแม่ที่
-ทำโดย
เกิ นไป
- รู้สึกผิ ดมำกเกิ นไป
สนับสนุนลูก
- กำรหำ
อัตลักษณ์
แห่งตน
- พัฒนำ
อัตลักษณ์
แห่งตนกับ
ตัวแบบที่ร้จู กั
(เช่น พ่อ
แม่)
- เริ่ มรู้จก
ั รับ
ผิ ดชอบต่อ
กำรกระทำ
ผิ ดของ
ตนเอง
เลียนแบบ
-ลองทำแบบ
ลองผิ ดลองถูก
โดยไม่มีตวั
แบบ
-พัฒนำ
อัตลักษณ์
แห่งตนกับตัว
แบบที่ร้จู กั
(เช่น พ่อ แม่)
- เริ่มรู้ จกั
รับผิ ดชอบต่อ
ตนเอง
ทฤษฎีพัฒนาการทางความคิดของ จีน เพียเจท์
(Jean Piaget ) เชื่อว่า
“จุดศูนย์กลางของความฉลาด คือความสามารถ
ในการปรับตัว กับสิง่ แวดล้อม (Reflex) ระบบ
ประสาทสัมผัส (sensory) และการเคลื่อนไหว
(motor) ในระยะแรกของชีวต
ิ เด็กจะใช้ศก
ั ยภาพ
ทางชีวภาพเป็นสือ
่
ในการเรียนรูแ
้ ละพัฒนา
ความคิดเกีย
่ วกับโลกและบุคคล ในช่วงวัยต่อๆ
มาเด็กจะใช้ความสามารถดังกล่าวในการ
พัฒนาความคิดอย่างซับซ้อนและเป็น
ขั้นตอนเพิม
่ มากขึน
้ ตามลาดับ”
ที่มา : ศรีเรือน แก้วกังวาน. (2545).จิตวิทยาพัฒนาการชีวต
ิ
ทุกช่วงวัย.พิมพ์ครัง้ ที่ 8. กรุงเทพฯ: สานักพิมพ์มหาวิทยาลัย
ธรรมศาสตร์; 54.
ทฤษฎีพัฒนาการทางความคิดของ
จีน เพียเจท์
1.ลาดับขัน
้ ตอนพัฒนาการทางความคิดของเพียเจท์
4 ขั้นตอน
1. แรกเกิด- 2 ปี : ขั้นใช้การสัมผัสและกล้ามเนือ
้
2. 2- 7 ปี : กาหนดความคิดไว้ลว
่ งหน้า ( 2-4 ปี)
: คิดเอาเอง (4-7 ปี)
3. 7- 11 ปี : ใช้ความคิดดาเนินการเชิงรูปแบบ
ใช้เหตุผล คิดย้อนกลับเชิงสัมพันธ์
4.11-15 ปี: ใช้ความคิดดาเนินการอย่างเป็นระบบ
มีความคิดเชิงตั้งคาถาม คิดรวบยอด
ทฤษฎีพัฒนาการทางความคิดของ
จีน เพียเจท์
2. โครงสร้างของความคิด การเรียนรู้
และการรับรู้ รูปแบบพฤติกรรมที่
บุคคลใช้ในการนึกคิด และแสดงออก
ในสถานการณ์หนึง่ ๆ เช่นในวัยทารก
การดูดนิว
้ การกัด การคลาน
3. หลักการของพัฒนาการด้านการ
รับรู้ : จัดระบบ ปรับตัว รักษาสมดุล
Zanden (1993:176-177) ได้อธิบาย
แนวคิดของทารก 3 ลักษณะ
1. การรู้จัก เชื่อมโยงการเคลือ
่ นไหว
กับการรับรู้
2. การรับรู้วา่ สิ่งใด ๆย่อมดารงไม่สูญหาย
ไปไหน
3. รับรู้สิ่งเฉพาะที่ปรากฏต่อหน้า ตา-ดู/
หู-ฟัง /สัมผัส-แตะต้อง
ที่มา : ศรีเรือน แก้วกังวาน. (2545).จิตวิทยาพัฒนาการ ชีวิตทุกช่วงวัย.พิมพ์
ครัง้ ที่ 8. กรุงเทพฯ: สานักพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์; 164
ความสัมพันธ์ของทารกกับแม่ :
ฐานความผูกพันทางสังคม
ความสัมพันธ์อย่างมีเยื่อใยไมตรี
อย่างไร้นาใจ
้
อย่างผูกพันอาทร
เป็นตัวกาหนดลักษณะนิสย
ั
และการพัฒนาทัศนคติ
ต่อผูค
้ นทางสังคมของเด็ก
ซึ่งเพาะบ่มจากการเลี้ยงดู
ในวัยทารกและวัยเด็ก
ระหว่างทารกกับพ่อ แม่
หรือผูเ้ ลีย
้ งดู
ทฤษฎีควบคุมพฤติกรรม
(Theory of Behavior Modification)
แนวคิดของสกินเนอร์
“ การกระทา (Operant) หรือพฤติกรรมของมนุษย์
ทุกอย่ างทาให้ เกิดผลกรรม (consequence หรือ
effect) อย่ างใดอย่ างหนึ่ง เมือ่ สิ่ งมีชีวต
ิ แสดง
พฤติกรรมแล้ ว ได้ รับผลกรรมทีพ่ งึ พอใจ พฤติกรรมนั้น
ย่ อมเกิดขึน้ ได้ อกี แต่ หากพฤติกรรมใดเมื่อกระทาไปแล้ ว
ได้ ผลไม่ เป็ นที่พอใจพฤติกรรมนั้นจะลดถอยและหายไป”
ทฤษฎีการวางเงื่อนไขการกระทา
(Operant Conditioning) สกินเนอร์
SD
R
SD
R
SR (C)
SR+, C+
SR ,- C -
=
=
=
=
=
SR+(C)
สิ่งเร้า
พฤติกรรมตอบสนอง
ผลกรรมทีม
่ ผ
ี ลจากพฤติกรรมทีเ่ กิดขึน
้
ผลกรรมซึง่ แสดงพฤติกรรมพึงพอใจ
ผลกรรมซึง่ แสดงพฤติกรรมไม่พงึ พอใจ
ที่มา: พรรณทิพย์ ศิริวรรณบุศย์.(2551)
สรุปการเสริ มแรงและการลงโทษ
(พรรณทิพย์ ศิริวรรณบุศย์ . 2551)
เงือ่ นไข
ได้รบั (+)
รางวัล
การเสริมแรง
ทางบวก
เอาออกไป (-) การเสริมแรง
ทางลบ
สิง่ ทีไ่ ม่ตอ้ งการ
การลงโทษ
ทางบวก
การเสริมแรง
ทางลบ
ปั จจัยที่มีผลต่อการพัฒนาเด็ก
พันธุกรรม
การเลี้ ยงดูและสภาพแวดล้อม
ที่ส่งเสริมการเรียนรู ้
การเลี้ ยงดูและสภาพแวดล้อม
ที่ขดั ขวางการเรียนรู ้
สารเคมี/สารเสพติด
และภาวะผิดปกติอื่น ๆ
ภาวะโภชนาการที่เหมาะสมตามวัย
และได้รบั สารอาหารจาเป็ นเพียงพอ
ภาวะทุพโภชนาการและ
การขาดสารอาหารที่จาเป็ น
้ มแม่สร้างความสุขแก่เด็กไทย”
“ เราจะใชน
พระดาริ เมือ
่ ว ันที่ 28 มี ค. 2553
เพือ
่ สนองพระดาริฯ
กรมอนาม ัย กระทรวงสาธารณสุข
น้อมเกล้าถวายดาเนินงาน
โครงการตาบลนมแม่
เพือ
่ สายใยร ักแห่งครอบคร ัว
40
ยุทธศาสตร์พ ัฒนาอนาม ัยแม่และเด็ก
ปี 2553 - 2556
Goal : ลูกเกิดรอด แม่ปลอดภ ัย
เด็กเติบโตพ ัฒนาการสมว ัย ปี 2553 – 2556
ี
BA = 30:1000 เกิดมีชพ
พ ัฒนาการสมว ัย = 90 %
นา้ หน ักตามเกณฑ์อายุ = 85 %
รูปร่างสมสว่ น = 85 %
LBW = 7 % นมแม่ : 50 %
เด็ก3ปี ฟันไม่ผุ = 43 %
สว่ นสูงตามเกณฑ์อายุ = 93 %
หญิงตงครรภ์
ั้
ขาดไอโอดีน= 50 %
เป้าหมาย
แม่และเด็กมีพฤติกรรมสุขภาพดีขน
ึ้
1 .ฝากท้องเร็ว
2. กินนมแม่
3. เล่า/อ่านนิทานให้เด็กฟัง
4 .เล่นก ับลูก
5. อาหารตามว ัย
กรอบแนวคิด
การข ับเคลือ
่ น
ท้องถิน
่ /
ชุมชน
่ นร่วม
มีสว
(อปท.ชมรม)
คุณภาพ
โรงพยาบาล
หน่วยบริการ
พฤติกรรมดีขน
ึ้
ฝากท้องเร็ว
กินนมแม่และอาหารตามว ัย
เล่านิทานอ่านและเล่นก ับลูก
หน่วยงาน
ข ับเคลือ
่ น
สน ับสนุน
เข้าถึง
คร ัวเรือน
(อสม.จนท.
รพ.สต.)
ภาคีเครือข่าย
กระทรวงสาธารณสุข
เอกชน/มูลนิธศ
ิ น
ู ย์นมแม่
กระทรวงแรงงาน
ั
กระทรวงพ ัฒนาสงคมฯ
กระทรวงมหาดไทย
ึ ษาธิการ
กระทรวงศก
กระทรวงเกษตร
กระทรวงว ัฒนธรรม
42
ระบบบริการคุณภาพ
โรงพยาบาลสายใยร ักแห่งครอบคร ัว
ระยะตงครรภ์
ั้
 ฝากครรภ์คุณภาพ
- ฝากครรภ์ก่อน 12 Wks
- ค ัดกรอง Thal / HIV
 โรงเรียนพ่อแม่
 อาหาร และโภชนาการ
 ท ันตสุขภาพ
 ชมรมสายใยร ักแห่ง
ครอบคร ัว
ระยะคลอด/หล ังคลอด
 รพ.ลูกเกิดรอดแม่ปลอดภ ัย
ั ันธ์แม่-ลูก
 รพ.สายสมพ
 โรงเรียนพ่อแม่
 คลินก
ิ นมแม่
 ค ัดกรองทารกแรกเกิด
- Thyroid / PKU
 ชมรมสายใยร ักแห่งครอบคร ัว
คลินก
ิ สุขภาพเด็กดี
 WCC คุณภาพ
 โรงเรียนพ่อแม่
 ตรวจพ ัฒนาการเด็ก
 โภชนาการ
 นิทาน ของเล่น
 ท ันตสุขภาพ
 ชมรมสายใยร ักแห่งครอบคร ัว
ชุมชน
้ งลูกด้วยนมแม่ / ชมรมแม่อาสา/ ชมรมสายใยร ักแห่งครอบคร ัว
ชมรมเลีย
ผลล ัพธ์
ี
 ทารกแรกเกิดขาดออกซเิ จน 30 ต่อพ ันการเกิดมีชพ
ทารกแรกเกิดนา้ หน ักน้อยกว่า 2,500 กร ัม ร้อยละ 7 หรือลดลงจากฐานข้อมูลเดิม ร้อยละ 0.5 ต่อปี
้ งลูกด้วยนมแม่อย่างเดียว 6 เดือน ร้อยละ 25 หรือเพิม
้ จากฐานข้อมูลเดิม ร้อยละ 2.5 ต่อปี
 เลีย
่ ขึน
 เด็กแรกเกิดถึง 5 ปี มีพ ัฒนาการสมว ัย ร้อยละ 90
เครือ
่ งมือทีใ่ ชใ้ นการพ ัฒนา MCH
มาตรฐาน รพ.สายใยร ักฯ
• การประเมินรพ.สายใยร ักฯ
• มาตรฐานรพ.สายใยร ักฯในรพ.สต.
แนวทาง
เครือ
่ งมือพ ัฒนา MCH
ANC/WCCแนวใหม่
แนวทาง
• คลินก
ิ 3 ว ัยเด็กไทยฉลาด
•แผนทีท
่ างเดินยุทธศาสตร์ MCH
เกณฑ์ตาบลนมแม่
หมูบ
่ า้ นอนาม ัยแม่และเด็ ก
แผนทีท
่ างเดินยุทธศาสตร์ปฏิบ ัติการ (SLM) ร่วมระหว่างกรม ฯ
้ สแ
ี ดง)
แสดง Road Map (เสน
ประชาชน
ชุมชน มีมาตรการ
ั
ทางสงคม
ประชาชนปร ับเปลีย
่ น
กระบวนท ัศน์และพฤติกรรม
ชุมชนมีระบบเฝ้าระว ัง
ิ ธิภาพ
ทีม
่ ป
ี ระสท
ชุมชนต้นแบบMCH
ิ ใจ
อปท.ร่วมต ัดสน
ข ับเคลือ
่ นและสน ับสนุน
ทร ัพยากรอย่างเพียงพอ
และต่อเนือ
่ ง
ภาคี
เครือข่าย
รวมพลคนกิน
นมแม่
กระบวน
การ
ตกลง
ความร่วมมือ
ื่ สารสารสนเทศ
ระบบสอ
ิ ธิภาพ
มีประสท
- รายงานการประชุม MCH board
- ประเมิน รพ.สายใยร ัก
อปท. มอบอานาจให้
คณะอสม.ดาเนินการ
้ ที่
กลุม
่ องค์กรใน และนอกพืน
มีบทบาท
้ ผนปฏิบ ัติการ
ใชแ
ปร ับปรุงแผนตาบล
ระบบบริหารจ ัดการองค์กร
และภาคี เครือข่ายมี
ิ ธิภาพ
ประสท
ANC คุณภาพทงประเทศ
ั้
WCC คุณภาพสม ัครใจ
Book start
การจ ัดการนว ัตกรรมทีด
่ ี
คูม
่ อ
ื ANC คุณภาพ
WCC คุณภาพ
อบรมแผนที่
ทางเดินยุทธศาสตร์
ี MCH
วิทยากรมืออาชพ
้ อานวย
องค์กรมีบรรยากาศเอือ
ต่อการทางาน
ระบบข้อมูลมีคณ
ุ ภาพ
Child developt
Book start อาหารตามว ัย
หน่วยงานภาคร ัฐทุกระด ับสน ับสนุน
และประสานงานอย่างเข้มแข็ง
คิลนิก 3 ว ัย เด็กไทยฉลาด
รากฐาน
ชุมชนมีโครงการของ
ชุมชนโดยชุมชน
บุคลากร แกนนา
มีสมรรถนะทีเ่ หมาะสม
หล ักการและเหตุผล
• สายใยร ักแห่งครอบคร ัวก่อเกิดจากความร ักความผูกพ ัน
ด้วยการเริม
่ ต้นสงิ่ ดีทส
ี่ ด
ุ ให้ลก
ู ด้วยนมแม่ เกิดสายใย
่ ผลให้เด็กแข็งแรง ฉลาด อารมณ์
ผูกพ ันในคร ัวเรือน สง
ดี
• สถานบริการฯ ทีม
่ ค
ี ณ
ุ ภาพให้บริการได้มาตรฐาน สร้าง
่ ต่อ ด้วย อสม.นมแม่สค
ระบบสง
ู่ ร ัวเรือน กระตุน
้ เตือนให้
่ นร่วมก่อเกิดแผนชุมชนและกติกา
ชุมชน ท้องถิน
่ มีสว
ั
่ เสริมลูกเกิดรอด แม่ปลอดภ ัย เด็กไทย
สงคมเพื
อ
่ สง
IQ&EQ ดี
่ นร่วมในระด ับบุคคล และชุมชน
• ประชาชนมีสว
ก่อให้เกิดความยง่ ั ยืน
• เด็กเจริญเติบโต พ ัฒนาการสมว ัย
46
ยุทธศาสตร์การพัฒนางานอนามัยแม่และเด็ก
1. พ ัฒนาระบบบริการนาม ัยแม่และเด็ก
ตามให้ได้มาตรฐาน
ั
2. พ ัฒนาศกยภาพบุ
คคลากรตลอดจนผูท
้ ี่
่ น
เกีย
่ วข้องทุกภาคสว
่ เสริมการมีสว
่ นร่วมของชุมชน ท้องถิน
3. สง
่
ั
4. สร้างความตระหน ักข ับเคลือ
่ นทางสงคม
ั ันธ์ความสาค ัญ “พ ัฒนาเด็ก”
ประชาสมพ
ึ ษาวิจ ัยเพือ
5. ศก
่ พ ัฒนาองค์ความรู ้
รูปแบบ มาตรฐานงานMCH
ว ัตถุประสงค์
1. สร้างการมีสว่ นร่วมของท้องถิน
่ ชุมชน
2. สร้างเครือข่ายการพ ัฒนาสุขภาพแม่และเด็ก
่ ร ัวเรือนชุมชน
จากสถานบริการฯสูค
3. พ ัฒนาคุณภาพบริการตามเกณฑ์มาตรฐาน
โรงพยาบาลสายใยร ักฯ
4. พ ัฒนาและเพิม
่ พูนความรู ้ ความสามารถ
ของบุคลากรทางการแพทย์และสาธารณสุข
ั
ั ันธ์
5. สร้างกระแสสงคมและประชาส
มพ
เป้ าหมาย
•ท้องถิน
่ ชุมชนมีแผนชุมชนด้านการพ ัฒนา
สุขภาพแม่และเด็กอย่างน้อยจ ังหว ัดละ1 หมู่
ั
•ชุมชนมีมาตรการสงคมการพ
ัฒนาสุขภาพ
แม่และเด็ก จ ังหว ัดละอย่างน้อย 1 หมูบา้ น
•ร้อยละ 65 โรงพยาบาลผ่านการประเมิน
โรงพยาบาลสายใยร ักแห่งครอบคร ัวระด ับ
ทอง
คลินก
ิ 3 ว ัยเด็กไทยฉลาด
ณ สถานีอนาม ัย หรือ PCU
ปรึกษาก่อน
แต่งงาน
ื สาน
สบ
ดูแลครรภ์
ร ับขว ัญเมือ
่
แรกคลอด
แม่
พ่อ
ศูนย์เรียนรู ้
่ ญ
สูป
ั ญา
เด็กพ ัฒนา
สมว ัย
ปู่ ย่า
ลูก
่ ยก ันสานเพิม
ชว
่
คุณค่าผูส
้ ง
ู ว ัย
ยา้ กระตุน
้
สุขภาพ
ว ัยทางาน
ยอดอาหาร
ต้องนมแม่
ตา ยาย
ลูก
เอาใจหนุน
เมือ
่ ว ัยรุน
่
ดีแน่แท้
พ ัฒนาสมว ัย
ตาบลนมแม่เพือ
่ สายใยร ักแห่งครอบคร ัว
ภายใต้โครงการสายใยร ักแห่งครอบคร ัว ในพระราชูปถ ัมภ์
สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯสยามมกุฎราชกุมาร
หมายถึง
ตาบลทีม
่ ี
่ เสริม
กระบวนการ ปกป้อง สง
้ งลูกด้วย
และสน ับสนุนการเลีย
นมแม่อย่างมีสว่ นร่วมของชุมชน
โดยมีภาคีเครือข่ายภาคร ัฐและ
เอกชนให้การสน ับสนุน
่ ยเหลือกระตุน
ชว
้ ให้เกิดการ
ดาเนินงานอย่างต่อเนือ
่ ง และ
เป็นแหล่งเรียนรูแ
้ ก่ชุมชนอืน
่ ๆ
เกณฑ์ตาบลนมแม่เพือ
่ สายใยร ัก
แห่งครอบคร ัว
ั
1. ชุมชนมีมาตรการสงคม
เพือ
่ พฤติกรรมสุขภาพแม่และ
่ ฝากท้องเร็ ว ลูกกิน นม
เด็ก เชน
แม่ อย่างเดียว 6 เดือน เล่าหรือ
อ่านนิทานให้ลก
ู ฟัง
2. ชุมชนเฝ้าระว ังปัญหาแม่และ
่ นา้ หน ักและ สว่ นสูง
เด็ก เชน
หญิงตงครรภ์
ั้
และเด็กแรกเกิด
้ งลูก
ถึง 5 ปี แม่หล ังคลอดเลีย
ด้วยนมแม่
3. มีแผนชุมชนตาบลนมแม่เพือ
่
สายใยร ักแห่งครอบคร ัว
้ งลูกด้วยนมแม่
4. อ ัตราการเลีย
ร้อยละ 60
5. กรรมการฯ 6.กองทุน
้ ทีด
1. พืน
่ าเนินงาน
5จ ังหว ัด ๆ ละ
1 ตาบล โดย
ความสม ัครใจ
2. สน ับสนุน งบฯ
จ ัดประชาคม
อบรม ฯ ศูนย์ฯ
ละ 100,000
บาท
3. จ ังหว ัดประเมิน
เกณฑ์ตาบลนม
่
แม่ฯ และ สง
ศูนย์อนาม ัย
ร ับรองผล
4. สว่ นกลาง
ประกาศเกียรติ
คุณ
ชุมชนเข้มแข็ง
ประชาชนปร ับเปลีย
่ นพฤติกรรม
ั
ชุมชนมีมาตรการทางสงคม
• ตงครรภ์
ั้
อายุ 20 – 35 ปี
• ฝากครรภ์เร็ว
• กิน กอด เล่น เล่านิทาน
ชุมชนมีระบบเฝ้าระว ัง
ิ ใจข ับเคลือ
อปท. ร่วมต ัดสน
่ น
และสน ับสนุนทร ัพยากร
อย่างพอเพียง และต่อเนือ
่ ง
• นา้ หน ักหญิงตงครรภ์
ั้
• นา้ หน ัก / สว่ นสูงเด็ก 0 – 5 ปี
• เกลือคุณภาพ
หน่วยงานภาคร ัฐทุกระด ับ
สน ับสนุน และประสานงาน
อย่างเข้มแข็ง
ตำรำง ๑
แสดงผลลัพธ์ของโครงกำรโรงพยำบำลสำยใยรักแห่งครอบครัว
เปรียบเทียบกับเป้ ำหมำย ปี ๒๕๕๑, ๒๕๕๒, ๒๕๕๓
ผลลัพธ์
๑.อัตรำทำรกแรกเกิด
ขำดออกซิเจนที่
๑ นำที
๒. อัตรำทำรกแรกเกิด
น้ำหนักน้ อยกว่ำ
๒,๕๐๐ กรัม
๓. อัตรำกำรเลีย้ งลูกด้วย
นมแม่อย่ำงเดียว
๖ เดือน
๔. อัตรำทำรกแรกเกิด
ถึง๕ ปี มีพฒ
ั นำกำร
สมวัย
เป้ ำหมำย
ผลกำรดำเนินงำน
ปี
๒๕๕๑
ไม่เกิน ๓๐:๑,๐๐๐ กำรเกิดมี ๒๕.๙
มีชีพ
ปี
๒๕๕๒
๒๖.๖
ปี
๒๕๕๓
๒๕.๐
ร้อยละ ๗ หรือลดลงจำกเดิม
เดิมร้อยละ ๐.๕ ต่อปี
๘. ๘
๘. ๖
๘. ๑
ร้อยละ ๒๕ หรือเพิ่มขึน้ จำก
จำกเดิมร้อยละ๒.๕ ต่อปี
๑๔.๕
๒๔.๕
๒๙.๖
ร้อยละ ๙๐
๖๗.๓
๖๗.๓
๗๒.๐
แผนภูมิที่ ๑
จำนวนโรงพยำบำลรัฐและเอกชน สมัครเข้ำร่วมโครงกำร
โรงพยำบำลสำยใยรักแห่งครอบครัว (๘๙๘ แห่ง)
แห่ง
หน่ วย
บริกำร
ที่มำ : สำนักส่งเสริมสุขภำพ กรมอนำมัย ; ๒๕๕๓
แผนภูมิที่ ๒
จำนวนโรงพยำบำลที่สมัครเข้ำร่วมโครงกำรฯ ผ่ำนกำร
ประเมินระดับทอง ปี ๒๕๕๑, ๒๕๕๒, ๒๕๕๓
แห่ ง
ที่มำ : สำนักส่งเสริมสุขภำพ กรมอนำมัย ; ๒๕๕๓