Transcript LDL

ผูบ้ รรยาย
นายธราธิป เรืองวิทยานนท ์
วทบ.(เทคนิ คการแพทย ์) ม.
ขอนแก่น
วทม.(พยาธิวท
ิ ยาคลินิก) รพ.
ไขมันในเลือดมาจากไหน?
ทาไมคุมอาหารแล ้ว
ไม่กน
ิ ของมัน แต่
เจาะเลือดตรวจ
ไขมันในเลือดก็ยัง
กิน
อาหาร
10-40% มาจาก
อาหาร
60-90% ร่างกาย
้
สร ้างขึน
ไขมันในเลือดมาจาก
ไหน?
ขบวนการขนสง่ ไขมันทาได ้
อย่างไร?
ทาไมต ้องมี
น้ าดี?
ทาไมอ ้วนต ้อง
ลงพุง?
น้ าดีมไี ว ้ย่อย
ไขมันจริง
หรือ?
อาหาร +
Lipoprotein lipase จากตับอ่อน
ดูดน้ าดี และลาไส้เล็กจะย่อยด้วย
Micelles
ซึม
ปฏิก ิรย
ิ า Hydrolysed หลังจาก
้ ้ าดี
่ ลนัาไส้
นน
ม
้ อนุ ภาค of
เยือบุ
เล็ชกว่ ยหุ
(Microvillous
ไขมั
น
ไว้
enterocyte)
Re-esterified
Lipid
้
ต ับ
ไหลเวียนเข้ากระแสเลือด
ไปที่ Mesenteric & Portal vein
Apoprotein & Lipo.Lipid
ตับสร ้างตัวพา ตัวขนส่ง
่ านหนึ่ งมีขวช่
้ั วย
ซึงด้
ละลายน้ าอี
กข้างละลาย
Lipoprotein
ระบบ
ไขมัน
คลอ
เลสเตอรอล
คือสิบล ้อ
ขนส่ง
ขนส่งในระบบ
้ าเหลือง
น
้
ท่อนาเหลือง
(Thoraxic duct)
Lipoprotein
หัวใจ
1
2
3
ขนส่งในกระแส
่ ง
Lipoprotein lipase ทีผนั
เลื
อ
ด
หลอดเลือ
ด fatty acid
้
Free
เนื อเ
(FFA)
่
ยื
อ
เก็บใส่ 1. ตับ
้
2. กล ้ามเนื อ
3. Adipose tissue
โครงสร ้างคลอ
ขนส่งทางกระแสเลื
เลสเตอรอลไขมั
นเก่อาดไป
กาจัด
ต ับ ใช้ chol จับกับ
Unconjugated bilirubin
ให ้
เป็
น
Conju.bil.
้
ดู
ด
น
าออกกลายเป็
น
ถุง
้
้
น
าดี
ขะลายไขมั
้มข ้น นและ
้ เล
นาดี
ใช ้นาดี
้
ขนส่
น
าดี
ปนกังบอาหาร
ลาไส้
้
(ขั
บ
ทิ
ง)
เล็ก ดูดซึมกลับ
อุจจา
ปั สสาว
RBC
Hb
สลาย
ในกระแส
เลือด
Biliverdin
Heme
Albumin
Indirected Bilirubin
Cholesterol
2 Glucor.
Directed Bilirubin
ตับ
กระแส
ไตเลือด
Urobilin
ขนส่งไขมัน
ลาไส ้
สลาย
้
Urobilinogen
นาดี
Bacteria
Stercobilin
้ เกิดได ้อย่างงไร?
นิ่ วถุงนาดี
ยีนส ์แฝงของมนุ ษย ์ช่วยให ้เราสามารถปร ับตัวให ้เข ้า
่
กับสิงแวดล
้อมและถ่ายทอดสูล
่ ก
ู หลานรุน
่ ต่อไป อีก
้
ทั
งสั
ตว ์เมืองหนาวมีระบบจเขตร
าศีล ้อน
เขตหนาว
(ฤดูแล ้งอากาศร ้อนมาก กิน
้
ข ้าวไม่อร่อย กินได ้แต่นา)
หมีขว้ั
่ั
ฝรงไวกิ
ง้
หมีป่า
นิ
ดุล
สมอง
ดุลนอก
(พฤติกร
รม)
กินอร่อย
อยดี
ดูดย่ซึ
ม
ดุลใน
(เมตาบอลิ
สม)
เก็บไข
ใช ้พลัง
ถ่ง่าายย
ค ้างใน
ผลจากอารมณ์
สะดวก ,เครียดสุขทุกขเลื์,ฮอร
อด ์โมน,ฤดูจาศีล,
ภาวะอดอยาก
ดุล
สมอง
ดุลนอก
(พฤติกร
รม)
กินอร่อย
อยดี
ดูดย่ซึ
ม
ดุลใน
(เมตาบอลิ
สม)
เก็บไข
ใช ้พลัง
ถ่ง่าายย
ค ้างใน
่ สะดวก
ผู ้ทีกิ
นพอสมดุลกับ ออกกาลัง(ใช
เลือ้พลั
ด ง)สมดุล เหลือ
เก็บน้อย ไม่เหลือค ้างในเลือด จะผอมดี มี HDLสูง
ดุล
สมอง
ดุลนอก
(พฤติกร
รม)
กินอร่อย
อยดี
ดูดย่ซึ
ม
ดุลใน
(เมตาบอลิ
สม)
เก็บไข
ใช ้พลัง
ถ่ง่าายย
ค ้างใน
ผู ้แก่สะดวก
แต่กน
ิ มากไม่ใช ้พลัง,เก็บน้
เลืออย(ไม่
ด เคยชิน,โกดัง
ปิ ด) เหลือค ้างในเลือดมากผอมไขมันสูงตายไว
ดุล
สมอง
ดุลนอก
(พฤติกร
รม)
กินอร่อย
อยดี
ดูดย่ซึ
ม
ดุลใน
(เมตาบอลิ
สม)
เก็บไข
Sit up?
NSS.?
Steroid?
Alcohol?
ใช ้พลัง
ถ่ง่าายย
ค ้างใน
เลืองมาก
ด เก็บสมดุล
ผูท้สะดวก
กระตุ
ี่
้นระบบ เช่น ออกกาลั
เหลือค ้างน้อย แข็งแรง วันหน้าถ ้าเลิกออกกาลัง
ดุล
สมอง
ดุลนอก
(พฤติกร
รม)
กินอร่อย
อยดี
ดูดย่ซึ
ม
ดุลใน
(เมตาบอลิ
สม)
เก็บไข
กินพุงป่ อง
นั่งหย่อน
พุงกิน
จุกจิกแป้ ง
ใช ้พลัง
สีเกลือ
ขนมทอด
ถ่ง่าายย
ค ้างใน
อบกรอบ
สะดวก
อดโกดังใหญ่โรยผงชู
ผู ้กระตุ
้นระบบเช่นกินมากหลัเลื
งอด
เก็บได ้
่
้ โกดั
มากค ้างน้อย อ ้วนดี ขีบ่้ อย แรกพืนที
งยัรส
งเหลือ
ดุล
สมอง
ดุลนอก
(พฤติกร
รม)
กินอร่อย
อยดี
ดูดย่ซึ
ม
ายอย
ถ่าง่ยบ่
ดุลใน
(เมตาบอลิ
สม)
เก็บไข
่ ้าว
กลินข
หมาก
สาป
น้าปลา
้
ขีไคลซี
อวิ ๊
หิวปวดหัว
ฉี่ มีน้าตาล
ชอบของ
โกดังเต็ม,เก็หวาน
บไม่ได ้
ใช ้พลัง
ค ้างใน
ผู ้ทีอ่ ้วนไม่ควบคุมหรือเอาไม่อเลื
ยู่ อด
,ใช ้น้อย,เหลือค ้างมาก,อ ้วนไขมันสูง เวลาเจาะเลือด
ฮอร ์โมนเล็ป
ติน
ฮอร ์โมนธัย
รอยด ์
ดุล
สมอง
่
เลียงกระตุ
้นสมอง เช่น อด
อาหาร ทางานกะดึก อด
นอน อากาศหนาว
ป่ วยไม่
ใช ้
ดุลใน สบาย
แรงกาย
(เมตาบอลิ มาก
เครียด
สม)
ดุลนอก
(พฤติกร
รม)
้
เก็
บ
ไข(ผ่
า
ตั
ด
ไขทิ
ง,ยา
กินอร่อยย่อยดี(ยา
้
่
่
ขั
บ
น
าดี
)
เบื
าลัง,ยา
ดูดอ,อิ
ซึมม)
ง่าย(เมือกสีพช
ื ใช ้พลัง(ออกก
อบ)
้น) อด(ยาหยุด
ถ่เคลื
ายสะดวก(ผ่
าตัดยัด กระตุ
ค ้างในเลื
่ หาอ้วน ไม่นับงานบ ้าน,ออกก
ม)
ตับเร่งขับาลั) งต ้อง
วิถุธงแ
ีลมอิ
ก้ปัญ
้
้
าหนั
ก,ยาขับปัสสาวะ,
cool down, อบไอนา,ยาลดน
ฟังศัพย ์อย่าสับสน
่
• เล็ปติน = Leptin ฮอร ์โมนอิมเอม
มีผล
่ ้รบั
ให ้สมองพึงพอใจต่ออาหารกับรสชาดทีได
และหยุดอยากอาหาร
• เล็คติน = Lectin สารสกัดจากเห็ด ใช ้
้
ในการยับยังเซลล
์มะเร็งเจริญเติบโต และการ
ประยุกต ์ใช ้ตรวจในแล็ป
่ มาก
• เล็คซิธน
ิ = Lecithin สารโปรตีนทีมี
ในไข่แดง และใช ้ร ักษาระบบประสาทในราย
Brain injury
ี จากอาการไขมันสูงและโรค
ผลเสย
อ ้วน?
โรคทีเ่ กิดจาก
ไขมันสูง
โรคนา
(1stattack)
โรคตาม ( 2nd line
disease)
• เบาหวาน(Diabetes
mellitus)
• ความดัน(Hypertension)
• อ ัมพฤกต ์ อ ัมพาต(Stroke)
• โรคหลอดเลือดสมอง ตีบ
ตัน แตก(Cerebral infarct)
• โรคหลอดเลือดหัวใจตีบตัน
1. อ้วน
2. หลอดเลือด
อุดต ัน
(Corornary heart disease
= CHD)
3. หลอดเลือด
้ วใจขาด
อหั
•
โรคกล้
า
มเนื
กรอบ
เลื
อ
ดเฉี
ย
บพลั
น
(Metabolic
syndrome)
(Myocardial infarction=MI)
4. นิ่ วในถุง
่ ้นแห่ง
จุดเริมต
หายนะ
่ ท
่ าให ้เกิดโรคคือกินจุจก
พฤติกรรมเสียงที
ุ จิก
่ ลกอฮอล ์สูบบุหรีดู
่ ทวี ข
ดืมอั
ี เกี
ี ้ ยจออกกาลัง
ชนิดของไขมันในกระแสเลือดมี
อะไรบ ้าง?
Lipid profile
มีอะไรบ ้าง?
ทาไม Tg สูง ?
Tg สูงหมายถึงอะไร?
Tg มาจาก
ไหน?
Total chol.?
ค่าสูงเท่าไร
อตร.?
Lipid จาก
อาหาร
Lipase จากตับ
Free FA + Mono Glycerol
อ่อน
่
่
เข ้ากระแส
เปลียนรู
ปเพือ
ขนส่งChylomicron
เลือด
Chol.
Tg.
Small lipid particle
Micelle มี DB หุ ้ม
Small intestine
ดูดซึมเข ้ากระแส
เลือด
FFA
VLDL
แจกจ่ายสินค ้า หีบ
FFA
แล ้ว
ห่อ
ขนาดจะลดลง
เล็LDL
ก
HDL
คือ
Triglyceride(Tg) สินค ้า
ลาก
ตับสร ้าง chol.(รถ
กลั
บ
ส่ง)
Liver
สะสม
อ ้วน
ซากเหลือ
ค ้าง อ
มุด,เกาะ,ก่
จาเองนะ
ั้
• HDL.(เอชดีแอล)คือไขมันชน
ดี(ลากขยะ)
• LDL.(เเอลดีแอล)คือไขมัน
อุดตัน(อตร.)
• Tg.(ไตรกลีเซอร์ไรด์)คือ
ไขมันพลังงานเพิม
่ พุงอ ้วน
้ อด
อะไรทีเ่ ป็ นเหตุทาให ้เสนเลื
กรอบ?
HDL
ลากจูงขนส่งกลับไป
่ บ
ทีตั
่
วันทีเผลอกิ
น
เกิ
น
มีเหลือค ้างใน
LDL
เลือดมาก
มุดผ่านผนังหลอด
้ั
เลือTunica
ดแดงmedia-adventitia
ระหว่างชนกลางสู
่
้ั
ชนนอก
่ งหลอด
ติดคาทีผนั
้ อดซึมผ่าน เลือดแดง
นาเลื
รูผนังหลอดเลือด
ยาก
ตั
น
แมคโครฟากย ์เก็บกิน
น ์ท ้องอืด
ไม่สามารถย่อยเม็ด ไขมัเซลล
ไขมัน
ตาย
ซากเซลล ์แมคโครฟากย ์ตายเป็ น
้ั
ชนซากFoam
cellกองทับถมทาให ้รูผนัง
้
้ อดซึม
หลอดเลื
อดตัน นาเลื
ภาวะซาซากสะสมเกิ
ดในคน
ตามอายุ ผนังหลอดเลือดกรอบแข็
ผ่านยาก
ง
่ ้น
สมองและอวัยAtherosclerosis
วะต่างๆ ขาด
ชะลอคังท
อาหาร
ย ้อนกลับ
่
้
หัวใจบีบตัวเพิมแรงดันขึนเอาชนะแรงต ้าน
ของผนัง เส ้นเลือดดาปูด
คงสภาพความแรง
วน
ระดับเพิ
สูงมภาวะความดั
ไว ้
ค ้างงเรือร
่
้ ัง
น
เลื
อ
ดสู
้
ซา
้ วใจ
่ น้
Sys
Dias
ผนังกล ้ามเนื อหั
หั
วใจท/างาน
เพิมขึ
หนา
MI
หนัก
หัวใจ
้
เลือดไปเลียงไม่
ถโต
งึ
่
เรือยๆ
โรคหลอดเลือดสมอง
,หัวใจ
1
2
ผลไขมัน1ในรูหลอดเลือด 2 ที่
้ ัง Sys / Dias
ภาวะความดันเลือดสูงเรือร
่ น้
ไม่เพิมขึ
เลือดไหลช ้า
่
stasis
เกิดลิม
้ ัง
่ น้
ปวดหัวเรือร
เพิมขึ
่
ตาลาย โรคหลอดเลือดสมอง
เรือยๆ
เลื
อ
ด
หลอดเลือดโป่ ง
หลอด
ตีขาดเลื
บ อด กรรมพั
พอง
นธ ์
หลอดเลือด
่
ฝอยตัน
เกิดลิม
C.I. วัยชรา
Thrombus
Anurism
สมองฝ่ อ ผนังยืด
บาง
สุกงอม
ร่วง
แตกตาย
เลือด
อุดตัน
อัมพฤกษ ์
อัมพาต
ฟังศัพย ์อย่าสับสน
Foam cells = ซากเซลล ์แมคโครฟากย ์
่ เม็ดไขมันขังในไซโตพลาสมเพราะย่อย
ทีมี
ไม่ได ้
Fatty streak = ปื ้นไขมัน จับเป็ นริว้
่
Atheroma = หยดไขมันทีเกาะกั
นเป็ น
หย่อมๆบนผนังหลอดเลือด
Fibrous plaque = ก ้อนขยะเส ้นใย
่
ไฟบรินทีคอยอุ
ดตันรู หรือปิ ดบริเวณ
่
่ ั อยู
่ ข
ฟังบรรยายอย่างมีความสุข ผมนอนเป็ นเพือนฝร
งที
่ ้างหลังผม
ใน ICOB6 เชียงใหม่
เนือ
้ หาประกอบทีต
่ ้องไปอ่านเอง
เพิม
่ เติม
Metabolic syndrome
• Metabolic syndrome คือ โรคอ ้วนลงพุง ซงึ่
ี่ งต่อเบาหวาน โรคหัวใจและหลอดเลือด
เสย
พิบัต ิ และมีความผิดปกติทางเมตาบอลิสม
ได ้แก่ความผิดปกติของไขมันในเลือด ความดัน
โลหิต ระดับน้ าตาล ตลอดจนปั จจัยทีเ่ ป็ น
prothrombotic และ proinflammatory1
ื่ เรียกพ ้องกันหลาย
• metabolic syndrome นีม
้ ช
ี อ
ื่ ด ้วยกันเชน
่ insulin resistance syndrome2,
ชอ
deadly quartet3, syndrome X4, Reaven
syndrome เป็ นต ้น
Metabolic syndrome
เกณฑ์ของ NCEP ATPIII ในการวินจ
ิ ฉั ย
metabolic syndrome จะต ้องมีความผิดปกติ
อย่างน ้อย 3 ข ้อใน 5 ข ้อได ้แก่
้
• อ ้วนลงพุง (เสนรอบเอวมากกว่
าหรือเท่ากับ 102
ซม. หรือ 40 นิว้ ในผู ้ชาย หรือ มากกว่าหรือ
เท่ากับ 88 ซม.หรือ 35 นิว้ ในผู ้หญิง)
• ระดับไตรกลีเซอไรด์ในเลือด > 150 มก./ดล.
• ระดับ HDL chol. < 40 มก./ดล.(ชาย), < 50
มก./ดล.(หญิง)
• ความดันโลหิต > 130/85 มม.ปรอท หรือ
ไขมันในเลือดสูงมากระดับใดจึงจะ
ถึงวิกฤติ ?
Lipid profile
•
•
•
•
•
•
Normal
Triglyceride
Cholesteroltotal
LDLC
HDLC (man)
HDLC (woman)
Liproprotein (a)
Suspect
Risk
<150 150 - 200
<220 220 - 260
<150 150 - 190
>55
35 - 55
>65
45 - 65
<30
-
>200
<260
>190
<35
<45
>30
Hyperlipidemia criteria (หน่ วย = mg%, mg/dl) กรณี ทมี
ี่
ค่าอยูใ่ นกลุม
่ suspect ต ้องพิจารณาร่วมกับอาการทางคลินิค
่
และประวัตเิ สียง
Triglyceride (Tg)
• Normal range = 40 -180 mg/dl (serum)
• ค่าปกติ ในผู ้หญิงจะน ้อยกว่าผู ้ชาย 10 mg/dl
้
ี่ งต่อการเกิด Atherosclerosis
• ใชประเมิ
นความเสย
เมือ
่ ค่าสูง
ี้ งึ ความสามารถในการ metabolize ไขมัน
• ใชบ่้ งชถ
ในร่างกาย
• การเพิม
่ ระดับ Tg มีความสาคัญมากกว่าการเพิม
่
ของระดับไขมัน cholesterol ในผู ้ป่ วยทีเ่ ป็ นโรค
เกีย
่ วกับหลอดเลือดแดง
Triglyceride (Tg)
ภาวะ Tg สูงจะพบใน
• Familial hyperlipidemia,Nephrotic
syndrome,Hypothyroidism, Glycogen
storage, Myocardial infarction
• โรคตับ, ตับอ่อนอักเสบ, เบาหวานไม่ควบคุม
เต็มที,่
• ภาวะ Tg ตา่ พบในคนขาดอาหาร หรือความ
ผิดปกติแต่กาเนิดของ alpha beta
lipoproteinemia
ึ ดี หรือมีกรรมพันธุไ์ ขมันสูง หรือ
• ร่างกายดูดซม
ตับถูกกระตุ ้นจากสารเคมี จะมีการสร ้างTg ในรูป
Total Cholesterol (Chol.,
5
)
• Normal range = 95-200 mg/dl อดอาหาร 1214 ชวั่ โมงก่อนเจาะเลือด ปฏิบัตต
ิ นเหมือนตรวจ
เบาหวาน
• เป็ นสว่ นประกอบของผิวเซล (cell membrane)
และ Steroid Hormone ขับทิง้ ในรูปน้ าดี
• มีมากก่อปั ญหาสาคัญสองประการคือ ผนัง
หลอดเลือดกรอบแข็ง (atherosclerosis)และ
นิว่ ถุงน้ าดี(Cholestatic jaundice)
้
• เพิม
่ ในภาวะตัง้ ท ้อง ตัดรังไข่ ใชยา
Salicylates,Vit.A,
Vit. D, Trimethadione
Cholesterol
ค่าสูง(Hypercholesterolemia)พบใน
• Cardiovascular disease and
atherosclerosis,
• Familial hypercholesterolemia,
• Hypothyroidism, Xanthomatosis,
• uncontrolled diabetes, Nephrosis,
• Obstructive juandice with high bilirubin
Cholesterol
ค่าตา่ พบใน
ึ คือ โรคตับ ภาวะซด
ี
• ปั ญหาระบบดูดซม
ภาวะเครียด
Malabsorption,Sepsis,Hyperthyroidism,
Drug therapy
• ภาวะจากโรคต่างๆ ได ้แก่ โรคตับ ขาดอาหาร การ
ื้ ทีร่ น
ติดเชอ
ุ แรง มะเร็งระยะสุดท ้าย pernicious
anemia,Hemolytic jaundice,
Hyperthyroidism
High density lipoprotein (HDL)
• High density lipoprotein cholesterol (HDLc)
• ไขมันคลอเรสเตอรอลชนิดทีด
่ ี มีขนาดเล็ก
่ บ
หน ้าทีข
่ นสง่ ไขมันเศษเหลือนากลับสูต
ั เพือ
่ ให ้
้
ตับแปรสภาพไขมันเหล่านีน
้ ากลับมาใชใหม่
โดยใชขั้ ว้ non plolar ไปจับไขมันอืน
่ จึงละลาย
ไขมันอืน
่ แล ้วฉุดพาไป
ี่ ง
• ไขมันชนิดนี้ ยิง่ มีเยอะยิง่ ดี ชว่ ยลดโอกาสเสย
การเกิดโรคหัวใจ
• สามารถกระตุ ้นให ้ร่างกายสร ้างเพิม
่ ขึน
้ ได ้ โดย
การออกกาลังกาย (aerobic ex.)ร่วมกับ
Low density lipoprotein(LDL)
• Low density lipoprotein cholesterol = LDLc
• ไขมันคลอเลสเตอรอล ชนิดตัวร ้าย มีมากเป็ น
ี่ งต่อโรคไขมันอุดตันเสน้
อันตราย ทาให ้เสย
้ อดกรอบ และโรคหัวใจ
เลือด เสนเลื
• ไขมันชนิดนีจ
้ ะเข ้าไปแทรกใต ้ผนังหลอดเลือด
ทาให ้หลอดเลือดกรอบ
• ไขมันชนิดนี้ สามารถรวมตัวกันจับไขตกตะกอน
อุดหลอดเลือดและพอกตัวหนาขึน
้ ติดอยูต
่ ามที่
ต่างๆในหลอดเลือด เกิดลิม
่ เลือดตามมา
• เมือ
่ แชเ่ ย็น น้ ามันพืชจะไม่เป็ นไขแน่นอน เพราะ
Very low density lipoprotein
• Very low density lipoprotein = VLDL
ิ ิ ลส
ั นะ
• VDRL = การตรวจหาซฟ
ิ อย่าจาสบ
ไม่ใช่ VLDL
• รูปแบบหนึง่ ของการขนสง่ ไขมัน ในขนาดทีใ่ หญ่
ขึน
้ ขนได ้ทีละมากๆ แล ้วแตกตัวเป็ นอนุภาค
ย่อยลงเมือ
่ ขนสง่ ถึงปลายทางจากสภาพของ
Chylomicron  VLDL LDL,HDL
• คุณสมบัตแ
ิ ขวนลอยสะท ้อนแสง จึงทาให ้เลือด
ขุน
่
Lipoprotein
(ตัวพา ช่วยขนส่ง)
ขาไป
ขากลับ
1. Chylomicron(Tg)
2. VLDL,IDL
3. LDL
4. HDL
อสม.แนะนาจาอย่างไร?
ต ับ
้ อ
่
เนื อเยื
้ั intima
ชน
Lipoprotein lipase
FFA
้ั media
ชน
adventitia
Chylomicron
VLDL
LDL
HDL
้
เนื อเ
่
ยือ
้ั intima
ชน
้ั media
ชน
่
เมือกระแสเลื
อดมี
LDL มาก
adventitia
Modified
LDL
LDL
สะสม
้ั intima
ชน
้ั media
ชน
ผนังหลอดเลือดหนา
้ กรอบ
ขึน
adventitia
Modified
LDL
Monocyte
สะสมถูก
Monocyte
จับกิน
• Coronary risk factors
• Endothelial dysfunction
• Monocyte and Platelet Adherence
• Growth Factor and Cytokines
• Smooth Muscle Cell Activation
• Atherosclerotic Plaque
LDL
Modified LDL
Monocyte uptake of LDL
Foam Cell
Plaque Remodeling
Plaque rupture
Thrombosis
Plaque Growth
Cardiovascular event
ปั จจัยอะไรบ ้างทีค
่ วรคานึงในการ
แปลผลแล็ป?
ระดับไขมันเกีย
่ วข ้องกับปั จจัย
ใดบ ้าง?
• พฤติกรรมการบริโภคอาหาร การดืม
่ สุรา
กาแฟ สูบบุหรี่
ั
• ความเครียด ความอ ้วน อารมณ์ อุปนิสย
้ สภาวะร่างกายโรคภัยไข ้เจ็บ
• การใชยา
หญิงมีครรภ์
ื้ ชาติ
• อายุ เพศ เชอ
• กรรมพันธุโ์ รคอ ้วน โรคไขมันในเลือด
สูง ฯลฯ
ปั จจัยใด?ทีท
่ าให ้ผลตรวจเลือดในแต่ละ
ครัง้ แตกต่างกัน แม ้ในผู ้ป่ วยราย
เดียวกัน(ความแปรปรวนในบุคคล)
ปั จจัยใดทีท
่ าให ้ผลตรวจเลือดซา้ มี
ค่
า
แปรปรวน
(1)
♠ ควรอดอาหารไม่น ้อยกว่า12 ชม.ก่อนเจาะเลือด
เนือ
่ งจากระดับ triglyceride ในพลาสม่าจะเพิม
่
สูงสุดในระยะ 4-6 ชม.หลังรับประทานอาหาร
ดังนัน
้ ต ้องงดอาหารอย่างน ้อย 12 ชม.ก่อนเจาะ
เลือดตรวจ จึงจะได ้ค่าทีแ
่ ท ้จริง(โดยไม่มค
ี า่ Tg
จากอาหารมารบกวน)
♠ เลือกชนิดเลือดของสงิ่ สง่ ตรวจในการตรวจวัดแต่
ละครัง้ ไม่แตกต่างกัน โดยเลือกใช ้ serum หรือ
plasma เพียงอย่างใดอย่างหนึง่ แม ้ว่า
ค่าต่างกันเล็กน ้อย โดยเฉพาะค่าTgในserumจะ
ตา่ กว่า plasma
ปั จจัยใดทีท
่ าให ้ผลตรวจเลือดซา้ มี
ค่
า
แปรปรวน
(2)
♠ ผู ้ป่ วยต ้องไม่เปลีย
่ นอิรย
ิ าบถท่าเจาะเลือด จากท่า
♠
♠
♠
♠
ทีเ่ คยโดนเจาะ
การรัดแขนขณะเจาะเลือดต ้องไม่นานเกิน 1 นาที
(ข ้อกาหนด EAS)
ควรนั่งพักอย่างน ้อย 15 นาทีกอ
่ นเจาะเลือด เพือ
่
ลดความเครียด
ควรตรวจซ้าอย่างน ้อย 2-4 ครัง้ ๆละเดือน เพือ
่ ลด
ความแปรปรวนในบุคคล
ต ้องปั่ นแยกเลือดภายใน 2 ชม.หลังเจาะเพือ
่ แยก
serum/plasma
ปั จจัยใดทีท
่ าให ้ผลตรวจเลือดซา้ มี
ค่าแปรปรวน (3)
♠ Cholesterol มีความคลาดเคลือ
่ นภายในแต่ละ
วัน < 3% และมีความคลาดเคลือ
่ นในระหว่าง
วัน 6.5%
♠ Triglyceride อาจต่างกันได ้ถึง 25% ถ ้า
ระยะเวลาห่างกัน > 1 เดือน
♠ HDL อาจต่างกันได ้ถึง 8% ถ ้าระยะเวลาห่าง
กัน > 1 เดือน
♠ LDL อาจต่างกันได ้ถึง 6-10% ถ ้าระยะเวลา
ห่างกัน > 1 เดือน
♠ Apo A I,Apo B อาจต่าง 10-12% ถ ้า
พฤติกรรมใดทีม
่ ผ
ี ลต่อระดับไขมัน?
่ กินจุบารุงมาก
่
ม
งดบุหรี่ เครืองดื
หักโหมกาย
ดาเนิ นชีวต
ิ เป็ นปรกติเช่นทุกวัน แต่งด
ทุกสิง่ > 12 ชม.
เล่น กิน นอน ทางาน
ผู ท
้ ควรชะลอการตรวจออกไป
ี่
คือจนกว่
ว่า..... ยังไม่
หย่านมนปรกติ
าจะเป็
ตรวจได้ไหมคร ับ
ยัง
ไ
ห
ว
ช่วงให้นมบุตรต้องหลังหย่านม 3 เดือน บาดเจ็บ
สาหัส เครียดจากเจ็บป่ วย
Paracetamol, Phenobarb
มึงถู ก กู ผด
ิ ยังจะ
เถียงอีก
้
ช่วงอดอาหารคุมเข ้ม กินยาลดนาหนั
ก
เครียดจัด
ควรชะลอ
ผู ไ้ ม่จาเป็ นต้องตรวจระด ับ
ไขมั
นในเลื
อด ้วย
ตรวจด
อ ้วน 9 เดื
อนเอง
ที่
คนโทร
ร ัก
สิ
คนท้อง
ทารก
ระดับไขมันเกีย
่ วข ้องกับพฤติกรรม
ใดบ ้าง? (1)
ั ปรกติใน
♥ ไม่ควรเปลีย
่ นแปลงพฤติกรรมนิสย
ั ดาห์กอ
่ อุปนิสย
ั การกิน
สป
่ นมาเจาะเลือด เชน
อาหาร การดืม
่ สุรากาแฟ การสูบบุหรี่ และการ
ออกกาลังกาย ยกเว ้น กรณีกอ
่ นเจาะเลือด 12
ชม.จึงงดทุกกิจกรรม หรือกรณีเจาะเลือดเพือ
่
ติดตามผลการรักษาหลังเปลีย
่ นแปลงพฤติกรรม
♥ เนือ
่ งจาก Caffeine มีผลทาให ้ระดับไขมันแกว่ง
ค่าวัดได ้ไม่แน่นอน ทัง้ ปริมาณและคุณภาพ
แตกต่างกันตามยีห
่ ้อกาแฟ ดังนัน
้ ควรงดกาแฟ
และครีมต่อเมือ
่ ก่อนตรวจ 12 ชม.
♥ ผู ้ทีม
่ รี ป
ู ร่างอ ้วน จึงไม่ควรกระทาการลดน้ าหนัก
ระดับไขมันเกีย
่ วข ้องกับพฤติกรรม
ใดบ
้าง?
(2)
♥ การออกกาลังกายควรเป็ นไปตามปรกติ(ไม่หก
ั
โหม ๑วัน) แต่ต ้องงดกรณี Strenous exercise
อย่างน ้อย 24 ชม.ก่อนมาเจาะเลือด
♥ การดืม
่ สุราในเวลายามเย็นก่อนวันเจาะเลือดในรุง่
ขึน
้ นัน
้ แอลกอฮอล์ จะทาให ้มี Alimentary
lipemia นานขึน
้ จนเลือดขุน
่ ได ้ จึงควรงด
เครือ
่ งดืม
่ ประเภทแอลกอฮอล์อย่างน ้อย 24-72
ชม.(๒ วัน)
♥ การเปลีย
่ นแปลงพฤติกรรมการกินอาหารจะ
ั เจนหลังควบคุมอาหารประมาณ 3-6
ปรากฏผลชด
ั การกินก่อนเจาะ
เดือน ดังนัน
้ ควรคงสภาพอุปนิสย
ระดับไขมันเกีย
่ วข ้องกับพฤติกรรม
ใดบ ้าง? (3)
♥ อารมณ์เครียด ทาให ้ระดับไขมันขึน
้ ๆลงๆ
โดยเฉพาะชว่ งเครียดจัด(acute stress) จะทา
่ ชว่ งสอบ ชว่ งเจ็บป่ วย
ให ้ค่าTgสูง เชน
♥ Cholesterol ในชว่ ง Menstual cycle < Lutial
phase =20% แต่ระดับของ triglyceride ไม่อยู่
ภายใต ้อิทธิพลของรอบประจาเดือน แต่จะเพิม
่
ในขณะตัง้ ครรภ์
♥ การตัง้ ครรภ์จะทาให ้ค่าระดับไขมันเพิม
่ ปาน
กลางโดยเฉพาะไตรมาสทีส
่ องและสาม และจะ
่ กติภายใน 10 สป
ั ดาห์หลังคลอด ยกเว ้น
กลับสูป
กรณีทแ
ี่ ม่ให ้ลูกดูดนม ต ้องรอหลังลูกหย่านม
ทาไมระดับไขมันในแต่ละคนจึง
ต่างกัน?
ระดับไขมันคนปรกติมักอยูใ่ นสภาพ
ใด?
(1)
♣ ในเด็กแรกเกิด ไขมันทุกชนิดจะตา่
ทาไม?
♣ ในเด็กอายุ 4 ขวบ จะสูงขึน
้ ถึง 80% ของระดับค่า
ในผู ้ใหญ่แล ้วคงตัว
♣ ฤดูหนาวระดับค่า cholesterol จะสูงกว่าฤดูร ้อน
ประมาณ 25%
♣ เพศชายจะมี cholesterol สูงกว่าหญิงในวัยหนุ่ม
สาว และระดับ Triglyceride ในเพศชายจะสูงกว่า
เพศหญิงในวัยเดียวกันโดยเพศชายจะมี Tg สูง
กว่าหญิง 40% เมือ
่ อายุ 20-39 ปี แต่พอหญิงอายุ
มากขึน
้ เลย 40 ปี หญิงจะมี cholesterol สูงกว่า
ชาย และมี triglyceride เพิม
่ ขึน
้ จนค่าTg ระหว่าง
ระดับไขมันคนปรกติมักอยูใ่ นสภาพ
ใด? (2)
♣ ไม่ควรเจาะเลือดตรวจไขมันในบุคคลทีม
่ อ
ี ายุ <
้ านายระดับไขมัน
20 ปี เนือ
่ งจากไม่สามารถใชท
เมือ
่ ถึงวัยผู ้ใหญ่ เว ้นแต่กรณีเป็ นผู ้ทีม
่ ป
ี ระวัตก
ิ าร
เกิดโรค CHD ในครอบครัว หรือติดตามการ
รักษา
♣ ระดับฮอร์โมนThyroxine และ Estrogen มี
ฤทธิล
์ ด Cholesterol ดังนัน
้ จะสงั เกตุเห็นว่า

Hypothyroidism ทาให ้มี Hypercholesterolemia

Menopause
ทาให ้มี Hypercholesterolemia
ต้นเหตุอว้ นมักมาจาก“ของเหลือ ของ
ยาประเภทใดทีม
่ ผ
ี ลต่อการตรวจ
ระดับไขมันในเลือด?
ยาเพิม
่ HDL ?
ยาลดไขมันรวมและ
LDL ?
ยาประเภทใดทีม
่ ผ
ี ลต่อระดับไขมัน
ในเลื
อ
ด
?
☻45% ของผู ้รับประทานยาคุมกาเนิด ประเภท
progestin จะทาให ้ระดับ
Triglyceride,TC,LDL เพิม
่ และ HDL ตา่ ลง
สว่ นยาประเภท Estrogen และ Thyroxin มี
ฤทธิใ์ ห ้ผลตรงข ้ามคือ ลดไขมันลง
☻ยาขับปั สสาวะ thiazides, chlorothalidone ทา
ให ้ TC,LDL,Tg,ApoB สูง และ HDL,Apo A I
ตา่ ลง
☻ยา beta Blockers ทาให ้ Tg สูง HDL ตา่
☻Prednisolone ทาให ้ไขมันทุกชนิดสูง
☻Cyclosporine ทาให ้ TC,LDL,ApoB สูง
ั ดาห์
☻ดังนัน
้ ควรงดยาเหล่านีป
้ ระมาณหนึง่ สป
•
ยาประเภทใดทีม
่ ผ
ี ลต่อระดับไขมัน
ในเลื
อ
ด
?
Statin เป็ น HMG-CoA reductase inhibitors มี
้ ้างไขมัน จึงใชลด
้
ฤทธิห
์ ยุดเอ็นไซม์ทต
ี่ บ
ั ใชสร
LDL คลอเลสเตอรอล ในผู ้ป่ วยทีม
่ ค
ี ลอ
เลสเตอรอลสูง ชว่ ยลดอัตราตายในผู ้ป่ วย CVD,
stroke มักต ้องใชร่้ วมกับ Fibrate/Niacin,ออก
ี คือมี
กาลังกาย,คุมอาหาร ผลเสย
Rhabdomyolysis ปวดตะคริวกล ้ามเนือ
้
polyneuropathy มีผลให ้ความจา ตับ สมรรถนะ
ื่ ม
เพศ เสอ
• Fibrate ชว่ ยเพิม
่ HDL ในกระแสเลือดและลด
ไขมัน Tg แต่ลด LDL ได ้น ้อย ใชรั้ กษารายที่
สภาวะโรคใดบ ้าง ? ทีม
่ ผ
ี ลต่อระดับ
ไขมัน
สภาวะโรคทีม
่ ผ
ี ลต่อการตรวจไขมัน
(1)
♣ เบาหวานทีไ่ ม่ควบคุมจะทาให ้เกิด
Hypercholesterolemia และมี
Hypertriglyceridemia ขัน
้ ปานกลางจนถึงขัน
้
มาก
♣ โรคไต โดยเฉพาะ Nephrotic syndrome ทาให ้
ไขมันในซรี ั่มเพิม
่ จนอาจขุน
่ เหมือนน้ านม และ
ผู ้ป่ วย Chronic renal failure ทีอ
่ ยูใ่ นชว่ งทา
Hemodialysis จะมีระดับ TC,LDL,Tg ApoB
สูง Apo AI ตา่
♣ 30% ของผู ้ป่ วย Hypothyroidism จะมีอาการ
สภาวะร่างกายทีม
่ ผ
ี ลต่อการตรวจ
ไขมัน (2)
♣ Hepatitis ระยะแรกทาให ้ระดับ cholesterol
เพิม
่ ขึน
้
เมือ
่ โรครุนแรงขึน
้ ตับทรุด cholesterol จะ
ลดลง
♣ ถ ้าท่อน้ าดีอด
ุ ตัน (Obstructive biliary tract
disease) จะทาให ้มี Lipoproteins และไลโป
โปรตีนผิดปกติ(LP-X)คัง่ ในพลาสม่า เนือ
่ งจาก
การกาจัดสารดังกล่าวออกจากกระแสโลหิตได ้
น ้อยจึงทาให ้มีสาร TC > 1000 mg/dl
กลายเป็ น Hypercholesterolemia
♣ โรค Rheumatoid arthritis, infections,
Anorexia nervosa,SLE อาจทาให ้มีภาวะ
สภาวะโรคทีม
่ ผ
ี ลต่อการตรวจไขมัน
(3)
♣ Acute myocardial infarction จะมี TC,LDL,ApoA
I,ApoB คงทีใ่ น 24 ชม.แรกหลังมีอาการ จากนัน
้ จะ
ั ดาห์หลังมีอาการ
ลดลงจนถึงขีดสุดในชว่ ง 6-8 สป
ดังนัน
้ ถ ้าจะตรวจเลือดระดับไขมันต ้องภายใน 24 ชม.
แรกหลังมีอาการและรอหลังจากมีอาการไปแล ้ว 3
เดือน
♣ Familial hyperlipoproteinemia มี 5 type
Type I Familial chylomicronemia
Type II Familial hypercholesterolemia
Type III Broad-band beta lipoproteinemia
Type IV Familial hypertriglyceridemia
สภาวะโรคทีม
่ ผ
ี ลต่อการตรวจไขมัน
(3)
Familial hyperlipoproteinemia มี 5 type
♣ Type
Chole Tg incident/genetic
Type I
2+
3+ rare, fam, fat-induce
Type II
4+
1+ common, familial
Type III
2+
2+ uncommon, familial
Type IV 4+
4+ common,CHO-induce
Type V
4+
4+ uncommon, familial
type II & IV เป็ นตัวสาคัญก่อโรคทางหัวใจและ
หลอดเลือด
สรุป Hyperlipidemia
สภาวะโรคทีท
่ าให ้สว่ นประกอบของไขมัน(บางสว่ น
เท่านัน
้ )ทีข
่ น
ึ้ คือระดับ
1. Diabetes =
Cholesterol
2. Hypothyroidism =
Cholesterol
3. Myocardial Infarction = Triglyceride
4. Pancreatitis =
Triglyceride
5. Nephrotic syndrome = Total lipid
6. Glycogen storage dz = Total lipid
7. Ketosis =
Total lipid
8. Obstructive liver dz = Chole&Phospholipid