Slide 1

ธรรมบรรณาการ 3
จากการปฏิบัติวปิ ัสสนากรรมฐาน
หลักสู ตรอานาปานสติภาวนา
กับพระอาจารย์ มิตซูโอะ คเวสโก

ณ วัดสุ นนั ทวนาราม จังหวัดกาญจนบุรี
ระหว่างวันที่ 30 พฤษภาคม – 3 มิถุนายน 2550
รวบรวมโดย
อาไพ เทศชูกลิ่น


Slide 2

ระดับจิตใจของเรามีหลายระดับ
• ระดับอันธพาล
• ระดับอนุบาล
• ระดับประถม
• ระดับมัธยม
• ระดับมหาวิทยาลัย


Slide 3

ระดับจิตใจของเรามีหลายระดับ
• ระดับอันธพาล ชอบคิดร้ าย คิดโกรธ คิดอาฆาต คิดพยาบาท ดือ้ รั้น
• ระดับอนุบาล เริ่มเรียนรู้ ยอมรับฟังคาสอนบ้ าง แต่ ยงั มีความดือ้ รั้น
• ระดับประถม คือในระดับศีล มีใจเป็ นศีล คือเป็ นปกติ เรียกว่า ศีลสั งวร
สารวมกาย วาจา เช่ นเมื่อโกรธจะไม่ แสดงอารมณ์ ออกมาทางกาย วาจา
เมื่อพัฒนายิง่ ๆ ขึน้ ไปในระดับ ศีลที่ใจ ด้ วยการสารวม ตา หู จมูก ลิน้
กาย ใจ เรียกว่ า อินทรีย์สังวรศีล แม้ รู้สึกไม่ ชอบใจอยู่แต่ มีการยกระดับ
จิตใจ ตั้งเจตนาถูกต้ อง คือคิดดี คิดถูก ไม่ ยนิ ดีไม่ ยนิ ร้ าย


Slide 4

ระดับจิตใจของเรามีหลายระดับ
• ระดับมัธยม หรือระดับสมาธิ มีเมตตาจิตให้ กบั ทุกคนทีน่ ินทา
ว่ าร้ ายเรา
• ระดับมหาวิทยาลัย หรือ ระดับวิปัสสนา โดยการกาหนดรู้เท่ า
ทัน ความรู้สึกโกรธนั้น ๆ


Slide 5

รักษาใจให้ สะอาดได้ อย่ างไร
สร้ างส้ วมไว้ ในใจของเรา รักษาส้ วมของเราให้ สะอาด มีกลิน่ หอม น่ าใช้
นั่นหมายถึง เมื่อใจเราสะอาดแล้ว ด้ วยการรักษาศีล เราจะรู้สึกได้ ถึงกลิน่
หอม คือกลิน่ ของศีล ทีก่ ระจายออกมา ประตูส้วมของใจเราคือ ปากของ
เรา เมื่อใจเป็ นศีล เป็ นปกติ การพูดจา จะไพเราะ น่ าฟัง ใคร ๆ ก็อยาก
คุยด้ วย ใกล้ชิดด้ วย เหมือนส้ วมสะอาด ใครเห็นก็อยากจะมาใช้ ตรง
ข้ ามหากใจเราสกปรก เปรียบเหมือนส้ วมทีส่ กปรก ใคร ๆ คงไม่ อยากใช้
ไม่ อยากเข้ าใกล้ กลิน่ เหม็นนั้น โชยออกมาทางปาก คือคาพูดก็ไม่ น่าฟัง


Slide 6

รักษาใจให้ สะอาดได้ อย่ างไร
อารมณ์ โกรธของเรา เหมือนเราเกิดปวดท้ องด้ วยการกินอาหารเป็ นพิษ
คือพิษทางอารมณ์ ปวดท้ องเหมือนโกรธ ถ้ าระงับไม่ ได้ ไม่ รักษาให้ ดี
ก็ ขีแ้ ตก ( ขอใช้ คานีเ้ พราะจะได้ ความรู้สึกทีต่ รงกว่ า อุจจาระ ) คือเกิด
ความทุกข์ ในใจแล้ว ถ้ าระงับได้ ขีแ้ ตกใส่ ส้วมในใจเรา ไม่ มีใครเห็น อยู่
ในนั้น หากระงับไม่ ได้ ขีแ้ ตกออกมาเลอะเทอะเปรอะเปื้ อนข้ างนอก คือ
พูด หรือกระทา ไปตามอารมณ์ โกรธ ก็มีคนเดือดร้ อนมาก คือทาให้ คน
อืน่ เลอะขีข้ องเรา


Slide 7

รักษาใจให้ สะอาดได้ อย่ างไร
รักษาศีลด้ วย กาย วาจา ใจ
ทาใจให้ เป็ นกลาง ๆ
หายใจเข้ าลึก ๆ หายใจออกยาว ๆ
ไม่ ยนิ ดี ไม่ ยนิ ร้ าย
ให้ มีเมตตา กรุณา มุทติ า อุเบกขา
วางเฉยอย่ างมีปัญญา


Slide 8

ความร้ ู สึกอย่ ูทไี่ หน จิตอยู่ทนี่ ั่น
มีปัญหาแก้ปัญหา ปัญหาอยู่ทใี่ จ อยู่ทคี่ วามคิด ใจเราไม่ดี จึงไม่ สบายใจ
แก้ทใี่ จ มีโอกาสหายดี ฝึ กใจ สอนใจ เช่ น การถูกนินทาว่ าร้ าย ต้องเข้ าใจ
ว่ าเป็ นของมีอยู่แล้ว มีมาตลอด ห้ ามไม่ ได้ เราต้ องยอมรับว่า เราเองไม่
เป็ นทีถ่ ูกใจของทุกคน พระพุทธเจ้ าทรงมีบารมีสูงทีส่ ุ ด มีพระปัญญาคุณ
สู งทีส่ ุ ด มีพระมหากรุณาธิคุณสู งทีส่ ุ ด พระองค์ ถูกนินทามากทีส่ ุ ด
มากกว่ าเราเป็ นหลายหมื่นเท่ า ทาไม่ เราถึงรู้สึกน้ อยใจกับการถูกนินทา
เพียงแค่ นี้ รักษาจิตให้ ดี ด้ วยความรู้สึกทีด่ ี


Slide 9

ลักษณะของจิต
•
•
•
•
•
•
•
•
•

ดิน้ รน
หวั่นไหว
รักษายาก
ห้ ามยาก
ข่ มยาก
มักใฝ่ ตามอารมณ์ ที่อยาก
เห็นได้ ยาก
ละเอียด
เบา


Slide 10

ลักษณะของจิตที่ฝึกดีแล้ ว
•
•
•
•
•
•

สงบ
อ่ อนโยน
ซื่อตรง ( ตรงต่ อความรู้ สึก ตรงต่ ออารมณ์ )
เบา ( แต่ ไม่ เคว้ งลอย )
แคล่ วคล่ อง
พร้ อมทางาน ( ทางจิต )


Slide 11

การดูแลรักษาจิต
• การยกจิต เมือ่ สลดหดหู่
• การข่ มจิต เมือ่ ฟุ้ งซ่ าน ลอยตัว ดีใจ
• การประคองจิต เมือ่ เกิดอาการไม่ อยู่กบั ร่ อง
กับรอย พึง่ ตนเองไม่ ได้
• การดูแลจิตห่ าง ๆ เมือ่ จิตกล้ าแข็ง ดูแลตนเอง
ได้ แล้ ว


Slide 12

พทุ ธะ
• ผู้ร้ ู คือรู้ จักตัวเอง รู้ จักโลก รู้ ธรรม
• ผู้ตนื่ คือ ตืน่ จากความหลง
• ผู้เบิกบาน คือ ไม่ หดหู่ท้อแท้ เหี่ยวแห้ ง
สติสัมปชัญญะ คอยตามรู้ ดูแลรักษาจิต
ไม่ ให้ ตกไปใน กิเลส คือ โลภะ โทสะ โมหะ


Slide 13

คิดดี คิดถูก
•
•
•
•
•
•
•

เราเกิดมาเพือ่ สร้ างบารมี
ไม่ คดิ น้ อยใจ สร้ างกาลังใจ
เมื่อพบสิ่ งทีไ่ ม่ ปรารถนา ก็ทาใจได้
ยอมรับกฎแห่ งกรรม
ทาใจให้ เป็ นศีล เป็ นปกติ
ไม่ เบียดเบียนตัวเอง
ไม่ เบียดเบียนคนอืน่


Slide 14

คิดดี คิดถูก
• หากไม่ สมประกอบอาการ 32 เป็ นคนพิเศษ
ไม่ ใช่ คนพิการ
• ต้ องนั่งรถเข็นทาอะไรไม่ ได้ คือไม่ สะดวก ไม่ ใช่
ไม่ สบาย
• คิดดี จิตใจดี สิ่ งดี ๆ จะตามมา มีคนช่ วยเอง
• หมั่นทาทาน มีอานิสงส์ ให้ เกิดมีฐานะดี
• หมั่นรักษาศีล มีอานิสงส์ ให้ เกิดแล้ วรู ปร่ างดี
• หมั่นภาวนา มีอานิสงส์ ให้ ปัญญาดี


Slide 15

เพียรพิจารณาปัจจุบันจะเข้ าใจอดีตและอนาคต
ปัจจุบันเป็ นทั้งเหตุและผล จากปฏิจจสมุปบาท
มีองค์ ประกอบ 4 ประการ
1. อดีตเหตุ
2. ปัจจุบันผล
3. ปัจจุบันเหตุ
4. อนาคตผล


Slide 16

เพียรพิจารณาปัจจุบันจะเข้ าใจอดีตและอนาคต
• ปัจจุบันผล และปัจจุบันเหตุ จะเห็นได้ ชัดทีส่ ุ ด
• ทาเหตุให้ ดี มองเฉพาะปัจจุบัน จะเข้ าใจทั้งหมด
• รูปร่ างกาย และจิตใจ ของสิ่ งมีชีวติ แตกต่ างกัน ไม่ มีแม้ สักคู่เดียวที่
เหมือนกัน แม้ เกิดมาเป็ นคู่แฝด ก็มีส่วนต่ างกัน จิตใจ ความคิดต่ างกัน
• ใช้ ลมหายใจเป็ นทุ่นเกาะของจิต หายใจเข้ าลึก ๆ หายใจออกยาว ๆ
• ไม่ ต้องคิดถึงอดีต หรืออนาคต อยู่กบั ปัจจุบันเท่ านั้น รู้ลมหายใจ รู้
ความรู้สึกนึกคิด
• ความสุ ข ความทุกข์ ทเี่ ข้ ามาทาง ตา หู จมูก ลิน้ กาย ใจ คือกรรมเก่า


Slide 17

เพียรพิจารณาปัจจุบันจะเข้ าใจอดีตและอนาคต
อดีตเป็ นเหตุปัจจุบันเป็ นผล
กาหนดรู้ความรู้สึก อารมณ์
ปัจจุบันเหตุ อนาคตเป็ นผล
ปัจจุบันเป็ นทางเลือก คิดดี ทาดี พูดดี
ทาดีได้ ดี ทาชั่วได้ ชั่ว
วิบากรรมคือลูกปื นทีว่ งิ่ มาจากอดีต


Slide 18

ธรรมะทีส่ าคัญทีส่ ุ ด
• มีกลั ยาณมิตร เพือ่ นทีด่ ที สี่ ุ ด ทีด่ ที สี่ ุ ดคือ พระพุทธเจ้ า
• คบคนไม่ ดี เสี ยไปแล้ วครึ่งหนึ่ง
• กัลยาณมิตรเป็ นปัจจัยภายนอก ธรรมเป็ นปัจจัยภายใน ควร
โยนิโสมนสิ การ ใคร่ ครวญจนเข้ าใจ
• ธรรมะทีส่ าคัญทีส่ ุ ดคือ อัปปะมาเทนะ ความไม่ ประมาท
• รักษาศีลบริสุทธิ์ทใี่ จคือ คิดดี ทาดี พูดดี
• มีอานาปานสติเป็ นวิหารธรรม ( เครื่องอยู่ )


Slide 19

จาแนกกรรม
1. กรรมขาว คือกุศล มีผล ขาว เป็ นสุ ข
2. กรรมดา คืออกุศล มีผล ดา เป็ นทุกข์
3. กรรมขาว กรรมดา ปน ๆ กัน เป็ น เทา ๆ มีผล ขาว ๆ
ดา ๆ เทา ๆ สุ ขบ้ าง ทุกข์ บ้าง ปะปนกัน
4. กรรมไม่ ขาว ไม่ ดา มีผล ไม่ ขาว ไม่ ดา ไม่ สุข ไม่ ทุกข์
การตรัสรู้ คือกรรม ไม่ ขาว ไม่ ดา


Slide 20

หัวใจพระพุทธเจ้ า
สพพปาปสฺ อกรณ
การไม่ ทาบาปทั้งปวง
กุสลสฺ สูปสมฺปทา
การทากุศลให้ ถงึ พร้ อม
สจิตฺตปริโยทปน
การทาจิตใจให้ ขาวรอบ
เอต พุทธน สาสน
นีเ้ ป็ นคาสั่ งสอนของพระพุทธเจ้ าทั้งหลาย


Slide 21

ผู้ปฏิบัตทิ แี่ ท้ จริงนั้น ไม่ ต้องคานึงถึงชาติหน้ า ชาติหลัง
หรือนรกสวรรค์ อะไรก็ได้ ให้ ต้งั ใจปฏิบัตใิ ห้ ตรง ศีล
สมาธิ ปัญญา อย่ างแน่ วแน่ ก็พอ
ถ้ าสวรรค์ มจี ริง ถึง 16 ชั้นตามตารา ผู้ปฏิบัติดีแล้ ว ก็
ย่ อมได้ เลือ่ นฐานะของตนเองโดยลาดับ หรือถ้ าสวรรค์
นิพพานไม่ มเี ลย ผู้ปฏิบัตดิ แี ล้ วในขณะนี้ ก็ย่อมไม่ ไร้
ประโยชน์ ย่ อมอยู่เป็ นสุ ข เป็ นมนุษย์ ช้ันเลิศ
หลวงปู่ ดูลย์ อตุโล


Slide 22

กัลยาณมิตร
คือผู้เป็ นมิตรทีด่ ี ผู้ต้งั (ตน)อยู่ในฝ่ ายเจริญ แสวงหา
ประโยชน์ เกือ้ กูล(ผู้อนื่ )ไปฝ่ ายเดียว กอบด้ วยคุณ มี
คุณอย่ างนีค้ อื
น่ ารัก น่ าเคารพ น่ ายกย่ อง เป็ นผู้ว่ากล่ าว(คนอืน่ ไม่
เฉยเมย) เป็ นผู้ยอมให้ (คนอืน่ )ว่ ากล่ าว(ไม่ หัวดือ้ )
แต่ ง(ธรรม)กถาอันลึกซึ้งได้ ไม่ ชักชวน(ผู้อนื่ )ในที่อนั
ไม่ ควร เป็ นต้ น


Slide 23

ด้ วยความนอบน้ อมในพระพุทธ พระธรรมและพระสงฆ์
ขอความเจริญในธรรมจงมีแด่ ญาติสัมมาปฏิบัตทิ ้งั หลาย

ขอให้ ท่านมีแต่ ความสุ ข อย่ าได้ มคี วามทุกข์ กายทุกข์ ใจเลย